Aqua 2020-4

Driemaandelijks • oktober-november-december 2020 • afgiftekantoor Leuven Masspost

P209940

DRIEMAANDELIJKS MAGAZINE VAN AQUAFIN 2020/4

Waterslim (ver)bouwen “Over vier jaar hoop ik dat we Vlaanderen hebben gewapend tegen droogte”

4

Dubbelinterview met Zuhal Demir en Jan Goossens

Tips voor een klimaatbestendige tuin

14

2

AQUA 2020/4

Een slimme sturing zet de regenwaterput gedeeltelijk leeg voor een zware bui.

Edegem test sturing regenwaterputten

E

xtra buffercapaciteit creëren door op een intelligente manier gebruik te maken van de bestaande infrastructuur. Dat is het basisidee van Aqtiput®, een nieuw concept in de strijd tegen wateroverlast. “Private regenwaterputten zijn meestal weinig dynamisch. Sommige gezinnen gebruiken het regenwater voor het spoelen van toiletten of sproeien er hun tuin mee in de zomer. Maar doorgaans gebeurt er weinig mee,” licht Brecht Donckels, studieverantwoordelijke bij Aquafin, toe. “Stel nu dat je een gedeelte van die capaciteit kunt benutten om een piekbui op te vangen. Dat kan een vrij eenvoudige manier zijn om lokale wateroverlast te voorkomen.”

Om de regenwaterputten te activeren is een slimme sturing nodig, die gekoppeld is aan een buienradar.

Als er zware regen wordt voorspeld, wordt het waterniveau in de put verlaagd en krijgt het water nog ruim de tijd om in de bodem te dringen. Zo komt er ruimte vrij in de put om afstromend regenwater op te vangen.

INNOVATIEVE OPLOSSINGEN TESTEN In de Antwerpse gemeente Edegem krijgen inwoners de kans om mee in het demoproject van Aquafin te stappen. “In sommige wijken kampen we met terugkerende wateroverlast bij felle stortbuien,” zegt Birre Timmermans, schepen Openbaar Domein van Edegem. “Maar het innovatieve aspect is zeker ook een trigger geweest. Als gemeente dragen we graag ons steentje bij om nieuwe oplossingen uit te testen.”

Eigenaars van woningen met een grote regenwaterput werden uitgenodigd om de apparatuur te laten installeren. Onder hen ook schepen Timmermans zelf: “Ik geloof sterk in dit concept dat vrij eenvoudig is en makkelijk breed kan uitgerold worden. En dus waren mijn gezin en ik bij de eerste kandidaten.” Ondertussen heeft ook sociale huisvestingsmaatschappij Woonhaven Antwerpen aangegeven te willen meewerken aan het demoproject.

Voorlopig kunnen eigenaars van een regenwaterput met Aqtiput® de bewegingen van het waterniveau opvolgen via een webapplicatie. In een volgende fase zal Aquafin hiervoor een mobiele app ontwikkelen. l

3

INHOUD 10

Vijf jaar intensief werken aan veiligheid

12 14

“Wees eerlijk en bied perspectief”

16

Innovatieve conceptengeven ruimte aan water

18 20

Innoveren doe je niet op een eiland

22

Duurzamer omgaan met hemelwater in eigen huis

Erosie bestrijden vraagt gecoördineerde aanpak

Tien jaar geleden, toen nog aan de slag bij BASF, gaf ik een rondleiding aan een jonge politica. Via een ‘VOKA zomerstage’ krijgen parlementariërs de kans om een blik te werpen achter de schermen van het bedrijfsleven. De jonge politica bleek down-to-earth, geïnteresseerd, ambitieus en was net verkozen tot volksvertegenwoordiger.

Bezoek eens een zuiveringsinstallatie vanuit uw zetel

Een decennium later ging ik met Zuhal Demir opnieuw in gesprek, nu voor Aqua. Ondertussen is ze Vlaams minister van Justitie en Handhaving, Omgeving, Energie en Toerisme. Nog steeds toegankelijk en leergierig, merkte ik het voorbije jaar al. Ambitie vertaalde zich in onder meer de Blue Deal, een breed opgezet actieprogramma om Vlaanderen te wapenen tegen waterschaarste.

4

8

MINISTER ZUHAL DEMIR EN CEO JAN GOOSSENS IN GESPREK

AQUAFIN AWARDS 2020

Volg Aquafin NV op

Ook onze eigen medewerkers tonen in deze Aqua nogmaals hoe betrokken ze zijn bij water, zowel op als naast het werk.

Verschillende Aquafinners geven ons een inkijk in eigen huis en tuin, waar ze met behulp van een blauwgroene inrichting hun eigen steentje bijdragen aan een Vlaanderen dat slimmer omgaat met hemelwater.

Een mooie noot om 2020 mee af te sluiten.

VOORWOORD

V.u.: Jan Goossens, Dijkstraat 8, B-2630 Aartselaar, ondernemingsnummer 0440.691.388 Het contactcenter van Aquafin is op weekdagen te bereiken van 8 uur tot 19 uur, op het nummer 03 450 45 45, of via contact@aquafin.be Noodnummer buiten de werkuren: 0800 16 603 Ombudsman: ombudsman@aquafin.be Aqua niet meer ontvangen? Mail naar redactie@aquafin.be Aqua wordt gedrukt op milieuvriendelijk papier.

Fotografie: Aquafin, Jan Locus, Frederik Beyens

We praatten over droogte, rioolbeheer en sense of urgency bij burgers en gemeentes, maar evengoed over haar persoonlijke en culturele band met water. Dat minister Demir, en bij uitbreiding de Vlaamse regering, de waterproblematiek ter harte neemt is wel duidelijk.

Want het was voor iedereen een bizar en bewogen jaar.

Het beestje met de naam van een vervallen paswoord deed ook bij ons een poging om stevig roet in het eten te gooien, maar verslikte zich in de 1.100 geëngageerde Aquafinners. We schakelden met honderden tegelijk over naar thuiswerk. We schreven meteen een leidraad voor corona-proof werken zodat – als één van de weinige nutsbedrijven – onze infrastructuurprojecten nooit helemaal stilvielen en snel weer op het normale niveau kwamen. Om de 300 waterzuiveringen en andere installaties toch draaiende te houden, gooiden 500 operators en onderhoudstechniekers hun werkregime om. Stel je voor dat dat niet was gebeurd...

Sterker nog, zelfs onder dergelijke moeilijke omstandigheden haalden we onze scherpe jaardoelstellingen binnen. En volgend jaar doen we dat ongetwijfeld opnieuw. Sterker en gemotiveerder dan ooit.

Lezers, collega’s, vrienden. Ik wens jullie allemaal goeie moed met uitzicht op een warm 2021. Veel leesplezier met deze laatste Aqua van het jaar. l Jan Goossens CEO

4

AQUA 2020/4

“In de 21e eeuw mag je toch verwachten dat je een huis koopt dat aangesloten is op de riolering?”

Zuhal Demir

5

“Voor een goed waterbeleid zijn alle partners in het veld nodig”

Dat de waterproblematiek Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir na aan het hart ligt, is wel duidelijk. Amper een jaar na haar aantreden in de Vlaamse Regering liggen er concrete plannen op tafel om zowel de droogte als het asset management van de riolen aan te pakken.

Twee thema’s bovendien waarbij Aquafin mee in de cockpit zit.

Aqua zette een digitaal dubbelinterview op met minister Demir en onze CEO Jan Goossens.

Q Welke band heeft u persoonlijk met water?

Zuhal Demir: “Ik hou van water.

Weet je dat water in de Turkse cultuur een symbool is van voorspoed? Als we een lange autoreis maken bijvoorbeeld, zal er altijd iemand met een bordje water klaarstaan en het over de wagen gieten bij vertrek, om je een goede en veilige reis te wensen. Ook voor mij staat water symbool voor voorspoed, helderheid en transparantie. Maar daarnaast is het natuurlijk gewoon een basisvoorziening.

We staan er niet altijd bij stil, maar water is essentieel in alles wat we doen en nodig hebben. We zijn het allemaal zo gewoon dat er water uit de kraan komt.

Maar als we er niet voorzichtig mee omgaan en geen fatsoenlijk waterbeleid hebben, dan gaan we in de problemen komen.”

Q Water of het gebrek eraan, is in 2020 vaak en op verschillende manieren in het nieuws gekomen. Waarover bent u hoopvol?

Zuhal Demir: “Ik vind het hoopgevend te zien dat steeds meer mensen met water begaan zijn.”

“Wij zuiveren jaarlijks 800 miljoen m³ afvalwater tot beekwaterkwaliteit.

Het voorbije jaar waren wij met haast élk drinkwaterbedrijf in Vlaanderen in gesprek om het potentieel van verdere zuivering tot drinkwater te bekijken of uit te breiden. Verder hebben we gigantische volumes aan afgekoppeld regenwater in buffers zitten om wateroverlast te vermijden. Ook dat kan ingezet worden als alternatief voor drinkwater. Met slimme sturingen kunnen we dat water ‘activeren’ en het niet enkel langzaam laten weglopen.”

“Van gezinnen die omschakelen naar een waterbesparende douchekop tot de kleuterklas van mijn dochter waar ze leren spaarzaam om te gaan met water.

Q Zou digitalisering kunnen helpen om Water staat vandaag eindelijk hoog op sneller resultaten te boeken? de maatschappelijke én politieke agenda.

Ik ben heel blij dat Zuhal Demir: we net voor de “Absoluut. Ik ben heel blij zomer onze Blue “Een stappenplan, dat Aquafin investeert Deal hebben in combinatie met in digitalisering want gelanceerd met innovatie zal een grote een zeventigtal goodwill uit de sector, rol spelen in het halen maatregelen die kan een groot verschil van onze doelstellingen. op alle sectoren niet zo lang geleden van toepassing maken voor toekomstige Nog hebben we met de zullen zijn. En dat samenwerking en Vlaamse Regering is broodnodig. beslist om een centraal Bij mijn aanstructuren” register op te zetten stelling als over het netwerk van Jan Goossens minister schrok ik de 50.000 kilometer toen ik vaststelde riolering in Vlaanderen. dat Vlaanderen een van de regio’s is met Het digitaliseren van die informatie de laagste waterbeschikbaarheid.”

– waar zitten de riolen en welke staat bevinden ze zich – is belangrijk om te Jan Goossens: “Het klopt zeker dat weten waar wanneer moet ingegrepen de sense of urgency de laatste jaren worden. Ook voor handhaving van spectaculair gestegen is. En dat zowel bij bijvoorbeeld captatieverboden kan de gebruikers als in de watersector zelf. het inzetten van gps-systemen of De bereidheid tot samenwerking en drones helpen.” > nieuwe initiatieven om die drinkwatervoorziening veilig te stellen, neemt toe.

Ook Aquafin werkt daaraan mee.”

6

AQUA 2020/4

MEER SAMENWERKINGEN NODIG Q Waar ziet u nog potentieel voor samenwerkingen in de sector?

Zuhal Demir: “Het waterbeleid dat we vanuit Vlaanderen voeren, moet samen met alle partners in het veld gebeuren.

Essentieel is dat drinkwaterbedrijven goed gaan samenwerken zodat we tenminste weten wie voldoende buffering en capaciteit heeft.

Rioolbeheerders moeten hun plannen dan weer beter op elkaar afstemmen.”

“Maar ook met de lokale besturen, mijn belangrijkste partners in het realiseren van de waterdoelstellingen, moeten we blijven inzetten op samenwerkingen. Neem nu de hemelwater- en droogteplannen.

Vandaag zijn er amper 38 gemeenten die over een hemelwaterplan beschikken.

In 2019 gaven 49 gemeenten aan hemelwaterplannen zelfs niet nuttig te vinden. De ambitie moet daar echt wel omhoog.”

Jan Goossens: “Ook voor ons zijn die gemeenten belangrijke partners waarmee we projecten opzetten. Ik denk aan Operatie Perforatie en de website Blauwgroenvlaanderen.be. Zo zijn we de laatste jaren veel dichter bij de gemeenten maar ook bij de burgers gekomen. Wat het grotere speelveld betreft, sluit ik mij volledig aan bij de minister. Er zijn meer samenwerkingen nodig, voor mijn part zelfs consolidaties op organisatorisch vlak.”

7

“We hebben een langetermijnvisie nodig voor de nutssector met een pragmatische invulling van het pad daarnaartoe.”

Zuhal Demir: “Ik ben blij dat Aquafin die samenwerkingen opzoekt en met de spirit die het bedrijf daarbij uitstraalt.

Daarom hebben jullie ook een belangrijke rol in de taskforce van de Blue Deal en zijn jullie een vaste partner voor de verdere uitrol ervan.”

“Behalve voor water ook gekend zijn voor energie en grondstoffen, dat wil ik met Aquafin bereiken” Jan Goossens

CIRCULAIR MET AFVALWATER Q Op welke manieren kan je nog duurzaam omspringen met water?

Jan Goossens: “We zetten grote stappen richting circulaire economie.

Behalve hergebruik van gezuiverd afvalwater zijn we de laatste jaren sterk beginnen diversifiëren in onze activiteiten. Al veel langer maken we – op basis van biomassa – groene stroom. Sinds dit jaar zetten we die ook op het net. Volgend jaar gaan we bijkomend zuiver biogas op het gasnet injecteren. Verder zetten we onze eerste stappen met riothermie, waarbij we warmte uit het rioolwater recupereren om warmtenetten te voeden. En op iets langere termijn – over vijf jaar – willen we met een nieuwe slibverwerkingsinstallatie zeer grote hoeveelheden elektriciteit en stoom produceren en fosfor terugwinnen uit het zuiveringsproces. Wat fosfor betreft denken we qua schaalgrootte daarmee een wereldwijde primeur beet te hebben.”

Zuhal Demir: “Volgens mij hebben al die projecten veel potentieel. In de toekomst moeten we kijken waarvoor we die technieken allemaal kunnen gebruiken. Veel burgers zijn nu al begaan met duurzame energie, daar is dus zeker nog heel wat groeiruimte. Ik kan trouwens alleen maar aanmoedigen dat Aquafin zo hard inzet op recuperatie van grondstoffen want Vlaanderen wil in Europa echt wel de hoofdrol spelen inzake circulariteit.”

HOOPVOL OVER DE TOEKOMST Q Tot slot: waarop willen jullie over vier jaar tevreden kunnen terugblikken?

Zuhal Demir: “Heel veel natuurlijk, ik heb veel bevoegdheden! Ik hoop vooral dat we voldoende stroom gaan hebben maar water is even belangrijk. Met de Blue Deal hebben we een plan van aanpak voor de droogte. De neuzen staan in dezelfde richting en er is voldoende budget. Ik hoop dus de komende jaren zoveel mogelijk van die plannen in gang te zetten zodat ik over vier jaar kan zeggen dat we Vlaanderen hebben voorbereid om de droogte die op ons afkomt, aan te kunnen.”

“Verder moet ook de rioleringsgraad sterk omhoog. Aquafin zal een zeer belangrijke rol spelen bij het in kaart brengen en het opkrikken van het rioleringsnetwerk, net als de lokale besturen die mee in de cockpit zitten.

We hebben bijna 41 miljoen euro extra vrijgemaakt voor investeringen in de bovengemeentelijke rioleringsinfrastructuur. Want niet alleen waterbeschikbaarheid maar ook –zuivering is een basisvoorziening.

Daarom gaat de informatie over wat er met het afvalwater gebeurt, vanaf volgend jaar opgenomen worden in de Woningpas. Zo weten kopers op voorhand hoe de vork in de steel zit en behoeden we hen voor een nachtmerrie.

In de 21e eeuw mag je toch verwachten dat je een huis koopt dat aangesloten is op de riolering?”

“Over vier jaar hoop ik te kunnen zeggen dat we Vlaanderen hebben gewapend tegen de droogte” Zuhal Demir

Jan Goossens: “Voor mij zijn er twee zaken die ik tegen dan hoop gerealiseerd te zien bij Aquafin. Enerzijds hoop ik dat we de broodnodige digitaliseringsomslag hebben gemaakt. En dat zowel voor de continuïteit van het bedrijf als voor de financiële besparingen en het ‘slim’ uitrusten van ons patrimonium.

Anderzijds zou ik willen dat als mensen de naam Aquafin horen, ze niet alleen aan water denken, maar ook aan energie en grondstoffen. Binnen de nutssector hoop ik dan weer dat we verdere stappen hebben gezet in onze samenwerkingen.

En nog breder droom ik natuurlijk van nog properdere waterlopen en dat er meer dan genoeg water uit de kraan komt. Dat lijkt misschien evident maar is het niet. We gaan hard werken om dat waar te maken!” l

8

AQUA 2020/4

Aquafin Awards 2020 Als grote opdrachtgever voor openbare werken in Vlaanderen, wil Aquafin samen met zijn technische partners kwaliteitsvol werk neerzetten met een positief effect op de omgeving en zo weinig mogelijk hinder tijdens de uitvoering. Corona of niet, ook dit jaar werden er awards uitgedeeld aan de aannemer en het studiebureau waarmee die samenwerking het afgelopen jaar het meest succesvol verliep.

Michel Vangeel, Vangeel Wegenbouw

O

ndanks het tijdelijk stilvallen van de werven tijdens de eerste lockdown in het voorjaar en de maatregelen die moesten gerespecteerd worden, slaagde Aquafin er samen met zijn technische partners in om het volledige projectbudget voor 2020 te realiseren. Het geeft deze awards-editie alleen maar extra glans.

Gezien de uitzonderlijke omstandigheden maakten we de winnaars dit keer bekend op hun werkplek, in plaats van tijdens een netwerkevenement.

En of ze aangenaam verrast waren!

Bekijk hier de video met de winnaars

Vangeel Wegenbouw mocht voor de eerste keer de Minder Hinder award mee naar Turnhout nemen. Zaakvoerder Michel Vangeel was erg opgetogen met de prijs. “Het is een mooie erkenning en de verdienste van al onze medewerkers.

Iedereen streeft ernaar om dag in dag uit op een veilige manier te werken en de hinder voor de buurt te beperken.

We doen extra inspanningen om ons bedrijfsproces zo duurzaam mogelijk te organiseren met respect voor de omgeving en we zijn blij dat Aquafin dit aanmoedigt.” Gemoco uit Bilzen – de winnaar van vorig jaar – en Desot uit Ieper eindigden op de tweede en derde plaats.

Bij de studiebureaus was het Astro-plan die de Kwaliteitsaward in ontvangst mocht nemen. Na twee jaar met ereplaatsen, was het tot grote vreugde van Rik Rosseneu weer prijs voor het bureau uit Aalst. “Het winnen van de Kwaliteitsaward is heel belangrijk voor ons. Het betekent dat we als klein bureau tussen veel grotere spelers toch het verschil kunnen maken.” Studiegroep Irtas uit Sint-Niklaas en Bureau Cnockaert uit Wervik vulden het podium aan. l

MINDER HINDER AWARD 2020 1. Vangeel Wegenbouw 2. Gemoco 3. Desot

KWALITEITSAWARD 2020 1. Astro-plan 2. Studiegroep Irtas 3. Bureau Cnockaert Rik Rosseneu, Astro-plan

9

‘Projectteam van het jaar’ heeft neus voor innovatieve technieken

O

mdat het slagen van een project niet alleen afhangt van de individuele spelers maar in grote mate van hun onderlinge samenwerking, reikt Aquafin ook een award uit aan het ‘Projectteam van het Jaar’. Het team achter het saneringsproject in de Slijperstraat in Staden viel hier in de prijzen.

Het projectteam (Aquafin - aannemer Penninck Sweco - gemeente Staden) legde een infiltrerende onderfundering aan onder een klassiek wegdek van asfalt dat geen water doorlaat. “Het regenwater dat van de weg stroomt, komt langs de zijkant in een infiltrerende kolk terecht en gaat van daaruit naar speciaal ontworpen U-goten. Die geven het water op hun beurt geleidelijk aan af aan de bodem.

Aquafin bedacht het concept en werkte het uit met specialisten in de wegenis. Uiteraard gingen daar de nodige berekeningen en testen aan vooraf zodat de stabiliteit van de ondergrond niet in het gevaar komt door het water dat erin terechtkomt”, vertelt Jo Van Reybrouck, projectmanager bij Aquafin.

Projectteam van het jaar

Ook aannemer Penninck was bijzonder fier dat hij dit concept voor het eerst kon toepassen in een project. “We hebben alles op alles gezet om de uitvoering volgens de regels van de kunst te laten verlopen. Deze bijzondere techniek maakt duidelijk dat het ook in een verharde omgeving mogelijk is om te infiltreren zonder in te boeten aan bouwkwaliteit”, aldus projectleider Lode Mannens. De infiltratie wordt bovendien gemonitord door meetsondes zodat Aquafin over de nodige gegevens beschikt voor toekomstige projecten.

Het project in Staden is het eerste waar dit nieuwe concept wordt toegepast. Hoewel de onderfundering nog niet helemaal klaar was, gaf een eerste fikse regenbui alvast een veelbelovende indruk! l

Meer weten over infiltrerende onderfundering?

Lees het artikel op p. 16.

10

AQUA 2020/4

Vijf jaar intensief werken aan veiligheid Veilig werken stond altijd al voorop in de dagelijkse werking van Aquafin. In 2016 schakelde het bedrijf nog een versnelling hoger met Wave, een veiligheidstraject dat nadrukkelijk inzet op veilig denken én handelen bij eigen medewerkers en partnerbedrijven. Vijf jaar later maken we een balans op.

Kevin Krikilion

WELKE RESULTATEN LEVERDEN DIE INSPANNINGEN OP? Kevin Krikilion: “We zagen de veiligheid op onze werven en installaties alleen maar groeien. We blijven daar verder aan werken en willen dat het bij onze eigen medewerkers op een dag dezelfde automatische reflex wordt zoals het zuiveren van elke druppel water.

Uiteraard willen we dat ook onze contractanten en hun medewerkers elke dag veilig thuiskomen. Vandaag merken we eveneens bij hen een duidelijke verbetering van het veiligheidsbewustzijn.”

Matthew Geirnaert: “Dat klopt. Waar er vroeger gediscussieerd werd over het dragen van bijvoorbeeld een helm of een correcte beschoeiing van de werksleuf, gebeurt dat nu een stuk minder. Veilig omgaan met de risico’s op de werf is bij veel aannemers duidelijk een aandachtspunt geworden.

Een concrete daling in het aantal gemelde inbreuken zien we niet.

Maar eigenlijk is dat goed nieuws want dat er meer meldingen zijn, betekent net dat onze medewerkers ook sneller een inbreuk of afwijking herkennen en er dus bewuster mee bezig zijn.”

WANNEER IS HET DOEL BEREIKT? Matthew Geirnaert en Kevin Krikilion zijn twee van de drijvende krachten achter Wave bij Aquafin.

WAT IS WAVE PRECIES? Kevin Krikilion: “Wave staat voor ‘ik Werk Aan VEiligheid’.

Veilig werken doen we dan wel samen, maar we willen ook de persoonlijke inbreng in dit verhaal accentueren. Neem dus zelf je verantwoordelijkheid op voor de veiligheid van jezelf en je collega’s, dat is een belangrijke kernboodschap.”

Matthew Geirnaert: “De voorbije jaren ondernamen we verschillende acties, van een veiligheidscultuurmeting tot workshops en de invoering van het STOP-principe. Met dat laatste geven we iedereen het mandaat om het werk stil te leggen als het niet veilig kan. Meestal leidt een STOP tot een korte onderbreking, het is heel uitzonderlijk dat de werf volledig wordt stilgelegd.

Alle acties hebben als doel om de kennis en de bewustwording rond veilig werken te verhogen en nog meer te borgen.”

Kevin Krikilion: “Daar zijn we alleszins nog niet maar we leren nog alle dagen bij uit de STOP-meldingen en sturen continu bij.

Zo werd een melding gemaakt van het niet consequent toepassen van de Codex bij duikwerken op onze installaties. Recent hebben we daarom een nieuw lastenboek gemaakt met daarin de voorwaarde om juist gekwalificeerde en veiligheidsopgeleide duikers op het veld te krijgen. Het resultaat was dat we een contract aangingen met een aannemer die meerdere ploegen heeft opgeleid en die ook conform de Veiligheidschecklist voor aannemers (VCA) werkt. Het is in die richting dat we verder willen.”

Matthew Geirnaert: “Het is onze verantwoordelijkheid als bouwheer of opdrachtgever om altijd, overal en voor iedereen de veiligheid te garanderen. Daarom zetten we ook in 2021 weer belangrijke stappen. (zie rechterpagina, nvdr) Het is ook onze ambitie om de kennis die we elke dag opnieuw opbouwen, te delen met onze partners en bij uitbreiding met de hele sector.”

11

Matthew Geirnaert

Wat is nieuw in 2021? > PBM’s Nieuwe matrix vanaf 1/1/2021, verplicht vanaf 1/8/2021 Duidelijke markeringen op RWZI’s > VCA VCA-certificaat wordt verplicht in de loop van 2021 VCA-niveau afhankelijk van de aard van de activiteit > Nieuwe instructiekaarten 12 instructiekaarten voor de hoofdrisico’s worden toegelicht bij de start van de werken. > Vergunningen Aquafin en de technische partner bespreken risico’s en gekoppelde maatregelen i.v.m. omgeving en activiteit.

Deze worden gebundeld in een werkvergunning.

Start in de loop van 2021. > Veiligheidstoezicht Veiligheidstoezichters van Aquafin controleren en coachen de naleving van de veiligheidsafspraken.

“Door zelf het goede voorbeeld te geven en de richting aan te geven, hopen we dat het Wave-principe een voorbeeld wordt voor de hele sector.” l

12

AQUA 2020/4

“Wees eerlijk en bied perspectief” Een goede werfcommunicatie helpt het project vooruit Van in zijn beginjaren zet Aquafin stevig in op een beleid om de hinder van rioleringswerken te beperken. Correct en tijdig communiceren met de omgeving nam daar al snel een belangrijke plaats in. De voorbije jaren is communicatie een alsmaar grotere rol gaan spelen in de samenleving en dus ook in projecten. De gemeente Overijse sprong als eerste op de kar van een doorgedreven werfcommunicatie.

D

e tijd dat je mensen in het ongewisse laat over wat er in hun buurt staat te gebeuren, ligt gelukkig ver achter ons. Het zou – geheel terecht – niet meer aanvaard worden en het is niet bevorderlijk voor het project. Als bouwheer van continu meer dan 100 rioleringswerven in uitvoering over heel Vlaanderen, maakte Aquafin altijd al een punt van correcte en tijdige informatie. Vroeger, en vandaag nog steeds, met brieven die huis-aan-huis bij de aangelanden van een project worden bedeeld en met infosessies in de ontwerpfase en vlak voor de start van de werken. Ook op www.aquafin.be (Particulieren/waar werken we)is voor elk project waarvan we bouwheer zijn, gedetailleerde informatie terug te vinden.

DIGITAAL ALTERNATIEF “Door de coronacrisis, konden we in 2020 natuurlijk nauwelijks fysieke infomomenten organiseren,” vertelt Carl Van Kerkhoven, werfcommunicator bij Aquafin. “We bieden nu ook digitale alternatieven aan in een aangepaste vorm.

Want het concept van een infoavond kan je niet één op één doortrekken naar een video-versie. Omdat we beseffen dat zo’n digitale ontmoeting niet voor iedereen evident is, nemen we bovendien veel meer informatie op in de infobrieven die we verspreiden. Mensen mogen met hun vragen of bekommernissen ook altijd mailen of bellen met ons contactcenter.”

Even belangrijk als de manier waarop je mensen bereikt, is de manier waarop je de boodschap brengt. Carl: “Wees vooral eerlijk. Durf te zeggen dat het lastig wordt en dat er een tijd aankomt met stof en modder. Wie hinder verwacht, vindt het achteraf vaak allemaal nog wel meevallen.”

“Maar tegelijk moet je ook duidelijk uitleggen wat het resultaat van de werken zal zijn. In het geval van rioleringswerken is dat uiteraard dat de woning wordt aangesloten op de riolering maar bijvoorbeeld ook dat de straat vernieuwd, en soms volledig heraangelegd wordt.

Dat perspectief is essentieel om het begrip voor de werken en de betrokkenheid te vergroten.”

SERVICE VOOR GEMEENTEN Normaal is het de bouwheer die de communicatie naar de omgeving op zich neemt. In bovengemeentelijke projecten is dat Aquafin, in gemeentelijke projecten vaak de gemeente zelf. Als extra service voor zijn klantgemeenten biedt Aquafin de optie ‘werfcommunicatie’ aan.

Er wordt dan een werfcommunicator aangesteld die zowel voor de gemeente als voor de burgers een single point of contact is.

De werfcommunicator volgt bijvoorbeeld mee de werfvergaderingen op zodat hij kort op de bal kan spelen. Hij neemt ook contact met lokale handelsverenigingen en houdt de communicatiediensten van omliggende gemeenten op de hoogte.

Zo kennen we ook hun bekommernissen en kan de informatie eveneens via hun kanalen verspreid worden.

De gemeente Overijse maakt nu al voor enkele rioleringsprojecten gebruik van deze service. “Met succes. Want in dit concept kunnen bewoners, diensten en aannemers vlotter met elkaar communiceren,” zegt Sven Willekens, schepen van Publieke Ruimte en Infrastructurele Ontwikkeling.

“Naast traditionele kanalen zoals brieven en infovergaderingen, zetten we nu ook volop onze website en digitale communicatiemiddelen in. Gelukkig startten we er tijdig mee want de complementaire online en digitale samenwerking zorgde ervoor dat we 'coronaproof' konden werken.

Bovendien biedt deze samenwerkingsformule het werfteam, de gemeente en Aquafin mogelijkheden om vlotter te overleggen, situaties op de werf aan te pakken en snel met de bewoners te communiceren. Een slimme en geslaagde zet.” l

“Persoonlijk contact werkt het best” Eens de werken begonnen zijn, is het de taak van de aannemer om te communiceren met omwonenden over de dagelijkse planning rond bijvoorbeeld de bereikbaarheid van hun woning. Aannemer Gemoco uit Bilzen scoort in onze beoordelingen al vele jaren hoog op dat vlak. We vroegen zaakvoerder Erik Moors naar hun succesformule.

“De infovergadering voor de werken starten, is voor ons het moment om het draagvlak voor de werken aan te voelen. Persoonlijk contact helpt dan al om bezorgdheden weg te nemen. Bewoners weten ook wie het aanspreekpunt is op de werf. Dat kan bij ons de ploegbaas of projectingenieur zijn, maar ze kunnen ook bij de zaakvoerders terecht. Wij zijn een familiale KMO en staan namelijk geregeld nog letterlijk zelf met de schop in de hand.”

“Toch horen mensen vaak wat ze willen horen en niet altijd wat er juist is gezegd op de vergadering: ‘minder hinder’ wordt dan ‘geen hinder’. Ook dan helpt een persoonlijke aanpak. Die directheid verwachten ze meestal niet.”

13

“Voor onze gemeente is deze doorgedreven werfcommunicatie een uniek pilootproject�

Sven Willekens, schepen Overijse

Vlnr: Projectmanager Marc Van Kerckhoven, werfcommunicator Carl Van Kerkhoven en schepen Sven Willekens ontmoeten elkaar regelmatig op de werf.

14

AQUA 2020/4

Duurzamer omgaan met hemelwater in eigen huis:

“Water is de basis van alle leven” Vlaanderen kent vandaag nog te veel verharde oppervlaktes en dat brengt heel wat problemen met zich mee. Drie enthousiaste werknemers van Aquafin tonen ons hoe zij in eigen huis en tuin de strijd aan gaan met verharding. “We kunnen echt een verschil maken, daar ben ik van overtuigd.”

BART SAERENS, ONDERZOEKER R&D Vier jaar geleden ben ik hier in Asse komen wonen. Al van bij het ontwerp van het huis wisten we dat we heel wat blauwgroene maatregelen wilden integreren. Zo hebben we op onze oprit waterdoorlatende verharding geplaatst.

Verschillende delen van de oprit die we niet nodig hadden zijn zelfs niet verhard zodat er planten op kunnen groeien.

Waterdoorlatende verharding is verplicht in Vlaams-Brabant, maar het kost ook niet meer dan niet-doorlatend dus waarom zou je het niet doen?

Door een foutje tijdens de bouw loopt slechts een deel van ons dak af naar een regenwaterput.

Aanvankelijk was dat voldoende, maar dit jaar met de droogte, en omdat ik veel meer van thuis werk en bijvoorbeeld de wc meer gebruik, hadden we te weinig regenwater. Dus dan hebben we een tweede regenton geïnstalleerd om ook het water van de achterkant van het zadeldak te kunnen verzamelen.

Als die vol zit laat ik het leeglopen in onze regenwaterput.

Achteraan in de tuin hadden we dan weer water te veel toen we hier kwamen wonen. De achterkant ligt namelijk lager waardoor de ondergrond heel drassig was en zonder laarzen kon je hier eigenlijk niet stappen. We hebben dan beslist om een aantal wilgen te zetten. Die hebben de eigenschap dat ze heel veel water opnemen, daarom zie je ze ook vaak langs een beek staan. Nu hebben we hier geen wateroverlast meer en het zijn nog eens mooie bomen ook.

Ook meebouwen aan een blauwgroen Vlaanderen? Surf naar www.blauwgroenvlaanderen.be voor meer informatie.

Waarom blauwgroene maatregelen?

Een blauwgroene inrichting is belangrijk voor mij omdat ik zelf sowieso al heel milieubewust ben.

Door bij Aquafin te werken, ben ik gewoon ook veel bezig met het waterverhaal. Dat heeft natuurlijk als voordeel dat ik goed op de hoogte ben van de maatregelen die je kan treffen.

Tips voor nieuwe verbouwers?

Als mensen zelf gaan bouwen of verbouwen raad ik zeker aan om een regenwaterput te installeren en om die groot genoeg te voorzien.

Als je de mogelijkheid hebt, zou ik ook zeker aan een groendak denken.

Dat is toch een veel mooier uitzicht dan bijvoorbeeld een zwart, plat dak. Regentonnen zou ik uiteraard ook steken. Ze zijn goedkoop, makkelijk te installeren, en je haalt er enorm veel uit.

15

CHRISTA COPPENS, PROJECTMANAGER Ik woon samen met mijn man en 13-jarige dochter in een redelijk traditioneel huis in Lochristi. In een traditionele verkaveling, met een lapje grond eraan. Leuk weetje over Lochristi: de grond is hier zeer goed infiltreerbaar.

We hebben dan ook heel wat blauwgroene maatregelen getroffen om daarvan te genieten. Ons dakoppervlak is 150 vierkante meter en het regenwater daarvan stroomt naar regenwaterputten, goed voor zo’n 15.000 liter. Onze terrassen zijn redelijk groot en wateren volledig af naar het gras of naar onze waterdoorlatende oprit in dolomiet. Ook onze vijver stort gewoon over in de tuin.

Met hulp van al deze maatregelen hebben we onze verharde oppervlakte toch kunnen beperken tot die 150 vierkante meter dak, waarvan het water nog gebufferd wordt in de regenwaterputten.

Het niveau van het water in die regenwaterputten volgen we nauwgezet op om ervoor te zorgen dat er toch altijd een zekere buffering is, voor intense regenbuien bijvoorbeeld.

Waarom blauwgroene maatregelen?

Ik noem het eigenlijk gewoon gezond verstand. Vlaanderen is zo verhard, we moeten daar echt iets aan doen en alle beetjes helpen.

Zeker in Lochristi hebben we goed infiltreerbare grond dus als iedereen hier zijn steentje bijdraagt kunnen we echt al een verschil maken. Daar ben ik van overtuigd.

Tips voor nieuwe verbouwers?

Er komen hier regelmatig buren langs die hun tuin nog moeten aanleggen. Dan zeg ik zeker: denk goed na om een extra regenwaterput te steken. Wij waren verplicht om een regenwaterput van 5.000 liter te steken, maar voor een gezin is dat eigenlijk te klein.

Ik zou daarnaast een wadi als extra buffer aanraden. Laat ook zeker je terrassen afstromen naar de oprit of het gras. In tegenstelling tot wat je zou denken, levert dit geen wateroverlast op, integendeel.

Onze tuin is daar het levende bewijs van. De maatregelen die we nemen, op de regenwaterput na, zijn trouwens ook helemaal niet duur.

KATRIEN MOUBAX, GEBIEDSINGENIEUR Samen met mijn man en drie dochtertjes woon ik in Mechelen, net buiten de ring. We waren meteen verliefd op de grote tuin van dit huis, want in een stad is het toch niet altijd evident om zoveel groen te hebben.

We richten alles zo inheems, biodivers en natuurlijk mogelijk in. Zo hebben de diertjes er ook nog iets aan. Er zijn hier namelijk enorm veel vogels, zeker voor een stad. Er staat bijvoorbeeld een dode boom waar regelmatig een bonte specht zit, dus ik hoop dat ze die gaan laten staan. En in de groene muur van de moskee hiernaast krioelt het van de vogels. Daarnaast zien we hier nog eel wat bijen en andere beestjes.

Een groene oase in de stad, zeg maar.

We hebben zelf een regenwaterput gezet en het dak van ons tuinhuis afgekoppeld zodat het regenwater naar een regenton stroomt. Dat water kan ik dan gebruiken voor de plantjes binnen en buiten. Recent hebben we ook het dak van het huis afgekoppeld, maar wel met een beveiliging zodat het bij hevige regen nog altijd naar de openbare riolering loopt.

Bij kleine buien loopt het de dakgoot in, naar onze regenwaterton, waar we het kunnen opvangen en hergebruiken.

Die heeft vervolgens een overloop naar een andere regenwaterton, die dan weer overloopt naar een zelf gegraven infiltratiekom. Dankzij de zanderige ondergrond hier loopt het water meteen terug weg.

Waarom blauwgroene maatregelen?

Mijn man en ik zijn allebei veel bezig met natuur en ikzelf ben van jongs af aan al bezig met water.

Het is tenslotte een steeds belangrijker en schaarser goed.

Water is de basis van alle leven en we moeten er spaarzamer mee omspringen. Dus ik probeer duurzaam in te grijpen waar ik het zelf kan, zoals regenwater hergebruiken voor al onze planten.

De rest van het hemelwater kan infiltreren in de tuin en zo vullen we het grondwater weer aan.

Daarnaast vind ik het ook gewoon fijn om in een natuurlijke en groene tuin te zitten. Het geeft rust en dat kan soms waardevol zijn in een stad.

Tips voor nieuwe verbouwers?

De maatregelen die we nu zelf hebben uitgevoerd waren allemaal enorm eenvoudig, ĂŠn met een beperkte kost. Door met een beveiligingssysteem te werken kan je het water ook altijd terug naar de riolering laten lopen. Ik raad ook sterk aan om een regenton te plaatsen, het hielp ons enorm om de droge zomer te overbruggen.

Regenwater is trouwens veel beter voor je planten dan leidingwater met kalk. Daarnaast zou ik zeggen: probeer zoveel mogelijk te ontharden zodat het hemelwater kan infiltreren.

l

16

AQUA 2020/4

Innovatieve concepten geven ruimte aan water De gevolgen van droge zomers en intense regenbuien in het in grote mate verharde Vlaanderen zijn genoegzaam gekend. Water kan niet in de bodem dringen en zorgt voor overlast. Tegelijkertijd droogt de bodem uit.

Innovatieve technieken helpen om regenwater slim te benutten op de plaats waar het valt.

SCHELPEN ZUIVEREN REGENWATER

I

n het Oost-Vlaamse Wetteren zorgde een pilootproject van Aquafin voor een primeur. Voor het eerst in Vlaanderen werd er een innovatieve techniek geïnstalleerd die regenwater opvangt en zuivert voor hergebruik.

Onder een lokale speeltuin werd een zogenaamd Urban Rainshell (URS®) systeem van het Nederlandse EWB geplaatst. Dat is een gepatenteerde techniek waarbij de buffering en zuivering van regenwater gebeurt met natuurlijke, hernieuwbare en circulaire materialen: gewassen zeeschelpen en mineralen. De zuivering zorgt ervoor dat het regenwater veilig kan gebruikt worden.

VEILIG HERGEBRUIKEN In dit pilootproject – TKI Circular Rain – onderzoekt Aquafin samen met het wateronderzoeksinstituut KWR in welke mate met deze innovatie hevige regenbuien opgeslagen en gezuiverd kunnen worden voor veilig hergebruik als blus-, sproei-, speel- of proceswater.

Een 15-tal partners werken samen in verschillende pilots in Nederland én België.

Het project is mede gefinancierd uit de Toeslag voor Topconsortia voor Kennis en Innovatie (TKI’s) van het Nederlandse ministerie van Economische Zaken.

“In Wetteren hebben we het regenwater van de winkelzone achter de speeltuin, voornamelijk afkomstig van parkings, opritten en daken, afgekoppeld van de riolering,” zegt Birgit De Bock, studieverantwoordelijke bij Aquafin.

“Vervolgens werd het aangesloten op een aanvoerverdeeldrain naar de schelpenbuffer met een mix van schelpen en mineralen. Het teveel aan regenwater gaat via een overloop naar een infiltratiekom waar het in de bodem kan dringen en bij hevige regen overloopt naar de regenwaterafvoer. Het gezuiverde regenwater wordt ingezet als speelwater voor kinderen in de speeltuin.

We voorzien ook een handpomp, zodat het regenwater ook nuttig hergebruikt kan worden in de volkstuintjes die naast de speeltuin liggen en de tuinen van omwonenden. Als de onderzoeksresultaten gunstig zijn, kan er op termijn nog een tweede pomp aangesloten worden zodat de volkstuintjes nog beter gebruik kunnen maken van deze regenwatervoorraad.”

17

Het nieuwe concept in opbouw in Staden.

INFILTRERENDE ONDERFUNDERING VOOR HET EERST TOEGEPAST IN STADEN Ongeveer twee derde van alle verharding in Vlaanderen is toe te schrijven aan verharde wegen en opritten.

Regenwater dat op zo’n verhard oppervlak valt toch laten infiltreren, zou een grote impact kunnen hebben. Aquafin ontwierp daarom een wegopbouw met infiltrerende onderfundering die dat mogelijk maakt in combinatie met een klassiek, verhard wegdek. In het West-Vlaamse Staden wordt dit nieuwe concept momenteel voor het eerst toegepast.

Want dat is net de bedoeling, dat ze kan gebruikt worden met een toplaag in asfalt of beton voor alle wegen tot met bouwklasse 7. Waterdoorlatende verharding kan namelijk alleen maar gebruikt worden voor private opritten of voor rustige wegen in bijvoorbeeld wijken. Deze nieuwe klimaatrobuuste wegopbouw kan piekbuien opvangen en maakt rechtstreekse infiltratie van het hemelwater in de bodem mogelijk voor een pak meer wegen.

“In deze opbouw van een rijweg blijft de toplaag uit asfalt of beton bestaan, maar voorzien we een permeabele fundering en onderfundering uit steenslag en zand,” verduidelijkt Rik Debusschere, projectmanager bij Aquafin. “Het regenwater stroomt van het wegdek in een extra grote infiltratiekolk die ook als filter dient voor het vervuilde water. Het propere water loopt vervolgens via een U-goot in de onderfundering. De onderfundering geeft het water dan langzaam af naar de bodem.”

Aquafin werkte voor de ontwikkeling van de nieuwe wegopbouw samen met Anne Beeldens, professor aan het Departement Burgerlijke Bouwkunde van de KU Leuven. Haar berekeningen toonden aan dat de draagkracht van de weg zelfs in verzadigde toestand Rik Debusschere kan verzekerd worden, ook bij hogere grondwaterstanden, zo lang de juiste opbouw wordt gerespecteerd.

BREED TOEPASBAAR

GEVALIDEERD IN SB250

Het volume van de U-goot is belangrijk omdat ze stortbuien moet kunnen bufferen die ze langzaam naar de onderfundering laat infiltreren.

Een belangrijk aspect in het hele concept is dat de volledige wegopbouw stabiel genoeg is om veel of zwaar verkeer aan te kunnen.

De eerste toepassing in het project in Staden komt er na tests op een parkeerterrein van het Opzoekingscentrum voor de Wegenbouw (OCW).

In die test werd nauwlettend gekeken naar de stabiliteit en de infiltratiesnelheid. “De specifieke samenstelling van de gebruikte materialen en de manier van wegopbouw is sinds vorig jaar opgenomen als norm in het standaardbestek voor de wegenbouw (Standaardbestek 250) en kan sinds dan dus in de praktijk gebruikt worden. Dat nooit eerder nieuwe standaardbepalingen zo snel in deze ‘bijbel voor de wegenbouw’ werden opgenomen, bewijst dat ook de sector vertrouwen heeft in dit nieuwe concept om regenwater ter plaatse te laten infiltreren op een rijweg. De efficiëntie en de draagkracht zijn dan ook uitgebreid berekend en getest door gerenommeerde partners”, zegt Rik Debusschere. l

18

AQUA 2020/4

Innoveren doe je niet op een eiland De uitdagingen in de watersector bieden veel kansen om aan de slag te gaan met nieuwe ideeën. Dat kunt u ook elders in deze Aqua lezen.

Daardoor worden de zaken ook eens vanuit een ander perspectief bekeken.

Aquafin zet sterk in op innovatie en zoekt samenwerkingen op voor

VLIEGENDE CAMERA

een zo groot mogelijke impact.

Neem nu de inspectie van riolen, een cruciale schakel om ons kostbaar ondergronds patrimonium proactief te beheren. David Mous, business unit manager bij Aquafin: “Tot nu gebeuren die inspecties met een camera op een wagentje, dat via een lange kabel wordt aangestuurd.”

I

nspelen op een veranderend klimaat, een efficiënt beheer van de rioleringsinfrastructuur, een circulaire economie, … het lijkt zo vanzelfsprekend.

Toch vraagt het vaak vernieuwende inzichten én oplossingen die een passend antwoord bieden op de behoeften.

Zulke innovaties bedenk je niet achter gesloten deuren, enkel met een groepje ingenieurs. Aquafin creëerde een innovatieklimaat waarin het zowel eigen medewerkers als externe partijen uitdaagt om samen te werken aan die uitdagingen.

Samen met innovatiepartners zoekt Aquafin naar alternatieven voor rioolinspecties zodat er minder moet geruimd worden.

19

“Zo’n rijdende camera levert kwalitatieve beelden op, maar heeft het nadeel dat de riool altijd vooraf moet geruimd worden zodat het wagentje er vlot door kan.

Die ruimingen maken de inspecties duur.

Daarom hebben we de markt uitgedaagd om partners te vinden waarmee we samen nieuwe en efficiëntere inspectietechnologieën kunnen ontwikkelen.”

Aquafin vond en zocht via co-creatie partnerschappen met technologieontwikkelaars en start-ups waaruit alternatieven voor de rijdende camera ontstonden. De camera wordt dan gemonteerd op een toestel dat niet rijdt, maar bijvoorbeeld vliegt, vaart of zich over de sliblaag in de riool beweegt zonder dat er eerst geruimd wordt. Op die manier kan het sneller, goedkoper en méér riolen inspecteren.

NIET ENKEL TECHNOLOGISCH Maar innovatie hoeft niet altijd over technologie te gaan.

Het Vlaamse Gewest wil tegen eind 2022 een volledig rioolinventaris klaar hebben en tegen 2027 ook de toestand van de riolen kennen.

Voor de uitwerking van een digitaal platform hiervoor, kijkt het gewest onder meer naar Aquafin.

“Het tijdskader is krap,” zegt David Mous.

“Bovendien willen we de klantenbeleving van gemeenten en andere partners maximaliseren door onze samenwerking zo vlot mogelijk te laten verlopen. Daarvoor werken we samen met Bundl, een bedrijf dat de start-ups en innovatietracks begeleidt.”

“Innoveren kan ook over klantbeleving gaan” David Mous

Nicolas Cap, managing partner van Bundl: “Grote bedrijven zoals Aquafin kan je vergelijken met een schip: de koers zit goed, maar je verandert die niet zomaar.

Snel bewegen is soms nochtans nodig om de snel veranderende marktomstandigheden te kunnen beantwoorden. Om dat mogelijk te maken, bouwt Bundl samen met Aquafin aan een ‘speedboot’, een interne start-up naast het moederschip.”

“Die speedboot bestaat uit een team van Aquafin intrapreneurs en Bundl entrepreneurs dat zich focust op radicale en disruptieve innovaties en daarmee snel naar de markt kan gaan. Met die manier van werken kunnen we ook heel snel testen of we de goede koers varen en indien nodig bijsturen.”

Het nieuwe digitale platform dat hieruit resulteert, zal gevalideerd zijn samen met al deze partners zodat ze van bij het begin mee zijn met het verhaal.

“De validatie is onlosmakelijk verbonden met het pad dat wordt afgelegd rond rioolmanagement van steden en gemeenten, de ‘customer journey’.

We brachten stap voor stap in kaart hoe de klantgemeenten vandaag de expertise en service van Aquafin krijgen aangeboden,” licht Nicolas Cap toe.

“In een volgende stap peilden we naar opportuniteiten bij een tiental klantgemeenten. Zo kwam bijvoorbeeld naar boven dat de visuele voorstelling van data uit eerdere inspecties waarover Aquafin beschikt, een enorme meerwaarde zou zijn. Gemeenten kunnen dan zien welke delen van het stelsel eerder al eens geïnspecteerd werden en wat de kritieke plaatsen zijn.”

Nu de conceptfase is afgerond, werkt een interne start-up bij Aquafin verder aan het platform en de organisatie errond. David Mous: “Dat doen we in een iteratief proces, waarbij we opnieuw gaan co-creëren met klanten en partners.

De eerste basisversie verwachten we op korte termijn klaar te hebben. Maar het potentieel is groot en ook daarna zien we nog allerlei interessante kansen om meerwaarde te leveren voor onze klanten.”

Het nieuwe platform, waarvoor ondertussen designs werden uitgewerkt, zal voor de rioolbeheerder een handig instrument zijn om op het juiste moment de juiste preventieve acties te nemen en zo grote risico’s te vermijden. l

DIGITAAL PLATFORM In dit geval moest de interactie en samenwerking met de verschillende partners op het gebied van rioolbeheer – klantgemeenten, inspectiefirma’s en bedrijven die riolen reinigen en herstellen – volledig worden herdacht en gedigitaliseerd.

Deze camera beweegt over de sliblaag in de riool. Sneller én goedkoper.

20

AQUA 2020/4

Erosie bestrijden vraagt gecoördineerde aanpak Regio’s die er gevoelig aan zijn, kennen de problemen die bodemerosie met zich meebrengt maar al te goed: modderstromen, verstopte straatkolken, … Ook de rioleringsinfrastructuur heeft eronder te lijden.

Een gecoördineerde aanpak is de meest efficiënte. Zoals in het Limburgse Gelmen, waar Aquafin samenwerkt met lokale actoren om paal en perk te stellen aan de erosie- en wateroverlast.

Michaël Allaeys en Karel Vandaele in Gelmen, waar erosie voor veel problemen zorgt.

D

e bodemsamenstelling en topografie zijn de belangrijkste factoren bij bodemerosie. Dat is het fenomeen waarbij losliggende vruchtbare grondlagen bij hevige regenval wegspoelen. In erosiegevoelige regio’s zien landbouwers hun velden en akkers stelselmatig afkalven. De vruchtbare toplaag spoelt weg, waardoor de bodem verarmt.

21

Dit proces veroorzaakt ook natuurschade want de fosforhoudende aarde stroomt naar waterlopen waar de overdaad aan voedingsstoffen het natuurlijke evenwicht verstoort.

Maar de maatschappelijke nadelen zijn nog het meest zichtbaar want erosie kan straten en woningen in het verlengde van het afstroomgebied met een dikke modderlaag opzadelen.

Vanzelfsprekend komt die modder ook in rioolstelsels terecht waardoor extra reiniging nodig is. Bufferbekkens slibben dan weer sneller dicht, wat hun werking belemmert.

“Aquafin neemt een coördinerende rol op in complexe dossiers”

COMPLEXE MATERIE Voor een efficiënte bestrijding van erosie is een gecoördineerde aanpak op verschillende niveaus nodig.

Erosiebekkens in het afstroomgebied vangen het modderwater op in een lokale laagte in het landschap.

Het grootste deel van de meegevoerde modder kan er bezinken en de waterstroom wordt vertraagd afgevoerd.

Daarnaast is de aanleg van een gescheiden rioleringsstelsel aangewezen om te vermijden dat modderstromen zich mengen met het afvalwater en verstoppingen in het stelsel veroorzaken.

Joke Denys, accountmanager Aquafin: “Vaak zijn er veel en zeer diverse partijen betrokken als het over erosie gaat.

Denk maar aan de eigenaars van gronden, gemeente- en provinciebesturen, wateringen of polders en natuurbeheerders.”

“Bovendien strekt het probleem zich dikwijls uit over meerdere gemeenten.

In zo’n complexe dossiers nemen we bij Aquafin een actieve, coördinerende rol op.

Een gestructureerde, gecoördineerde aanpak leidt tot een duurzame oplossing en een zorgvuldig en compact ruimtegebruik.”

SUBSIDIES Het zijn de steden en gemeenten die de gronden aankopen en de kosten dragen voor de aanleg van de erosiebekkens. Ze kunnen hiervoor aanspraak maken op subsidies die kunnen oplopen tot 75% van de totale kostprijs (grondverwerving én werken) via het Erosiesubsidiebesluit van de Vlaamse Regering. De tussenkomst kan zelfs tot 90% oplopen als ook de provincie financieel tussenkomt. Riolerings- en wegeniswerken vallen hierbuiten en zijn ten laste van Aquafin. l

Joke Denys

TWEE BEKKENS VANGEN EROSIE OP IN GELMEN In Gelmen, deelgemeente van Sint-Truiden, beheert Aquafin een overstort aan de Overbroekstraat, pal in het stroomgebied van de Herk. Net op deze plek ontstaan er regelmatig water- en modderstromen die voor overlast zorgen in de straten en soms zelfs in de woningen. “We gaan hier een gescheiden rioleringsstelsel aanleggen zodat het overstort minder vaak in werking treedt en er dus minder ongezuiverd afvalwater in de waterloop terechtkomt,” zegt Michaël Allaeys, projectmanager bij Aquafin.

“We zitten hier in een speerpuntgebied, waar de verbetering van de waterkwaliteit prioritair is. Deze werken gaan daar zeker toe bijdragen.”

SAMEN VOOR BESTE OPLOSSING Voor dit project moet Aquafin van de waterbeheerder een bijkomend buffervolume voorzien. Dat is nodig op locaties waar het regenwater onvoldoende kan infiltreren in de bodem.

Om meteen ook het erosieprobleem aan te pakken, gaan alle betrokken partijen voor één gezamenlijke aanpak. Er is gezocht naar de beste oplossing voor het watersysteem, waardoor er twee afzonderlijke erosiebekkens worden voorzien.

De stad Sint-Truiden staat in voor de aanleg van de bekkens.

Ook de landbouwers en Natuurpunt kunnen zich vinden in deze aanpak waarbij de inname van ruimte beperkt blijft.

De natuurvereniging zal het beheer en de ontwikkeling van het terrein op zich nemen voor een maximale natuurwaarde.

Karel Vandaele, watermanager van de Watering in Sint-Truiden en erosiecoördinator van de stad Sint-Truiden: “In plaats van dat elke partij apart (de stad, provincie, Fluvius, Aquafin…) naar een oplossing zoekt binnen zijn eigen specifieke bevoegdheden, is hier gekozen voor een gecoördineerde samenwerking waarmee iedereen gebaat is. Ook de landbouw.

Want hevige regenbuien komen vooral voor in de lente en de vroege zomer. Dan zijn teelten zoals maïs, aardappelen of bieten nog niet goed genoeg in de grond verankerd of bieden ze nog onvoldoende bodembedekking. Een win-win dus voor iedereen.

Hier zaten alle omstandigheden goed en kwamen alle voorwaarden mooi samen. Maar de juiste aanpak is telkens sterk locatiegebonden.”

22

AQUA 2020/4

Bezoek eens een zuiveringsinstallatie vanuit uw zetel Aquafin biedt scholen en studenten heel wat educatief materiaal aan om op een leuke en creatieve manier aan de slag te gaan rond het thema 'waterzuivering'. Om die beleving nog te versterken, komt er vanaf 2021 een nieuw educatief pakket, in een virtueel en online jasje.

“Doelstellingen waar we ons bij Aquafin natuurlijk volledig in kunnen vinden en dus besloten we al snel om dit innovatieve project mee uit te werken.”

Manu en Tinneke zijn de gezichten van de filmpjesreeks voor de lagere school.

Een werf in 3D

I

n samenwerking met CleanTechPunt creëerde Aquafin een hoogtechnologisch educatief pakket waarin we het bedrijf tot op de schoolbanken brengen.

Daar kunnen studenten gebruikmaken van een VR-bril (virtual reality) om een virtueel bezoek te brengen aan een RWZI, een onderzoekslabo, een werf of ons demoproject in de Kruitfabriek.

De vzw CleanTechPunt die sinds 2010 werkt aan cleantech-kennisdisseminatie voor een breed publiek, vroeg Aquafin deel te nemen aan haar project “Clean Earth Adventure, a virtual reality experience”. Naast interactieve rondleidingen, opleidingen, lezingen en gastcolleges wil CleanTechPunt vanaf 2021 via virtual reality een nieuwe vorm van educatieve beleving aanbieden voor middelbare schoolstudenten.

Dat gebeurt aan de hand van acht thema’s, waarvan ‘water’ er eentje is.

“Voor dat thema zag CleanTechPunt in Aquafin de ideale partner”, zegt Nico Van Gestel, adviseur Communicatie.

“Hun doelstelling is om de CleanTechsector – waartoe Aquafin behoort – de maatschappelijke positie te geven die het verdient. Ze hanteren daarbij een sterke STEM-benadering (*) als driver in de aanpak van hedendaagse maatschappelijke uitdagingen zoals klimaat of circulariteit.”

Het Clean Earth Adventure-project visualiseert bedrijfstechnologie op een interactieve manier en wil zo bij jongeren de interesse opwekken voor STEMberoepen (*). “In plaats van de scholen naar het bedrijf te brengen, zoals we bij rondleidingen doen, brengen we op die manier ons bedrijf naar de scholen.

Zonder dat het een impact heeft op veiligheid, procesverloop, personeelsinzet etc. Door een VR-bril op te zetten kan men een virtueel bezoek brengen aan Aquafin.

Men kan als het ware rondlopen op een rioolwaterzuiveringsinstallatie en krijgt veel extra informatie aangeboden.

Wanneer men naar een bepaald punt in de video kijkt, bijvoorbeeld een beluchtingsbekken, dan wordt in de bril extra tekst geprojecteerd die de werking van dat onderdeel uitlegt. Zeker in tijden van Corona, waarin bedrijfsbezoeken niet mogelijk zijn, is dit dus een perfect alternatief. Maar ook wanneer er wél weer bezoeken toegelaten worden, zal dit educatief pakket een mooie aanvulling zijn op ons bestaand materiaal.

Deze technologie laat immers toe ook andere locaties, zoals bijvoorbeeld een werf, virtueel te bezoeken”, besluit Nico Van Gestel.

23

De video’s verschijnen begin 2021 online en nadien volgt er nog een ondersteunend leerpakket.

Volg Aquafin op Facebook, LinkedIn en Instagram om op de hoogte te blijven.

Een zuiveringsinstallatie in 3D

Ook zonder een VR-bril kunnen jongeren binnenkort een kijkje nemen in de wondere wereld van waterzuivering.

In een gloednieuwe videoreeks, gericht op verschillende leeftijdsgroepen uit de lagere school, krijgen leerlingen te zien wat er gebeurt met het water nadat je de wc doorspoelt, maar ook hoe je spaarzamer met je water omgaat.

We gebruiken allemaal wel eens een bad of wc, maar wat voor traject legt het water af voor het weer in de natuur terechtkomt? RITCS-studenten Tinneke Van Ransbeeck en Manu Van Acker trokken “op onderzoek” en namen een cameraploeg mee. De twee boezemvrienden bezoeken een zuiveringsinstallatie van Aquafin en kruipen zelfs heel even ondergronds, in de Antwerpse Ruien.

Het resultaat is een levendig en informatief avontuur in de vorm van YouTube-video’s. En dat voor zowel leerlingen van het eerste tot derde leerjaar, als de oudere leerlingen uit de lagere school. Zo zal stripfiguur Dario, uit de Aquafin-strip, een prominente rol spelen in de video’s van de jongere kinderen. Terwijl de video’s voor leerlingen van het vierde tot zesde leerjaar dan weer meer inspelen op de rage rond de hyperpopulaire videoapplicatie TikTok. Van Ransbeeck en Van Acker leggen haarfijn uit hoe een waterzuiveringsinstallatie werkt. Als extraatje geven ze aan hun jonge kijkers ook nog een resem tips mee om spaarzamer om te gaan met water. “Voordien ging ik helemaal niet bewust om met water”, geeft Van Ransbeeck verontschuldigend toe. “Ik stond er helemaal niet bij stil dat ons vuil water ook weer gezuiverd moet worden.”

Na dit project is dat wel anders. Zo vangt de 24-jarige radiostudente bijvoorbeeld het aanvankelijk koude water op nadat ze de douche opzet, zodat ze dat kan hergebruiken voor iets anders.

(*) STEM STEM (Science – Technology – Engineering - Mathematics) is een internationaal letterwoord dat staat voor een waaier aan technologische, technische, exact-wetenschappelijke en wiskundige opleidingen en beroepen. Productiebedrijven in heel Vlaanderen zijn gebaat bij een sterker STEM onderwijs.

De organisatie van IN2STEM, initiatief van VOKA, met de werkgroep ‘Samenwerking met de industrie’ waarvan Aquafin voorzitter is, speelt hier concreet op in.

“Wat hoop ik dat de leerlingen onthouden van deze video’s? Dat het ook tof kan zijn om water te besparen, om iets goeds te doen voor onze planeet.” l

We wensen u een spetterend

2021

Laten we samen verder bouwen aan een blauwgroen Vlaanderen

Inspiratie nodig? Surf naar www.blauwgroenvlaanderen.be of scan de QR-code