ANBO Magazine 3 - 2020

3

Nº

MEI 2020

120 JAAR

UW GIDS VOOR GOED OUDER WORDEN LOSSE PRIJS € 5,95

DOSSIER

Geldzaken

Het testament

We hebben het er liever niet over Betalen in

de digitale wereld

‘Ik pas me niet GERDA HAVERTONG aan, ik pas me in’ INTERVIEW

ANBO 1

COLOFON & SERVICE Hoofdredacteur Jurriën Beerda Redactie Fleur Akersloot, Margot Eggenhuizen, Kirsten de Jonge, Roy van der Marel, Bernadet Naber, Willem Reijn, Marije Remmelink, Alex van Scherpenzeel, Atie Schipaanboord Fotografie Anouk de Kleermaeker, Shutterstock Vormgeving Houke Leupen Eindredactie Joost Marsman Realisatie Bureauvijftig BV, Zoetermeer Bladmanagement Yvonne Herman de Groot, Floris Venneman Druk en verspreiding PostNL Copyright 2020 ANBO Magazine, ISSN 1877-3427 Redactieadres ANBO, Postbus 2012 3440 DA Woerden, magazine@anbo.nl Advertenties Bureauvijftig BV, Zoetermeer, mail: florisvenneman@bureauvijftig.nl

Veiligheid en Welzijn

I.v.m. het Corona virus verstrekken wij tijdelijk GRATIS Persoonsalarmering* Mail direct de code naar: Info@nl-alarmering.nl Of bel ons: 085 -13 04 632

GRA TIS

WEES ER SNEL BIJ! OP=OP

Code

Valdetectie Spreek/luister verbinding 24/ 7 Meldkamer + Opvolging Locatie Voorziening

NSA

35C

* voorwaarden: u bent 55+, één Mobiel Alarm per huishouden

T. 085-13 04 632

VOORWOORD

www.nl-alarmering.nl

Lid worden? Dat kan natuurlijk altijd. Ga naar anbo.nl/aanmelden of bel onze Ledenservice via 0348 46 66 90 (bereikbaar op werkdagen tussen 10 en 15 uur). U betaalt per jaar € 48. Bekijk de 10 redenen om lid te worden op anbo.nl/ aanmelden.

Voor bedrijven Een abonnement voor bedrijven bedraagt € 32,50 per jaar.

Gegevens wijzigen Als u uw gegevens wilt wijzigen kan dit via de Ledenservice: bel ons op 0348 46 66 90 (bereikbaar van maandag t/m vrijdag tussen 10 en 15 uur) of stuur een e-mail naar ledenservice@anbo.nl.

Lidmaatschap opzeggen? U dient uiterlijk één maand voor het einde van uw lidmaatschap op te zeggen. Dit kan via anbo.nl/opzeggen of via Postbus 2012, 3440 DA Woerden o.v.v. opzegging. U kunt ons via ledenservice@anbo.nl ook mailen. Uiteraard horen wij graag de reden van uw opzegging.

Privacy ANBO legt gegevens vast van ANBOleden en abonnees van ANBO Magazine. Hierbij houden wij ons aan de wet- en regelgeving op het gebied van de bescherming van persoonsgegevens, zoals de AVG. Wij gebruiken uw gegevens onder meer om u te informeren over relevante producten en diensten van door ons zorgvuldig geselecteerde partners en aanbieders. Stelt u hier geen prijs op, stuur dan een e-mail naar ledenservice@anbo.nl, of een brief naar Postbus 2012, 3440 DA Woerden t.a.v. Ledenservice.

Meer informatie: anbo.nl/privacyverklaring Gesproken magazine Voor blinden en slechtzienden is er uiteraard een ingesproken versie van het ANBO Magazine op cd beschikbaar. Meld u aan via ledenservice@anbo.nl of bel ons even via 0348 46 66 90.

Wat een tijd ...

Op het moment dat ik dit schrijf (eind maart) zitten we volop in de coronacrisis. We staan daar in dit magazine vrijwel niet bij stil en dat heeft twee redenen.

Ten eerste valt deze editie pas begin mei bij u op de mat of in de brievenbus. En misschien leest u het pas een paar dagen later. Dan is de situatie alweer heel anders dan vandaag. Maar niemand weet hoe het er dan precies uitziet. Wie had begin maart kunnen voorspellen dat we nu in een ‘intelligente lockdown’ zouden zitten?

Doen we dan helemaal niets omtrent het coronavirus? Integendeel! Sinds het menens is zijn we niet vijf, maar zeven dagen per week open en bereikbaar van negen uur ’s ochtends tot negen uur ’s avonds. Mijn collega’s zitten klaar voor iedereen met vragen over corona. Maar we zijn ook een luisterend oor als u gewoon even behoefte heeft aan een praatje. Want we beseffen maar al te goed dat ‘social distancing’ kan leiden tot (meer) eenzaamheid. En dat al het negatieve nieuws over corona u misschien angstig of onzeker maakt. Wilt u graag iemand spreken? Bel ons dan via 0348 46 66 66.

Ik raad u ook aan onze website in de gaten te houden. Daarop kunnen we uiteraard nog actueler zijn dan in het magazine. Datzelfde geldt voor onze sociale mediakanalen en onze e-mailnieuwsbrieven. Ontvangt u die nog niet? Kijk dan op www.anbo.nl/nieuwsbrief en schrijf u in. Dit is de uitgelezen tijd om (nog) digitaal vaardiger te worden. Lukt dat om wat voor reden dan ook echt niet, dan kunt u ons ook daarover altijd bellen. We zijn er om u te helpen!

De tweede reden dat we nauwelijks stilstaan bij corona, is dat u inmiddels zo ontzettend veel over dit virus heeft gehoord en gelezen, dat we ons kunnen voorstellen dat u inmiddels ook wel weer eens iets anders wilt lezen. Dit magazine staat, zoals u van ons gewend bent, weer boordevol nuttige, leerzame en ook leuke informatie. Ik wens u heel veel leesplezier. Blijf gezond!

Jurriën Beerda Hoofdredacteur

PS Uiteraard hoor ik heel graag wat u van dit magazine vindt! Dat kan via: j.beerda@anbo.nl

@JurrienBeerda

www.linkedin.com/in/jurrienbeerda

ANBO 3

3

Nº

Inhoud

OP DE COVER

GERDA HAVERTONG

‘Ik ben trots op Sesamstraat’ DOSSIER GELDZAKEN; NALATENSCHAP EN TESTAMENT 14 GERDA HAVERTONG

‘Mijn leven lang heb ik kansen gepakt’

24 HET ERFENIS ALFABET

52 ANBO TIPT

FOTO ANOUK DE KLEERMAEKER

Tanken met korting, overnachten bij Van der Valk, het boek ‘slim schenken’ en nog veel meer.

Antwoord op vragen van leden

KORTING FINANCIEEL INZICHT GESPREK

71

4 ANBO

Nalatenschap bespreekbaar maken

36 NALATEN IN NEDERLAND

€ 100

WERELD

Hoe doe je dat?

50 SMART LIVING DEEL 2

31 DAAR PRAAT JE NIET OVER ...

LEDENVOORDEEL

44 BETALEN IN DE DIGITALE

21 SCHENKEN EN ERVEN

14

En ook

26 LUCIENNE VAN DER GELD

“Kom met uw probleem bij mij en ik zal u eerlijk zeggen of ik u kan helpen.”

Een digitale kameraad

Tips van hoofdredacteur Jurriën Beerda

62 DE NIEUWE DONORWET

Wat betekent die voor u?

Feiten en cijfers

ELK NUMMER 3 Colofon en voorwoord 7 Column Liane den Haan 8 Op de bres 10 Raad & Daad 58 ANBO Experts 60 ANBO-stel 63 ANBO-vrijwilliger 66 ANBO-lid 68 Ledenvoordeel 73 Werf een lid en krijg een

panini grill cadeau 74 Puzzel

31

60 34

ANBO 5

COLUMN LIANE DEN HAAN

Zorgen

voor elkaar Hoe heerlijk is het om goede vrienden te hebben? Ik weet niet hoe het met u zit maar ik hou ervan om samen met vrienden gezellig tijd door te brengen.

Samen te eten, te kletsen, te wandelen...

Mag ik nu op de traplift?

Op het moment dat ik deze column schrijf zitten we volop in de coronacrisis. Natuurlijk is het fijn om soms even alleen te zijn en tijd voor jezelf te hebben. Maar overwegend ben ik toch iemand die graag mensen om zich heen heeft. Ik heb dan ook kennissen en vrienden in alle soorten en maten en in verschillende landen. Met allemaal is er een unieke en bijzondere band. Met de een wat hechter dan met de ander, maar ik hou van allemaal. En nu moet ik ze een poosje missen omdat we zoveel mogelijk thuiswerken en elkaar niet zien vanwege de kans op besmetting.

PROFITEER NU VAN

€500,KORTING

Stannah is dé wereldmarktleider in trapliften Voor iedere trap een betaalbare oplossing, ook buitenshuis Ruimtebesparende rail en stoel

BEL GRATIS

0800 - 5066

Groot aanbod aan jonge tweedehands liften met natrekbare historie

Naast bellen kunt u ook documentatie aanvragen via www.stannah.nl, per e-mail via info@stannah.nl, of per post:

envelop naar Stannah B.V., Antwoordnummer 17006, 2170 VB, Sassenheim.

Dhr./Mevr.:

Postcode:

Tel.:

E-mail:

ANBO MAGAZINE

Ja, stuur me een brochure. Stuur de ingevulde coupon in een ongefrankeerde

Sommigen ken ik al vanaf de kleuterschool, zoals Ageeth. Weken geleden ging ik nog bij haar eten en dat voelt altijd heerlijk vertrouwd. Met Richard heb ik op dansles gezeten.

Hij is mijn allerbeste vriend waar ik ontzettend mee kan lachen, maar waar ik ook lekker bij kan uithuilen en zelfs op afstand, hij woont in Spanje, zijn we altijd dicht bij elkaar.

Lau weet mij altijd te inspireren en met mijn allerbeste vriendin op Turks Cyprus, Bahar vorm ik het duo Waldorf & Statler van de Muppet

Show, altijd een feest. Riza kookt en heeft altijd een luisterend oor, Margo, weliswaar in Indonesië nu, blijft voor altijd een zielsmaatje en zo kan ik nog wel even doorgaan. Mijn allerliefste vriendinnetje Marija spreek ik dagelijks. We bespreken alles en door dik en dun staan we voor elkaar klaar, doen we gezellige dingen, maar delen we ook de minder leuke zaken. Dit soort mensen zijn van onschatbare waarde. Ze geven mijn leven kleur en zorgen dat ik me nooit alleen voel.

Maar toch, naarmate we ouder worden neemt ook het sociale netwerk af. Bij ANBO zien wij dat elke dag weer. En nu, met dit verschrikkelijke virus spreken we veel mensen aan de telefoon die nog maar weinig mensen zien of spreken. Met alle aangekondigde maatregelen om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan, zien we dat veel mensen die verkouden of grieperig zijn niet op bezoek gaan bij kwetsbare ouderen. Begrijpelijk natuurlijk, maar dit heeft veel impact en zorgt ervoor dat mensen in een sociaal isolement komen.

We hebben daarom een telefoonnummer geopend waar onze collega’s klaar zitten voor mensen die vragen hebben over het coronavirus, maar ook over andere dingen. Mensen die het gezellig vinden om even een praatje te maken. Wij vinden dat ook heel gezellig. Als het virus weer voorbij is

hopen we deze mensen ook in contact te brengen met onze vrijwilligers.

Die het ook ontzettend leuk vinden om eens langs te gaan en te kijken of er gezamenlijk weer een sociaal netwerk opgebouwd kan worden.

Als ANBO willen we graag dichtbij elkaar zijn. Omdat we allemaal tot de ANBO-familie en -vrienden horen.

Familie en vrienden zorgen voor elkaar. Gewoon, omdat dat fijn is en omdat samen nu eenmaal een stuk gezelliger is.

Liane den Haan Directeur-bestuurder ANBO PS. Heeft u zin om een gezellig praatje te maken? Of kent u iemand die dit weleens zou willen? Bel dan met mijn collega’s. Ook zij vinden het erg leuk om met u te praten.

Bel naar: 0348 46 66 66. l.denhaan@anbo.nl www.twitter.com/lianedenhaan

ANBO 7

GESPREKSSTOF

OP DE

BRES

GESPREKSSTOF Achter de schermen helpen we leden dagelijks met advies en belangenbehartiging. In deze rubriek houden we u op de hoogte. Zelf een vraag? Ga naar anboraadendaad.nl of bel de Raad & Daad Advieslijn op 0348 46 66 88.

Mailen kan ook: raadendaad@anbo.nl.

ANBO heeft samen met zes cliënten-, patiënten- en ouderenorganisaties gereageerd op het wetsvoorstel van VWS-minister Hugo de Jonge om ‘resultaatgericht te beschikken’. Mensen krijgen dan niet op basis van uren maar van een vage omschrijving de Wmo-hulp waar ze recht op hebben.

ANBO en de andere partijen vinden dat dit wetsvoorstel van tafel moet, want het leidt tot onzekerheid bij mensen die afhankelijk zijn van deze hulp en ondersteuning.

Stijging waterschapslasten en gemeentelijke heffingen aanslag op koopkracht ANBO is ontstemd over de forse verhogingen bij zowel de waterschapslasten als de gemeentelijke belastingen.

Eindelijk is er door verschillende maatregelen op fiscaal gebied een voorzichtige plus in het besteedbaar inkomen van gepensioneerden, verdwijnen die door de hogere heffingen als sneeuw voor de zon.

Wij vinden dat een slechte zaak, zowel voor de uitkomst als principieel; waterschappen en gemeenten beïnvloe-

den met de heffingen de koopkracht van burgers. Maar koopkrachtbeleid is niet iets voor regionale en lokale bestuurders. Daar gaat de centrale overheid (‘Den Haag’) over. ANBO vindt dan ook dat de centrale overheid moet ingrijpen bij deze forse stijgingen.

Wmo is de zorg en ondersteuning die gemeenten moeten leveren om ervoor te zorgen dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen wonen. Veel mensen zijn afhankelijk van deze zorg en daarom is het belangrijk dat zij weten waar ze aan toe zijn. Bijvoorbeeld als het gaat om huishoudelijke hulp.

Kijk voor meer informatie op: anbo.nl/heffingen anbo.nl/waterschap

OUDERE KAN LASTIG GESCHIKTE WONING VINDEN Eén op de drie ouderen is de afgelopen tijd actief op zoek geweest naar nieuwe, geschikte woonruimte. Van die groep is het 89 procent (!!) niet gelukt om deze woonruimte te vinden. Dat blijkt uit een korte peiling van ANBO. Omdat de meeste gemeenten te weinig investeren in seniorenhuisvesting, zitten veel ouderen ‘gevangen’ in hun huidige woning. Met alle gevolgen van dien.

8 ANBO

Veel ouderen willen graag verhuizen naar een geschikte woning. Want vaak is het huis waarin ze nu wonen te groot, zijn er drempels of kunnen ze niet meer goed de steile trap op. Maar waar moeten ze dan naartoe? Geschikte en ook nog betaalbare woningen voor senioren zijn er niet of nauwelijks. ANBO vind dat echt heel ernstig. Waarom hebben gemeenten zo weinig oog voor goede huisvesting voor hun oudere inwoners?

Wetsvoorstel ‘Resultaatgericht beschikken’ moet van tafel ANBO vindt het geen goed idee dat gemeenten in een beschikking alleen hoeven aan te geven dat iemand recht heeft op een ‘schoon huis’. Wat ons betreft hoort daarbij te staan hoeveel uur ondersteuning iemand dan krijgt. Dat geeft duidelijkheid.

In een gezamenlijke reactie geven de organisaties aan dat resultaatgericht beschikken de positie van de cliënt verzwakt. Ook leidt het tot meer onzekerheid, omdat gemeenten en aanbieders niet helder hoeven aan te geven wat de ondersteuning is die zij bieden. Daarnaast krijgen gemeenten en zorgaanbieders de mogelijkheid om de zorg en ondersteuning die mensen krijgen vanuit de Wmo tussentijds aan te passen, zonder herbeoordeling.

Dat kan ertoe leiden dat mensen niet

ANBO roept gemeenten daarom al jaren op ervoor te zorgen dat die woningen er wél komen.

En bijna de helft van alle ouderen zegt dat er in hun gemeenten geen nieuwe woonprojecten voor senioren zijn of binnenkort worden gestart.

Uit de peiling van ANBO blijkt ook duidelijk dat er nauwelijks alternatieve woningen voor ouderen zijn. Twee derde (65 procent) van de respondenten geeft aan dat er bij hem of haar in de buurt geen mogelijkheden zijn om naar een meer geschikte woning te verhuizen.

ANBO vindt dat goed oud worden begint bij goed wonen. In een huis dat bij iemand past, in een wijk die uitnodigt om in contact te treden met anderen en waar voorzieningen (een apotheek, huisarts en supermarkt) in de buurt zijn. Als mensen goed wonen, kunnen

de zorg of ondersteuning krijgen die zij nodig hebben. Bijvoorbeeld omdat een gemeente gaat bezuinigen of de aanbieder te weinig personeel heeft.

De extra flexibiliteit die de minister met het wetsvoorstel wil bieden, komt vooral ten goede aan de aanbieder, maar vergroot de onzekerheid voor cliënten.

De inhoud van het wetsvoorstel is al eerder door de Centrale Raad van Beroep afgewezen.

Kijk voor meer informatie op: anbo.nl/tafel

ze langer zelfstandig blijven en doen ze minder beroep op zorg. Gemeenten moeten initiatieven omarmen en samen met burgers gaan kijken wat mogelijk is om te zorgen dat ouderen een goede en fijne plek hebben om te wonen.

Kijk voor meer informatie op: anbo.nl/gevangen

ANBO 9

GESPREKSSTOF

GESPREKSSTOF

Raad&DAAD CORONA EN ANBO

Het is 1 mei geweest, dus de meeste mensen zullen de aangifte inkomstenbelasting van 2019 al hebben ingediend.

Of hebben dat laten doen.

Op het moment van schrijven bevinden we ons midden in de coronacrisis. We weten niet hoe de zaken er over een aantal weken voor staan, omdat er nu iedere dag wel iets verandert. Voor de zekerheid brengen we daarom toch even onze speciale telefoonlijn onder de aandacht.

Heeft u vragen? Of wilt u gewoon graag een praatje maken? Bel dan even naar 0348 46 66 66. We zijn dagelijks bereikbaar van negen uur ’s ochtends tot negen uur ’s avonds.

Hou voor alle ontwikkelingen onze website in de gaten, volg ons via social media en meld u, zover u dat nog niet

heeft gedaan, aan voor onze e-mailnieuwsbrieven via: anbo.nl/nieuwsbrief

Alle veel gestelde vragen met betrekking tot het coronavirus vindt u op: anbo.nl/corona

INVULHULP

Is de vrijwilliger nog niet bij u langs geweest? ANBO-leden, die al eerder door de betreffende invulhulp zijn geholpen, kunnen wij in plaats van het huisbezoek telefonisch bij hun aangifte ondersteunen. De vrijwilliger neemt daarvoor contact met u op.

10 ANBO

Het kan natuurlijk dat u na het insturen nog een factuur vindt, bijvoorbeeld van de tandarts, die u vergat op te geven. Of u ontdekt dat u een fout hebt gemaakt bij het invullen.

U geeft de wijziging door op MijnBelastingdienst. Let wel, deze weg moet u ook bewandelen als u de aangifteapp heeft gebruikt voor de aangifte. In de app kunt u namelijk niets aanpassen.

Kunt u dat nog herstellen? Gelukkig wel. Ook als u de belastingaangifte al hebt verstuurd, kunt u iets aanpassen, een fout verbeteren of gegevens aanvullen. Zelfs als u al een definitieve aanslag hebt ontvangen. Uw aangifte wijzigen kan tot 5 jaar na het jaar waarover de aanslag gaat. Zo kunt u dit jaar nog uw aangifte over het jaar 2016 aanpassen als u meent dat die niet goed is gedaan.

Heeft u de aangifte op papier ingediend? Dan stuurt u een brief met daarin de correctie die u wenst naar de inspecteur van de Belastingdienst.

Geen kosten voor papieren bankafschriften

niet bij leden thuis In verband met de corona crisis adviseert de overheid om de komende periode een gepaste afstand (van minimaal 1,5 meter) aan te houden met andere mensen. Dat heeft gevolgen voor onze dienstverlening binnen de ANBO Belastingservice.

Wij zijn zuinig op leden en op onze vrijwilligers. De invulhulpen van ANBO komen daarom de komende tijd (tot 1 juni) niet bij u thuis om u te helpen met de aangifte inkomstenbelasting.

Iets vergeten in uw aangifte inkomstenbelasting?

ONZE BEL ASTINGINVULHULPEN, WAARONDER BERT KUIPER, KOMEN DUS VOORLOPIG NIET BIJ LEDEN OVER DE VLOER.

In ieder ander geval vragen wij tot 1 september uitstel voor u aan en gebeurt het invullen van de aangifte na 1 juni. Heeft u vragen over onze Belastingservice of de bovenstaande informatie? Bel ons dan op tel. 0348 - 46 66 91 of kijk op onze website voor actuele info.

ABN-AMRO brengt sinds 1 april 2020 geen kosten meer in rekening voor het ontvangen van papieren afschriften als de rekeninghouder vóór 1 januari 1945 is geboren. Hoewel steeds meer senioren gebruikmaken van de mogelijkheid van digitaal bankieren, is er een groep die die overstap niet kan maken. Zij zijn aangewezen op bankieren op papier. Tot 1 april 2020 rekende ABN-AMRO daar extra kosten voor. Daar zijn zij nu mee gestopt, zodat bankieren voor deze groep senioren ook toegankelijk blijft. Een goede stap; ANBO hoopt dat de andere banken hier een voorbeeld aan zullen nemen!

Wilt u de verdeling van inkomsten en aftrekposten tussen u en uw partner aanpassen? Dat kunt u pas herstellen binnen zes weken na de datum van de definitieve aanslag.

Dus niet eerder, maar zeker ook niet later!

Heeft u de aangifte inkomstenbelasting 2019 nog niet ingediend, bijvoorbeeld omdat u uitstel hebt aangevraagd?

Dan is er niets aan de hand en kunt u de juiste gegevens meenemen in uw aangifte.

Aan de lijn:

ANBO-medewerker Peter Spierings Als u onze Raad & Daad Advieslijn belt is de kans groot dat u Peter Spierings aan de lijn krijgt. Samen met zijn collega’s helpt hij maandelijks ongeveer 500 leden, die allemaal hun eigen verhaal hebben. anboraadendaad.nl (of bel de Raad & Daad Advieslijn via 0348 46 66 88)

ANBO 11

ADVERTORIAL

THEMA: DIEPE SLAAP

DOSSIER GELDZAKEN

Slaap is noodzakelijk voor het lichaam.

Goed slapen is essentieel voor herstel van je lichaam. Als je te weinig slaapt, heeft dit invloed op je humeur, je welzijn en de gezondheid van je lichaam.

‘Tegenwoordig slaap ik als roos’ een roos

Nalatenschap & testament

Birthe weet maar al te goed hoe het voelt als je voor je gevoel niet geslapen hebt. Birthe had hier bijna 2 jaar lang last van. - Als ik’s ochtends opstond, voelde ik me moe en was ik niet in vorm.

Het viel me ontzettend zwaar om elke dag mijn werk te doen. Sinds ik de Melissa™ -tabletten neem sta ik blij op en voel ik me sterk.

Samen met haar man beheert Birthe een klein timmerbedrijf waar ze de boekhouding voor haar rekening neemt. Ik was een compulsieve eter omdat ik’s nachts niet kon slapen.

- We hadden het goed samen en waren gelukkig. Helaas kwam er een kink in de kabel toen ik zo’n 5 jaar geleden’s nachts steeds wakker werd en niet meer goed in slaap kon komen.

De gevolgen hiervan waren heftig. Ik had vaak een slecht humeur en ik voelde me dag in, dag uit moe. Ik greep naar eten als troost, omdat ik daar voor mijn gevoel nog iets van energie uithaalde. Hierdoor zaten op een gegeven

Rustgevende diepe slaap op een natuurlijke en gezonde manier De tablet bevat een citroenbalsemextract, dat helpt een goede nachtrust in stand te houden, het aminuzuur L-theanine, een kamille-extract, vitamine-B-complex en magnesium. Het bestanddeel B-vitamine draagt bij aan een normale functie van de geest en het zenuwstelsel.

• geen hormonen • geen verslaving • geen slaperigheid

moment al mijn kleren te strak en werd ik nog verdrietiger en depressief. Dit heeft bijna 2 jaar geduurd.

IK KREEG HET ADVIES OM MELISSA TE PROBEREN

Op een goede dag besprak ik mijn problemen met mijn buurvrouw. Zij adviseerde mij om de Melissa-tabletten uit te proberen, waarover ze veel goede dingen had gehoord. Ik vroeg ernaar bij de drogist en de winkelmedewerker vertelde me dat de tabletten citroenmelisse bevatten. Citroenmelisse draagt bij aan een gezonde en rustgevende slaap en zorgt voor ontspanning zonder dat je er suf van wordt. De tabletten dragen ook bij aan een goed functioneren van het zenuwstelsel*. En dus kocht ik mijn eerste verpakking en ging ik hoopvol naar huis.

ACTUEEL

Bestel Melissa Dream vandaag en krijg het direct aan je deur geleverd.

Bestel bij: hollandandbarret.nl, da.nl, newnordic.nl, gezondheidswinkel.nl en andere online gezondheidswinkels.

Bel 010-204 55 28 of kijk op: www.newnordic.nl

Nederlanders en geldzaken: we zijn er veel mee bezig, maar we praten er niet graag over. Zeker niet in combinatie met dat andere grote taboe-onderwerp waar we vroeg of laat allemaal mee te maken krijgen: de dood. Terwijl het juist belangrijk is om over beide af en toe na te denken en te praten. Daarom een dossier vol informatie over nalaten, schenken, erven en het testament. Want we moeten het er toch een keer over hebben.

IK SLAAP NU ELKE NACHT DOOR ZONDER TUSSENTIJDS WAKKER TE WORDEN

Het is een fantastisch gevoel om elke avond naar bed te gaan in de wetenschap dat ik kan gaan slapen zonder midden in de nacht wakker te worden en niet meer in slaap kan komen.

Het geeft me zoveel zelfvertrouwen! Ik ben blij dat ik mijn leven weer op de rails heb! Het is werkelijk ongelooflijk hoe slecht slapen je kwaliteit van leven kan beïnvloeden. Daar heb ik vroeger nooit bij stilgestaan!

ANBO 13

DOSSIER GELDZAKEN

Gerda Havertong

‘ Iets overdragen van mens tot mens, dát is nalatenschap’ Interesse in cijfers en geldzaken heeft ze niet zo, zegt actrice, theatermaker en presentator Gerda Havertong (73). Belangrijker vindt ze het om iets te kunnen betekenen in de maatschappij en iets over te dragen van mens tot mens. “Ik was erg ontroerd toen een boomlange jongen tegen me zei: ‘Ik ben met u opgegroeid.’”

TEKST MARGOT EGGENHUIZEN FOTO’S ANOUK DE KLEERMAEKER

Op een prachtige locatie in de Achterhoek stappen we een rietgedekte ruimte in. Dit is niet alleen de plek waar Gerda Havertong en haar echtgenoot wonen, maar ook waar ze een kunstgalerij runnen. Een verscholen paradijs.

Maar wel een waar de naastgelegen snelweg steeds meer terrein wint. Havertong: “We hebben hier altijd erg plezierig gewoond, maar de uitbreiding van de snelweg heeft een klap op mijn hart gegeven. Mijn thuis is een plek waar ik het fijnst mijn hoofd neerleg. Maar mijn plek is me afgepakt, zo voelt dat.” Als ze begint te vertellen over de kleurige kunst in de galerij of in de achtertuin het indrukwekkende uitzicht op de IJssel laat zien, verschijnt er meteen weer een grote glimlach op haar gezicht. “Ik ben van 14 ANBO

mezelf een hele portie optimisme.” En als de fotograaf erom vraagt, neemt ze energiek plaats op de schommel in de hoge galerijruimte. Sierlijk zwiert ze naar voren en naar achteren. Het kind in Havertong is ontwaakt.

ZORGEN VOOR DE NATUUR “Ik kom uit een andere samenleving, mijn fundament is gelegd in Suriname. In mijn opvoeding heb ik dingen meegekregen die niet altijd toe te passen zijn in de Nederlandse samenle-

‘Ik pas me niet aan, ik pas me in’ ANBO 15

DOSSIER GELDZAKEN

DOSSIER GELDZAKEN

‘Al voordat ik naar school ging speelde ik schooltje’

ving. Bijvoorbeeld de natuur: in Nederland heerst het idee dat we moeten dénken om de natuur. Maar je redt het niet met denken alleen. Ik ben opgegroeid met de leer dat je zórgt voor de natuur, dat je echt iets dóét. En dat je bijvoorbeeld dankbaar bent dat de zon schijnt, in plaats van te klagen dat het zo warm is. De natuur geeft ons altijd een handreiking. We worden erdoor overspoeld: moet je eens kijken hoe goed de natuur voor ons zorgt!”

NOOIT MEER PLUKKEN “Dat je de natuur ook alleen kunt zien als sier om je heen, dat had ik in Suriname nooit geleerd. Wij hadden geen bloemperken om alleen maar naar te kijken; als er bloemen waren, mocht je die plukken. Die gaf je aan je juf of aan iemand in de kerk – altijd om een ander blij mee te maken.

Daar ben ik tijdens mijn eerste kennismaking met Nederland flink de mist mee in gegaan. Ik kwam in het late voorjaar van 1966 naar Den Haag voor een studie en verbleef in een domineesgezin. Ik was dol op de rozen die ik zag en wilde de domineesvrouw iets aanbieden. Ik weet het nog goed: zij zat in een de naaikamer in huis sokken te stoppen 16 ANBO

toen ik voor de deur stond met in mijn handen een grote bos rozen die ik in het rozenperk had geplukt. Ze zag me en het enige wat ik hoorde was een verbaasd 'Gerda?'. Ze werd knalrood, vanuit haar hals tot aan de blauwige spoeling in haar haren. Met een hoge stem joeg ze me naar mijn kamer. Ik voelde onbegrip: ze zei niets, dus ik wist niet wat er aan de hand was. Pas later begreep ik dat het hier niet gebruikelijk is om zomaar rozen op straat te plukken, dat heb ik dus ook nóóit meer gedaan. Als ik nu langs een mooi bloemenperk loop, merk ik dat ik het heb leren waarderen.

Dat heeft alles te maken met vaardigheden, met leren. Het is lastig als je niet verteld wordt wat de normen en waarden van een samenleving zijn. Dan sta je opeens tegenover elkaar met pijn. We moeten elkaar daarin helpen. Dat geldt ook voor de vreemdelingen die nu komen, die hebben nog niet de kans gehad om te wennen. Of de juiste mensen om zich heen te hebben.”

ETIKET OPGEPLAKT “Ik heb in mijn leven kansen gepakt, of in elk geval geprobeerd om ze te zien. Ik heb van me afgeschud wat niet bij me paste en ervoor gekozen om te zeggen wat ik vind van de veranderende samenleving in Nederland. Mijn aanwezigheid in kinderprogramma’s is me overkomen, maar ik ben dankbaar dat ik daar heb mogen zijn. Toen ik heel klein was, wilde ik al schooljuffrouw worden. Ik speelde al schooltje voordat ik naar school ging. Onder ons huis. Ik was de juf en als mijn moeder in de keuken was, praatten we met elkaar door de kieren van de vloer. Ik wilde al vroeg mensen verhalen vertellen. Ik ben een richtinggever, geen meeloper. Bij Sesamstraat heb ik geprobeerd de onderwerpen naar me toe te trekken die bij me pasten, en dat heeft me gebracht waar ik nu ben. In de theaterwereld – en ook in het echte leven trouwens – krijg je al snel een etiket opgeplakt. Onvoldoende maakt men gebruik van alles wat je geëtaleerd hebt; vaak wordt er maar een klein stuk uitgelicht. Bij Sesamstraat was Gerda zoet en lief, maar ik wilde

haar meer het gezicht geven van een actieve Surinaamse vrouw die werkt. Dat is denk ik kenmerkend voor mij: ik pas me niet aan, ik pas me in.”

BLIJVEN ONTWIKKELEN “In Suriname wordt overigens een andere invulling aan werk gegeven: je bent niet iemand omdát je werkt, je bent gewoon iemand en daarom kun je werken. Mensen die in Nederland geen werk hebben, voelen zich soms een nul.

Hou op zeg, denk ik dan, je zou er terneergeslagen van raken. Jij bent er eerder dan je werk. Je moet leren, jezelf blijven ontwikkelen, weten wat je waard bent – dat is de bedoeling. ‘Je moet ervoor zorgen dat je iets wordt in de maatschappij’, zei mijn vader vroeger. Maar het moet niet zo zijn dat je een klap krijgt als dat even niet lukt. Alsof je als persoon dan niet meer van belang bent. Al jong zong ik graag en speelde ik toneel. Maar o wee als ik een 4 of 5 op school haalde; dan werd dat direct gekoppeld aan het creatieve dat in me zat. Op deze manier zou ik niks worden in de maatschappij, vond mijn vader. En dan verscheurde hij de schriften waarin ik liedjes had geschreven. Ik neem het mijn ouders niet kwalijk dat ze er zo over dachten. Er was in die tijd immers geen rolmodel, geen zangeres die met zingen haar brood kon verdienen. Wat waren de mogelijkheden? Verpleegster, schooljuffrouw en kantoorbediende – dat waren de beroepen die ik kende. De eerste keer in Holland zag ik iemand in een prachtige etalage kruipen.

Een etaleur, zo leerde ik later. Ik had nog nooit van dat beroep gehoord en wist niet dat je daarvoor kon leren. Je maakt zo’n ontwikkeling door als je in een land komt en je hebt andere bagage en dat is wederzijds.”

TOONBEELD “Ik heb Pedagogiek gestudeerd, maar ben uiteindelijk toch gegaan voor de performance, voor het creatieve, voor mensen gelukkig maken. Toen ik adieu zei tegen het onderwijs, ben ik nog steeds aan overdracht blijven doen. Ik voel me incompleet als ik dat niet allemaal tegelijk kan doen. Er is vaak gezegd: kies nou eens. Maar ik kan niet kiezen, voor mij vormen al die sporen die ik achterlaat een eenheid. Het is mijn roeping. Ik ben geen betweter, wel degene die probeert richting te geven aan gedachten die we allemaal hebben. Ik hoop dat ik daarin een toonbeeld ben. Nog steeds ben ik betrokken bij het onderwijs en kinderen. Zo lees ik voor tijdens de Nationale Voorleesdagen. Ik ben zelf vroeger niet echt voorgelezen – de middelen waren er gewoon

niet – maar ik weet dat het werkt. Op een dag stapte ik voor het eerst een bibliotheek binnen. Ik wist niet dat het bestond, zoveel boeken bij elkaar! En een keer geen schoolboeken, maar echt boeken om te lezen in je vrije tijd.”

SESAMSTRAAT “Ik heb er plezier in om dingen over te dragen, om een beleving achter te laten bij mensen. Als ik besef welke rol ik heb gespeeld in het leven van kinderen, doet me dat wat.

Ik was een keer aan het werk op Bevrijdingsdag en een boomlange jongen van 17 kwam me tegemoet. Hij zei: ‘Ik ben met u opgegroeid.’ De tranen sprongen in mijn ogen, dat heeft me heel erg ontroerd. Ik kan in de verste

uithoeken ergens binnenkomen en bóem, iemand spreekt me aan over wat ik heb gedaan. Of mensen zeggen dat ik in het echt zo klein ben, haha. Maar meestal gaat het over een aflevering van Sesamstraat, over wat ik heb gezegd. Een teken dat ik er voor elk kind was. Dat iemand zich zo’n aflevering herinnert, dat heeft Sesamstraat mij gebracht.

Het programma heeft in een wereld van onaardigheden, van minachting naar elkaar, van wantrouwen en racisme niet geschroomd om pijnpunten aan de orde te stellen. Ik ben er trots op dat ik daar deelgenoot van ben geweest. De ANBO 17

DOSSIER GELDZAKEN

DOSSIER GELDZAKEN meeste mensen zullen bij het woord nalatenschap denken aan materie, maar ik weet dat ik regelmatig de vrijgevigheid van anderen ervaar. Dat hoeft niet met geld te zijn. Iets overdragen van mens tot mens – ik hecht meer aan die vorm van nalatenschap.”

Gerda Havertong

& GELDZAKEN MAAKT GELD GELUKKIG?

“Jazeker, het is zo’n onzin om te beweren dat dat niet zo is. Gezondheid maakt je het allergelukkigst, maar je gezondheid gaat eraan als er geen geld is. Geld biedt een zeker rustpunt.”

HOE HEEFT U UW GELDZAKEN GEREGELD? “We hebben hier een bedrijf met een prachtige kunstcollectie. Ons geld zit in deze spullen. Mijn echtgenoot heeft ooit met de tandarts de rekening geruild voor een kunstwerk. Mensen zijn vaak niet meer te porren om elkaar tegemoet te komen in genoegdoening, terwijl het zoveel moois kan opleveren.”

HOE ZAKELIJK BENT U? “Ik ben niet goed met cijfers en money business. Ik verplaats me altijd teveel in de ander, en denk al gauw als ik een tarief wil vragen: dat kunnen ze zich vast niet permitteren. Nu ik in de herfst van mijn leven ben – een mooie tijd hè, dit er aub af – durf ik meer te zeggen: 'Ik voel me gewaardeerd als je me een vergoeding aanbiedt.' Soms leidt dat tot discussie, organisaties zeggen dan dat ze daar geen potje voor hebben. Dat heeft te maken met de mentaliteit in Nederland: we praten niet over geld, je moet blij zijn dat je wordt gevraagd. Terwijl er vaak een groep mensen is die wél aan het gebeuren verdient.”

‘Ik weet dat ik regelmatig de vrijgevigheid van anderen ervaar’ 18 ANBO

Stichting Wiesje Gerda Havertong richtte in 1999 Stichting Wiesje op, na het overlijden van haar dementerende moeder Wiesje. Tijdens het ziekteproces zag Havertong dat Suriname over onvoldoende middelen en deskundigheid beschikt om mensen met dementie goede zorg te kunnen bieden.

Met haar stichting brengt Havertong middelen bij elkaar, wordt kennis overgedragen en worden voorzieningen gerealiseerd. Onlangs is een dag-/kenniscentrum en 24/7 opvang geopend in Paramaribo voor mensen met dementie. www.wiesje.nl

GERDA

HAVERTONG Gerda Havertong (1946) groeide op in Suriname. Al op jonge leeftijd begon ze met zingen en toneelspelen. In 1966 kwam ze naar Nederland voor een studie Pedagogiek. Een aantal jaren combineerde ze haar werk in het onderwijs met optreden, maar uiteindelijk koos ze voor het artiestenvak. In 1985 kreeg ze een rol in het kinderprogramma Sesamstraat en die heeft ze ruim dertig jaar vervuld. Havertong was ook te zien in andere tv-programma’s – waaronder Baantjer en Waku Waku – en films, had rollen als verteller in diverse (muzikale) voorstellingen, maakte theater, zong en schreef boeken. Nog steeds treedt ze op en is ze op televisie te zien. Ook is ze betrokken bij diverse goede doelen, waaronder haar eigen Stichting Wiesje. Havertong is getrouwd met kunsthandelaar Roelof Lenten; zij hebben respectievelijk een zoon en een dochter uit hun eerdere huwelijk. Samen hebben ze vier kleinkinderen. Ze wonen in de Achterhoek en runnen een kunstgalerij aan huis. www.gerdahavertong.nl

ANBO 19

DOSSIER GELDZAKEN

Kennismakingspakket met Magnum

Schenken en erven voor gevorderden

45% KORTING

5 FLESSEN + MAGNUM (1,5L.)

€ 72,NU SLECHTS

€ 39

,-

Met actiecode:

TP5AN*

Profiteer nu van dit Kennismakingspakket met de vijf populairste rode wijnen van het afgelopen jaar.

Geniet van: de romige topfavoriet La Pauline een rijk gekruide klasse Sangiovese een mooie Negroamaro van Montebelo Acantus: bekroond met 10 medailles een boterzachte zeven jaar oude Gran Reserva

Wijnbeurs Proefpanel Al onze wijnen worden geproefd door een onafhankelijk, deskundig proefpanel van 8 wijnexperts, met samen 170 jaar proefervaring.

De beste en meest koopwaardige wijnen worden door hen geselecteerd.

Inclusief een Magnumfles (1,5 l.) La Coupole ‘Bâtard du Pape’ met Châteauneuf karakter.

SCAN & BESTEL

De regels rondom erven zijn soms ingewikkeld.

Daarnaast komen in de praktijk regelmatig situaties voor die niet één twee drie op te lossen zijn. Een paar voorbeelden van vragen die we bij ANBO regelmatig krijgen.

‘Geen 18, geen alcohol’

TEKST ALEX VAN SCHERPENZEEL

WIJNBEURS.NL/TOP5

20 ANBO

Geldig t/m 29 juni 2020. Art. 3371901. Tel. bereikbaar ma. t/m vrij. 8.30 -18.00 uur, za. 8.30 -14.00 uur (0294 - 788 103) * Alleen geldig op dit pakket. Maximaal 2 pakketten per klant. Niet geldig i.c.m. andere acties.

KAN IK NIET BETER SCHENKEN DAN ERVEN? U kunt uw nalatenschap of een deel daarvan al bij leven verdelen. Dan is het natuurlijk geen erfenis, maar een schenking. U kunt dan in ieder geval nog zien wat uw kinderen voor leuks doen met de schenking. En het kan best zijn dat u door slim te schenken voor (een deel van) uw nalatenschap een aanslag erfbelasting voorkomt.

ANBO 21

DOSSIER GELDZAKEN

Een voorbeeld:

Stel, u heeft twee kinderen en u wilt hen ieder € 30.000 geven na uw overlijden. Na uw overlijden zouden uw kinderen ieder € 905 erfbelasting moeten betalen. U kunt uw kinderen ieder jaar tot € 5.515 schenken zonder dat zij schenkbelasting hoeven te betalen. Zou u uw ‘erfenis’ al bij leven via een schenking verdelen, dan zou u bijvoorbeeld zes jaren lang telkens € 5.000 kunnen schenken. Uiteindelijk houden uw kinderen dan de volle € 30.000 over.

MOET IK EEN BESTAAND TESTAMENT AANPASSEN EN HOE DOE IK DAT? Het opmaken van een testament is vaak een momentopname. De afspraken en keuzes die u maakt zijn gebaseerd op de situatie waarin u dan verkeert. Of we nu willen of niet, uw persoonlijke omstandigheden kunnen na het opmaken van een testament wijzigen. Echtscheiding is een veel voorkomende verandering, maar ook het krijgen of overlijden van kinderen.

Een wijziging in de persoonlijke situatie betekent niet automatisch dat u het testament moet aanpassen. Maar het is wel een goed moment om nog eens goed naar het testament te kijken. In het algemeen is het verstandig om van tijd tot tijd, zo eens in de vijf jaar, uw testament door te lopen. Moet of wilt u iets aanpassen? Dan moet u wel altijd naar de notaris. Is dat voor u niet mogelijk door de corona maatregelen? Notarissen mogen tijdelijk ook op afstand een testament regelen. Neem daarvoor contact op met uw notaris.

HOE ZIT HET MET ERFRECHT BIJ GEMENGDE GEZINNEN? Dit is een veel terugkerende vraag. Mensen die na een echtscheiding opnieuw een relatie krijgen en - al dan niet gaan trouwen. Als beide nieuwe partners kinderen uit het eerdere huwelijk ‘meenemen’, spreken we van een gemengd gezin. Er is dan sprake van stiefkinderen. Stiefkinderen tellen niet volledig mee in de wettelijke verdeling. Alleen bij overlijden van de eigen ouder is het wettelijk erfrecht van toepassing.

Een voorbeeld:

Man A heeft kinderen B en C. Hij is opnieuw getrouwd met vrouw D, die zelf kinderen E en F heeft. Als A overlijdt 22 ANBO

DOSSIER GELDZAKEN zijn alleen B, C en D zijn wettige erfgenamen. E en F spelen geen rol. Bij overlijden van D, zijn A, E en F de wettige erfgenamen. In dat geval doen B en C niet mee.

Wilt u het anders regelen? Neem dan uw stiefkinderen op als erfgenaam in uw testament.

WAT IS DE ERFENIS VOOR DE KINDEREN ALS ÉÉN OUDER IS OVERLEDEN? Het wettelijk erfrecht regelt deze situatie, die uiteraard ook regelmatig voorkomt. Het wettelijk erfrecht beschermt de langstlevende ouder. Zolang die in leven is, krijgen de kinderen het erfdeel niet. Zij kunnen bij de wettelijke verdeling echter wel de eigendom opeisen als de langstlevende niet de ouder is van de kinderen, of als de langstlevende opnieuw huwt.

ZIJN DE KLEINKINDEREN WETTELIJKE ERFGENAAM VAN DE ERFLATER? Kleinkinderen zijn in het wettelijk erfrecht geen erfgenaam van hun grootouder(s). Behalve als het kind van de grootouder is overleden. Dat is dus de vader of moeder van het kleinkind. Dan treedt het kleinkind in de plaats van de overleden ouder. Wilt u dat u kleinkinderen van u erven?

Dan moet u dat via een testament regelen.

HOE KAN IK IEMAND ONTERVEN? Iemand die volgens het wettelijk erfrecht niet van u erft, hoeft u natuurlijk niet te onterven. De wettelijke regeling ziet daarop toe. Onterven is dus alleen van toepassing op uw wettige erfgenamen.

‘Wilt u dat u kleinkinderen van u erven?

Dan moet u dat via een testament regelen’

U kunt niet voorkomen dat uw kind helemaal niets uit de nalatenschap krijgt. U kunt het kind wel onterven, maar dat kind heeft het recht om tot vijf jaar na uw overlijden een beroep te doen op de ‘legitieme portie’. Dat houdt in dat dat kind de helft van het wettelijke erfdeel krijgt. Dat geldt overigens alleen voor de erfenis in geld, niet voor de goederen die zich in uw nalatenschap bevinden.

Een voorbeeld:

Uw nalatenschap bestaat uit een bankrekening van € 30.000 en uit een aantal antiquiteiten met een totale waarde van € 15.000. U heeft drie erfgenamen: uw kinderen, waarvan u één kind hebt onterfd. Dat laatste kind kan aanspraak maken op de legitieme portie. Dat is de helft van € 10.000 = € 5.000. De twee kinderen hebben elk recht op elk € 20.000. Na aftrek van de legitieme portie blijft over € 25.000 + € 15.000 = € 40.000. Ieder krijgt dus € 20.000.

IK WIL VOORKOMEN DAT BIJ ECHTSCHEIDING VAN MIJN KINDEREN MIJN NALATENSCHAP NAAR DE KOUDE KANT GAAT (DE DAN EX-EN VAN MIJN KINDEREN). DAAROM HEB IK IN MIJN TESTAMENT EEN UITSLUITINGSCLAUSULE LATEN OPNEMEN. IS DAT VOLDOENDE? Dat hangt ervan af wanneer uw kinderen zijn getrouwd.

Is dat vóór 2018 gebeurd en is sprake van een huwelijk in gemeenschap van goederen? Dan zorgt een uitsluitingsclausule in uw testament ervoor dat uw erfenis niet in de gemeenschap van goederen valt en ook niet verrekend kan worden. Het zou verstandig zijn als uw kinderen het geld apart houden, bijvoorbeeld op een spaarrekening die alleen op eigen naam staat. Zodoende is aantoonbaar wat onder de uitsluitingsclausule valt. Is uw kind in of na 2018 getrouwd zonder huwelijkse voorwaarden? Dan valt uw nalatenschap ook zonder uitsluitingsclausule buiten de huwelijksgemeenschap (tenzij u expliciet anders heeft bepaald).

WANNEER HEB IK EEN VERKLARING VAN ERFRECHT NODIG? Eigenlijk heeft u die alleen nodig om over het saldo van de bankrekening van de overledene te beschikken. Als iemand overlijdt, mag een bank de rekeningen die op naam van de overledene staan namelijk blokkeren. Willen de erfgenamen

de rekening toch gebruiken, kan de bank om een verklaring van erfrecht vragen.

Zodra de bank de verklaring van erfrecht heeft, kunnen de erfgenamen de rekening weer gebruiken. Ook andere instanties kunnen echter om een verklaring van erfrecht vragen. Vraagt men niet om een verklaring, dan hoeft u die niet te laten opmaken.

U heeft de verklaring niet altijd nodig. De overheid en de Nederlandse Vereniging van Banken hebben afgesproken dat er geen verklaring van erfrecht nodig is, wanneer: • er sprake is van een langstlevende partner (echtgenoot/ echtgenote of geregistreerde partner) en eventueel kinderen; • de overledene geen testament heeft opgesteld; • het totale saldo van alle bankrekeningen van de overledene lager is dan € 100.000.

Banken mogen overigens een en/of rekening niet blokkeren. Wilt u de tenaamstelling van de en/of rekening wijzigen? Dan is wel een verklaring van erfrecht nodig.

ANBO 23

DOSSIER GELDZAKEN

DOSSIER GELDZAKEN

Erfenis alfabet Lastige termen uitgelegd

DERTIG DAGEN CLAUSULE Regelt dat de erfbelasting van een erfgenaam wordt verminderd tot nul als de erfgenaam zelf binnen dertig dagen na de erflater overlijdt. Hiermee wordt dubbele heffing van erfbelasting, kort achter elkaar over hetzelfde vermogen, voorkomen.

24 ANBO

LEGAAT Met een legaat kunt u een bedrag of bepaalde goederen nalaten aan personen die u benoemt. Uw erfgenamen zijn verplicht het legaat uit te betalen of af te geven. Het legaat neemt u op in uw testament.

LEGITIEME PORTIE Een testament kan bepalen dat een kind minder of niets erft van zijn ouder. Een kind kan hiertegen protesteren door zijn legitieme portie op te eisen. Dit is een bedrag van maximaal de helft van het geld dat het kind zou krijgen zonder testament.

TEKST ALEX VAN SCHERPENZEEL

BENEFICIAIR AANVAARDEN U bent door de wet of in een testament aangewezen als erfgenaam. U kunt kiezen of en hoe u een erfenis aanvaardt. Als u de erfenis beneficiair aanvaardt, bent u niet met uw eigen geld aansprakelijk voor schulden uit de erfenis. De erfenis moet bij beneficiaire aanvaarding volgens de formele regels uit de wet worden afgewikkeld.

LEVENSTESTAMENT Een levenstestament bepaalt wie uw zaken regelt als u zelf niet meer in staat bent om dat te doen.

ERFENIS / NALATENSCHAP De bezittingen en schulden die de overledene nalaat.

ERFLATER Degene die is overleden.

ERFGENAAM De erfgenamen krijgen de bezittingen en de schulden van de erflater. Als u als erfgenaam wordt benoemd, heeft u een keuze of - en zo ja, hoe - u de erfenis wilt aanvaarden.

ERFDEEL Het aandeel van een erfgenaam in de erfenis. Dit kan de volledige nalatenschap zijn, als u de enige erfgenaam bent.

ERFBELASTING De belasting die u betaalt over wat u uit een erfenis krijgt. Niet de gehele erfenis is belast. Afhankelijk van uw relatie tot de overledene, heeft u recht op een vrijstelling. Alleen als de waarde van de erfenis boven de vrijstelling uitkomt, is erfbelasting verschuldigd.

KOUDE KANT Dit zijn de aangetrouwde partners van uw kinderen. Die zijn weliswaar geen wettig erfgenaam van u, maar kunnen wel meedelen in de nalatenschap als zij in gemeenschap van goederen zijn getrouwd. Wilt u voorkomen dat de ‘koude kant’ meelift op uw nalatenschap, dan kunt u deze met een testament uitsluiten.

ONTERVEN In uw testament opnemen dat iemand geen erfgenaam van u wordt. Dat heeft uiteraard alleen nut als diegene uw wettige erfgenaam is.

PLAATSVERVULLING Als een erfgenaam is overleden, onterfd of de erfenis heeft verworpen, neemt iemand anders zijn/haar plaats in. Dit heet plaatsvervulling. De plaats van de erfgenaam kan alleen worden overgenomen door zijn of haar kinderen.

TESTAMENT Dit is een akte die u bij de notaris maakt waarin u onder meer kunt vastleggen wie uw erfenis krijgt. Een testament werkt pas na het overlijden.

TWEETRAPSTESTAMENT / TWEETRAPSMAKING Een tweetrapsmaking is een bepaling die u opneemt in uw testament. U zorgt dat u twee keer iets bepaalt over uw nalatenschap. Zonder tweetrapsmaking beschikt u vaak maar één keer over uw nalatenschap. U neemt bijvoorbeeld in de tweetrapsmaking op dat uw nalatenschap naar A gaat.

Maar ook dat bij overlijden van A de nalatenschap dan naar C gaat. Ook al zou A graag willen dat B van hem erft.

WETTELIJKE VERDELING Een verdeling van de erfenis tussen uw partner (echtgenoot of geregistreerd partner) en uw kinderen. Uw partner krijgt al uw bezittingen en schulden en moet aan uw kinderen later nog een bedrag betalen. Uw kinderen krijgen nog niets meteen in handen.

De wettelijke verdeling geldt als u geen testament heeft. Heeft u wel een testament, dan hangt het af van wat daarin staat of de wettelijke verdeling van toepassing is.

UITSLUITINGSCLAUSULE Hiermee regelt een erflater dat u de erfenis bij een scheiding niet hoeft te delen met een ex.

ZUIVER AANVAARDEN VAN DE ERFENIS Als u de erfenis zuiver aanvaardt, bent u met uw eigen vermogen aansprakelijk voor de schulden uit de erfenis.

Als er in de erfenis meer schulden dan bezittingen zijn, moet u dit tekort dus met eigen geld betalen.

VERKLARING VAN ERFRECHT Een door een notaris is opgestelde verklaring, waarin deze garandeert wie de erfgenamen van de overledene zijn. Derden hebben hierdoor een waarborg met wie zij de zaken van de overledene kunnen afwikkelen.

VERWERPEN Als u niets uit de erfenis wilt hebben, verwerpt u de erfenis. Daarmee doet u definitief afstand van uw aanspraak op de erfenis. U bent dan ook niet aansprakelijk voor de schulden van de overledene.

VRUCHTGEBRUIK Dit geeft recht op de opbrengsten of het gebruik van een voorwerp. Bijvoorbeeld: de rente van een bankrekening, of het wonen in een huis. In een testament is het vaak de partner die het vruchtgebruik krijgt.

ANBO 25

DOSSIER GELDZAKEN

DOSSIER GELDZAKEN

Finales in het leven Heeft u alles goed vastgelegd?

Vroeg of laat krijgt iedereen te maken met een erfenis. Of je krijgt er een, of je laat er een na. Lucienne van der Geld, directeur van Netwerk Notarissen, houdt zich op verschillende manieren bezig met echtscheidingen en overlijden, de ‘finales van het leven’. Zaken die volgens haar veel vaker over het leven gaan dan over de dood.

TEKST MARIJE REMMELINK FOTO GERALDINE PIETERSE

WAT DOET EEN NOTARIS PRECIES? “Een notaris heeft een heel breed spectrum aan zaken, die je kunt onderverdelen in drie hoofdgebieden.

De notaris adviseert en legt zaken vast over familie en relaties, geeft juridisch advies aan en legt zaken vast voor bedrijven en een notaris houdt zich bezig met woningen, bouwplannen en percelen grond.”

WAAROM SCHAKELEN MENSEN EEN NOTARIS IN? “Van sommige dingen is het handig als ze juridisch juist worden vastge 26 ANBO

legd in een akte. Dan staat het vast, staan de handtekeningen eronder en is er nooit twijfel over wat is afgesproken. Bijvoorbeeld als je geld leent. Het staat niet in de wet dat je dit door een notaris moet laten vastleggen, maar het is wel handig. De overdracht van een woning daarentegen, het afsluiten van een hypotheek, het maken van een testament en huwelijkse voorwaarden en wanneer iemand bijvoorbeeld aandelen koopt in een B.V. moeten volgens de wet wél door een notaris worden vastgelegd.”

DOET EEN NOTARIS NOG ANDERE DINGEN? “Zeker. Naast dat een notaris alle praktische en juridische kennis van

“Kom met uw probleem bij mij en ik zal u eerlijk zeggen of ik u kan helpen” ANBO 27

DOSSIER GELDZAKEN privézaken beheerst, is hij of zij ook getraind op de financiële en fiscale aspecten van het vermogen van de cliënt. Als notaris weten wij dus ook wat vermogen betekent voor de belastingen en hoe dingen financieel uitpakken. Daarom is een notaris ook vaak een adviseur voor veel verschillende vragen. Een notaris kan – als het zijn of haar specialiteit is – zelfs de rol van belastingadviseur in bijvoorbeeld de erfbelasting en de schenkbelasting vervullen. En als een notaris een vraag niet weet te beantwoorden dan kan hij vaak aangeven welke professional bij welke situatie nodig is, bijvoorbeeld een accountant of een advocaat.

“De erfbelasting komt op een heel vervelend moment” WAARAAN VOLDOET EEN GOEDE NOTARIS? “Een goede notaris is iemand die geïnteresseerd is in mensen en zich kan inleven in zijn cliënt. Als iemand met een vraag bij een notaris komt zit daar vaak veel achter. Een vraag staat zelden op zichzelf. Door er te zoeken naar het verhaal achter de vraag, kun je een cliënt veel beter helpen.

Daarmee bereik je meer dan met een ja of een nee. Een goede notaris is ook een vertrouwenspersoon. Die klik en die band is belangrijk, want een cliënt moet ook persoonlijke dingen 28 ANBO

DOSSIER GELDZAKEN

“Testamenten van vóór 2010 zijn niet vaak meer actueel”

kunnen vertellen. Ik probeer mijn vak uit te oefenen zoals de notaris van de jaren '50 en '60 deed, daar gingen mensen met allerlei soorten problemen heen. Zelfs een burenruzie werd bij de notaris uitgesproken. Dus ik zou zeggen: kom met uw probleem bij mij en ik zal u eerlijk zeggen of ik u kan helpen. Als ik dat kan, doe ik dat. Ik heb ook een mediation-opleiding gedaan, dus ik kan helpen met het oplossen van conflicten.”

BENT U VAAK BETROKKEN BIJ CONFLICTEN? “Ik ben wel vaak betrokken bij heftige zaken waaruit een conflict kan voortkomen. Zoals wanneer een testament uit de kluis komt of wanneer een familiebedrijf wordt overgedragen. Het is dan belangrijk om met alle betrokkenen een gesprek te voeren en transparant te zijn. Het is vaak makkelijker om zo’n gesprek door een notaris te laten begeleiden, want ik snap wel dat het voor familie moeilijk kan zijn om zulke heftige zaken te bespreken en de week erop gezellig koffie te drinken. Dus het helpt om zo’n gesprek te voeren met een onpartijdig iemand die ook

nog de wet kent als een anker voor iedereen.”

WAT ZIJN DE MEEST GESTELDE VRAGEN OVER ERFENISSEN EN NALATENSCHAP? “Mensen komen vaak bij mij met (onterechte) angsten over de erfbelasting, zorgen over de zorgbijdrage, veranderend contact met kinderen en wat er moet gebeuren wanneer iemand zelf geen beslissingen meer kan nemen.”

KUNT U IETS MEER VERTELLEN OVER ERFBELASTING EN DE ANGST DAARVOOR? “Erfbelasting is een eenmalige belasting over de erfenis die je ontvangt.

Als je kijkt naar alle belastinginkomsten in Nederland, is het maar een klein percentage. Maar de erfbelasting komt wel op een heel vervelend moment. En het is jammer dat het systeem wat verouderd is. Het is goed als mensen zich oriënteren op hoeveel erfbelasting er betaald moet worden. Maar je kunt beter eerst bedenken: wat wil ik dat er straks met mijn erfenis gebeurt en hoe wil ik dat die verdeeld wordt? Pas daarna kijk je

naar de erfbelasting. Laat deze dus niet leidend worden. Het is veel belangrijker dat je erfenis terechtkomt bij wie je wilt. Als ik alles heb uitgewerkt vinden mensen de erfbelasting vaak meevallen. Het is alleen jammer dat alleen getrouwde en samenwonende partners en (klein)kinderen een aanzienlijk bedrag belastingvrij kunnen erven en niet bijvoorbeeld een LAT-partner of een goede vriend. In dat opzicht vind ik de wet die de erfbelasting regelt dus wat verouderd.”

KLOPT HET DAT VEEL MENSEN GEEN OF EEN VEROUDERD TESTAMENT HEBBEN? “Helaas wel. Ik zie wel eens een testament uit 1990 of zelfs ouder. Zo’n testament kan op heel veel punten niet meer kloppen. In 2003 is de erfwet namelijk helemaal veranderd en in 2010 is de wet over erfbelasting gewijzigd. Dus testamenten van vóór die tijd zijn vaak niet meer actueel. Maar ook in de persoonlijke situatie kan veel veranderen. Daardoor kan bij overlijden ineens blijken dat bijvoorbeeld een ex nog in het testament en op de levensverzekering staat. Het is heel vervelend als dat gebeurt. Je kan je nabestaanden een hoop ellende en geld besparen door je testament en je levensverzekering eens per drie à vijf jaar door een notaris te laten checken.”

WELKE HUIDIGE ONTWIKKELINGEN ZIET U IN UW VAKGEBIED? “Ik verwacht geen grote wijzigingen van de wet, maar we worden met z’n allen wel steeds ouder en ook de groep mensen die beslissingen niet meer kan of wil maken groeit. Voor die mensen is een levenstestament heel belangrijk. Daarin leg je vast hoe je de laatste fase van je leven voor je ziet en wie dan namens jou beslissingen mag nemen en je zaken regelt.”

Over Lucienne van der Geld Lucienne van der Geld houdt zich vanuit verschillende perspectieven bezig met notarieel recht. Zo werkt ze op een notariskantoor, is ze docent op de Radboud Universiteit en raadsheer plaatsvervanger in het gerechtshof van Den Haag. Daarnaast is ze directeur van Netwerk Notarissen (een landelijke organisatie van 150 notariskantoren) en schreef ze afgelopen zomer het boek ‘Wie erft de naaktkat’.

Tips van de notaris: 1.

Regel uw testament op tijd. Het is namelijk een denkproces, dus neem daar de tijd voor.

2. Regel uw testament in goede gezondheid. Als u ziek bent heeft u wel andere dingen aan uw hoofd.

3. Loop uw documenten eens in de drie à vijf jaar door met een notaris.

ANBO 29

HERSENSCANS VERTELLEN GEEN LEUGENS!

ADVERTORIAL

DOSSIER GELDZAKEN

ANBO online Website en nieuwsbrieven De ANBO-website staat boordevol informatie over onze drie speerpunten: Inkomen, Gezondheid en Wonen.

Kijk op: www.anbo.nl Met onze digitale nieuwsbrieven bent u direct op de hoogte van de laatste nieuwtjes.Inschrijven kan via: anbo.nl/nieuwsbrief

Hier is het tablet dat binnen een paar uur vitamines levert aan het

geheugengedeelte van de hersenen

Verliest u het overzicht als u haast hebt? Vergeet u de namen van mensen die u al jaren kent?

Dit wordt leeftijdsgerelateerd geheugenverlies genoemd.

EEN BAANBREKENDE NIEUWE TABLET New Nordic heeft deze baanbrekende tablet voor uw hersenen ontwikkeld. De tablet draagt bij aan uw mentale gesteldheid en cognitieve functies, zoals geheugen, aandacht en concentratie.

Volg ons op social media VERKRIJGBAAR BIJ: www.facebook.com/anbo.nl

twitter.com/ANBO_Nederland (algemeen) twitter.com/ANBOpers (voor de pers) www.linkedin.com/company/anbo www.instagram.com/anbo_nederland www.youtube.com/ANBOnl

DE TESTRESULTATEN ZIJN VERBLUFFEND De tablet Clear Brain™ is rijk aan aminozuur L-theanine dat in groene thee voorkomt. Hersenscans van testpersonen laten duidelijk zien hoe de activiteit van de hersengolven al binnen een uur is verhoogd.

Wetenschappelijk en gecontroleerd onderzoek toont hieronder aan hoe het extract de geheugen- en concentratiedelen van de hersenen

– de rode hersengolven activeert in vergelijking met de inactievere blauwe hersengolven van de testpersonen die een placebotablet hadden ingenomen (een tablet zonder de actieve stof).

WALNOOT Behalve het speciale groenethee-extract bevat de Clear Brain tablet extracten uit walnoot, granaatappel, pijnboomschors en peper alsook vitaminen die voedingsstoffen aan de hersenen geven*. *Vitamine B die bijdraagt aan een normale functie van het zenuwstelsel, pantotheenzuur dat bijdraagt aan een normaal geestelijk vermogen, en tot slot jodium dat bijdraagt aan een normale cognitieve functie, d.w.z. geheugen, concentratie en aandacht.

ACTUEEL Bestel Clear Brain vandaag en krijg het direct aan je deur geleverd.

Bestel bij: hollandandbarret.nl, etos.nl, da.nl en andere online gezondheidswinkels.

Daar praat je niet over In Nederland schuiven we het gesprek over nalatenschap steevast voor ons uit. Soms té ver. Dat kan de nodige geschillen opleveren, ziet ook nalatenschapsmediator en juriste Mr. Annette van Riemsdijk. “In Nederland wil niemand praten over de dood. Ik maak me daar zelf ook schuldig aan.”

TEKST ROY VAN DER MAREL BEELD MARTIN BRINK EN VAN RIEMSDIJK ADVOCATUUR & MEDIATION

Bel 010-204 55 28 of kijk op: www.newnordic.nl

ANBO 31

DOSSIER GELDZAKEN

DOSSIER GELDZAKEN ZOUDEN DIE GESPREKKEN NIET AL EERDER PLAATS MOETEN VINDEN? HET LIEFST VOORDAT MEN BIJ EEN MEDIATOR TERECHTKOMT? “Oudere generaties zijn geen makkelijke praters en jongeren zijn steeds drukker. School, studie, werk en de druk die daarbij komt kijken. Eigenlijk komt de oude tijd waarin we dingen rustig aan tafel bespreken niet meer terug. Zo was er een vrouw die had ontdekt dat ze Alzheimer had en haar leven wilde beëindigen. De kinderen vonden dat natuurlijk vreselijk en zeiden: ‘We maken een app-groep aan en zorgen dat iedere week iemand een weekend bij jou kan zijn’. Die vrouw begon te huilen van de positieve reactie

“Een ongelijke of onterechte verdeling voel je ergens in je lichaam” Op juridisch gebied kunnen maar weinig mensen aan het cv van Van Riemsdijk tippen. 32 jaar geleden begon ze haar loopbaan als advocaat, nu is ze rechter en ze staat op het punt te promoveren op het gebied van nalatenschap in het erfrechtelijk domein. Tussendoor heeft ze ook nog eens de tijd gevonden om mediation op de kaart te zetten in Nederland en is ze nu werkzaam als nalatenschapsmediator.

In die hoedanigheid komen veel families bij haar in de praktijk langs.

WE MOGEN U MET RECHT EEN PIONIER NOEMEN OP HET GEBIED VAN MEDIATION. “In 2011 hebben we een stichting opgericht om mediation te promoten en mediators op te leiden. We zijn op zoek gegaan naar mensen met juridische kennis die ook om kunnen gaan met emotionele thema’s. Daarna schreef ik in 2014 mijn eerste boek over pre- en postnalatenschapsmediation.”

PRE-NALATENSCHAPSMEDIATION? “Ja, dat vindt plaats vóórdat iemand is komen te overlijden.

In mediation kun je alles vertellen. Alle taboes doorbreken.

Het zijn de momenten dat je moet vertellen over adopties of buitenechtelijke kinderen. Dat kan tijdens mediation, omdat je in een veilige, neutrale omgeving zit.”

van haar kinderen. Zij had zichzelf al ‘afgeschaft’, maar daar nooit over gesproken. Die kinderen waren gechoqueerd natuurlijk.”

ingevoerd, maar is geschreven in de vijftiger jaren. Die is niet van deze tijd. Stiefkinderen en biologische kinderen zijn volgens de wet niet gelijk. Als jouw stiefouder komt te overlijden zien we toch dat biologische kinderen meer krijgen, ongeacht de familieverhoudingen. Dat is natuurlijk heel gek. Een ongelijkheid die niemand heeft voorzien, destijds.”

KAN ER IN DE WET IETS AANGEPAST WORDEN WAARDOOR DIT SOORT ZAKEN BETER AFGEHANDELD KUNNEN WORDEN? “We moeten het geheel moderniseren. Een wet mag er niet zijn om mensen in een keurslijf te drukken. In Zweden is er een bekend voorbeeld hiervan rondom de populaire schrijver Stieg Larsson. Hij schreef zijn boeken in nauwe samenwerking met zijn partner, maar is nooit met haar getrouwd. Larsson komt te overlijden in 2004 en de volledige nalatenschap, waaronder zijn oeuvre, komt bij zijn biologische familie terecht. Zijn bekendste en best verkochte werk, de Millennium Trilogie, wordt postuum onder zijn naam uitgebracht. Larssons partner zag hier echter niets van terug, omdat zij niets hadden vastgelegd.”

EEN EENVOUDIGE CONCLUSIE DIE VAAK GETROKKEN WORDT, IS DAT HET BIJ NALATENSCHAP ALTIJD OVER GELD GAAT. MAAR DAT KLOPT DUS NIET? “Het gaat bij mediation juist heel vaak om immateriële zaken. Je gaat op zoek naar gemeenschappelijke normen en waarden. Willen de nabestaanden iets heel graag zelf hebben of gunnen ze het allemaal een ander niet? Daar begint het mee.”

HOE BEPAAL JE WAT IETS WAARD IS? EN OF IEDEREEN ZIJN DEEL KRIJGT? “Het is heel lastig om die waarde te bepalen, maar eigenlijk merk je dat als nabestaande zelf. Een ongelijke of onterechte verdeling voel je ergens in je lichaam. Het staat ook vaak symbool voor iets groters of belangrijkers. Uiteindelijk bepalen onze cliënten zelf de waarde van iets.”

ZIJN ER DOOR GEWIJZIGDE GEZINSSITUATIES TEGENWOORDIG MEER CONFLICTEN? “Ja. Het probleem is dat de huidige wetgeving in 2003 is

Bij mediation proberen twee (of meerdere) partijen tot de oplossing van een geschil te komen, onder begeleiding van een mediator. Hierdoor kunnen rechtszaken of langslepende ruzies voorkomen worden. Het heeft alleen kans van slagen als alle betrokkenen bereid zijn mee te werken aan een oplossing.

EN DUS MOETEN WE ALTIJD NAAR DE NOTARIS? “Nee, dat is een misvatting. Als je niets voor het erfrecht wil regelen, kun je ook een codicil of levenstestament maken voor roerende zaken. Daar hoef je niet voor naar een notaris.”

GEMAKKELIJK EN SNEL

uw maaltijden aan huis!

Nu met 15% welkomstkorting op www.apetito-shop.nl

Kies uit ruim 130 verschillende maaltijden Ook dieetmaaltijden te bestellen Gratis dieetadvies Wekelijks bezorgd

Bestel uw maaltijden op www.apetito-shop.nl en ontvang

Geen verplichtingen

15% welkomstkorting op uw eerste online bestelling.

Maak bovendien t/m 30 juni 2020 kans op een iPad (32 GB) t.w.v. € 389,-. Vermeld bij uw registratie in het veld opmerkingen actiecode 202043. Kijk voor de overige actievoorwaarden op

32 ANBO

WAT IS MEDIATION?

www.apetito-shop.nl/actie

Maak kans

op een

iPad (32GB) t.w.v. € 389 ,-

ANBO 33

DOSSIER GELDZAKEN

DOSSIER GELDZAKEN

Testament nodig of niet?

is, krijgen de kinderen op grond van de wet hun erfdeel alleen op papier. Het komt helaas nog weleens voor dat een kind al is overleden. Heeft dat overleden kind zelf één of meer kinderen, uw kleinkinderen dus? Dan treden die kleinkinderen in de plaats van het kind.

GROEP 2 Is er na uw overlijden niemand aan te wijzen die in groep 1 valt? Dan komt groep 2 in beeld. Dat zijn uw ouders, uw broers/zussen en hun eventuele afstammelingen. Net als in groep 1 treden kinderen van een overleden wettelijk erfgenaam in zijn of haar plaats.

GROEP 3 Heeft u niemand in groep 2, dan gaan we naar groep 3; dat zijn uw grootouders, hun kinderen (uw ooms en tantes) en hun kleinkinderen (uw neven en nichten).

Ook in deze groep treden de kinderen in de plaats van de overleden erfgenamen.

GROEP 4 Heeft groep 3 voor u geen erfgenamen, dan wordt gekeken naar groep 4: uw overgrootouders. Zijn deze zelf overleden, dan gaat het erfdeel naar zijn/haar kinderen (uw oudooms en/of tantes). Is een oudoom of -tante ook overleden, dan gaat het erfdeel naar diens kinderen.

Op verjaardagen, in buurthuizen, bij de sportclub, overal komt het testament weleens ter sprake. Vaak kort want het heeft met sterven te maken; daar hebben wij het liever niet over, dat is iets voor later. Toch is het belangrijk om eens stil te staan bij wat er gebeurt als u overlijdt. Wanneer is het verstandig een testament op te maken?

TEKST ALEX VAN SCHERPENZEEL

Op het moment van overlijden ontstaat uw nalatenschap, ook wel erfenis genoemd. Feitelijk bekeken is dit niets anders dan alle bezittingen en schulden die u op de datum van uw overlijden had. Bijvoorbeeld: het geld op uw bankrekening(en), een eigen huis, de hypotheek daarop, andere geldleningen, maar ook uw inboedel en auto.

Uw erfgenamen kunnen aanspraak maken op uw erfenis.

Dat hoeft u niet altijd via een testament te regelen. Want hoewel er veel testamenten worden opgemaakt in Nederland (in 2019 alleen al 341.515 ), gaan veel burgers 34 ANBO

door het leven zonder testament. De overheid heeft het erfrecht namelijk in een wet geregeld. Heeft u dus geen testament, dan gaat de nalatenschap volgens de regels van de wet. We noemen dat de wettelijke verdeling.

DE WETTELIJKE VERDELING De wettelijke verdeling gaat uit van vier groepen erfgenamen. In de eerste groep zitten uw echtgenoot of uw geregistreerde partner en uw kinderen. Uw echtgenoot of geregistreerde partner heeft het recht van de langstlevende. Zolang de langstlevende partner nog in leven

Nu komt het weleens voor dat er na het overlijden niemand als erfgenaam is aan te wijzen. Of het is niet gelukt een bestaande erfgenaam op te sporen.

In dat geval bewaart de overheid de erfenis gedurende twintig jaar. In die periode hebben erfgenamen de mogelijkheid om de erfenis op te eisen. Gebeurt dat niet, dan vloeit de erfenis naar de staatskas.

TOCH EEN TESTAMENT Als u uw erfenis of een deel daarvan aan iemand wil nalaten die niet in één van de groepen zit, moet u een testament opmaken. In het testament geeft u uw uiterste wilsbeschikking aan. Een veel voorkomende situatie is dat iemand de kleinkinderen wil laten meedelen in de erfenis.

Kleinkinderen erven in het wettelijk erfrecht namelijk niet rechtstreeks.

Wat veel mensen niet weten, is dat een notaris uw testament niet hoeft op te maken. Dat mag u zelf doen. Maar

let op de spelregels: volgens de wet kan je een testament alleen maken bij notariële akte of bij een aan een notaris in bewaring gegeven onderhandse akte.

TOCH NAAR DE NOTARIS De notariële akte maakt de notaris op, maar een onderhandse akte kunt u bijvoorbeeld door een advocaat laten opstellen, of zelf opstellen. U geeft die akte dan bij de notaris in bewaring. De wet stelt wel hoge eisen aan de onderhandse akte. Is deze niet handgeschreven, dan moet iedere pagina een nummer hebben én de handtekening van de erflater (de overledene). Het geheel moet in een gesloten enveloppe aan een notaris ter hand worden gesteld.

Dus uiteindelijk moet u toch naar een notaris.

Omdat de notaris de kennis heeft om alle gevolgen voor u te beoordelen, is het in de meeste gevallen wel verstandig om uw testament door de notaris te laten opmaken.

Wist u trouwens dat u ook een testament kunt laten opmaken dat zaken regelt terwijl u nog leeft? Dat heet het levenstestament. Met een levenstestament bepaalt u wie uw zaken regelt als u dat zelf niet meer kunt. Bijvoorbeeld: wie gaat in uw plaats beslissen en regelen waar u woont, maar ook wie met uw arts moet overleggen als u daar zelf niet meer toe in staat bent.

WAT KOST EEN (LEVENS)TESTAMENT BIJ DE NOTARIS? De kosten hangen vooral af van wat u precies wilt regelen.

Een standaard testament is uiteraard goedkoper dan maatwerk. Een rondje ‘Googelen’ levert voor een standaard testament prijzen op die beginnen bij € 210 en oplopen tot vele honderden euro’s. Ons advies is om niet alleen op de kosten te letten; een testament is een belangrijk document dat veel zaken regelt. Vraag in ieder geval bij een aantal notarissen offertes op. En maak gebruik van internet om beoordelingen te bekijken van de notaris van uw keuze.

Tip! Op pagina 24 vindt u een Erfenis alfabet, waarin we alle termen rond nalatenschap en testament uitleggen.

ANBO 35

FEITEN & CIJFERS

FEITEN & CIJFERS IN 2019 ZAG DE VERDELING VAN AKTEN ER ALS VOLGT UIT: • 48% Onroerend goedrecht (o.a. koopakten, leveringsakten en hypotheekakten) • 36% Personen- en familierecht (o.a. testamenten, schenkingen en huwelijkse voorwaarden) • 10% Ondernemingsrecht (o.a. statutenwijziging, verdeling van aandelen, opvolging en fusie) • 6% Overige, niet gecategoriseerde akten

IN 2019 TELDE ONS LAND HET VOLGENDE AANTAL PERSONEN- EN FAMILIERECHT AKTEN: • Levenstestament 157.284 • Testament/uiterste wilsbeschikking 298.768 • Schenking

12.067 • Verklaring van erfrecht 64.918 • Samenlevingscontract 40.720 • Huwelijkse voorwaarden 12.074

VERMOGEN VAN ERFLATERS In 2015 was het vermogen van erflaters het hoogst onder 65- tot 75-jarigen. In 2007 lag de piek in doorsnee vermogen nog bij 55- tot 65-jarigen met een doorsnee vermogen van 35.500 euro. Het vermogen in 2015 per leeftijdsgroep:

Nalaten in Nederland Vermogen kunt u doorgeven aan een volgende generatie, anderen in uw omgeving of goede doelen. Dat kan met een schenking of na overlijden via de nalatenschap. Hoe laten we ons geld na? En hoe vermogend zijn wij Nederlanders? De feiten en cijfers over schenken en erven op een rij.

ALGEMEEN In 2007 was het totaal nagelaten vermogen 13,5 miljard euro en werd er 2,6 miljard euro aan schulden nagelaten.

6.700 euro

55- tot 65-jarige erflaters

20.600 euro

65- tot 75-jarige erflaters

33.400 euro

75- tot 85-jarige erflaters

26.800 euro

85- tot 95-jarige erflaters

24.000 euro

95 jaar of oudere erflaters

19.900 euro

SCHENKEN We schenken ons vermogen voor of na ons overlijden het vaakst aan onze partner, (klein)kinderen, anderen uit onze omgeving en goede doelen.

SCHENKEN EN NALATEN AAN GOEDE DOELEN • 27% van de inkomsten van goede doelen in 2018 bestond uit donaties opgenomen in nalatenschap.

• 57% van de inkomsten van goede doelen in 2018 bestond uit giften en donaties.

• In 2015 werd voor 302 miljoen euro via erfenissen gedoneerd aan goede doelen.

I n 2015 werd voor 10,3 miljard euro aangifte van erfbelasting gedaan.

Hierover werd 1,2 miljard euro erfbelasting afgedragen.

DE MEEST GENOEMDE REDENEN VOOR HET VASTLEGGEN VAN GOEDE DOELEN IN NALATENSCHAP ZIJN: • vanuit de behoefte om goed te willen doen; • om misverstanden over de schenking of ruzie te voorkomen; • binding met een vertegenwoordiger van een goed doel; • vanuit persoonlijke ervaring of binding met een goed doel; • nalaten aan een goed doel kan belastingvrij.

I n 2019 zijn er 341.515 testamenten opgesteld. Een groei van 10% ten opzichte van 2018.

Bronnen: (CBS, 2016), (Centraal Planbureau, 2019), (Centrum nalatenschappen, 2019), (Consumentenbond, 2019), (CTR-KNB, 2019), (Diversions, 2018).

I n 2015 was het totaal nagelaten vermogen 17,5 miljard euro en werd er 3,6 miljard euro aan schulden nagelaten.

36 ANBO

45- tot 55-jarige erflaters

ANBO 37

MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR STARTPAGINA.NL

Oké, het is een tijdrovende klus. Maar wel eentje die een heleboel nieuwe inzichten oplevert. Waar komen uw verre voorouders vandaan? Hoe is uw achternaam ontstaan? Bent u misschien wel familie van een beroemdheid of een historisch figuur?

Nieuwsgierig? Startpagina.nl legt uit hoe u uw stamboom opstelt.

WAT WILT U PRECIES WETEN? Breng om te beginnen het doel van uw zoektocht in kaart.

Wilt u een compleet overzicht van wie er allemaal tot dezelfde familie behoren of alleen specifieke informatie ten behoeve van bijvoorbeeld uw testament verzamelen? Kijk dan eerst naar informatie die al beschikbaar is. Vraag familieleden wat ze weten, speur oude fotoalbums af en probeer ongeveer 100 jaar terug te gaan in de tijd.

Speuren naar uw familieverhaal Het onderzoeken van uw familiegeschiedenis kan handig en zelfs noodzakelijk zijn, bijvoorbeeld als u zich afvraagt aan wie u straks uw erfenis moet nalaten. Maar uw stamboom in kaart brengen is vooral heel erg leuk! Klaar voor het betere detectivewerk?

TEKST JOOST MARSMAN

38 ANBO

HOE VRAAGT U INFORMATIE OP? Via www.wiewaswie.nl, de online archieven per provincie of het Centrum voor familiegeschiedenis (het CBG) kunt u geboorteaktes, huwelijksaktes en overlijdensberichten vinden van personen met uw familienaam. Als u de database hebt afgezocht en benieuwd bent of er nog achtergebleven brieven, foto’s of krantenknipsels zijn, kunt u via CBG een familiedossier aanvragen. Dit soort specifieke informatie is vaak nog niet online te vinden. Om het dossier in te zien, maakt u een afspraak bij het Nationaal Archief in Den Haag. Als u niet verder komt, kijken de medewerkers graag met u naar alternatieve bronnen.

WAT TE DOEN ALS U VASTLOOPT? Vindt u tussen alle zoekopdrachten geen weg meer naar nieuwe informatie? Ga eens naar de bibliotheek of boekhandel om meer te lezen over stamboomonderzoek. Voor tips kunt u ook op www.stamboomgids.nl kijken, een website van de Nederlandse Vereniging voor Genealogie (NVG).

HOE MAAKT U HET VISUEEL? Om uw stamboom visueel te maken kunt u natuurlijk zelf aan de slag gaan met viltstift en papier. Maar het kan ook professioneler. Als u uw voorwerk goed heeft gedaan, kunt u op websites als www.myheritage.nl (Nederlandstalig) of www.gegeanet.org (Engelstalig) verder bouwen aan uw stamboom.

Deze sites bieden handige extra tools en aanvullende informatie.

Voor een compleet overzicht van de genoemde websites en meer gaat u naar: anbo.nl/startpagina

Tien tips bij het online zoeken naar uw stamboom 1. Controleer of u de namen en initialen goed schrijft, elke typefout kan naar een compleet andere familiestamboom leiden 2. Controleer de woonplaats en of dit gaat om de geboorteplaats of de plaats op het moment van overlijden 3. Houd er rekening mee dat er fouten kunnen zitten in databases; controleer bij data een aantal dagen om de betreffende datum heen 4. Maak gebruik van de juiste bronnen; een gemeentearchief is betrouwbaarder dan een stamboom die iemand anders heeft gemaakt 5. Controleer handtekeningen onderaan dossiers 6. Bewaar al het bewijsmateriaal dat u tegenkomt 7. Maak een mappenstructuur in uw bestanden aan om het overzicht te behouden 8. Zoek in een buitenlands archief als u een persoon in het binnenland niet kunt vinden; wellicht is een voorouder geëmigreerd 9. Controleer ook het politieregister, soms is uw voorgeschiedenis anders dan u hoopt 10. Dwaal niet af en blijf bij de informatie waar u echt naar op zoek bent, anders wordt het heel ingewikkeld

Startpagina is al meer dan 20 jaar een gebruiksvriendelijke partner voor veilig en gemakkelijk internetten. U vindt er altijd een overzichtelijk aanbod met links naar betrouwbare websites. Heeft u vragen, over welk onderwerp dan ook? Klik dan eens door naar het onderdeel GoeieVraag op www.startpagina.nl.

ANBO 39

DOSSIER GELDZAKEN

DOSSIER GELDZAKEN

Laat geen geld liggen Geen aftrekposten, toch belasting terugkrijgen Elk jaar komen wij het bij ANBO weer tegen: leden die ervan uitgaan dat het geen zin heeft om aangifte inkomstenbelasting te doen. 'We hebben toch geen aftrekposten', horen wij vaak. Maar die heb je lang

VOORBEELD 2 Annemieke is alleenstaand en ontvangt naast de AOW een aanvullend pensioen van € 12.000. De Belastingdienst rekent bij haar met een inkomen van € 27.026. De belasting van Annemieke is € 5.163. Haar heffingskorting is totaal € 3.119. Dus de rekening voor Annemieke is € 2.044.

Het pensioenfonds heeft bij haar € 2.247 loonheffing ingehouden; Annemieke krijgt dus € 203 terug.

niet altijd nodig om geld terug te krijgen.

TEKST ALEX VAN SCHERPENZEEL

Dat u ook zonder aftrekposten geld terug kunt krijgen, heeft verschillende oorzaken. De belangrijkste aanleiding is als iemand van twee instanties inkomsten ontvangt. En dat gebeurt nogal eens bij gepensioneerden. Zij ontvangen in ieder geval de AOW van de Sociale Verzekeringsbank en

een aanvullend pensioen van een pensioenfonds of verzekeraar. We laten aan de hand van een aantal voorbeelden zien waarom het de moeite loont om aangifte inkomstenbelasting te doen, ook al heeft u geen aftrekposten, geen eigen huis, spaargeld of andere bezittingen.

VOORBEELD 3 Het echtpaar Hans en Eva; Hans heeft AOW en een aanvullend pensioen van € 9.000, Eva heeft AOW en een aanvullend pensioen van € 5.000. Hans is over € 19.683 belasting verschuldigd. Dat is € 3.690. Zijn heffingskorting is totaal € 2.864. Te betalen dus € 826. Het pensioenfonds heeft € 1.680 ingehouden, dus Hans kan een teruggave van € 854 tegemoet zien. Ook Eva krijgt geld terug. Haar inkomen is € 15.683; hierover is de belasting € 2.940. Haar heffingskorting is dezelfde als bij Hans, € 2.864. Verschil is € 76, maar Eva heeft via inhouding al een bedrag van € 931 betaald. Dus zij krijgt € 855 terug.

Totale teruggave Hans en Eva: € 1.709.

VOORBEELD 1

Bert is alleenstaand. Naast zijn AOW ontvangt hij een aanvullend pensioen van € 6.000. Het inkomen waarover de Belastingdienst zijn belasting berekent, is € 21.026. Bert zou hierover € 3.951 belasting moeten betalen. Maar Bert heeft ook recht op de heffingskortingen.

Dat zijn kortingen op de belasting die je moet betalen. De hoogte van de korting hangt af van je leeftijd en je persoonlijke situatie. Bert heeft recht op een heffingskorting van € 3.277. Dus hoeft hij nog maar € 674 te betalen. Het pensioenfonds heeft echter al € 1.123 loonheffing ingehouden. Bert krijgt het verschil van € 449 terug van de Belastingdienst.

40 ANBO

DISCLAIMER Bij de voorbeelden zijn wij ervan uitgegaan dat: • De betrokkenen vóór 1 januari 1945 zijn geboren; • De Sociale Verzekeringsbank de loonheffingskorting toepast op de AOW • Op de AOW daarom geen loonheffing is ingehouden • Er geen bijzondere omstandigheden aan de orde zijn, zoals overlijden, echtscheiding, huwelijk/samenwoning, loonbeslag, schuldhulpverlening

Heeft u nog geen aangifte inkomstenbelasting 2019 gedaan? Check dan of het voor u verstandig is om dat alsnog te doen. Of laat het doen door één van onze vrijwilligers van de ANBO Belastingservice. Misschien krijgt u over de jaren ervoor ook nog geld terug!

Hulp bij uw belastingaangifte nodig? Betrouwbaar, voordelig én makkelijk met de ANBO Belastingservice.

Neem contact op via tel. 0348 - 46 66 91 of stuur een e-mail naar: ledenservice@anbo.nl ANBO 41

Senior in geldzaken Hoe creëert u financiële rust en ruimte?

In welke levensfase we ons ook bevinden: met geld willen we vooral niet al te veel bezig zijn. Maar zorgeloos leven, nu en later, begint wel met financiële rust. En de weg daarnaartoe begint met een simpele vraag: "Heb ik op elk moment, verwacht of onverwacht, voldoende geld in mijn portemonnee om de dingen te doen die ik moet én wil doen?"

Inderdaad: financiële rust begint met financieel inzicht.

Wat hierboven staat geldt voor iedereen, jong of oud, armlastig of vermogend. Maar natuurlijk zijn er wel degelijk verschillen aan te wijzen. Iedere levensfase brengt immers andere omstandigheden, wensen en mogelijkheden met zich mee. Bij senioren onderscheiden we drie fases met elk hun eigen vragen en behoeften als het gaat om financieel inzicht.

DE ZILVEREN JAREN (50 TOT 68 JAAR) Is uw pensioen in zicht, dan is het tijd daar even bij stil te staan. U staat namelijk voor een aantal belangrijke keuzes.

Hoe lang u nog moet doorwerken tot u uw AOW-pensioen ontvangt, is wettelijk geregeld. Makkelijk zat dus.

Maar er valt nog genoeg te kiezen! Hoe lang wilt u eigenlijk nog doorwerken? Misschien zou u er wel een jaar eerder mee willen stoppen, of rustig afbouwen via een parttime pensioen. Van vijf naar vier naar drie dagen tot uw AOW leeftijd. Aan de andere kant: wellicht krijgt u juist geen genoeg van uw werk en wilt u er nog jaren mee doorgaan.

Heeft u plannen om binnenkort misschien iets kleiner te gaan wonen nu de kinderen uitgevlogen zijn? Wilt u nog 42 ANBO

een extra appeltje voor de dorst hebben om een grote reis te maken of een andere droom werkelijkheid te laten worden als u meer tijd heeft? En als u pensioen ontvangt, hoe wilt u dit dan uitgekeerd krijgen? Behoort deeltijdpensioen bijvoorbeeld tot de mogelijkheden?

Allemaal vragen waarbij goed financieel inzicht helderheid en sturing kan geven. Want misschien kunt u wel eerder stoppen met werken dan u dacht. Kunt u de overwaarde van uw hypotheek verzilveren. Is oversluiten een goed idee om de rente voor een langere tijd vast te zetten en zo rust in uw woonlasten te creëren. Of misschien moet u eigenlijk vanaf nu nog wat geld opzij zetten om straks lekker te kunnen blijven wonen waar u woont en te kunnen doen wat u wilt.

Als uw pensioen dichterbij komt, wacht dan niet te lang met het inwinnen van financieel advies, dan komt u straks niet voor verrassingen te staan en zwemt u niet alleen in zeeën van tijd maar kunt u ook nog eens genieten van financiële rust.

MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR EBC NEDERLAND

Drie zilveren tips:

Drie gouden tips:

1. Maak een overzicht van uw uitgaven. Kijk op www.nibud.nl/consumenten/persoonlijk-budgetadvies/ of download de EBC Budget Tool via:

1. Keuzes (hoog/laag, hoogte partnerpensioen, indexatie) op de pensioeningangsdatum kunt u maar een keer maken. Daarna staan ze vast voor de rest van uw leven. Laat u dus goed informeren over de keuzes en de consequenties.

www.ebcnederland.nl/budget-tool

2. Maak een overzicht van uw pensioenen met www.mijnpensioenoverzicht.nl (login met DigiD)

2. Bouw beleggingsrisico’s tijdig af voor potjes die u binnenkort gaat gebruiken om uw inkomen aan te vullen

3. Stap eens vijf of tien jaar vooruit in de tijd. Hoe wilt u dan leven? Wat wilt u doen? En wat juist niet meer? Een doel geeft richting aan uw plan.

3. Onderzoek of het oversluiten van uw hypotheek wellicht een goed idee is, om minder rente te betalen en/of (een deel van) uw overwaarde te verzilveren.

DE GOUDEN JAREN (68 - 78) U heeft eindelijk meer tijd om met uw vrienden en kleinkinderen door te brengen en u wilt vooral gewoon kunnen (blijven) doen wat u leuk vindt. Dat is voor iedereen natuurlijk anders. De één pakt een oude hobby op, de ander gaat eindelijk eens beginnen aan dat grote project waar nooit tijd voor was en een derde treft voorbereidingen voor die grote trip naar een ander werelddeel. Maar hoe u uw leven ook invult, inzicht in uw geldzaken spelen een rol. Wilt u verhuizen? Of toch maar lekker blijven zitten en uw woning aanpassen. Maar hoe kunt u dan toch profiteren van het vermogen in uw stenen? De overwaarde verzilveren?

Hoe maakt u een optimaal plan met uw AOW, uw pensioen en eventueel het vermogen uit een spaarpot, lijfrentepolis of beleggingen? Er is vaak meer mogelijk dan u denkt.

Misschien denkt u aan een schenking aan de kinderen, als voorschot op de erfenis. Is het niet veel leuker om zelf nog mee te genieten van wat ze met dat geld doen?

Ook hier begint alles met inzicht in de huidige situatie en de mogelijkheden. Dat geeft overzicht. Een financieel inzicht gesprek en een solide financieel plan van een professionele adviseur voelt vaak als een forse investering. Maar wat u oogst is financiële rust en ruimte, zodat u gewoon kunt genieten van alles wat u wilt ondernemen.

Hoe creëert u financiële rust en maakt u geld dienstbaar aan het leven dat u het liefste wilt leven? ANBO leden krijgen korting op financieel advies bij EBC Nederland.

Kijk voor meer informatie op pagina 71.

DE BONUSJAREN (78 EN OUDER) Dit zijn de jaren waarin veel mensen nadenken over hun nalatenschap. Hoe wilt u straks uw erfenis geregeld hebben? Heeft u een testament, en zo ja: past dit nog bij uw wensen? U kunt overigens ook een levenstestament opstellen, waarin zaken worden vastgelegd voor het geval u iets overkomt waardoor u zelf niet meer kunt of wilt beslissen over bepaalde zaken. Als u of uw partner wegvalt, wat betekent dat dan voor de ander? Kan die nog in uw huidige woning blijven? Hoe verandert het de financiële situatie?

Schenken of erven, het overlijden of ziekte van uzelf of uw partner, uw nalatenschap … allemaal zaken waarbij persoonlijk financieel advies van grote waarde is. Want u wilt uw zaken gewoon goed geregeld hebben. Dat is alvast een zorg minder.

Drie bonustips: 1. Denk na over uw nalatenschap en laat u informeren over wat u vast moet leggen en wat al bij de wet geregeld is.

2. Controleer uw testament en overweeg een levenstestament op te laten maken voor als u wilsonbekwaam wordt.

3. Stel schenkingsplan op voor schenkingen aan kinderen en/of goede doelen.

ANBO 43

DOSSIER GELDZAKEN

DOSSIER GELDZAKEN

Betalen in de digitale wereld Hoewel het gebruik van contant geld in Nederland nog vrij hoog is, wordt digitaal betalen steeds gewoner voor iedereen. De mogelijkheden om zonder cash geld te betalen nemen ook snel toe. Vroeger hadden we alleen de pinpas in combinatie met de code. Nu betaalt u ook contactloos, met uw mobiele telefoon en zelfs met uw smartwatch.

Wij zetten de mogelijkheden op een rij, inclusief een korte uitleg.

er bovenop, bij de ander moet dat aan de zijkant. Bij de meeste automaten is het vlak waar u de pas, telefoon of wearable bij moet houden herkenbaar aan dit symbool: In verband met de veiligheid geldt een limiet voor contactloos betalen. Verliest u uw bankpas bijvoorbeeld, dan kan iedereen die de pas vindt deze gebruiken om te betalen.

Eigenlijk precies hetzelfde als wanneer u uw portemonnee met cash geld erin zou verliezen!

WAT IS DE LIMIET? U kunt per keer maximaal € 25 euro contactloos betalen zonder pincode. Heeft u een aantal contactloze betalin-

Let op: tijdens de corona-crisis zijn de grensbedragen verhoogd. In de afbeeldingen staan die bedragen vermeld.

In de tekst staan de normale grenzen aangegeven.

Hoe betaal ik contactloos met ...

• Controleer het bedrag.

• Houd uw pas kort tegen het scherm of de zijkant van de betaalautomaat.

• Wacht op de pieptoon en haal uw pas weg.

• Toets uw pincode in en druk op OK. De drie korte piepjes geven aan dat de betaling gelukt is.

TEKST ALEX VAN SCHERPENZEEL

… MIJN BETAALPAS ZONDER PINCODE? Is het bedrag minder dan € 25, dan heeft u de pincode niet nodig.

BEELD PIN.NL/BETAALVERENIGING NEDERLAND

In 2019 hebben wij met elkaar 7,08 miljard keer betaald in een winkel of supermarkt. Daar was een bedrag van ruim 151 miljard euro mee gemoeid. We gebruikten daarvoor 4,7 miljard keer de pinpas en 2,34 miljard keer contant geld. De rest ging op een andere manier. Om de ontwikkeling te laten zien; in 2018 betaalden we 4,28 miljard keer met de pinpas, en 2,53 miljard keer contant.

ENQUÊTE ANBO hield onlangs een enquête onder haar leden over de manier van betalen. Daar kwam onder andere uit dat tweederde van alle ouderen (67 procent) in winkels en de supermarkt afwisselend contant of met de bankpas betaalt. Ruim 11 procent rekent altijd contant af. En een (heel) klein deel betaalt mobiel (1,4 procent). Gebrek aan vertrouwen en een gevoel van onveiligheid liggen daaraan ten grondslag.

44 ANBO

gen zonder pincode achter elkaar gedaan én het totale bedrag komt boven de € 50 uit? Dan moet u alsnog de pas insteken en uw pincode gebruiken. Een voorbeeld: u hebt drie contactloze betalingen gedaan, € 25, € 9 en € 6, totaal € 40. Alle drie minder dan € 25, dus alle drie contactloos. Uw vierde aankoop is € 15. Die wilt u contactloos doen. Maar het totaal komt daarmee op € 55.

De vierde betaling kan dan niet meer contactloos; u moet uw pincode invoeren.

DE PINPAS De meest bekende en ook meest gebruikte manier van digitaal betalen is uw bankpas. Daarmee kunt u in bijna alle winkels betalen. Iedere bank heeft zijn eigen bankpas, iedere bank hanteert een dagelijkse limiet om met uw pas te betalen. U steekt de pas bij uw betaling in de betaalautomaat, toetst de pincode in en drukt op OK (als het bedrag klopt natuurlijk). En o ja, u laat uiteraard niemand meekijken als u de code intoetst!

CONTACTLOOS BETALEN Contactloos betalen kan op verschillende manieren; met uw betaalpas, uw mobiele telefoon of met een zogenoemde wearable. Dat leggen we verderop uit. Wat u ook gebruikt, u houdt uw betaalmiddel dicht bij de betaalautomaat. Bij welk deel van de automaat verschilt nogal. Er zijn verschillende automaten. Bij de één legt u het betaalmiddel

• Controleer het bedrag.

• Houd uw pas kort tegen het scherm of de zijkant van de betaalautomaat.

• Drie korte piepjes geven aan dat de betaling is gelukt. … MIJN BETAALPAS MÉT PINCODE? Is het bedrag € 25 of hoger, dan kunt u ook contactloos betalen, maar wel mét de pincode.

… MIJN MOBIELE TELEFOON? Als u contactloos wil betalen met uw mobiele telefoon, gelden dezelfde voorwaarden en limieten. Dus ook maximaal € 25 per keer en niet meer dan € 50 per dag. Wel anders is het gebruik van de pincode bij betalingen van € 25 of meer.

• Check het bedrag en houd uw mobiele telefoon kort tegen het scherm of de zijkant van de betaalautomaat.

• Wacht op de pieptoon en haal uw telefoon weg.

• Toets uw PIN van uw bankieren-app (dus niet de code van uw bankpas) in op uw mobiele telefoon ANBO 45

Veilig douchen binnen 1 dag

DOSSIER GELDZAKEN • Houd deze nogmaals tegen het scherm of de zijkant van de betaalautomaat. De drie korte piepjes geven aan dat de betaling gelukt is. … DE PRE-PIN OPTIE OP MIJN MOBIELE TELEFOON? Een extra mogelijkheid bij het betalen met uw mobiele telefoon is de pre-pin optie. Die gebruikt u als u al weet dat het bedrag dat u moet betalen hoger is dan € 25,- of als u denkt dat u de limiet van € 50,- al heeft bereikt.

Contactloos betalen met een wearable

TOT

• • • •

€1100

Open de bankapp op uw telefoon.

Toets de code van uw bankapp.

Controleer het bedrag.

Houd uw mobiele telefoon kort tegen het scherm of de zijkant van de betaalautomaat.

De drie korte piepjes geven aan dat de betaling gelukt is.

LEEFTIJDSKORTING*

+

1. Face ID

Om te beginnen, wat is een wearable eigenlijk? Niet meer dan een kleine draagbare computer, die in een speciaal daarvoor ontworpen horloge, armband, ring of sleutelhanger zit. Het contactloos betalen gaat op dezelfde manier als bij de andere mogelijkheden. Onder de limiet is bij de betaalautomaat houden voldoende. Boven de limiet gebruikt u de pincode die bij uw wearable hoort.

Apple Pay Apple Pay is de meest recente ontwikkeling. Een betaalmethode speciaal ontwikkeld voor een iPhone of Apple Watch. De limieten zijn hetzelfde als bij ‘gewoon’ mobiel betalen. Er zitten alleen onderdelen bij die specifiek voor Apple zijn.

Dubbelklik op de knop aan de zijkant van uw iPhone en kijk naar het scherm, houd de bovenkant van uw telefoon een paar centimeter van de betaalautomaat.

Bij 'Gereed' en een vinkje op het beeldscherm, heeft u betaald.

Gisteren

2. Touch ID

Houd de iPhone bij de betaalautomaat met uw vinger op de knop. Bij 'Gereed' en een vinkje op het beeldscherm, hebt u betaald.

+

+

Mogelijk?

Ja Ja Ja Ja nee Ja Ja Ja Nee

Anti-slip profiel

Lage instap

3. Apple Watch

Dubbelklik op het knopje aan de zijkant, houd het scherm van uw Apple Watch een paar centimeter van de betaalautomaat. Als u een tikje voelt is de betaling klaar.

Eigen productie en montageteam

Levenslange garantie op wandpanelen

BIJ WELKE BANKEN KUNT U MET UW MOBIELE TELEFOON BETALEN? Bank ABN Amro ASN Bunq ING Knab Rabobank Regiobank SNS Triodos

Extra ondersteuning

Apart app nodig Ja Nee Nee Nee N.v.t.

Ja Nee Nee N.v.t.

Android telefoon Nee Ja Ja Ja N.v.t.

Ja, wallet Ja Ja N.v.t.

Apple Pay Ja Nee Ja Ja N.v.t.

Ja, wallet Nee Nee N.v.t.

Ruim 10.000 douches geplaatst

Geplaatst binnen 1 dag

Nature Line GRATIS BROCHURE ONTVANGEN?

WWW.VEILIGDOUCHEN.NL BEL GRATIS 0800 0200 962

Ja, ik ontvang graag het gratis informatiemagazine Pure instapbad NIEUW

Naam Straat + nr Postcode Telefoon

46 ANBO

Goedkoopste van de Benelux

* Bekijk de algemene actievoorwaarde op onze website.

Plaats ANBO 05_05_20

ANBO 47

Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar: Zwaluw comfortsanitair Antwoordnummer 3035 - 3860VZ Zeewolde, Nederland

MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR THYSSENKRUPP

om zelfstandig te blijven wonen. En het is vele malen voordeliger en minder belastend dan een verhuizing!

EEN TRAPLIFT VOOR IEDERE TRAP Er zijn trapliften verkrijgbaar in allerlei soorten, maten en prijsklassen. Het bedrijf thyssenkrupp ontwikkelt, fabriceert en installeert al ruim 60 jaar kwalitatief hoogwaardige huis- en trapliften. Op bijna iedere trap past een traplift van thyssenkrupp. Doordat een traplift altijd uit maatwerk bestaat en met precisie op de millimeter nauwkeurig wordt geïnstalleerd, worden zelfs de steilste en krapste wenteltrappen weer begaanbaar.

EXTRA OPTIES Elke thyssenkrupp traplift heeft standaard een veiligheidsgordel en de stoel wordt afgestemd op uw postuur en wensen. Daarnaast kunt u kiezen voor extra veiligheidsopties, zoals een belsysteem in de armleuning.

Als de trap een obstakel wordt ...

De meeste ouderen in Nederland willen het liefst zo lang mogelijk in hun eigen huis en hun vertrouwde omgeving blijven wonen. Soms wordt de trap echter een obstakel. Als u slechter ter been raakt kan de weg naar de slaapkamer op een andere verdieping op een hindernisbaan gaan lijken. Dan heeft u eigenlijk maar twee opties: verhuizen of uw huidige woning aanpassen, door het installeren van een traplift.

Op hoge leeftijd verhuizen is niet iets waar iedereen naar uitkijkt. Verhuizen is duur en brengt op emotioneel en sociaal vlak de nodige onrust met zich mee. Soms voelt verhuizen echter als een onvermijdelijke optie. Gelukkig zijn er verschillende oplossingen waarmee verhuizen vaak toch niet nodig blijkt.

48 ANBO

ZO LANG MOGELIJK THUIS WONEN De meeste mobiliteitsproblemen kunnen worden opgelost met een kleine, betaalbare aanpassing in huis. Hiermee wordt het mogelijk om zo lang mogelijk in de vertrouwde omgeving te blijven wonen en wordt thuis wonen weer genieten. Een traplift kopen betekent dat u ervoor kiest

LAAT U GOED INFORMEREN Een traplift plaatst u maar één keer. Ga daarom zorgvuldig te werk bij het uitkiezen van de traplift die het beste bij uw wensen en uw situatie past. Een trap mag door het plaatsen van een traplift bijvoorbeeld geen obstakel worden voor de andere gebruikers. Daarom plaatst thyssenkrupp de rail zo mogelijk altijd aan de binnenzijde van de trap. Zo kan een trapleuning op zijn plek blijven en blijft er ruimte genoeg voor andere trapgebruikers.

Met voldoende informatie en een professioneel advies, kunt u een goede keuze maken.

Over thyssenkrupp Het bedrijf thyssenkrupp Home Solutions werd in 1953 opgericht als De Reus Liften. In 1957 breidde De Reus Liften zijn assortiment uit met de allereerste traplift in Nederland. Door de jaren heen kregen de innovatieve trapliften verschillende prijzen voor hun ergonomische ontwerp en ontwikkelde het bedrijf de gepatenteerde ASL-technologie voor hun Swing traplift. Hierdoor draaien de stoel en voetensteun waterpas mee tijdens de rit, voor een continu veilige positie. Met een sterke focus op klantgerichtheid heeft thyssenkrupp al meer dan 50.000 trap- en huisliften geïnstalleerd.

Wilt u meer informatie over de mogelijkheden?

Neem contact op met de adviseurs van thyssenkrupp via gratis telefoonnummer 0800-5003 of ga naar: thyssenkrupp-homesolutions.nl

Betaalbare traplift Dat een traplift betaalbaar is en financieel een stuk interessanter kan zijn dan verhuizen, dat bewijst de Levant Classic; het instapmodel dat past op vrijwel elke rechte trap. Kies voor deze traplift wanneer u niet alleen kwaliteit, betrouwbaarheid en veiligheid belangrijk vindt, maar ook gebonden bent aan een beperkt budget.

Tip: financiering met wmo of pgb Het loont vaak de moeite om te onderzoeken of u recht heeft op een trapliftvergoeding van de overheid of uw gemeente. Denk aan een tegemoetkoming vanuit de wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) of het persoonsgebonden budget (pgb). We vertellen u graag over de mogelijkheden. Bel naar gratis telefoonnummer 0800-5003 voor meer informatie.

ANBO 49

SMARTHOME

SMARTHOME WAT IS EEN SPRAAKASSISTENT EN HOE WERKT HET? Een spraakassistent kent u misschien al van uw smartphones, zoals Siri of Alexa, waaraan u verschillende vragen kunt stellen of commando’s kunt geven. Maar steeds populairder worden de slimme speakers van Google, Amazon of Apple die in huis ongelofelijk veel taken kunnen uitvoeren. De slimme speakers werken als volgt; de speaker staat in uw woonkamer en op het moment dat u ‘Hey Google’ zegt, wordt de spraakassistent ingeschakeld. Een vriendelijke stem antwoordt bijvoorbeeld ‘Hallo, wat kan ik voor u doen vandaag?’ en u kunt uw vraag stellen.

“Hallo! Wat kan ik voor u doen vandaag?”

Altijd een kameraad in huis Het klinkt misschien als science fiction: een digitale assistent die met uw stem te besturen is. Maar het bestaat wel degelijk. En is handiger dan u denkt. Naast praktische hulp biedt een virtuele assistent veiligheid en gezelschap. Daardoor zijn ouderen zelfredzamer en kunnen ze langer zelfstandig wonen.

TEKST FLEUR AKERSLOOT

50 ANBO

HULP BIJ PRAKTISCHE TAKEN Iemand bellen, talloze vragen opzoeken, de radio of uw favoriete muziek afspelen; de spraakassistent kan u overal mee van dienst zijn. Staat u met uw handen in het deeg, dan kan de assistent uw recept opzoeken op internet en deze stap voor stap voorlezen. Of schiet u een afspraak met de tandarts te binnen, vraag uw slimme speaker de afspraak in uw agenda te zetten en u te zijner tijd een herinnering te geven. Uit onderzoek van ANBO blijkt dat veel senioren de spraakhulp graag gebruiken voor het bijhouden van hun boodschappenlijstje, vragen over het weer te stellen, de vertrektijden van de trein of bus na te gaan of muziek af te spelen. Maar de mogelijkheden gaan verder dan dat.

MET UW STEM DE APPARATEN IN HUIS BEDIENEN Door de speaker aan te sluiten op andere slimme apparaten in huis kan de virtuele assistent nog veel meer betekenen.

Vraag de slimme speaker de thermostaat te activeren of de slimme deurbel te bedienen. Ook voor ouderen die minder mobiel zijn, slecht zicht hebben of het lastig vinden de knoppen van apparaten te bedienen, kan een slimme speaker uitkomst bieden. De spraakassistent kan zo ingesteld worden dat het met één simpele zin een dagelijkse routine van een reeks taken uitvoert. Roep ‘s ochtends bijvoorbeeld, ‘Hey Google, goedemorgen!’ en de radio gaat op uw favoriete zender, de gordijnen gaan open en de lichten aan.

VEILIGER WONEN EN EEN KAMERAAD De spraakassistent biedt naast praktische hulp ook veiligheid. Want iemand die alleen woont en hulp nodig heeft kan de spraakassistent bijvoorbeeld vragen een mantel-

zorger te bellen. Dag en nacht een aanspreekpunt hebben is een enorme steun maar de assistent is er ook voor de gezelligheid. Vraag de slimme speaker naar uw lievelingsartiest, een verhaal te vertellen of een spel te spelen. Met een slimme speaker heeft u ook een kameraad in huis.

ANBO-lid Han van Doorn (82) gebruikt al een tijdje een spraakassistent en wil niet meer zonder.

“Het is mijn vriendje, zo zeg ik dat. Als ik aan mijn Google Home vraag om de timer te zetten als ik mijn eitjes kook is het de eerste keer dat ik mijn stem hoor die dag.

Dat is best fijn als je alleen woont. Ik zou ‘m natuurlijk liever een leukere naam geven maar dat kan nog niet.”

“In eerste instantie heb ik de spraakassistent voor de veiligheid. Als ik van de trap val, hoelang duurt het dan voordat iemand mij vindt? Ik ben 82 en er kan altijd wat gebeuren.

Dat baarde mij en mijn zoon zorgen. En ik wilde geen alarm om mijn nek of een camera in huis. Nu kan ik mijn spraakassistent roepen om iemand te bellen.”

“Ik heb een Google Home en een Google Home Mini en een Google Nest Hub. Dat is een spraakassistent met een beeldscherm. Als ik dan naar het weer vraag krijg ik niet alleen antwoord maar zie ik ook beelden. Ik ben ook wel eens mijn telefoon kwijt en dan laat Google mijn telefoon rinkelen als ik het vraag. Of ik wil weten wanneer Ajax speelt. En als ik zit te schrijven en ik weet van een woord niet hoe je dat spelt dan geeft Google Home antwoord.

Handig hoor. Hij bedient ook mijn lampen, en andere apparaten via slimme stekkers. Ik kan dus met mijn stem dingen aan en uit zetten. En het is simpel hoor. Het installeren is heel eenvoudig. Daarom is het zo populair.”

Spraakassistenten zijn verkrijgbaar bij mediawinkels en prijzen variëren van 35 euro voor een simpel exemplaar tot 80 euro voor een iets uitgebreidere variant. Wij hebben een aantal Google Homes beschikbaar voor onze leden.

Wilt u daar kans op maken?

Mail dan naar:

magazine@anbo.nl

ANBO 51

ANBO TIPT

ANBO TIPT

Er zijn oneindig veel producten, apps, uitjes en gadgets die het leven leuker, makkelijker en/of interessanter maken. In elk nummer van ANBO Magazine tipt hoofdredacteur Jurriën Beerda zijn favorieten.

Event

Corona update:

Nieuwe data ANBO-diners bij Van der Valk Vanwege de coronacrisis konden onze diners bij Van der Valk niet doorgaan in april en mei. Inmiddels hebben we nieuwe data voor u. De diners vinden plaats op de volgende data en locaties van 17.00 tot 20.00 uur: Woensdag 16 september Woensdag 23 september Zaterdag 17 oktober Woensdag 21 oktober

Assen Sassenheim Tiel Eindhoven

Deze diners organiseren wij om met u te vieren dat we dit jaar 120 jaar bestaan. Doordat u ANBO steunt, kunnen wij nog beter ons werk doen en opkomen voor de belangen van senioren.

Komt u naar een van de vier feestelijke diners bij Van der Valk? Bij elk diner is plaats voor 120 ANBO-leden. Meld u snel aan, want vol = vol. Wij bieden u dit diner (inclusief drankjes) gratis aan.

WIN!

We zouden allemaal wat eerder moeten beginnen met ouder worden, betoogt auteur Manu Adriaens in zijn laatste boek ‘Waarom zestigers gelukkiger zijn dan veertigers’. Volgens Adriaens zien we een U-curve als we het geluksgevoel van een mens bekijken over een heel leven. Onder de 25 jaar zijn we nog zorgeloos en optimistisch over onze toekomst. Daarna begint het geluksgevoel te dalen, met een dieptepunt rond ons 45ste levensjaar. In die periode voelen we ons overweldigd door alle eisen die het leven aan ons stelt. Maar vervolgens gaat het geluksgevoel weer stijgen, met een nieuwe piek rond ons 65ste.

Dit boek gaat over de bonuspremie van het ouder worden. En over hoe je op je veertigste al kunt gaan leven als een zestiger.

Maak kans op een jaar gratis wassen

AANMELDEN 120jaar@anbo.nl Stuur een e-mail naar: met uw naam, telefoonnummer, e-mailadres, lidnummer en uw voorkeur voor de locatie. Of bel onze Ledenservice via 0348 46 66 90.

Deze prijs wordt u aangeboden door onze partner Dobbi.com.

Dobbi haalt kleding, wasgoed maar ook bijvoorbeeld dekbedden gratis op, reinigt deze en bezorgt alles schoon terug binnen 48 uur, op ieder adres in Nederland.

Meer informatie over Dobbi vindt u op: anbo.nl/dobbi

Komt u bij ons op de koffie?

Door de coronacrisis konden de eerste koffieochtenden helaas niet doorgaan. Inmiddels hebben we een aantal nieuwe data: Maandag 14 september Maandag 28 september Maandag 12 oktober Maandag 26 oktober

Event

Deze ochtenden organiseren we omdat ANBO dit jaar 120 jaar bestaat. Wij nodigen u van harte uit om dit met ons te vieren onder het genot van een kop koffie met gebak bij ons op kantoor. U kunt die ochtend kennismaken met de ‘gezichten’ achter onder meer onze Ledenservice en onze Raad & Daad Advieslijn.

Om 10.00 uur staat de koffie met gebak voor u klaar, gevolgd door een inhoudelijk gedeelte waar wij u meer informatie over ANBO geven. We sluiten af met een rondleiding. Aanmelden kan via: magazine@anbo.nl Het adres is Vijzelmolenlaan 20-22 in Woerden.

Makkelijker medicijnen gebruiken Gebruikt u medicijnen? Dan weet u dat het tijd en energie kost om ze goed in te nemen. Ook op tijd nieuwe bestellen lukt niet altijd.

App

Om dit te verhelpen is MedApp geïntroduceerd. U kunt uw medicijnen in deze gratis app zetten en de innamemomenten aangeven. De app waarschuwt u vervolgens als u uw medicijnen moet innemen of als uw voorraad bijna op is.

Wasservice aan huis

Wilt u kans maken op een jaar lang gratis de was laten doen?

Mail dan waarom u zo blij bent lid te zijn van ANBO naar magazine@anbo.nl. De winnaar wordt bekendgemaakt in het volgende ANBO Magazine. Die uitgave verschijnt eind juni.

52 ANBO

Terwijl de koks van Van der Valk de lekkerste hapjes voor ons maken, wisselen we graag met u van gedachten. Hoe kunnen we u nog beter van dienst zijn? Wat vindt u van onze advieslijn Raad en Daad en van onze lobby in politiek Den Haag? En welke tips heeft u als het gaat om goed ouder worden?

Waarom Boek zestigers gelukkiger zijn dan veertigers

In samenwerking met Uitgeverij Lannoo Groep mogen we vijf exemplaren weggeven. Wilt u kans maken op een van deze vijf boeken? Mail dan waarom u zo blij bent om lid te zijn van ANBO naar:

magazine@anbo.nl

Om het nog makkelijker te maken is MedApp vorig jaar gestart met een apotheekservice. Via de app kunt u recepten insturen, herhaalverzoeken doen en medicijnen bestellen. MedApp zorgt er vervolgens voor dat de medicijnen gratis thuisgestuurd worden. Dat alles gebeurt onder begeleiding van ervaren apothekers en assistenten die klaarstaan om al uw vragen over uw medicijngebruik te beantwoorden. Persoonlijke service dus, óók bij complex medicijngebruik, en met gegarandeerde privacy.Ook goed om te weten: MedApp heeft een goed bereikbare klantenservice. Daar kunt u tijdens kantooruren telefonisch en per e-mail terecht voor hulp bij het instellen en gebruik van de app en voor alle vragen over de app, uw medicijnen en de apotheekservice.

Maak kennis met MedApp door de app te installeren.

Dat kan via deze link: krijg.medapp.nu/van/anbo

ANBO 53

75 JAAR BEVRIJDING

OH MOEDER WAT IS HET HEET

De mooiste nostalgische programma’s ziet u bij

Terug naar Indonesië Herinneringen uit een Jappenkamp

50 54 ANBO

Tijdens de Tweede Wereldoorlog zaten zo’n 42.000 Nederlanders gevangen in de zogenaamde Jappenkampen in Indonesië. Door het grote tekort aan voedsel, water en medicijnen overleefden veel van hen die kampen niet. ANBO-lid mevrouw GroenenbergFrijlink kan het wel navertellen. Volgens haar weten we veel te weinig over wat er in Indonesië gebeurde in die tijd. Daarom doet ze haar verhaal.

THE FLYING DOCTORS

‘ALLO ‘ALLO!

89

Kijk voor meer informatie en uitzendtijden op www.kijkbijons.nl en de app

50 Vind ONS op

TEKST MARIJE REMMELINK BEELD ANOUK DE KLEERMAEKER + PRIVÉCOLLECTIE MEVR. GROENENBERG-VRIJLINK

ANBO 55

75 JAAR BEVRIJDING “Jullie hadden het tenminste lekker warm, terwijl wij hier in de koude hongerwinter waren. Dat hoor ik mensen dan helaas nog vaak zeggen. Als je zoiets zegt heb je geen flauw idee wat we in die kampen hebben meegemaakt. Het is echt tijd dat mensen dat te weten komen.”

TOT ALLES VERANDERDE “Ik ben geboren in Indramayu op West-Java, toen onderdeel van Nederlands-Indië. Ik was de oudste van drie kinderen. We hadden in Indonesië een heerlijke jeugd. Maar op mijn twaalfde veranderde alles. Tijdens de capitulatie van het KNIL (Koninklijk Nederlands-Indisch Leger) in 1942 werd mijn vader gevangen genomen door de Japanners. Niet lang daarna werden wij ook geïnterneerd en gevangen genomen in een Jappenkamp.

Het eerste kamp was in Malang, waar ik woonde. Dat was een wijk die omheind was met prikkeldraad en gevlochten bamboe, helemaal afgesloten van de buitenwereld. Met zo’n 25 vrouwen en kinderen werden we naar een huis gebracht. Toen we daar aankwamen was er nog een markt waar we eten konden halen. Maar die verdween al snel naar de andere kant van het prikkeldraad. We werden afhankelijk van de gaarkeuken, waar slecht en veel te weinig eten vandaan kwam. Op dat moment begon de honger.

Op een dag werden we op transport gezet. Met veel te veel mensen werden we in een trein gedrukt. In die beestenwagen was niks. Geen wc, geen eten en geen drinken. We wisten niet waar en wanneer we zouden aankomen. Na 36 uur kwamen we aan in Semarang, in kamp Karang Panas, een voormalig jongensweeshuis voor 240 jongens. Wij waren met 2.400 vrouwen en kinderen. Iedereen kreeg 50 centimeter ruimte op de lange britsen die in de zalen stonden. Wij kregen met ons gezin dus samen twee meter.”

56 ANBO

75 JAAR BEVRIJDING

“We moesten groente telen, terwijl we zelf stierven van de honger” SOEP MET MADEN “Het eten in Semarang was afschuwelijk. Het was veel te weinig, en de grote gamel waarin de maaltijdsoep werd klaargemaakt werd nooit schoongemaakt. Er werd gewoon nieuwe soep aan toegevoegd. En dat op de warmste plek van Indonesië. De maden dreven in ons verrotte eten.

Al gauw werd iedereen in het kamp ziek. Er zijn daar zo ongelofelijk veel mensen overleden. Vooral baby’s en kleine kinderen. Als het niet aan dysenterie, buikloop of malaria was, dan was het wel van hongeroedeem en verhongering.

Het werd nog erger toen alle mannen uit het kamp verplaatst werden naar een mannenkamp, en dus onze enige mannelijke artsen werden weggevoerd. Toen konden de Japanners het niet meer bijhouden met begraven.

Ik weet nog goed dat de twee nieuwe vrouwelijke artsen met ons kwamen kennismaken. Opeens trok een van hen mijn broertje aan zijn beentjes naar zich toe en ze begon hem te reanimeren. Wij, mijn moeder, zusje en ik, waren zo apathisch geworden dat we niet eens doorhadden dat mijn broertje daar lag dood te gaan. Gelukkig overleefde hij het.”

BUIGEN VOOR DE JAPANNER “De Japanners behandelden ons verschrikkelijk. Ze zagen ons vrouwen als minderwaardig. Om het minste of geringste werd je afgeranseld. Bijvoorbeeld als je niet diep genoeg voor ze boog. Vrouwen vanaf 15 jaar moesten wacht lopen. Ik gelukkig niet dus, maar mijn moeder wel. Als je een Japanner tegenkwam moest je een riedeltje opzeggen.

Als je dat niet goed genoeg deed kreeg je een klap. Ook even uitrusten was uit den boze. Mijn moeder is een keer gaan zitten. Toen ze betrapt werd kreeg ze eerst een pak slaag. De volgende dag moest ze urenlang in de zon staan.

Zonder eten en drinken. Ook moesten we werken voor de Japanners. We moesten bijvoorbeeld groente telen, terwijl we zelf stierven van de honger. En als je daar iets van at werd je bijna doodgeslagen.

Het was ook in Semarang dat ik door drie Japanners gekeurd werd om in een bordeel te werken. Ze betasten me overal, en concludeerden: te mager. Wat een geluk bij een ongeluk!”

NOG STEEDS GEEN VRIJHEID “Nederland werd op 5 mei 1945 bevrijd, maar Japan capituleerde pas op 15 augustus van dat jaar. Maar ook toen wachtte ons geen vrijheid. Dat onder leiding van Soekarno de bersiap (onafhankelijkheidsstrijd van de Indonesiërs) was begonnen, wisten wij niet. Toen we uit de kampen kwamen riepen de Indonesiërs ‘merdeka!’ (vrijheid) en werd er zelfs op ons geschoten. Er zijn toen alsnog veel mensen overleden. Ook ik bijna; een kogel vloog rakelings langs mijn hoofd. Stel je voor, dan heb je eerst drie jaar in een hel geleefd en word je dan doodgeschoten door een Javaan.”

EEN WC VOOR 54 MENSEN “Na negen maanden moesten we midden in de nacht verhuizen. We hebben de hele nacht gelopen. Uiteindelijk kwamen we aan in Lampersari. Met zo’n 8.000 vrouwen en kinderen verbleven we in de voormalige kampong. In een heel klein huisje woonden 54 vrouwen en kinderen. In dat huisje was maar één badkamer en één wc. De hygiëne was er verschrikkelijk en er waren veel epidemieën. In dat kamp heerste ook hersenvliesontsteking. Onze buurkinderen waren van de een op de andere dag dood. Net als vele andere jonge kinderen.

CAPITULATIE Eten kregen we amper. Met z’n vieren deelden we een klein kopje rijst en wat pap van verschimmelde sojabonenmeel of van tapioca, dat spul dat je gebruikt om kleren te stijven.

Al het eten dat we kregen was verrot en veel te weinig.

Veel mensen werden ziek en gingen dood. Na een jaar in Lampersari capituleerde Japan en gingen de poorten van Lampersari open. Ik was toen 16 jaar.”

“Na al die jaren voel ik me nog steeds verbonden met Indonesië”

WEG UIT INDONESIË “Vanuit Semarang zijn we met de Japanse schuit ‘Sumira Maru’ naar Batavia vervoerd. Daar was ook het Rode Kruis. Bij aankomst woog ik 34 kilo. In Batavia hoorden we dat mijn vader in Bangkok was, en dat hij had gewerkt aan de Birmaspoorlijn. Ook wij vertrokken naar Bangkok, en een half jaar later kwamen we aan in Nederland. Ik was toen 17.

HEIMWEE Na al die jaren in Nederland voel ik me nog steeds verbonden met Indonesië. Ik heb al drie keer een mooie rondreis door Indonesië gemaakt, maar de heimwee blijft. Inmiddels ben ik 90 jaar en ik zou graag nog weer zo’n mooie reis willen maken naar mijn geliefde geboorteland.”

120 jaar ANBO Wij spraken ons lid mevrouw Groenenberg-Frijlink in het kader van ons 120-jarig bestaan. Naar aanleiding van ons jubileummagazine, dat begin dit jaar verscheen, heeft ze contact met ons opgenomen omdat ze haar verhaal een keer wilde vertellen.

Ook de komende nummers van dit jaar laten we leden en ambassadeurs aan het woord naar aanleiding van ons jubileum. Elders in dit magazine staan nog een aantal ‘120 jaar ANBO’-interviews.

ANBO 57

ANBO-STEL

ANBO-STEL

ANBO-stel Galyna Sokolvyak en Donald Schuurman

“Samen zitten we helemaal nooit stil” Samen met zijn vrouw Galyna Sokolvyak vormt Donald Schuurman (73 jaar) een bruisend paar. Sinds het moment dat ze elkaar tegenkwamen zijn ze elke dag samen.

Ze maken mooie reizen, genieten van hun boot én werken inmiddels zelfs samen.

“Ik ben nog altijd actief makelaar in Den Haag en ga elke dag met veel plezier naar mijn kantoor. Ik moet er niet aan denken niets te doen. Galyna werkt er ook. Ze had een schoonheidssalon maar een aantal jaar geleden is ze daarmee gestopt. Nu doet ze de administratie op kantoor. Ze heeft altijd geroepen dat ze nooit met haar man zou willen werken, maar nu is ze dan toch een paar dagen per week op kantoor en dat werkt heel goed zo.”

KLIK “Galyna is mijn tweede vrouw. We hebben elkaar op internet leren kennen. Iemand vertelde me over een datingsite.

Ik had nog nooit zoiets gedaan. Al gauw kwam ik haar online tegen. Die avond hebben we gebeld en dat was zo gezellig dat we de volgende dag meteen hebben afgesproken. We hebben toen we elkaar voor het eerst zagen wel drie uur zitten kletsen en lachen. Het was, zoals zij zo mooi zegt, alsof we elkaar al kenden maar elkaar lang niet hadden gezien. Echt zo’n klik. Sindsdien zijn we elke dag samen. Al veertien jaar inmiddels.”

“We schelen 15 jaar, ik ben van mezelf al actief en samen zitten we helemaal nooit stil. We gaan lekker uit eten of gaan een weekendje weg. Laatst zijn we naar Limburg geweest, even Maastricht in. En met mooi weer zitten we op onze boot. We zijn ook al een aantal keer bij haar familie in Oekraïne geweest. Kiev, dat is echt mijn stad, prachtig is het daar. Een bezoek kan ik aanraden.”

58 ANBO

BEZIG BLIJVEN “Ik ben niet van plan om te stoppen met werken. Waarom zou ik! Het is veel te leuk. En ik moet bezig blijven. Galyna weet dat ook, ik ben altijd bezig en onder de mensen. Ze stuurt me wel naar de sportschool, want anders zit ik alleen maar in mijn auto of op kantoor. Bewegen is belangrijk.”

ANBO-lid omdat:“Ik ben al zeker 20 jaar lid van ANBO. Destijds getipt door iemand die zei dat er veel voordelen aan zitten. Ik vind de informatie heel nuttig en ik doe altijd de puzzel in het blad.”

ANBO 59

ANBO

EXPERTS

Dagelijks komen bij ANBO Raad & Daad veel vragen binnen over de meest uiteenlopende onderwerpen. Onze experts staan klaar om advies te geven. Een greep uit de vragen en antwoorden.

Ik ben afhankelijk van een rolstoel.

Daardoor moet mijn woning worden aangepast. Maar er zijn zoveel loketten. Waar moet ik zijn?

KARIN LAMBRECHTS, ANBO-EXPERT ZORG

“Dat is inderdaad een ingewikkeld proces. Wij kennen in Nederland verschillende regelingen voor verschillende hulpmiddelen. En dan zijn er ook nog verschillende uitvoerders. Een kort overzicht van de mogelijkheden: • In de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is het onder andere mogelijk om een woningaanpassing te laten doen. Of u komt in aanmerking voor bijvoorbeeld een scootmobiel. Uw gemeente voert de Wmo uit; iedere gemeente heeft eigen voorwaarden om te bepalen of u voor een bepaald hulpmiddel in aanmerking komt.

• De Wet langdurige zorg (Wlz) geeft recht op een hulpmiddel als iemand 24 uur per dag zorg nodig heeft.

• De Zorgverzekeringswet (Zvw), dus uw zorgverzekeraar, vergoedt bijvoorbeeld hulpmiddelen bij diabetes, of voor het bewegingssysteem.

Gelet op uw vraag is mijn advies om contact op te nemen met het Wmo-loket woningaanpassingen van uw gemeente.

Ziet u door de bomen het bos niet meer? Laat ons u helpen. Neemt contact op met de Raad & Daad Advieslijn. Mijn collega’s zijn iedere werkdag telefonisch bereikbaar van 10.00 tot 15.00 uur via telefoonnummer 0348 46 66 88.

Mailen kan uiteraard altijd, naar:” raadendaad@anbo.nl

ANBO EXPERTS

Heeft u een vraag? hypotheek haalt u de overwaarde - of een deel ervan uit uw huis. De rente voor de hypotheek hoeft u niet te betalen, die wordt bij uw schuld opgeteld. Als u de overwaarde gebruikt voor de aanpassing van uw badkamer, of voor een andere aanpassing in de woning, is de rente wel aftrekbaar!

Een andere mogelijkheid is de blijverslening of de verzilverlening. Dat zijn leningen met gunstige voorwaarden, die een aantal gemeenten aanbieden. Informeer bij uw gemeente of ook zij deze aanbieden. Kiest u voor de overwaarde hypotheek? Ga niet over één nacht ijs en laat u goed informeren.”

Komt u ergens zelf niet uit? Neem dan contact met ons op. Wij hebben diverse deskundige vrijwilligers die gratis bij leden op huisbezoek gaan.

Als u een huisbezoek door een van onze ANBO Woon- of Veiligheidsconsulenten wenst, dan kunt u dit aangeven bij de Raad & Daad Advieslijn via telefoonnummer: 0348 46 66 88. Of stuur een e-mail: raadendaad@anbo.nl

Woont u in een huurwoning, dan is uw gemeente aan zet. Via de Wmo beoordeelt uw gemeente of u voor een aanpassing in aanmerking komt. De eigenaar van uw woning moet de wijziging toestaan en u bent niet verplicht de aanpassingen ongedaan te maken of de verhuurder financieel te compenseren na beëindigen van het huurcontract. De eigenaar heeft wel het recht om voor de aanpassingen aan de woning gehoord te worden door de gemeente."

Ik krijg bijna geen rente meer op mijn spaargeld. Nu las ik dat een Spaanse bank maar liefst 2% rente geeft.

Is dat wel betrouwbaar?

ALEX VAN SCHERPENZEEL, ANBO EXPERT FINANCIËN

Ik wil in mijn eigen huis blijven wonen. De badkamer moet aangepakt worden, maar dat geld heb ik niet. Wat nu?

ATIE SCHIPAANBOORD, ANBO-EXPERT WONEN

“Dat hoeft geen probleem te zijn. Er zijn inmiddels verschillende mogelijkheden om zo’n woningaanpassing te financieren. Heeft uw woning overwaarde?

Overweeg dan de mogelijkheid van een overwaarde-hypotheek (elders in deze uitgave, op pagina’s 10 en 11, vindt u daar meer informatie over). Met zo’n 60 ANBO

“U heeft het over de Openbank, een nieuw initiatief van het Spaanse Grupo Santander. Ja, dit is betrouwbaar; de Openbank is aangesloten bij het Spaanse depositogarantiestelling. Door regelgeving in Europa gelden daarvoor dezelfde voorwaarden als bij een Nederlandse garantiestelling. Dat houdt in dat mocht de Openbank failliet gaan, uw spaargeld tot 100.000 euro is gegarandeerd.

Toch is niet alles rozegeur en maneschijn. Integendeel; de in de media genoemde twee procent rentevergoeding geldt namelijk maar tot een bedrag van 5.000 euro. En ook alleen voor de eerste zes maanden nadat u uw geld bij de Openbank heeft ondergebracht. Na dat half jaar geldt ook bij deze bank een rente van 0,01 procent.”

ANBO 61

GEZONDHEID

ANBO-VRIJWILLIGER

Nieuwe donorwet per 1 juli van start Wat betekent dat voor u?

De nieuwe donorwet gaat op 1 juli in. Dat betekent dat u vanaf dat moment in het donorregister kunt invullen of u wel of niet uw organen of weefsel aan patiënten wilt afstaan. Wij beantwoorden een aantal veelgestelde vragen.

Heeft u niets ingevuld? Dan is het uitgangspunt: u bent donor, tenzij u expliciet aangeeft geen organen of weefsel af te willen staan na uw dood. Heeft u het donorregister al ingevuld? Dan blijft uw huidige keuze staan. Het is belangrijk dat uw keuze bekend is; hiermee geeft u duidelijkheid over wat u wilt. Vertel het ook aan uw naasten, zodat zij op de hoogte zijn.

WAAROM ZIJN DONOREN HARD NODIG? Met het doneren van organen en weefsels helpt u mensen die heel ziek zijn. Deze mensen hebben bijvoorbeeld een nieuwe nier, nieuwe longen of nieuwe huid nodig. Ze wachten hier vaak lang op.

WELKE ORGANEN EN/OF WEEFSELS KAN IK AFSTAAN VOOR DONATIE? Het gaat om de alvleesklier, bloedvaten, botweefsel/kraakbeen/pezen, darmen, hart, hartkleppen, huid, lever, longen, nieren en oogweefsel.

62 ANBO

KAN IEDEREEN DONOR ZIJN? Ja. Pas na overlijden wordt de geschiktheid van organen en weefsels voor transplantatie vastgesteld.

KAN IK DONOR ZIJN MET MIJN ZIEKTE, OF ALS IK MEDICIJNEN GEBRUIK OF ZIEK BEN GEWEEST? Dat kan. Een ziekte of medicijngebruik hoeft geen belemmering te zijn voor donatie. Wanneer door ziekte of medicijngebruik een specifiek orgaan of weefsel is aangetast, blijven vaak nog andere organen en weefsels over die wel in aanmerking kunnen komen voor donatie. Doorlopend veranderen ook de medische inzichten: een aandoening die vandaag een belemmering is voor donatie, is dat misschien in de (nabije) toekomst niet meer. Iedere registratie blijft dus van harte welkom.

De vragen en antwoorden zijn tot stand gekomen in samenwerking met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Deze en meer vragen en antwoorden vindt u terug op: anbo.nl/donorwet

Meer informatie over de nieuwe donorwet vindt u op www.donorregister.nl. Voor meer informatie over de praktische kant van orgaandonatie kunt u terecht op:

“ Mensen zijn altijd heel blij dat ik er ben”

ANBO Consulent Sjaak van Vugt

www.transplantatiestichting.nl

ANBO 63

ANBO-VRIJWILLIGER

ANBO-VRIJWILLIGER

Raad & Daad

Sjaak van Vugt is al vijf jaar Consulent bij ANBO. Met zijn achtergrond in de psychiatrie en werk als beleidsmaker zit het werk als ANBO Consulent hem als gegoten. Is hij even vrij, dan schrijft hij graag een column met zijn overdenkingen in het krantje ‘Dorp en Streek’.

Heeft u ook hulp nodig bij bijvoorbeeld uw administratie, een aanvraag bij de gemeente of het voorbereiden van een keukentafelgesprek? ANBO Raad & Daad biedt hulp:

TEKST FLEUR AKERSLOOT FOTO ANOUK DE KLEERMAEKER

het allemaal oplos voor ze. Ik geef mensen houvast. Hoe pak je iets aan, welke instanties kun je bellen en hoe kun je je administratie zelf op orde krijgen. Ik geef bijvoorbeeld de steekwoorden, maar de mensen schrijven zelf de brief. Zo geven mensen hun eigen problemen handen en voeten. Ik kijk ook of ze hun eigen netwerk kunnen betrekken bij hun situatie. Is er bijvoorbeeld iemand in de omgeving die bij de administratie kan helpen?”

“Helpen betekent voor mij het steunen in het oplossen van eigen problemen”

“Ik help iedereen die vragen heeft. Dat kan gaan om een Wmo-aanvraag waarbij de gemeente niet meewerkt, of iemand die orde in de administratie wil brengen. Laatst heb ik een vrouw die langdurig ziek is geholpen. Na twee jaar ziekte beland je in een ingewikkeld proces en als je ziek bent kan dat je teveel worden. Die mevrouw belde ANBO en zo werd ze aan mij gekoppeld.”

HANDEN EN VOETEN “Helpen betekent voor mij het steunen in het oplossen van eigen problemen. Want niemand is erbij gebaat dat ik 64 ANBO

WAKEN “Ik ben er best druk mee, ik krijg veel aanvragen. Ik werk zo’n tien uur per week. Ik ga op pad, bij de mensen langs.

Het eerste gesprek is oriënterend, hoe zijn mensen hier beland, wat hebben ze al gedaan om het op te lossen en wie kunnen we erbij betrekken om te helpen. Vaak zitten er achter de hulpvraag nog veel meer vragen, zijn mensen bijvoorbeeld eenzaam, hebben ze verdriet van hun scheiding of hebben ze geen contact meer met hun kinderen.

Dat speelt allemaal een rol in hoe sterk mensen op zo’n moment zijn. Maar hoewel ik psychiatrisch hulpverlener ben geweest, moet ik wel ergens een grens stellen. Want volgende week is er weer iemand anders met een vraag.

Maar ik kan wel altijd verwijzen naar iemand die ze verder kan helpen.”

WEDERZIJDS VERTROUWEN “Mensen zijn altijd heel blij dat ik er ben. Alleen al dat ik er ben! En dan hoef ik nog niets te doen.

Gewoon dat er aandacht is voor ze. Dat ze het niet alleen hoeven doen. Ik vertel ze dat ik vertrouwen heb in hun eigen mogelijkheden. Want vaak geloven mensen niet meer in hun eigen kracht. Het belangrijkste is dat er wederzijds vertrouwen ontstaat.

Want dat betekent dat het vertrouwen van mensen in zichzelf ook omhoog gaat. En daar is het mij om te doen.”

Ook ANBO Consulent worden?

Bent u geïnteresseerd om vrijwilliger te worden, bijvoorbeeld ANBO Consulent? Stuur dan uw motivatiebrief en curriculum vitae naar:vrijwilliger@anbo.nl. Na een screening krijgt u een opleiding aangeboden. Kijk voor meer informatie op: anbo.nl/consulent

1

ONLINE: U kunt op www.anboraadendaad.nl de online vraagbaak raadplegen met vragen én antwoorden over inkomen, gezondheid en wonen.

2

TELEFONISCH: Wilt u liever dat iemand u te woord staat? Onze Raad & Daad Advieslijn bestaat uit deskundige medewerkers die op de hoogte zijn van alle wet- en regelgeving.

Zij kunnen leden helpen met het oplossen van concrete vraagstukken. De Raad & Daad Advieslijn is bereikbaar via telefoonnummer 0348 46 66 88 (iedere werkdag van 10.0015.00) en per e-mail via: raadendaad@anbo.nl

3

HUISBEZOEK: Komt u er telefonisch of per mail niet uit? ANBO Consulenten zoals Sjaak van Vugt zijn deskundige vrijwilligers die gratis bij leden op huisbezoek komen. In de huidige situatie met het coronavirus, is dit op dit moment helaas niet mogelijk. Zodra er vanuit de overheid weer groen licht komt zullen wij en onze vrijwilligers ook de draad weer oppakken. Uiteraard zijn we telefonisch bereikbaar.

De Raad & Daad Advieslijn zoals hier boven beschreven. Maar we hebben ook een speciale ‘corona-telefoonlijn’: 0348 46 66 66.

ANBO 65

ANBO-LID

ANBO-LID Majel Tromp (54) organiseert kanotochten over de wateren net buiten Amsterdam.

Tijdens deze safari’s laat ze zien dat je voor indrukwekkende natuur heus het land niet uit hoeft.

NOG 25 JAAR DOOR “Ik doe dit nu 25 jaar en het bevalt heel goed. Ik beheer mijn eigen agenda en dat is heerlijk, maar ik heb niet alles in de hand. Vitaliteit is ook belangrijk. Zomers kanode ik zoveel en als ik dan ‘s winters van de een op andere dag stopte kreeg ik rugklachten. Nu sport ik het hele jaar door en kan ik dit werk blijven doen. Want ik wil nog wel 25 jaar door!”

“Ik heb na mijn studie milieukunde tien jaar lang de wereld over gereisd. Eenmaal terug in Nederland vond ik de natuur hier minstens zo mooi. Omdat ik ben opgegroeid op het veen en altijd iets met recreatie heb gedaan kwam ik op het idee natuursafari’s in dit veengebied te organiseren.”

TRILVEEN “Net buiten Amsterdam, in een prachtig natuurgebied, vaar ik met kleine groepjes in Canadese kano’s langs dorpjes met huizen die bijna op het water drijven. Vaak zijn het buitenlandse toeristen met hun hele familie maar ik heb vaak genoeg ook mensen uit Nederland. Veel mensen vragen of opa of oma ook mee kan. Zolang ze door hun knieën kunnen en op een krukje kunnen zitten dan kan dat. Iedereen peddelt mee en we moeten onder lage bruggetjes door. We beginnen in een dorpje, onderweg picknicken we op een stuk trilveen en we eindigen weer in een dorpje.

Sinds dit jaar woon ik in het dorp waar ik altijd doorheen vaar. Heel leuk. Ik heb daar mijn vaste zwaaimomentjes met bewoners als ik langs vaar. En nu woon ik er zelf!”

ANBO-lid Majel Tromp

“Water is het thema van mijn leven” 66 ANBO

EIGEN STAD EN LAND BETER BEGRIJPEN “Mijn drive is om mensen naar de natuur te trekken. Ik vertel over het gebied, mensen kunnen zo de natuur van hun eigen stad en eigen land veel beter leren begrijpen. Ik ben opgeleid om plannen te schrijven maar ik ben een doener en met dit werk voer ik het echt uit.”

“Voorheen combineerde ik mijn kanotochten met het runnen van een hotel, maar nu vaar ik fulltime in de zomer.

Van eind maart tot oktober ben ik op het water. Water is wel het thema van mijn leven. Ik ben opgegroeid aan het water, ik heb een zeilboot in IJmuiden, ik vaar door de Amsterdamse grachten met Plastic Whale of dus met de safari’s in het veengebied van het waterland van Amsterdam. En als ik op reis ga zoek ik altijd de kust op.”

ANBO-lid omdat: “Iets meer dan een jaar geleden ben ik lid geworden omdat ik dan korting krijg bij mijn sportschool.”

120 jaar ANBO Wij spraken ons lid Majel Tromp in het kader van ons 120-jarig bestaan. Ze stond ook op de cover van het eerste magazine van dit jaar. Ook de komende nummers van dit jaar laten we leden en ambassadeurs aan het woord naar aanleiding van ons jubileum. Elders in dit magazine staan nog twee ‘120 jaar ANBO’-interviews.

ANBO 67

LEDENVOORDEEL Boeken tot 29 december 2020

Als ANBO-lid profiteert u van aantrekkelijke voordelen. Leuke, interessante en aangename producten, uitstapjes, reizen en evenementen. Ook in dit nummer vindt u weer veel voordeel. En wist u dat uw ANBO-pas bij onze vaste kortingspartners het hele jaar door geld waard is?

Mandy’s aanraders ANBO’s Mandy Janssen regelt voordeel- en kortingsacties voor leden. Wilt u op de hoogte blijven van alle voordelen?

EXTRA KORTING

Ga naar anbo.nl/nieuwsbrief en schrijf u in voor ANBO Actie. U ontvangt eens per drie weken een nieuwsbrief met daarin alle voordelen. Die wilt u toch niet missen?

Geldig t/m 30 juni 2020

ANBO Agenda

Tanken met korting

T/M OKTOBER 2020

met de UnitedConsumers tankkaart

T/M 30 JUNI 2020

Met de tankkaart van UnitedConsumers tankt u met korting bij ruim 600 tankstations in heel Nederland. Alle aangesloten tankstations zijn bemand, zodat u veilig kunt tanken en profiteert van de beste service. Met de tankkaart profiteert u van korting via twee kortingsgaranties:

20% KORTING OP DAGARRANGEMENT WADDEN-SCHIERMONNIKOOG KORTING MET TANKKAART TOT 29 DECEMBER 2020

AANBIEDING GESELECTEERDE VAN DER VALK HOTELS T/M DECEMBER 2020

OPFRISTRAINING BIJ RIJOPLEIDING VAN DE ANWB T/M DECEMBER 2020

BOEK ‘SLIM SCHENKEN’ NU VOOR €22,50 T/M DECEMBER 2020

FINANCIEEL INZICHT MET EBC NEDERLAND

• U krijgt 6 – 10 cent korting per liter op de gemiddelde landelijke adviesprijs • U krijgt daar bovenop 1 – 3 cent korting per liter op de pompprijs ANBO-leden profiteren van nog een extra korting! Op de eerste tankbeurt krijgt u namelijk 10 cent per liter extra korting. Hiermee bespaart u tot wel 23 cent per liter op uw eerste tankbeurt.

Vraag uw tankkaart aan via: www.unitedconsumers.com/anboactie

anbo.nl/ledenvoordeel

68 ANBO

Heeft u vragen? Bel dan 040 235 05 60 (kies optie 5 in het keuzemenu).

Overnachten en eten bij Van der Valk Hotels

VANAF

€105

Unieke ANBO aanbieding

Bij geselecteerde Van der Valk Hotels kunt u onder andere kiezen voor een hotel dichtbij zee, in een stad of aan de rand van een bos. Bij een verblijf tussen nu en 31 december ontvangt u bij deelnemende hotels een gereduceerd tarief op de geselecteerde kamertypes.

U kunt tot 29 december gebruikmaken van deze actie.

• 2x overnachting in een standaard kamer • 2x uitgebreid ontbijtbuffet • 2x een 3-gangendiner* (excl. drankjes) • Prijs per nacht vanaf € 105 (op basis van 2 personen in 1 kamer)

Ga naar www.valkverrast.nl/acties en maak gebruik van de unieke ANBO code: ANBOVALK20 Boeken kan op basis van beschikbaarheid.

Geldig t/m oktober 2020

Dagarrangement Wadden-Schiermonnikoog

2KO0RT% IN G

ontdek het Waddengebied

Beleef het Waddeneiland natuurlijk en intens. U gaat een hele dag op pad in een stukje werelderfgoed. U ziet zeehonden, loopt op het Wad en bezoekt Schiermonnikoog. Vanuit de haven van Lauwersoog vaart u met het comfortabele passagiersschip MS Boschwad de Waddenzee op. Er is genoeg tijd om alles op de gevoelige plaat vast te leggen. U gaat van

boord op een zandplaat verderop. Onder leiding van ervaren gidsen van Stichting Wadloopcentrum Pieterburen wandelt u heerlijk een uurtje op het Wad. U loopt over hard zand en met een beetje geluk houdt u droge schoenen. Aangekomen op Schiermonnikoog geniet u van de rust en stilte. Een bus brengt u terug naar het schip. Na een dagje Waddengebied ontdekken staat u weer op het vasteland in Lauwersoog.

Arrangement bestellen is eenvoudig: 1.

Ga naar:

anbo.nl/ticketshop

2. Bestel direct uw e-tickets met de actiecode AB2UGS79

en uw ANBO lidmaatschapsnummer

3.

Geniet van de leukste uitjes met korting

ANBO 69

LEDENVOORDEEL

LEDENVOORDEEL LEDENPRIJS

€89,50

Geldig t/m december 2020

ANWB Rijopleiding

Geldig t/m december 2020

LEKKER LEVEN DANKZIJ FINANCIËLE RUST met een Financieel Inzicht Gesprek van EBC Nederland

€100

1,5 uur rij-opfristraining voor senioren Met geld wilt u niet al te veel bezig zijn. Het is vooral een middel om te leven zoals u wilt, nu en in de toekomst. En of die toekomst nog ver weg ligt of dichtbij is; een persoonlijk financieel plan geeft overzicht, inzicht en uitzicht. Plannen voor een verre reis, dromen die u nog wilt waarmaken? Iets nalaten aan de volgende generatie, of uw kleinkinderen? Overwaarde uit uw huis verzilveren?

Wat gebeurt er als u of u partner overlijdt? Een extra appeltje voor de dorst opbouwen?

Heeft u al een tijdje geen auto gereden, moeite met parkeren of durft u de snelweg niet meer op?

ANWB Opfristraining helpt u zelfstandig, veilig en vol vertrouwen de weg op met de opfristraining van 1,5 uur. Zodra dit weer verantwoord is.

Prijs zonder ledenvoordeel: € 110 Ledenprijs: € 89,50 Duur: 1 training van 1,5 uur Voor meer informatie en aanmelden: anbo.nl/anwb-opfristraining of via 088 - 214 09 00.

Na het inschrijven voor de training wordt u teruggebeld en zal er een training worden ingepland. Belangrijk is om tijdens dit telefoongesprek uw ANBO lidmaatschapsnummer te vermelden.

ANBO-leden krijgen €100,- korting op een Financieel Inzicht Gesprek met een adviseur van EBC Nederland.

U betaalt geen € 697,50 maar € 597,50. Dit bedrag is inclusief btw én een licentie van 1 jaar op het Persoonlijk Jaarverslag® Online, een handige tool waarmee u en uw adviseur verschillende scenario’s kunnen doorrekenen en waarmee u overzicht heeft over al uw inkomsten en uitgaven, tot op het niveau van uw huishoudboekje!

KORTING

Ga naar: financieelfitvitaal.nl/anbo

Voor meer informatie of aanmelden U kunt ook telefonisch contact opnemen via: 010-2411220.

Geldig t/m december 2020

Boek ‘Slim schenken’ handige tips en heldere rekenvoorbeelden

VAN €27 VOOR

€22 ,50

Doorlopend ledenvoordeel

Boek: Slim schenken nu voor € 22,50 (normaal €27,-) Wie vermogen heeft, wil dat mogelijk met naasten delen.

Het boek ‘Slim schenken’ geeft inzicht in de belangrijkste financiële en praktische aspecten van het doen en ontvangen van een schenking. Met handige tips en heldere rekenvoorbeelden.

Bedrijf:

Wat ze u bieden:

Bedrijfsfitnessonline

tot 26% korting op een abonnement

EBC Nederland

Krijg grip op uw financiën, €100 korting op een Financieel Inzicht Gesprek

Heilbron

meer dan €100 voordeel op uw zorgverzekering via ANBO zorgcollectief

Holiday suites

10% korting op een verblijf

U kunt het boek bestellen via ANBO:

Inventum

Tot 50% korting op geselecteerde huishoudelijke apparaten

Ticketshop

Tot 70% korting op tickets

NHA

10% korting op alle cursussen + welkomstcadeau

UnitedConsumers

Gegarandeerde korting op alle brandstoffen met de unieke tankkaart

communicatie@anbo.nl

of telefonisch: 0348-4666666.

70 ANBO

ANBO 71

“Ik ben enorm blij met de verbetering van mijn ogen en ik vertel al mijn vrienden hoe enthousiast ik ben over Blue Berry.”

‘Waar is uw bril?’

Mona, 65, is een gezonde vrouw die vol in het leven staat. Ze is nog zeer actief en heeft een druk sociaal leven.

Een aantal jaren terug maakte ik mij zorgen over mijn gezichtsvermogen. Ik wilde dat dit gezond bleef.

GETIPT OVER BOSBESSEN

Toevallig las Mona in een krant over het product Blue Berry en de vele mensen die met behulp van dit product met hun oogproblemen zijn geholpen. “Ik begreep dat Blue Berry een aantal bestanddelen bevat, welke allemaal een positief effect hebben op je ogen*. Van bosbessen en luteïne had ik gehoord, ik besloot het te proberen.”

KLEINKIND ONTDEKTE DE VERANDERING Mona merkte al snel enige verbetering. Iets grappigs gebeurde toen zij een uitstapje maakte met haar kleinkind. “Oma, u bent uw bril vergeten!” zei de 10-jarige, toen zij onderweg waren.

Toen realiseerde Mona zich het goede effect van de Blue Berry tabletten. “Mijn opticien is erg tevreden over wat er met mijn ogen is gebeurd, en ik vertel aan al mijn vrienden, hoe blij ik ben met Blue Berry”, zegt Mona lachend.

BLUE BERRY - HET ORIGINELE ZWEEDSE PRODUCT Blue Berry is het originele product, gepro-

duceerd in Zweden. In tegenstelling tot veel namaak bevat Blue Berry naast bosbessen en luteine ook andere natuurlijke bestanddelen welke tezamen een unieke samenstelling vormen. Deze is speciaal ontwikkeld met als doel de werking van de ogen te ondersteunen* wanneer men ouder wordt. New Nordic was de eerste producent die goudsbloem introduceerde, welke rijk is aan het natuurlijke pigment luteïne.

ACTUEEL Bestel Blue Berry vandaag en krijg het direct aan je deur geleverd.

Bestel bij: hollandandbarret.nl, etos.nl, da.nl en andere online gezondheidswinkels.

Voordelen van Blue Berry™

Werf een nieuw lid en krijg allebei een...

TOMADO PANINI GRILL

• Bevat een hoog gehalte aan natuurlijke luteïne die zich ook in de macula van uw oog bevindt - het deel dat verantwoordelijk is voor het centraal gezichtsvermogen • Met oogvitaminen voor het behoud van een normaal gezichtsvermogen** • De enige bosbessentablet ter wereld met natuurlijk ogentroost extract • Geproduceerd in Zweden

Gun uw vrienden de voordelen van ANBO • Uw stem wordt gehoord in de politiek • Persoonlijk advies via ANBO Raad & Daad • Fikse korting op zorgpremie • Hulp bij belastingaangifte • Gratis 7 x per jaar ANBO Magazine • Uitstekend verzekerd tegen schade • Korting op reizen, uitstapjes en sporten • Goedkope rijbewijskeuring

€ 29,99

TOMADO PANINI GRILL Deze multifunctionele contactgrill kan ook eenvoudig ingezet worden als tafelgrill. Panini's, tosti's, vis, vlees en groenten, het kan allemaal klaargemaakt worden op deze contactgrill. De grill heeft een vermogen van 750 watt en is volledig opklapbaar. Dankzij de antiaanbaklaag is de grill gemakkelijk schoon te maken.

*Het bosbessenextract en ogentroostextract helpen om de gezondheid van het oog te behouden. Evaluatie gezondheidsclaim is lopende. **Vitamine A en zink dragen bij aan het in stand houden van een normaal gezichtsvermogen.

Voedingssupplementen kunnen geen gevarieerde en evenwichtige voeding vervangen, noch een gezonde levensstijl.

T.W.V.

HUIDIG ANBO-LID

JA, ik maak iemand lid: en krijg een Tomado Panini grill cadeau Voornaam Tussenvoegsel

• voor het bereiden van panini's en tosti's, vis, vlees en groenten • ook te gebruiken als tafelgrill • 750 watt vermogen

HET NIEUWE ANBO-LID BETAALT € 48 PER JAAR

JA, ik word lid van ANBO en krijg een Tomado Panini grill cadeau Voorletters Tussenvoegsel m/v Achternaam

met

WILDE BOSBESSEN

uit Scandinav

ië

Achternaam

Straat Huisnr.

Postcode Woonplaats

Postcode Huisnr.

Geboortedatum E-mailadres Telefoonnummer

Lidnummer

Ik machtig ANBO om de contributie automatisch af te schrijven* IBAN

Bel 010-204 55 28 of kijk op: www.newnordic.nl

EXTRA INFORMATIE Deze actie is geldig tot 30 juni 2020. U ontvangt één paninigrill per geworven lid en zolang de voorraad strekt, mits het nieuwe lid de contributie heeft voldaan.

N L

Datum Handtekening * Deelname aan deze actie kan alleen als u ANBO machtigt tot automatische afschrijving

Geef uw gegevens bij voorkeur door via anbo.nl/lidwerftlid.

Of vul de bon in en stuur deze naar: ANBO o.v.v. ‘LWL’, Postbus 2012, 3440 DA Woerden.

van het contributiegeld.

Ik word lid van ANBO vanwege (s.v.p. aankruisen): Belangenbehartiging

Korting op energie

Overig ledenvoordeel

Belastingservice

Korting op zorgverzekering Raad & Daad

Schadecollectief

LWLI_01_MAG3_ANBMAG_2019_C

ADVERTORIAL

PUZ ZEL

e e M

Mede mogelijk gemaakt door Sanders Puzzelboeken

MAAK KANS OP MOOIE PRIJZEN! Geef uw oplossing vóór 30 juni 2020 door via anbo.nl/puzzel. Daar vindt u ook meer informatie over de prijzen. Of stuur een kaartje naar: ANBO Puzzels, Postbus 2012, 3440 DA Woerden.

Vergeet niet uw naam, adres en telefoonnummer te vermelden.

PUZZEL

Legpuzzel

Leg de woorden uit de woordenlijst in het diagram zodat een ingevuld kruiswoordraadsel ontstaat. Breng de letters uit de genummerde vakjes over naar de gelijkgenummerde vakjes van de oplossingsbalk.

E X 1

T R

7

4

A

Hoofdprijs

MYHOTELCARD Maak kans op één van de 10 MyHotelCards. Met de MyHotelCard kunt u een jaar lang voordelig overnachten in 200 3- en 4 sterren hotels in de Benelux en Duitsland. Er zijn ook 300 tijdelijke hotelarrangementen (andere voorwaarden, altijd voordelig) te boeken. Al vanaf € 58 voor 2 personen boekt u een overnachting inclusief ontbijt en heeft u geen verdere maaltijd verplichtingen. Er worden geen reserveringskosten in rekening gebracht en betalen doet u pas in het hotel. Er zijn inmiddels al meer dan 100.000 tevreden MyHotelCardhouders.

Meer info:

2

9

T.W.V.

€ 89,50

myhotelcard.nl

Tweede prijs

3 ALP BAS DAG DAR DUO ELF GEN HOF IET ION LOG LOR MEN NOL OKE OMA ONS OOG OOT TIK

OPLOSSING PUZZEL NR. 2

De prijzen worden onder de goede inzendingen verloot. Winnaars krijgen persoonlijk bericht.

INVENTUM BLENDER

De Inventum blender NB450B heeft een vermogen van 500 watt. De blender heeft twee snelheden ende een pulse stand en isvakjes van de oplossingsbalk. uit de genummerde vakjes over naar gelijkgenummerde eenvoudig te bedienen met een draaiknop.

De kunststof kan heeft een inhoud van 1,5 liter. De kan is afneembaar, zodat je deze n 8 verbinding tussen wal en schip 16 laks 17 deel van een camera in de koelkast kunt zetten of de inhoud ond 21 landbouwwerktuig 22 luchtig hol gebakje 23 kunstwerk 25 comgemakkelijk kunt overschenken.

Kruiswoord

8 einde van een gebed 29 onbebouwd 31 uurwerk 33 blessureverlichtend gen 37 seinalfabet 39 deel van de hals 40 op slot doen 42 inzinking 43 be• 1,5 liter inhoud T.W.V. kking 45 zanggroep 47 Schotse familienaam 49 getijde 50 baan 51 stuk • 2 snelheden en pulse stand kledingstuk 56 dressing 57 dwingeland 59 zwartsel 61 rietsoort 63 tour ,99 afneembare kan 67 toetsen aan• de gesteldekunststof eisen 68 makelaar bij weddenschappen overgodin 72 hok 73 plaats in Egypte 75 eetgerei 76 vlug en levendig www.inventum.eu Meer info: askische beweging 80 hoofdsieraad 82 reeds 84 zeer oud (voorvoegsel) te 88 noot 89 te kennen geven 91 bevallen 93 scheikundig element ge stof 96 olm 97 deel van een vinger 99 luxeauto 100 voegwoord 74 ANBO 102 koeienmaag 103 uitdagend 104 eetlepel (afk.).

€ 29

K L E D IJ B E D R IJ F S A U T O

R E U U I G S A M S Z A N E K O N B W S A O T A K E N E E K W L O I T E E E R F D

K L O E K D E U N K I E N R

onderdak

L O O S E N S S E S E T N B R A B R E N G R E N D O O S A R K L A S T I R R O N D B O O K M O O I E E K E T R N I H B E K O I E P D A F L E

ONDERDAK

L O B S A K G E E L K P A N R I A K S A I L R E L B

3

O P P L A N K U I S R E U D E A L E N K L O K N N M O R S E E N D A L O O R M A C N O O D B H R O E T O T M E R E L E R G E N E U E Z M E S T I A R A T S L A R E O O S T E L IJ K N F LL I UMOO RN A D E A Z N X B I D O L I ME O P G E V O L G O S O F T IJ S E S E X Y E L P I E A L E E R S R O E R N M E N A B L O M A E S T D U O H E N I E L O R O G IJ S R A L P I

E H O F N R E U O D A O S I E T E S T I G O P R U I E E J O M J K U N I T P L E Z I E R I R O U E K U R K G U A M A N D W A N D R E E E V U E X

T N R T A E M N I G E N G O N S O O T K O E L F

5

6

8

VRIJ ZOO

EXCES EXTRA JEUGD KIEUW OEVER ONRIJP PATAT TENUE

4 AZEN BLOM FOTO HUIG IJZIG KURK LEGO OLIE RARE STOF STRO UNIT VEEN

6 GEVOLG GIEREN GRETIG SOFTIJS STRENG

5 ALEER AORTA

OPRUIEN PLEZIER THEORIE WANDREK 8 BENAMING BENEVELD GANZENEI LIMONADE OLIEPRIJS OOSTELIJK OPPASOMA ROEMLOOS

9 7 LEESTEMPO EDELGAS NAGELOLIE ERNSTIG ONDERJURK IJSREVUE NIEMAND © Sanders puzzelboeken

1

2

3

4

5

6

7

8

9

ANBO 75

Zo kun je blijven lezen.

Ook als je ogen minder worden.

Ging je er vroeger ook graag voor zitten? Voor een goed boek, of je favoriete tijdschrift. En gaat dat nu niet meer omdat je ogen minder worden? Dan is er Passend Lezen; een bibliotheek vol gesproken boeken, kranten en tijdschriften. Zo kun je blijven lezen. Dus meld je aan als lid voor slechts â‚Ź 30 per jaar.

Ga naar passendlezen.nl of bel 0900 9543 Passend Lezen is exclusief voor mensen met een visuele, cognitieve of fysieke beperking.