Aqua 2017-2

Driemaandelijks • april-mei-juni 2017 • afgiftekantoor Leuven Masspost

P209940

DRIEMAANDELIJKS MAGAZINE VAN AQUAFIN 2017/2

Van veilig naar zo veilig mogelijk Nieuwe richtlijnen voor bescherming en afdalen

6 10

Hoed af voor de Warmbeek Warmte uit afvalwater voor Antwerpse wijk

2

AQUA 2017/2

VOORWOORD De waterzuiveringsinstallatie in Deurne staat nog om andere redenen in het spotlicht. We hebben met de Stad Antwerpen en netwerkbeheerder Eandis een overeenkomst ondertekend om te onderzoeken hoe we optimaal de warmte uit het afvalwater kunnen hergebruiken.

Via een ondergronds warmwaternetwerk zou een nieuwe woonwijk hiermee volledig kunnen van warmte worden Een paar weken geleden was ik “Vanuit een computervoorzien. Qua schaal dan ook op bezoek bij ‘the great old’ onder gestuurde cockpit wordt een uniek project de waterzuiveringen. Er voltrekt zich op deze site immers een voor België waar we indrukwekkend project waarbij vier nieuwe collectoren onder volautomatisch en met schouders vol de Ring door worden geperst. Een huzarenstuk waarbij enorme millimeterprecisie een paar onze onderzetten. Het zou krachten en precisie hand in hand gaan. honderd meter verder een een mooi nieuw hoofdstuk zijn in het Een wandeling door dit nieuwe stuk riolering, onder de Ring perfecte ondergrondse duurzaamheidsdoor, heeft iets surreëels. Er is zo goed als niets te horen van bocht gemaakt.” verhaal dat Aquafin het geraas van de auto’s en communicatie met de buitenal vele jaren schrijft. wereld verloopt er door middel van zo’n telefoon die eerst Hopelijk kunnen we moet aangezwengeld worden, denk aan oorlogsfilms. Wel geen daarom over een aantal jaren ‘hier ouderwets graafwerk hier. Vanuit een computergestuurde cockpit wordt volautomatisch verwarmen wij uw douchewater’ en met millimeterprecisie een paar honderd meter verder een perfecte ondergrondse als nieuwe slogan bijplaatsen. bocht gemaakt. Groots !

‘Aquafin. Hier zuiveren wij uw afvalwater’ staat te lezen langs de Antwerpse Ring. Wie in de auto samen met mij onze waterzuiveringsinstallatie van Deurne passeert, krijgt gegarandeerd een enthousiaste toelichting over waterzuivering, slibvergisting (de 2 bollen) en de productie van calorische pellets.

En desgewenst ook nog eens op de terugweg.

Ik wens u veel leesplezier met deze nieuwe Aqua ! l

INHOUD 3 4 5 8

Welkom op onze installaties

10 12 14 16

Warmte uit afvalwater voor nieuwe Antwerpse woonwijk

18 20 22 27

Collectoren ruimen plaats voor Oosterweelverbinding

6 HOED AF VOOR DE WARMBEEK

De nieuwe PBM-regels: van veilig naar zo veilig mogelijk Afdalen 2.0 “De Warmbeek is het bewijs dat de natuur zich met onze hulp weer herstelt”

Zorgeloos sporten in proper water Subsidiëring gemeentelijke rioleringsprojecten verandert

24 AQUAFINNERS BOUWEN MEE WATERVOORZIENINGEN VOOR KENIAANSE GEMEENSCHAP

Grote vraag naar gezuiverd afvalwater in strijd tegen droogte

Hoe zit dat eigenlijk?

Zero Plastics in onze rivieren Meander

26 DE VUILSTE BEEK

3

Welkom op onze installaties

W

aterzuivering is een fascinerend proces en beslist de moeite waard om eens van dichtbij te verkennen. Ieder jaar zet Aquafin de deuren open van enkele installaties. De buren van deze installaties nodigen we persoonlijk uit om een kijkje te komen nemen, maar uiteraard is iedereen welkom. Om organisatorische redenen vragen we wel om vooraf in te schrijven via contact@aquafin.be

> RWZI Wulpen (samen met drinkwaterbedrijf IWVA): 26 augustus 2017 (inschrijving niet nodig) > KWZI Aalbeke-Centrum: 12 september 2017 > KWZI Zemst-Hofstade: 19 september 2017 > KWZI Retie: 28 september 2017 Het hele jaar door kunnen groepen een bezoek brengen aan een 25-tal rioolwaterzuiveringsinstallaties verspreid over heel Vlaanderen.

Op www.aquafin.be vindt u meer informatie over de voorwaarden en hoe u een bezoek aanvraagt. l

V.u.: Jan Goossens, Dijkstraat 8, B-2630 Aartselaar, ondernemingsnummer 0440.691.388 Het contactcenter van Aquafin NV is op weekdagen te bereiken van 8 uur tot 19 uur, op het nummer 03 450 45 45, of via contact@aquafin.be Noodnummer buiten de werkuren: 0800 16 603 Ombudsman: 0472 450 450 of ombudsman@aquafin.be Aqua wordt gedrukt op milieuvriendelijk papier.

Fotografie: Aquafin, Jan Locus, Foto VDB, Frederik Beyens, Shutterstock

GRATIS ABONNEMENT OP AQUA VIA REDACTIE@AQUAFIN.BE

Volg ons op

4

AQUA 2017/2

De nieuwe PBM-regels: van veilig naar zo veilig mogelijk Sinds 1 juni 2017 zijn de nieuwe regels rond het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s) bij Aquafin van kracht, voor eigen medewerkers maar ook voor iedereen die werken in onze opdracht uitvoert.

Persoonlijke beschermingsmiddelen zijn de meest directe manier om onszelf tegen restrisico’s te beschermen en dus ook om arbeidsongevallen te voorkomen.

V

eiligheid heeft bij Aquafin een absolute topprioriteit. Als ontwerper, bouwer, beheerder en exploitant van de Vlaamse bovengemeentelijke zuiveringsinfrastructuur krijgen onze medewerkers en onze contractanten dagelijks te maken met specifieke risico’s.

BRIL: Werkt u met chemicaliën, draag dan altijd een bril. Dit geldt ook tijdens het lassen en bij metaalbewerking.

HANDSCHOENEN: Draag handschoenen als u in contact komt met afvalwater, bij goederenverhandeling of het heffen van werkstukken.

VEILIGHEIDSSCHOENEN/-LAARZEN: Veiligheidsschoeisel is een must bij een inspectierondgang op onze installaties en bij activiteiten met fysiek werk aan de water- en sliblijn, in werkplaatsen en in werfzones.

Om zich hiertegen te beschermen konden ze tot voor kort zelf kiezen welk beschermingsmiddel nodig was in een bepaalde werksituatie. Met de nieuwe maatregelen wil Aquafin de stap zetten van ‘veilig’ naar ‘zo veilig mogelijk’. Daarom zijn er nu een aantal voorgeschreven regels en afspraken van kracht die het bewustzijn rond veiligheidsrisico’s activeren.

Beter voorkomen dan genezen dus.

Mark Bieseman, teamcoördinator van ons operationeel team Grimbergen, toont de PBM’s voor ‘standaard’activiteiten op of aan onze infrastructuur.

Deze regels gelden voor Aquafin-medewerkers, leveranciers, contractoren en iedereen die werkt in opdracht van Aquafin. l

SIGNALISATIEJAS/HESJE: Zorg dat u zichtbaar bent op de werf, op of nabij de openbare weg of bij werfverkeer op installaties.

HELM: Zet een helm op als u een werf bezoekt, bij mobiele hijswerken, tijdens het afdalen of bij shut-down werken.

GEHOORBESCHERMING: Draag gehoorbescherming in een lawaaierige omgeving en zeker als de geluidsbron hoger is dan 85dB.

5

Afdalen 2.0 V

oor de inspectie en het onderhoud van riolen, collectoren, pompputten, … is afdalen in de infrastructuur vaak nodig. De gassen afkomstig uit het afvalwater, het valgevaar, de aanwezigheid van biologische agentia en automatisch startende machines, vormen hier bijkomende risico’s. Daarom gelden er voor het afdalen in besloten ruimten bijzondere instructies. Deze illustratie toont de basisuitrusting bij het betreden van een natte kelder.

Heeft u vragen op de werf?

Spreek zeker de veiligheidscoördinator of werftoezichter aan.

Bij twijfel: kies dan voor de veiligste optie!

Meer informatie hierover vindt u op onze kennisbank (https://portaal.aquafin.be/partners) of neem contact de leidend ingenieur van het studiebureau of de projectmanager van Aquafin.

Persoonlijke beschermingsmiddelen 1 1

ZELFREDMIDDEL

2

VALBLOK

3

LEVENSLIJN

4

HARNAS

5

GASDETECTIE

6

VLUCHTMASKER

2

3 5

4 6

6

AQUA 2017/2

24 september 2017 Hamont-Achel

Hoed af voor

de Warmbeek!

Op 24 september organiseren Aquafin en zijn partners die meewerken aan zuivere waterlopen voor de vierde keer Chap’eau. Met dit evenement zetten ze de verbetering van de waterkwaliteit in de kijker. Locatie dit jaar is Hamont-Achel, in de vallei van de Warmbeek. Geen toeval natuurlijk, want de Warmbeek zit dicht bij de “goede kwaliteit” die de Kaderrichtlijn Water beoogt en is één van de speerpuntgebieden in Vlaanderen.

7

Beekrombout*

Zelfzuiverende beek

I

n het rapport “Levende beken” dat Natuurpunt in 2016 publiceerde, staat de Warmbeek op de vierde plaats van Vlaamse waterlopen met het meeste waterleven. Het rapport is gebaseerd op waarnemingsgegevens uit de databanken van de Vlaamse Milieumaatschappij, het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek en de vrijwilligerswebsite waarnemingen.be. In de Warmbeek komen grote aantallen bosbeekjuffers voor, een kenmerkende soort voor natuurlijke, schone bosbeken.

Bosbeekjuffers zijn immers erg gevoelig voor watervervuiling.

Ook andere veeleer zeldzame libelsoorten doen het goed in de Warmbeek, zoals de beekrombout, blauwe breedscheenjuffer, bruine korenbout en gewone bronlibel.

Dat de Warmbeek zo rijk is aan leven, heeft ze voor een groot deel te danken aan haar natuurlijke loop. Deze beek ontspringt tussen Peer en Meeuwen op de rand van het Kempens plateau.

Ze stroomt in noordelijke richting naar Kaulille (Bocholt) om via Achel Nederland binnen te komen. Daar verandert de Warmbeek van naam in de Tongelreep.

In haar brongebied is de Warmbeek rechtgetrokken en uitgegraven voor de ontwatering van de omliggende weilanden. Maar verder stroomafwaarts is de loop nog vrij natuurlijk. Daar profiteren planten en dieren van.

Dankzij de voortdurende eroderende werking zijn er veel meanders en is het zelfzuiverende vermogen van het water bewaard gebleven.

Hogere zuiveringsgraad Uiteraard wordt het zelfzuiverende vermogen van een waterloop beïnvloed door de hoeveelheid vervuiling die hij te verwerken krijgt.

?

Het afvalwater uit de omliggende gemeenten van de Warmbeek wordt al sinds begin jaren ’90 gecollecteerd en gezuiverd in de rioolwaterzuiveringsinstallaties van Aquafin in Bocholt en Achel. De dorpskern van Grote Brogel aan de bovenloop van de zuid-noord georiënteerde Warmbeekvallei zal in 2018 worden aangesloten op het collectorenstelsel van Bocholt.

Maar ook op andere vlakken wordt er zowel door Aquafin als door andere actoren nog gewerkt aan een verdere verbetering van de kwaliteit van de Warmbeek.

Bosbeekjuffer*

Zo zoeken Aquafin, de Vlaamse Milieumaatschapij, Infrax en Waterschap de Dommel in het grensoverschrijdende Europese Interreg-project “IMPAKT!” naar oplossingen om de hoeveelheden vervuild rioolwater dat in regenperiodes via overstorten in de Dommel en Warmbeek/Tongelreep terechtkomt, te verminderen. In een volgend nummer van Aqua leest u meer over de eerste resultaten. l

Wat is een speerpuntgebied?

Filip Raymaekers, hoofd buitendienst Demer, Dijle en Maas van de afdeling Integraal Waterbeleid VMM legt uit: “Een speerpuntgebied wordt aangeduid in de stroomgebiedbeheerplannen. Het is een gebied dat mits een beperkt aantal inspanningen zal voldoen aan de goede ecologische toestand zoals de Kaderrichtlijn Water ze voorschrijft. De Warmbeek is zo’n speerpuntgebied. Ze levert het bewijs, dat als iedereen zijn steentje bijdraagt, goede waterkwaliteit geen utopie is. Zowel de gemeenten en het gewest als de landbouw en de waterbeheerders leveren hieraan hun bijdrage, o.a. door het verzamelen en zuiveren van huishoudelijk afvalwater en het optimaliseren van de beekstructuur.”

“In de Warmbeek werd een nieuwe vistrap aangelegd aan het Mulke in Achel waardoor de beekprik nu ook de bovenlopen van deze waterloop kan bereiken.

Al deze acties kaderen in het grensoverschrijdende integraal waterproject voor de Warmbeek. Voor andere speerpuntgebieden in Vlaanderen werden gelijkaardige projecten door de bekkensecretariaten opgestart met als uiteindelijk doel een goede kwaliteit van het oppervlaktewater tegen 2021.”

* Foto Vilda

DE WARMBEEK SCOORT GOED DANKZIJ ONDER MEER:

3 3 3 3 3

natuurlijke verloop grotendeels bewaard rioleringsinspanningen door steden en gemeenten bouw van vistrap door VMM zuivering huishoudelijk afvalwater door Aquafin beheer door Watering De Dommelvallei

LEES HET RAPPORT "LEVENDE BEKEN IN VLAANDEREN" OP WWW.NATUURPUNT.BE

8

AQUA 2017/2

“De Warmbeek is het bewijs dat de natuur zich met onze hulp weer herstelt” Hamont-Achel is de gaststad voor de vierde Chap’eau-editie op 24

Focus op onderhoud

september dit jaar. Aquafin koos voor een locatie in de vallei van de

Aqua: Wellicht zal voor de stad ook het in stand houden van de infrastructuur meer aandacht beginnen vragen?

Warmbeek, waarvan de waterkwaliteit de “goede toestand” benadert.

Burgemeester Theo Schuurmans kijkt uit naar het moment dat

Theo Schuurmans: “Dat klopt.

We hebben heel wat riolen die ondertussen 40 tot 50 jaar oud zijn en sommige daarvan zijn stilaan aan vernieuwing toe. Riopact, de samenwerking tussen De Watergroep en Aquafin, beheert sinds eind 2006 onze rioleringsinfrastructuur. Naast de uitvoering van projecten voeren zij regelmatig camerainspecties uit om de toestand van de riolen te controleren.”

de laatste barrières zijn weggewerkt om die status te bereiken.

Aqua: Lozingen van huishoudelijk afvalwater zijn een belangrijke vervuilingsbron voor waterlopen. Het valt op dat de zuiverings- en rioleringsgraden in de omgeving van de Warmbeek erg hoog zijn. In Hamont-Achel bedragen ze zelfs 98%. Is die voorsprong binnen Vlaanderen historisch?

Theo Schuurmans: “De grootste investeringen in rioleringsinfrastructuur zijn gebeurd in de periode van de fusie van Hamont en Achel na 1977. De standaard in de ene gemeente lag toen een stuk hoger dan in de andere en die is toen gelijk getrokken. Maar ook begin jaren ’90 heeft Hamont-Achel fors geïnvesteerd dankzij de hoge subsidies in die periode. Al snel werd de rioleringsgraad van 98% bereikt, het maximum dat we kunnen halen.”

Aqua: De uitbouw is dus volledig achter de rug?

Theo Schuurmans: “Wat overblijft zijn nog een tiental IBA’s (Individuele Behandelingsinstallaties voor Afvalwater) bij afgelegen woningen. Voor de aanleg hiervan hebben we een beleidsplan afgesproken en de bewoners kunnen rekenen op subsidies. Maar dat er overal riolen liggen, betekent natuurlijk niet dat we niet meer investeren in onze rioleringsinfrastructuur.

Overal waar de bovenbouw wordt aangepakt, maken we van de gelegenheid gebruik om gescheiden rioolstelsels aan te leggen.

Zo staat binnenkort een groot project gepland in de Hamonterweg en Bosstraat naar aanleiding van de wegvernieuwing door AWV (Agentschap Wegen en Verkeer) en de aanleg van een vrijliggend fietspad. Daarnaast zal er ook bovengemeentelijk nog in Hamont-Achel gewerkt worden om de waterkwaliteit van de Warmbeek verder te verbeteren. Ik denk aan de optimalisatie van een aantal overstorten die er nu voor zorgen dat er toch nog regelmatig verdund afvalwater in de natuur terechtkomt.

Of omgekeerd, de afkoppeling van oppervlaktewater van het rioleringsstelsel.”

www.riopact.be

Aqua: Wat is voor u de meerwaarde van de samenwerking met Riopact?

Theo Schuurmans: “Je kunt als stad of gemeente heel wat zorgen uit handen geven en rekenen op een professionele aanpak.

Het is voor een gemeente vandaag onmogelijk om al die expertises zelf te beheersen. Enkele jaren geleden bijvoorbeeld hadden we een gigantische verzakking op de meest kwetsbare plaats van de stad waar dan ook nog eens verschillende hoofden bijriolen en allerlei nutsleidingen elkaar kruisten. Dankzij de professionele inbreng van Aquafin is die verzakking op slechts acht weken tijd hersteld.”

Aqua: Een goed werkend rioolstelsel is een belangrijke maar niet de enige voorwaarde voor propere waterlopen. Hoe ziet u de Warmbeek verder evolueren naar een “goede kwaliteit”?

Theo Schuurmans: “Hoe minder overstortwerking hoe beter de kwaliteit zal zijn. Maar ook de inspanningen die de Vlaamse Milieumaatschappij al heeft gedaan om de vissen te helpen migreren werpen hun vruchten af. Ik kijk ook uit naar de hermeandering van de Warmbeek ter hoogte van de Achelse Kluis, die momenteel in voorbereiding is. Kijk, als kind heb ik veel in deze beek gezwommen en gevist op bijvoorbeeld snoek en voorns. Maar als twintiger zag ik hoe de industrie bij elke spoeling weer zorgde voor een verkleuring van het water.

Het doet mij dan ook enorm veel plezier om vast te stellen dat de Warmbeek weer proper is. Ik kan het elke dag zien, de Warmbeek ligt op 150 meter van mijn huis. Voor mij is dat het beste bewijs dat een volledig natuurherstel mogelijk is, met de hulp van de mens.” l

9

“Een rioleringsgraad van 98% betekent niet dat we niet meer investeren in onze riolen.�

Burgemeester Theo Schuurmans

Het leven in en rond de Warmbeek:

beekprik, serpeling

bosbeekjuffer, beekrombout, blauwe breedscheenjuffer, bruine korenbout, gewone bronlibel wilde eend, ijsvogel, waterhoen, grote gele kwikstaart, aalscholver

10

AQUA 2017/2

Warmte uit afvalwater voor nieuwe Antwerpse woonwijk Na een positieve haalbaarheidsstudie, starten de stad Antwerpen, Aquafin en Eandis samen een detailstudie om de nieuwe wijk aan de Slachthuislaan te verwarmen met warmte afkomstig van rioolwater.

Het zou de eerste keer in België zijn dat er zo’n groot potentieel aan warmte wordt gewonnen uit gezuiverd huishoudelijk afvalwater.

O

p de site van het voormalige slachthuis wil de stad Antwerpen een kwalitatief stadsontwikkelingsproject uitbouwen. Het wordt een energiezuinige wijk die zo weinig mogelijk bijdraagt aan de klimaatopwarming. Daar past uiteraard een groen warmtenet in. Uit een haalbaarheidsstudie door het onderzoekscentrum VITO, blijkt dat de warmte voor het

warmtenet op de Slachthuissite opgewekt kan worden door de naburige rioolwaterzuiveringsinstallatie van Aquafin aan de Singel. Het huishoudelijke afvalwater van bijna 200.000 Antwerpenaars dat hier gezuiverd wordt, is deels afkomstig van douches, wasmachines en afwasmachines. Daardoor is het als het op de zuiveringsinstallatie toekomt zo’n 10°C warmer dan oppervlaktewater.

Met behulp van een warmtepomp kan deze restenergie nuttig gebruikt worden om het water van een warmtenet te verwarmen tot ca. 60°C. Antwerpen, Aquafin en Eandis ondertekenden een overeenkomst om het project in detail te onderzoeken en verder uit te werken. Wanneer het systeem operationeel is voor de hele wijk, zou er tot 4.000 ton CO2-uitstoot vermeden worden. Dat komt overeen met 0,5 procent van de uitstoot van alle Antwerpse woningen of de jaarlijkse uitstoot van 2.700 wagens.

Voorontwerp masterplan inplanting energiezuinige wijk (© Palmbout Urban Landscapes)

INPLANTING NIEUWE WIJK

RIOOLWATERZUIVERINGSINSTALLATIE AQUAFIN

11

Hoe werkt het?

Verbruiker

<

>

Jan Goossens

Warmtenet

Warmtepomp

<

Jan Goossens, algemeen directeur bij Aquafin, ziet de samenwerking met de stad Antwerpen en Eandis als een nieuwe stap voor het bedrijf: “Afvalwater is rijker aan grondstoffen en energie dan je op het eerste gezicht denkt. Aquafin is al langer betrokken bij onderzoek naar recuperatie van bijvoorbeeld fosfor en koolstof op pilootschaal.

Daarnaast vergisten we op 17 sites zuiveringsslib tot biogas en zetten we dat vervolgens om in groene stroom. Maar projecten als dit groene warmtenet in Antwerpen zijn de ideale manier om de stap te zetten naar toepassingen op volle schaal en het circulaire denken te concretiseren. En dat bovendien volgens een economisch rendabel model.

Aquafin staat er dan ook voor open om dit concept uit te breiden naar andere locaties in Vlaanderen die er zich toe lenen.” l

>

Circulair denken concretiseren

Warmtewisselaar

Waterloop

Waterzuivering

Het huishoudelijke afvalwater van Aquafin bevat na zuivering nog een flinke portie restwarmte. Door middel van een warmtepomp wordt deze restwarmte aan het gezuiverde afvalwater onttrokken en overgedragen aan een warmtenet (een gesloten watercircuit) waarin de temperatuur stijgt tot 60°C. Dit warmtenet bestaat uit goed geïsoleerde buizen die deze warmte vervolgens transporteren naar de aangesloten woningen. Na warmteafgifte vloeit het water terug naar de warmtepomp waarna de opwarmingscyclus zich herhaalt. Net zoals bij de centrale verwarming thuis, maar dan op grote schaal.

De warmtepomp speelt hier dus een centrale rol en klaart deze warmteoverdracht door het achtereenvolgens verdampen en comprimeren van koelvloeistof. Analoog aan de werking van een airco-installatie waarbij warmte uit een woning wordt onttrokken en afgegeven aan de buitenlucht.

12

AQUA 2017/2

Zorgeloos sporten in proper water

”Wanneer je 10 jaar geleden in de Leie viel, was dat echt niet leuk.

Nu spring je de plank weer op en vaar je verder.”

Met de zomer in het land is weer het ideale moment aangebroken voor watersporters om het water op te gaan en zich uit te leven in hun favoriete discipline. Vlaanderen telt veel mooie locaties voor de meest uiteenlopende watersporten. Uiteraard is een goede waterkwaliteit van groot belang.

Aqua sprak met Luc Geirnaert, sporttechnisch coördinator breedtesport van VVW (Verbond Vlaamse Watersportverenigingen).

Wind en watersport Vlaanderen “Momenteel werk ik 15 jaar voor VVW en in al die jaren is er wel wat veranderd,” vertelt Luc Geirnaert. “Bloso erkent en subsidieert alle Vlaamse watersportfederaties, waaronder ook VVW. Begin dit jaar kwam er een fusie tussen VVW en VYF (Vlaamse Yachting federatie) omwille van een efficiëntere ondersteuning en organisatie van de verschillende sportdisciplines. Het is nu één gemeenschappelijke koepel voor zeilers, SUP-ers (Stand Up Paddling), surfers, zeilwagenrijders en hun clubs. Zeg maar: de wind- en golfsporten.

Binnenkort zal onze naam dan ook veranderen in 'Wind en watersport Vlaanderen.”

De naamsverandering houdt ook een uitbreiding in van de verantwoordelijkheden van de vereniging.

13

5 VLAAMSE WATERLOPEN MET DE MEESTE WATERRECREATIE Proeven van watersport deze zomer? Op deze waterlopen wordt er volop gesport: > Grensmaas – zeilen, wind-

> > > >

surfen (op de aanpalende grindplassen), kano en kajak Dender – kano, kajak en SUP Leie – kano, kajak en SUP Moervaart – kano, kajak en SUP Schelde – waterski, kano, kajak

“Daar mogen we in Vlaanderen niet over klagen. De afgelopen 10 jaar is de waterkwaliteit zichtbaar verbeterd.

Dat merk je aan verschillende zaken.

Een decennium geleden wilde je bijvoorbeeld echt niet in de Leie vallen omdat ze niet proper oogde. Nu spring je je plank weer op en ga je verder. Dat is zeker een verdienste van Aquafin en de andere actoren die te maken hebben met oppervlaktewater. Ook het feit dat steeds minder boten hun afvalwater zomaar in het water lozen, helpt.

Een pijnpunt in sommige havens is wel nog het zwerfvuil dat op bepaalde plaatsen samenkomt.”

Groter milieubewustzijn Wie voor zijn sport rekent op proper water, is er wellicht zelf ook bewuster mee bezig. De VVW hecht er alleszins veel belang aan, weet Luc Geirnaert: “We organiseren regelmatig initiatieven rond waterkwaliteit en ecologie om dat bewustzijn nog meer aan te wakkeren.

Aan de jaarlijkse strandopruimactie ‘Clean beach’ bijvoorbeeld, nemen we graag deel. Maar onze clubs nemen heel vaak ook zelf het heft in handen om op te ruimen. Ze krijgen zowel van ons als van de gemeente subsidies wanneer de waterkwaliteit en de veiligheid op de plas volledig op punt staan. En aangezien het allemaal vzw’s zijn is dat budget altijd welkom uiteraard.”

Luc Geirnaert: “We houden ons niet enkel bezig met topsport, maar ook de breedtesport, dat is sport die door iedereen kan beoefend worden op amateurniveau, en aanverwante disciplines vallen onder onze vleugels. Voor al onze clubs verzorgen we de basis sportpromotie, leiden we lesgevers op en bewaken we hun juridische kader. We zorgen er ook voor dat er voldoende kwalitatieve activiteiten in de clubs doorgaan. Eigenlijk zijn we hun grote aanspreekpunt.”

Waterkwaliteit Luc is zelf een actieve watersporter.

Ook wat de impact van de watersporten zelf op de waterkwaliteit betreft, is er in de loop der jaren veel veranderd.

Zo is het op veel watersportlocaties tegenwoordig verboden om gebruik te maken van vervuilende benzinemotoren.

Luc Geirnaert juicht die evolutie naar een algemeen groter milieubewustzijn toe: “Of je nu een actieve beoefenaar bent die zich op het water wenst uit te leven of een toeschouwer langs de kant of op het strand, een propere leefomgeving is aangenaam voor iedereen. Voor mij is het een must om kinderen daar al heel jong bewust van te maken.” l

Niet alleen in functie van zijn job maar ook in zijn vrije tijd spendeert hij veel tijd op en langs het water. Als geen ander kent hij het belang van een goede waterkwaliteit bij het sporten: “Als watersporter word je geconfronteerd met de vervuiling van het water en daardoor besef je sneller dat de waterkwaliteit belangrijk is.

Vervuild water kan watersporters behoorlijk ziek maken. Maar het kan Ook zin in ook wedstrijden beïnvloeden. Je kunt watersporten? bijvoorbeeld tegen vuil aanvaren waardoor je snelheid wordt Bij VYF-VVW zijn 78 watersportclubs afgeremd. Dat probleem zagen (allen vzw's) en 27.000 watersportwe vorig jaar nog tijdens beoefenaars aangesloten. Vind mogelijkheden de Olympische spelen in Rio.” in uw buurt op www.vyf-vvw.be

14

AQUA 2017/2

RIOLERINGSPROJECTEN 50% - 75% - 100 % >

75%

IBA'S 2.250 euro > 3.500 euro (prio 1 en 2) > 1.750

euro

15

Subsidiëring gemeentelijke rioleringsprojecten verandert Op 5 mei 2017 keurde de Vlaamse Regering de aanpassingen aan het subsidiebesluit rond de aanleg van gemeentelijke riolering goed.

Nog een jaar lang kunnen gemeenten voor lopende dossiers waarvoor nog geen goedgekeurd voorontwerp is, kiezen tussen de oude en de nieuwe regeling.

Naar één globaal percentage

G

emeenten of hun rioolbeheerders kunnen bij het Vlaamse Gewest subsidies aanvragen voor de aanleg van gemeentelijke riolen of voor het installeren van individuele behandelingssystemen voor afvalwater (IBA). Het oude besluit voorzag een gedifferentieerd subsidiepercentage van 50%, 75% of 100% naargelang de scheiding van afval- en regenwater in het project.

Alleen systemen met een volledige scheiding kwamen in aanmerking voor 100% subsidiëring, terwijl de mate van scheiding vaak bepaald wordt door exogene factoren. Zo kan bij rijwoningen enkel de voorste dakhelft van de regenweerafvoer afgekoppeld worden en voeren nieuwe riolen nog vaak de inhoud van een gemengde riool meer stroomopwaarts door. Om die ongelijkheid weg te werken, zal voor toekomstige projecten nog maar één globaal subsidiepercentage worden toegepast, namelijk 75%.

Een andere belangrijke wijziging is dat het moment van de vastlegging van het subsidiebedrag verschuift naar een latere fase in de procedure. Waar tot nu de subsidie gebaseerd werd op de raming in het voorontwerp, wordt ze voortaan vastgelegd op het gunningsbedrag.

Dat heeft als voordeel dat de kostenbepaling veel beter zal aanleunen bij de werkelijke uitvoeringskosten en het subsidiebedrag dus accurater zal zijn.

IBA’s gesubsidieerd volgens prioriteit Ook de subsidiëring van IBA’s verandert.

Tot nog toe gold voor IBA’s die collectief geplaatst en beheerd worden een subsidiebedrag van 2.250 euro per IBA. In het nieuwe subsidiebesluit worden IBA’s die een belangrijke bijdrage leveren aan het behalen van de Kaderrichtlijn Water (prioriteit 1 en 2 in het Gebiedsdekkende Uitvoeringsplan) voor 3.500 euro per stuk gesubsidieerd, de overige voor 1.750 euro per stuk.

Verder werden nog een aantal belangrijke administratieve wijzigingen doorgevoerd in het subsidiebesluit.

De Vlaamse Milieumaatschappij organiseerde recent een aantal infodagen voor rioolbeheerders, gemeentelijke mandatarissen en ambtenaren.

Een overzicht van alle wijzigingen is te vinden op www.vmm.be/water/riolering/ timing-en-subsidies/subsidies.

Overgangsperiode Het spreekt voor zich dat de aanpassingen een financiële impact kunnen hebben op gemeentelijke rioleringsdossiers. Er geldt een overgangsperiode van een jaar waarin gemeenten voor lopende dossiers zonder goedgekeurd voorontwerp kunnen kiezen tussen de oude of de nieuwe procedure. De beste keuze hangt af van het dossier zelf.

Gemeenten doen er dus goed aan om tijdig voor elk dossier apart kritisch na te gaan wat de beste optie is. l

16

AQUA 2017/2

Grote vraag naar gezuiverd afvalwater in strijd tegen droogte De voorbije weken konden we genieten van prima barbecue- en

Overeenkomst voor afname

terrasjesweer. Maar hoe langer de droogte aanhield, hoe groter de zorgen

Bedrijven kunnen een overeenkomst afsluiten met Aquafin voor de afname van gezuiverd afvalwater. Contractueel mag het dan gebruikt worden voor allerlei toepassingen met enkele uitzonderingen voor menselijke consumptie en gebruik (bv. douches en voor irrigatie waarbij er rechtstreeks contact is met fruit en groenten die rauw gegeten worden. Gezuiverd afvalwater kan overigens verder gezuiverd worden tot eender welke gewenste kwaliteit, zelfs tot en met drinkwater.

Sommige bedrijven gebruiken het als koel- of proceswater en ruimfirma’s reinigen er hun tankwagens mee of gebruiken het om te ontstoppen.

over waterbeschikbaarheid in Vlaanderen werden. Een oproep van Aquafin in de pers om gezuiverd afvalwater in te zetten waar mogelijk, leidde al snel tot heel wat nieuwe aanvragen voor afname.

V

Jaarlijks zuivert Aquafin in zijn meer dan 300 rioolwaterzuiveringsinstallaties maar liefst bijna één miljard kubieke meter huishoudelijk afvalwater. We verzamelen het afvalwater van douches, toiletten, wasmachines,… vanuit de gemeentelijke riolen en transporteren het naar de zuiveringsinstallaties. De aanvoer en zuivering van het dagelijkse waterverbruik is dan ook een gegarandeerd debiet water dat na zuivering beschikbaar is.

Bij regenweer ligt het aangevoerde debiet hoger omdat de meeste riolen zowel afvalwater als regenwater transporteren.

Na een mechanische en biologische behandeling in de zuiveringsinstallatie voldoet het water aan de strenge Europese en Vlaamse richtlijnen.

Het gezuiverde afvalwater heeft daardoor een kwaliteit die voldoet om te lozen in oppervlaktewater. Maar het is ook perfect geschikt voor toepassingen die geen drinkwaterkwaliteit vereisen.

17

Grote vraag VAN NOODOPLOSSING NAAR STRUCTUREEL ALTERNATIEF De voorbije weken werd Aquafin overspoeld met aanvragen voor de afname van gezuiverd afvalwater voor allerlei doeleinden. Accountmanager Wouter Boncquet leidt alles in goede banen: “We willen zoveel mogelijk bedrijven helpen in deze noodsituatie. Daarom hanteren we erg soepele contracten voor één, twee of meerdere maanden die onmiddellijk kunnen ingaan. Toch zou het beter zijn als gezuiverd afvalwater vanzelfsprekend werd ingezet voor laagwaardige toepassingen als structureel alternatief.”

Door de langdurige droogte kreeg Aquafin de voorbije weken veel nieuwe aanvragen voor uiteenlopende toepassingen: van het beregenen van sportvelden tot het gebruik voor een steenbakkerij en zelfs het aanleggen van ijspistes.

Ook voetbalclub Cercle Brugge reageerde kort nadat het aanbod van Aquafin in de pers kwam. Marc Vanmaele, algemeen coördinator bij Cercle Brugge: “Normaal besproeien wij onze velden met regenwater maar onze voorraad was bijna uitgeput.

We klopten dan ook vrijwel onmiddellijk aan bij Aquafin.

Daar werden we zeer snel en goed geholpen, tot grote tevredenheid van onze Technische Staf. ’s Anderendaags al konden we een eerste vracht gezuiverd afvalwater ophalen bij Aquafin.” l

DEZE BEDRIJVEN GEBRUIKEN AL LANGER GEZUIVERD EFFLUENT ALS ALTERNATIEF VOOR DRINKWATER EcoWerf composteerinstallatie

RUIMDIENST LAZEROMS Liane Lazeroms, Ruimdienst Lazeroms: “Wij vullen onze tanks met effluentwater bij Aquafin omdat dit ecologisch gezien beter is dan leidingwater te gebruiken. Dit gebeurt tegelijk met het lossen van het septisch materiaal op de zuiveringsinstallatie. Wij gebruiken het gezuiverde afvalwater voornamelijk om ontstoppingen uit te voeren.”

ECOWERF EcoWerf verwerkt elk jaar in haar composteerinstallatie zo’n 50.000 ton groente-, fruit- en tuinafval tot waardevolle compost. Het bedrijf streeft naar een minimale impact van haar activiteiten op de omgeving. Daarom staat de hele installatie in onderdruk, de afgezogen proceslucht wordt via biofilters geleid, die tot een hoogte van 1,5 meter gevuld zijn met hout en schors. De biofilters moeten voldoende vochtig gehouden worden zodat de natuurlijke organismen hun werk kunnen doen. EcoWerf bouwde samen met Aquafin een leiding voor gezuiverd afvalwater van de zuiveringsinstallatie in Leuven naar de naastgelegen composteerinstallatie van EcoWerf.

Dirk Verbruggen, verantwoordelijke composteerinstallatie EcoWerf: “Sinds april 2016 gebruikt EcoWerf het effluentwater in plaats van drinkwater om de biofilters te bevochtigen. Zo kan EcoWerf jaarlijks zo’n 6000 m³ besparen. Door de extreem droge periode van de afgelopen maanden zal in 2017 wellicht zo’n 8000 m³ worden gebruikt.”

18

AQUA 2017/2

Collectoren ruimen plaats voor Oosterweelverbinding Minder files, minder ongevallen en een betere levenskwaliteit voor de hele Antwerpse regio. Dat is de doelstelling van het dichtmaken van de Antwerpse Ring R1, in de volksmond beter gekend als de Oosterweelverbinding. Om dat te kunnen realiseren, zijn er heel wat voorbereidende werken nodig. Zo zal Aquafin bijvoorbeeld drie collectoren verplaatsen die instaan voor ruim twee derde van de toevoer van afvalwater naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie van Deurne.

En dat is een imposante onderneming.

D

e collectoren van Aquafin kruisen de Ring van Antwerpen (R1) om aan te sluiten op de rioolwaterzuiveringsinstallatie van Deurne aan de Noordersingel. Doordat de R1 verlaagd wordt, moeten de collectoren van Aquafin omgeleid worden, tot waar de toekomstige Ring minder diep komt te liggen.

De kruising met de Ring zal bijgevolg zo’n 400 meter verplaatst worden.

De collectoren die moeten verplaatst worden, transporteren bij droog weer 10.000 m³ gemengd afvalwater per uur. Bij regenweer komt daar nog eens 65.000 m³ per uur bij.

Het is meteen duidelijk dat het om een omvangrijk project gaat.

“Onze collectoren zijn zeer grote buizen met een diameter van 2 à 3 meter, die aansluiten op kokers van 4 meter hoog en 2,5 meter breed, en dat op een diepte van een tiental meter”, legt projectmanager Jona Londers uit. “De werken verlopen vrij goed: intussen werd de kruising met de snelweg al voltooid.”

“Dat is gebeurd door 4 persingen onder de snelweg door, zodat die te allen tijde open kon blijven. Ook de aanleg van de rioleringsbuizen aan de buitenkant van de Ring is al gebeurd. Momenteel wordt nog een andere persing uitgevoerd, daarna kunnen de kokers worden aangelegd en kan de overkoppeling van de oude naar de nieuwe collectoren uitgevoerd worden”, schetst de projectmanager het verloop van de Aquafin-werkzaamheden binnen het project.

De werken van Aquafin zijn maar een onderdeeltje, zo’n 20%, van het ganse voorbereidingstraject voor de Oosterweelverbinding. De totale investeringskost van de voorbereidende werken bedraagt ruim 63 miljoen euro, waarvan de Aquafin-werken 13,5 miljoen euro vertegenwoordigen. De overige werken gebeuren door Imea/Eandis, Agentschap Wegen en Verkeer, Stad Antwerpen, water-link en rio-link.

19

Om de persingen onder de snelweg uit te voeren wordt gebruik gemaakt van grote boorkoppen.

De soilmixmachine freest met grote tandwielen in de grond en mengt de aarde tegelijk met cement.

TECHNIEKEN “Deze werf is voor Aquafin uitzonderlijk groot”, zegt werftoezichter Robert Van de Laar. “Normaal voorzien we één werftoezichter per lopend project, maar voor dit project alleen al zijn we met z’n vijven.

Er zijn wel een 20-tal aannemers tegelijkertijd aan het werk.” De cijfers tonen de omvang van het project aan: 250.000 m³ grondverzet, 20.000 m³ beton met daar bovenop nog eens 26.000 m³ diepwanden, meer dan 4.500 ton bewapening.

Ook de gebruikte technieken zijn niet alledaags. Zo wordt er bijvoorbeeld als beschoeiing voor de sleuf waarin gewerkt wordt, een diepwand geplaatst.

Robert Van de Laar: “Eerst wordt er grond weggegraven en de opening wordt opgevuld met bentoniet. Daarna wordt een bewapening aangebracht, die in dit project deels uit glasvezel is vervaardigd, om ten slotte het beton te gieten dat de beschoeiingswand zal vormen. Later, als de boorkoppen dan in deze wand de openingen gaan maken op de plaatsen waar de collectoren komen, wordt er door het glasvezeldeel geboord. De rest van de wapening is van staal, en dat is natuurlijk veel moeilijker te doorboren.”

Bij dergelijke grootschalige projecten is het erg belangrijk dat de verschillende betrokken partijen vlot samenwerken en duidelijke afspraken maken.

“Het is een aaneenschakeling van verschillende werken en er moet zeer veel gerealiseerd worden op een relatief korte termijn”, zegt projectleider Jona Londers.

“Als ook de andere voorbereidende projecten gerealiseerd zijn, zo'n 12 in totaal, kunnen de echte hoofdwerken, de realisatie van de Oosterweell verbinding, starten.”

20

AQUA 2017/2

HOE ZIT DAT EIGENLIJK? Wat mag er nu wel of niet in een riool en hoe weet ik welk soort riool er in mijn straat ligt? Uit de vragen die ons Contactcenter krijgt, blijkt dat er nog veel onduidelijkheid is rond het ondergrondse patrimonium. We beantwoorden hier

In mijn straat werd een gescheiden stelsel aangelegd. Mag ik nu nog wel mijn auto wassen op de oprit? Moet ik dan biologisch afbreekbare zeep gebruiken?

enkele veelgestelde vragen.

Hoe kan ik te weten komen welk type rioolstelsel er in mijn straat ligt? Ik weet eigenlijk niet eens zeker of er wel riolering ligt.

Als er riooldeksels zijn, zullen die al veel informatie bevatten.

Kijk eens wat er daarop vermeld staat. Bij een gescheiden rioleringsstelsel is de inscriptie ‘DWA’ aangebracht op de deksels voor de afvalwaterriolering en ‘RWA’ voor de hemelwaterriolering. Staan er geen inscripties vermeld op de deksels, of zijn er enkel deksels met de inscriptie ‘DWA’, dan is de kans groot dat de riolering in de straat van het gemengde type is. Bij twijfel kunt u de rioolbeheerder van uw gemeente contacteren.

Bij een gescheiden stelsel komt hemelwater, en dus ook het water dat op uw straat/oprit/… valt, rechtstreeks en zonder zuivering in de waterlopen terecht. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat dit water niet vervuild wordt. Auto’s wast u daarom liefst zonder zeep, of anders met een zo laag mogelijke dosis biologisch afbreekbare zeep.

Vermijd op uw oprit zeker het gebruik van pesticiden en andere producten die schadelijk zijn voor het milieu! Hou in dat verband zeker ook het politiereglement van uw gemeente in de gaten.

Veel gemeenten verbieden eender welke lozing in de regenwaterafvoer.

Wie dat is, vindt u op de website van AquaFlanders.

Raadpleeg de website van uw gemeente

www.aquaflanders.be/sanering/ wie-is-mijn-rioolbeheerder.aspx

21

Ik ben vrijwilliger bij de brandweer. Mag ik bij een interventie bluswater in de riolering spuiten?

Onschadelijk bluswater mag naar de riool afvloeien. Bij een gescheiden rioleringsstelsel (RWA-DWA) zal dit bluswater terecht komen in een nabije waterloop. Bij een gemengde riolering zal het bluswater eventueel via pompstations naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie lopen. Bij aanzienlijke hoeveelheden chemisch gecontamineerde bluswaters verwittigt u Aquafin via het noodnummer 0800 16 603. Als er sterk vervuild bluswater in de regenwaterleiding terechtkomt, dan moet het lozingspunt naar de waterloop zo snel mogelijk ergens worden afgedicht.

Het bluswater moet dan uit het stelsel worden verwijderd om zo milieuschade te voorkomen.

Als ik een probleem opmerk aan het rioolstelsel, zoals een losliggend deksel of een verstopping, bij wie moet ik dat dan melden?

Om dit te weten te komen kijkt u best of u de naam â&#x20AC;&#x2DC;Aquafinâ&#x20AC;&#x2122; terugvindt op het riooldeksel.

In dat geval meldt u problemen zo snel mogelijk bij Aquafin (contact@aquafin.be of 03 450 45 45).

In het andere geval bij de gemeente of de gemeentelijke rioolbeheerder.

Contactcenter@aquafin.be of 03 450 45 45

Ik ben brandweercommandant en zou in sommige gevallen zicht willen hebben op het rioolstelsel.

Waar kan ik dat vinden of bij wie kan ik daarvoor terecht?

Aquafin ondersteunt de hulpdiensten met advies over het rioolstelsel en mogelijke acties om bij noodsituaties in te grijpen.

Via het Aquafin noodnummer 0800 16 603 krijgt u advies of kunt u vragen dat iemand ter plaatse komt. De riooldatabank Vlaanderen is ook online te raadplegen via www.geopunt.be.

Offline kaartinformatie over rioleringen en periodieke updates kunnen via deze site als shape-file worden afgeladen.

Noodnummer Aquafin 0800 16 603

22

HELP DIRK OF DEEL ZIJN BOODSCHAP VIA WWW.ZEROPLASTICRIVERS.COM WWW.FACEBOOK.COM/ ZEROPLASTICRIVERS

AQUA 2017/2

Zero Plastics in onze rivieren

Momenteel drijft er minstens 150 miljoen ton plastic afval in onze oceanen, met desastreuze gevolgen voor het zeeleven. En het wordt steeds erger: per jaar komt er naar schatting 8 miljoen ton bij. Dat is ongeveer een vrachtwagen plastic per minuut. Een deel daarvan bereikt de oceanen via de grote rivieren. Dirk Pauwels uit Turnhout wil hier iets aan doen en richtte Zero Plastic Rivers op.

D

irk Pauwels is geen bioloog of oceanoloog maar een gewone bezorgde burger. In november 2016 startte hij met de vzw Zero Plastic Rivers, waarmee hij de problematiek van plasticvervuiling in rivieren wil aanpakken.

Als pilootproject werd gekozen voor de Schelde, de meest gemonitorde rivier ter wereld. Ondertussen zijn ook de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM), Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), nv Waterwegen en Zeekanaal, Stad Antwerpen en het Havenbedrijf Antwerpen sterk geïnteresseerd om mee te werken aan dit project.

Universiteit Antwerpen officiële projectpartner “Via radio, internet en televisie bereiken je constant berichten over hoe slecht het gaat met onze planeet, zowel in de lucht, op het land als in het water,” vertelt Dirk.

“Daarom ben ik zo’n twee jaar geleden naar de Universiteit Antwerpen gestapt.

Ik stelde hen de vraag of ze met hun expertise mee wilden nadenken over hoe we opvangconstructies voor plastic afval op de Schelde kunnen bouwen.”

Vandaag zijn Zero Plastic Rivers vzw en de Universiteit Antwerpen officieel projectpartners. De Universiteit werkt aan een plan van aanpak om het plasticprobleem in kaart te brengen en vervolgens efficiënte oplossingen aan te bieden. “De universiteit is onze belangrijkste partner omwille van hun kennis, netwerk en geloofwaardigheid.

Het project moet wetenschappelijk onderbouwd zijn wil het kans hebben op slagen,” vertelt Dirk.

Er gebeurt momenteel al veel in Vlaanderen rond plasticvervuiling maar Zero Plastic Rivers vzw wil een overkoepelend platform bieden en een organisatie uitbouwen met structuur en een duidelijke doelstelling: zorgen dat er via de monding van de Schelde geen plastic meer naar de Noordzee stroomt.

Dirk Pauwels: “Ik probeer de kennis en knowhow van specialisten samen te brengen, net als bedrijven en industrieën die de middelen hebben om mee naar technische oplossingen te zoeken.”

“We moeten als maatschappij zoveel mogelijk voorkomen dat plastic in de rivieren terecht komt.”

Multidisciplinaire aanpak Het opzet vereist een multidisciplinaire aanpak. De eerste stap is samen met de universiteit de meetsystemen uitwerken en implementeren. “We zullen samen het rivierensysteem van de Schelde in detail bekijken en belangrijke meetpunten definiëren zoals sluizen, stuwen, pompgemalen of zuiveringsinstallaties,” legt Dirk uit. “Daarnaast moeten we als maatschappij zoveel mogelijk voorkomen dat plastic in de rivieren terecht komt.

Dat zal een gedragsverandering vereisen.

Sensibilisering in samenwerking met OVAM, vuilnisbakken plaatsen op locaties die gevoelig zijn voor sluikstorten…

In laatste instantie kunnen we samen met bedrijven op zoek gaan naar technische oplossingen om de plastic stroom aan te pakken.”

“Plastic vervuiling is een complex probleem maar ik ben ervan overtuigd dat we het kunnen aanpakken. Het is geen ver-van-mijn-bed-show, iedereen wordt er in zijn directe omgeving mee geconfronteerd. Dat was voor mij de trigger om deze problematiek nog meer onder de aandacht te brengen.” l

De onderzoeksgroep Ecosysteembeheer (ECOBE) van de Universiteit Antwerpen zal Dirk Pauwels ondersteunen bij zijn plannen.

De onderzoeksgroep concentreert zich op aquatische ecosystemen en de Schelde is hun vertrouwd terrein.

“We gaan het project inhoudelijk begeleiden, coachen en het monitoringsprogramma opzetten”, vertelt Tom Maris, onderzoeker bij ECOBE*. “Er zijn al heel wat metingen over debieten, waterkwaliteit en stroomsnelheid op de Schelde.

Als we de concentratie plastic kennen, is het makkelijk de vracht te berekenen en zo in beeld te brengen op welke plaatsen plastic in de Schelde terechtkomt. Met deze informatie kunnen we gericht inzetten op preventie en afvanginstallaties.”

“Het is moeilijk te achterhalen waar al het plastic in het water vandaan komt. Zwerfvuil, overstorten…

Bovendien is er drijvende plastic, zwevende plastic en micro- en macroplastics. Het is een zeer complex gegeven en dus prioritair om tot een goed werkende methodologie en meetsysteem te komen.” Om het onderzoek in een stroomversnelling te brengen, hoopt de universiteit een doctoraatsstudent aan te trekken die fulltime aan het project kan werken. * https://www.uantwerpen.be/en/ rg/ecobe/

23

Dirk Pauwels

24

AQUA 2017/2

“Een onvergetelijke ervaring” Aquafinners bouwen mee watervoorzieningen voor Keniaanse gemeenschap Een kraan opendraaien en proper water kunnen gebruiken dat nadien netjes wegspoelt naar de riool: wat voor ons een evidentie is, is voor veel mensen in het Zuiden helaas nog onbereikbaar. Met financiële middelen en menselijke expertise steunt Aquafin daarom ontwikkelingsprojecten die te maken hebben met drinkwater en sanitatie. Dit voorjaar trokken zes medewerkers naar Kenia om de handen uit de mouwen te steken in zo’n project.

K

itanda, een vzw uit het WestVlaamse Dudzele, diende bij Aquafin een aanvraag in voor sponsoring van een waterproject in het “Ebenezer life centre” in Kenia.

Het centrum omvat een weeshuis voor 400 kinderen, een opvangtehuis voor 57 straatkinderen, opvang van 100 aidsweduwen en twee scholen voor alles bij elkaar bijna 1.000 kinderen.

Met het project wil Kitanda de levenskwaliteit verbeteren van kwetsbare kinderen en volwassenen door hen een betere toegang te geven tot drinkbaar water en hygiënisch sanitair. De aanleg van een waterzuiveringssysteem moet het in de toekomst mogelijk maken om het afvalwater na zuivering te hergebruiken voor de irrigatie van landbouwgewassen.

Johan De Rycke, burgemeester van de gemeente Beernem, is rechtstreeks betrokken bij vzw Kitanda en legde de link tussen het waterproject en de activiteiten van Aquafin. “Het was tijdens één van de bijeenkomsten van de adviesgroep van burgemeesters van Aquafin dat het project informeel ter sprake kwam,” herinnert hij zich.

“Ik vertelde directeur Marketing Danny Baeten dat ik binnenkort voor enkele weken op reis vertrok naar Kenia en hij wenste mij een mooie safari toe.

Waarop ik het eigenlijke doel van mijn reis toelichtte: drinkwatervoorzieningen, douches en toiletten bouwen voor een lokale gemeenschap. Verbaasd vernam ik toen dat Aquafin zo’n projecten steunt en dat de medewerkers er zelfs rechtstreeks bij betrokken worden.”

25

De Keniaanse kinderen helpen Yves Goris een buis dragen.

Zes vrijwilligers Het bedrijf hanteert de mogelijkheid om Aquafin-medewerkers op vrijwilligersbasis te laten deelnemen in het project als één van de voorwaarden voor sponsoring. Dat kan gaan over het leveren van technisch advies of studiewerk maar in dit geval mochten er zes enthousiaste Aquafinners mee naar Kenia met de volgende missie van Kitanda. “Een onvergetelijke ervaring, maar best ook wel confronterend,” zegt Nick Lamoen daarover. In het dagelijkse leven is hij technisch medewerker op een rioolwaterzuiveringsinstallatie en het was de eerste keer dat hij aan ontwikkelingshulp deed. “Het romantische gevoel van hulp te bieden stond in fel contrast met een gevoel van machteloosheid door de harde realiteit. Niets is er vanzelfsprekend en bij het minste wat je wil doen moeten er obstakels overwonnen worden. Nadat ik de knop had omgedraaid en redeneerde ‘we doen wat we kunnen’, kon ik echt genieten van dit avontuur.”

Voor Johan De Rycke was het niet zijn eerste bezoek aan het centrum.

“Het romantische gevoel van hulp te bieden stond in fel contrast met een gevoel van machteloosheid door de harde realiteit.”

Samen met een delegatie van Kitanda waaronder ook burgemeester De Rycke, legden de zes Aquafin-medewerkers onder meer leidingen aan om het afvalwater weg te leiden van het speelplein waar de kinderen er blootsvoets door liepen. Verder werden er leidingen gelegd voor het drinkwater en de aansluiting van een grote regenwaterput. “Wat we voor die gemeenschap hebben mogen doen, de contacten met de lokale bevolking, de stralende glimlach van de kinderen, de vriendschap met de ‘vrienden van Ayweyo’ en de fijne samenwerking met mijn collega’s: het zal mij altijd bijblijven,” blikt technisch medewerker Yves Goris terug.

Johan De Rycke: “De samenwerking met Aquafin was schitterend.

De zes Aquafin-medewerkers waren snel aangepast aan het klimaat maar vooral aan de warmte van de lokale bevolking. We hebben samen mooi werk verricht. Ik vind het ongelooflijk nobel van Aquafin dat ze hun werknemers die kans geven!” l

ONTWIKKELINGSPROJECTEN IN 2016-2017 MET STEUN VAN AQUAFIN > Bouw van toiletblokken en opvang septisch materiaal in Ghana -

stad Antwerpen en Ghanese diaspora > Bouw van een pomp op zonne-energie voor irrigatie in

Bangladesh - Young Water Solutions > Aanleg drinkwater- en sanitaire leidingen in Kenia - vzw Kitanda > Ontwikkeling en versterking sanitatieketen in Madagaskar en

Mali - Protos

Enthousiaste kinderen moedigen de vrijwilligers aan.

Voor Nick Lamoen was het een reis vol emoties.

26

AQUA 2017/2

“Vuilste beek van Vlaanderen” herademt

D

e Neerbeek tussen Wevelgem en Kortrijk droeg tot voor kort het weinig benijdenswaardige label van “vuilste beek van Vlaanderen”, een vaststelling uit een onderzoek van Natuurpunt. Het afvalwater van ongeveer 800 inwoners uit een naburige

wijk liep dan ook nog integraal naar deze waterloop. Daar is inmiddels verandering in gekomen. Aquafin legde een gescheiden rioleringsstelsel aan en bouwde de nodige pompstations om het verzamelde afvalwater naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie van Harelbeke te leiden.

De oplevering van het pompstation ter hoogte van het punt waar de beek een verhoogde natuurwaarde heeft, gaf alle betrokken partijen een bijzonder goed gevoel. l

“Trots op onze bijdrage aan schone waterlopen.”

Vlnr op de foto: Steven Vanheuverswijn (technische dienst gemeente Wevelgem), Karel Mayaert (werfleider Persyn), Peter Depauw (toezicht werken Arcadis), Stijn Tant (schepen Openbare Werken gemeente Wevelgem), Bruno Corluy (leidend ingenieur Cnockaert) en Steven Devoldere (projectmanager Aquafin)

27

Faunatunnel is veilige oversteek voor kleine dieren

T

MEANDER

ijdens de jaarlijkse paddentrek in het voorjaar riskeren heel wat amfibieĂŤn hun leven bij het oversteken van de rijbaan. Voor ons rioleringsproject op de Steenweg op Leopoldsburg in Balen legde Agentschap Natuur en Bos ons op om faunageleiding en faunatunnels te voorzien op het stuk tussen de Kleine Hoofdgracht en de Grote Nete. Dit gebied is een verbinding tussen twee natuurgebieden die Europees erkend zijn omdat er zeldzame vissen en amfibieĂŤn voorkomen. Opdat de diertjes zich veilig zouden kunnen verplaatsen van het ene natuurgebied naar het andere, werden er vier tunnels aangelegd op het traject.

De opstaande wanden aan de zijkant van de rijbaan leiden de beestjes naar de ingang van de tunnel. l

Handelaars voortaan automatisch vergoed bij hinder door werken

W

egenwerken kunnen hinderlijk zijn voor buurtbewoners maar voor handelaars die het vooral moeten hebben van passanten betekenen ze vaak ook inkomensverlies. Voor werken die starten vanaf 1 juli 2017 zullen zelfstandigen die ernstige hinder ondervinden van openbare werken in hun straat automatisch kunnen rekenen op een hinderpremie van 2.000 euro van het Vlaamse Gewest. Daar bovenop kan er nog een extra vergoeding van 80 euro per dag komen als ze ook gedwongen worden hun zaak volledig te sluiten.

De hinderpremie wordt enkel toegekend aan de klassieke detailhandelaars met minder dan 10 werknemers (de zogenaamde NACE-1-handelaars) die in de werfzone gelegen zijn.

Zij worden automatisch geselecteerd op basis van de gegevens over de werfzone in het GIPOD en de registratie in de ondernemersdatabank. De handelaars zullen proactief verwittigd worden van hun recht op deze premie, die wordt toegekend nog voor de werken starten. Wie geen automatische toekenning krijgt, kan ze via een manuele procedure aanvragen.

Zelfstandigen die buiten de werfzone liggen, of vrije beroepers en zelfstandigen die het minder van toevallige passanten moeten hebben (de NACE-2groep), hebben enkel recht op de tegemoetkoming van 80 euro per dag, vanaf de 8ste sluitingsdag. l

Meer info?

www.vlaio.be

Warmbeek ONTDEK EEN WAARDEVOLLE RIVIER VOL LEVEN

CHAP’EAU zondag 24 september 2017

Hamont-Achel

Save the date!

mountainbike wandelen fietsen natuurloop animatie BBQ

Georganiseerd door:

In samenwerking met:

rolstoelvriendelijk ecologisch event