Communication on progress 2016

UN GLOBAL COMPACT COMMUNICATION ON PROGRESS 2016

Mensenrechten & arbeidsomstandigheden Milieu Anti-corruptie Gedragscode dienstverleners

MISSIE Op maat van onze klanten een betrouwbaar afvalwater- en hemelwaterbeheer uitbouwen, met respect voor onze omgeving en het milieu.

UN GLOBAL COMPACT

3

OVER AQUAFIN

M

eer dan 1000 medewerkers werken bij Aquafin aan propere waterlopen en een leefomgeving in harmonie met water. Het bedrijf werd in 1990 opgericht door het Vlaamse Gewest en kon de zuiveringsgraad in Vlaanderen optrekken van nauwelijks 30 % tot 83 % vandaag.

Aquafin vangt het huishoudelijke afvalwater van de gemeentelijke riolen op in verzamelriolen en voert het naar rioolwaterzuiveringsinstallaties, waar het wordt behandeld volgens de Europese en Vlaamse normen. Het is de verantwoordelijkheid van Aquafin om de infrastructuur waarin het gewest heeft geĂŻnvesteerd, optimaal te laten werken en te onderhouden. Dezelfde diensten biedt Aquafin ook aan voor het gemeentelijke rioleringsstelsel.

We willen een duidelijke meerwaarde toevoegen aan de samenleving en aan de leefomgeving.

Daarom helpen we de gemeenten anders om te springen met hemelwater, door het meer ruimte te geven en het te integreren in de openbare ruimte. Vanaf het ontwerp houden we rekening met de volledige levenscyclus van de infrastructuur en ook tijdens de exploitatie volgen we de werking nauwgezet op. Verder staan een doordacht energiegebruik, recuperatie van grondstoffen uit het afvalwater en het beperken van emissies en lozingen van ongezuiverd afvalwater centraal in onze activiteiten. Door onze opgebouwde knowhow en ervaring zijn we een gegeerde partner in binnenen buitenlandse onderzoeksprojecten, die onder meer gericht zijn op de implementatie van de Europese Kaderrichtlijn Water.

4

UN GLOBAL COMPACT

VOORWOORD

T

oen ik eind 2016 startte bij Aquafin als Algemeen Directeur was meteen duidelijk dat ik

deel zou gaan uitmaken van een ‘warm’ bedrijf met veel aandacht voor de mens. Dat uit zich op veel verschillende manieren: van hoe je als nieuwe collega wordt ontvangen tot

de vele spontane initiatieven als hulp aan lokale en buitenlandse sociale projecten.

Die zorgzaamheid vertaalt zich ook in een streven naar maximale veiligheid voor onze medewerkers en voor hun collega’s van onze partnerfirma’s. De omstandigheden waarin ze dagdagelijks werken zijn dan ook niet altijd eenvoudig. Met de recente wateroverlast aan de kust nog vers in het geheugen, denk ik hierbij spontaan aan de noodinterventies die soms bij nacht en ontij moeten worden uitgevoerd maar ook aan ondergrondse werkzaamheden in

onze infrastructuur. Het afgelopen jaar hebben we ons daarom sterk gericht op een nog hoger veiligheidsbewustzijn en op het scherpstellen van onze veiligheidsinstructies. Die inspanningen moeten we in de toekomst volhouden en zelfs nog uitbreiden want we geloven dat elk ongeval te vermijden is mits de juiste veiligheidsattitude.

Duurzaamheid, niet alleen in de omgang met mensen, maar ook in het gebruik van energie en grondstoffen, maakt al langer deel uit van onze werking. Een sprekend voorbeeld is de nog steeds toenemende productie van groene stroom door vergisting van biomassa die ontstaat bij onze waterzuiveringsprocessen.

Er was wel stilaan behoefte aan een coherent kader met een visie op wat ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’ voor Aquafin concreet betekent. Voor de invulling van die visie hebben we ons mee laten inspireren door de ‘Duurzame ontwikkelingsdoelstellingen’ van de Verenigde Naties. We zijn ervan overtuigd dat we met wat we doen en de manier waarop, we kunnen bijdragen tot het slagen van deze doelstellingen.

Naast onze hoofdopdracht, het verzamelen en zuiveren van huishoudelijk afvalwater, willen we voor de maatschappij immers ook op andere domeinen van toegevoegde waarde zijn. Met de opmaak van hemelwaterplannen bijvoorbeeld, waarbij we gemeenten helpen om zich te wapenen tegen de gevolgen van de klimaatverandering. Dit doen we door buffer- en infiltratietechnieken toe te passen waardoor het risico op wateroverlast bij felle regen aanzienlijk verkleint.

Tegelijk wordt hierdoor de grondwatertafel aangevuld. Meer dan nodig want ondanks toenemende waterlast is Vlaanderen, door de hoge bevolkingsdichtheid, één van de meest waterkwetsbare gebieden in Europa.

Dat ondervonden we dit jaar allemaal tijdens een lange periode van extreme droogte. In de pers lanceerden we het voorstel om gezuiverd afvalwater in te zetten voor een aantal specifieke toepassingen in de landbouw en industrie.

Hierop werd gretig ingegaan en het heeft bovendien geleid tot verder overleg voor de structurele afname van gezuiverd afvalwater. Naast recuperatie van grondstoffen, energie en warmte bij het waterzuiveringsproces is dit een bijkomende mogelijkheid voor Aquafin om een bijdrage te leveren aan de circulaire economie.

Jan Goossens Algemeen directeur

COMMUNICATION ON PROGRESS 2016

5

AQUAFIN EN DE 10 PRINCIPES VAN DE UN GLOBAL COMPACT Mensenrechten & arbeidsomstandigheden > Principe 1: Bedrijven dienen binnen de grenzen van hun invloedssfeer de internationaal uitgevaardigde mensenrechten te eerbiedigen. > Principe 2: Bedrijven dienen zich er steeds van te vergewissen dat zij niet medeplichtig worden aan de schending van de mensenrechten. > Principe 4: Bedrijven dienen de uitbanning van iedere vorm van verplichte en gedwongen arbeid te handhaven. > Principe 5: Bedrijven dienen de effectieve afschaffing van kinderarbeid te handhaven.

Aquafin is een vennootschap naar Belgisch recht en valt daardoor onder de Belgische sociale wetgeving.

De bescherming van de rechten van de mens, het verbod op gedwongen arbeid en kinderarbeid zijn fundamentele principes in de Belgische en de Europese sociale wetgeving.

Aquafin handelt volgens de Belgische wetgeving en respecteert hierdoor deze 4 principes.

FOCUS OP VEILIGHEID Veiligheid is een basisrecht in de Europese en de Belgische wetgeving. Onze eigen medewerkers en iedereen die werken uitvoert op of aan onze infrastructuur, wordt blootgesteld aan specifieke risico’s. Aquafin wil dat al deze mensen na het werk veilig huiswaarts kunnen keren en zet daarom nadrukkelijk in op veiligheid. Het bedrijf stelt de nodige informatie en instrumenten ter beschikking via verschillende kanalen zoals affiches, folders, opleidingen, e-learning, richtlijnen, ergotools, persoonlijke beschermingsmiddelen ‌ In 2016 stippelde Aquafin een traject uit om het veiligheidsbewustzijn bij eigen medewerkers en contractanten te verhogen. Eind 2016 riep Aquafin bijvoorbeeld het STOP-principe in het leven. Dat geeft iedereen op een werf of installatie van het bedrijf het mandaat om de werken stil te leggen als ze niet veilig kunnen worden uitgevoerd, tot de onveilige situatie is weggewerkt.

Intern organiseerde het bedrijf een bevraging rond de veiligheidscultuur. Op basis van de resultaten wordt verder gewerkt rond sterk leiderschap en verantwoordelijkheid nemen op alle niveaus.

In de eerste helft van 2017 heeft Aquafin ook nog de regels voor het dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen en voor het afdalen in besloten ruimten scherp gesteld en gecommuniceerd naar alle betrokkenen. Ook wanneer hier niet aan voldaan wordt, moet het STOP-principe ingeroepen worden.

In 2016 registreerden we 22 arbeidsongevallen met werkverlet, waarvan de ernstgraad lager lag dan de voorgaande jaren. Alle inspanningen in verband met veilig werken moeten ertoe leiden dat er geen arbeidsongevallen meer gebeuren op werven en installaties van Aquafin.

6

UN GLOBAL COMPACT

> Principe 3: Bedrijven dienen de vrijheid van vakvereniging en de effectieve erkenning van het recht op collectieve onderhandelingen te handhaven.

Zoals de Belgische wet het voorschrijft, heeft Aquafin een Ondernemingsraad en een Comité voor Preventie en Bescherming die paritair zijn samengesteld. De werknemersafgevaardigden vertegenwoordigen de verschillende werknemerscategorieën: bedienden, kaderleden en jeugdige werknemers (niemand heeft het arbeidersstatuut bij Aquafin). Werknemers kiezen vrij of en tot welke vakbondsbeweging zij toetreden. Zowel de Ondernemingsraad als het Comité voor Preventie en Bescherming vergaderen op regelmatige basis. De verslagen van deze vergaderingen zijn toegankelijk voor alle werknemers.

In 2016 kwam de Ondernemingsraad 11 keer samen, het Comité voor Preventie en Bescherming vergaderde ook 10 keer.

> Principe 6: Bedrijven dienen de bestrijding van discriminatie in arbeid en beroep te handhaven.

Zoals verplicht door de Belgische wetgeving, maakt Aquafin geen onderscheid tussen mensen op basis van etnische of sociale afkomst, geslacht, leeftijd, seksuele geaardheid, politieke of religieuze overtuiging en al dan niet lidmaatschap van een vakbondsbeweging.

Gezien de voornamelijk technische activiteiten van het bedrijf, krijgt Aquafin vandaag nog overwegend mannelijke sollicitanten over de vloer. Toch is voor de hogere technische profielen het aantal mannen en aantal vrouwen vrij goed in evenwicht. Over het hele bedrijf was in 2016 de verhouding (uitgedrukt in VTE) 813 mannen tegenover 148 vrouwen.

De Belgische wetgeving verplicht ondernemingen met meer dan 20 werknemers om een werkgelegenheidsplan op te stellen dat gericht is op het behouden of verhogen van het aantal werknemers van 45 jaar en ouder.

Aquafin maakte samen met de sociale partners zo’n plan op, dat jaarlijks wordt geëvalueerd en bijgestuurd. Door het lage personeelsverloop stijgt de gemiddelde leeftijd van onze werknemers wel continu. Om een gezonde mix in leeftijdscategorieën te behouden, leveren we bijzondere inspanningen om ook jonge medewerkers aan te trekken.

Aquafin ziet de diversiteit onder zijn medewerkers absoluut als een troef. Alle werknemers, ongeacht hun opleidingsniveau, functie en anciënniteit, vallen onder het bediendenstatuut.

COMMUNICATION ON PROGRESS 2016

HUIS VAN WERKVERMOGEN Het “huis van werkvermogen” is de metafoor die Aquafin gebruikt voor zijn HR-beleid. Het bevat alle bouwstenen die nodig zijn om zich goed te voelen op het werk. Op elk van deze bouwstenen zet het bedrijf in met concrete acties.

7

We hebben ook duidelijke bedrijfsdoelstellingen geformuleerd in het Strategisch Aquafin Management Plan (SAMP), dat organisatiewijd werd gecommuniceerd.

Deze doelstellingen werden vervolgens vertaald naar teamdoelstellingen en doelstellingen op individueel niveau.

Zo is voor iedereen duidelijk hoe zijn of haar werk bijdraagt tot de resultaten van het bedrijf.

Waarom bij Aquafin werken?

Werkvermogen Werk Normen en waarden Competenties Gezondheid Werk-privé balans

© Vlaamse overheid

> Competenties: Stimuleren van persoonlijke ontwikkeling door bv. jobrotatie, jobcrafting, loopbaanplanning, informele leervormen en kennisdeling > Gezondheid: Fysiek werkbaar werk en een beleid rond psychosociaal welzijn > Werk-privé balans: Plaats- en tijdsonafhankelijk werken binnen een duidelijk afsprakenkader Wat de bouwsteen “Werk” betreft, startte Aquafin in 2016 met de herziening van zijn loonbeleid, in nauw overleg met de syndicale partners. Deze oefening loopt door in 2017.

> Propere waterlopen en een leefomgeving in harmonie met water? Het resultaat van je werk zie je meteen! > Hier denk je mee met het management en neem je initiatief. > Jezelf ontplooien in je job of liever eens van functie veranderen? Jij zit zelf aan het stuur van je carrière. > Je maakt deel uit van een warm bedrijf, met een familiale sfeer en veel teamspirit.

8

UN GLOBAL COMPACT

Milieu > Principe 7: Bedrijven dienen voorzorg te betrachten bij hun benadering van milieu-uitdagingen.

Aquafin is in Vlaanderen verantwoordelijk voor de uitbouw en het beheer van de gewestelijke infrastructuur voor de zuivering van huishoudelijk afvalwater. Dezelfde diensten bieden we aan voor het gemeentelijke rioleringsstelsel.

Het water dat we na zuivering lozen in een waterloop, moet beantwoorden aan de Vlaamse normen, die zelfs strenger zijn dan de Europese. In 2016 voldeden 98,99 % van de rioolwaterzuiveringsinstallaties aan alle opgelegde normen. Dat is een erg goed resultaat, het beste in jaren.

Nochtans zag het er na de eerste jaarhelft niet zo goed uit en dat had alles te maken met een bijzonder nat voorjaar.

Verdunning van het afvalwater door aangesloten regenwater heeft een grote impact op het halen van de normen.

Bij felle regen liggen de concentraties van de te verwijderen stoffen vaak al onder de zuiveringsnorm. Om dan nog te voldoen aan de verwijderingspercentages, moesten er in het verleden vaak dure chemicaliën aan het zuiveringsproces worden toegevoegd, ondanks de prima kwaliteit van het gezuiverde afvalwater. In 2016 bereikten Aquafin en zijn Ecologische Toezichthouder bij de Vlaamse Milieumaatschappij een akkoord over een andere berekeningswijze voor de verwijderingspercentages, waardoor de impact van verdunning op de zuiveringsresultaten verkleint. Dat er nu minder chemicaliën moeten gedoseerd worden, is ook goed nieuws voor het milieu.

Alle kritieke onderdelen op de rioolwaterzuiveringsinstallaties en de pompstations van Aquafin staan onder permanente alarmbewaking. Online sturingen maken het mogelijk om het zuiveringsproces zeer snel bij te sturen indien nodig.

Zelfs met een nauwgezette opvolging kunnen zich incidenten voordoen. Volgens de beheersovereenkomst met het Vlaamse Gewest moet Aquafin elk incident waarbij er ongezuiverd afvalwater overstort naar een waterloop en/of het behalen van de normen bedreigd wordt, melden aan de Vlaamse Milieumaatschappij. Van de 547 meldingen die we vorig jaar deden aan de Vlaamse Milieumaatschappij, hadden er 359 een ecologische impact. In totaal verloren we 9.865 inwonersequivalenten aan vuilvracht, wat 15 % meer is dan in 2015.

Zowel het totaal aantal incidenten als het aantal incidenten met ecologische impact liggen aanzienlijk hoger dan het jaar voordien en daar zit het natte voorjaar ook voor veel tussen. Bij overvloedige regen is de kans op onder andere leemuitspoelingen en verstopping van pompen immers groter.

Maar incidenten kunnen ook veroorzaakt worden door bijvoorbeeld een technisch probleem, spanningsuitval, illegale lozingen in het rioolstelsel door externen, …

We volgen alle alarmen heel nauwgezet op en kunnen de interventietijden erg kort houden. Per kwartaal analyseren we bovendien de gemelde incidenten intern om eruit te leren en acties te formuleren.

> Principe 8: Bedrijven dienen initiatieven te ondernemen om een groter milieubesef te bevorderen.

De infrastructuurwerken van Aquafin zorgen onvermijdelijk voor hinder voor de buurtbewoners, handelaars en doorgaand verkeer. Zij leggen vaak niet meteen de link met het positieve resultaat voor het milieu. Daarom informeren we hen uitgebreid over de noodzaak van onze werken en luisteren we naar hun bezorgdheden en behoeften.

Ons Contactcenter is het eerste aanspreekpunt voor burgers met vragen en meldingen. Voor de start van een project met impact voor de buurt, organiseren we een infoavond waarop we samen met de andere projectpartners het doel van de werken toelichten en uitleggen hoe de werken zullen verlopen en welke omleidingen er voorzien zijn.

Ook aan mensen die niet te maken krijgen met onze infrastructuurwerken wil Aquafin zijn missie en visie bekendmaken zodat ze weten welk doel onze werken dienen. In 2016 vonden er 627 groepsbezoeken plaats aan een aantal van onze rioolwaterzuiveringsinstallaties die hiervoor uitgerust zijn. Op nieuwe rioolwaterzuiveringsinstallaties nodigen we de buurtbewoners uit om een kijkje te komen nemen en via een rondleiding kennis te maken met het zuiveringsproces. In 2016 organiseerden we 9 burenbezoeken.

COMMUNICATION ON PROGRESS 2016

9

Om het grote publiek nog meer bewust te maken van het belang van een goede waterkwaliteit, werken we ook samen met Natuurpunt. In de zomer van 2017 nodigden we mensen uit om “bingo aan de beek” te spelen. Aan de hand van een zoekkaart konden ze zo aanvinken welke dieren en planten ze waarnamen. De perfecte gelegenheid om hen kennis te laten maken met het waterleven en de noodzaak van propere waterlopen.

Speciaal voor lagere scholen organiseerde Aquafin samen met MOS (Milieuzorg op School) ter gelegenheid van Wereldtoiletdag (19 november) een wedstrijd waarmee ze een make-over van hun sanitair konden winnen. Zo beloonden we de scholen die duurzaamheid en educatie rond rationeel watergebruik een centrale plek geven bij de inrichting van hun toiletten.

Een veranderend klimaat zorgt ervoor dat we meer en meer te maken krijgen met problemen van waterkwantiteit.

Overijse liet een hemelwaterplan opmaken door Aquafin om ervoor te zorgen dat afstromend hemelwater van een heuvelflank geen wateroverlast meer kan veroorzaken in het centrum. Eerder liet de gemeente in het centrum ook al de IJse opnieuw openleggen en een vijver aanleggen die dienst doet als bufferbekken.

Voor het evenement op zich leverde Aquafin veel inspanningen naar duurzaamheid (vegetarisch aanbod, energiearme kinderanimatie, afvalbeleid, …). We dongen mee naar de GroenEvent award van OVAM en werden finalist van deze wedstrijd.

HERGEBRUIK GEZUIVERD AFVALWATER IN STRIJD TEGEN DROOGTE

RUIMTE VOOR WATER ALS BLIKVANGER OP CHAP’EAU Voor het derde jaar op rij organiseerde Aquafin “Chap’eau” samen met de gemeenten, de Vlaamse Milieumaatschappij, het Vlaamse Gewest, technische partners en andere organisaties die meewerken aan propere waterlopen.

Chap’eau is een evenement dat vrij toegankelijk is en waarmee we elk jaar opnieuw op een andere locatie de vooruitgang van de waterkwaliteit vieren. In 2016 was dat Overijse, waar water bovendien de nodige plaats krijgt in de openbare ruimte. Niet alleen een goede waterkwaliteit is immers een uitdaging.

Door het veranderende klimaat zullen we ons niet alleen moeten wapenen tegen wateroverlast door alsmaar intenser wordende buien. Klimatologen voorspellen ook langere droogteperiodes waarin de watervoorraden onder druk komen te staan. Vlaanderen is bovendien een van de meest waterstressgevoelige gebieden in Europa, onder meer door een hoge bevolkingsdichtheid en een dramatisch lage stand van de grondwatertafel in sommige regio’s. Tijdens de extreme droogte in juni 2017 brak Aquafin in de pers een lans voor het hergebruik van gezuiverd afvalwater. Het is immers perfect bruikbaar voor toepassingen die geen drinkwaterkwaliteit vereisen en het kan opgewaardeerd worden tot eender welke kwaliteit.

Heel wat landbouwers en andere bedrijven maakten dankbaar gebruik van het aanbod van Aquafin. Vooral in West-Vlaanderen, waar een tijdlang een captatieverbod uit oppervlaktewater gold, was de vraag groot. Samen met gemeenten en provinciebesturen zal Aquafin nu onderzoeken hoe gezuiverd afvalwater een structureel alternatief kan worden voor andere waterbronnen.

10

UN GLOBAL COMPACT

Sensibiliseren via steun aan waterprojecten in het Zuiden Onze ijver voor schone waterlopen gaat verder dan de landsgrenzen.

We willen graag meewerken aan een betere toegang tot drinkbaar water en hygiënisch sanitair voor iedereen. Elk jaar stelt onze aandeelhouder een budget ter beschikking om waterprojecten in het Zuiden te steunen. Eén van de voorwaarden om een project financieel te steunen, is wel dat onze eigen medewerkers de kans moeten krijgen om zich vrijwillig in te zetten voor het project. Zo krijgen de projecteigenaars er ineens gratis professioneel advies bovenop. Of extra helpende handen zoals bij het project in Kenia (foto), waar een aantal collega’s samen met de vzw Kitanda onder andere de nodige leidingen voor waterafvoer aanlegden. Daarnaast werken we bijvoorbeeld ook samen met de ngo Protos en de non profit organisatie Young Water Solutions.

MEER BIODIVERSITEIT OP ONZE BEDRIJFSTERREINEN Aquafin heeft meer dan 300 rioolwaterzuiveringsinstallaties in beheer. Met een duurzaam groenbeheer en de aanleg van bloemenweides en amfibieënpoelen, trachten we de biodiversiteit op onze bedrijfsterreinen te vergroten. Momenteel laten we via een stageopdracht van een masterclass-student een biodiversiteitsplan uitwerken voor onze installatie in Lokeren. We zullen in dit plan geadviseerd worden over hoe we de natuurwaarden op deze locatie nog verder kunnen vergroten.

WERKEN AAN EEN GROENERE MOBILITEIT Via allerlei initiatieven tracht Aquafin er zoveel mogelijk werknemers toe aan te zetten om zich op een milieuvriendelijke manier te verplaatsen tussen werk en thuis en ook tijdens de diensturen. Over het hele jaar 2016 gezien gebruikten gemiddeld 160 medewerkers regelmatig de fiets als woon-werk-vervoermiddel. Het bedrijf schafte twee e-bikes aan voor korte verplaatsingen vanuit het hoofdkantoor en voor langere verplaatsingen een wagen op CNG en een elektrische wagen. Medewerkers voor wie een bedrijfswagen deel uitmaakt van het loonpakket kunnen voortaan kiezen voor een milieuvriendelijke auto en worden daartoe aangemoedigd door een hoger te besteden budget.

Aquafin trad ook toe tot het “Lean and green”-project waarmee we ons engageren om via een duurzamere mobiliteit op 5 jaar tijd 20% minder CO2 uit te stoten.

Dankzij satellietkantoren en flexplekken wil Aquafin het aantal gereden kilometers voor woon-werk verkeer en dienstverplaatsingen beperken. Voor het satellietkantoor in Gent is in 2016 beslist om te verhuizen naar een alternatieve locatie, die energiezuiniger is en beter bereikbaar met het openbaar vervoer.

> Principe 9: Bedrijven dienen de ontwikkeling en de verspreiding van milieuvriendelijke technologieën te stimuleren.

ENERGIEVERBRUIK VERMINDEREN Waterzuivering is een energie-intensief proces. De energiefactuur voor de zuiveringsactiviteiten van Aquafin bedraagt ongeveer een vierde van onze totale operationele kosten.

In 2011 keurden de directie en de raad van bestuur van Aquafin de energiebeleidsverklaring goed, met als doel het primaire energieverbruik terug te dringen.

COMMUNICATION ON PROGRESS 2016

In lijn met de Europese klimaatdoelstellingen en het engagement van België, is het de ambitie van Aquafin om tegen 2020 volgende doelstellingen te realiseren op het vlak van energie, en dit ten opzichte van het referentiejaar 2010: 1. Verminderen van het verbruik van primaire energie met 20% 2. 13% groene stroom produceren 3. 20% besparen op transport 1. 20% minder primaire energie In 2016 voerde Aquafin opnieuw een aantal projecten uit die het energieverbruik van onze rioolwaterzuiveringsinstallaties deden dalen. Zo vervangen we stelselmatig oude beluchtingssystemen door nieuwe, energievriendelijke fijnbellenbeluchting. Daarnaast formuleerden we bijkomende acties voor een lager verbruik.

Aquafin maakte met het Vlaamse Gewest afspraken rond de organisatie van een Energiefonds. De middelen uit dat fonds worden ingezet voor investeringen die gericht zijn op het besparen van energie. Dat kunnen efficiëntere toestellen of processen zijn die ons energieverbruik doen dalen of het kan gaan om investeringen waardoor we zelf energie kunnen produceren. De enige voorwaarde is dat de terugverdientijd maximaal 9 jaar is.

In 2017 nog zal ingezet worden op de vervanging van een aantal energie-intensieve blowers in de beluchtingsbekkens door energievriendelijkere modellen. In de toekomst zullen energiebesparingen die we zelf realiseren het Energiefonds verder mogen aanvullen.

Grotere aanpassingen aan de infrastructuur moeten worden opgenomen op het Optimalisatieprogramma dat het Vlaamse Gewest jaarlijks aan Aquafin opdraagt.

2. 13% groene stroom produceren Door de vergisting van slib, een nevenproduct van de waterzuivering, kan Aquafin zelf groene stroom produceren. Dat aandeel stijgt jaar na jaar en oversteeg in 2016 voor het eerst 132 GWh. totale elektriciteitsverbruik. Het bedrijf onderzoekt hoe het rendement van de slibgistingen verder kan worden opgetrokken.

11

Van het niet-vergiste slib en het slib dat overblijft na de gisting, werd in 2015 36% gedroogd in een van onze eigen slibdrooginstallaties in Deurne, Houthalen of Leuven. Het gedroogde slib leveren we onder de vorm van slibkorrels of pellets aan de cementindustrie voor co-verbranding in cementovens, ter vervanging van fossiele brandstoffen.

3. 20% besparen op transport Voor de verwerking van het teveel aan slib dat ontstaat tijdens het zuiveringsproces, moet het getransporteerd worden naar gecentraliseerde verwerkingsinstallaties.

Hoe minder water het slib bevat, hoe kleiner het volume en dus hoe minder transporten er nodig zijn. Aquafin doet er dan ook alles aan om het drogestofgehalte van het slib op te drijven. In 2016 is dat gehalte van vloeibaar slib verder gestegen naar 4,89%, terwijl het in 2010 nog 4,07% bedroeg. Ten opzichte van 2010 ligt het aantal gereden kilometers met vloeibaar slib 560.000 km lager, rekening houdend met eenzelfde slibhoeveelheid.

De inspanningen die we leveren om ons energieverbruik te doen dalen, hebben niet alleen een financiële impact maar helpen ook om onze ecologische voetafdruk te verkleinen. We maakten volgende inschatting van de CO2-emissie van onze bedrijfsvoering volgens drie scopes of bronnen: • Scope 1: directe uitstoot, waarvoor Aquafin zelf verantwoordelijk is.

• Scope 2: indirecte emissies van aangekochte elektriciteit.

• Scope 3: alle andere indirecte emissies van bronnen buiten de controle van Aquafin

BRONNEN

Scope 1 Aardgas Stookolie Brandstof bedrijfswagens CH4-emissie* N2O-emissie* Scope 2 Elektriciteit Scope 3 Brandstof transport slib Gebruik chemicaliën

TON CO2-EQ

2015

2016

6.820 538 2.312 48.026 75.811

6.681 452 2.533 54.211 70.188

40.610

32.220

2.535 9.566

2.667 14.832

* Forfaitaire berekening op basis van verwerkte vrachten

12

UN GLOBAL COMPACT

RWZI ALS RECYCLAGEFABRIEK

Huishoudelijk afvalwater

Waterloop

Zuiveringsinstallaties

Drinkwaterproducent ↘ Basis voor drinkbaar water ↘ Ultrapuur water

Slibkorrels ↘ Cementindustrie

Fosfor ↘ Meststoffen

C Koolstof ↘ Actief kool

Cellulose ↘ Bioplastic ↘ Isolatiematerialen

Elektriciteit

COMMUNICATION ON PROGRESS 2016

13

Anti-corruptie > Principe 10: Bedrijven moeten elke vorm van corruptie tegengaan, inclusief afpersing en omkoping.

Corruptie, afpersing en omkoping zijn verboden volgens de Belgische wetgeving, die we bij Aquafin respecteren.

RECUPERATIE VAN GRONDSTOFFEN De schaarste van grondstoffen en de aanhoudende zoektocht naar hernieuwbare energie behoren zonder twijfel tot de grootste uitdagingen van de 21e eeuw. De warmte van afvalwater en de restanten van grondstoffen die erin achterblijven, maken van een rioolwaterzuiveringsinstallatie een potentiële recyclagefabriek. Aquafin is partner in tal van projecten die gericht zijn op het testen van technieken om grondstoffen en energie te recupereren uit het waterzuiveringsproces. Fosfor bijvoorbeeld is een mineraal waarvan de natuurlijke reserves onder druk staan.

Het is ruimschoots aanwezig in urine en zou dus via het zuiveringsproces kunnen teruggewonnen worden. We onderzoeken hiervoor samen met Europese partners verschillende manieren: uit de slibmassa, het slibwater of zelfs uit de assen van verbrand slib.

Ook het organisch materiaal in afvalwater heeft potentieel om er grondstoffen uit te creëren. Zo is het mogelijk om huishoudelijk afvalwater en waterzuiveringsslib te fermenteren tot vluchtige vetzuren. Die zijn dan weer de basis voor de productie van bioplastic, omega 3-vetzuren voor de voedingsindustrie en microbiële oliën. Aquafin werkt mee aan het Europese onderzoeksproject “Volatile” rond dit thema.

Het toiletpapier dat we doorspoelen laat eveneens sporen na in de waterzuivering. De achtergebleven cellulose leent zich perfect als grondstof voor isolatiematerialen en bioplastic. We hebben een testopstelling voor de recuperatie van cellulose en bekijken samen met de Nederlandse waterschappen mogelijke afzetroutes.

Na een positieve haalbaarheidsstudie startten we samen met de stad Antwerpen en energienetbeheerder Eandis een detailstudie om een nieuwe wijk in Antwerpen te verwarmen met warmte die afkomstig is van het rioolwater dat Aquafin verzamelt en zuivert op de installatie in Deurne. Wanneer het systeem volledig operationeel zal zijn, wordt er tot 4.000 ton CO2-uitstoot vermeden.

Zowel de interne auditor, externe auditor als de economisch toezichthouder van het Vlaamse Gewest houden toezicht op de vennootschap. De interne auditor voert kwaliteitsaudits uit op de procedures die gelden in het bedrijf. Ernst & Young Bedrijfsrevisoren werden aangesteld als externe auditor voor controle op de jaarrekening. De economisch toezichthouder van het Vlaamse Gewest controleert de facturen die vallen onder de beheersovereenkomst met het Vlaamse Gewest.

Aquafin heeft een bijlage bij het arbeidsreglement inzake belangenconflicten. Het voorbije jaar is er ook gewerkt aan een integriteitsbeleid dat in de loop van 2017 zal worden geïntroduceerd in het bedrijf.

14

UN GLOBAL COMPACT

Gedragscode dienstverleners

CIRCULAIR AANKOPEN MET GREEN DEAL

Over het naleven van de 10 principes van UN Global Compact door Aquafin zelf heeft het bedrijf uiteraard volledig controle. Omdat we van de dienstverleners waarmee we samenwerken verwachten dat ook zij deze principes toepassen, voegen we bij elk bestek een gedragscode toe.

Daarin zijn de basiseisen opgenomen waaraan de dienstverleners moeten voldoen met betrekking tot hun verantwoordelijkheid voor stakeholders en het milieu.

Aquafin behoudt zich het recht voor om te allen tijde een verzoek tot zelfbeoordeling te vragen en om controles uit te voeren. Volgende regels zijn opgenomen in de gedragscode:

Aquafin stapte mee in het “Green Deal Circulair Aankopen”-concept van Vlaanderen Circulair dat gericht is op een maximale samenwerking voor het sluiten van kringlopen. Samen met alle actoren in de kringloop van een product wordt gezocht naar dynamische en aanpasbare oplossingen die tegemoet komen aan de steeds wijzigende en vaak tijdelijke behoeften van gebruikers. De bedoeling is uiteindelijk om minder weg te gooien maar te streven naar een maximaal behoud van de productwaarde, componenten en materialen. Aquafin zal in eerste instantie een tweetal aankoopdossiers volgens dit concept uitwerken.

1. Naleving van de wet 2. Verbod op corruptie en omkoping 3. Respect voor elementaire mensenrechten van werknemers 4. Verbod op kinderarbeid 5. Gezondheid en veiligheid van werknemers 6. Bescherming van het milieu 7. Zich inspannen om de gedragscode te doen naleven binnen de eigen leveringsketen en niet-discriminatie met betrekking tot de keuze en behandeling van de eigen leveranciers Het Corporate Governance Charter van Aquafin kan geraadpleegd worden via www.aquafin.be.

DUURZAME WERKKLEDIJ Een 20-tal collega’s die zelf werkkledij dragen beslissen mee over de nieuwe werkkledij die momenteel in ontwerp is. De kledij moet niet alleen mooi en praktisch zijn, we kiezen ook resoluut voor de meest duurzame optie.

Een lange levensduur en het ontbreken van microplastics zijn alvast belangrijke criteria. We onderzoeken ook de mogelijkheden om de huidige kledij die wordt afgedankt niet te moeten vernietigen maar te laten hergebruiken in bijvoorbeeld isolatiematerialen.

Tweede leven voor ICT-materiaal Aquafin schonk in 2016 oud ICT-materiaal aan Out of Use, dat het op een duurzame manier recycleert in nieuwe grondstoffen. Voor elke laptop of pc koopt Natuurpunt 1 m² grond aan en plant daarop een boom. Met het materiaal dat we in 2016 inleverden, konden onze medewerkers in november 110 bomen planten.

Na de omschakeling naar nieuwe laptops begin 2017, schonken we een deel van het oude materiaal aan Close The Gap en een deel aan Vlaamse scholen.

Propere waterlopen voor de volgende generaties en een leefomgeving in harmonie met water.

Aquafin NV Dijkstraat 8 2630 Aartselaar 03 450 45 11 www.aquafin.be Verantwoordelijke uitgever: Jan Goossens, algemeen directeur, Aquafin NV, Dijkstraat 8, 2630 Aartselaar.