ANBO Magazine 5 2023 by ANBO

NR. 5 // OKTOBER 2023 // LOSSE PRIJS € 5,95

DOSSIER

Fijn & veilig wonen

VERKIEZINGEN

Op wie gaat u stemmen? GRATIS TIPGIDS

Over artrose

INTERVIEW ADRIAAN VAN DIS

‘‘Ouder worden is topsport’’ ANBO 1

LANGER THUIS BLIJVEN WONEN. Je eigen huis, die ﬁjne plek met alle herinneringen, daar wil je het liefst toch nog heel lang blijven wonen?

Veilige inloopdouche in 1 dag In één dag vervangen we je oude bad of douche door een veilige en comfortabele inloopdouche in een stijl die bij je past. Molenaar douches hebben een veilige antislip douchevloer, onderhoudsarme Wallpanels, een kwalitatieve douche glijstang én een stevige glaswand. Wil je naast een inloopdouche ook een wastafelmeubel, douchewc of Warmth Panel? Ook dat kan bij Molenaar!

Dan is een Molenaar badkamer écht iets voor jou. Een badkamer die helemaal klaar is voor een nieuw hoofdstuk. Door het bad of de douche te vervangen voor een comfortabele inloopdouche kun je nog jaren onbezorgd genieten van je huis. En de plaatsing wordt door Molenaar snel en zonder gedoe gedaan, vaak al in één dag. Dat is écht Molenaar! Geniet vandaag van de badkamer van morgen.

Molenaar Warmth Panel Altijd een aangename temperatuur in de badkamer, terwijl je bespaart op de energiekosten? Molenaar Warmth Panels zijn een duurzaam alternatief voor de traditionele radiator. Ze zijn daarnaast zeer effectief tegen schimmelvorming en zorgen voor gelijkmatige verwarming. Veilig en duurzaam klaar voor de toekomst!

Maak een thuisadviesafspraak en proﬁteer van onze korting!* Scan de QR-code of ga naar molenaar.nl/actie

GRATIS INSPIRATIEMAGAZINE Vraag ‘m aan op molenaar.nl/magazine

MAAK EEN AFSPRAAK VOOR THUISADVIES Bel naar 0341 - 23 23 00 of plan een afspraak op molenaar.nl/thuisadvies

De badkamer van morgen. molenaar.nl

* €500,- korting geldig bij aanschaf van een inloopdouche, €250,- extra korting is alleen geldig bij aanschaf van een badkameraanpassing i.c.m. een innovatieartikel. De actie is geldig t/m 31 oktober 2023. Bij het maken van een thuisadvies (vervolg)afspraak ontvang je de korting in de vorm van een voucher.

COLOFON & SERVICE Hoofdredacteur Jurriën Beerda Aan dit nummer werkten mee Fleur Akersloot, Eric Brendel, Margot Eggenhuizen, Willemijn Land, Marije Remmelink, Willem Reijn, Atie Schipaanboord, Alex van Scherpenzeel, Yvonne Witter Fotografie Anouk De Kleermaeker, Vera Diepeveen, Babs van Geel, Shutterstock Vormgeving Houke Leupen Eindredactie Joost Marsman Realisatie Bureauvijftig BV, Haarlem Bladmanagement Yvonne Herman de Groot Druk en verspreiding Paragon Customer Communications Copyright 2023 ANBO Magazine, ISSN 1877-3427 Redactieadres ANBO, Postbus 2012 3440 DA Woerden, magazine@anbo.nl Advertenties Mediavijftig BV mail: florisvenneman@bureauvijftig.nl Lid worden? Dat kan natuurlijk altijd. Ga naar anbo.nl/aanmelden of bel onze Ledenservice via 0348 46 66 66 (bereikbaar op werkdagen tussen 9 en 17 uur). U betaalt voor het eerste jaar €29,95, daarna is het €4 per maand. Bekijk de redenen om lid te worden op anbo.nl/aanmelden. Voor bedrijven Een abonnement voor bedrijven bedraagt €32,50 per jaar. Gegevens wijzigen Als u uw gegevens wilt wijzigen kan dit via de Ledenservice: bel ons op 0348 46 66 66 (bereikbaar van maandag t/m vrijdag tussen 9 en 17 uur) of stuur een e-mail naar ledenservice@anbo.nl. Lidmaatschap opzeggen? U dient uiterlijk één maand voor het einde van uw lidmaatschap op te zeggen. Dit kan via anbo.nl/opzeggen of via Postbus 2012, 3440 DA Woerden o.v.v. opzegging. U kunt ons via ledenservice@anbo.nl ook mailen. Uiteraard horen wij graag de reden van uw opzegging. Privacy ANBO legt gegevens vast van ANBOleden en abonnees van ANBO Magazine. Hierbij houden wij ons aan de weten regelgeving op het gebied van de bescherming van persoonsgegevens, zoals de AVG. Wij gebruiken uw gegevens onder meer om u te informeren over relevante producten en diensten van door ons zorgvuldig geselecteerde partners en aanbieders. Stelt u hier geen prijs op, stuur dan een e-mail naar ledenservice@anbo.nl, of een brief naar Postbus 2012, 3440 DA Woerden t.a.v. Ledenservice. Meer informatie: anbo.nl/privacyverklaring Gesproken magazine Voor blinden en slechtzienden is er uiteraard een ingesproken versie van het ANBO Magazine op cd beschikbaar. Meld u aan via ledenservice@anbo.nl of bel ons via 0348 46 66 66.

VOORWOORD

Hoog op de agenda Woont u fijn en veilig, in een huis dat aan uw wensen voldoet? Voelt u zich thuis in de buurt? Wonen is een eerste levensbehoefte. In een tijd waarin senioren wel willen, maar niet kunnen verhuizen, en jongeren en jonge gezinnen moeite hebben een betaalbaar huis te vinden, is het essentieel dit thema hoog op de politieke agenda te zetten én te houden. Dat doen we als Seniorencoalitie uiteraard ook richting de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november. In een nieuwe kabinetsperiode moet vol worden ingezet op de mogelijkheid om zelfstandig passend te kunnen (blijven) wonen. Dat betekent: voldoende betaalbare, geschikte en bereikbare woningen voor senioren, in wijken met goede voorzieningen. Daardoor kunnen we ook de doorstroming een flinke impuls geven. U leest er meer over in onze verkiezingsbrochure. Die kunt u bekijken via: anbo.nl/investeer Ook in deze uitgave van ANBO Magazine aandacht voor fijn en veilig wonen. Dat is meer dan een dak boven je hoofd; het heeft een diepgaande sociale component. Verderop in dit nummer een prachtig voorbeeld uit de praktijk. In woonzorgcentrum Humanitas in Deventer zoekt men constant verbindingen, ook tussen generaties. Zo komen kinderen van het kinderdagverblijf wekelijks op bezoek om spelletjes te doen met hun ‘bonusopa’s en -oma’s’. Zelf heb ik onlangs de overstap gemaakt naar een buurt waarin het sociale aspect van wonen centraal staat. Na jaren minimaal contact met de buren, geniet ik nu van een gemeenschap waarin we op elkaar kunnen rekenen. Dat is prettig, zeker nu mijn kinderen het huis uit zijn. Ga dus vooral stemmen op 22 november! Want wonen is een recht. En het wordt tijd dat dit recht voor iedereen toegankelijk wordt. Ik wens u veel leesplezier. Heeft u vragen of opmerkingen die u wilt delen? U kunt contact met mij opnemen door een mail te sturen naar: directie@anbo.nl

Of schrijf me, via Postbus 2012, 3440 DA Woerden.

Directeur-bestuurder Anneke Sipkens

ANBO 3

Nº

Inhoud OP DE COVER

ADRIAAN VAN DIS

‘Ouder worden is topsport’

DOSSIER FIJN & VEILIG WONEN 20 EXPERTINTERVIEW

ANNETTE DUIVENVOORDEN Projectleider bij Platform31

24 FEITEN EN CIJFERS Over wonen

28 ENERGIECONTRACTEN

FOTO ANOUK DE KLEERMAEKER

Vast, variabel of dynamisch?

14 LEDENVOORDEEL

Goed slapen dankzij kundig advies

HAN VAN DOORN ANBO-lid over zijn woningaanpassingen

WAT TE REGELEN Bij een verhuizing

WOONTIPS Over langer thuis in eigen huis

18% KORTING

OP SPEEDCOMFORT RADIATORVENTILATOREN

4 ANBO

En ook

40 DUURZAMER ETEN

Annette Duivenvoorden “Wij praten graag mét ouderen, in plaats van óver ze”

Zo doet u dat

42 INTERVIEW HUGO HEYMANS

‘Betrokken blijven bij de maatschappij is zó belangrijk’

46 ONTDEK MIJN ANBO Zo logt u in

ALTERNATIEVE WOONVORMEN Woonzorgbuurtcentrum Humanitas

DIGITAAL VAARDIGER Vermijd digitale oplichterij

60 VERKIEZINGEN

Interviews met zes lijsttrekkers

ANBO TREFPUNT Cora Bolder over de digitale ontmoetingsplaats

42 ELK NUMMER 3 Colofon en voorwoord 6 Op de bres 8 ANBO Advies 49 Nostalgiehoekje 50 ANBO Tipt 70 Ledenvoordeel 74 Puzzel

62 ANBO 5

GESPREKSSTOF

OP DE BRES

Achter de schermen helpen we leden dagelijks met advies en belangenbehartiging. In deze rubriek houden we u op de hoogte. Zelf een vraag? Ga naar anbo.nl/advies of bel de ANBO Advieslijn op 0348 46 66 88. Mailen kan ook: adviesteam@anbo.nl.

Oproep aan partijen: investeer in onze senioren De Seniorencoalitie roept politieke partijen op om te investeren in de kracht van senioren. De coalitie, die bestaat uit ANBO, KBO-PCOB, Koepel Gepensioneerden, NOOM en SOMNL, doet dit in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op woensdag 22 november. INVESTEREN IN OUDEREN IS INVESTEREN IN DE TOEKOMST Het groeiend aantal senioren in Nederland is een groep met enorme potentie. De Seniorencoalitie wil dat die potentie volledig benut wordt. Om dit te bewerkstelligen heeft de Seniorencoalitie een brochure gemaakt met actiepunten rondom de belangrijke thema’s wonen en welzijn, zorg, digitalisering en koopkracht en pensioen. 6 ANBO

LEVENSERVARING Senioren hebben veel levenservaring, die ze inzetten voor vrijwilligerswerk of het verlenen van mantelzorg. Daarnaast zijn er steeds meer senioren die (willen) blijven werken. Daarvoor moeten alle nodige voorwaarden samengevoegd worden in een duidelijk pakket van acties.

GESPREKSSTOF KOOPKRACHT Een van de belangrijkste thema’s is koopkracht; een blijvend aandachtspunt. Zolang de inflatie de koopkracht blijft aantasten is het belangrijk dat de overheid senioren niet in de kou laat staan, vooral degenen die financieel kwetsbaar zijn. Hoge, instabiele energieprijzen en aanhoudende prijsstijgingen hollen ook de koopkracht van AOW’ers boven het minimum uit, waardoor lagere middeninkomens dreigen te verarmen. Evenwichtige koopkrachtcompensatie blijft daarom de komende tijd actueel. WONEN In de nieuwe kabinetsperiode moet vol worden ingezet op de mogelijkheid om zelfstandig passend te kunnen (blijven) wonen. Dat houdt in dat er voldoende betaalbare, geschikte en bereikbare (geclusterde) woningen voor senioren moeten komen in wijken met

goede voorzieningen. Daardoor wordt het mogelijk de noodzakelijke doorstroming een flinke impuls te geven. Daarnaast moet worden ingezet op het bouwen van nieuwe woonvormen met een sociale component. En op mogelijkheden om zo nodig zorg aan huis te kunnen leveren. Lees alle actiepunten in onze brochure. Die kunt u downloaden op onze website: anbo.nl/investeer Heeft u geen internet? Vraag de brochure dan aan via onze Ledenservice. Onze medewerkers zijn iedere werkdag bereikbaar van 09.00 tot 17.00 uur via telefoonnummer 0348 66 66 66 Verderop in deze uitgave leest u meer over de komende Tweede Kamerverkiezingen.

Verenigingsnieuws Zoals u weet wordt er de laatste jaren intensief samengewerkt door diverse ouderenorganisaties in de Seniorencoalitie. Die bestaat naast ANBO inmiddels uit KBOPCOB, Koepel Gepensioneerden, NOOM en SOMNL. ANBO heeft vrijwel dagelijks contact met alle partijen uit de Seniorencoalitie, waaronder KBO-PCOB. Zo werken we onder meer met hen samen op het gebied van belangenbehartiging, maar ook wat betreft het magazine. Omdat het huurcontract van PCOB aan het eind van het jaar afloopt en ANBO in haar pand aan de Vijzelmolenlaan in Woerden onbenutte ruimte heeft, heeft

ANBO aangeboden om deze ruimte te verhuren aan PCOB. Het bestuur van PCOB heeft met goedkeuring van de ledenraad besloten van het huuraanbod gebruik te maken. Er vinden tevens gesprekken plaats tussen beide organisaties om in de nabije toekomst nóg intensiever te gaan samenwerken. Zoals het er nu naar uitziet kunnen we u daar in het volgende magazine, dat verschijnt op 12 december, uitgebreider over vertellen. ANBO 7

ADVIES Ongewenste post Krijgt u ook weleens persoonlijk aan u geadresseerde reclamepost van een bedrijf of organisatie waar u nog nooit contact mee heeft gehad? Uw naam en adresgegevens staan dan in Consubase. Dat is een verzameling namen en adressen die adverteerders en fondsenwervers gebruiken om u te benaderen. Ondanks alle strenge regels rondom privacy is dit niet verboden. Wilt u dit soort post niet meer ontvangen? Schrijf u dan uit op:

Heeft u geen internet of computer? Schrijf dan een brief met een verzoek om uitschrijving naar: Stichting Postfilter, Postbus 666, 1000 AR Amsterdam

www.postfilter.nl

Antislipspray voor in de badkamer Veel badkamers hebben geglazuurde tegels, ook op de vloer. Een glanzende vloer is mooi maar het risico op uitglijden is groot. U kunt de tegels laten vervangen door antisliptegels, maar dat kost tussen de vijftig en tweehonderd euro per vierkante meter. Daar komen de kosten van de tegelzetter nog bij. Neerleggen van badmatjes kan ook, maar is niet ideaal. Er is een andere oplossing: antislipcoating. Die zorgt dat gladde oppervlakken (tegelvloer, douchebak, betonvloer) een beetje ruw worden. Het mooie is; bijna iedere bouwmarkt verkoopt het. Als u een beetje handig bent, kunt u het zelf aanbrengen. Meer weten? Kijk op: www.verflaag.nl/antislip-coating-badkamer

8 ANBO

ANBOADVIES

Belasting schrapt intentieverklaring ‘Wat is dat nu weer’, horen wij u denken. Even een korte uitleg. Bent u gepensioneerd en zit u minder dan vijf jaar voor uw AOW-datum, dan mocht u tot voor kort geen betaalde arbeid verrichten, naast uw (vroeg)pensioen. Deed u dat wel, dan kwam de fiscale waardering van de pensioenopbouw in het geding en rekende de Belastingdienst dit in één keer met u af. Voor deze situatie moest een gepensioneerde een intentieverklaring ondertekenen, waarin hij/zij aangaf niet te zullen gaan werken in de periode voorafgaand aan de AOW-datum. Per 1 juli 2023 heeft de Belastingdienst deze verklaring geschrapt. En is het verrichten van arbeid in die periode voor de AOW-datum (weer) mogelijk. Maar nog niet alle pensioenfondsen hebben hun regels aangepast! Zit u in de doelgroep (u bereikt binnen vijf jaar de AOW-leeftijd én u

wilt gaan werken)? Neem dan contact op met uw pensioenfonds om te vragen hoe zij met de nieuwe situatie omgaan.

Bonnetjes, nota’s, facturen Het duurt volgens de kalender nog even, maar voor je het weet zitten we aan de oliebollen en appelflappen en staat de aangifte inkomstenbelasting weer ‘voor de deur.’ Een goede voorbereiding is ook hier het halve werk. Ons advies: begin nu al met het verzamelen van de bewijsstukken van uw zorgkosten die uw verzekeraar niet vergoedde. U vindt het overzicht als u inlogt bij uw verzekeraar. U kunt het overzicht ook opvragen bij uw verzekeraar. Denk ook aan andere kosten die u niet bij uw verzekeraar kunt declareren. Bijvoorbeeld de reizen die u maakte om uw arts(en) of fysiotherapeut te bezoeken. Geeft u aan goede doelen? Verzamel ook daarvan alvast de bewijsstukken.

ANBO 9

een nieuwe camper

of je huis verduurzamen? Bedenk wat je allemaal met je overwaarde kunt doen Is je huis meer waard dan je hypotheek? Dan heb je overwaarde. Als AOW’er kun je deze overwaarde verzilveren met de Levensrente Hypotheek van a.s.r. Bedenk eens wat je met dat geld kunt doen: Misschien een schenking aan de kinderen? Zonnepanelen? Of toch liever een camper of een nieuwe keuken?

Hoe werkt het? Je sluit je huidige lening over naar een Levensrente Hypotheek met een hoger bedrag tot maximaal 50% van de waarde van je woning. Met deze nieuwe lening betaal je eerst de oude lening terug en kosten zoals de notaris en je adviseur. Het bedrag dat overblijft, krijg je in één keer op je rekening gestort. Je betaalt elke maand alleen rente over de lening. De hoogte van je lening en de rente blijven levenslang hetzelfde, zolang je in je huis woont. Dus geen zorgen en geen verrassingen! Meer weten? Kijk op asr.nl/levensrente-hypotheek. Of vraag naar de Levensrente hypotheek bij je adviseur.

a.s.r. doet het

ANBOADVIES

Pensioen en erfbelasting Regelmatig krijgen we bij ANBO Advies vragen over de invloed op de erfbelasting van een pensioenuitkering als een partner is overleden. Het gaat dan om een nabestaandenpensioen (partnerpensioen) en om een verhoging van een al bestaande pensioenuitkering. De pensioenuitkering zelf vormt geen onderdeel van de erfenis. Dus die telt niet mee voor de erfbelasting. Wel kan het zijn dat de vrijstelling voor de erfbelasting lager wordt. Partners hebben voor de erfbelasting een vrijstelling van € 723.526. Dat bedrag wordt verminderd via een ingewikkelde berekening (waar we u niet mee gaan vermoeien), die uitgaat van de waarde van uw pensioenaanspraak. Met partners wordt bedoeld gehuwden, geregistreerde partners en ongehuwd samenwonenden die voorafgaand

aan het overlijden minstens zes maanden aan de volgende voorwaarden voldoen: • Een notarieel samenlevingscontract. • Allebei meerderjarig. • Allebei op hetzelfde adres ingeschreven in de Basisregistratie Personen (BRP). • Geen bloedverwanten in de rechte lijn. • Geen andere persoon die voor de erfbelasting partner is. Geen notarieel samenlevingscontract? Dan bent u toch partners voor de erfbelasting als u allebei minimaal vijf jaar op hetzelfde adres staat ingeschreven. Een voorbeeld van de gevolgen voor de vrijstelling: Door het overlijden van uw partner krijgt u een pensioenuitkering van € 12.000 per jaar. U bent 72 jaar. Er gaat dan € 29.400 van uw vrijstelling voor de erfbelasting af. Uw vrijstelling voor de erfbelasting is dus € 694.126. Alleen als de waarde van de erfenis meer is, bent u erfbelasting verschuldigd.

HET ANBO ADVIESTEAM EN EEN AANTAL ANBO CONSULENTEN.

ANBO 11

Een praktisch bed vol gemak dát is een Aldenhuijsen

Praktische bedden vol gemak

Verrijdbare één- en tweepersoons (elektrisch verstelbare) boxsprings en ledikanten Makkelijk uw bed opmaken, prettiger in- en uitstappen en onder uw bed stofzuigen Een Aldenhuijsen is nog altijd later uit te breiden met functionaliteiten zoals hoog laag

Uniek voor een Aldenhuijsen is dat u uw Aldenhuijsen nog altijd later kunt uitbreiden

Meer tijd voor leuke dingen Met een praktisch bed vol gemak van Aldenhuijsen wordt het bed opmaken makkelijker en eronder schoonmaken eenvoudiger. Hierdoor houdt u meer tijd over voor leuke dingen. Bovendien slaapt u in een Aldenhuijsen voortreffelijk, waardoor u uitgerust aan de nieuwe dag kunt beginnen. Bekijk de mogelijkheden in de gratis brochure of kom er in alle rust alles over te weten in ons slaapadviescentrum in Uden (NB), Rotterdam (ZH) of tijdens een thuisbezoek. Altijd vrijblijvend. Bel naar 0413 - 74 54 00 • www.aldenhuijsenslaapsystemen.nl/brochure

GEREGELD

Mevrouw Walgraven (83) kon acht weken niet douchen ANBO-lid mevrouw Walgraven (83) belde eerder dit jaar met het ANBO Adviesteam. Ze kon al acht weken niet douchen. Wij doken erin! Enige tijd geleden had mevrouw bij haar woningcorporatie een klacht gemeld over haar douche. De aansluiting van de kraan op de muur was kapot. De monteur die kwam kijken moest een gat in de muur maken om goed te kunnen zien wat er aan de hand was. Het bleek dat er leidingen vervangen moesten worden. REPARATIE BLIJFT UIT De aannemer zou aan de woningcorporatie doorgeven wat het probleem was en hij zou op een later moment terugkomen om de reparatie uit te voeren. Tot die tijd kon mevrouw even niet douchen omdat er anders water de muur in kon lopen. Op het moment dat mevrouw contact zocht met ANBO, duurde dat inmiddels al acht weken! ANBO ADVIESTEAM LOST HET OP Onze medewerker van het ANBO Adviesteam is gaan bellen met de woningcorporatie om de situatie voor te leggen. Zij kreeg de hoofdopzichter aan de telefoon die beloofde dat hij druk uit zou gaan oefenen om deze situatie op te lossen. De aannemer en de woningcorporatie gaven beiden aan de benodigde toestemmingsbevestiging niet te hebben ontvangen. Na een aantal telefoontjes van de ANBO-medewerker naar de verschillende partijen, belde mevrouw Walgraven dat de aannemer de reparatie uit komt voeren. Geregeld! Op onze website kunt u nog meer opgeloste zaken bekijken: anbo.nl/opgelost

MEDEWERKERS VAN HET ANBO ADVIESTEAM.

Wilt u ook graag advies of hulp? Het ANBO Adviesteam helpt u graag met vragen en problemen. U kunt ons iedere werkdag van 10.00 tot 15.00 uur bereiken via telefoonnummer 0348 46 66 88. Mailen kan altijd: adviesteam@anbo.nl

ANBO 13

INTERVIEW

14 ANBO

INTERVIEW

Schrijver Adriaan van Dis

‘Soms denk ik: ik ben van glas’ Voor zijn nieuwe roman dook Adriaan van Dis in zijn familiegeschiedenis, maar ook in de virtuele wereld. Een gesprek over verdriet met tentakels, een schattig robotje en geestelijke lenigheid. “Gij zult niet verbitteren. Daar moet je aan werken.” TEKST MARGOT EGGENHUIZEN FOTO’S ANOUK DE KLEERMAEKER

“Ja, nee, maar daar weet ik alles van”, zegt Adriaan van Dis als we in het zonnige tuinhuis van zijn uitgeverij, verstopt achter een statig Amsterdams grachtenpand, vertellen dat we het graag willen hebben over ouder worden. “Ouder worden is topsport. Ik probeer midden in de wereld te staan en de geest lenig te houden, dus ik lees veel, ik ga veel naar scholen, ik zoek opwinding in de dingen waar ik het niet mee eens ben. Maar tegelijkertijd heb je ook een lichaam en dat lichaam vertelt je weleens dat je geen 18 meer bent.” Dat merkt hij bijvoorbeeld aan een lekkende hartklep, longfibrose – waarschijnlijk een souvenir uit de Parijse wijk met luchtvervuiling, waar Van Dis ruim zeven jaar woonde – en nog wat kwaaltjes. “Dus we slikken onze pillen en natuurlijk, als ik bij mensen van mijn leeftijd kom wordt er eerst een medisch bulletin uitgewisseld,

‘Wij bestaan bij de gratie van de fop’

maar niet langer dan vijf minuten. Dan kap ik het af, want je kunt je wereld klein maken door je te buigen over je kwalen, je kunt je wereld groot maken door je te verbazen over alles wat er gebeurt.” KLEINSTE KAMERTJE Van de oneerlijke verdeling van rijkdom en voortschrijdend inzicht over het koloniale verleden – zelf groeide Van Dis op in een gezin met een Indische oorlogsgeschiedenis – tot discriminatie en ouders van nu die hij op hun telefoon ziet turen in plaats van te praten met hun kind: het raakt hem. En nog iets, wat hij uitlicht in zijn nieuwe boek Naar zachtheid en een warm omhelzen (zie kader): “De positie van de vrouw, die sterker moet worden en dat nog niet altijd is. Mijn boek gaat in zekere zin over het feit dat we accepteerden dat een huishoudster, zal ik haar maar noemen, het kleinste kamertje in het huis had van mijn grootvader, en ik niet eens wist wat haar achternaam was. Wat raar dat je dat vroeger kennelijk accepteerde, en dat je nu denkt: wie is die vrouw die zo belangrijk in mijn leven is geweest? Dat is ook voortschrijdend inzicht.” ANBO 15

INTERVIEW VERDRIET MET TENTAKELS Roman, staat er op het boekomslag, maar het zijn deels Van Dis’ eigen herinneringen aan de tijd die hij als 9-jarige bij zijn grootvader en Ommie, zoals ze wordt genoemd, doorbracht. “Al schrijvend begreep ik dat deze vrouw zonder opleiding eigenlijk de familie bij elkaar gehouden heeft. Ik weet ook nog heel goed dat toen zij doodging, dat ik énorm huilde op die begrafenis. De hele familie keek mij aan: wat krijgen we nou? Kennelijk was ik niet zo goed in huilen, maar toen kwam er veel verdriet boven. En dat ging niet alleen maar om haar, verdriet is iets wat heel veel tentakels heeft, er zitten ook andere vormen van verdriet achter.” Om zijn moeder bijvoorbeeld, die door haar eigen verleden en verdriet niet kon uitblinken in tederheid. In het boek staat treffend: ‘Ouders geven oorlogen door, of ze het willen of niet.’ Van Dis: “Dat is nu eenmaal zo. Kinderen zijn meer bezig met hun ouders dan ouders met hun kinderen, dat moeten we niet vergeten. Kinderen hebben heel fijngevoelige antennes, dus ook het zwijgen, het mokken, het wegkijken – dat zien ze allemaal.” STRIPFIGUREN “Soms denk ik: ik ben van glas. En alle barsheid en harde stemmen die doen je breken, dus in mij zit nog steeds wel een heel gevoelig jongetje. Maar daar vecht ik ook een beetje tegen, want dat gevoelige jongetje moet het uithouden. Dus elke dag gord je je weer om, om naar buiten te gaan en tegen een wereld te kunnen die niet altijd even aardig, sympathiek en vriendelijk is.” Van Dis groeide op in de Noord-Hollandse duinen, waar hij zijn voetstappen in het zand meteen achter zich zag vervagen. “Ik was altijd buiten. Maar ik ben ook altijd graag alléén buiten geweest. Nog steeds. Ik verveel me nooit, ik leef heel graag ook in fantasieën en vind het nog steeds erg leuk om op een bankje in een parkje te zitten en naar de mensen te kijken. En dan zie ik boven al die hoofden, als in een ballonnetje van een stripfiguur, een verhaal hangen. Dat is natuurlijk ook mijn vak geworden, om verhalen te verzinnen. En goed te luisteren en te kijken naar hoe mensen zich gedragen.” SCHATTIG ROBOTJE In tussenstukjes in zijn nieuwe roman springt Van Dis vaak naar het heden. Opeens zit hij met een speciale bril op zijn hoofd in een virtuele wereld te praten met een Parisienne. Van Dis volgt ook de ontwikkelingen rond 16 ANBO

‘Ik wil mensen niet herinneren in verval’ artificial intelligence op de voet: “Ik heb eens een robotje te leen gehad en ik vond het schattig, ik had heel veel sympathie voor dat leuke glimlachende wezentje. Toen dacht ik: als ik 85 ben, zou ik er geen enkel bezwaar tegen hebben als een robot mij helpt mijn steunkousen aan te trekken. Ik ben helemaal niet bang voor die kunstmatige intelligentie. Als je geestelijke lenigheid het laat afweten en je afhankelijk bent van verplegend personeel, dan kan zo’n wezentje je wel helpen. Ik had als kind enorme troost aan een speelgoedhond, daar was ik zeer aan gehecht. Dus waarom zou ik dat als oud persoon niet hebben?” Als volwassene een robothond op schoot hebben om te aaien, is dat geen vorm van foppen? “Foppen?”, reageert Van Dis gepassioneerd. “Luister eens, wij leven bij het foppen! God is een grote vorm van foppen, het ongeloof is een vorm van foppen, verhalen vertellen is foppen. Wij bestaan bij de gratie van de fop. En daar is helemaal niks tegen, want wat we doen is verhalen vertellen. Een verhaal maken dat het leven draaglijk maakt.” NIET VERBITTEREN Verhalen helen mij, dat doen ze nog steeds, heeft Van Dis eens in een interview gezegd. “Verhalen helpen je het verle-

INTERVIEW den te begrijpen, jezelf te begrijpen en zelfs de toekomst te begrijpen. En dat is heel erg goed, want gij zult niet verbitteren. Daar moet je aan werken. Dat doe ik door me telkens te verplaatsen in die ander: waarom doet die persoon zo raar, zo naar of waarom zit die persoon me bij wijze van spreken zo dwars?” Of zoals Ommie tegen Adriaan zegt in het nieuwe boek: ‘Als je naar oude mensen kijkt, moet je altijd zoeken naar het kind dat nog in hun gezicht zit, het kind dat mooi was, met dromen zoals jij.’ Van Dis: “Ik vind het heel leuk om naar gezichten te kijken. In een oud gezicht zie ik altijd ook weer een jong gezicht. Ik wil mensen niet herinneren in verval.” Wat ziet hij als hij zelf in de spiegel kijkt? Met een zachte glimlach: “Met dat mannetje ben ik veel in gesprek. Een oud koppie, maar ergens zit er ook nog een jongetje in mij.”

VRAAG & ANTWOORD DE INTERVIEWS ZOALS U DIE HIELD, MET HIER EN DAAR EEN PITTIGE DISCUSSIE – WAAROM ZIEN WE DIE NAUWELIJKS MEER OP TV? “We leven nu in een tijd waarin mensen sneller gekwetst en beledigd zijn. Dat is wel jammer. Ik kom op scholen waar ze Wolkers niet meer lezen, want dat vinden ze vies. Hoewel jonge mensen wel degelijk weten waar Abraham de mosterd haalt, vinden ze het lastig om over ongemakkelijke dingen te lezen. Mijn devies is: omarm het ongemak.”

Naar zachtheid en een warm omhelzen

WAAR GENIET U VAN? “Ik drink elke dag om zes uur een glas wijn. Wijn is voor mij wel een cultuurgoed, ik vind het heel lekker en vind het leuk om een wijn uit te kiezen. Het is zo sociaal, ik heb zoveel plezier als ik met vrienden of mijn vriendin een glas drink en het leven doorneem.”

In zijn nieuwe roman duikt Van Dis in een vergeten hoofdstuk uit zijn oeuvre: als 9-jarige jongen logeert hoofdpersoon Adriaan een tijdje in het naoorlogse Noord-Brabant bij zijn barse grootvader en diens huishoudster Ommie, die voor Adriaan de rol van grootmoeder vervult. www.atlascontact.nl

HEEFT U NOG EEN TIP VOOR GOED OUDER WORDEN? “Ik ga naar fysiotherapie want ik heb een beetje een mislukte heupoperatie achter de rug. Alle mensen die ik daar tegenkom, dat zijn allemaal mensen die gevallen zijn omdat ze te veel aan sport doen. Dus ik luister graag naar Churchill: wat is het geheim van uw ouderdom? ‘No sports.’”

ADRIAAN VAN DIS

Adriaan van Dis (1946) groeide op bij de duinen in Bergen aan Zee, in een gezin met drie halfzussen en ouders met een Indische (oorlogs) geschiedenis. Hij wilde toneelspeler worden, maar koos uiteindelijk voor een carrière als programmamaker, journalist en schrijver. Van Dis presenteerde onder meer het literaire interviewprogramma Hier is… Adriaan van Dis en Zomergasten. Hij heeft een flinke lijst van romans, reisverhalen en novelles op zijn naam staan. Van Dis woont in Amsterdam.

ANBO 17

Lekker en gezond eten zonder zelf te koken Laat onze chefs voor je koken Altijd in 4 minuten een maaltijd op tafel Vers bereid door onze chefs Bereid met alleen natuurlijke ingrediënten Elke week meer dan 20 nieuwe gerechten Gratis gekoeld aan huis bezorgd Altijd een verse maaltijd in je koelkast

EXCLUSIEF voor lezers van dit blad

4 maaltijden nu voor €20,Jouw kortingscode*

10.000+ klantreviews

18 ANBO

Bekijk het volledige weekmenu nu online!

Uitgekookt.nl

085 - 019 44 87

* De code is alleen geldig voor nieuwe klanten

€5,- extra korting op onze kennismakingsaanbieding

DOSSIER FIJN EN VEILIG WONEN

Fijn & veilig wonen Zoals het klokje thuis tikt … zo lang mogelijk in ons eigen huis blijven wonen willen we - bijna - allemaal. Maar dan moet dat huis wel toekomstbestendig zijn. En voor wie wél wil verhuizen, moeten er voldoende geschikte woningen zijn. Op beide fronten valt nog heel veel werk te doen. Daarom blijft wonen voor ANBO een belangrijk thema. In dit dossier leest u er alles over.

ANBO 19

DOSSIER FIJN EN VEILIG WONEN

20 ANBO

DOSSIER FIJN EN VEILIG WONEN

Annette Duivenvoorden over wonen, welzijn en zorg voor ouderen

“Het wordt wel tijd dat we al die mooie ambities gaan uitvoeren”

Van vergrijzing tot groeiende eenzaamheid: de wereld verandert in rap tempo en dat brengt uitdagingen met zich mee. Hoe creëren we een samenleving waarin plek is voor iedereen? Platform31 brengt partijen bij elkaar om samen te werken aan oplossingen op actuele thema’s. Projectmanager Annette Duivenvoorden: “We moeten zorgen dat we de basis qua wonen, zorg en ondersteuning met elkaar kunnen bieden.” TEKST MARIJE REMMELINK

U BENT PROJECTLEIDER BIJ PLATFORM31. WAT DOET UW ORGANISATIE? “Wij zijn een kennis- en netwerkorganisatie voor stad en regio, die partijen bij elkaar brengt om samen onderzoek te doen naar maatschappelijke opgaven en daarvoor toekomstgerichte oplossingen te ontwikkelen. We signaleren trends en verbinden beleid, praktijk en wetenschap aan elkaar. Daartoe zetten we verschillende methodieken en werkvormen in, gericht op een maximaal leereffect. Al deze kennis bundelen we in publicaties, webinars, podcasts of leerkringen. Zo komen we gezamenlijk tot

een aanpak waar bestuurders en uitvoerders direct mee aan de slag kunnen.” OP WELKE MAATSCHAPPELIJKE THEMA’S RICHT PLATFORM31 ZICH? “We houden ons bezig met wonen, ruimte en leefbaarheid, een inclusieve samenleving, duurzame ontwikkeling en economische veerkracht. Mijn focus binnen Platform31 ligt op wonen, welzijn en zorg voor ouderen. Ik werk aan kennisproducten, beleidsopgaven en de agendering van onderwerpen.”

ANBO 21

DOSSIER FIJN EN VEILIG WONEN

WELKE UITDAGINGEN ZIET U OP DEZE THEMA’S? “De samenleving is aan het vergrijzen, dat is een gegeven. Dus moeten we beslissen welke stappen we gaan zetten, hoe we dat gaan organiseren. Een andere uitdaging is het grote tekort aan woningen. Ook zien we een tekort aan mensen in de zorg en mantelzorgers en daarnaast een toename van eenzaamheid, zeker onder ouderen. Dat zijn veel onderwerpen die tegelijk spelen en die ook met elkaar samenhangen. We hebben in Nederland allemaal ontzettend mooie ambities op al die thema’s, maar het wordt wel hoog tijd dat we ze gaan uitvoeren.” MET WELKE VRAAGSTUKKEN BENT U MOMENTEEL AAN DE SLAG? “Wij zijn nu bezig met drie vraagstukken. De eerste is: wat moeten we eigenlijk ontwikkelen voor ouderen, waar willen zij naartoe verhuizen? De tweede is: wat hebben ouderen nodig om langer thuis te blijven wonen? En tot slot: het gaat niet alleen over de woning, maar ook over de 22 ANBO

“Nieuwbouw richt zich voornamelijk op jongere leeftijdsgroepen” woonomgeving. Hoe ziet deze eruit, zijn er aantrekkelijke routes voor een klein ommetje en om andere mensen tegen te komen?” EEN VAN DE OPLOSSINGEN IS HET CREËREN VAN EEN INCLUSIEVE WIJK. WAT HOUDT DAT PRECIES IN? “We moeten zorgen dat we de basis qua wonen, zorg en ondersteuning met elkaar kunnen bieden. Voor iedereen. Langer thuis wonen gaat niet alleen om een geschikte

DOSSIER FIJN EN VEILIG WONEN

“Wij praten graag mét ouderen, in plaats van óver ze” woning, maar ook om een toegankelijke leefomgeving, sociale netwerken en de nabijheid van voorzieningen als winkels, de huisarts of een ontmoetingsruimte. Voor een inclusieve wijk moeten we dus een aantal dingen in samenhang organiseren. Als Platform31 hebben wij hiervoor de bouwstenen op een rij gezet – van het goede gesprek met de wijkbewoners en een grondige analyse van de woningvoorraad, tot een omgeving die uitnodigt tot contact en een goede procesorganisatie.”

WAT KUNNEN OUDEREN ZELF DOEN OM FIJN TE WONEN? “Begin op tijd na te denken over je woonsituatie, vanuit het oogpunt dat je gezondheid of mobiliteit nou eenmaal langzaam minder wordt. Wil je niet verhuizen, welke aanpassingen kun je dan doen om zo lang mogelijk in je huidige huis te blijven wonen? Daarvoor is een aantal basics belangrijk: een gelijkvloerse woning voor comfort, veiligheid en zelfstandigheid, een sociaal netwerk voor aanspraak, hulp bieden en hulp ontvangen en sociale activiteiten. Wat ook helpt om eenzaamheid te voorkomen: zorg en ondersteuning in de buurt en tot slot meedoen, actief zijn en voldoende bewegen, zodat je zo lang mogelijk gezond en fit blijft en meedoet in de samenleving.”

IS HET VOOR OUDEREN DAADWERKELIJK MOEILIJKER OM EEN GESCHIKTE WONING TE VINDEN? “We hebben hier veel onderzoek over geraadpleegd. Wat je ziet is dat er voor 65-plussers de stap willen maken heel weinig passend aanbod is. Er wordt heel veel nieuw gebouwd, maar nieuwbouw richt zich voornamelijk op jongere leeftijdsgroepen. De vraag is dan: wat is voor ouderen een aantrekkelijke woning? En hoe kunnen we ervoor zorgen dat zij die makkelijker vinden?” WAT DOEN JULLIE OM MENSEN HIERBIJ TE HELPEN? “Vanuit Platform31 hebben we zelf ook onderzoek gedaan naar de woonwensen van senioren. Fijn en veilig wonen gaat veel verder dan het aantal kamers of vierkante meters. Daarom praten wij graag mét ouderen in plaats van over ze. We vragen ze wat ze belangrijk vinden. Moet het gebouw openstaan voor de buurt? Wil je voorzieningen delen? En als er een gemeenschappelijke ruimte is, wat voor karakter moet deze dan hebben? Wil je in een gelijkgestemde of juist gemengde groep wonen? Dat verschilt per persoon, dus het is belangrijk dat de ontwikkelende partij of een corporatie mét ouderen beslist. Ook zie je dat mensen zelf het initiatief nemen om bijvoorbeeld een woonhof of woongebouw te ontwikkelen. Wij adviseren gemeenten, corporaties of ontwikkelaars om lokaal het gesprek aan te gaan met ouderen over hun woonvraag en hen te betrekken bij nieuwe plannen.”

ANNETTE DUIVENVOORDEN Sinds 2012 is Annette Duivenvoorden projectleider bij Platform 31. In die rol houdt ze zich bezig met de onderwerpen wonen, welzijn en zorg voor doelgroep ouderen. Ze werkt aan kennisproducten, beleidsopgaven en de agendering van onderwerpen. Kijk voor meer informatie op: www.platform31.nl

ANBO 23

FEITEN & CIJFERS

Oost west … Het spreekwoord ‘Oost west, thuis best’ omschrijft het perfect: waar we ook zijn geweest, thuis is toch altijd de beste plek. Waar en in wat voor huis wonen Nederlanders wanneer ze de derde levensfase ingaan? Hoe willen ze graag wonen en welke mogelijkheden zijn er tegenwoordig? Alle feiten en cijfers op een rij.

Waar wonen gepensioneerden in Nederland? Top 5 gemeenten waar de meeste 65-plussers wonen

Top 5 gemeenten waar de minste 65-plussers wonen

Het aantal 65-plussers in de 5 grote steden van Nederland

1. 2. 3. 4. 5.

Bergen (NH) 33,4% Westerveld 30,6% Gulpen- Wittem 30,4% Noord-Beveland 29,9% Sluis 29,5%

Urk Utrecht Almere Den Haag Zeewolde

10,1% 10,7% 13,2% 15% 15,2%

In wat voor huizen wonen 65-plussers*? • • • • • • • • • •

Tussenwoning Vrijstaande woning Flat/appartement Twee-onder-één-kap woning Hoekwoning Flat /appartement voor senioren Tussenwoning voor senioren Vrijstaande woning voor senioren Hoekwoning voor senioren Twee-onder-één-kap woning voor senioren * leeftijdscategorie 65 tot 75 jaar

24 ANBO

24% 20,8% 19,5% 14,9% 11,6% 5,6% 1,4% 0,9% 0,8% 0,6%

Amsterdam Rotterdam Den Haag Utrecht Eindhoven

13,4% 15,6% 15% 10,7% 16,5%

FEITEN & CIJFERS

Koop- of huurwoning? 65-75 jaar

75-85 jaar

koopwoning

64,2%

46,4%

koopwoning voor senioren

2,4%

3,4%

huurwoning

26,5%

29,5%

huurwoning voor senioren

6,9%

20,6%

Wat maakt een goede woonomgeving? • • • • •

De nabijheid van winkels Het gevoel van veiligheid De nabijheid van gezondheids- en zorgvoorzieningen Een prettige straat of buurt Een parkeerplaats voor de deur

57% 47% 43% 39% 34%

De ideale woning • • • • •

Is geschikt om zelfstandig te blijven wonen Is gelijkvloers zonder drempels Heeft een eigen tuin of balkon Is in de buurt van een zorgorganisatie Staat in de eigen buurt of wijk

83% 82% 73% 50% 40%

Welke aanpassingen komen het meest voor?

Redenen om te verhuizen voor 65-plussers*

• • • •

• • • • •

Badkamer Slaapkamer naar beneden Alles naar één vloerniveau Verwijderen drempels

53% 39% 39% 37%

Gezondheidsklachten 57,3% De woning is te groot 38,2% Wil geen tuin meer 25% Dichter bij kinderen 7,6% Dichter bij familie -en /of vrienden 3%

Bronnen: CBS, WoON, het Woon onderzoek in het Nationale 50Plus Panel (2021), het Grote 55-plus Woonwensenonderzoek (Vereniging Eigen Huis) (2022)

ANBO 25

EEN BED

voor het leven

Voor nu én later

Heerlijk uitgerust wakker worden en ook nog makkelijk uw bed open schoonmaken? Ontdek het comfort en gemak van een levensloopbestendig bed voor nu en later.

Gratis brochure? Bel 0341 277 010 of ga naar www.well-fair.nl

DOSSIER FIJN & VEILIG WONEN

Wat is nu het beste energiecontract?

Vast of variabel?

Al een aantal maanden kunt u weer een energiecontract met vaste prijzen afsluiten. Die waren door de torenhoge energieprijzen in 2022 tijdelijk niet beschikbaar. Maar omdat sinds 1 juni een nieuwe opzegregeling van kracht is, durven energieleveranciers het weer aan om contracten met vaste prijzen aan te bieden. We praten even bij met onze energiepartner DELTA Energie.

28 ANBO

DOSSIER FIJN & VEILIG WONEN “Voor onze vaste energiecontracten kopen we energie één of drie jaar vooruit in”, legt Eric Frijters, commercieel manager van DELTA Energie, uit. “Als iemand tussentijds een vast contract opzegt, blijven wij met die ingekochte energie zitten. Daarom geldt er een opzegboete. Net als bij een hypotheek.” Voor de oorlog in Oekraïne was de opzegboete volgens Frijters goed in verhouding met de prijzen van toen. “Maar toen de prijzen door de oorlog hard omhoog gingen, was die verhouding al snel helemaal zoek. Daarom heeft de overheid nu een opzegboete bedacht die afhankelijk is van de resterende looptijd van het contract. Ook beweegt de hoogte van de opzegboete nu mee met de energieprijzen.” VASTE PRIJS BIEDT ZEKERHEID Sinds 1 juni worden er weer massaal vaste energiecontracten afgesloten. Maar waar doet u op dit moment goed aan? Vast of variabel? Frijters: “Die keuze ligt geheel bij uzelf. Niemand weet wat de energieprijzen precies gaan doen. Ik ook niet, omdat ik ook niet weet wat er over een maand in de wereld gebeurt.” Feit is dat u met een vast energiecontract voor één of drie jaar de zekerheid heeft dat u in die periode geen prijsstijging voor uw kiezen krijgt. “Zo’n vast contract biedt zekerheid en voorspelbaarheid. U bevriest de grote onzekere factor in een energiecontract. En dat geeft rust, want u weet waar u gedurende de looptijd van uw energiecontract aan toe bent als het om uw energiekosten gaat.” Maar als de energieprijzen dalen, profiteert u daar niet van. Frijters: “Dat is de keerzijde. Wilt u van prijsdalingen kunnen profiteren, dan is een variabel energiecontract misschien een betere optie.” VARIABELE PRIJS BIEDT FLEXIBILITEIT Hét kenmerk van een energiecontract met variabele prijzen is flexibiliteit. “Bij een variabel energiecontract bewegen uw energieprijzen mee met de marktprijzen. We passen de prijzen meerdere keren per jaar aan. Dalen de marktprijzen, dan profiteert u daar ook van.”

Maar het omgekeerde geldt ook. Prijsstijgingen worden op dezelfde manier doorberekend. Een variabel energiecontract heeft wel als voordeel dat u dat op kunt zeggen zonder opzegboete. U kunt dus makkelijker wisselen van energieleverancier. Frijters: “Maar zoekt u zekerheid, dan wordt u van een variabel energiecontract meestal niet gelukkig.” Relatief nieuw op de energiemarkt zijn dynamische energiecontracten. Bij zo’n contract bewegen de prijzen voor stroom en gas continu mee met de marktprijzen van dat moment. Dat is vooral interessant als u daarop ook echt uw energieverbruik af wilt stemmen. Bijvoorbeeld bij hele lage stroomprijzen op zomerse dagen. Daar staat tegenover dat er vooral ’s winters juist hele hoge prijzen betaald moeten worden omdat dan het gas vaak een stuk duurder is. Bij alle contractvormen geldt dat bepaalde onderdelen van energienota nog wel kunnen veranderen. Energieleveranciers hebben alleen invloed op de vaste en variabele leveringsprijzen van energie. De hoogte van de energiebelasting en btw wordt door de overheid bepaald, de netbeheerkosten brengt de energieleverancier verplicht in rekening namens de netbeheerder.

DELTA Energie Wilt u ook profiteren van een energiecontract met vaste prijzen bij DELTA Energie? Meldt u dan aan via: anbo.nl/delta U krijgt dan vijftig procent korting op de vaste leveringskosten voor energie. Dat scheelt u € 87 per jaar. Wilt u het graag aan de telefoon regelen of wilt u toch liever een variabel energiecontract? Bel dan de klantenservice van DELTA via 0118 - 22 66 19.

ANBO 29

Laat uw idealen voortleven in uw testament Wilde Ganzen steunt mensen die met kleine, slimme projecten armoede aanpakken in hun eigen buurt of dorp. Door Wilde Ganzen op te nemen in uw testament geeft u, ook als u er niet meer bent, deze aanpakkers de kans om armoede van onderop te doorbreken.

Meer informatie over onze projecten of de brochure over nalaten ontvangen? Bel of mail met Emmy Janssen: 033 - 204 5522, emmy@wildeganzen.nl. wildeganzen.nl/nalaten

DOSSIER FIJN & VEILIG WONEN

Lekker en gezond koken zonder moeite

Vers aan Tafel: ideale hulp in de keuken Gezond en vers eten met voldoende variatie en smaak. En dat ook nog eens zonder het huis uit te hoeven. Dat biedt onze partner Vers aan Tafel.

Sommige mensen staan graag achter het fornuis, lekker kokkerellen. Zo ook de broer van ANBO-lid meneer De Boer (hij wil liever niet met zijn echte naam in het blad). “Toen mijn vrouw meer dan tien jaar geleden overleed, was het notabene mijn kookgrage broer die me adviseerde om eens naar een maaltijdenservice te kijken. Elke dag alleen voor jezelf eten maken is gewoon niet zo leuk. Inmiddels bestel ik al negen jaar bij Vers aan Tafel. Ze komen eens in de twee weken met een pakket. Heel gemakkelijk is dat. En lekker natuurlijk.” EEN AMBITIEUZE KEUKEN Er wordt met aandacht gekookt in de keuken van Vers aan Tafel. De onderneming werkt met verse ingrediënten en de gerechten zijn gevarieerd en gezond. Vervolgens wordt alles ingevroren waardoor de voedingsstoffen

behouden blijven. Uiteindelijk kunnen de maaltijden zo bij de mensen thuis de vriezer in. Zoals ook bij meneer De Boer. “Ik kook af en toe zelf, soms ga ik naar mijn vriendin of haal ik ergens wat, maar Vers aan Tafel is bij mij de basis. Ik ben veel op pad en kijk vaak pas op het laatste moment wat ik doe met eten. Dan pak ik meestal een maaltijd uit de vriezer. Makkelijk hoor.” ZELFSTANDIG BLIJVEN WONEN Gezond blijven eten, ook als we ouder worden, is heel belangrijk. En een betrouwbare maaltijdservice kan daarbij helpen. “Als je het mij vraagt, kan Vers aan Tafel er zeker bij helpen om langer zelfstandig te blijven wonen,” beaamt meneer De Boer. “Het scheelt toch als het koken je uit handen wordt genomen en je een voedzaam dieet houdt.”

Vers aan Tafel uitproberen? Als ANBO-lid heeft u recht op 10% korting bij Vers aan Tafel. Aanmelden kan telefonisch via 085 401 64 44 of online via anbo.nl/versaantafel

ANBO 31

DOSSIER FIJN & VEILIG WONEN

Inspiratie voor woningaanpassingen

FOTO’S BABS VAN GEEL

ANBO-lid Han van Doorn (86) heeft contact met ons opgenomen omdat hij benieuwd is hoe andere ouderen zich voorbereiden op langer thuis blijven wonen. Wij waren natuurlijk ook benieuwd wat hij zelf al heeft gedaan. Dat bleek best veel te zijn.

EXTRA LEUNING SPILTRAP

SCHUUR/WERKRUIMTE

LIFT

AFSTAPJE IN DE TUIN

Zijn duurste - en ook niet voor iedereen weggelegde - investering is een lift. Geen traplift, maar een echte lift, die tussen twee palen omhoog gaat. Kosten: € 33.000. Hij heeft ook aanpassingen laten doen die een stuk goedkoper uitvallen. Hieronder een overzicht. Kosten: • Diverse tafels ingeruild voor drie rijdende tafels. € 60 • Boekenkast verplaatst. € 200 • Terrasdeur vernieuwd en hek met spijlen om terras laten maken. € 5.000 • Extra leuning spiltrap, eigen uitvinding, zelf gemaakt. €4 • Matje badkamer weg. €0 • Meer onderhoudsvrij maken van de tuin door planten die het naar hun zin hebben te laten groeien €0 • Aflopend smal paadje breder gemaakt, horizontaal gemaakt afstapje gemaakt. Zelf gedaan. €4 • Afstap naar garage verkleind met extra afstap. Zelf gedaan. €7 • Nieuwe automatische lichtkoepel boven trapgat (veilig open/dicht). € 2.000

Wij zijn natuurlijk heel benieuwd: wat heeft ú aan uw woning laten doen om er langer te kunnen blijven wonen? Als er voldoende reacties komen publiceren we ze in een volgend ANBO Magazine. Stuur uw reactie naar: magazine@anbo.nl ANBO 33

Voel u veilig en beschermd in uw dagelijks leven

NIEU W

Discreet, absorberend ondergoed • Voor licht tot matig urineverlies • Discrete en comfortabele pasvorm • Zacht materiaal, voelen aan als ondergoed • Geurbescherming • Dermatologisch goedgekeurd

Voor meer informatie of een gratis proefpakket Scan de QR-code, bezoek de website of bel:

www.attends.nl 34 ANBO

088 220 88 99

DOSSIER FIJN & VEILIG WONEN

Checklist verhuizen Als u gaat verhuizen, komt er heel wat op u af. Onze partner Ontzorgd Verhuizen heeft een checklist gemaakt.

STAP 1: ZODRA U WEET DAT U GAAT VERHUIZEN Bel of mail een verhuisbedrijf (of meerdere) en maak een afspraak voor een huisbezoek, zodat u een offerte krijgt. Kies een verhuisbedrijf. Begin ook met sorteren: wat kan mee en wat niet? STAP 2: ALS DE VERHUISDATUM BEKEND IS Bel uw verhuisbedrijf om de datum van uw voorkeur vast te leggen. Zet uw woning te koop of zeg de huur op. Maak een afspraak voor de voorinspectie met uw verhuurder. Dan weet u wat er moet gebeuren om uw woning goed op te leveren. Bespreek wat u mag laten overnemen of laten liggen en hangen. Begin met de adreswijzigingen: maak een lijst van organisaties die uw nieuwe adres moeten weten. Bijvoorbeeld door via uw bankafschriften alle (automatische) afschrijvingen van het afgelopen jaar te noteren. Geef uw nieuwe adres door via internet, e-mail of telefoon. Bekijk ook of u alle abonnementen en verzekeringen nog nodig heeft en wie u een verhuisbericht wilt sturen. STAP 3: EEN DAG VOOR DE VERHUIZING Gooi alle open verpakkingen uit de koelkast weg. U hoeft de vriezer en koelkast verder niet leeg te maken als u op één dag verhuist. De verhuisploeg pakt de inhoud zo laat mogelijk in, zodat die zo koel mogelijk blijft. Doe alle was en afwas en ruim die op. Dat vindt uw verhuisploeg erg prettig. U hoeft de trommel van de wasmachine niet vast te zetten. Ook stekkers hoeft u niet uit het stopcontact te halen. Pak een tas met uw waardepapieren, portemonnee, eventuele medicijnen en kleding

voor de komende nacht en ochtend in. Dan hoeft u daar niet naar te zoeken in uw nieuwe woning. Zorg voor voldoende saldo op uw betaalrekening als u moet pinnen. STAP 4: DE VERHUISDAG Verwelkom de verhuisploeg met een kop koffie en leid ze nog een keer rond door uw woning. Geef ze een plattegrond van uw nieuwe woning, zodat ze weten waar de meubels moeten staan. Of spreek met hen af dat u elkaar weer ontmoet op uw nieuwe adres, zodat u aanwijzingen kunt geven. Een uitgebreidere checklist vindt u op: anbo.nl/checklist-verhuizen

Wilt u meer informatie over verhuizen? Kijk dan op:

anbo.nl/ontzorgdverhuizen

U kunt voor meer informatie of een vrijblijvende offerte bellen met onze partner Ontzorgd Verhuizen via 085 041 01 01 ANBO 35

Woontips Langer thuis in uw eigen huis Er zijn veel interessante initiatieven, producten en diensten die u op woongebied kunnen helpen, inspireren of vermaken. Op deze pagina’s delen we dit keer een aantal gidsen over fijn en veilig wonen.

Thema boek

Langer Thuis Wonen Onze partner Onderlinge ‘s-Gravenhage/Woonz.nl heeft het Themaboek langer Thuis Wonen uitgebracht. Bij langer thuis wonen komt vaak hulp en ondersteuning kijken. Het regelen daarvan kan ingewikkeld zijn. Daarom doen Wmo-consulent Tom Zwaan en cliëntondersteuner Marlie op den Camp hun verhaal: wat houdt hun beroep in en wat kunnen zij voor u betekenen? Ook doen senioren hun verhaal. Welke keuzes maakten zij om zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen? Verder vindt u een checklist voor een veilige woning en handige tips rondom het aangaan van het gesprek met familie. Het is namelijk ook handig als uw naasten op de hoogte zijn van uw toekomstige woonwensen.

Langer thuis wonen Lees onze persoonlijke

verhalen en raak geïnsp

ireerd

Tips rondom langer

thuis wonen

Overzicht trends &

ontwikkelingen

Handige checklists

en stappenplan

Het themaboek is gratis te downloaden via: www.woonz.nl/themaboek-langer-thuis-wonen

De Langer Thuis In Huis Gids

Gids

Ook onze partner Langerthuisinhuis.nl komt met een nieuwe uitgave: De Langer Thuis In Huis Gids. In deze papieren gids, die bestaat uit ruim 100 pagina’s, vindt u heel veel informatie over het levensloopbestendig maken van uw woning. Daarnaast vindt u ook een overzicht van de vergoedingen waar u recht op heeft en andere vormen om aanpassingen te financieren. De gids is voor € 9,95 verkrijgbaar via: www.langerthuisinhuis.nl/gids Daar is ook een e-book beschikbaar. In samenwerking met Langerthuisinhuis.nl mogen we vijf exemplaren weggeven. Wilt u daar kans op maken? Mail dan naar: contact@anbo.nl

36 ANBO

DOSSIER FIJN & VEILIG WONEN

Tipgidsen Tot slot hebben we zelf ook een aantal tipgidsen die over woononderwerpen gaan of er raakvlakken mee hebben. Zoals:

Downloads

Tipgids Woningaanpassingen Denkt u er weleens over na waar u over vijf of tien jaar woont? In de Tipgids Woningaanpassingen vindt u een overzicht van allerlei aanpassingen. Ook gaan we in op de mogelijkheden om deze woningaanpassingen te financieren. Het biedt u hopelijk inspiratie, geruststelling of stof tot nadenken.

In de gratis tipgids woningaanpassingen leest u over: • 19 tips voor het aanpassen van uw woning • Overwaarde van het huis • Sale en lease back • Woningaanpassing financieren via de Wmo

Tipgids Slim Wonen Eigen haard is goud waard. En naarmate we ouder worden veranderen onze woonwensen. Hoe blijf je tot op hoge leeftijd veilig en plezierig wonen? Daar maakt ANBO zich al sinds haar oprichting sterk voor. Hoe we dat doen en wat u zelf kunt doen om fijn en veilig te wonen leest u in deze uitgave met tips, inspiratie en heel veel slimme apparaten voor in en rond uw woning, die wonen plezieriger én aangenamer maken.

Tipgids Energie Vorig jaar ging het meer dan ooit over gas, elektriciteit en onze energierekening. In de gratis Tipgids Energie hebben we een aantal interessante energie-onderwerpen uitgelicht. Hopelijk kunt u er uw voordeel mee doen. Vraag hem vrijblijvend aan en ontvang de Tipgids direct in uw mailbox. In de Tipgids Energie staan onder andere meer dan dertig tips om energie te besparen. Verder leest u meer over de energietoeslag, de werking van het prijsplafond en de energiecompensatie.

Alle drie de tipgidsen zijn gratis te downloaden via:

anbo.nl/tipgidsen

Heeft u geen internet, maar wilt u wel graag één van de tipgidsen? Dat kan uiteraard. Bel dan even naar de Ledenservice. Onze medewerkers zijn iedere dag bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur via telefoonnummer 0348 46 66 66. ANBO 37

Advertentie

‘Een traplift wordt steeds vaker gekocht ter preventie’ Om langer en veilig thuis te blijven

Waarom kopen mensen een traplift?

wonen, kiezen veel mensen voor een

“Door ouderdom, een ongeluk of een aandoening, kan

traplift. Leander van der Wouden,

het zijn dat het lichaam niet meer zo goed meewerkt.

trapliftadviseur bij Koninklijke Otolift,

Dat is voor veel mensen een reden om een traplift aan

komt dagelijks thuis bij mensen die

te schaffen. Een traplift wordt steeds vaker gekocht

minder goed ter been zijn. We vroegen

ter preventie. Mensen willen graag in de vertrouwde

hem waarom mensen een traplift bij

omgeving blijven wonen, dus oriënteren zij zich op de

Otolift kopen.

benodigde voorzieningen.”

Leander van der Wouden, adviseur bij Otolift.

Advertentie

Hoe helpt een traplift om valongelukken te voorkomen? “Met een traplift is de trap geen hindernis en geen gevaar

Feiten en cijfers over valongelukken De meeste 65-plussers vallen in en om het huis 43%

meer. Iemand gaat in de stoel zitten, doet de gordel om en

In en om huis

bedient de traplift. Zonder gevaar gaat iemand naar boven. Als iemand van de trap is gevallen, zoekt vaak de zoon of

Op straat

In een instelling

dochter uit hoe een volgende val voorkomen kan worden.” “Laatst was ik bij een mevrouw thuis. Haar zoon regelde een traplift, terwijl zij in het revalidatiecentrum lag. De traplift moest er natuurlijk zijn voordat zij thuis zou komen.”

Overig/onbekend

43%

Locaties van valongelukken die eindigen in een bezoek aan de spoedeisende hulp (SEH).

105.000 ‘Met een traplift is de trap geen hindernis en geen gevaar meer’

65-plussers werden vorig jaar op de SEH behandeld na een val.

alle 65-plussers 33% van komt jaarlijks ten val.

Waarom kiezen mensen voor Otolift? “De gebruiker zit bij een Otolift in een comfortabel stoeltje,

50%

van alle 75-plussers komt jaarlijks ten val.

60%

van alle 85-plussers komt jaarlijks ten val.

tussen twee armleggers in, wat het gevoel van veiligheid nog meer vergroot. Daarbij is elke Otolift voorzien van een gordel en stopt de stoel automatisch bij een obstakel op de trap. Mensen kiezen voor Otolift vanwege de persoonlijke benadering. En Otolift staat natuurlijk al jaren voor kwaliteit.”

Aantal SEH-bezoeken neemt toe naarmate je ouder wordt

“Vraag altijd een vrijblijvend thuisadvies aan en laat een

65-69 jr

1.500

adviseur de situatie bij u thuis bekijken. De adviseur heeft

70-74 jr

1.800

veel ervaring en kan samen met u de beste oplossing vinden om uw thuissituatie zo veilig mogelijk te maken.” Meer informatie? Bel gratis naar 0800 - 444 770 8 of ga naar www.otolift.nl

75-80 jr 80-84 jr 85+ jr

3.000 4.400 8.300

Aantal SEH-bezoeken, per 100.000 inwoners, na een valongeval.

Deze cijfers zijn afkomstig van VeiligheidNL, het kenniscentrum voor letselpreventie.

GEZOND & VITAAL

Duurzamer eten zo doet u dat

Steeds meer mensen vinden het belangrijk om keuzes te maken die goed zijn voor hun gezondheid én voor het milieu. Gelukkig gaan gezond en duurzaam eten vaak hand in hand. Door vooral groente, fruit, graanproducten en peulvruchten te eten - en wat minder vlees, alcohol en snacks te nemen - bent u al goed op weg. Ontdek met vijf tips van het Voedingscentrum hoe u duurzamer kunt eten.

40 ANBO

MET MEDEWERKING VAN HET VOEDINGSCENTRUM

EET MINDER VLEES We begrijpen dat een stukje vlees op z’n tijd lekker is, maar veel vlees eten is heel belastend voor het milieu. Dat geldt vooral voor rood vlees, oftewel vlees van rund, varken, schaap en geit. Kip is minder belastend. Het advies is maximaal 500 gram vlees per week, waarvan maximaal 300 gram rood vlees. Minder of geen vlees kan natuurlijk ook. Hoe u dat doet? Bijvoorbeeld door vaker te kiezen voor ei, ongezouten noten, tofu, tempé of peulvruchten als bruine bonen, linzen of kikkererwten. Deze producten bevatten net als vlees nuttige voedingsstoffen, zoals eiwit, ijzer en vitamines. Kies daarnaast één keer per week voor duurzame vis. En neem op brood eens honderd procent pindakaas of ei in plaats van vleeswaren. VERSPIL ZO MIN MOGELIJK Minder verspillen is goed voor het milieu. Eten is dan niet voor niets geproduceerd en naar de winkel vervoerd. Enkele tips:

• Kijk wat u nog in de koelkast en voorraadkast heeft

staan en maak op basis daarvan een boodschappenlijstje. • Organiseer uw voorraad, zodat u gemakkelijk ziet wat u nog in huis heeft. • Vries brood in en pak per keer wat u nodig heeft. • Kijk, ruik en proef als de Ten minste Houdbaar Tot (THT) datum is verlopen. Eet producten met een Te Gebruiken Tot (TGT) datum wel uiterlijk op deze datum of vries het in. • Meet of weeg volkorenpasta, zilvervliesrijst en vergelijkbare producten af. • Bewaar restjes van een maaltijd in een bakje in de koelkast voor de volgende dag of vries deze in. DRINK VOORAL KRAANWATER, THEE EN KOFFIE Voor het milieu is kraanwater de beste keuze. Verder is drie koppen thee per dag goed voor u en ook koffie zonder suiker staat in de Schijf van Vijf. Frisdranken, sappen en alcohol belasten het milieu en zijn bovendien niet goed voor uw gezondheid.

NEEM VOLDOENDE ZUIVEL EN KAAS, MAAR NIET MEER DAN NODIG Bent u tussen de 50 en 70 jaar? Dan is het advies voor mannen om iedere dag drie porties zuivel te nemen en voor vrouwen drie tot vier porties. Bent u ouder? Dan raden we voor zowel mannen als vrouwen vier porties zuivel per dag aan. Eén portie zuivel is bijvoorbeeld een klein glas (150 ml) halfvolle melk of een dessertschaaltje halfvolle yoghurt (150 gram). Daarnaast kunt u per dag 40 gram 30+ kaas nemen. Dat is genoeg voor één tot twee boterhammen. Meer zuivel is niet nodig en heeft een grote impact op het milieu.

KIES KLIMAATVRIENDELIJKE GROENTE EN FRUIT Groente en fruit die uit de volle grond, plastic tunnel of onverwarmde kas komen zijn vaak klimaatvriendelijke keuzes. Dit zijn bijvoorbeeld Nederlandse seizoensgroenten. Voor het klimaat kunt u producten uit de verwarmde kas en ingevlogen producten het beste vermijden.

Over het Voedingscentrum In Nederland wordt al sinds 1941 voorlichting gegeven over goed eten door het Voedingscentrum (dat toen nog Voorlichtingsbureau van den Voedingsraad heette). Sindsdien is er veel veranderd. Het aanbod van eten en drinken is enorm gegroeid: op steeds meer plekken kun je voedsel de hele dag door kopen. Juist in deze tijd is voorlichting nodig over wat goed eten is. Kijk voor meer informatie op: www.voedingscentrum.nl

ANBO 41

INTERVIEW

Kinderarts en oud-directeur van het Amsterdamse Emma Kinderziekenhuis Hugo Heymans

“Betrokken blijven bij de maatschappij is zó belangrijk”

Geneeskunde schiet haar doel voorbij als ze alleen maar gericht is op de behandeling van ziekten en niet op de ontwikkeling van een mens. Dat zegt kinderarts Hugo Heymans in het boek PR:OUD, een ode aan ouder worden. “In kinderziekenhuizen staat genezing én ontwikkeling van het kind centraal. Waarom zijn er dan geen ziekenhuizen die zich specifiek richten op de behoeften van ouderen?” GESPREK MICAELA BARTELS FOTO’S SEVILAY MARIA VAN DORST

Heymans is kinderarts en was daarnaast ook directeur van het Amsterdamse Emma Kinderziekenhuis. Hij vraagt zich af waarom we geen ziekenhuis kunnen bouwen voor oudere mensen en hun kinderen als dat wél kan voor kinderen en hun ouders. “Een plek waar kinderen kunnen blijven logeren zodat hun vader of moeder minder gedesoriënteerd raakt?” De afdeling chirurgie van het Academisch Medisch Centrum heeft inmiddels rooming-in voor oudere patiënten, ziet dat zij 42 ANBO

sneller naar huis kunnen en minder complicaties hebben. Heymans: “Daar moet toch een signaal van uitgaan naar andere gezondheidsinstellingen?” ONTROEREND Gezond eten en de drie befaamde R’s – rust, reinheid en regelmaat – zijn dé pijlers bij de behandeling van chronisch zieke kinderen, leert Heymans tijdens zijn studie kindergeneeskunde. In een later stadium beseft hij dat iets nóg wezenlijker is dan dat: persoonlijke ontwikkeling. En juist dat schiet er nogal eens bij in. Sterker nog: van chronisch zieke kinderen worden volgens hem vaak ‘beroepspatiënten’ gemaakt. “Terwijl ‘hartpatiënt zijn’ natuurlijk geen levensdoel is.” Vanuit die gedachte richt hij in 2006 uitzendbureau Emma at Work op. Jongeren met een chronische ziekte of een lichamelijke of geestelijke beperking kunnen er hun dromen najagen, arbeidservaring opdoen, leren om invulling te geven aan hun leven. Heel ontroerend als dat lukt, vindt de emeritus-hoogleraar kindergeneeskunde: “Tja, ook dát mocht vroeger niet: als arts emotioneel betrokken raken. Maar volgens mij heb je je vak niet goed begrepen als je op afstand blijft.” GEZONDHEID Gezond blijven is volgens Heymans vaak een kwestie van levensstijl. “De eerste duizend dagen zijn enorm bepalend voor de regulatie van je genetische materiaal en daar-

INTERVIEW

“Ik houd niet krampachtig vast aan wat bekend is. Je bent nooit uitgeleerd”

ANBO 43

De beste hoog/laag boxspring van Nederland! Ervaar het ultieme comfort en gebruikersgemak, met een zorg minder voor later

,0 0 9 € Tot

skortin

leeftijd

Gratis thuisadvies

Traploos in elke hoogte verstelbaar

Op elke hoogte in- en uitstappen

Onze adviseurs komen vrijblijvend bij u

Makkelijk onder het bed stofzuigen

Volledig verrijdbaar en deelbaar

thuis langs om u kosteloos te informeren.

Een groot gemak met opmaken

365 dagen slaapgarantie

44 ANBO

0561 - 70 02 24

Gratis brochure

www.bedder.nl

unieke kenmerken van onze hoog/laag boxsprings.

Scan de QR code en ontvang onze brochure met alle

INTERVIEW

“Grootouderschap is een skill die je doorgeeft” mee voor de laatste dertig jaar van je leven. Hoe minder goed je bent gestart, hoe groter de kans op suikerziekte, hypertensie enzovoort – ziekten die je op tal van terreinen remmen in je ontwikkeling. Maar ook na een slechte start kan iedereen zijn lichamelijk omhulsel in conditie houden.” Heymans doet iedere dag één uur aan fitness. “Dat heeft zowel lichamelijk als geestelijk effect. Ik heb thuis apparaten; zo hoef ik nergens naartoe. Ik kan niet zeggen dat ik het fantastisch vind, maar doe het gewoon terwijl ik naar het nieuws kijk. Dan heb ik het maar weer gehad. De laatste tijd houd ik me vooral bezig met de vraag hoe een mens zo lang mogelijk gezond kan blijven – én, misschien nog wel belangrijker: bij de maatschappij betrokken kan blijven. Als je mensen ouder laat worden maar er is in de maatschappij geen ruimte voor hen, wat hebben de vijftien jaar extra dan voor betekenis?” NIEUWSGIERIG Nieuwsgierigheid is wat Heymans drijft. Hij struint het internet af naar nieuws en informatie over roken, eten, overgewicht. “Dan vind ik allerlei dingen die ik probeer te verwerken. Ik houd niet krampachtig vast aan wat bekend is. Je bent nooit uitgeleerd. Ik heb deze leergierigheid overgenomen van één van mijn hoogleraren, die tot op de dag van vandaag een voorbeeld voor me is. Hij was ontzettend begaan met de kinderen, zijn leven draaide om zijn vak. Tijdens visites vroeg hij studenten het hemd van het lijf – niet om te laten zien hoe knap hij was, maar om misschien nog iets op te steken van onze kennis en wie weet afwijkende zienswijzen. Elke vorm van kennis heeft tenslotte een beperkte houdbaarheid. Hij vond het onbegrijpelijk dat we af en toe in een krant doken in plaats van in vakliteratuur. Eerst lachten we erom, later werd ik erdoor gegrepen.” GROOTOUDERS “Familie is voor mij van groot belang. Er zit een keten in elk geslacht. Je hebt je ouders, je grootouders, soms zelfs je overgrootouders. Je weet waar je vandaan komt.

Grootouderschap is een skill die je doorgeeft. Omdat ik mijn grootouders nooit heb gekend, wist ik lange tijd niet wat dat inhield, grootouderschap – hoewel dat zich in de praktijk ook wel weer vanzelf wijst. Toch denk ik geregeld: hoe zouden zij dit of dat hebben gedaan?”

PR:OUD Met PR:OUD willen initiatiefnemer Micaela Bartels en fotografe Sevilay Maria van Dorst een ander licht schijnen op ouder worden. Het koffietafelboek is een eerbetoon aan de schoonheid, veerkracht en (eigen)wijsheid van de ouder wordende mens. Een inspirerend cadeau om te geven en te krijgen. Als lid van ANBO kunt u PR:OUD nu bestellen voor € 65 in plaats van € 95. Kijk voor meer informatie op anbo.nl/pr-oud

De kortingscode is ANBO

ANBO 45

ANBO-website biedt steeds meer Op onze website vindt u informatie die exclusief voor onze leden beschikbaar is. Hiervoor moet u wel even inloggen op het Mijn ANBO-gedeelte. Op deze pagina’s leest u precies hoe dat werkt. 3. E-MAIL ONTVANGEN? U ontvangt binnen enkele minuten een e-mail. Hierin staat een link waarmee u uw wachtwoord zelf kunt bepalen. Klik op de link in deze mail.

1. HEEFT U NOG NIET EERDER INGELOGD? Als u nog nooit eerder heeft ingelogd, dan moet u eerst uw account activeren. Dat kan via: anbo.nl/mijn-anbo-activeren Als u al wel eerder heeft ingelogd, maar toch nog graag even leest hoe dat werkt, ga dan door naar stap 6.

4. WACHTWOORD INSTELLEN

2. ACCOUNT ACTIVEREN Vul uw e-mailadres in en klik op de oranje knop: activatielink versturen.

Als u op de activatielink heeft geklikt, krijgt u onderstaande pagina te zien. Hier dient u twee keer hetzelfde - door uzelf gekozen - wachtwoord in te stellen. U krijgt vervolgens de melding dat het wachtwoord is gewijzigd en dat u opnieuw kunt inloggen.

Let op: het wachtwoord is hoofdlettergevoelig! U moet twee keer exact hetzelfde invoeren. 46 ANBO

5. WACHTWOORD INGESTELD Als u twee keer hetzelfde wachtwoord heeft ingevoerd krijgt u dit te zien:

9. DASHBOARD Als u inlogt, komt u automatisch op het ‘dashboard’ van Mijn ANBO. Dat ziet eruit zoals hieronder afgebeeld. We staan even kort stil bij de belangrijkste onderdelen.

Vanaf nu kunt u inloggen op Mijn ANBO en onze digitale ontmoetingsplaats ANBO Trefpunt. In het volgende magazine vindt u meer informatie over Trefpunt. We concentreren ons nu op Mijn ANBO.

5 4

6. NAAR MIJN ANBO Inloggen op Mijn ANBO kan door op de ANBO-website rechtsboven te klikken op ‘Mijn ANBO’:

BLOK 1 (Uw gegevens) Hier kunt u uw gegevens inzien en waar nodig wijzigen. Bijvoorbeeld als u gaat verhuizen of als u een ander e-mailadres krijgt.

BLOK 2 (Snel naar) Via dit blok kunt u snel klikken naar diverse interessante pagina’s. Dat scheelt u weer zoeken. U kunt bijvoorbeeld direct naar de mogelijkheid om te betalen in termijnen en naar onze digitale ontmoetingsplaats ANBO Trefpunt.

7. INLOGGEN Als u klinkt op Mijn ANBO krijgt u onderstaand beeld te zien. Vul daar uw mailadres en uw wachtwoord in.

BLOK 3 (ANBO Magazine)

8. U BENT INGELOGD

BLOK 5 (Uitgelicht)

Als u bent ingelogd bij Mijn ANBO ziet u een groen vinkje bij Mijn ANBO rechtsboven op de website.

Hier ziet u een aantal zaken die op dat moment interessant voor u kunnen zijn. Zoals onze gratis tipgids Mantelzorg en informatie over het levenstestament.

Als lid ontvangt u ANBO Magazine fysiek in uw brievenbus. Maar wist u dat u het magazine online kunt lezen?

BLOK 4 (Gesproken ANBO Magazine) U kunt ANBO Magazine niet alleen digitaal bekijken. U kunt het ook beluisteren.

BLOK 6 (Ledenvoordeel) Hier tonen we drie interessante en actuele ledenvoordeelacties.

ANBO 47

Ontvang nu exclusieve relaxkorting ontspan en profiteer

550,relaxkorting *

Deze korting geldt op geselecteerde modellen. Kijk op velderhof.nl/algemene-voorwaarden voor de actievoorwaarden.

“Dat zit goed!”

Relax korting

Scherp geprijsd

Sta-op stoel Liro

Relaxstoel Liscia

Relaxstoel Rimini

Verstelbare bank Tronto

Sta-op stoel Florance

1969,- v.a. 1419,-

1470,- v.a. 920 ,-

nu al v.a. 845,-

1570,- v.a. 1020,-

nu al v.a. 495,-

Relax korting

Scherp geprijsd

Bekijk de gehele collectie op www.velderhof.nl of bel 0499 - 729 366

gratis

appeltaart bij uw bezoek

U vindt ons door heel Nederland!

Kom naar de winkel voor het beste zitadvies of maak vrijblijvend een afspraak én ontvang uw gratis appeltaart.

• • • • • •

Bel 0499 - 729 366 4,7/5

www.velderhof.nl

Alphen a/d Rijn Apeldoorn Best Breda Delden Haren

• • • • • •

Heerhugowaard Laren Neerbeek Purmerend Velp Zeist

Ga voor meer winkelinformatie naar: www.velderhof.nl/winkels

MET MEDEWERKING VAN TELEVISIEZENDER ONS

Nieuw: Nostalgiehoekje

De eighties

Dit keer staan we stil bij de jaren ‘80 van de vorige eeuw. Heeft u zelf suggesties? Deel ze vooral met ons via: contact@anbo.nl

De jaren ’80 worden gekenmerkt door bezuinigingen, een toenemende jeugdwerkloosheid en protesten tegen kernwapens. Markante gebeurtenissen: de inhuldiging van koningin Beatrix en de kroningsrellen, de winst van het Nederlands elftal op het EK voetbal en de indrukwekkende ruimtereis van Wubbo Ockels. Daarnaast stapt Nederland over naar kabeltelevisie en komen er commerciële televisiezenders.

KONINGIN BEATRIX

Er zijn in dit decennium ook talloze ontvoeringszaken, waaronder die van Gerrit Jan Heijn, Freddy Heineken en zijn chauffeur Ab Doderer. Er komen luxeproducten zoals de autotelefoon, de magnetron en de Personal Computer. De walkman en de cd-speler worden een ware rage. Het geld daarvoor haal je uit ‘de flappentap’. Films als Flashdance en series als Dallas en Dynasty bepalen het modebeeld. Populair zijn spandex kleding, felgekleurde polyester trainingspakken, leggings met beenwarmers, oversized truien en enorme schoudervullingen. Het haar wordt ‘gepermanent’, bewerkt met de wafeltang of ligt als een matje in de nek.

EK VOETBAL

Uit de radio klinken Toto, Madonna, U2 en Bruce Springsteen en in de bioscoop kijken we massaal naar Dirty Dancing, Star Wars en Flodder. Op de televisie zijn The A-Team, Knight Rider en Zeg ‘ns Aaa populair. Maar ook Doctor Who en The Return of Sherlock Holmes halen hoge kijkcijfers. Die laatste series kunt u nu zien bij televisiezender ONS. ONS is dé tv-zender voor mensen die nostalgie een warm hart toedragen.

FREDDY HEINEKEN

DOCTOR WHO

www.kijkbijons.nl

BEELD NATIONAAL ARCHIEF

Kijk voor meer aanbieders en zenderinformatie op www.kijkbijons.nl/waar-te-zien

50 ANBO 49

ANBO TIPT

Er zijn oneindig veel producten, apps, uitjes en gadgets die het leven leuker, makkelijker en/of interessanter maken. In elk nummer van ANBO Magazine tipt hoofdredacteur Jurriën Beerda zijn favorieten. Heeft u zelf een interessante of leuke tip, meld dit dan via: contact@anbo.nl

Theaterfestival Laatbloeiers Theaterfestival Laatbloeiers richt zich volledig op zestigplussers. Het vindt plaats in TivoliVredenburg in Utrecht, op dinsdag 31 oktober, van 10.00 tot 18.00 uur. In vijf zalen wordt een programma geboden vol talkshows, muziek, theater, workshops, familieopstellingen en meer. Presentatoren Hadassah de Boer en Anita Witzier gaan in talkshows in gesprek met onder andere voormalig politica Hedy d’Ancona, psychiater Bram Bakker en muzikant Johnny Manuhutu over gedane zaken en nieuwe vergezichten. Frits Spits speurt het muzikale liedjeslandschap af, op zoek naar oude pareltjes. En er is livemuziek van onder meer Izaline Calister en Massada. U kunt tijdens het festival zelf aan de slag met bijvoorbeeld dansen en schilderen. En u vindt er de foto-expositie PR:OUD (lees meer over PR:OUD op pagina 47), een eerbetoon aan de schoonheid, veerkracht en (eigen)wijsheid van een mens op leeftijd. Kaarten kosten € 25 en zijn te koop op: www.laatbloeiers.nl

Als lid van ANBO krijgt u 20% korting en betaalt u dus slechts € 20. Daarvoor moet u op de website wel even de kortingscode ‘ANBO’ invullen.

50 ANBO

Festival

ANBO TIPT

Stervelingen en Wie Houdt Je Warm In De Winter? De twee nieuwe boeken Stervelingen en Wie Houdt Je Warm In De Winter gaan over de dood en tegelijkertijd over het leven. De eerste titel is van Fokke Obbema, bekend van De Zin Van Het Leven en Een Zinvol Leven. Voor Stervelingen heeft hij veertig gesprekken gevoerd met personen die geconfronteerd worden of werden met de dood, of die beroepsmatig veel te maken hebben met de dood. Een patholoog-anatoom en tevens filosoof, een terminaal zieke twintiger, een bijna honderdjarige milieuactiviste, een advocaat met een bijna-doodervaring, een hospicemedewerker, een psychologe die de wacht is aangezegd, kortom: stervelingen. Met de gesprekken is Obbema op zoek naar het antwoord op de vraag wat de essentie van het leven is, in het licht van onze sterfelijkheid. De gesprekken gaan over wat het betekent om mens te zijn: over lijden en leven, over vechten en veerkracht, over angst en aanvaarding, over opgedane inzichten en levenswijsheden.

Tipgids Artrose

Boeken

Wie Houdt Je Warm In De Winter is van Berend Boudewijn. De regisseur, presentator en schrijver was bijna dertig jaar getrouwd met de in 2019 overleden Martine Bijl. Het boek is een liefdesgeschiedenis en autobiografie ineen: hoe te leven met het verlies van je grote liefde? Boudewijn beschrijft het leven van een man wiens vrouw er niet meer is. En het leven mét haar, zoals dat is opgeslagen in zijn geheugen. In samenwerking met uitgeverij Atlas Contact mogen we een aantal exemplaren van beide boeken weggeven. Wilt u daar kans op maken? Mail dan naar: contact@anbo.nl

Download

In Nederland lijden anderhalf miljoen mensen aan artrose, oftewel gewrichtsslijtage. Artrose is helaas niet te genezen. Het is wel mogelijk om de pijn te verminderen. Bijvoorbeeld met oefeningen, hulpmiddelen en pijnstilling. Bij ernstige artrose kan een operatie verlichting bieden. Er zijn dus gelukkig wel manieren om uw klachten te verminderen en beter te leven met deze aandoening. Minder zwaar tillen en het gewicht onder controle houden door gezond te eten en regelmatig te bewegen zijn daar voorbeelden van. Deze tips en nog veel meer informatie vindt u in onze gratis Tipgids Artrose. Die hebben we gemaakt in samenwerking met PGGM&CO, een ledenclub voor iedereen die werkt of heeft gewerkt in zorg en welzijn. U kunt de gids gratis downloaden via:

anbo.nl/artrose

Geen internet? Neem dan contact op met ANBO Ledenservice. Onze medewerkers zijn iedere werkdag van 9.00 tot 17.00 uur bereikbaar via 0348 46 66 90. ANBO 51

ADVERTENTIE

IS UW WONING ÈCHT klaar voor uw oude dag ? Hebt U al gedacht aan een “toiletbril-met-onderdouche” ? Want als het goed schoonmaken van uw onderlichaam moeilijker wordt en U wilt niet afhankelijk zijn van uw partner of hulp, dan is een “wc-met-onderdouche” onontbeerlijk !

NEEM NU EEN SPATOILET® dé beste en meest betrouwbare toiletbril-met-onderdouche

Want wat doet U als U uw onderlichaam niet meer zelf kunt reinigen door ouderdom, ziekte of handicap? Als je dus een ander moet vragen om de billen schoon te maken ? Iedereen vindt dat zeer gênant! DUS blijf zo lang mogelijk zelfstandig met een Spatoilet® en geniet van optimale service…!! Zie het artikel in de Consumentenbond van April 2023

Voordelen van een Spatoilet®: • Verwarmde toiletzitting • Reiniging van Uw onderlichaam met warm water • Vaginale reinigingsfunctie • Ingebouwde föhn voor optimale droging • Massage- en pulsefuncties • EN installatie zonder hakken of breken PLUS • 100% hygiëne • Bespaar tot 90% op toiletpapier • EN nooit meer ‘natte-doekjes’ !

De bediening is uiterst eenvoudig: • Met extra duidelijke afstandsbediening • Instelbaar voor 4 gebruikers • Soft-closing toiletbril

e n Frisse servic Spatoilet – ee in 2021 een ij mee bl g er W.V... koopt j hi r roeier – waa toilet met sp vrouw in de val van zijn n ee r oo D is. tstof boutjes ns ku de eken toiletruimte br . V... mailt Spatoilet. Al af van de zitting telefoontje dat er nieuwe n ee j s hi t ijg snel kr aar nadat Vo rweg zijn. M de kt er w boutjes onde n, ge heeft vervan t de boutjes het toilet hoor ening die bij di be ntact. ds co h sc afstan ni fo le is weer te niet meer. Er aar het lukt van alles, m rt ee ob pr V... te lossen. De het euvel op hem niet om volgende dag de elt voor om g leverancier st n zondag no komen. Op ee hakelaar sc zelf langs te e w eu ni tst een s wel. Hij plaa c, waarna alle ger van de w an op tv t on ne n de ka in r De leverancie weer weer werkt. ondigde ijzel ek ng aa de uur. ar pa n tijd voor ee flinke rit van n V.... Ee j bi d. pa en op brek wel een potje Spatoilet kan mentenbond

Bron: Consu April 2023

Kortom een heel compleet apparaat voor een uiterst scherpe prijs: • 940 euro INCLUSIEF installatie. (daar komt ècht geen cent meer bij!) (Bij zelf installeren kost de Spatoilet® 695 euro)

9,7

Probeer de Spatoilet nu DRIE WEKEN, gratis voor niets! U betaalt na de proefperiode. Al meer dan 16 jaar is de Spatoilet een zeer betrouwbaar apparaat en daarom geven wij

5 jaar volledige garantie. Onze klanttevredenheid is hoog en dat willen we zo houden! Kijk voor meer specificaties op SPATOILET.COM

Bel nu voor een installatie-afspraak: 06 531 43 234 of 06 290 43 812

UW HUIS BLIJFT UW THUIS

Win een traplift!* Met een S200 traplift Uw huis is niet zomaar een huis. Het is een vat vol herinneringen. Het groeide met u, uw gezin en de steeds veranderende omstandigheden mee en kan dat ook in de toekomst blijven doen. De trapliften van TKE, eerder bekend als thyssenkrupp, werden namelijk ontwikkeld om u maximale onafhankelijkheid te bieden in uw dagelijkse routine. Zo kan uw huis nog heel lang uw thuis zijn. Meer informatie over product of actie? Bel 0800-5003 of ga naar www.trapliften.nl ANBO 53 *Aanbieding onder voorwaarden, zie trapliften.nl

Stijlvolle producten voor een leven lang liefhebben

Fantaseer, lach, durf en experimenteer “Ons seksleven heeft een geweldige boost gehad. Wilt u dat ook?”

√ persoonlijke aandacht √ veilige producten √ deskundig advies √ onafhankelijke tests √ leuke & praktische tips √ stijlvol ingepakt √ discrete (anonieme) verzending

Beste speeltjes na je 50ste

Voor hulp en ondersteuning

Stijlvolle nachtkleding

Sterke bekkenbodemspieren

Voor hem, voor haar en voor samen. Kies uit de beste en mooiste producten voor eindeloos genieten.

Soms is hulp welkom. Bijv. bij pijn bij vrijen of een mindere erectie. Daar hebben we goede producten voor.

Waarom zou u ΄s nachts ophouden om er mooi uit te zien? De allermooiste nachtkleding en lingerie.

Het trainen van bekkenbodemspieren met een kegelset zorgt voor extra gevoel tijdens seks. En het is makkelijk en leuk!

De Paarse Keizerin w w w. d ep aar s ekei ze ri n.nl

ALTERNATIEVE WOONVORMEN

Woonzorgbuurtcentrum

Humanitas

De woningmarkt zit op slot, wordt vaak gezegd. Ook voor ouderen, omdat er niet voldoende seniorenwoningen zijn. Maar is dat wel zo? Langzamerhand komt er steeds meer variatie in het aanbod. Burgers nemen vaker het heft in handen, maar er zijn ook initiatieven van corporaties en andere marktpartijen. Ieder magazine staan we daarom stil bij een ‘alternatieve woonvorm’. Dit keer bij Woonzorgbuurtcentrum Humanitas in Deventer. TEKST YVONNE WITTER

Woonzorgbuurtcentrum Humanitas is - zoals ze zelf zeggen - het warmste en meest gastvrije huis van Deventer. Met 124 vrijwilligers voor 190 bewoners heeft Humanitas het welbevinden van bewoners hoog in het vaandel staan én wil het een goede buur zijn voor de wijk. Buurtbewoners kunnen gebruikmaken van de faciliteiten. Er is een winkel, fitnesscentrum, wasserij en een kapsalon in te vinden, waar buurtbewoners ook naartoe komen. Eén keer per week is er een creatief knutseluur waar een mix

van bewoners en buurtbewoners samen bezig zijn. In de belevingstuin werken statushouders en (buurt)bewoners samen met vrijwilligers aan het onderhoud. Humanitas zoekt constant verbindingen. Ook tussen generaties. Zo komen kinderen van het kinderdagverblijf wekelijks op bezoek. Zij spelen spelletjes met hun ‘bonusopa’s en -oma’s’. Al sinds 2012 biedt Humanitas woonruimte aan zes studenten. Zij zetten zich 30 uur per maand in en wonen in ruil daarvoor kosteloos. Het is al jaren een groot succes en heeft veel navolging gekregen, in binnen- en buitenland. Dat past bij wat Humanitas wil zijn: een warm, inclusief huis voor iedereen: een woon-zorg-buurt-centrum. Meer informatie vindt u op: www.humanitasdeventer.nl www.buurtcentrumkeizerslanden.nl

Kennisplatform

ZorgSaamWonen ZorgSaamWonen is een landelijk kennisplatform, opgericht in november 2019. De missie van het platform is om kennis en ervaringen te delen over wonen, welzijn en zorg. ZorgSaamWonen wil het fysieke en sociale domein, de stenen en de mensen, met elkaar verbinden. Kijk voor meer informatie op: www.zorgsaamwonen.nl

ANBO 55

DIGITAAL

VAARDIGER

Actief op sociale media? Vermijd oplichterij! Cybercriminelen zijn overal actief, ook op platforms als WhatsApp en Facebook. Lees meer over hun misleidende methodes om uzelf te beschermen. Bij ‘vriend-in-noodfraude’ stuurt een oplichter altijd eerst een berichtje via WhatsApp. Bijvoorbeeld: ‘Hoi mam, mijn telefoon is kapot. Dit is mijn nieuwe nummer, het oude kun je wissen.’ Vervolgens geeft diegene een reden waarom hij geld nodig heeft. En dringend ook, de oplichter zet zijn slachtoffer onder flinke tijdsdruk. Maar als het geld overgemaakt is, komt er geen reactie meer vanaf 56 ANBO

het ‘nieuwe nummer’. Vriend-in-noodfraude kan ook via andere sociale media zoals Facebook (Messenger) of Instagram (via de privé-chat). Daarnaast proberen oplichters WhatsApp te hacken (oftewel in te breken). Dat doen ze door mensen de activatiecode te ontfutselen. Als dat lukt, kunnen zij iemands WhatsApp overnemen en mensen uit de contactenlijst benaderen.

MET MEDEWERKING VAN SENIORWEB

NEPMAILS Oplichters zijn niet alleen op WhatsApp actief; ze zijn ook op zoek naar kansen op Facebook. Wanneer ze toegang krijgen tot een account, kunnen ze zich voordoen als die gebruiker en vervolgens nepmails versturen die zogenaamd van Facebook zijn. Heeft u een e-mail ontvangen van Meta (de organisatie achter Facebook) over een accountprobleem? Wees sceptisch. Een link in zo’n e-mail beweert het ‘probleem’ te kunnen oplossen, maar het is vaak een val om uw gegevens te stelen. Wees voorzichtig met links die worden gedeeld via Messenger. Door erop te klikken kan er ‘malware’ (kwaadaardige software) op uw apparaat worden geïnstalleerd. LIEFDESZWENDEL Sommige cybercriminelen maken valse profielen aan en doen alsof ze op zoek zijn naar romantiek. Deze oplichters kunnen contact opnemen via diverse platforms en vragen vervolgens om te communiceren via Facebook, e-mail of WhatsApp. Hun aanpak is vaak als volgt: ze doen alsof ze in het buitenland zijn en delen een ontroerend verhaal over hun situatie. Na het winnen van vertrouwen vragen ze om geld voor zogenaamde noodsituaties, zoals het kopen van een vliegticket. Helaas komt er nooit een ontmoeting en het slachtoffer ziet zijn geld niet meer terug. Tips om dergelijke oplichting te herkennen en voorkomen vindt u op: www.politie.nl/onderwerpen VEILIGER MET TWEETRAPSVERIFICATIE Om te voorkomen dat er wordt ingebroken in uw social media-accounts kunt u een zogeheten tweetrapsverificatie instellen. Deze manier van beveiligen betekent dat u na het inloggen met uw wachtwoord een code moet invullen. Dat kan alleen vanaf een ander apparaat zoals uw mobiele telefoon. Voor een belangrijke dienst, zoals

uw e-mail, moet u dat altijd instellen. Banken doen dit al automatisch. Ook WhatsApp en Facebook bieden deze mogelijkheid.

Meer weten? Wilt u meer weten over online fraude? Ga naar: www.seniorweb.nl/online-fraude Daar leest u al onze informatie over veelvoorkomende fraudevormen. Bekijk daarnaast onze webinars over dit onderwerp of test uw kennis met de Online fraude-quiz. Heeft u hulp nodig met uw computer, tablet, smartphone of een ander digitaal apparaat? Word dan nu lid van SeniorWeb. U kunt dan onder andere gebruikmaken van hulp via internet, per telefoon of aan huis. Daarnaast ontvangt u als lid exclusieve informatie en tips in tijdschrift Enter, deskundige controle van verdachte mails en kunt u onbeperkt online cursussen volgen. Word nu lid en ontvang, omdat u ook ANBOlid bent, € 5,50 korting op uw contributie. U bent gratis lid tot eind 2023 en betaalt in 2024 slechts € 32,50 in plaats van € 38,-. Bovendien ontvangt u een SeniorWeb Puzzelboekje. Ga naar

www.seniorweb.nl/anbo

of bel met 030 – 276 99 65 voor meer informatie

ONDERWERP AANDRAGEN? Heeft u een digitaal onderwerp waar u graag eens meer over leest? Laat het ons weten via: contact@anbo.nl

ANBO 57

Met zorg bereid.

Speciaal voor u

Probeer nu 4 maaltijden voor € 19,95!

Inclusief gratis luxe ijstaart!

Wat uw woon- of eetsituatie ook is: bij apetito willen we u culinair verrassen. Laten genieten van gemak… met onze keuze uit 130 vriesverse maaltijden! 4 ervan kunt u nu proberen in een proefpakket voor slechts € 19,95. Gratis aan huis bezorgd en zonder verdere verplichtingen. Bovendien ontvangt u een heerlijke luxe ijstaart gratis!* Dat smaakt naar meer toch? Eet u natriumarm, vegetarisch of glutenvrij? Ook dat kan. Ga naarapetito-shop.nl/proefpakket of bel 088 - 2012 123 en maak uw keuze. Vermeld bij de bestelling actiecode: 405-ANBO10R23. Eet smakelijk! Deze actie is enkel voor nieuwe klanten en geldig t/m 30 november 2023. Kijk voor de overige voorwaarden op apetito-shop.nl/proefpakket. * Ijstaart wordt geleverd in Butterscotch of aardbei smaak.

Bestel & geniet van:

Runderhachee met rode kool en aardappelen

Nasi goreng met kipsaté

www.apetito-shop.nl

Macaronischotel met rundergehakt

Grootmoeders kippannetje

Vrijwilliger worden? ANBO Belastinghulp is op zoek naar u!

Veel leden maken elk jaar dankbaar gebruik van onze Belastinghulp aan huis. Daarom zijn wij jaarlijks op zoek naar nieuwe vrijwilligers die het leuk vinden om tegen een kleine vergoeding mensen te helpen bij het doen van hun belastingaangifte.

Op dit moment zijn wij met name op zoek naar mensen uit de regio’s: Amsterdam, de kop van Noord-Holland, West-Friesland, GoereeOverflakkee, Schouwen-Duiveland, Gorinchem, Nunspeet, Barneveld, het westen van NoordBrabant, Woerden, Gouda, Amersfoort, Leeuwarden, Sneek, De Peel en Veendam. Woont u buiten deze regio’s en wilt u vrijwilliger

Heeft u er plezier in om met cijfers en mensen

worden? Ook dan bent u van harte welkom!

te werken, nieuwe mensen te ontmoeten en uzelf te ontwikkelen via de door ons aangeboden training? Stuur dan een e-mail naar: m.bloks@anbo.nl

of neem telefonisch contact op via: 0348 46 66 90 / 06 13 34 20 85

Kijk voor meer informatie op: anbo.nl/belastinginvuller

mail naar m.bloks@anbo.nl of bel naar: 0348 46 66 90 / 06 13 34 20 85

ANBO 59

VERKIEZINGEN

Zestigplusser zet ‘zorg’ bovenaan Met de naderende Tweede Kamerverkiezingen staat Nederland aan de vooravond van politieke verandering. Middenin deze politieke verschuivingen voerden we een onderzoek uit onder bijna 8.000 senioren, om inzicht te krijgen in hun politieke voorkeuren, beweegredenen en afwegingen. Een groot deel van de zestigplussers staat nog voor een lastige stemkeuze. De gezondheidszorg en ouderenzorg in Nederland zijn voor hen overduidelijk de belangrijkste thema’s bij deze verkiezingen. Bijna de helft (43%) van de zestigplussers twijfelt of weet echt nog niet op welke politieke partij zij gaan stemmen bij de komende Tweede Kamerverkiezingen. Wat opvalt is dat ook binnen de groep die jarenlang loyaal op dezelfde partij stemde, bijna drie op de vijf senioren nu de voorkeur geven aan een andere partij of twijfelen. 60 ANBO

Het vertrouwen in de politiek is bij senioren ongekend laag. 60% geeft aan weinig tot geen vertrouwen te hebben in het landelijk beleid van de overheid. Daarnaast geloven drie op de vier zestigplussers dat politici in Den Haag te weinig rekening houden met de belangen en wensen van ouderen.

VERKIEZINGEN

‘Er wordt veel beloofd en weinig nagekomen’ (man, 76 jaar) ZORG BELANGRIJKSTE VERKIEZINGSTHEMA Waar moeten de politieke debatten voor deze verkiezingen over gaan volgens de senioren? Er zijn zoveel grote dossiers die aandacht vragen. Opmerkelijk is dat het thema immigratie en asiel minder prioriteit heeft voor de zestigplussers: een kwart van hen heeft dit onderwerp als belangrijk aangemerkt. Dit in tegenstelling tot de gemiddelde 18-plusstemmer, die immigratie en asiel bovenaan de verkiezingsagenda heeft staan (Ipsos onderzoek juli 2023). Zestigplussers denken daar anders over. Zij maken zich vooral ernstige zorgen over de zorg in Nederland. Wat hen betreft zijn de gezondheidszorg (55%) en ouderenzorg (48%) dan ook de belangrijkste thema’s. We kunnen niet langer klakkeloos aannemen dat er voldoende goede (thuis)zorg beschikbaar is wanneer we het nodig hebben. Langer thuis wonen staat onder druk vanwege een structureel tekort aan zorgpersoneel. Er zijn wachtlijsten voor een plek in het verpleeghuis. En de zorgvraag zal alleen nog maar verder stijgen door de toename van het aantal ouderen in Nederland. BELANGRIJKSTE THEMA’S VOOR ZESTIGPLUSSERS BIJ DE KOMENDE TWEEDE KAMERVERKIEZINGEN

NA ZORG KOMEN PENSIOEN EN KOOPKRACHT Na zorg zijn pensioen, armoede en koopkracht de belangrijkste thema’s bij de komende verkiezingen. Door de afgelopen jaren met sterke inflatie, koopkrachtdaling en het jarenlang niet indexeren van pensioenen, is het niet gek dat voor senioren juist economische thema’s van belang zijn. Verder geven zestigplussers aan dat:

• het cruciaal is dat er genoeg betaalbare, geschikte en

bereikbare woningen voor senioren beschikbaar zijn; • er geen bezuinigingen op ouderenzorg plaats mogen vinden, zolang de overgang naar ‘zoveel mogelijk zorg thuis’ niet goed geregeld is; • het belangrijk is dat de AOW waardevast blijft, volledig gekoppeld aan het minimumloon en dit in combinatie met een stabiel pensioen voor iedereen; • digitalisering niet mag leiden tot uitsluiting van niet-digitale senioren. Overheids- en publieke diensten moeten voor iedereen toegankelijk zijn; • het openbaar vervoer snel, veilig, duurzaam en betaalbaar moet zijn, met maatwerkmogelijkheden voor senioren. INVESTEER IN DE KRACHT VAN SENIOREN De stem van senioren is van groot belang in de Nederlandse politiek. Meer dan de helft van de stemgerechtigden is boven de 50 jaar. Politieke partijen die twijfelende senioren aan zich willen binden, doen er goed aan om in het publieke debat en in het partijprogramma gezondheids- en ouderenzorg centraal te zetten. Het is nu aan de politici om met een goed ouderenbeleid hierop in te spelen en beloften ook daadwerkelijk waar te maken om het vertrouwen van senioren terug te winnen.

Over het onderzoek

(Percentage toont het aantal keer dat een thema in de top-drie van

Het onderzoek is in opdracht van de KBO-PCOB en ANBO uitgevoerd door het Nationaal Senioren Panel. Via een online vragenlijst deden 7.934 senioren in de periode 23 augustus tot 30 augustus 2023 mee aan het onderzoek. De gemiddelde leeftijd van de deelnemers is 75 jaar.

belangrijkste thema’s is opgenomen.)

ANBO 61

VERKIEZINGEN

Wat doen deze lijsttrekkers voor u? Op woensdag 22 november zijn de verkiezingen voor de nieuwe Tweede Kamer. Veel kopstukken verdwijnen en nieuwe gezichten verschijnen. De Seniorencoalitie ondervroeg lijsttrekkers over thema’s als zorg, wonen en pensioen. Het is helaas niet te doen om alle partijen die meedoen aan de verkiezingen aan het woord te laten. Vandaar dat we hebben besloten de grootste partijen uit de meest recente peilingen aan het woord te laten én de vier partijen uit het gevallen kabinet. Ondanks diverse interviewverzoeken heeft de PVV niet gereageerd. De nieuwe partij van Pieter Omtzigt, Nieuw Sociaal Contract, heeft wel gereageerd. Maar de partij kon, mede omdat er op het moment van schrijven nog geen partijprogramma was, onze vragen niet tijdig beantwoorden. U kunt het interview met Omtzigt vanaf nu wél vinden op onze website. Daar vindt u ook de lange interviews met de andere lijsttrekkers, onze Verkiezingswijzer en meer. Ga naar:

BBB fractievoorzitter en partijleider

‘Ouderen moeten gelijkwaardige kansen krijgen’

Caroline van der Plas

na de Tweede Wereldoorlog. Het doet mij pijn dat ouderen soms worden weggezet als mensen die hun tijd wel hebben gehad.”

De nieuwe pensioenwet kon de BBB niet meer tegenhouden, maar de partij wil na de verkiezingen zorgen voor aanpassingen in de wet. Bovendien vindt partijleider Caroline van der Plas dat senioren niet genoeg worden gewaardeerd voor wat zij betekenen en hebben betekend in onze samenleving. “Zij hebben altijd hard gewerkt en de oudste generatie heeft zelfs ons land weer opgebouwd

OUDEREN DIE NOG MAATSCHAPPELIJK actief zijn of bijvoorbeeld nog willen werken na hun pensioen, moeten gelijkwaardige kansen krijgen, vindt de partij. Behoud van koopkracht is daarbij belangrijk. “De BBB is voor volwaardige koppeling van de AOW aan het minimumloon. In de vorige Kamerperiode hebben wij hier ons ook hard voor gemaakt.”

anbo.nl/verkiezingen2023

62 ANBO

VERKIEZINGEN INVESTEREN IN DE ZORG Vermindering van de werkdruk en minder regelgeving in de zorg zijn ook belangrijke punten voor de BBB. “Zodat de verzorgenden weer plezier hebben in hun werk en voldoende tijd aan ouderen kunnen besteden.” In tegenstelling tot veel andere partijen wil de BBB investeren in de ouderenzorg in plaats van te bezuinigen. “Het aantal ouderen stijgt immers. We investeren in woonzorgvormen en in meer plekken in verpleeg- en verzorgingshuizen.” MODERNE BEJAARDENHUIZEN De BBB zet ook fors in op nieuwbouw van bejaardenhuizen. “Wij hebben oog voor ouderen en hun woonwensen. Van gelijkvloerse woningen tot wonen met meerdere generaties. De BBB gaat voor nieuwbouw van moderne bejaardenhuizen met mogelijk extra zorgfuncties. Ook stimuleren we de bouw van ‘hofjes’ vanwege de sociale cohesie. BEHOUD VAN BANKEN EN PINAUTOMATEN Niet iedereen wil digitaal bankzaken regelen en dus vindt de BBB dat bankzaken ook gewoon schriftelijk of persoonlijk moeten blijven kunnen. “Pinautomaten en contant geld moeten ook blijven. Tegelijkertijd willen we ouderen die ervoor openstaan stimuleren om beter met computers om te leren gaan. Bijvoorbeeld met de hulp van vrijwilligers.”

CDAlijsttrekker

Henri Bontenbal Enkele punten uit het CDA-verkiezingsprogramma: meer gemeenschapszin en meer aandacht voor bestaanszekerheid. En zorg die beschikbaar, bereikbaar en betaalbaar blijft. “We moeten weer beseffen dat we elkaar nodig hebben”, vindt CDA-lijsttrekker Henri Bontenbal.

‘De knip tussen werk en pensioen is nu té hard’ Bontenbal (40) ging zich na zijn studie natuurkunde toeleggen op de energietransitie. Hij wilde bijdragen aan de verduurzaming van Nederland, vanaf 2013 ook als beleidsmedewerker bij de CDA-fractie in de Tweede Kamer. En nu is hij dus lijsttrekker. Het CDA vindt het belangrijk dat ouderdom weer wordt gewaardeerd én benut. Welke plannen heeft de partij? “Wij vinden bijvoorbeeld de knip tussen werk en pensioen veel te hard. Hoe fijn is het als senioren vrije dagen kunnen opnemen om er te zijn voor de kleinkinderen. Of dat senioren minder dagen kunnen werken, in de vorm van een deelpensioen. Wie dat wil, moet langer kunnen werken. Oudere medewerkers zijn vaak het meest gekwalificeerd en hebben veel kennis om door te geven.” WAARDEVAST AOW Een waardevast AOW gekoppeld aan het minimumloon is belangrijk voor gepensioneerden. “Ook wij blijven hieraan vasthouden. Daarbij moet duidelijk zijn waar je recht op hebt. De kostendelersnorm schaffen we af: AOW’ers die een woning delen worden niet meer gekort op hun AOW. Dat is financieel prettig én het blijkt dat mensen gelukkiger zijn als ze samenleven.” NATIONAAL PLAN KNARRENHOFJES Het CDA gaat door met woningbouw, voor jongeren, gezinnen en ouderen. “Wij willen een nationaal plan voor de bouw van knarrenhofjes. Daarin komen afspraken waaraan gemeenten zich committeren.” Ook wil het CDA een nieuwe vorm van het bejaardentehuis. “Na de ontmanteling van de oude bejaardentehuizen kwam de bouw van nieuwe woonvormen niet goed op gang. Daardoor blijven mensen soms té lang zelfstandig thuis. We moeten naar flexibele vormen van wonen en zorg waar mensen ook voor elkáár zorgen. Daar ligt onder meer een taak voor coöperaties.” GEZONDHEIDSBESCHERMING Het CDA breidt het aantal verpleeghuizen uit en niet-complexe acute zorg moet behouden blijven voor ANBO 63

VERKIEZINGEN regionale ziekenhuizen. Het eigen risico blijft gelijk. Veel nadruk legt het CDA op preventie, ofwel gezondheidsbescherming. Nieuw is de term verrijkte ouderenzorg. “Daarmee bedoelen we dat ook waardevolle ontmoetingen en sociale activiteiten kunnen vallen onder de zorg. Uit onderzoek weten we dat een sterke sociale gemeenschap en bewegen belangrijk zijn voor welbevinden en gezondheid.”

ChristenUnielijsttrekker

Mirjam Bikker Een verbonden samenleving waarin we echt omzien naar elkaar. Dat wil de ChristenUnie. Volgens lijsttrekker Mirjam Bikker gaat het daarbij ook om de vraag hoe we onze samenleving inrichten. Denk aan woningbouw en zorg. “Als overheid moeten we het mensen mogelijk maken voor elkaar te zorgen.” Wat is het eerste dat ze voor elkaar wil krijgen voor senioren? Ik wil me met hart en ziel inzetten voor een samenleving waarin geld niet allesbepalend is, maar juist ook de echte aandacht. En dat de overheid dit mogelijk maakt. Daarom ben ik zo tegen het wetsvoorstel voltooid leven. Ik wil geen samenleving waarin mensen zich overbodig voelen. We zijn dankbaar voor je en je hoort erbij.” VERHOGING OUDERENKORTING Bij de ChristenUnie is de AOW veilig, stelt Bikker. “Die blijft waardevast en gekoppeld aan het minimumloon. Mensen met alleen AOW of een klein pensioen komen moeilijk rond. Bij ons gaan zij erop vooruit. We verhogen de ouderenkorting, zodat mensen met een laag inkomen minder belasting betalen.” REGELGEVING VOOR WONINGBOUW Een verbonden samenleving vraagt om passende, betaalbare woonomgevingen waar mensen meer voor elkaar kunnen betekenen. “De ChristenUnie heeft zich enorm ingezet voor voldoende middelen voor knarrenhofjes, 64 ANBO

‘Die verbonden samenleving mogelijk maken’ maar de bouw gaat niet hard. Dat komt ook omdat mensen tegen allerlei regels aanlopen. Dan maak je het als overheid onmogelijk dat mensen voor elkaar zorgen. Er moet regelgeving komen die wel werkt, zodat gemeenten en corporaties er samen werk van maken.” KNELPUNTEN IN DE OUDERENZORG Bestaande woningen en wijken moeten generatie- en dementievriendelijker worden, zodat mensen toch langer thuis kunnen blijven wonen. “Is er meer verpleging nodig, dan moeten er genoeg verpleeghuisplekken zijn. Dat lukt alleen met voldoende personeel. Daarom heb ik er de afgelopen periode aan gewerkt om de lonen omhoog te krijgen. En er is meer nodig, want als zorgprofessionals afhaken door regels en roosters, dan doen we iets verkeerd in Nederland. Dat moeten we oplossen in samenwerking tussen de werkgevers en het Rijk.” DIGIVAARDIG Tot slot: hoe dicht de ChristenUnie de kloof tussen digitaal vaardige en minder digitaal vaardige mensen? “Ik vind het zelf fijn dat ik van alles online kan regelen en niet voor van alles naar het stadhuis hoef te fietsen. Maar niet iedereen denkt daar zo over, dus de overheid moet wel op verschillende manieren bereikbaar blijven, ook telefonisch. Daar maken we ons hard voor.”

D66-lijsttrekker

Rob Jetten D66-lijsttrekker Rob Jetten zet zich in om de zorg goed in te richten voor de groeiende groep ouderen. Tegelijkertijd moet elke oudere nog volop mee kunnen doen. De partij maakt het mogelijk om stapsgewijs werk af te bouwen, koopkracht te behouden en kleine gemeenschappen te creëren.

“We moeten van het toeslagenstelsel af en heffingskortingen introduceren” Jetten ziet twee kanten aan de vergrijzing: “We bereiden ons voor op de groeiende vraag naar zorg. Maar we moeten ook beseffen dat veel senioren nog maximaal mee kunnen en willen doen.” LEVEN LANG MEEDOEN Dat ouderen graag actief mee blijven doen, dat maakt Jetten van dichtbij mee. “Mijn vader is leerkracht geweest en wilde niet van de ene op de andere dag stoppen met werken. Door regelingen te versimpelen kun je het mogelijk maken om stapsgewijs werk af te bouwen.” D66 is voorstander van de ‘leven lang leren’ aanpak en wil zorgen dat werkgevers en weten regelgeving daarin meewerken. VAN TOESLAGEN NAAR HEFFINGSKORTINGEN Koopkracht is essentieel om actief onderdeel te zijn van de samenleving. “Wij zijn voor het koppelen van de AOW aan het minimumloon.” Een ander belangrijk punt in het partijprogramma is dat D66 van het toeslagenstelsel af wil. “Het heeft veel ellende veroorzaakt en zorgt dat we geld rondpompen. Een simpeler systeem is heffingskortingen voor bepaalde inkomens. Zo hoeven mensen geen ingewikkelde aanvragen te doen.” KLEINE GEMEENSCHAPPEN BOUWEN Er zijn voor senioren meer woningen nodig, dat zorgt ook voor meer doorstroom. Jetten wil 40.000 geclusterde woningen realiseren waar verschillende generaties kunnen wonen. “Kleine gemeenschappen dragen bij aan een groter welzijn.” PREVENTIE EN INCLUSIEVE ZORG D66 vindt dat de zorg te ingewikkeld is geworden. “De roep van de zorg is om het werken makkelijker te maken zodat de tijd weer besteed kan worden aan menselijk contact.” Maar de partij focust zich ook op preventie als het om zorg gaat. “Door goede voeding, voldoende beweging en mee kunnen doen, vermindert de zorgvraag.”

VERKIEZINGEN GroenLinks-PvdA lijsttrekker

Frans Timmermans Bereikbare zorg en een aanspreekbare overheid, levensloopbestendig bouwen en vooral een aanpak tegen de toenemende armoede en ongelijkheid. “Samen zijn we één maatschappij, waarin we niet meer kunnen toelaten dat de verzorgingsstaat nog verder door zijn morele ondergrens zakt”, zegt GroenLinks-PvdA lijsttrekker Frans Timmermans. “De afgelopen jaren heb ik gezien dat het vertrouwen in Nederland, in onszelf, in elkaar en in de overheid, beschadigd is geraakt. Het is dringend nodig dat we dat vertrouwen herstellen.” VOLDOENDE INKOMEN GroenLinks-PvdA maakt zich hard voor de groeiende groep mensen die het hoofd niet of nauwelijks boven water kan houden. Zowel oud als jong. “Zorgen dat iedereen voldoende inkomen heeft om een waardig bestaan te kunnen leiden is één van de belangrijkste zaken die nu geregeld moeten worden. Wij willen dat uitkeringen zoals de AOW en de bijstand meestijgen met het minimumloon. En deze verhogen we stapsgewijs naar 16 euro per uur in 2026.” INTEGRALE AANPAK OUDERENWONINGEN Ook huisvesting voor ouderen is een heet hangijzer. Wat is GroenLinks-PvdA van plan? “We willen een integrale aanpak voor ouderen, waarbij wonen, welzijn en zorg samenkomen. Maar ook moeten er snel extra verpleeghuisplekken gerealiseerd worden. Daarnaast richten we ons op de toekomst en willen we dat alle nieuwbouwwoningen toegankelijk en levensloopbestendig gebouwd worden.”

‘Voldoende inkomen voor iedereen, dat moet nu geregeld worden’ ANBO 65

VERKIEZINGEN BEREIKBARE ZORG Timmermans vindt het tijd dat we de complexiteit van de ouderenzorg aanpakken. “Door de grote wettelijke versnippering en doorgeschoten marktwerking raken veel ouderen en hun naasten verdwaald in het zorgstelsel of staan lang op een wachtlijst voor het verpleeghuis.” Voor ouderen die lange tijd ziek zijn, brengt de partij langdurige ouderenzorg onder in de Wet langdurige zorg. “De wijkverpleegkundige krijgt een belangrijke rol in de vaststelling van de benodigde zorg en ondersteuning in de thuissituatie. MENSELIJK CONTACT BLIJFT Ook wil GroenLinks-PvdA wettelijk vastleggen dat menselijk contact nooit helemaal mag worden vervangen door chatrobots, online formulieren of telefoonbandjes. “De overheid moet weer zichtbaar en aanspreekbaar te zijn. Voor alle overheidszaken die burgers digitaal kunnen regelen, moet een volwaardig niet-digitaal alternatief bestaan.”

VVD-lijstrekker

Dilan YeşilgözZegerius Meer regie op woningbouw, focus op koopkracht en de mogelijkheid langer door te werken. Dit en meer staat in het VVD-verkiezingsprogramma. Als we lijsttrekker Dilan Yeşilgöz-Zegerius spreken, zijn de doorberekeningen van het Centraal Planbureau (CPB) nog niet binnen.

‘Minder regels en meer ruimte om te bouwen’ Dilan Yeşilgöz vluchtte op zevenjarige leeftijd met haar ouders vanuit Turkije naar Nederland. Het deed haar beseffen dat vrijheid en veiligheid niet vanzelfsprekend zijn. “Bij senioren herken ik datzelfde besef. Ze hebben 66 ANBO

enorm bijgedragen aan de samenleving of doen dat nog. We mogen meer respect hebben voor hen. KOOPKRACHT Wat doet de VVD aan de koopkracht? “Veel mensen maken zich zorgen: haal ik eind van de maand? Op hen moeten we focussen. De AOW blijft gekoppeld aan de reguliere stijging van het minimumloon. Als ik de doorberekening heb, weten we welke overige maatregelen we nemen om de koopkracht te verstevigen. Dat kan naast de AOW ook met aanvullende VVD-maatregelen, zoals verlaging van de energiebelasting.” LANGER DOORWERKEN De VVD maakt het makkelijker door te werken voorbij de AOW-leeftijd. “Daarvoor willen we af van het verplichte leeftijdsontslag in cao’s. Ook verbeteren we de positie van gepensioneerden op de arbeidsmarkt.” De VVD maakt de pensioenoverzichten inzichtelijker, zodat duidelijk is waar je later recht op hebt. En duidelijkheid moet er ook zijn bij de invoering van het nieuwe pensioenstelsel. “Pensioenfondsen moeten hun deelnemers daarin transparant en proactief meenemen.” MINDER BOUWREGELS Tot en met 2030 zijn ruim 900.000 nieuwe woningen nodig. Die weg is al ingezet, maar wat wil Yeşilgöz? “De landelijke overheid moet meer regie nemen. Als ergens bouwplannen niet van de grond komen, wijzen we plekken aan waar moet worden gebouwd. We zoomen in op de specifieke woonwensen van senioren, zodat mensen langer zelfstandig kunnen wonen met kwaliteit van leven.” AANTREKKELIJKE OUDERENZORG Tot slot: wat te doen aan de kloof tussen meer en minder digivaardige mensen? “De overheidsdiensten blijven voor iedereen toegankelijk. Er blijft altijd persoonlijk contact. Mensen die wel online willen zijn, gaan we actief helpen. Daarbij moeten we alles op alles zetten om mensen goed te beschermen tegen cybercriminaliteit.” Kijk voor het complete Dossier Verkiezingen op: anbo.nl/verkiezingen2023

Daar vindt u ook de uitgebreide interviews met de lijsttrekkers.

advertorial

ABN AMRO biedt iedereen een manier om digitaal te bankieren De manier waarop we onze bankzaken regelen is snel aan

Hulp bij uw bankzaken Gaat de voorkeur toch uit naar de traditionele manier van bankieren? Ook dan staan wij voor onze klanten klaar. Speciaal voor de klanten die liever bankieren middels persoonlijk contact met een bankmedewerker hebben wij de Seniorenlijn. De Seniorenlijn is op werkdagen te bereiken op telefoonnummer: (088) 226 26 12.

het veranderen. Terwijl we vroeger nog de deur uit gingen regelen we onze bankzaken nu vaak online. ABN AMRO

Daarnaast heeft ABN AMRO Financiële zorgcoaches. Zij

helpt op verschillende manieren om (online) bankzaken

helpen klanten met Beeldbankieren, geven cursussen

goed te regelen. Bijvoorbeeld met handige hulpvideo’s,

over online bankieren en, als dat handig is, komen zij ook

waarin de klant stap voor stap op weg wordt geholpen.

bij klanten thuis om te helpen met dagelijkse bankzaken.

Op onze website staan diverse instructiepagina’s over het

Zo zorgen onze Financiële zorgcoaches dat al onze klanten

uitvoeren van bepaalde handelingen. Speciaal ontwikkeld

de regie behouden over hun eigen financiën. Steeds meer

voor klanten die meer willen weten over het doen van

mensen willen namelijk hun financiële zaken thuis online

overboekingen, het aanpassen van de paslimiet, het

- in hun vertrouwde omgeving - kunnen regelen op een

vervangen of blokkeren van de betaalpas en nog veel

moment dat hen het beste uitkomt. Daarom gaan we het

meer.

aantal Financiële zorgcoaches in de komende periode nog verder uitbreiden, zodat iedereen de stap naar ‘digitaal’ zo

Nieuwe instructievideo’s voor digitaal bankieren

goed mogelijk kan maken.

Kortgeleden zijn een aantal nieuwe hulpvideo’s aan de website toegevoegd. In een drietal nieuwe hulpvideo’s

Ook op andere manieren wil ABN AMRO er alles aan

wordt stap voor stap uitgelegd hoe lettertypes vergroot

doen om te zorgen dat bankieren voor iedereen dichtbij

kunnen worden, hoe de spreekfunctie ingesteld kan

blijft. Zo heeft zij voor iedereen een manier om te

worden en hoe er een beroep gedaan kan worden op

bankieren die bij hem of haar past. Meer informatie over

beeldbankieren in gebarentaal. Op de website is ook

alle instructievideo’s, webinars en cursussen op maat

informatie beschikbaar over het aanpassen van het

over digitaal bankieren en bankieren met de app, is te

contrast en het instellen van een donkere modus.

vinden op: www.abnamro.nl/toegankelijkheid

[ ADVERTORIAL ]

voor H ulp e ne l i j k n a m je ti e poten

Zo kreeg ik hulp bij erectie en uithoudingsvermogen Een goed seksleven is altijd heel belangrijk geweest voor de 64-jarige Fredrik. Hij besloot een jaar geleden hulp te zoeken om het goede seksleven te bewaren. Het kwam echt als een verrassing dat dit op een meer natuurlijke manier kon.

et gevoel van mannelijkheid wordt vaak verbonden met het seksleven, energieniveau of vitaliteit. Er zijn zaken die je leven kunnen doen veranderen en dat is heel normaal. Dat weet Fredrik maar al te goed. In verband met een schouderblessure en een periode met veel gepieker kwam het seks- en energieniveau heel natuurlijk op een waakvlammetje te staan.

De helpende hand van Moeder Natuur “Ik ben een man in de bloei van mijn leven, zei ik tegen mezelf. Dit is het moment om echt alles te geven en van het leven te genieten”, vertelt Fredrik, die al snel hulp zocht via het internet. Toen hij een behandeling kreeg voor zijn schouder, kreeg hij advies, dat een grote invloed zou hebben. Hij vernam dat ginseng de energie en potentie kan ondersteunen.* Het natuurlijke ingrediënt wekte onmiddellijk Fredriks interesse. Hij ging op zoek naar een

plantaardig en natuurlijk produkt. - Toen ik Wellvita’s advertentie voor Virizil zag, was ik onder de indruk. Virizil zijn tabletten met concentraat van ginseng, aminozuren en zink. Het leek me perfect en heb meteen een doosje besteld... het is de beste beslissing die ik in lange tijd genomen heb. Ik ben erg tevreden over Virizil.

Kan het zeker en vast aanbevelen De potentie en het seksleven van een man zijn vaak een verhaal op zich. Het ligt heel gevoelig en er hangt ook best wel een taboe over wat er in de slaapkamer gebeurd. Maar Fredrik wou hier niet aan toegeven. Hij wou er openlijk over praten. Virizil wil hij daarom ook aanraden aan al zijn vrienden en kennissen. - Waarom niet? Ik wil ook andere mensen helpen die, net als ik, de plantaardige en natuurlijke ingrediënten van de tabletten kunnen leren kennen. Virizil is een geheim dat ik maar al te graag met iedereen wil delen, glimlacht de openhartige man.

KOOP VIRIZIL MET GINSENG Ieders’ seksleven kan veranderen met de leeftijd - de meeste mannen zullen dit kunnen bevestigen. Het fysieke prestatievermogen van een 65-jarige kan anders zijn dan dat van een een 25-jarige, daardoor kan je nieuwe uitdagingen ervaren in de slaapkamer. De duur, frequentie en kwaliteit van de erectie van mannen kunnen veranderen gedurende het hele leven. Hoewel het normaal is, kan het de gemoedstoestand en het zelfvertrouwen beïnvloeden. Is dit iets wat je kan herkennen? Is het antwoord ‘ja’, dan is de kans groot dat je het nog aan niemand hebt verteld. Sommige mensen worstelen alleen met deze zorgen. Als we erover zouden praten, zouden we snel ontdekken dat veranderingen in het seksleven normaal zijn. Er zijn bovendien ook voordelen aan ouder worden: we krijgen meer ervaring en leren ook onszelf kennen. Omarm de veranderingen en zie ze als het begin van een nieuw hoofdstuk in je seksuele leven.

SEKSLEVEN: PRESTATIE & UITHOUDINGSVERMOGEN

De reden waarom mannen veranderingen ervaren in hun seksuele activiteit en prestaties kan moeilijk te achterhalen zijn. Er kunnen namelijk zowel lichamelijke als psychische factoren zijn. Wens je je potentie te ondersteunen? Overweeg dan hulp te zoeken in de natuur. Virizil bevat ginseng, dit kan de mannelijke potentie ondersteunen en een positieve invloed hebben op het mentale welzijn en energieniveau*.

Probeer voor de helft van de prijs Probeer een VIRIZIL-abonnement voor de helft van de prijs op het 1e doosje.

Prijs vanaf € 21,95* (Incl. Verzendkosten € 26,85)

DE INGREDIËNTEN VAN VIRIZIL GINSENG kan de mannelijke potentie ondersteunen en je helpen met je uithoudingsvermogen en vitaliteit.* ZINK draagt bij tot de instandhouding van normale testosterongehalten in het bloed. Zink draagt bovendien ook

bij tot een normale vruchtbaarheid en voortplanting. De aminozuren, L-ARGININE en L-CITRULLINE, zijn ook populair geworden in supplementen die door atleten worden gebruikt.

*Gezondheidsclaim in afwachting van Europese toelating.

*Mogelijk om te kopen als losse bestelling of met herhaalgemak. De getoonde prijs is met herhaalgemak. Je kan je bestelling op ieder moment wijzigen.

020-262 36 00 Ma t/m Do 8-16 uur Vrijdag 8-14:30 uur

wellvita.nl Hullenbergweg 278-308 1101 BV Amsterdam

TABLETTEN

ONTMOETEN

Van vraag tot vriendschap ANBO-leden ontmoeten elkaar op Trefpunt

Trefpunt is er voor ANBO leden die elkaar willen ontmoeten. Elke maand komen er weer nieuwe leden bij. Ook Cora Bolder sloot zich aan bij de ANBO-community. “Trefpunt leek mij een unieke kans om nieuwe mensen te ontmoeten.” Toch is alleen aanmelden op Trefpunt niet genoeg om meteen nieuwe mensen te ontmoeten. Dat merkte ook mevrouw Bolder. “Eigenlijk waren mijn verwachtingen best hooggespannen toen ik me had aangemeld en een profiel had aangemaakt. Ik had wel reacties op mijn account verwacht en gehoopt dat andere mensen contact zouden zoeken. Maar een duidelijke vraag of oproep is misschien wel een voorwaarde voor een reactie.” OPROEPEN OP HET PRIKBORD Om reacties en contact te krijgen moet u óf zelf actief mensen benaderen óf een oproepje plaatsen op het Prikbord. Daar worden alle oproepen verzameld en kan iedereen deze direct zien. Toen mevrouw Bolder haar berichtje met een praktische vraag op

het Prikbord plaatste veranderde er inderdaad iets voor haar. “Ik kreeg per mail een antwoord op die vraag en dit mailcontact groeide uit tot een waardevol vriendschappelijk mailcontact.” REAGEREN EN BIJDRAGEN Mevrouw Bolder ervaart bij het benaderen van andere leden nog best een drempel. “Ik ben lid van een paar groepen, ik kijk regelmatig op het ledenprikbord, bij ‘leden zoeken’ en in de berichtenbox. Ook lees ik profielen van andere leden. Toch reageer ik zelf zelden. Misschien is het schroom? Ik vraag me af hoe andere leden dit ervaren.” Wie die schroom overwint zal merken; actief berichten plaatsen en reageren is dé manier om nieuwe contacten te leggen.

Wilt u ook op Trefpunt? ANBO Trefpunt is exclusief voor ANBO leden. Op www.anbotrefpunt.nl kunt u inloggen met uw Mijn ANBO-wachtwoord om een profiel aan te maken. www.anbotrefpunt.nl

ANBO 69

Ledenvoordeel

Als ANBO-lid profiteert u van aantrekkelijke voordelen. Leuke, interessante en aangename producten, uitstapjes, reizen en evenementen. Ook in dit nummer vindt u weer veel voordeel. En wist u dat uw ANBO-pas bij onze vaste kortingspartners het hele jaar door geld waard is?

ANBO-medewerker Ledenservice

Linda van Meurs tipt Univé woonverzekeringen

korting

“Als kind heb ik meegemaakt wat een flinke herfststorm aan schade kan aanrichten aan een huis. Sindsdien heb ik waar ik ook woonde - een studentenkamer, eerste appartement of gezinswoning - altijd gezorgd dat mijn verzekeringen goed op orde waren. Dat zit echt een stuk lekkerder als het onstuimig weer is. Ik kies voor mijn opstal- en inboedelverzekering voor Univé omdat ze geen winstoogmerk hebben. Dat voelt voor mij gewoon goed.”

Bent u ook op zoek naar betrouwbare en voordelige woonverzekeringen? ANBO-lid krijgt u 5% korting op uw premie bij Univé. Bekijk de aanbieding hier:

anbo.nl/unive-woon

Wilt u liever iemand spreken voor advies? Loop dan eens binnen bij één van de ruim 100 Univé-winkels of bel met Univé via 0592 348 999

Op de hoogte blijven van alle voordelen? Ga naar anbo.nl/nieuwsbrief en schrijf u in voor onze ANBO Ledenvoordeelnieuwsbrief. U ontvangt eens per drie weken een mail met daarin alle voordelen. Die wilt u toch niet missen? Alle aanbiedingen op deze ledenvoordeelpagina’s zijn geldig tot en met 31 december 2023 tenzij anders vermeld. ANBO is niet aansprakelijk en draagt geen financiële verantwoordelijkheid voor de totstandkoming en uitvoering van de overeenkomsten tussen aanbieders van ledenvoordeel en ANBO-leden.

70 ANBO

LEDENVOORDEEL

Een warme woning én besparen SpeedComfort radiatorventilatoren Steeds meer mensen hebben radiatorventilatoren in huis. Logisch, want de ventilatoren zijn makkelijk te plaatsen en creëren een heerlijk warme woning. SpeedComfort radiatorventilatoren zorgen voor een goede circulatie van de warme lucht in de kamer waardoor uw kamer in minder dan de helft van de tijd wordt verwarmd. En de warmte wordt beter verdeeld waardoor u aanzienlijk bespaart op de energierekening. Wilt u ook een warme woning dit najaar? ANBO-leden krijgen 18% korting bij SpeedComfort.

18% KORTING

Bekijk de hele aanbieding op: anbo.nl/speedcomfort

U kunt ons ook bellen: 085 – 666 62 23

Fit met leeftijdgenoten ZilverFitness coacht 55-plussers

KORTING

Wie fit is kan meer ondernemen en blijft langer zelfstandig. Krachttraining en oefeningen zijn essentieel voor sterke spieren en botten. ZilverFitness is een sportprogramma speciaal voor 55-plussers. Tijdens de ZilverFitness trainingen werkt u aan kracht, conditie en lenigheid. U traint in een kleine groep onder leiding van een ervaren vaste coach.

Wilt u weten of dit iets voor u is? Als ANBO-lid kunt u voordeliger sporten bij ZilverFitness: een gratis proefles in een kleine groep, daarna een proefmaand voor € 40 of € 50 (afhankelijk van de locatie) en daarna 5% korting op het maandabonnement. Kijk voor de hele actie op: anbo.nl/zilverfitness of bel 030-7523548 en laat weten dat u ANBO-lid bent.

ANBO 71

LEDENVOORDEEL

Geen dief meer naar binnen

10%

AXA beveiligt uw woning tegen inbraak

KORTING

De inbraakmethode cilindertrekken is de laatste jaren enorm in trek bij inbrekers. Hoe goed u ook oplet om alles af te sluiten, in een paar seconden hebben inbrekers uw slot open met de kerntrekmethode. Met goed veiligheidsbeslag op uw deur, zoals sloten met kerntrekbeveiliging, voorkomt u dit. AXA is al bijna 120 jaar specialist op het gebied van veiligheidsproducten. Speciaal voor ANBO-leden geldt de korting van 10% op inbraakwerende sloten en andere producten. Bovendien monteert AXA de producten met nog eens 10% korting. Bekijk de hele aanbieding op: anbo.nl/axa Om telefonisch geholpen te worden kunt u contact opnemen via 010 742 19 53

Een lekker gerecht op tafel zonder zelf te koken Vers aan Tafel kookt vriesverse maaltijden

Elke avond gezond en vers eten is best veel werk. Kunt u wel wat hulp in de keuken gebruiken? Bij Vers aan Tafel kiest u precies wat u lekker vindt: een ambachtelijke zuurkoolstamppot, Italiaanse penne met kip of een Aziatisch roerbakgerecht. Alle maaltijden zijn bereid met verse ingrediënten en worden professioneel ingevroren waardoor voedingsvezels, vitaminen én smaak perfect behouden blijven. En dat zonder onnatuurlijke conserveringsmiddelen. Dat is niet alleen lekker maar ook heel gezond. Voor af en toe of juist regelmatig, bij Vers aan Tafel zit u nergens aan vast.

10%

KORTING*

Wilt u Vers aan Tafel eens uitproberen? De proefbox met de zes populairste maaltijden is voor ANBO-leden nu slechts € 29,99*.U kunt zich online aanmelden via: anbo.nl/versaantafel Telefonisch aanmelden kan ook, via: 085 - 401 64 44. Als ANBO-lid krijgt u 10% korting op onze maaltijden. Geef aan dat u lid bent van ANBO. *De ledenkorting geldt niet op de Proefbox. 72 ANBO

LEDENVOORDEEL

Goed slapen dankzij kundig advies De slaapexperts van Medipoint zijn er voor u

50% KORTING

Een goed bed helpt bij een gezonde nachtrust. Uw lichaam krijgt voldoende ondersteuning, u slaapt beter en wordt uitgerust wakker. De slaapexperts van Medipoint geven thuis advies over het juiste matras en bedbodem die bij uw slaappatroon en lichaam passen. Zo voegt het ViscoClimate Ultra matras zich helemaal naar het lichaam. Ook ademt en ventileert het matras zeer goed, zodat het materiaal van het bed niet aan kwaliteit en stevigheid verliest. Exclusief voor ANBO-leden geeft Medipoint 50% korting op het ViscoClimate Ultra matras en ontvangt u een gratis bedbodemcheck t.w.v. € 59,99.* Meer weten? Bekijk de aanbieding op: anbo.nl/matras Of ga langs bij een winkel bij u in de buurt. * Deze actie is geldig tot en met 29 februari 2024. De korting is niet geldig i.c.m. andere (leden)kortingen, acties of waardebonnen.

Doorlopend ledenvoordeel

Ledenvoordeel

Een selectie van onze partners: ANWB Rijopleiding

opfristraining € 89,50 (normale prijs € 110,-)

Nabestaandenbox

20% korting op online programma, om uw gegevens vast te leggen

Denksport

20% korting op jaarabonnement

Fletcher Hotels

voordeel op 3-gangen diner voor 2

Interhome

10% korting op uw vakantiewoning

Inventum

tot 50% korting op geselecteerde huishoudelijke apparaten

NHA

10% korting op alle thuiscursussen

OogvoorOren

50 euro korting per hoortoestel

Optisport

10% korting op zwemmen

SeniorenTAB

10% korting op smartphones en tablets voor senioren

Tuinen van Appeltern

50% korting op de reguliere entreeprijs

Tworby

100 euro korting op de aanschaf

ZilverFitness

gratis proefles en 5% korting

Kijk voor het complete aanbod doorlopend ledenvoordeel op:

anbo.nl/ledenvoordeel

ANBO 73

P U Z Z E L M E E

ADEL

INCASSO

AZEN KOOKPOT MAAK KANS OP MOOIE PRIJZEN! DARM PETUNIA

Geef uw oplossing vóór 12 december door via de webpagina ELAN ZINKMIJN www.anbo.nl/puzzel. Daar vindt u ook meer informatie over EREN de prijzen. Of stuur een kaartje naar: ANBO Puzzels, Postbus 8 uw naam, adres en EZEL 2012, 3440 DA Woerden. Vergeet niet telefoonnummer te vermelden. ACHTERNA HOBO

Hoofdprijs INVENTUM CITRUSPERS Het is de tijd van het jaar dat we allemaal wel wat extra vitamine C kunnen gebruiken. Daar kan voor gezorgd worden met behulp van deze citruspers van Inventum. Naast sinaasappels kunt u er natuurlijk ook grapefruits en citroenen mee persen.

HULP

AGRARIER

LEUK

BUREAULA

PECH

GITZWART

PIDE

GLOEDVOL

RUPS

NOVEMBER

SINT

TEKENEND

SMET

TOEWIJZEN

SNOR

UITDAGER

TRIO

VISSPORT

VILT

T.W.V.

€24,99

www.inventum.eu

AFVALSTOF

BEKER

AUTORADIO

BLIEP

KAARTSPEL

ERVEN

TREEPLANK

HAARD

Tweede prijs 3X JOHAN CRUIJFF MIJN VERHAAL Johan Cruijff – Mijn verhaal is een heel persoonlijk boek, het enige met zijn eigen verhaal. Als je het leest, is het alsof hij zelf tegen je praat. Eindelijk leren wij de echte Johan kennen.

T.W.V.

€22,99

B U R E A U L A A A N G E W E Z E N L I I U F O O E I E T W A T T V V I S S P O R T E D E O A R E E T P E C H A R L M L T R I O O G A A S B E U T E K E N E N D T O E D I E N I N G O V R I O R E I L P IJ L E R H O O F D I N C A S S O D E U F O A B C I E A U P B E K E R E R V E N D G E K S N O R S M E T I T V E E P E L O T R E E P L A N K K A A R T S P E L O I D E A D E L A N W Z W E E M D IJ E E Z E L Z I N K M IJ N L E O S G A N A B O O T S I N G K IJ T R H U L P D Z A A O W A R A C H T E R N A I R O R E D IJ K M E E S T E R

Oplossing puzzel nr.4 KOOPKRACHT

De prijzen worden verloot onder de goede inzendingen. Winnaars krijgen persoonlijk bericht. De puzzelactie is exclusief voor leden. anbo.nl/puzzel

74 ANBO

koopkracht

24 Ligt de vloer van eeninternetfora knaagdierenhok. 25 Zit voor 34 Maat dieop binnen Zwitserse wordt (7) gebruikt. (4) 35straf Bentop u de als trap. Eu- (5) 34 Maat die binnen Zwitserse internetfora wordt gebruikt. (4) 35 Bent u als Europeaan voor melk? (4). ropeaan voor melk? (4).

CRYPTOGRAM Breng de letters uit de genummerde vakjes over naar de gelijkgenummerde vakjes van de oplossingsbalk. 1

1 2 3 4 5 Horizontaal 6 7 8 9 6 Slechte stapel. (7) 6 7 8 9 8 Het wassende water in ruime zin. (3) 10 10 9 Verraderlijk diep. (4) 11 12 13 10 Dat is wat anders. (3) 11 12 13 11 Soort maatje. (8) 13 Bij de spoorwegen moeten ze de 14 stand in acht nemen. (8) 14 15 14 Het magische woord. (11) 15 15 Liep hoog op op straat. (5) 16 17 18 19 16 Steunpunt voor de kunsten. (4) 16 17 18 19 18 Na weer op het gezicht te zijn gegaan werd het minder. (8) 20 21 22 23 24 25 20 21 22 23 24 25 20 Bas laat hiermee van zich horen (11) 26 25 Dan heeft iemand last van muizen. (3) 26 26 Was Europa zat en nestelde 27 28 29 27 28 29 zich in Australië. (4) 30 27 Leven vol bedrijvigheid. (6) 30 28 Rijst om te bakken. (4) 31 32 33 34 35 31 32 33 34 35 29 De vrouw van de schoenmaker. (3) 30 Werk in het stadion. (3) 36 37 31 Ramp waarbij men geen baat 36 37 heeft. (6) 38 38 32 Beschermt kop en duintop. (4) 33 Verrassend groen. (5) © Sanders puzzelboeken © Sanders puzzelboeken 36 Niet blij ergens in gekend te zijn. (9) 30 16 10 9 34 28 37 Dit foefje hoort een vrachtwagen te 30 16 10 9 34 28 betreffen. (4) 38 Het klopt dat het in het midden zit. (4). Verticaal 19 Profiteren van een ander in een 1 Nummer dat opeenvolgend is. (4) restaurant. (7) 2 Student op de sportacademie. (8) 21 Insluiten vanwege de sieraden. (8) 3 Duidelijk publiek. (8) 22 Afgeschilderd als niet geheel 4 EtageS waar Shell objectief. (8) T O Ozich S bevindt. (8) W A NT H O O P SS O P LO A AO G S 5 Zootje dat is opgenomen. (12) 23 Adembenemend warm. (8) E ES O I P ML A A G WOA N H I O EO TP M E T EE R T JO E R I AE NT G EE R E I N M De gast achter vliegengaas wist hoe 24 Ligt op de vloer van een A EM 7 BR het E LT E R RT J AE A LN G NE R E N S KA OE AL B R AR C AA D AB B RL A N laat het was. (7) knaagdierenhok. (7) S T ES E GK O A A LB R AA C AA D AA B R A A NS T EE ZE EG L TA E RL U GA V AA L A 8 Een klein beetje van de zon. (9) 25 Zit voor straf op de trap. (5) EA N O E Z E JL T I E R U PG V A L J O N G EE N S SO T E M J T RI S I P (5) 11 De hoop van veel mensen. 34 Maat die binnen Zwitserse internetfora M J EO N NG E TN S S UT E EMM OT E R S I D R U KM T EE I N GT I S TU EE LM SO E 12 Die symptomen wijzenEopL lijntrekken. wordt gebruikt. (4) I D LR U VK AT KE I S G E I S DT S O N H E I I LL HV EA LK M NS I EE U WD (7) 17 Sproetje op het hemellichaam. (9) 35 Bent u als Europeaan G O UN H EE I EL H AE L MN N I I E U W B E T RG O KU K EE N E T R UA C EN I voor melk? (4). N D T H A R T B E T R O K K E N N D T

veilig veilig

T R U C E H A R T

Mede mogelijk gemaakt door Sanders Puzzelboeken

ANBO 75

VVV

C AD E

AU K A

AR T

Laat anderen ook profiteren van het ANBOlidmaatschap!

Maak ie mand en ont vang e lid en V Cadea ukaart VV van

€15 Kent u iemand die de hulp van ANBO ook goed kan gebruiken?

Laat hem of haar voordelig kennismaken met ANBO. Dat kan nu voor slechts € 29,95*. anbo.nl/lidwerftlid

of bel 0348 46 66 66

* Het nieuwe lid betaalt dit introductietarief voor het eerste jaar. Daarna is het ANBO-lidmaatschap € 4 per maand.

JA, ik maak iemand lid en krijg een VVV Cadeaukaart cadeau Voornaam

Tussenvoegsel

Achternaam

Postcode

JA, ik word lid van ANBO voor het instaptarief van €29,95 (normaal € 48)* Heer

Mevr.

Voorletters

Achternaam

Huisnr.

Geboren op:

Straat

Lidnummer

Postcode

E-mailadres

Datum

Geef uw gegevens bij voorkeur door via anbo.nl/lidwerftlid Of vul de bon in en stuur deze naar: ANBO o.v.v. ‘LWL’, Postbus 2012, 3440 DA Woerden.

Handtekening

Huisnr.

Woonplaats

VOORWAARDEN Actie geldt tot en met 11 december 2023. Eén VVV Cadeaukaart per geworven lid. Hoe meer leden, des te meer bonnen.

Tussenvoegsel

Telefoonnummer

LWLI_01_MAG5_ANBMAG_2342_I

HUIDIG ANBO-LID