Memorandum Aquafin 2024 - Kernpunten

KERNPUNTEN MEMORANDUM VLAAMSE VERKIEZINGEN 2024

Slim investeren in infrastructuur voor waterzuivering en regenwater 4 aanbevelingen voor de volgende legislatuur

01

Hoe de juiste prioriteiten bepalen binnen een versnipperd landschap?

02

Hoe synergieën benutten om de beschikbare budgetten maximaal te laten renderen?

03

Hoe de projecten die nodig zijn voor de waterkwaliteitsdoelstellingen tijdig uitgevoerd krijgen?

04

Hoe kan de kost en de milieu-impact van de waterzuiveringssector dalen?

Aquafin doet vier aanbevelingen voor de nieuwe legislatuur om effectiever toe te werken naar de ecologische doelstellingen die Vlaanderen vooropgesteld heeft. Ze bouwen verder op eerdere realisaties en beleidskeuzes en kwamen tot stand in overleg met milieu-experten, steden & gemeenten, de watersector en burgervertegenwoordigers.

AQUAFIN | KERNPUNTEN MEMORANDUM VLAAMSE VERKIEZINGEN 2024

01

Versterk de rol van Aquafin als geïntegreerd netwerkarchitect

Om met de beschikbare budgetten een optimaal ecologisch resultaat te bereiken, is het noodzakelijk om de rioolinfrastructuur in Vlaanderen als één integraal netwerk te behandelen. Nu is er een opsplitsing tussen het lokale en het bovengemeentelijke niveau, met voor het lokale niveau niet minder dan 94 actoren en voor het bovengemeentelijke niveau Aquafin. Een geïntegreerde aanpak van beide niveaus met Aquafin als netwerkarchitect verzekert de verderzetting van een aantal lopende acties en betekent:

• meer ecologisch en budgettair rendement • een sterke visie gecombineerd met vrijheid van uitvoering door elke actor • de doelstellingen van Aquafin en de gemeenten beter op elkaar afgestemd 2

Als geïntegreerd netwerkarchitect heeft Aquafin de ideale uitgangspositie om de efficiëntieverbetering van 5% op het Vlaamse totaalbudget voor de afvalwatersector te realiseren die KPMG1 realistisch acht. Bij een optimale afstemming tussen het lokale en bovenlokale niveau voor elk van de 300 gemeenten komt dat neer op 70 miljoen euro/jaar aan bijkomende middelen voor de verdere uitbouw en het beheer van het lokaal en bovenlokaal stelsel.

02

Stimuleer verticaal geïntegreerd projectmanagement en rioolbeheer

Ook bij de effectieve uitvoering van projecten zijn er nog aanzienlijke optimalisatiemogelijkheden. Verschillende studies tonen aan hoe groot de efficiëntieslagen en financiële winsten zijn bij een geïntegreerd projectmanagement en beheer en van de lokale en bovenlokale rioleringsstelsel. De voordelen zijn voor de meer den 100 betrokken gemeenten ondertussen evident. Aquafin werkt nu al structureel samen met gemeentelijke rioolbeheerders water-link, Pidpa en De Watergroep. Het is onze ambitie om in de volgende legislatuur ook met Farys, Fluvius, Aquaduin en ASGO Knokke-Heist structurele samenwerkingen op te zetten om mogelijke synergieën maximaal te benutten. Een studie van KPMG2 becijferde een bijkomend potentieel van 30 à 40 miljoen euro/jaar (recurrent).

Een duidelijke politieke visie op de gewenste eindstructuur van de watersector kan deze dynamiek ondersteunen.

Bij het sluiten van samenwerkingsakkoorden tussen rioolbeheerders blijkt de digitale integratie vaak de grootste horde om te nemen. Vandaag neemt Aquafin al het voortouw in een informeel overlegplatform over de gemeenschappelijke ICT-uitdagingen in de watersector. We zijn kandidaat om mee de standaarden uit te zetten voor de digitale ontwikkeling met een samenwerkingsplatform en de uitwisseling van open data tussen alle actoren.

1 Strategische Visienota Visie op het beheer van afval- en hemelwaterinfrastructuur in Vlaanderen, KPMG, 2018. Een jaarlijkse besparing van 5% op de 1,4 miljard euro die Vlaanderen jaarlijks besteedt aan de inzameling en zuivering van afvalwater.

2 Het Finaal eindrapport Pidpa en Aquafin Samenwerkingsmodellen, KPMG, 2022 berekende dat het synergiepotentieel van een structurele samenwerking tussen Pidpa en Aquafin op 10 miljoen euro/jaar komt, te bereiken binnen een tijdshorizon van 3 tot 5 jaar. Een vervolgstudie van KPMG in 2023 maakte een inschatting van het synergiepotentieel van gelijkaardige samenwerkingsmodellen met de overige Vlaamse rioolbeheerders waarmee Aquafin een structurele overeenkomst wil sluiten. Dit levert een potentieel op van 20 miljoen euro/jaar met Fluvius, 15 miljoen euro/jaar met Farys, 0,5 miljoen euro/jaar met Aquaduin en 0,2 miljoen euro/jaar met AGSO Knokke-Heist.

AQUAFIN | KERNPUNTEN MEMORANDUM VLAAMSE VERKIEZINGEN 2024

03

Houd de tempoverhoging aan die is ingezet voor de uitbouw van de afvalwaterinfrastructuur

Tegen 2027, de uiterste deadline voor het behalen van de kaderrichtlijn Water, moet de zuiveringsgraad van het Vlaamse afvalwater minstens 91% bedragen. Een uitdagende doelstelling. Het is wenselijk om minimaal een tempoversnelling qua investeringen te kunnen voorleggen aan Europa. De gemeenten moeten nog 1,8 miljard euro investeren in de uitbouw van hun rioolstelsels om de reductiedoelstellingen voor fosfor en stikstof mogelijk te maken. Aquafin heeft de voorbije 15 jaar bewezen dat de uitvoering van lokale investeringen via het Lokaal Pact bij ons in goede handen zijn. We krijgen de toegekende budgetten ook daadwerkelijk opgeleverd. Een verdere ondersteuning van gemeenten via het Lokaal Pact is aangewezen.

Voor de uitbouw van nieuwe bovenlokale infrastructuur is een verdere verhoging van de opleveringsbudgetten met 10% per jaar nodig om de Vlaamse plandoelstellingen voor 2033 te halen.

Het patrimonium dat Aquafin op dit moment beheert, heeft ondertussen een herinvesteringswaarde van ca. 7 miljard euro. Om de levensduur van de bestaande infrastructuur te verlengen en een goede werking van het zuiveringsproces te blijven garanderen, moeten ook de asset management-budgetten voor renovatie en vervanging gradueel stijgen. om faling van kritieke infrastructuur te voorkomen.

De uitbouw van de zuiveringsinfrastructuur heeft ook een ecologische voetafdruk. Een doordacht sustainability-scoringssysteem kan de sector aanzetten om duurzame keuzes te maken. Aquafin wil aanjager zijn om zo’n systeem samen met andere bouwheren op te zetten.

04

Investeer in innovatie en verlaag zo de jaarlijkse kost van afvalwaterzuivering

Ondanks de grote uitdagingen in de watersector is er op dit moment nog geen specifiek budget voorzien voor innovatie, die moet leiden tot direct toepasbare oplossingen. Aquafin heeft een uitgebreid patrimonium waarop onderzoekers en start-ups praktijktesten kunnen doen. We hebben bovendien een onderzoeksafdeling met een sterke reputatie in binnen- en buitenland én we staan ervoor open om nieuwe technieken een kans te geven op volle schaal.

Met een stapsgewijze invoering van een innovatiebudget, over 5 jaar oplopend tot 1% van onze omzet voor het Vlaamse Gewest, kan de innovatie in de sector een flinke duw krijgen. Bijvoorbeeld op deze domeinen:

• Lagere materiaal- en bouwkost doordat nieuwe technieken en technologieën een kans krijgen • Lagere energiekost van waterzuivering door de toepassing van technologieën die nu al veelbelovend zijn • Terugwinnen van energie en grondstoffen doorzetten • De opwaardering van gezuiverd afvalwater tot proces- en drinkwater stimuleren

AQUAFIN | KERNPUNTEN MEMORANDUM VLAAMSE VERKIEZINGEN 2024

3

328

RWZI’s

4,5 mia

aan projecten opgeleverd

1.213

medewerkers

Betrouwbare partner voor het Vlaamse Gewest 4

Aquafin bouwt, beheert en prefinanciert al meer dan 30 jaar de bovenlokale waterzuiveringsinfrastructuur in Vlaanderen. Het huishoudelijk afvalwater van ruim 86% van de Vlamingen komt via de gemeentelijke riolen in onze collectoren terecht. Van daaruit wordt het naar onze 328 rioolwaterzuiveringsinstallaties getransporteerd waar het gezuiverd wordt zodat het naar een waterloop kan. Met gerecupereerde energie en grondstoffen werken we mee aan een toekomstbestendig Vlaanderen. In samenwerking met gemeentelijke rioolbeheerders bieden we steden en gemeenten een deskundig rioolbeheer en geven we ruimte aan regenwater.

We zoeken verbinding met mogelijke partners en stimuleren innovatie in de sector.

In een complexe, sterk versnipperde watersector neemt Aquafin een verbindende rol op tussen het Vlaamse Gewest, met de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) en de Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid (CIW) als regisseurs van de waterketen, en de Vlaamse steden en gemeenten, die regisseur zijn op het publieke domein:

REGISSEURS VAN DE WATERKETEN

REGISSEUR VAN DE PUBLIEKE RUIMTE

VMM & CIW

GEMEENTE

VERBINDER & MATCHMAKER

Aquafin NV • Dijkstraat 8 – 2630 Aartselaar Tel. 03 450 45 11 Info@aquafin.be • www.aquafin.be Volg Aquafin NV via Verantwoordelijke uitgever: Jan Goossens, CEO Aquafin NV