RAI Amsterdam - toekomstvisie

To e ko m st v i si e Ams terdam R A I concep t feb ru ari 2012

Colofo n In opdracht van Amsterdam RAI / Dienst Zuidas Dienst Ruimtelijke Ordening, gemeente Amsterdam i.s.m. Benthem Crouwel Architekten 7 februari 2012

2

I nhoudsop g ave I n l eidin g

Vis ie o p h oofd l i j n e n

St rategi e

I ntegrat ie in de st a d D u u r z a a m heid Fl exib il iteit

Par k eren, l o gist iek en m a n a gem ent B ouw p o tenties

5

Ver vo l gs t a p p e n

47

N o t a va n b e a nt wo o rd i n g

51

7 15 19 23 27 31 35

3

Een d eel van Ams te rda m , een p lek in d e were l d

+

Am sterd am R AI, on de rd eel van d e Zu i d a s 4

+

+

I nl eiding A

Samen met Amsterdam RAI is door de gemeente Amsterdam (Dienst Zuidas) onderzoek verricht naar de ontwikkelingsmogelijkheden van de RAI op korte, middellange en lange termijn. In eerdere fases zijn al het Projec tbesluit Amsterdam R AI (2008) en uitgangspunten voor verbetering van de openbare ruimte vastgesteld. In de ‘Struc tuur visie Amsterdam 2040 , economisch sterk en duurzaam’ (februari 2011) wordt voor het RAIcomplex ingezet op herontwikkeling en intensivering.

In het voorjaar 2010 is door Amsterdam RAI en gemeente Amsterdam gezamenlijk bepaald dat de RAI op de huidige locatie gevestigd blijft en dat gezamenlijk wordt gewerkt aan een Toekomstvisie voor Amsterdam RAI. Deze visie richt zich op een duurzame ontwikkeling, het versterken van de relatie met de Zuidas , de versterking van de (internationale) positie van Amsterdam RAI en het intensiveren van het RAI-complex zowel fysiek als in het gebruik. Belangrijk criterium bij deze ontwikkelingen is dat Amsterdam RAI moet kunnen doorfunctioneren tijdens uitvoering. Inzet van de ontwikkelingen is verbetering van de kwaliteit en de

aansluiting met de omgeving in harmonie met de buurt.

Ten opzichte van het Projectbesluit is er een aantal wijzigingen die nu meegenomen worden in de Toekomstvisie: - In het Projectbesluit was een beoogde locatie voor een hotel aan de Boerenwetering opgenomen. In de Toekomstvisie wordt hiervoor een andere plek onderzocht, aan de Europaboulevard tussen de RAI en station Amsterdam RAI; - De locatie aan de Havenkom bij de Boerenwetering blijft een locatie met bouwpotenties, voor een gebouw met publiek toegankelijke functies in de plint.

Het gebouw zal minder hoog worden dan het eerder beoogde hotel op deze locatie; - Voor het kerkelijk centrum is een alternatieve oplossing buiten het RAIterrein gerealiseerd; - In de Toekomstvisie komen enkele uitbreidingen voor die niet in het Projectbesluit waren opgenomen.

Bijvoorbeeld de bouwpotenties aan het Scheldeplein en tussen het Hollandcomplex en de Parkhal.

ontwikkelingen van plannen op en rond de huidige locatie van de RAI. Deze Toekomstvisie voor Amsterdam RAI beschrijft eerst de uitgangspunten voor die ontwikkelingsstrategie in de Visie op hoofdlijnen: Wat willen we gezamenlijk bereiken? Vervolgens wordt de strategie beschreven: Hoe gaan we deze ambitie waarmaken? In de vervolgstappen wordt het tijdspad daarvoor aangegeven.

In deze Toekomstvisie wordt in artist impressies een verbeelding van de ontwikkellocaties gegeven. In de kaarten (2d-beelden) zijn de contouren van de ontwikkellocaties gedetailleerder weergegeven.

Projectbesluit Amsterdam RAI 2008

B

Amsterdam RAI en gemeente Amsterdam (Zuidas) werken gezamenlijk aan een strategie voor investeringen en

2

Structuurvisie Amsterdam 2040

1

5

Vis ie o p h o o fdl i j n e n

Amsterda m R AI van d e to e ko m st

8

Ste r k o n de rdeel van d e Zu i d as

H o ge i n ze t o p OV, ef f i ci ĂŤnt p arkeren

Ru i mte vo o r 3 00 en 30.000 b ezoekers

A a nt re k ke l i j k voor el k g eb ru i k

I n de ko p gro e p van d u u r zaamhei d

9

Ste rk on de rd eel van d e Zu i d a s

Door de ontwikkeling van de Zuidas en de N oordzuidlijn verandert de context van de RAI. Voor het huidige complex met grote gesloten gebouwen en een sterk introvert karakter is een meer ex ter n ger ichte or iĂŤntatie gewenst.

Door opwaardering van de oost-westroute door het RAI complex, door het toevoegen van meer publieksfunc ties in de plinten en door accentuering van de parkzijde van de RAI tot een voor- in plaats van een achterkant wordt de RAI steviger verankerd in de stad en de Zuidas. Met investeringen in nieuwe congresfaciliteiten , een hotel en uitbreiding van het par keerareaal op eigen grond versterkt Amsterdam RAI de marktpositie.

10

H oge in zet o p OV, ef f ic i ĂŤ nt p a rke re n

Amsterdam RAI zet sterk in op het gebruik van openbaar ver voer door bezoekers van de RAI-beurzen. Met de verbetering van het openbaar vervoer in de omgeving van de RAI - NZ-lijn, uitbreiding station RAI (separate planvorming) - kan hier nog sterker op ingezet worden. Wanneer maximaal ingezet wordt op openbaar vervoer blijft een vraag naar par keer plaatsen over. Door ontwikkelingen in de Zuidas verdwijnen er in totaal 3.500 parkeerplaatsen voor de RAI. Voor het goed functioneren van de RAI is een capaciteit van 4.000 parkeerplaatsen noodzakelijk. Dit betekent een uitbreiding van 1.000 par keer plaatsen op eigen terrein. Door de parkeerplaatsen op het eigen terrein te concentreren versterkt de positie van Amsterdam RAI en vermindert de overlast voor de omgeving. Hoofdopzet voor Amsterdam RAI blijft, waar mogelijk scheiden van logistiek en bezoekers . Met concentratie van laden en lossen aan de noord- en zuidzijde en een publiekszone rond de centrale as.

11

Rui mte voo r 3 0 0 en 3 0 . 0 00 b e zo e ke r s

Amsterdam RAI is een publiekstrek ker met jaarlijks meer dan t wee miljoen bezoekers . Met pieken waarbij er zeer veel mensen tegelijk hun weg zoeken. En dagen waarop het heel rustig is met lege open ruimtes . Met de nieuwe inrichting van het Europaplein is ingezet op een gerichte indeling van de open ruimte rondom de RAI. Een plek voor evenementen , maar als dat uitkomt ook voor vrachtwagens die moeten laden of lossen, of voor een rustig moment door goed geplaatste elementen of groen.

Die lijn wordt doorgezet op het gehele RAI-terrein.

12

Aa nt rek ke lijk vo o r elk ge b r u i k

Het RAI-gebied kent veel open ruimte en vele vormen van gebruik . Inzet is een zo flexibel mogelijk gebruik van die ruimtes met een heldere, overzichtelijke indeling en hiĂŤrarchie. De zorgvuldige en aantrek kelijke inr ichting van de openbare ruimte geeft de ruimte betekenis en maakt deze flexibel en aangenaam in gebruik voor velen. Centraal hierbij staat een goede en doeltreffende herinrichting van de oost-westroute door het gebied.

13

I n d e kopgro ep van d u u r za a m h e i d

De ambities van Zuidas en Amsterdam R AI voor een duurzame ontwikkeling zijn hoog. Met behoud van het bestaande complex en waar mogelijk aanvullende milieumaatregelen, intensief grondgebruik, duur zame inr ichting , doeltreffend Logistiek Management wordt gewerkt aan het creĂŤren van een gezonde plek . Voor nieuwe gebouwen wordt de lat hoog gelegd namelijk op BREEAM-NL Nieuwbouw Excellent. Gebouwen worden waar mogelijk voorzien van groene daken . Nog sterker dan nu het geval wordt ingezet op een milieuvriendelijke aanpak bij het dagelijks gebruik.

14

Strategie

Toekomstvisie RAI Ontwikkelingskansen in beeld gebracht Legenda Groen Parklandschap

Scheldestr aa

t

Laanbeplanting

Openbare ruimte Voorplein

traat

Geuls

Centrale zone

Wielingenstraat

Logistiek

traat

ns

Gelee

Mixed Used Luifel / overstek Verbindingsroute Verbindingsroute / langzaamverkeer MENZ-ring

M

Europaplein

E

x

el

ev

os

Ro

Mogelijke voetgangersverbinding

at

ra tst

Voetgangersroute Terugleggen gevel

x

x

Bebouwing Bestaande stad

x x x

Bestaande bebouwing RAI Ver- / nieuwbouw mogelijkheden

President ken

nedylaan

M

Zoeklocatie Hotel Plintfuncties Groene gevel Focusgebieden Europabouleva rd

Entree bezoekers RAI Laden & lossen In- uitgang NZ-lijn

M

Iconen Fietsroute Horeca Water gerelateerde functies Evenemententerrein

E

A1

0

GV

B

A1

0

Visi ek a a r t

Versie: 01-02-2012 0

25

50

100m

I nte grat i e m e t d e s t ad

B o u w p o te nt i e s

D u u r za a m h e i d

Fl ex i b i l i te i t

Pa rke re n e n l o gi s t i ek

A a n sl u i t i n g R A I - B e at r i x p a rk k an b eter

D e open bare r u imte ve r b i n dt ( re fe re nt i e )

Pub l i e k sv r i e n de l i j ke fu n c t i es i n d e p l i nt (referent i e) 18

I ntegrat ie met d e s tad Amsterdam RAI is een internationaal tentoonstellings- en congrescentrum met een unieke ligging, midden in de stad.

Tegelijk is de RAI sterk intern georiënteerd met grote, gesloten gebouwen die in maatvoering en detaillering afwijken van de aansluitende woonbuurten. Aan de noord- en zuidkant concentreren zich de tentoonstellingshallen, in het centrum van het complex bevindt zich het congresdeel rondom het centrale plein.

Zowel de hallen als de congresruimte zijn met elkaar verbonden via interne circuits.

De RAI functioneert min of meer als een gesloten gebied waarbij aan de westkant, tegen het park, een minder aantrekkelijke achterkant is ontstaan.

Het belangrijkste middel om de RAI met de stad en de Zuidas in bijzonder te verbinden is de openbare ruimte .

Belangrijk is dat er een duidelijke overgang is tussen het Europaplein en de aansluitende wegen, er een goede aansluiting is op het Beatrixpark en dat een goede oost-westverbinding over het RAI-terrein park en Kop Zuidas verbindt.

Het Europaplein is inmiddels heringericht.

De centrale oost-westroute mist nog de uitstraling en het inrichtingsniveau die bij een dergelijke verbindingsroute horen. Opwaardering van deze route is van groot belang, onderkend wordt dat het een ongedeelde ruimte moet zijn met multifunc tioneel gebruik .

De opgave is de RAI meer in de stad te zetten , onderdeel van de Zuidas te maken. Naast de sterke oriëntatie op Zuid kan de RAI beter aansluiten op het Beatrixpark, zich meer openen aan die zijde. Het park kan ook doorlopen in het RAI-gebied zodat daarmee de groene randen langs de Boerenwetering versterkt worden en een aantrekkelijke voetgangersroute langs het water kan ontstaan (met een zorgvuldige afstemming met de logistieke ruimte voor Amsterdam RAI). Ook de gebouwen / tentoonstellingshallen kunnen met een groenere uitstraling beter aansluiten op het Beatrixpark. Aankleding van bijvoorbeeld de Parkhal met ‘hangende tuinen’ vraagt nadere studie.

Door het versterken van de route door het gebied met gebouwen met meer plintfuncties ontstaat een grotere samenhang en eenheid van het hele gebied. De opening van de RAI naar het park en de levendigheid aan de route wordt voor een belangrijk deel gevoed door de aanvullende functies aan deze zijde van het RAI terrein. Door meer publieksger ichte func ties krijgt de RAI hier een voorkant naar het park. Met een openbare groene kade voor de route langs de oostzijde van de Boerenwetering en met ruimte voor recreatieve activiteiten, zowel op het water als op het land.

te geven onderzoeken of in navolging van het Zuidplein het Virtueel Museum Zuidas met infopanelen een plek kan krijgen in de centrale zone van het RAI-complex.

Met de komst van de Noord/Zuidlijn voor de deur en de kwaliteitsslag en uitbreiding van het station Amsterdam RAI heeft het gebied een excellente

openbaar ver voerontsluiting

naast de al bestaande tram, bus en metroverbindingen. Tegelijk met het Europaplein is ook de verbindingsroute naar station Amsterdam RAI onlangs heringericht, maar comfort en begeleiding blijven een aandachtspunt om deze route verder te verbeteren.

De huidige gebouwen van de RAI, grote hallen van ongeveer gelijke hoogte (circa 20 m), vormen een eenduidige ruimtelijke compositie. Het toevoegen van hogere eenheden, in 2009 ingezet met het Elicium (47 m), zorgt voor een meer gelede compositie van bouwvolumes in het gebied. Met hogere accenten binnen het gebied, bijvoorbeeld ook bij de havenkom aan de Boerenwetering en het nog te ontwikkelen parkeergebouw tussen Holland-complex en Parkhal, ontstaat een nieuw bindend element voor het RAIcomplex. Zo’n ensemble geeft de RAI een nieuwe veranker ing in de stad .

R AI

In de ambitie de informatietechnologie in de openbare ruimte nadrukkelijker vorm Amsterdam RAI onderdeel van Zuidas

19

STAD

PARK STAD

STATION

20

Pr i m a i re a a nh e c ht i n g

R outi ng

G ro e n s t ruc t u ur / wate r

Ste del i jk ens em bl e ho o gteaccenten

STAD

PARK STAD

STATION

I ntegrati e i n de s ta d Parklandschap

Groene gevel

Laanbeplanting

Stedelijk ensemble

Centrale zone

Plintfuncties

Oost - West route langzaamverkeer

Focusgebieden

RAI - station RAI langzaamverkeer

Fietsroute

21

O pwek k i ng energi e

Wate r re te nt i e

Sl i m me l ogi s t i ek / b u ffe r p l aat s

G ro en e d aken

22

D uur z aa mh eid Duurzaamheid is meer dan specifieke milieumaatregelen alleen. Ook flexibiliteit, een duurzame inrichting, intensief grondgebruik, bewust beheer en onderhoud en doeltreffend Logistiek Management zijn middelen die mee kunnen helpen aan een ‘gezonde’ plek.

B ehoud van de gebouwen en func ties van de RAI is duurzaam. Maar er is ook de wens en behoefte om delen te vernieuwen en daarbij aan te sluiten bij de duurzaamheidsambities van Zuidas.

Bij de inrichting van de openbare ruimte wordt ingezet op een duur zame inr ichting met gebruik van duurzame materialen, waar mogelijk beperken urban-heat-effect door toepassen van groen en bijvoorbeeld regenwater zo dicht mogelijk bij de bron opbergen en/of vertraagd afvoeren (water retentie ).

Dit laatste werkt weer samen met het toepassen, waar mogelijk, van vegetatiedaken . De grote daken en gevelvlakken van de RAI nodigen uit om deze duurzaam in te zetten. Kansen liggen er bijvoorbeeld voor het toepassen van (lichte) zonnecelmatten . De verkregen energie is in te zetten voor electrificatie van het eigen wagenpark van Amsterdam RAI. Niet alleen bij (ver)nieuwbouwprojecten moet hoog ingezet worden op de duurzaamheidsambities. Ook bij het dagelijks gebruik van alledag zijn op een complex als de RAI grote winsten te

behalen in het kader van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Naast de huidige afvalverwerkingsmachine (70% reductie) bij RAI catering die afval omzet in biogas en compost en enkele bestaande gebouwen die al een eigen War mte -koudeopslag hebben (Elicium en theater) wordt verder ingezet op het zo duurzaam mogelijk maken van het RAI-complex. Amsterdam RAI heeft zich voor de lange termijn aan MVO verbonden en neemt zich voor om in 2013 de meest duurzame beurs- en congreslocatie van Europa te zijn en te blijven.

Bij het op- en afbouwen van grote evenementen zet Amsterdam RAI nu al in op Logistiek M anagement .

Doel hiervan is het beperken van de vrachtwagenbewegingen, en het tegengaan van teveel wachtende vrachtwagens op de openbare weg in een stedelijk woongebied. Voor het bufferen van vrachtwagens wordt een terrein buiten de Zuidas gezocht.

Deze vrachtwagens kunnen op afroep doorrijden naar de RAI. Momenteel wordt in de Wielingenstraat de bufferstrook zo kort mogelijk gebruikt, maar overlast is niet altijd te vermijden. Logistiek Management betekent het voorkomen van lange files en vermindering van de CO2-uitstoot.

Met de Boerenwetering voor de deur is (duurzaam) transport over water voor

bulkgoederen/catering een aantrekkelijk alternatief. Een mooie start is hiermee al gemaakt bij de catering voor grote beurzen in 2011 vanaf het Foodcenter.

Een initiatief om verder uit te bouwen.

Het laden en lossen van de boten vindt plaats aan de oost- of zuidzijde van de Boerenwetering aan de zijde van het RAI terrein.

Verbetering van het gebruik van openbaar ver voer door bezoekers van evenementen; nog meer dan nu het geval is kunnen rond evenementen afspraken met de openbaar vervoermaatschappijen gemaakt worden zodat, zeker met de Noord/Zuidlijn voor de deur, het aandeel ov-reizigers dat gebruik maakt van het RAI-complex beduidend hoger wordt dan de huidige 30%.

23

OV

OV

OV

G ro en e d a ke n

D uur zaam t ran spor t

Wa rmte -ko ude o ps l a g Al aanwezig bij Elicium en theather mogelijk verder uit te breiden

bufferplaats buiten Zuidas

24

Water rete nt i e

K ans en ni euwe energi evo o r z i eni ng (indicatief )

OV

OV

Aansluiten op MENZ- ring

Centrale zone Waterretentie bufferplaats

Oplaadpunten voor elektrische auto’s

Waterberging Vegetatiedaken Zonnecel matten

OV

Warmte- koude opslag

externe bufferplaats voor vrachtwagens

OV

Openbaar vervoer Stimulering gebruik elektrische boten Stimulering gebruik fiets voor bezoek / woon-werkverkeer

D u u r zame ont w i k kel i ng R A I bufferplaats buiten Zuidas

25

Vr i j da gm i dd a g 15. 00 uu r t i j dens Hu i s hou d b eu rs 2011...

. . . o f b o men met een terras !

Eenvo u d i ge m a a r a a nt re k ke l i j ke i n ri cht i ng op en ru i mten 26

Optie 1: elementen bestrating

Optie 2: print op asfalt

Materialisatie

4

Inrichting buitenruimte RAI Inrichtingsvoorstel

16 februari 2009

Fl exibiliteit Gedurende het jaar zijn er uiteenlopende beurzen, congressen en evenementen in de RAI, die meer of minder druk op het gebied leggen. Druk door het op- en afbouwverkeer, piekmomenten van bezoekersstromen, gebruik van openbare ruimte voor tentoonstellingen en evenementen of voor opstellen van bussen of taxi’s. Tegelijk functioneert het gebied als route voor passanten, fietsers en voetgangers. Naast de diversiteit in gebruik kent de RAI aansluitend aan de gebouwen zeer diverse buitenruimtes. De hoeveelheid inrichtingselementen (onder andere drooglopen), de gedateerdheid van de inrichting van de openbare ruimte en de vele kruisende stromen van logistiek, bezoekers en passanten leveren kwetsbare punten op die de flexibiliteit en het optimale gebruik van de open ruimten beperken.

De omvang van de evenementen varieert. Van grote evenementen over meerdere dagen zoals mogelijk de Olympische Spelen of de AutoRAI tot buitenevenementen van allerlei aard, van cultureel tot productpresentaties.

Grote beurzen trekken in een week ongeveer 250.000 bezoekers (2 à 3 per jaar). Veel beurzen trekken tussen de 20.000 en 50.000 bezoekers. Gemiddeld zijn er tussen de 90 en 140 dagen met evenementen waarbij één of meerdere beurzen/congressen plaatsvinden in de RAI. Zo’n 30 % van de bezoekers

komt met het openbaar vervoer, de overige met auto en/of (pendel)bus.

Bij station Amsterdam RAI wordt bij topevenementen gerekend met een extra aanbod van 25.000 NS reizigers/dag naast de 6.000 dagelijkse reizigers. Samen met het extra aanbod aan metroreizigers (tot ingebruikname van de Noord/Zuidlijn halte Europaplein) geeft dit een stevige vervoersstroom van station Amsterdam RAI naar de RAI wat samenkomt op het Europaplein met de velen bussen. De drukte ontstaat bij de hoofdentrees van beurzen en congressen, aan begin en eind van de dag (meestal rond 10.00 uur in de ochtend en 17.00 uur in de middag) rond de in- en uitgang waar voldoende maat en opstelruimte moet zijn. De drukte is vaak zeer lokaal. Grote druk zit er op de oost-west route voor passanten, dit is tegelijk het hart van het RAI-complex. Hier ontmoeten en kruisen passanten, logistiek, opstelruimtes en/ of bezoekersstromen van Amsterdam RAI elkaar. Het andere uiterste is de verlaten indruk die het gebied soms overdag maakt bij beurzen buiten de begin- en eindtijd (als iedereen binnen is) of op de dagen dat er geen beurzen of congressen zijn. Veel ruimtes ligger er dan verlaten bij.

Met de herinrichting van het Europaplein is dat al ingezet voor de openbare ruimte.

Op basis van de inrichtingsschets voor de overige open ruimte van het RAI complex, moet dit in nader overleg verder worden uitgewerkt. Bijvoorbeeld voor het logistieke terrein aan de noordzijde van de RAI en de overgangszone naar de Wielingenstraat.

Uitgangspunt voor de inrichting van het gebied is een duur zame inr ichting met eenheid in verscheidenheid zodat de specifieke eisen die de verschillende plekken vragen mogelijk zijn en tegelijk de samenhang behouden blijft.

Dit betekent inzetten op een zorgvuldige en aantrekkelijke inrichting van de open ruimtes met een minimum aan middelen maar met een heldere structuur/ hiërarchie, veilig en beheerbaar. En ook het toevoegen van publieksfuncties in de plinten draagt in sterke mate bij aan het ontstaan van aantrekkelijke ruimtes.

Met de komst van de NoordZuidlijn, de invloed van de Zuidas-ontwikkelingen en het meer integreren in de stad is het nodig om meer samenhang, identiteit en gebruikswaarde in het gebied te brengen.

27

Dwarsprofiel

Referenties/ ideevorming voor een meer landschappelijke overgangszone tussen logistiek terrein RAI en de Wielingenstraat rand Wielingenstraat

VO openbare ruimte RAI

28

Dwarsprofiel logistiek terrein RAI - Wielingenstraat, nader uit te werken in volgende fases

OV

OV

OV

Fl ex ib il i te i t b i nn e n ( h u is h o u d b e urs ) 11 - 17 u ur

Flexibilite it buite n (h uish oudbe ur s) 9 - 11 uur e n 17 - 18 uur

Flexibel gebruik Amsterdam RAI-complex

29

L aad- e n l o s p l at fo rm R A I b e h o u d en

M ark a nte par keerg ara ge s geve n i de nt i te i t

30

Pa rkeren, lo gis tiek en m a n a ge m e nt Ondanks inzet op gebruik van openbaar vervoer is er een vraag naar par keercapaciteit .

Door ontwikkelingen in de directe omgeving van de RAI (Kop Zuidas, Vivaldi en Ravel) verdwijnen er bijna 3.500 parkeerplaatsen. Voor de kernactiviteiten van Amsterdam RAI zijn in de nabijheid van de RAI circa 4.000 par keer plaatsen benodigd. Op het terrein zijn nu circa 2.700 parkeerplaatsen in gebouwde voorzieningen en 300 op maaiveld beschikbaar.

Bij afweging van bereikbaarheid, verkeersaspecten, inpassingsmogelijkheden, ruimtelijke aspecten en een logische aansluiting op het functioneren van de RAI lijkt de oplossing voor aanvulling van het huidige aantal parkeerplaatsen te liggen in een

bovengronds par keergebouw tussen het Holland-complex en de Parkhal. Belangrijke overwegingen: de parkeerroute naar de RAI is eenduidig P1, dicht bij de snelweg, verkeerstechnisch blijkt de kruising met de Europaboulevard ĂŠn een garageopgang van 2.500 ook 3.500 plaatsen aan te kunnen, de bovengrondse garage kan bij de bestaande verbindingstunnel aansluiten en het parkeergebouw sluit goed aan op het interne circuit van het congresen beursdeel met toegangen voor voetgangers naar de centrale zone. De parkeerplaatsen worden ook als P+R voorziening ingezet.

Een bovengronds parkeergebouw stelt hoge eisen aan expressie en verschijningsvorm. Op het markante parkeergebouw is overigens ruimte voor aanvullende voorzieningen voor Amsterdam RAI of derden.

Voor nieuwe functies op het RAIterrein zoals een hotel zijn aanvullende parkeervoorzieningen volgens de geldende normen nodig. Mogelijk kan hierbij een uitwisseling plaatsvinden met de extra parkeerplaatsen die in het nieuwe parkeergebouw gerealiseerd worden omdat er wellicht sprake is van dezelfde doelgroep.

De logistieke ruimte van Amsterdam RAI aan de Wielingenstraat blijft belangrijk voor het functioneren van de Europahal.

Vanuit de omgeving blijkt een behoefte aan aanvullende parkeerlocaties. Nadere studies naar een parkeergarage met bewonersparkeren op de locatie aan de Wielingenstraat vallen buiten de opgave van deze Toekomstvisie.

De huidige logistieke onderdoorgang achter de Europahal voldoet niet aan de vereiste vrije hoogte voor vrachtwagens zodat niet alle wagens hier gebruik van kunnen maken. Voor een goede logistieke afhandeling van de achterzijde van de Europahal, de theaterzaal en de toekomstige nieuwbouw aan de Boerenwetering is opwaardering van deze tunnel gewenst. Daarmee kan tevens de parkzijde van de Amstelhal deels ontlast worden van zwaar verkeer en een belangrijk deel ervan worden ingericht voor de voetgangersroute langs de Wetering. De logistieke afhandeling van de RAI blijft hoofdzakelijk geconcentreerd aan noord- en zuidzijde, maar voor het goed functioneren van Amsterdam RAI is bijna iedere plek flexibel inzetbaar.

31

300 pp

-P

P P

+1.000 pp

Logis t iek

32

Par ke re n

200 pp

P 2.500 pp

I nterne c i rc ui ts

Logistiek Mixed Used Ver- / nieuwbouw mogelijkheden

Parkeren en l ogi s t i ek 33

1

3 2

4 zoeklocatie 1

5

zoeklocatie 3

zoeklocatie 2

Zoeklocaties zoeklocatie 4

1. Scheldeplein 2. Foyer 3. Havenkom aan de Boerenwetering 4. Parkeergarge 5. Hotel zoeklocatie 5

Zo e k l o cat i es (ver)ni eu w b ou w R A I 34

B ouwpotenties Amsterdam RAI richt zich op het k walitatief ver beteren van het complex, zowel in de openbare ruimt als door (ver)nieuwbouw. Sloop of nieuwbouw van tentoonstellingshallen is niet voorzien, de vraag naar goede, flexibele congresruimte neemt wel toe.

Voor een sterkere marktpositie heeft Amsterdam RAI de wens om een hotel met 600 tot 800 k amers met congresfaciliteiten toe te voegen op of nabij het RAI-terrein. Aangezien er in Amsterdam behoefte is aan nieuwe hotelruimte sluit dit hier goed bij aan.

Ook voor het faciliteren van 1.000 nieuwe parkeerplaatsen moet op het RAI-gebied ruimte gevonden worden.

De huidige gebouwen van de RAI, grote hallen van ongeveer gelijke hoogte (circa 20 m), vormen een ruimtelijke eenheid.

Met de bouw van het Elicium (47 m), is een nieuwe, meer gelede compositie van bouwvolumes ontstaan. Met het nieuwe parkgebouw tussen het Holland-complex en de Parkhal en mogelijke nieuwbouw bij de Boerenwetering worden mogelijk nieuwe hoogteaccenten toegevoegd rond de kern van het RAI-terrein en kan er een nieuw bindend element voor het RAI-complex ontstaan. Een ensemble dat de RAI een nieuwe verankering in de stad geeft.

De studie naar de ruimtelijke samenhang op het RAI-terrein en de integratie in de stad heeft geresulteerd in vijf locaties waar in overleg met betrokken partijen is aangegeven dat herontwikkeling of nieuwbouw mogelijk is. Per locatie worden uitgangspunten aangegeven die in een volgende fase nader uitgewerkt worden. Vanuit duurzaamheidambities is het belangrijk efficiĂŤnt in te zetten op ruimtebeslag en bebouwing, bijvoorbeeld door het stapelen van functies. Uitgangspunt is klimaatneutraal bouwen, voor nieuwbouw wordt de lat hoog gelegd namelijk op BREEAM-NL Nieuwbouw Excellent. De bebouwing moet goed aansluiten op de stedelijke struc tuur , zowel door het publieksvriendelijke gebruik van de plint en ligging van entrees als door de zorgvuldige inpassing op zichtlijnen en routes en zo mogelijk koppeling aan duurzame netwerken van de Zuidas.

35

Scheldest raat

Op traat

Geuls

t

nstraa

Gelee entree

logistieke entree

8m

26 m

LEGENDA onderbouw max. 8m hoog bovenbouw max. 30m vaste rooilijn flexibele roolijn flexibele rooilijn bovenbouw entree logistieke entree

obstakelvrije ruimte

entree

continuiteit gevel van Europahal t.b.v behoud gevelaanzicht

onderbouw hoogte aansluiten op bestaande laagbouw bovenbouw max. 26 m hoog

EUROPAHAL

publieksfunctie in plint entree

Zoek locatie 1 M ontsluitingsstraat laden en lossen

R

42 m

24 m

W Hollandhal

36ontsluitingsstraat Elicium

n t.b.v. verbreden doorgang

Elicium

Europaplein

18,5 m

e

ev

s oo

47 m

t

aa

tr lts

x 26 m

x

18,5 m

13 m

Europahal

Scheldepleingebouw

Wielingenstraat

Beb

Zoek lo c atie 1 De bestaande locatie op de hoek van het Scheldeplein maakt deel uit van de lage randbebouwing naast de Europahal. De hoek met horeca functioneert al langer minder goed en vormt een wat saaie, lage en ongebruikte hoek van het RAI-complex.

Ook aan het gebruik en de levendigheid van het Scheldeplein voegt deze hoek weinig toe.

Intensivering van het gebied staat centraal, met de bedoeling de ruimtelijke en verblijfskwaliteit te verbeteren en aansluiting te zoeken met de omgeving. Het Scheldepleingebouw biedt een belangrijke kans voor het behalen van deze doelstellingen.

Voor nieuwbouw op deze locatie is de monumentale waarde van de Europahal van belang, in feite het hele front van de Europahal met de twee lagere vleugels waar deze hoek ook deel van uitmaakt.

De Europahal is voorgedragen voor de status van gemeentelijk monument.

Het RAI-terrein wordt gekenmerkt door grote, gesloten gebouwen die in maatvoering en detaillering afwijken van de aansluitende buurten. Het gebied kent een grote homogeniteit, met een schaal en maat die horen bij een grootschalige functie, met uitzondering van het lage hoekje aan het Scheldeplein waar het letterlijk een beetje inzakt. Voor een

evenwichtige opbouw en samenhang van het RAI-complex is hier meer volume wenselijk, een krachtige hoek horend bij een bijzonder complex.

Ook de aansluitende Rivierenbuurt kent een vergelijkbare sterke, eenduidige uitstraling als de RAI, met een kenmerkende ruimtelijke opbouw. Deze bebouwing is fijnmaziger en met gevoel voor detaillering, maar vormt feitelijk ook grote blokken met vaak een verbijzondering, bestaande uit een accent met 6 bouwlagen op de hoeken die net iets hoger zijn dan de rest.

Voor de nieuwbouw op de hoek van het Scheldeplein wordt aansluiting gezocht bij zowel de RAI als de aangrenzende buurten, en de maat en schaal van de openbare ruimte. Met een maximum hoogte van 26 meter vormt de hoek een eenheid met de Hollandhal. De bebouwing in 6 bouwlagen, een accent op de hoek, sluit aan bij de verbijzonderingen van de aansluitende buurten. De hogere bebouwing staat in de rooilijn van het RAI-complex, de belangrijkste zichtlijnen van het Plan Zuid van Berlage worden niet verstoord.

Het Scheldeplein vormt de overgang tussen het Plan Zuid naar het Europaplein en de Europaboulevard. Het plein wordt voor een groot deel gedomineerd door verkeer, de route Europaplein -

Wielingenstraat is onderdeel van het Hoofdnet Auto. De randen en met name de hoeken van het Scheldeplein worden gekenmerkt door een levendige plint met voornamelijk horeca. Deze functies ondersteunen de routes voor langzaamverkeer in het gebied. De nieuwe bebouwing bij de hoek van de RAI, met een horecafunctie in de plint, sluit daarbij aan.

Naast de sterke publieksgerichte functies in de plint en de toename van levendigheid en gebruik, ontstaat door het bouwvolume een grotere ruimtelijke samenhang en kwaliteit rondom het Scheldeplein.

37

trottoir afstand t.b.v. behoud gevelaanzicht Europaboulevardzijde RAI afstand hoogbouw tot Europahal EUROPAHAL

ontsluitingsstraat laden en lossen

onderzoek slopen t.b.v. verbreden doorgang lijn Elicium

int terugliggend

et water de) entree verplaatsen

bebouwing bandbreedte 8 - 12 m hoog

publieksfunctie in plint entree energiestation

logistieke entree brug tussen expositieruimten

talud naar laad en los dek

Zoek loc atie 2 brug tussen laad en los dekken

38

Zoek lo c atie 2 De bestaande foyerruimte aan het centrale plein, onderdeel van het congresdeel van Amsterdam RAI, en de bovengelegen verdieping met kantoorunits is aan vernieuwing toe. De foyer heeft nu een weinig uitnodigende uitstraling naar het plein. Bij herontwikkeling van deze plek is het van belang de plint een meer open en uitnodigende uitstraling te geven.

Bij vernieuwing kan de logistiek zo veel mogelijk aan de achterzijde worden gelegd, zodat aan de voorzijde een meer open en levendige plint met entrees aan het plein kan ontstaan. De nieuwbouw voegt zich in de bestaande kaders.

39

onderzoek slopen t.b.v. verbreden doorgang lijn Elicium

plint terugliggend route langs het water (openbare kade) entree verplaatsen

energiestation

brug tussen expositieruimten onderbouw hoogte in aansluiting bestaande

gemiddelde hoogte RAI complex

bovenbouw tot max 55 m hoog talud naar laad en los dek

publieksfunctie in plint

flexibele rooilijn bovenbouw brug tussen laad en los dekken entree

logistieke entree

ontsluiting gebouw?

min.25m

min.22m

Zoek loc atie 3 40

langzaamverkeersroute

Zoek lo c atie 3 Nieuwbouw op deze locatie biedt de mogelijkheid om de achterzijde van de RAI te transformeren in een voorzijde en om de oevers langs de oostzijde van de Boerenwetering (RAI zijde) op te waarderen. De onderbouw heeft aan de oost-westroute en bij de Boerenwetering entrees en een hoge plint met publieksvr iendelijke func ties .

Aan de oost-westroute door het gebied ligt de bebouwing iets terug van de bestaande gevels van het congresdeel om in te spelen op een mogelijke verruiming ter plaatse die nog in studie is. Voor een goede logistieke aansluiting is een opwaardering van de voor grotere vrachtwagens te lage tunnel tussen de Europahal en de Amstelhal gewenst.

Voor de toegankelijkheid van het gebied ligt de nieuwbouw terug van de kade en is er ruimte voor een openbare route langs de oostzijde van de Boerenwetering.

Publieksfuncties langs de openbare k ade (terras, aanlegplaatsen etc.) versterken het meer openen van de RAI aan deze zijde. Nadere studie moet uitwijzen hoe strand Zuid, Zuidpool of nieuwe recreatieve functies de potenties

van het gebied recht doen en kunnen versterken.

Zoals ook al gesteld in het Projectbesluit Amsterdam RAI is respec t voor het par k bij nieuwbouw een belangrijk uitgangspunt. De onderbouw heeft een bouwhoogte die past bij de functionele, gemiddelde hoogte van de RAI. Boven de onderbouw is een volume mogelijk waarbij rekening wordt gehouden met eerdere studies naar de zichtbaarheid vanuit het park en de omgeving.

Eventuele nieuwbouw zal minder hoog worden dan het eerder in het Projectbesluit beoogde hotel op deze locatie. Mogelijke nieuwe (hoog)bouw draagt bij aan de her kenbaar heid en verster k ing binnen het RAIcomplex en aan de integratie van de RAI in de stadsplattegrond. Inpassing van vorm, massa, bouwhoogte, oriëntatie en duurzaamheid moeten nader bepaald worden waarbij uitgangspunt is dat de bovenbouw zich met een beperkt volume (‘kopse kant’) naar het park richt.

De nadere studies naar de gewenste bouwhoogte binnen de gegeven maximum bouwhoogte hebben als basis respect en zichtbaarheid vanuit het Beatrixpark.

41

onderzoek slopen t.b.v. verbreden doorgang lijn Elicium

plint terugliggend route langs het water (openbare kade) entree verplaatsen

energiestation brug tussen expositieruimten

talud naar laad en los dek

brug tussen laad en los dekken

bebouwing max 45 m hoog

publieksfunctie in plint entree

logistieke entree

Zoek loc atie 4 42

Zoek lo c atie 4 Na studie naar parkeermogelijkheden lijkt deze locatie op het RAI-terrein het beste geschikt voor een parkeergarage met 1.000 par keer plaatsen . Een garage in circa 8 lagen blijkt haalbaar waarbij de ontsluiting van de garage gekoppeld wordt aan de bestaande garage onder het Holland-complex en de Parkhal. De parkeerplaatsen worden ook als P+R voorziening ingezet.

Naast de parkeerplaatsen zijn aanvullende voorzieningen mogelijk voor de kernactiviteiten van Amsterdam RAI zoals meetingrooms. Aandachtspunten zijn het verhoogde laad- en losdek met open afrit, luchtbruggen tussen de hallen, energiestation van de RAI en mogelijke vrije routes rond de hallen voor nood- en hulpdiensten. Het nieuwe parkeergebouw kan met in- en uitgangen voor voetgangers direct gekoppeld worden aan de openbare centrale zone in het RAIcomplex. De hogere bebouwing tussen de hallen markeert een nieuwe contour voor het RAI-complex, met name vanuit het Beatrixpark en vanaf de A10, wat een zorgvuldige afweging van massa, vorm en beeldexpressie vereist.

43

ontsluiting gebouw?

min.25m

min.22m

Zoek loc atie 5 44

langzaamverkeersroute

Zoek lo c atie 5 Deze driehoek tussen de A10 en de RAI maakt in de Visie Zuidas (2009) deel uit van het ‘dynamisch landschap tunnelmonden’ waar (hoogbouw) accenten en solitairen tot maximaal 85 meter mogelijk zijn.

De bijzondere locatie vraagt om een zorgvuldige inpassing in het stedelijk landschap. Op het knooppunt van snelwegen, stedelijke wegen, spoorlijnen en langzaamverkeerroutes is ruimte voor een markant gebouw. Zichtbaar over grote afstand, in de bocht van de A10 en vanuit de stad aan de Europaboulevard.

Een hotel op deze locatie is een goede aanvulling op de kernactiviteit van Amsterdam RAI, met versterking van de marktpositie. De ligging direct naast station Amsterdam RAI met snelle verbindingen met onder andere Schiphol, is gunstig voor een hoog aandeel openbaar vervoer door bezoekers. Dit hotel bedient een ander segment dan het beoogde hotel in Kop Zuidas.

De locatie ligt in een groene (ecologische) verbindingszone tussen

het Beatrixpark en de Amstelscheg.

Nieuwbouw moet hier met respec t voor het groen hierop inspelen en onderdeel worden van deze zone.

Verschillende langzaamverkeerroutes kruisen het gebied waar rekening mee gehouden moet worden: fiets- en joggingroute langs de A10 en de fietsen voetgangersverbinding van station Amsterdam RAI naar de RAI en de Rivierenbuurt. De plint van de bebouwing moet met publieksvriendelijke functies bijdragen aan een goede begeleiding van de routes.

Bebouwing op deze markante locatie is interessant en mogelijk maar vraagt om een zorgvuldige studie van zichtlijnen, bouwhoogte, massa, vorm en beeldkwaliteit. En om een zorgvuldige inpassing in de stadsplattegrond. Ook de ontsluiting en aansluiting op de Europaboulevard vraagt nadere studie.

Rekening moet worden gehouden met bouwterreinen voor de aanleg van het Zuidasdok, met een verholen primaire waterkering en met beperkingen in bouwhoogte vanwege Schiphol en straalpaden telecom.

45

Toekomstvisie RAI Ontwikkelingskansen in beeld gebracht Legenda Groen Parklandschap

Scheldestr aa

t

Laanbeplanting

Openbare ruimte Voorplein

traat

Geuls

Centrale zone

Wielingenstraat

Logistiek

traat

ns

Gelee

Mixed Used Luifel / overstek Verbindingsroute Verbindingsroute / langzaamverkeer MENZ-ring

M

Europaplein

E

Voetgangersroute Terugleggen gevel

x

x

Bebouwing Bestaande stad

x x x

Bestaande bebouwing RAI Ver- / nieuwbouw mogelijkheden

President ken

nedylaan

M

Zoeklocatie Hotel Plintfuncties Groene gevel Focusgebieden Entree bezoekers RAI

Europabouleva rd

x

el

ev

os

Ro

Mogelijke voetgangersverbinding

at

ra tst

Laden & lossen In- uitgang NZ-lijn

M

Iconen Fietsroute Horeca Water gerelateerde functies Evenemententerrein

E

A1

0

GV

B

A1

0

Versie: 01-02-2012 0

25

50

100m

Vi s i ek aar t

Ver vo l gst a p p e n

48

O nt wik ke l i n g tot 2 0 1 5

O nt w ik ke lin g 2015 tot 2025

O nt wi k kel i ng na 2025

Ver volg s tappen De Toekomstvisie Amsterdam RAI heeft van 9 juni tot 21 juli 2011 ter inzage gelegen. Op 22 juni is een inloopavond georganiseerd waar circa 40 mensen aanwezig waren met vragen en opmerkingen. Op de terinzagelegging zijn tien reacties binnengekomen, die zijn verwerkt in de Nota van beantwoording.

Daar waar de binnengekomen reacties aanleiding gaven tot bijstelling van de visie zijn deze verwerkt in deze Toekomstvisie Amsterdam RAI (versie 22 september 2011).

Vervolgens zal de toekomstvisie met de Nota van beantwoording ter besluitvorming worden voorgelegd aan Burgemeester en Wethouders, en vervolgens via het Dagelijks Bestuur van stadsdeel Zuid aan de stadsdeelraad.

Na vaststelling van de Toekomstvisie RAI zal deze worden uitgewerkt in een of meerdere uitvoeringsbesluiten. Het Uitvoeringsbesluit zal ook voor een ieder ter inzage worden gelegd en wordt door de Gemeenteraad vastgesteld. Parallel

aan het Uitvoeringsbesluit zal een bestemmingsplan worden uitgewerkt en in procedure gebracht. Samen met het uitvoeringsbesluit en bestemmingsplan wordt het financieel kader vastgesteld.

Op basis van deze besluiten kunnen de ontwikkelingen starten. De uitvoering van de verschillende ontwikkelingen zullen gefaseerd plaatsvinden, waarbij rekening zal worden gehouden met de ontwikkelingen in de omgeving, de omliggende buurt en de RAI.

49

No ta van b e a nt wo o rdi n g

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

BI JL AGE 1

RAI Scheldepleingebouw - bezonningsstudie

69

Bezonningsstudie Scheldepleingebouw Voor locatie 1 in de Toekomstvisie Amsterdam RAI, het Scheldepleingebouw, is onderzocht wat de bezonnings-/ schaduweffecten zijn van de geplande nieuwbouw op de aanwezige bebouwing en de openbare ruimte van het Scheldeplein en omgeving.

Voor bezonning geldt geen wettelijk vastgestelde norm. Wel bestaat bij TNO de norm dat er sprake moet zijn van tenminste 2 uur achter elkaar zon op een locatie of de gevel van de bebouwing.

Algemeen wordt bij de beoordeling van de schaduweffecten van geplande nieuwbouw de situatie weergegeven op 21 maart, 21 juni (hoogste zonnestand) en 21 december (laagste zonnestand). Op de toetsdagen is de schaduwwerking op zes tijdstippen bepaald: 9.00 uur, 11.00 uur, 13.00 uur, 15.00 uur, 17.00 uur en 19.00 uur. In de bezonningsdiagrammen is de werkelijke tijd aangehouden. Voor de nieuwbouw is uitgegaan van de maximale contour op de hoek van het RAI-complex zoals die in de Toekomstvisie is opgenomen.

Conclusie Op 21 maart blijft de noord- en oostzijde Bij het vallen van de avond is de van het Scheldeplein vrij van schaduw door schaduwbaan iets breder op het het geplande Scheldepleingebouw. Op de Europaplein. In de maand december valt aansluitende openbare ruimte en gevel van er wel meer schaduw over delen van de bebouwing aan het Europaplein is er tot de openbare ruimte en de bestaande circa 16 .00 uur geen invloed, met ruim meer bebouwing aan het Scheldeplein/ 21 maart 11:00uur 21schuift maartde 09:00uur dan 2 uur zon. Eind van de middag Europaplein, maar ook dan is er op alle schaduw over het trottoir en de gevel. locaties een periode van minimaal 2 uur Op 21 juni is er geen invloed van het achtereen zon.

Scheldepleingebouw op de bezonning van de openbare ruimte of de bebouwing rond het Scheldeplein.

Bestaande situatie

21 maart 09:00uur

21 maart 11:00uur

Toekomstvisie RAI Bestaande situatie versie 15 oktober 2011

Toekomstvisie Toekomstvisie RAI RAI versie 15 oktober 2011 versie februari 2012 70 22

RAI Scheldepleingebouw Stedenbouwkundige inpassing

17 februari 2012

21 maart

21 maart 13:00uur

21 maart 15:00uur

21 maart 17:00uur

21 maart 19:00uur

21 maart

21 maart

21 maart 13:00uur

21 maart 15:00uur

21 maart 17:00uur

21 maart 19:00uur

23

RAI Scheldepleingebouw Stedenbouwkundige inpassing

71 17 februari 2012

Bestaande situatie

21 juni 09:00uur

21 juni 11:00uur

21 juni 09:00uur

21 juni 11:00uur

Toekomstvisie RAI versie 15 oktober 2011 Bestaande situatie

Toekomstvisie RAI versie 2012 versie 15 februari oktober 2011 72

24

RAI Scheldepleingebouw Stedenbouwkundige inpassing

17 februari 2012

21 juni

21 juni 13:00uur

21 juni 15:00uur

21 juni 17:00uur

21 juni 19:00uur

21 juni

21 juni 13:00uur

21 juni 15:00uur

21 juni 17:00uur

21 juni 19:00uur

25

RAI Scheldepleingebouw Stedenbouwkundige inpassing

17 februari 2012

73

Bestaande situatie

21 december 09:00uur

21 december 11:00uur

21 december 09:00uur

21 december 11:00uur

Toekomstvisie RAI Bestaande situatie versie 15 oktober 2011

Toekomstvisie Toekomstvisie RAI RAI versie 15 oktober 2011 versie februari 2012 74 26

RAI Scheldepleingebouw Stedenbouwkundige inpassing

17 februari 2012

21 december

21 december 13:00uur

21 december 15:00uur

21 december 17:00uur

21 december 19:00uur

21 december

21 december 13:00uur

21 december 15:00uur

21 december 17:00uur

21 december 19:00uur

27

RAI Scheldepleingebouw Stedenbouwkundige inpassing

75 17 februari 2012

76

BI JL AGE 2

77

78

Amsterdam RAI en omgeving, sept 2011