Aqua 2020-1

Driemaandelijks • januari-februari-maart 2020 • afgiftekantoor Leuven Masspost

P209940

DRIEMAANDELIJKS MAGAZINE VAN AQUAFIN 2020/1

Goede zuiveringsresultaten vragen sterk teamwerk

4 14

Een plan voor hemelwater... en meer Waar naartoe met bemalingswater?

2

AQUA 2020/1

INHOUD 8

Goede zuiveringsresultaten vragen sterk teamwerk

12 16

2019 in een notendop

18

Water-link en Aquafin werken samen aan assetmanagementplanning voor Stad Antwerpen

20 22

Operatie Perforatie

Jan Goossens, CEO

Afvalwater van huishoudens of bedrijven: twee uitdagingen, één oplossing

Voor u getest

e voorbije weken gooide het Corona virus het dagelijks leven van elk van ons behoorlijk overhoop. Iedereen heeft vragen en praktische moeilijkheden. Sommigen hebben ook zorgen. Over een familielid dat in de zorgsector werkt. Over een vriend die besmet is geraakt.

Over de financiële gevolgen.

D

Tegelijk merk ik bij Aquafin dat iedereen er alles aan doet om het werk verder te zetten en Aquafin niet in de steek te laten. Bijna van dag op dag maakten, samen met mij, meer dan 600 collega’s de omslag naar thuiswerk.

Een complete, ongeplande en ingrijpende aanpassing voor onze organisatie.

Maar dat lukte wonderwel. De creativiteit die hiertoe aan de dag gelegd wordt is verrassend, de spontane initiatieven hartverwarmend.

Niet dat telewerk zo vanzelfsprekend is. ‘Probeer maar eens een artikel te schrijven met 3 kleine kinderen in huis’ vertrouwt Maaike van Communicatie mij toe.

Hoe Aquafin met deze crisis omgaat raakt me en maakt me trots. In de aanpak zie ik elk van onze 6 waarden weerspiegeld. We zijn deskundig; empathisch; milieu-gedreven; verbindend; ondernemend en innovatief.

En dat is nodig. Aquafin werd opgenomen in de lijst van ‘essentiële bedrijven’. Essentieel als in ‘moet ten allen tijde operationeel blijven’.

Uiteraard. Mijn dank daarom aan elk van onze medewerkers.

Ik wens ieder van jullie een behouden doorkomst van deze periode en alvast extra veel leesplezier in deze tijden van lockdown.

Jan Goossens, CEO

l

VOORWOORD

Maar ook nu werkt lang niet iedereen van thuis uit. Voor de bijna 500 medewerkers van Operaties en een aantal andere diensten kan dat immers niet. Meer dan 300 waterzuiveringsinstallaties, 15 gistingsinstallaties en 3 drogers moeten draaiende worden gehouden.

Lozen van ongezuiverd afvalwater zou ecologische drama’s veroorzaken.

De verantwoordelijkheidszin om dat te vermijden blijkt enorm.

De dagelijkse werkorganisatie werd wel compleet omgegooid om te voldoen aan de spelregels van ‘social distancing’. Medewerkers komen ’s ochtends niet eerst als team samen, maar vertrekken rechtstreeks van thuis en werken verspreid over de verschillende installaties. Voor taken die omwille van veiligheidsredenen toch met 2 moeten uitgevoerd werden ‘vaste’ duo’s gevormd. Bij een eventuele besmetting blijft de rest van het team op die manier gevrijwaard. Respect.

4

14

EEN PLAN VOOR HEMELWATER… EN MEER

WAAR NAARTOE MET BEMALINGSWATER?

V.u.: Jan Goossens, Dijkstraat 8, B-2630 Aartselaar, ondernemingsnummer 0440.691.388 Het contactcenter van Aquafin is op weekdagen te bereiken van 8 uur tot 19 uur, op het nummer 03 450 45 45, of via contact@aquafin.be Noodnummer buiten de werkuren: 0800 16 603 Ombudsman: 0472 450 450 of ombudsman@aquafin.be Aqua wordt gedrukt op milieuvriendelijk papier.

Fotografie: Aquafin, Misjel Decleer, Joren De Weerdt, Frederik Beyens

Volg ons op

3

Het bouwkundig interventieteam dat uitrukte voor het zinkgat, met rechts Dave Bierens

Zinkgat E314 accuraat aangepakt Op 14 januari 2020 was er plots een ernstige wegverzakking op de E314 ter hoogte van de afrit Herent in Vlaams-Brabant. Door een breuk van de regenwaterafvoer en droogweerafvoer ontstond een zogenoemd zinkgat in het wegdek. Aquafin schoot onmiddellijk in actie om de gevaarlijke en hinderlijke situatie aan te pakken.

D

e melding kwam op 15 januari omstreeks 11 uur binnen bij onze expert Bouwkundig Onderhoud Dave Bierens. Anderhalf uur later was hij al ter plaatse om in eerste instantie de veiligheid rondom het zinkgat te verzekeren. “Veiligheid is altijd prioritair,” stelt Dave Bierens. “Daarna trachten we de impact op het milieu te beperken en richten we ons op de eigenlijke herstelling.”

TEAM STAAT PARAAT Nog dezelfde dag waren de pompen die het afvalwater naar het overstort moesten verpompen, geïnstalleerd.

Zo werd verdere insijpeling van het afvalwater in de bodem vermeden.

Ondertussen was ook het operationele Aquafin-team van Aarschot ingeschakeld, net als collega’s van het interventieteam dat altijd paraat staat.

Die avond werd al het vervolgtraject van de werken vastgelegd.

Om het verkeer op de drukke snelweg zo weinig mogelijk te hinderen, werd in overleg met Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) beslist om enkel ’s nachts te werken.

Twee weken lang werkte onze aannemer onder het toeziend oog van Aquafin dagelijks, ook tijdens het weekend, tussen 21 uur en 6 uur.

Eind januari was het gat volledig gedicht. Enkel het asfalt moest nog afgewerkt worden en de putdeksels geplaatst. Het verkeer kon weer zonder problemen de oprit gebruiken.

Omdat de schade aan de riolering groter was dan eerst gedacht, moest er nadien nog verder gewerkt worden maar zonder hinder voor de omgeving. l

4

AQUA 2020/1

Een plan voor hemelwater… en meer Alsmaar meer Vlaamse steden en gemeenten laten een hemelwaterplan opmaken om lokale wateroverlast op te lossen of om zich in de toekomst te wapenen tegen meer stortregens door de klimaatverandering. Als de gemeente ervoor open staat, kijkt Aquafin graag wat breder naar kansen om de meerwaarde nog te vergroten.

D

e naam zegt het zelf, een hemelwaterplan is een visie over hoe een gemeente of stad het best met hemelwater op haar grondgebied omgaat. De algemeen gevolgde leidraad daarvoor is de ladder van Lansink: afstroming vermijden, inzetten op hergebruik en infiltratie en indien nodig bufferen en vertraagd afvoeren.

VAN OVERLAST NAAR KANSEN “De eerste hemelwaterplannen die Aquafin opmaakte, startten altijd vanuit een problematiek van wateroverlast,” vertelt Toon Van Dorpe, manager Hemelwaterplannen bij Aquafin.

“Er werd onderzocht vanwaar het water kwam en wat de oplossingen waren en we ontwikkelden een visie die input gaf aan het beleid.”

“We werkten vooral samen met de Technische Dienst van de gemeente, de VMM en de waterloopbeheerder binnen een technisch verhaal.

Natuurlijk is dat nog altijd de basis, maar vandaag gaan we waar mogelijk uit van een bredere benadering.

Het oplossen van de wateroverlast kan immers de aanleiding zijn voor veel meer positieve effecten.

We kijken bijvoorbeeld naar kansen om meer belevingswaarde te creëren voor de buurt en door het gebruik van meer groen de biodiversiteit te vergroten. Daarvoor werken we nu veel meer samen met landschapsarchitecten.

Maar ook droogte staat door de kurkdroge zomers van de laatste jaren hoog op de agenda.

Daarom proberen we problemen van wateroverlast om te buigen naar opportuniteiten voor droogteproblemen.

Binnen Aquafin verdiepen we ons daar momenteel verder in.”

44

steden en gemeenten lieten of laten hemelwaterplan opmaken door Aquafin, rechtstreeks of via Riopact of water-link.

MET MEER AAN TAFEL Logisch dat er bij zo’n ruimere benadering veel meer partijen rond de tafel zitten, afhankelijk van de lokale situatie. En die is altijd anders.

“Soms worden de Boerenbond, burgers of omliggende scholen betrokken, maar ook Natuurpunt en het Agentschap Natuur en Bos schuiven bijvoorbeeld geregeld mee aan tafel,” verduidelijkt Toon Van Dorpe. “Omdat het hemelwaterplan een instrument moet zijn voor verschillende diensten binnen de gemeente betrekken we naast de Technische Dienst tegenwoordig ook Ruimtelijke Planning, de Milieudienst, Groendienst en in sommige gevallen zelfs de Toeristische Dienst.”

Aquafin maakte in totaal al voor 44 steden en gemeenten een hemelwaterplan op, rechtstreeks of binnen de samenwerkingen met water-link en De Watergroep (Riopact).

AQUASENS BEREKENT MEEST EFFICIËNTE COMBINATIE Een hemelwaterplan bevat een scala aan oplossingen voor een bepaalde zone in de gemeente. Om de juiste combinatie te vinden die de meeste impact heeft, ontwikkelde Aquafin de berekeningstool AquaSens. Bij de berekening van mogelijke scenario’s gebruikt de tool lokale gegevens zoals de grondwaterstand, infiltratiecapaciteit, verharding,… De tool maakt de berekening voor verschillende typische dimensies van de infrastructuur en kijkt daarbij naar de beschikbare ruimte. AquaSens is een eenvoudige, snelle tool die kan ingesteld worden voor verschillende doelstellingen zoals het vermijden van wateroverlast, het verminderen van het overstortvolume of van piekdebieten. Meer weten?

Contacteer evi.vinck@aquafin.be

l

DOSSIER HEMELWATERPLANNEN

5

“In onze hemelwaterplannen houden we ook rekening met belevingswaarde en biodiversiteit.”

Toon Van Dorpe, manager Hemelwaterplannen

EEN HEMELWATERPLAN VAN AQUAFIN:  Is gebaseerd op uitgebreide gebiedskennis  Brengt de quick wins in kaart  Neemt droogte mee in de scope  Creëert kansen voor biodiversiteit en beleving

6

DOSSIER HEMELWATERPLANNEN

AQUA 2020/1

Gemeente Tremelo Een vlonderpad biedt belevingswaarde in een omgeving met een zeer hoge grondwaterstand.

V

oor de gemeente Tremelo is het hemelwaterplan dat Aquafin opmaakte in de eerste plaats een sturend instrument voor de latere opmaak van een ruimtelijk plan voor Tremelo en de deelgemeente Baal.

Het zal ook een richting geven voor de opmaak van bouwverordeningen.

Op korte termijn wordt de visie al toegepast in beslissingen op het vlak van ruimtelijke ordening en milieu.

Tremelo heeft een aantal bijzondere landschapskenmerken zoals de Balenberg, een helling die door afstromend regenwater op verschillende plaatsen voor wateroverlast zorgt. Voor deze en andere specifieke locaties reikt het hemelwaterplan onderbouwde suggesties aan die niet enkel de wateroverlast oplossen maar ook extra beleving creëren.

Een mooi voorbeeld daarvan is het voorstel van een vlonderpad voor het Vondelpark dat in de winter een hoge grondwaterstand kent.

Omdat Tremelo ook de thuisbasis is van een beverfamilie die her en der schade aanricht, zet het hemelwaterplan zelfs hiervoor krijtlijnen uit, rekening houdend met het soortenbeschermingsprogramma van Agentschap Natuur en Bos. Sabine Clerix is projectcoördinator grondgebiedszaken bij de gemeente Tremelo en benoemt een aantal sterke punten: “Het plan is uitgewerkt volgens de huidige inzichten wat betreft ruimtelijke ordening en klimaatadaptatie. Ik vind de visie, de globaliteit van het plan vernieuwend. Er is duidelijk ook gewerkt op maat van onze gemeente en er zitten creatieve elementen in. Ook belangrijk is dat het hemelwaterplan is opgesteld in nauw overleg met de gemeente en dat er steeds goed werd gecommuniceerd.” l

7

Stad Lokeren “Verrassende ideeën om ook in stadscentrum creatief met water om te gaan”

D

e stad Lokeren klopte bij Aquafin aan voor een hemelwaterplan om problemen met wateroverlast in kaart te brengen, te verklaren en te verhelpen. Lokeren ligt in poldergebied en dus werden ook de polderbesturen betrokken, naast partijen als de Vlaamse Milieumaatschappij, De Vlaamse Waterweg, provincie Oost-Vlaanderen, …

Sectorhoofd Infrastructuur van de stad Lokeren Els Middernacht evalueert het hemelwaterplan als zeer kwalitatief: “Het is een handleiding waarop we kunnen terugvallen en waarover geen vragen meer moeten gesteld worden.

Belangrijk vind ik dat er heel wat ideeën en concrete voorstellen in zitten waarmee we effectief aan de slag kunnen.”

“In het buitengebied is het makkelijk om een plek te vinden voor hemelwater, dat lukt ons wel. Maar voor het centrum is dat niet altijd evident en net daar is het risico vaak het grootst. Bovendien stroomt de Durme door ons stadscentrum.

Ideaal, zou je denken maar niks is minder waar. We kunnen er geen regenwater naartoe brengen omdat er geen vlotte afwatering gegarandeerd is. De ideeën van Aquafin om regenwater op te vangen of te infiltreren in de stad door bijvoorbeeld pleinen creatief aan te leggen, vinden we vernieuwend. Ook de rekentool die er komt om de buffer- en infiltratievoorwaarden te berekenen, afhankelijk van de locatie, is erg handig.” l

“Dat de Durme door Lokeren loopt is geen garantie op een vlotte afwatering.”

8

AQUA 2020/1

9

Goede zuiveringsresultaten vragen sterk teamwerk Wie zou niet blij zijn met 100% op zijn jaarrapport? Vorig jaar voldeden alle 319 zuiveringsinstallaties van Aquafin aan alle Vlaamse normen!

Het lijkt evident maar dat is het allerminst, want ondanks een nauwgezette opvolging kunnen verschillende factoren roet in het eten strooien.

D

e kans is zeer groot dat het afvalwater dat u dagelijks verbruikt of doorspoelt, net als dat van meer dan 5 miljoen andere Vlamingen, wordt gezuiverd in één van de 319 rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI's) van Aquafin. Na zuivering moet het voldoen aan strenge Europese en Vlaamse normen om te lozen in een waterloop.

Bij de controle van het gezuiverde afvalwater zijn er zowel emissiegrenswaarden als verwijderingspercentages voor 5 parameters in het afvalwater (biologisch afbreekbare vervuiling, chemisch afbreekbare vervuiling, stikstof, fosfor, zwevende stoffen). De kleinschalige installaties hebben soepelere normen.

“We streven elk jaar naar 100% maar toch is dit een uniek resultaat.”

“Door een goede opvolging en efficiënte bedrijfsvoering ligt het slaagpercentage van onze rioolwaterzuiveringsinstallaties altijd erg hoog”, weet Hans Bruynooghe, directeur Operaties. “Toch was het in 2019 de eerste keer in de geschiedenis van Aquafin dat 100% van de zuiveringsinstallaties voldeed aan alle opgelegde normen. Dat is echt geen evidentie als je weet dat één staal er kan voor zorgen dat een installatie dat jaar niet meer kan voldoen.”

VERDUND AFVALWATER De weersomstandigheden hebben traditioneel een belangrijke invloed op de zuiveringsresultaten. Zo is een koude winter nadelig voor het biologische zuiveringsproces en geven staalnames op een regendag een minder goed resultaat dan op een droge dag.

Doordat veruit de meeste riolen zowel regen- als afvalwater transporteren, is het afvalwater bij regenweer sterk verdund als het op de zuiveringsinstallatie toekomt.

In sommige regio’s komt er zelfs oppervlaktewater in het rioleringsstelsel terecht. De concentraties van de te verwijderen afvalstoffen in het binnenkomend afvalwater zijn door die verdunning dan al zo laag dat het moeilijk kan worden om het opgelegde verwijderingspercentage te halen. >

EXTRA ONDERHOUD VAN RIETVELDEN De kleinschalige waterzuiveringsinstallatie (KWZI) in Sint-MartensLatem is een idyllische plaats.

“Maar het zuiveringsproces is niet ideaal”, vertelt Dirk Turrekens, verantwoordelijk voor de exploitatie.

“De KWZI werd gebouwd in 1989, volgens de toenmalige normen en met de toen gangbare technieken.

Eigenlijk is de KWZI niet meer dan enkele grachten met rietvelden erin. Een zeer verouderde techniek dus. Het is niet voor niets dat het tot het laatste moment spannend bleef of deze installatie aan de normen zou voldoen.”

Maar door een nauwgezette opvolging van het team en de samenwerking met Aquafins procestechnologen, haalde de KWZI wel de normen. “Zo ruimen we de rietstraten twee keer per jaar en laten we het water door middel van een retourpomp twee keer deels door de velden lopen, wat voor extra zuivering zorgt.”

Er loopt op dit moment een project om de KWZI om te bouwen tot een pompstation en het afvalwater te verpompen naar de RWZI van Nevele.

10

AQUA 2020/1

ZWEVENDE STOFFEN GOOIEN ROET IN HET ETEN In Westerlo zijn het zwevende stoffen die het moeilijk maken om de normen te halen. Teamcoördinator Jan Van Den Bergh: “Begin 2019 kregen we een eerste waarschuwing dat het verwijderingspercentage van de zwevende stoffen niet zou worden gehaald. We moesten dus ingrijpen en zochten in overleg met interne experten naar een oplossing.”

“Een hoop maatregelen werden opgelijst. Zo pasten we de chemicaliëndosering drastisch aan. We kozen er ook voor de kanalen van onze nabezinktanks ieder uur te spoelen én deden een dubbelcheck op alle stalen.

Het resultaat was er naar. Ook deze installatie sloot 2020 met een goed resultaat af.”

11

BACTERIEBEDDEN VERVANGEN DOOR NIEUW BELUCHTINGSBEKKEN Ook in Duffel werkte het operationele team tot voor kort met een verouderde zuiveringstechniek.

Begin september werden de zuiverende bacteriebedden vervangen door een nieuw beluchtingsbekken.

“Geen moment te vroeg”, weet operator Kristof Van Regenmortel, die de vervanging op de voet volgde.

TECHNOLOGIE VERVANGEN In de meeste rioolwaterzuiveringsinstallaties volstaat de gebruikte technologie in normale omstandigheden om de zuiveringsnormen te halen.

Een klein aantal installaties werkt echter nog met verouderde technologie waarmee dat een stuk moeilijker is.

“We vervangen die technologie stapsgewijs, soms via een renovatie of soms wordt de installatie gewoon afgebroken en wordt het afvalwater via een pompstation naar een andere zuiveringsinstallatie in de buurt geleid,” zegt Hans Bruynooghe.

Behalve de weersomstandigheden en verouderde technologie kunnen ook storingen in het zuiveringsproces zelf spelbreker zijn. Een zuiveringsinstallatie heeft veel mechanische onderdelen en er wordt gewerkt met kwetsbare biologische processen.

“De bacteriebedden waren al lang een stoorzender in het behalen van de normen, zeker als het over stikstofverwijdering ging. Door de inspanningen van onze projectmanager, de aannemer en de collega’s in het team, werd begin september de nieuwe beluchting in dienst genomen.

Sindsdien loopt alles super.”

Bovendien heeft Aquafin helemaal geen controle op de samenstelling van het afvalwater dat binnen komt en kunnen bijvoorbeeld lozingen in het rioleringsstelsel het zuiveringsproces verstoren.

GOEDE OPVOLGING “Het is dan ook cruciaal dat we het proces en de resultaten alert opvolgen, ook al werken we veel met automatische sturingen,” stelt Hans Bruynooghe.

“Met een goed onderhoud kunnen we de kans op technische storingen klein houden, maar uitsluiten kunnen we niets.

En als er toch iets fout loopt, krijgt onze medewerker van wacht een alarm en komt het erop aan om snel en efficiënt in te grijpen. Die 100% op het rapport mag geen toevalstreffer zijn, we streven er elk jaar naar. Het blijft hoe dan ook een uniek resultaat waar we echt fier op zijn!” l

12

AQUA 2020/1

2019 in een notendop Groen doén

Kansen creëren

ENERGIE

TEWERKSTELLING

3,41% ENERGIE BESPAARD

1095

t.o.v. het modelverbruik

MEDEWERKERS

14,9 GWh GROENE STROOM GEPRODUCEERD = het equivalent van het verbruik van 4.200 gezinnen Meer lezen? www.aquafin.be/nl-be/nieuws/ minder-energie-verbruiken-meer-zelf-produceren

RESULTATEN VOOR DE WATERLOPEN

Alle RWZI's

Positieve impact MINDER HINDER BEREIKBAARHEID VOOR DE BURGER

voldeden aan de lozingsnormen.

Meer lezen? www.aquafin.be/nl-be/nieuws/ elke-dag-werken-aan-goede-zuiveringsresultaten

GEMIDDELDE RESPONSTIJD VOOR VRAGEN

47.000 inwoners aangesloten in 2019

0,75

DAGEN

(doelstelling = 2 dagen)

Maatschappelijk verantwoord ondernemen staat hoog op onze agenda. Op deze pagina vindt u een greep uit de resultaten voor 2019.

285

810

VROUWEN

MANNEN

3607 OPLEIDINGSDAGEN voor medewerkers

94 waarvan leidinggevend 19 vrouwen en 95 mannen

VACATURES ingevuld, waarvan 35 interne mutaties

17 STUDENTEN

4 STUDENTEN

deden hun stage bij Aquafin

in het kader van duaal leren

Meer lezen? www.aquafin.be/nl-be/nieuws/ duaal-leren-als-eerste-praktijkervaring

OPLOSSINGSGRAAD VAN DE KLACHTEN

84%

22

OPDRACHTEN

voor de groenblauwe inrichting van een projectgebied met het oog op slim omgaan met hemelwater

STOP

207

5

KEER STOP GEZEGD

STEUN AAN ONTWIKKELINGSPROJECTEN

voor een onveilige situatie

in het teken van water

Meer lezen? www.aquafin.be/nl-be/corporate/ duurzaam-ondernemen/veilige-werkomgeving

Meer lezen? www.aquafin.be/nl-be/nieuws/alles-begint-bij-water

13

14

AQUA 2020/1

Waar naartoe met bemalingswater?

Op vrijwel elke bouwwerf is een tijdelijke bemaling noodzakelijk.

Door het grondwaterpeil kunstmatig te verlagen of het overtollige water

Vijvers en plassen kunnen droog komen te staan, waardoor fauna en flora kunnen afsterven.

over te pompen, is het mogelijk de bouwwerken in droge omstandigheden uit te voeren. Maar waar moet het opgepompte water naartoe?

V

eel te vlug wordt ervoor gekozen om de drainage naar de riolering af te leiden. Dit heeft niet alleen een negatieve invloed op de plaatselijke waterhuishouding, het kan in de waterzuiveringsketen voor problemen zorgen. Aan het gebruik van de riolering zijn daarom een aantal wettelijke voorwaarden verbonden.

WAAROM NIET ZOMAAR OP DE RIOLERING LOZEN? Grondwater is een belangrijke pijler van het ecosysteem. Een bronbemaling verlaagt de grondwaterspiegel en onttrekt hiermee water uit de wortelzone. Dat kan negatieve gevolgen hebben voor de vegetatie.

Bovendien kan door een bemaling ook de grondstabiliteit van de omgeving worden beĂŻnvloed, vaak met ongewenste verzakkingen tot gevolg. Turflagen kunnen bijvoorbeeld definitief inknikken.

Als er ergens in de buurt een verontreiniging is, kan dat door de bemaling ook aangetrokken worden. Daarom zijn er wettelijke bepalingen voor het lozen van bemalingswater.

15

ALTERNATIEVEN Infiltratie De milieuwetgeving bepaalt dat nietverontreinigd grondwater onttrokken bij een bemaling in eerste instantie zoveel mogelijk terug in de bodem moet worden gebracht buiten de onttrekkingszone. Dit voor zover het met toepassing van de beste beschikbare technieken mogelijk is. Het grondwater kan hierbij worden geretourneerd via infiltratieputten, -bekkens of -grachten. Op die manier zal de lokale waterhuishouding de minste schade ondervinden van een bemaling.

Wat zijn de kosten?

Voor lozingen van meer dan 10mÂł/u betaalt u een vergoeding aan Aquafin. Deze wordt berekend op basis van de debietsmeting van de bemaling. De aannemer moet de effectieve begin- en eindmeterstanden doorgeven. Daarbovenop is hij onderworpen aan de heffing op waterverontreiniging: www.vmm.be/water/heffingen. De vergoeding die Aquafin aanrekent, wordt in mindering gebracht van de wettelijk voorziene heffing. Er wordt geen heffing meer opgelegd als u deze vergoeding al volledig hebt betaald aan Aquafin.

Die vergoeding is fiscaal aftrekbaar. Wanneer ze niet volledig betaald wordt, dan komt er alsnog een heffingsbedrag bij.

Dat is niet fiscaal aftrekbaar en er kan een heffingsverhoging worden aangerekend.

Afvloeiing Is infiltratie om technische redenen niet haalbaar? Dan wordt het bemalingswater best afgeleid naar de dichtstbijzijnde waterloop of, in het geval er een gescheiden riolering is, naar de regenwaterafvoer.

ALLEEN NAAR DE RIOOL ALS HET NIET ANDERS KAN! Enkel als voorgaande oplossingen niet haalbaar zijn, bijvoorbeeld door het veroorzaken van wateroverlast voor derden, kan er worden geloosd op de openbare riolering. Indien een hoger debiet dan 10 mÂł/uur wordt geloosd in de riolering en deze is aangesloten op een rioolwaterzuiveringsinstallatie, dan moet hiervoor ook de schriftelijke toelating worden aangevraagd bij Aquafin.

De hoeveelheid en samenstelling van het bemalingswater kunnen namelijk aanleiding geven tot problemen met het halen van de zuiveringsnormen, uitspoeling van slib, aanzanding in de riolering of werking van overstorten. Daarom zal Aquafin elke aanvraag afzonderlijk onderzoeken om in te schatten wat de gevolgen van de lozing kunnen zijn op het stelsel en op het zuiveringsproces.

Ben ik verplicht een debietsmeting te voorzien?

Ja, elke heffings-, vergunnings- of meldingsplichtige grondwaterwinning moet uitgerust zijn met een verzegelde debietsmeting. De meetgegevens worden gebruikt om de geloosde debieten aan te tonen en laten toe dat Aquafin de vergoeding nauwkeuriger kan berekenen en de latere heffing bepaald kan worden. l

i

EEN LOZING AANVRAGEN Om een toelating te verkrijgen voor lozing van bemalingswater op de openbare riolering, volstaat het een aanvraag in te dienen via www.aquafin.be/particulieren/verbouwen/water-wegpompen/procedurevoor-het-lozen-van-bemalingswater. Op basis van de ingediende gegevens bepaalt Aquafin of het bemalingswater kan verwerkt worden.

Vragen en meer info Support Center bemalingen - 03 450 48 48 of bemalingen@aquafin.be www.aquafin.be/particulieren/verbouwen/water-wegpompen

16

AQUA 2020/1

Afvalwater van huishoudens of bedrijven: twee uitdagingen, één oplossing Niet alleen gezinnen produceren afvalwater,

KLANTEN EN DIENSTEN

ook in de industrie wordt er veel water gebruikt.

Gunther Parmentier: “Onze klanten vertegenwoordigen een brede waaier van sectoren: van de voedingsindustrie zoals Colruyt en chocoladeproducent Barry-Callebaut tot tankstations als Total en Q8, van een slachthuis als Sus Campiniae tot het farmaceutische bedrijf Janssen Pharmaceutica in Beerse. Het zijn stuk voor stuk grote bedrijven waarvoor we waterzuiveringsinstallaties exploiteren en vaak ook bouwden. Daarnaast geven we advies aan bedrijven die procesproblemen ondervinden of hun zuivering willen optimaliseren of vernieuwen. Een van onze procestechnologen zal dan gericht advies geven op basis van de procesgegevens, de huidige staat van de installatie, de randvoorwaarden van de site en de wensen van de klant. Met meer dan 20 jaar ervaring kunnen we meerwaarde bieden in de hele cyclus van afvalwaterzuivering. We richten ons daarom voornamelijk op grote opdrachten waarin we industriële zuiveringsinstallaties kunnen ontwerpen, bouwen en exploiteren. In zogenoemde DBFO-opdrachten (design, build, finance en operate) ontzorgen we een bedrijf volledig op het vlak van afvalwaterzuivering en waterhergebruik. Een mooi voorbeeld daarvan is het DBFO- project voor onze klant Sus Campiniae. Zij beschikken in Oevel over het grootste slachthuis van België en hadden nood aan een eigen zuiveringsinstallatie, inclusief hergebruik van gezuiverd proceswater in het slachthuis.

We hebben de hele installatie samen met onze partner Geo-Goep nv ontworpen, gefinancierd en gebouwd, om ze daarna gedurende 10 jaar onder resultaatsgarantie te beheren.”

Of het nu het voedsel is dat we eten, de dranken die we drinken, de kleding die we dragen, of de papieren en chemische producten die we gebruiken: water is nodig voor bijna elke productiestap in een groot aantal verschillende industrieën.

Ook dat water moet gezuiverd worden.

Aquafin’s dochterbedrijf Aquaplus, helpt daar graag bij.

V

ele bedrijven beschikken over een eigen waterzuiveringsinstallatie, die specifiek ontworpen is voor het type afvalwater dat ze produceren. “Niet alle afvalwater is hetzelfde”, zegt Gunther Parmentier, technisch-commercieel manager Industrie bij Aquaplus. “De samenstelling van huishoudelijk afvalwater is overal min of meer gelijk. Dat is helemaal anders bij bedrijfsafvalwater. Dat bevat soms stoffen die in huishoudelijk afvalwater beperkt aanwezig zijn, maar bij industrieel afvalwater wel actief verwijderd moeten worden.”

TECHNIEKEN COMBINEREN Omdat de samenstelling van het afvalwater anders is en zelfs binnen eenzelfde sector nog kan verschillen van bedrijf tot bedrijf, is het onmogelijk om één bepaalde zuiveringstechniek overal toe te passen. Gunther Parmentier: “Voor sommige sectoren is een meer uitgebreide voorbehandeling nodig.

In de voedingsindustrie bijvoorbeeld moet er vaak eerst een vetafscheiding gebeuren. Voor de zuivering van industrieel afvalwater worden over het algemeen geen complexere technologieën gebruikt dan voor huishoudelijk afvalwater.

Wel worden vaak verschillende technologieën gecombineerd om specifieke vervuilende componenten te verwijderen.

Maatwerk is daarom de boodschap!”

Aquaplus heeft, als 100% dochterbedrijf van Aquafin, jarenlange ervaring in het ontwerpen, bouwen en exploiteren van zo’n maatwerkoplossingen voor de industrie.

KRINGLOOP SLUITEN Aquaplus merkt ook meer en meer bij industriële klanten dat ze slim willen omgaan met grondstoffen zoals water. Wat in het productieproces opnieuw gebruikt wordt, komt niet meer in het oppervlaktewater terecht. Zo wordt de waterkringloop op de eigen bedrijfssite gesloten. Nieuwe projecten bevatten steeds vaker een component waterhergebruik, waarbij het gezuiverde afvalwater verder wordt opgewaardeerd tot koelwater, ketelwater, proceswater of zelfs drinkwater. Elke gewenste kwaliteit is mogelijk. Hergebruik zal in de toekomst nog meer aan belang winnen, net als de recuperatie van andere schaarse en dus waardevolle grondstoffen. Zo wordt een waterzuiveringsinstallatie een echte recyclagefabriek. Aquaplus en Aquafin wisselen continu kennis en ervaringen rond de zuivering en het hergebruik van huishoudelijk afvalwater en industrieel afvalwater uit, wat leidt tot versterking van de expertise. l

17

“Onze klanten zijn stuk voor stuk grote bedrijven waarvoor we waterzuiveringsinstallaties bouwden en/of exploiteren.�

Gunther Parmentier

18

AQUA 2020/1

Water-link en Aquafin werken samen aan assetmanagementplanning voor Stad Antwerpen Als rioolbeheerder van de Stad Antwerpen kreeg water-link de opdracht van het stadsbestuur om alle rioleringsassets van de stad in kaart te brengen. Antwerpen wil de bedrijfszekerheid van haar rioleringsstelsel vrijwaren. Via een pragmatische aanpak wil de stad het aantal incidenten tot een minimum beperken én de veiligheid van de burger garanderen.

Samen met Aquafin werkte water-link een methodiek uit die moet leiden tot een efficiënter beheer van de ongeveer 1.200 km riolen in Antwerpen.

“Aquafin beschikt over een riooldatabank waar alle rioolstrengen inzitten van zowel bovengemeentelijke als gemeentelijke klanten”, zegt Tania De Bie, Business Unit Manager bij Aquafin.

“Dat is een databank op putniveau die alles moduleerbaar maakt en toelaat een historiek op te bouwen. De gestructureerde, gedetailleerde en uniforme informatie uit deze databank delen we met water-link, waarmee we samen een methodiek hebben uitgewerkt voor het asset management van de Stad Antwerpen.”

Dat systeem is gebaseerd op twee belangrijke scores die aan de assets worden toegekend: een strategische score en een structurele score.

Hans Verpoorten, accountmanager van water-link voor Stad Antwerpen, legt uit: “Alle straten in Antwerpen kregen een strategische score volgens hun ligging en de mogelijke gevolgschade bij een probleem. Dat kan economische of ecologische schade zijn, of aanzienlijke hinder voor de burger. De structurele scores geven aan wat de toestand van de riolering is. Op basis van deze twee scores kreeg elke locatie een bepaald gewicht toegewezen, dat aangeeft hoe kritisch de riolering is. Zo werd een lijst opgesteld die de volgorde van rioolinspecties bepaalt en aangeeft waar de zogenaamde “risicoriolen” zich bevinden.”

RIOOLINSPECTIES ALS BASIS VOOR ASSETMANAGEMENTPLAN Aan de hand van deze lijst wordt jaarlijks ongeveer 100 kilometer riolering geïnspecteerd. Bij zo’n inspectie wordt de riool eerst gereinigd, waarna er een camera door rijdt om de staat ervan na te gaan. “Zo kan worden nagekeken of de huisaansluitingen nog in orde zijn, of er lekkende voegen zijn, waar er barsten zijn, waar er wortelingroei is, …”, zegt Evelyne Degraer, adviseur Rioolmanagement bij Aquafin. “De info die we aan de hand van de rioolinspecties verzamelen, wordt in de databank verwerkt en geanalyseerd.

Daaruit vloeit dan een actieplan dat bepaalt wat er zou moeten gebeuren: geen actie, een kleinere ingreep zoals een lek herstellen of ingegroeide boomwortels uitfrezen, renoveren of opbreken en vernieuwen. Die adviezen worden dan in opvolgingsrapporten overgemaakt aan en besproken met water-link.”

Intussen is al meer dan 700 kilometer Antwerpse riolering geïnspecteerd.

Tegen het einde van de huidige legislatuur willen water-link en Aquafin het volledige Antwerpse rioleringsstelsel in kaart gebracht hebben, zodat er voldoende betrouwbare informatie voorhanden is om een duidelijke meerjarenplanning te kunnen opstellen.

“De inspecties zijn een eerste stap, daarna volgen de evaluaties en op basis daarvan worden projectvoorstellen opgemaakt die elk een bepaalde prioriteit krijgen”, zegt Tania De Bie. “Die informatie bespreken we met water-link, dat een opdrachtenportefeuille zal samenstellen.”

“De middelen vanuit de saneringsbijdrage zijn natuurlijk beperkt en er moeten ook nog nieuwe projecten uitgevoerd worden”, legt Hans Verpoorten uit. “Water-link adviseert als rioolbeheerder de Stad Antwerpen, maar de uiteindelijke beslissing ligt bij de Stad zelf.

Aan de hand van hun meerjarenbegroting bepalen zij welke werken waar en wanneer zullen uitgevoerd worden.

De tool die we ontwikkeld hebben is daarbij een erg nuttig instrument: het laat ons toe om onderbouwd te argumenteren waarom welke projecten het best eerst uitgevoerd worden.” l

Een blik in de riolen kan onder meer deze problemen blootleggen: Wortelingroei

Obstructie

19

ALLE ASSETS IN EEN GEÏNTEGREERDE NUTSKAART Water-link gaat in Antwerpen nog een stapje verder en brengt niet alleen de rioleringsassets maar ineens álle assets van de stad in een zogenoemde ‘geïntegreerde nutskaart’. Naast de gegevens over de rioleringen, komen er ook data in over water, gas, kabel, elektriciteit en de toestand van de wegenis. De geïntegreerde nutskaart moet helpen om de hinder voor de burger te beperken doordat werken beter op elkaar afgestemd kunnen worden en er zijn ook synergievoordelen. Rioleringswerken zijn de meest ingrijpende wegeniswerken. Andere nutsmaatschappijen kunnen inspelen op geplande werken.

In 2019 selecteerde de Stad Antwerpen voor het eerst projecten die vanuit de geïntegreerde nutskaart werden voorgesteld. De geïntegreerde nutskaart is het eerste voorbeeld in België waarbij nutsbedrijven open data delen over de toestand van hun assets, om de hinder bij de burger ten gevolge van onverwachte storingen te maximaal te verminderen.

Zwavelaantasting

20

AQUA 2020/1

OPERATIE PERFORATIE

Ontmoetingsplek met ruimte voor water

Winnaar Aquafinprijs 2020

Vorig najaar deden Infopunt Publieke Ruimte en

VEEL QUICK WINS

Aquafin een nieuwe oproep om projecten in te dienen

“Het project past in de beleidsmatige keuze om de ruimtelijke kwaliteit van onze binnenstad op te krikken,” weet Carl Hanssens, schepen voor mobiliteit, openbaar domein en stadsontwikkeling. “De locatie ligt binnen de zone van een winkelwandellus waarin we 10 straten gaan heraanleggen met meer groen. Maar er waren nog meer aanknopingspunten.

Tijdens een toegankelijkheidswandeling gaven mensen met een beperking aan dat er te weinig rustplaatsen zijn in de stad. Deze locatie was daar ideaal voor. Bovendien wordt de inkom van de academie gerenoveerd en die investering zal nog meer uitstraling krijgen met groen voor de deur.”

binnen de campagne Operatie Perforatie. Dit keer richtten ze zich specifiek naar steden en gemeenten en lag de klemtoon op het ontharden van het openbare domein in schoolomgevingen. Uit de 17 inzendingen kroonde de jury de totale omvorming van een parking in het centrum van Sint-Niklaas tot winnaar.

V

lak bij de stedelijke academies voor beeld en podium in het hartje van de stad ligt op het openbare domein een betaalparking voor 26 wagens. Ondanks de parkeerdruk in het centrum, koos het stadsbestuur ervoor om de parking een compleet nieuwe bestemming te geven.

Naturalistische beplanting, klimplanten, heesters, bomen en een wadi nemen binnenkort de plaats in van grijze betonstraatstenen. De weinige verharding die nog nodig is, zal ofwel waterdoorlatend zijn ofwel afwateren naar de wadi.

Ook twee grote scholen in de buurt worden betrokken in het vergroeningstraject van de binnenstad en krijgen groene gevels. Sint-Niklaas wil met dit soort projecten inzetten op klimaatadaptatie en leefbaarheid. Carl Hanssens: “We gaan niet blind ontharden, maar we zoeken projecten die voordelen combineren zodat we iets kunnen teruggeven aan de bewoners.”

21

Parking wordt groene rustplek De gemeente Oostkamp en Studiebureau Jonckheere dienden voor de eerste oproep van Operatie Perforatie een project in voor de heraanleg van een pleintje in het centrum van Waardamme, deelgemeente van Oostkamp. Ze behoorden tot de winnaars en konden rekenen op een deel van de Aquafinprijs ter waarde van 10.000 euro.

H

et Rooiveldpleintje was eerder dan een plein een kruispunt tussen twee wegen met een middeneiland waar een bushalte en een fietsenstalling waren ondergebracht. Een louter functionele plek dus die bovendien uitnodigde tot wildparkeren. De gemeente Oostkamp besloot het nuttige aan het aangename te koppelen en van het ‘eilandje’ een volwaardige, groene ontmoetingsplek te maken. “Het in- en uitrijden van de straat zal voortaan niet meer gesplitst verlopen, maar via dezelfde weg,” legt Delphine Roels, schepen beheer Publieke Ruimte uit. “Zo ontstaat er een grotere ruimte die we volledig groen gaan inrichten. Waar nog verharding nodig is, gebruiken we waterdoorlatende materialen.”

VEEL QUICK WINS De gemeente Oostkamp is niet aan haar proefstuk toe met dit project. Het winnen van de Aquafinprijs ziet ze als een bevestiging en appreciatie voor haar aanpak.

Delphine Roels: “We geloven heel sterk in de filosofie dat ontharden ook loont op kleine schaal en we passen ze dan ook toe op elk project. Alle kleine beetjes helpen, zowel voor het aanvullen van grondwaterreserves als voor het creëren van ruimte voor water. Er zijn heel veel quick wins mogelijk.

Zo verwijderen we in wijken in doodlopende straten de voetpaden aan beide zijden, in andere straten aan één kant.

We vervangen ze door groene stroken en planten. De optelsom van alle kleine ingrepen maakt een groot totaal. Ondertussen hebben we al meer dan 15.000 m² onthard en we gaan nog door. Op die manier pakken we met een beperkt budget de grote uitdaging van de klimaatverandering aan.”

INWONERS BETREKKEN Inwoners overtuigen van de klimaatuitdagingen lijkt best mee te vallen, ondervindt Oostkamp. Alleen als het gaat over maatregelen voor hun deur, ligt het wat moeilijker.

“Voetpaden vervangen door groen en dan ook nog hun medewerking vragen voor het onderhoud, wordt niet altijd op applaus onthaald,” weet de schepen. “Daarom nemen we hen mee in het hele traject en luisteren we naar hun behoeften.

We zorgen ervoor dat ze niet moeten inboeten op comfort en esthetiek. Zeven jaar later kennen de mensen het principe en zijn ze tevreden met het resultaat.”

Delphine Roels, het team van studiebureau Jonckheere en de aannemer bij het vernieuwde pleintje: “Overbodige ontharding opbreken, zit er bij ons ingebakken als we aan een project beginnen.” l

22

AQUA 2020/1

Wandelen langs het snijpunt van Demer en Dijle Door Carl Van Kerkhoven, redactielid Aqua

Of iemand voor Aqua het Wandelnetwerk Demer en Dijle wilde uittesten, klonk het op de redactie. Als startend wandelaar zei ik daar natuurlijk “ja”

Opvallend: de Demer lijkt breder dan de Dijle en toch loopt de rivier verder als de Dijle.

op. Tot ik op een kletsnatte zondagmiddag in maart aan De Plas in Rotselaar sta. Mijn enthousiasme is meteen bekoeld. Toch schraap ik al mijn moed, en mijn waterdichte jas en schoenen bijeen en vertrek ik voor de Demer- en Dijlewandeling.

D

e wandeling start op de ruime parking van De Plas, of officieel Recreatiedomein Ter Heide.

De bewuste Plas ontstond rond 1975, door de zandwinning voor de aanleg van de E314. Vandaag kun je er allerlei binnen- en buitensporten beoefenen.

In de zomer kun je zelfs buiten zwemmen.

Een leuke plek om toeven, als het geen pijpenstelen regent tenminste…

HISTORISCHE MOLEN Al na enkele honderden meters passeer ik de Donjon Ter Heyde. Deze woontoren met het uitzicht van een verdedigingstoren dateert uit de periode 1350-1380 en is in privébezit. Je kunt de donjon in groep bezoeken. (www.donhonterheyden.be).

Ik vervolg mijn weg tot in het centrum van Rotselaar. Daar gaat de wandeling voorbij de neogotische Sint-Pieterskerk tot even verder, aan de oevers van de Dijle, de Molen van Rotselaar opdoemt in de regen.

Op deze historische site wonen 9 gezinnen. Er is een biogroententeler gevestigd en eens in de week pookt een bakker de oude bakoven op voor heerlijk brood. (www.molenvanrotselaar.be) De molen draagt bovendien aanzienlijk bij tot de waterkwaliteit van de Dijle. Elke dag wordt hier een halve ton (!) vuil uit het water gehaald.

Even verderop ligt een vistrap waardoor vissen vrij kunnen migreren. En alsof dit nog niet volstaat, wekt een waterkrachtcentrale groene energie op. Voordat ik verder ga, blijf ik nog even staan bij het bord dat aan de Slag aan de Molen herinnert. Op deze plaats werd bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog immers fel gevochten.

Nadat ik een eindje de Dijledijk heb gevolgd, gaat het door de velden naar de pittoreske dorpskern van Wakkerzeel.

Tijd voor een warme koffie in fietscafé ’t Schuurke. Gelukkig zijn ook doorweekte wandelaars hier welkom.

WANDELKNOOPPUNTEN OP PC EN ALS APP

SAMENVLOEIING VAN DEMER EN DIJLE

Zet uw route uit op www.wandelknooppunt.be of kies voor een uitgestippelde wandeling.

U kunt ze downloaden als GPX-bestand voor de wandel-gps.

Of download de app in de App Store of Google Play. U kunt dan routes importeren, uitstippelen, uw locatie bepalen met de gps van uw smartphone, routes opslaan, …

Handig!

Helemaal opgekikkerd trek ik de deur van ’t Schuurke achter me dicht en zet ik de wandeling verder. Ik zet er flink de pas in. Net op dat moment houdt het even op met regenen en kan ik plots genieten van een vergezicht over de akkers.

Links ligt het uitgestrekte festivalterrein van Werchter. Voor ik het weet, sta ik aan de brug van Werchter. Rechts van de brug zie ik de plaats waar de twee hoofdrolspelers van deze wandeling, Dijle en Demer, samenvloeien.

Langs de Demerdijk wandel ik door tot de Soldatenbrug, een Baileybrug over de Demer die in de jaren 1950 door geniesoldaten werd aangelegd als oefening en die nu tot het bouwkundig erfgoed behoort. Deze plaats was tot de jaren 1940 een oversteekplaats van de Demer tussen Werchter en Rotselaar. Ik steek de brug over.

VOOR U GETEST In deze rubriek testen wij een bijzondere activiteit in de natuur voor u uit.

23

“Mensen associëren wandelen langs het water met rust, onverharde paden, gevarieerde, belevingsvolle landschappen. Dit is volgens de wandelaars bepalend voor de kwaliteit van een wandeling.”

Petra Moons (Toerisme Vlaams-Brabant)

Even verder stuurt een van de kenmerkende wandelknooppuntenpijltjes me links het bos in. Door de aanhoudende regen staat het wandelpad hier echter blank. Ik kies daarom eieren voor mijn geld en volg rechtdoor het geasfalteerde pad naar het vertrekpunt.

Na zo’n 12 kilometer voel ik me gezond moe, maar naar die warme douche kijk ik toch reikhalzend uit. l www.toerismevlaamsbrabant.be/wandelen

PRAKTISCH De Demer- en Dijlewandeling maakt deel uit van het Wandelnetwerk Demer en Dijle, een initiatief van Toerisme Vlaams-Brabant. Het hele netwerk is 340 km lang en voorzien van knooppunten.

De Demer- en Dijlewandeling is een heel gevarieerde wandeling die je langs kleine paadjes en veldwegen voert. Zowat de helft van het traject is verkeersvrij.

Het traject is afwisselend verhard en onverhard. Bij regenweer is het aan te raden om stevige, waterdichte schoenen aan te trekken.

• Vertrek: De Plas, Vakenstraat 18, Rotselaar • Afstand: 12 km • Knooppunten: 614 > 611 > 610 > 628 > 625 > 627 > 523 > 636 > 635 > 630 > 629 > 615 > 614

© Toerisme Vlaams-Brabant www.ngi.be - toelating A3201

Ook tijdens de Corona-crisis zuiveren wij uw afvalwater!

Waterzuivering is door de federale overheid terecht gedefinieerd als een van de ‘essentiële diensten’. Onze operatoren blijven zich dan ook onverminderd inzetten om de meer dan 320 rioolwaterzuiveringsinstallaties en andere noodzakelijke infrastructuur optimaal te laten functioneren.

Uiteraard pasten we ons organisatorisch aan en respecteren we de aanbevolen sociale afstand.

VOLG ONS OP: