Naam 1e en 2e leerjaar Zuiver water … Graag!
Zoet water, een luxe!
Water is fijn. Water is gezond! We kunnen geen dag zonder.
Water genoeg, denk je?
Niet echt!
Slechts een piepklein deeltje van al het water is zoet water. De rest is zout water van de zee en de oceaan. We hebben zoet water nodig om te leven. We drinken zoet water.
Zout water kunnen we niet drinken.
Bah! Al het water in 100 glazen
Stel: je giet al het water van de wereld in 100 glazen. Hoeveel glazen zoet water tel je dan? Dat is weinig, hé! Daar moeten we goed voor zorgen.
Waar
Volg je mee? Schrijf het cijfer in het juiste rondje.
Ons drinkwater
van diep onder de
water gaat
de
Daar wordt het drinkbaar gemaakt. Het drinkwater
door dikke buizen
de huizen.
grote pompen wordt het water in de huizen gepompt.
een watertoren
Zonnekind 16 20-21 • w.o. • Samenstelling: Stephanie Sprangers, redactie Zonnekind, met dank aan Aquafin • illustratie Shutterstock Zonnekind 16 20-21 • w.o. • illustratie Alexandra Pillaert
= zoet = zout
komt ons drinkwater vandaan?
komt uit meren 1 , rivieren 2 of
grond 3 . Het
naar
waterwinning 4 .
vloeit
5 naar
Via
6 of
Kijk, de aarde! Zoveel blauw! Ja, dat is water! Wauw! w a t e r w i n n i n g 2 3
Water uit de kraan
Zie je de blauwe buizen in het huis?
brengen het drinkwater naar de kranen.
Wat
Wat gebeurt er met het afvalwater?
Het gaat door de bruine buizen naar buiten. Via het riool vloeit het vuile water naar de waterzuivering. Daar wordt het weer zuiver gemaakt.
Dat zien we op p. 14-15.
het kort
Zonnekind 16 20-21 • w.o. • illustratie Alexandra Pillaert Zonnekind 16 20-21 • w.o. • illustratie Alexandra Pillaert
Die
doen we met het water? Geef 4 voorbeelden.
Hoe?
Hoe wordt het water vuil? Schrijf
op. 1 2 3 45
Picknick aan het water
Het gezin Silva is vandaag vroeg op. De zon schijnt en ze gaan picknicken!
Mila helpt papa de auto schoon te maken. Met een grote spons zepen ze de auto helemaal in.
Dan spuiten ze de auto af.
Mila mag de tuinslang vasthouden.
Het zeepsop sijpelt in de goot. Zo, een blinkende auto!
Nu kunnen ze eindelijk vertrekken.
Ze pikken eerst Zora op, het vriendinnetje van Mila.
Zij heeft altijd leuke ideeën.
– Spelen we het spelletje
Ik zie ik zie wat jij niet ziet?
Delano begint meteen:
– Ik zie, ik zie wat jij niet ziet, en het is bruin.
Bruin? Wat bedoelt hij?
Maar dan zien ze het.
Een man giet bruine verf in het rioolputje.
– Bah, wat vies! roept Mila.
– Dat mag niet, legt papa uit. Zo komen er giftige stoffen in het water.
Ze rijden verder langs de rivier. Opeens klinken er luide knallen.
– Ik hoor, ik hoor wat jij niet hoort, grapt Zora.
Iedereen kijkt nieuwsgierig naar het water. Waar komt dat lawaai vandaan?
– Oei, dat bootje heeft motorpech, zegt papa. Nu zal de olie in het water komen.
Het bootje knalt verder, maar komt uiteindelijk tot stilstand aan de oever.
Eindelijk komen ze aan. Papa kiest een mooi plekje aan het water. Iedereen helpt om alles uit de auto te halen. Mama legt een groot laken op het gras. Heerlijk, al die broodjes, koekjes en limonade! Het smaakt extra lekker aan het water.
Ze zijn niet de enigen. Veel gezinnen genieten van de mooie lentedag. Plots zien ze een vrouw die haar plastic flesje in het water gooit.
– Dat mag niet, roept Zora boos. Maar de vrouw kijkt niet om.
Na het eten leggen papa en mama zich languit in het gras. De kinderen spelen badminton. Oei, wat waait het hard!
– Delano, pas op! roept Mila uit.
Te laat! Het pluimpje vliegt weg en landt in het water.
Mila kijkt haar broer boos aan.
Die haalt zijn schouders op.
– We hebben er genoeg. Papa staat op.
– Zo mag je niet denken, Delano. We willen geen afval in het water.
Hij neemt een raket en zet zich aan de rand van het water. Hij strekt zijn hand heel ver uit.
– Pas op! Straks val je er zelf in!
Mila sprint naar hem toe en houdt zijn benen vast. Delano volgt haar. Het is een grappig gezicht, maar het werkt.
Papa slaagt erin het pluimpje op te vissen, zonder in het water te vallen.
– Hoera! roepen de kinderen.
Maar al snel zeggen ze:
– Oh nee!
De wind waait nu nog feller. Blaadjes en takjes vliegen het water in.
En ook de wikkels van de koekjes belanden erin.
Daar kan papa niet meer bij.
Zoveel moeite voor het pluimpje … En nu drijven hun koekpapiertjes op het water. Samen met het plastic flesje.
Zo zie je maar hoe snel het water vervuild kan raken.
Stap je mee in het verhaal?
Hoe? Dat lees je op p. 8.
Zonnekind 16 20-21 • (voorlees)verhaal • scenario Stephanie Sprangers, Anke Pelckmans Zonnekind 16 20-21 • (voorlees)verhaal • illustratie Annette Boisnard
67
Zet
het
vuil
Troep in
Het
Zonnekind 16 20-21 • w.o. • illustratie Annette Boisnard Zonnekind 16 20-21 • w.o. • foto’s Shutterstock En zo werd
water
…
het water Al dat afval maakt het water vies. Dieren drinken van het vuile water. Ze eten van de vieze troep. Vooral plastic is niet goed voor ze.
maakt ze ziek. Ze kunnen ervan doodgaan. verhaalplus Werk in groepjes.
het materiaal klaar. Luister naar het verhaal. Komt er vuil in het water? Gooi het dan in de bak. 1 2 twijgjes, afgevallen blaadjes (frituur)olie (olie van de boot) wikkels van koeken plastic flesje Klaar? Hoe ziet het water eruit? Gooi het vuile water nog niet weg. We maken het straks proper (zie p. 12). plastic bak met water Wat kun jij doen? Schrijf het op. Wat kies je? Waarom? afwasmiddel (auto wassen) pluimpje bruine verf of of 89
Zuiver
water! Ik doe mee! Start Hoe kunnen we zuinig zijn met water? Hoe houden we het water zuiver? Speel dit spel. Dan ontdek je het zo! dobbelsteen pion per speler Nodig Tijdens het poetsen draai je de kraan dicht. Je gooit de vochtige doekjes in de vuilnisbak. Knap! Flink! Goed zo! Knap! Goed zo! Oeps! Oeps! Nee! Veel water drinken. Dat is gezond! Je staat heel lang onder de douche. Zo’n vol bad! Zoveel water! Geen eten in het toilet! Na een plasje druk je op de spaarknop. Je gooit het afval in de vuilnisbak. Zo speel je het spel. Gooi met de dobbelsteen. Ga zoveel stappen vooruit. Kom je op een Dat is goed voor het water! Ga een vak naar rechts. SPEL Voor 2 tot 4 spelers Kom je op een Dat is niet goed voor het water! Ga naar links. 1 1110 2 129 3 138 4 147 5 156 Hoera! Hoed af! Flink! Oké! Super! Goed idee! Nee! Oeps! Bah! Bah! Oeps! Kraantjeswater drinken is helemaal oké. Restjes verf mogen niet in het toilet! Frituurolie? Dat is niet goed voor het toilet! Vochtige doekjes mogen niet in het toilet! Zorgzaam met water! Dat heb je hier geleerd! Je geeft de planten regenwater. Draai de kraan maar dicht! Je haalt zwerfvuil uit het water. Je neemt een korte douche. Je brengt de frituurolie naar het recyclagepark! Kraantjeswater voor de tuin? Verspilling! 21 313020 22 322919 23 332818 24 342717 25 352616 Zonnekind 16 20-21 • w.o. • illustratie Alexandra Pillaert 10 11
Hoe maken we vuil water weer proper?
Dat proberen we uit!
Proef 1
Neem de bak met het vuile water (zie p. 8).
Hoe ziet het vuile water eruit? Teken het hier.
Hoe krijg je het weer schoon? Test het uit.
Haal het vuil uit het water.
Lukt het?
Welk vuil krijg je er niet uit?
Hoe ziet het water er nu uit?
Teken het hier.
2
Is het water nu zuiver?
ja nee
Dit heb je nodig: grote plastic fles • dikke stift breekmes • schaar • watten zand • steentjes • een glas vies water (bv. uit een plas, vijver ...)
Doe het zo:
1 4
Neem de plastic fles. Trek met stift een lijn op ongeveer een derde van de fles.
Knip het stuk fles eraf. Laat een volwassene eerst een sneetje maken met het mes.
Zet het bovenstuk in de fles.
Prop de watten erin. Leg daarop het zand en de steentjes.
Hoe ziet het water in de fles eruit?
Giet het vieze water door de filter.
Is het water nu helemaal zuiver?
ja nee
Het grote vuil kunnen we makkelijk uit het water vissen. Maar helemaal zuiver is het water niet. Daarvoor moeten we naar de waterzuivering.
Dat ontdek je op p. 14-15.
Zonnekind 16 20-21 • w.o. • foto’s Shutterstock Zonnekind 16 20-21 • w.o. • foto’s Jan Tilley
Proef
2 5 3 6
1213
Hoe wordt het afvalwater weer zuiver? Zonnekind 16 • w.o. • illustratie Aquafin Zonnekind 16 • w.o. • illustratie Jan Bosschaert • Deze pagina’s kwamen tot stand via samenwerking met Aquafin. Meer info: www.aquafin.be Riool Hier komen alle riolen samen.1 Het water gaat door het rooster. Het grote vuil blijft achter. 3 Nu moeten de kleine vieze stoffen eruit. Dat gebeurt in dit bad. Daarin leven miljoenen piepkleine beestjes. Ze wonen dicht bij elkaar in het slib. Die beestjes eten de vieze stoffen op. 4 In deze tank zinkt het slib naar de bodem. Het water is nu zuiver. Het slib wordt daarna naar 7 gepompt. 5 Het zuivere water stroomt in de rivier. 6 Het slib kan opnieuw gebruikt worden. 7 Hier wordt het water van de riolen helemaal gezuiverd. Dat gebeurt in verschillende stappen. Zo wordt het water beetje bij beetje proper. Volg je mee? De vijzels voeren het water naar een rooster. Vijzels zijn heel grote schroeven die het water naar boven pompen. 2 1415
Het water … weer zuiver!
We spoelen het toilet door. We wassen en poetsen. Dat doen we met zeep. Zo komen er vieze stoffen in het water.
Hoe krijgen we die eruit?
Geen paniek! Miljoenen piepkleine beestjes eten die vieze stoffen op. Ze leven in een groot bad vol slib.
We hebben de weg van het water gevolgd. Van zuiver water naar vuil water naar weer zuiver water! Zonnekind 16 • w.o. Zonnekind 16 • w.o. • illustratie Jan Bosschaert • Deze pagina’s kwamen tot stand via samenwerking met Aquafin. Meer info: www.aquafin.be Dario is een slimme eend. Hij legt het hier nog eens uit. Lees je mee? Waar zie je elk plaatje op p. 14-15? Schrijf het nummer in het rondje. De vijzels brengen het vuile rioolwater naar boven. Daar gaat het door een rooster. Zo, het water is opnieuw zuiver. Het mag weer in de rivier. Bah! Wat vies! Het rooster houdt het grote vuil tegen.
www.aquafin.be
vijzel 1617
Een deel van het water komt in de Dat is goed! Bomen en planten hebben veel water nodig.
Water uit de lucht Vuil water en zuiver water
Het regent.
Het water valt uit de lucht.
Het regent op de huizen, op de straat, in de vijver …
Vul deze woorden in: veel • weinig • riool • grond
Als er te regen valt, droogt de grond uit. Dan kan er niets meer groeien.
We zorgen voor aparte buizen. Kijk maar naar dit huis. Schrijf in het rondje het nummer van de buis.
Het vuile water van het toilet, de badkamer en de keuken vloeit door buis 1 naar het riool.
De regen valt op het dak. Via de dakgoot vloeit het water in buis 2 en buis 3.
Buis 2 brengt het regenwater naar de vijver.
Buis 3 voert het regenwater onder de grond naar de rivier.
Het water van het riool is vuil.
Het water van de regen is zuiver.
Als ze samen in het riool komen, is dat wel jammer. Vind je niet? Hoe kunnen we dat oplossen?
riool
De regen valt ook op de stenen en op beton. Daar kan het water niet in de grond dringen. Het vloeit weg naar het
Als er te regen valt, kan het water niet meer weg. Dan krijgen we een overstroming.
Als het leuk en leerrijk is, wil je altijd en overal leren.
Dit nummer werd samengesteld door redactie Zonnekind en Aquafin Vormgeving: Sofie Moons www.uitgeverijaverbode.be • www.aquafin.be
Zonnekind 16 • w.o. • illustratie Jan Bosschaert • Deze pagina’s kwamen tot stand via samenwerking met Aquafin. Meer info: www.aquafin.be
Zonnekind 16 20-21 • w.o. • illustratie en foto’s Shutterstock
www.aquafin.be
1819
David Evrard
Zonnekind 16 20-21 • Falzar • illustratie
Naar de vijver Kijk! Bas speelt voor kikker. Hij springt als een kikker. Pas op! Hij duikt als een kikker. Kijk daar! Onze kikker! Kikker? Hij lijkt meer op een nijlpaard. Kwaak? Kwaak Kwaak pong pong plons