Klub Mobiliti (Oktomvri)

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

1

2

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

ВОВЕД

ИСКОРИСТЕТЕ ГИ ПОПУСТИТЕ ЗА АМСМ ЧЛЕНОВИ

АМСМ КЛУБ МОБИЛИТИ Членско списание ИЗДАВАЧ: АВТО-МОТО СОЈУЗ НА МАКЕДОНИЈА ул. „Митрополит Т. Гологанов“ бр. 51 1000 Скопје Република Македонија Тел: 02/ 3181-181 Факс: 02/ 3181-119 amsm@amsm.com.mk www.amsm.mk ГЛАВЕН И ОДГОВОРЕН УРЕДНИК: Маргита Поповска ГРАФИЧКИ ДИЗАЈН: Гоце Велески РЕДАКЦИЈА: ул. „Митрополит Т. Гологанов“ бр. 51 1000 Скопје Република Македонија Тел: 02/ 3181-351 Факс: 02/ 3181-349 redakcija@amsm.com.mk www.amsmklubmobiliti.mk

ИЗДАВАЧКИ СОВЕТ: проф. д-р Спасе Јовковски (претседател) проф. д-р Иво Дукоски (член) Калинка Танеска (член) Јован Теговски (член) Миле Атанасов (член) Димитар Пендов Митко Смилков

Страница по страница, број по број, стигнавме и до октомвриското издание за 2020 година на „АМСМ Клуб Mобилити“. Дождовите со кои почна овој месец најавуваат есен во вистинската смисла на зборот, а тоа значи и промена на условите на патиштата. Затоа придржувајте се според сообраќајните прописи и знаци, бидете спремни и на евентуални грешки и несмотрености на останатите учесници во сообраќајот, прилагодете ја брзината кон условите на патот, но и со останатите учесници во сообраќајот, потсетете се на некои правила и знаци, едноставно да покажеме дека поседуваме сообраќајна и општа култура... сè во интерес на што побезбеден сообраќај за сите. Но, само со исправно возило може да се исполни еден од условите за безбедност во сообраќајот. Сервисирањето и соодветната проверка на возилото е исклучително важна за безбедноста на вашето семејство во текот на целата година, но има суштинско значење во текот на есенските, особено во зимски денови. Затоа, почитувани членови започнете ја подготовката на вашето возило со купување на нови гуми. Како наши членови од 01.11 до 15.12.2020 година во сервисот на АМСМ добивате определен попуст за купување на нови гуми и вулканизерски услуги. Исто така, една од поволностите кои ги добивате како наши членови, е бесплатната зимска проверка на возило. Проверката вклучува бесплатни сервисни услуги кои ќе ви овозможат соодветна подготовка на возилото за новата, зимска сезона. Во периодот на акцијата, добивате можност да заштедите со специјалните попусти за АМСМ членови. Содржината на Клуб Мобилити изобилува со интересни содржини и информации... Се надеваме дека за секого ќе има нешто корисно и интересно, а за сè што ве интересира или сакате да се информирате, пишете ни на нашата е-адреса redakcija@amsm.com.mk. Следното издание на „АМСМ Клуб Мобилити“ очекувајте го во ноември 2020 година, во електронска верзија на вашата емаил адреса и на веб страницата на www.amsmklubmobiliti.mk

НАДВОРЕШНИ СОРАБОТНИЦИ: Жарко Атанасоски Љубомир Анастасовски Данчо Здравковски Андријан Трипунов Александар Табаковски Игор Ландсберг

ТИРАЖ: 10.000 примероци

Маргита ПОПОВСКА главен и одговорен уредник

ПЕЧАТИ: Печатница „Серафимовски“ - Скопје БАНКА: Комерцијална Банка А.Д. Скопје ЖИРО-СМЕТКА: 300000000915716 ЕДИНСТВЕН ДАНОЧЕН БРОЈ: 4030991238264 ISSN 1857-6133

© Сите права се заштитени. Овој труд не смее да биде преведен или копиран во целина или негов дел без дозвола на издавачот. Забрането е било какво складирање и архивирање, електронско прилагодување, компјутерско програмирање или користење со некоја слична или различна технологија позната до денес или која ќе се развие во иднина.

Почитувани членови на АМСМ, Ве повикуваме на нашата е-маил адреса redakcija@amsm.com.mk да ни ги испратите своите е-маил адреси за да можеме да ви го доставиме интернет-изданието на списанието „АМСМ Клуб Мобилити“.

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

3

4

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

НОВОСТИ 8 10

16

КОНЦЕПТ ВИЗИЈА ЗА ЕЛЕКТРОСУВ 40 ГОДИНИ „КВАТРО“ АВТО-МОТО

12

ЛАВОТ ПРЕТЕНДИРА НА ВРВОТ

16

СПОСОБНИ ТЕРЕНЦИ ЗА ЗЕЛЕНИ ЕКСПЕДИЦИИ Основата на која се поставени R1T и R1S е платформа што личи на скејтборд...

ТЕСТОВИ И СОВЕТИ 30

СТАВЕТЕ ГИ НАВРЕМЕ„ОБУВКИТЕ“ ЗА ВАШИТЕ АВТОМОБИЛИ

34

СТИЛ 32

МУЗА САМИОТ НА СЕБЕ ПАТУВАЊЕ

34

УЖИВАЈТЕ ВО БОИТЕ НА ВИНОЖИТОТО

Кралот на мароканскиот туризам претставува комбинација од современите трендови...

HI-TECH 41

ЧУДНИОТ СВЕТ НА ЧАСОВНИЧАРИТЕ Хамилтон побара прошка од претходниот шеф...

ИСТОРИЈА 43

СЕКОГАШ ЧЕКОР ПРЕД СИТЕ СПОРТ

46

ТРЕТА ТИТУЛА ЕДНОПОДРУГО ЗА ТОЈОТА

48

СРЕБРЕНАТА ЅВЕЗДА БЛЕСНА СРЕДЕ „ЗЕЛЕНИОТ ПЕКОЛ“

54

48

ОБИЧЕН МОДЕЛ ЗА НЕОБИЧНА СЕЗОНА

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

5

НОВОСТИ

Законска регулатива за зимска опрема во Европа Австрија

Во Австрија, зимската опрема за возила до 3,5 t е задолжителна само во случај на зимски услови за возење, а за возила над 3,5 t е задолжителна во периодот од 1 ноември до 15 април без оглед на условите за возење. За возила до максимална дозволена маса од 3,5 тони, зимски гуми со мин. длабочина на шарата од 4 мм или летни гуми со минимална длабочина на влечење од 4 мм и синџири на снег на погонските тркала. И покрај зимските гуми, во случај на снег, потребни се и синџири на сите планински патишта, каде што тоа е конкретно означено со патоказ. Треба да се напомене дека употребата на снежни синџири е дозволена само во случај на континуиран измазнет снег или мраз на коловозот, но не во случај на врнежи од снег или делумно прекриен со снег. Во пракса, ова значи дека возачот кој управува возило со летни гуми на коловозот на кој има снежни врнежи може да биде казнет со казна за несоодветна зимска опрема. Возилата со максимална дозволена маса поголема од 3,5 тони, мора да бидат опремени со зимски гуми барем на погонската оска од 1 ноември до 15 април, без оглед на временските услови, и да имаат соодветни снежни синџири за погонската оска во додатоците. Минималниот профил на гума за овој вид возило во зима е 5 мм. Казната за непочитување е 60 ЕУР, а во случај на попречување на сообраќај може да достигне до 5.000 евра.

Албанија

Возилата мора да бидат опремени со синџири за снег од 1 ноември до 30 април. Законот не предвидува употреба на зимски гуми.

Белгија

Зимската опрема е по избор. Сепак, препорачуваме да имате соодветна зимска опрема на вашето возило во зима.

Босна и Херцеговина

Зимската опрема е задолжителна за сите возила од 15 ноември до 15 април, без оглед на условите за возење. Зимската опрема на возила до вкупна маса од 3,5 тони и кои немаат повеќе од 8 места содржи: • 4 зимски гуми со минимум длабочина на профилот од 4 мм, или; • 4 летни гуми со минимум длабочина на профилот 4 мм + снежни синџири во додатоци. Зимската опрема за возила со вкупна маса поголема од 3,5 тони и автобуси вклучува: • зимски гуми на погонски тркала со минимум длабочина на профилот 4 мм + снежни синџири во додатоци, или; • летни гуми со минимум длабочина на профилот 4 мм + снежни синџири во додатоци За оваа група на возила се потребни и лопата и вреќа со песок од 25-50 кг. Казната за неупотреба на зимска опрема е 40 БАМ, но доколку предизвикате сообраќајна несреќа поради несоодветна опрема за возило, казната е од 50 до 200 БАМ.

Бугарија

Во Бугарија, зимската опрема не е определена со датум, но е задолжителна за време на зимските услови за возење (врнежи од снег, натапкан снег, голомразица). Во овој случај, зимските гуми се задолжителни само за возила регистрирани во Бугарија. Како и да е, препорачуваме вашето возило да е опремено со соодветна зимска опрема во зима.

Велика Британија

Нема посебни одредби за зимската опрема.

Германија

Во Германија, зимската опрема не е одредена според датумот, но е задолжителна во случај на зимски услови за возење (снег, натапкан снег, снежни врнежи, голомразица). Возилата мора да бидат опремени со 4 зимски гуми во зимски услови на возење (мин. профил 1,6 мм, препорачано најмалку 4 мм). Возила со погон на четири тркала не се исклучок. Употребата на летни гуми и синџири на снег за време на зимските услови на возење не е соодветна зимска опрема. Синџирите се задолжителни во екстремни зимски услови и со соодветни сообраќајни знаци. Во Германија, само гума со нацртана снегулка над планина со три врва се смета за зимска гума. Регулативата се однесува на сите гуми поставени по 1 јануари 2018 година, а постарите гуми со симболот М + С може да бидат во употреба до есента 2024 година. Казната за неупотреба на зимска опрема во случај на зимски услови за возење е 60 евра, во случај на сообраќаен метеж или сообраќајна незгода казната е минимум 80 евра.

Грција

Зимската опрема не е задолжителна. Сепак, препорачуваме да имате соодветна зимска опрема на вашето возило во зима.

Данска

Во законот не е утврдена специјална опрема за зима. Како и да е, препорачуваме вашето возило да е опремено со соодветна зимска опрема во зима.

Естонија

Во Естонија, зимската опрема е задолжителна од 1 декември до 1 март. За зимска опрема се сметаат зимски гуми со минимум профил од 3 мм.

Италија

Од 2011 година, секој италијански регион може да одлучи сам кога и каква зимска опрема ќе бара од возачите на патиштата во нивната област. Така, повеќето региони во северната и централна Италија се одлучија за специфична дата употреба на зимска опрема, која вклучува или 4 зимски гуми или 4 летни гуми и синџири за снег. Во провинцијата Furlanija-Julijska krajina , на автопатите Trst - Benetke и Palmanova - Udine - Trbiž , зимската опрема е задолжителна од 15 ноември до 15 април, без оглед на условите за возење. Слично е на повеќето други регионални патишта во овој регион. Само на некои регионални патишта е законот малку поблаг и бара зимска опрема само помеѓу 15 ноември и 31 март. Во регионот Veneto , потребна е зимска опрема на автопатот од Benetk до Brescie во периодот од 1 ноември до 31 март, а на другите автопати и регионалните патишта во регионот од 15 ноември до 15 април. Во други италијански региони, на пример, Emilia-Romagna (Bologna) каде што зимската опрема е задолжителна од 1 ноември до 15 април, во Тоскана, зимската опрема е задолжителна од 1 ноември до 15 април на главниот автопат А1 од Милано до Рим и на сите други автопати и регионални патишта од 15 ноември до 15 април 4. Во регионот Трентино-Јужен Тирол (Болзано, Тренто, Бренер), зимската опрема е задолжителна од 15 ноември до 15 април, без оглед на услови за возење. Зимската опрема е најбарана на патиштата во долината Аоста, каде има автопатишта што водат до тунелите Мон Блан и Гранд Сент. Бернар задолжително од 15 октомври до 15 јуни. Казната за не користење зимска опрема е 39 ЕУР за патиштата во населбите и 80 евра на патиштата надвор од населбите и на автопатите, а полицијата може да забрани и понатамошно возење. Ако користите зимски или сезонски гуми во текот на летото, во Италија важи посебен закон. Од 16 мај до 14 октомври, можете да користите гуми чија брзина не е помала од максималната брзина на возилото запишана во одобрението за тип на возило. На пример, возило кое има максимум. брзина од 205 км на час, гумите мора да имаат најмалку класа на брзина H (210 км на час). Најчестите класи за брзина на гумите се T (190 km / h), H (210 km / h), V (240 km / h) и W (270 km / h). Казната за злоупотреба на гуми е помеѓу 419 и 1.682 евра.

Ирска

Зимската опрема не е здолжителна. Сепак, препорачуваме да имате соодветна зимска опрема на вашето возило во зима.

Косово

Во зимски услови на возење, кога патот е снежен или леден, зимската опрема е задолжителна. За зимски возила, четири зимски гуми или снежните синџири на погонската оска се сметаат за зимска опрема. Синџирите за снег на погонската оска се задолжителни за камиони и автобуси.

Латвија

Во Латвија, зимската опрема е задолжителна од 1 декември до 1 март. За зимските гуми се сметаат зимски гуми со минимум профил од 3 мм.

Литванија

Во Литванија, зимската опрема е задолжителна од 10 ноември до 1 јануари. Зимските гуми се сметаат за зимски гуми со минимум профил од 3 мм.

Луксембург

Зимската опрема е задолжителна само во услови на зимски услови на возење (снег, натапкан снег, снежни врнежи, голомразица). Зимски гуми со минимум 4 мм профил. Камиони и автобуси може да имаат само зимски гуми поставени на погонските оски.

6

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

НОВОСТИ

Северна Македонија

Во Македонија, зимската опрема е задолжителна од 15 ноември до 15 март. Зимска опрема за моторно возило до 3,5 t (со исклучок на погон на сите тркала): • 4 зимски гуми со минимум 4 мм профил или, • 4 летни гуми со минимум 4мм профил + снежни синџири во додатоци. Зимска опрема за возила со погон на сите тркала : • 4 зимски гуми со минимум 6 mm профил или, • 4 летни гуми со минимум 6мм профил + снежни синџири во додатоци Зимска опрема на возила над 3,5 t: • зимски гуми со минимум 6 mm профил на сите тркала или, • летни гуми со минимум 6 mm профил + снежни синџири во додатоци,

• лопата за снег

Норвешка

Законот за патнички автомобили не специфицира специјална опрема за зима. Ако возилото е опремено со зимски гуми, тие мора да бидат поставени на сите четири тркала, или во случај на летни гуми, со соодветни синџири за снег во додатокот. Минималната длабочина на профилот е 3 мм. Возилата над 3,5 тони мора да бидат опремени со зимски гуми на сите тркала помеѓу 15 ноември и 31 март, вклучително и приколки. Минималната длабочина на шарите е 5 мм. Возилата над 3,5 t, исто така, мора да имаат соодветни снежни синџири.

Полска

Во Полска, зимската опрема е задолжителна само во случај на зимски услови за возење (снег, натапкан снег, снежни врнежи, голомразица). Во тоа време, се препорачуваат да се користат зимски гуми, инаку може да се користат летни гуми со снежни синџири.

Португалија

Во законот не е утврдена специјална опрема за зима.

Романија

Зимската опрема не е задолжителна. Сепак, се препорачува да имате соодветна зимска опрема на вашето возило во зима.

Русија

Во Русија, зимската опрема е задолжителна од 1 декември до 1 март. За зимска опрема се сметаат зимски гуми со минимун профил од 3 мм.

Словачка

За патнички возила во услови на зимско време, зимски гуми со минимум длабочина на профилот 3 мм. За возила над 3,5 t, задолжително е употреба на зимски гуми со минимум 3 мм длабочина на профилот на сите тркала.

Словенија

Зимска опрема за возила до вкупна тежина од 3,5 t: • 4 зимски гуми (М + С) со минимум длабочина на профилот од 3 мм, или • 4 летни гуми со минимум 3 мм длабочина профил + снежни синџири во додатоци. Возила со погон на сите четири тркала мора да имаат најмалку една погонска оска во случај на континуирано возење на снег . Условите за употреба на синџири за снег се исполнети кога на коловозот има толку многу снег што гумата не доаѓа во допир со површината на коловозот додека возите (гумата останува снежна). Сите 4 гуми мора да бидат исти по големина, тип и конструкција; на истата оска, гумите мора да бидат со ист производител, профил, класа на брзина и капацитет на оптоварување. Класата за брзина на зимската гума мора да одговара на брзина поголема од максималната брзина на возилото одредена од производителот на возилото и запишана на сертификат за одобрување на тип на возило (одобрение). Ако максималната брзина на возилото е наведена над брзината што одговара на симболот за категорија за зимска брзина на гумите, предупредувачката етикета што го означува наведениот максимален капацитет за брзина на зимата во гумите мора да биде ставена на возилото во видлива позиција. Зимска опрема на возила со вкупна маса поголема од 3,5 тони: • 2 зимски гуми (M + S) на погонски тркала со минимум длабочина на профилот 3 мм + лопата, или • 4 летни гуми со минимум длабочина на профилот од 3 мм + снежни синџири во додатоци + лопата. Возачот кој нема соодветна зимска опрема ќе биде казнет со парична казна од 40 евра во согласност со Законот за безбедност на патиштата. Меѓутоа, ако сообраќајот е оневозможен поради прекршок, казната е 500 евра (член 29 од ЗПРЦП).

Србија

Во Србија, од 1 ноември до 1 април, зимската опрема е задолжителна во случај на снежни и ледени патишта. За патнички возила, ова значи зимски или летни гуми со минимум длабочина на профилот од 4 мм. Во овој период е задолжително да имате и снежни синџири во опремата на возилото, кои мора да се инсталираат кога е патот покриен со снег и според соодветни сообраќајни знаци. Лопата е, исто така, потребна за камиони и автобуси. Казната за возење без соодветна зимска опрема е 3.000 УСД.

Турција

Нема конкретни одредби во врска со зимската опрема за патничките возила. За камиони и автобуси, зимската опрема е задолжителна од 1.12. до 1.4. Надвор од овие датуми само во случај на зимски услови за возење. Зимската опрема на лесни комерцијални возила и мини-автобуси е 4 зимски гуми, а за тешки товарни возила зимски гуми барем на погонските оски. Длабочина на профилот минимум 4мм.

Унгарија

Зимската опрема е задолжителна само во услови на зимски услови на возење (снег, натапкан снег, снежни врнежи, голомразица). Дозволени се зимски гуми или летни гуми и снежни синџири. Во случај на обилен снег, задолжително е да се користат снежни синџири на погонските тркала. Во вакви случаи, употребата на снежни синџири е веќе потребна при преминување на границата.

Франција

Во Франција, употребата на зимска опрема е задолжителна во случај на зимски услови за возење, или кога сообраќајен знак укажува на задолжителна употреба на зимска опрема (на пр. снежни синџири). За зимска опрема се сметаат зимски гуми со минимум 3,5 мм профил. На патишта со планински подрачја, често е задолжително да се користат снежни синџири, исто така, за возила опремени со зимски гуми. Ова е причината зошто препорачуваме возачите секогаш да ги имаат во нивните додатоци. Казната за несоодветна опрема за зимски возила во случај на зимски услови е 135 евра.

Холандија

Законот не пропишува специјална опрема за зима. Како и да е, препорачуваме вашето возило да е опремено со соодветна зимска опрема во зима.

Хрватска

Во Хрватска, зимската опрема е задолжителна од 15 ноември до 15 април на назначени автопати и магистрални патишта, без оглед на условите за возење. На други патишта, зимската опрема е задолжителна само за време на зимските услови за возење. Зимска опрема на моторни возила до 3,5 тони • 4 зимски гуми со минимум 4 мм профил или; • 4 летни гуми со минимум профил од 4 мм и синџири за снег во додатоци. Зимска опрема на возила над 3,5 тони; • зимски гуми барем на погонски тркала или; • летни гуми и снежни синџири во додатоци. Казната за неупотреба на зимска опрема е 1.000 HRK.

Црна Гора

Во Црна Гора, зимската опрема е задолжителна во периодот од 15 ноември до 1 април, без оглед на временските услови. Возилата мора да бидат опремени со синџири за снег и гуми со минимум профил од 4 мм. Барем гумите на погонските тркала мора да бидат зимски. Камиони и автобуси, исто така, мора да бидат опремени со лопата и вреќа со песок. Паричната казна за несоодветна зимска опрема е од 60 до 150 евра, а за неупотреба на зимска опрема (на пр. не користење синџири во случај на снежни врнежи), казната е од 80 до 300 евра.

Чешка

Помеѓу 1 ноември до 31 март, во зимските услови за возење задолжителна е употреба на зимска опрема на сите патишта. Зимската опрема на возила до максимална маса од 3,5 тони се состои од 4 зимски гуми со минимум профил од 4 мм. Зимската опрема на возила над 3,5 t е задолжителна од 1 ноември до 30 април и вклучува зимски гуми на погонски тркала со минимална длабочина на профилот од 6 мм. Казната за неискористување на зимската опрема е 2.000 CZK.

Шпанија

Зимската опрема не е задолжителна. Сепак, препорачуваме да имате соодветна зимска опрема на вашето возило во зима.

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

7

НОВОСТИ

DACIA SPRING ELECTRIC

„ДЕМОКРАТИЗАЦИЈА“ ВО СВЕТОТ НА ЕЛЕКТРОМОБИЛИТЕ

Т

очно на половина од месец октомври романскиот производител на моторни возила Дачија премиерно го претстави моделот „спринг електрик“. Тоа е првото целосно електрифицирано возило кое излегло од погоните на Дачија. Тука имаме еден многу занимлив миг, а тоа е цената на возилото. Одговорните најавуваа и своето ветување го исполнија – велеа ќе направиме нашето електрично возило да биде достапно за што поголем број купувачи со цена која ќе биде ненадмината од останатите производители. Сето тоа е за пофалба, но тие одговорните, многу нешта спомнаа за време на светската премиера, но цената не ја обелоденија. Моделот може да се окарактеризира како мал кросовер со димензии: 3.734 мм должина, 1.622 мм ширина, 1.516 мм ви-

сина и 2.423 мм меѓуоскино растојание. Најниската точка од каросеријата во однос на подлогата е поставена на висина од 150 мм. Според димензиите „дачија спринг електрик“ е претставник на ниската средна класа или сегментот „б“, само што има благ облик на сув возило. Веднаш на почетокот од продажбата моделот ќе се нуди во две изведби, патничка и доставна. Вторава изведба е наречена „карго“ и располага со товарен простор долг 1.033 мм чија зафатнина изнесува 800 литри, со носивост од 325 кг. Во патничката изведба одделот за товар располага со 300 литри зафатнина, а со склопена задна клупа се добиваат 600 литри. И најважно, тоа што нема луксузирање, на пример, клима уредот и навигацијата се нудат со доплата.

Вториот занимлив податок за возилово е неговото потекло. Не е нова конструкција, туку е позајмена од веќе провереното возило наменето за кинескиот пазар, а тоа е „рено сити к – з е“. Сега имаме уште еден „миг“ кој ја потврдува неговата ниска цена. Возилото „рено сити к – з е“ е приспособено и именувано како „дачија спринг електрик“. Што значи тоа во „превод“ – нема трошоци за развој, нема дополнителни испитувања. Сè е скроено и сега се чека на масовното производство. Сето тоа убаво звучи, но зошто првите луѓе во Дачија не ја спомнаа цената или сè уште постојат дилеми дали и колку таа цена ќе биде пазарно исплатлива. Електромоторот располага со силина од 45 КС, а напојувањето со електрична енергија оди преку 26,8 kWh литиум јонска батерија. Максималната брзина е 125 км/ч, а забрзувањето од 0 до 100 км/ч не беше спомнато. Со едно полнење на батеријата возилото може да измине 225 км. Ако се вклучи штедливиот режим на работа тогаш максималната брзина изнесува 100 км/ч и притоа возилото го „влечат“ 31 коњ, а не 45. Полнењето на батеријата трае скоро 14 часа, во домашни услови, преку 7,4 киловатен полнач времето е далеку покусо, односно за помалку од пет часа, а најбрзо се полни преку 30 киловатен терминал – 80% за помалку од еден час. Велат возилото ќе предизвика своевидна револуција во светот на електрифицираните, за кои сега владее мислење дека се прескапи за масовна употреба, додека „дачија спринг електрик“ нуди рационалност, практичност и крајна употребливост во која можат да се сместат, четири, односно пет лица. Продажбата ќе започне во втората половина од 2021 година. •

AUDI

40 ГОДИНИ „КВАТРО“

О

знаката „кватро“ е својствена и врзана за марката Ауди. Овој производител со зборот „кватро“ ги означува своите возила кои имаат погон на двете оски, односно на сите четири тркала. Придавката „кватро“ за првпат е употребена во 1980 година, така што годинава Ауди слави 40. годишен јубилеј. Можеби за нас мал, но за Ауди и за автомобилската индустрија ова е многу важен јубилеј. Првото големо меѓународно признание на системот „кватро“ му припадна на „ауди спорт кватро с 1“ возено од Валтер Рерл на американско тло, на своевидното „рели“ Пајкс Пик во 1987 година. За оваа прилика Ауди подготвува ограничена серија од моделот „тт“ со посебни измени исклучиво во насока на подобрување на перформансите и нагласување на спортските особини. Назад моделот добива спојлер одговорен за аеродинамиката, поточно за лепење на автомобилот за подлогата при големи брзини. Задната клупа е отстранета и сега на нејзино место доминира карбонот со што вкупната тежина е намалена за речиси 16 килограми, а притоа ја подо-

8

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

брува торзионата цврстина на возилото. Погонската единица е проверената 2,5 литарска „тфси“ со пет цилиндри во линија. Со помош на турбо компресор од неа се „извадани“ 400 КС и максимален вртежен момент од 480 Нм. „Ауди тт рс 40 иарс оф кварто“ постигнува максимални 280 км/ч и забрзување од 0 до 100 км/ч за воодушевувачки 3,7 секунди, време изразено во секунди кое победува еден тон закоравени спортски автомобили. Јубилејниот модел има на располагање само една боја, белата, со декоративна тробојка - црвено бела сина. Сè

во автомобилот е посветено на спортскиот дух. Нема нешто во него, а да не потсетува на возилата наменети исклучиво за трки. Ваков бисер од автомобил чини малку повеќе од неговата „обична“ (ауди тт рс). За „ауди тт рс 40 иарс оф кватро“ треба да издвоите 114.000 евра, но побрзајте затоа што моделот ќе биде произведен во точно 40 примероци, 40 години од првиот кватро модел и само 40 единици посветени на јубилејот. •

НОВОСТИ

RENAULT

КОНЦЕПТ ВИЗИЈА ЗА ЕЛЕКТРОСУВ

П

очетокот од есента со себе донесе нов концепт изработен од Рено кој е познат по своите дизајнерски „излети“ и невообичаените облици. Најновиов концепт именуван како „рено меган е вижн“ е припадник на електромобилите, но неговиот облик сега е некако посмирен, да не речеме класичен, туку еден вид испеглана „сув“ линија без некој детаљ кој ќе го оддели од останатите од неговата класа и пошироко. Возилово покрај „нисан арија“ е прво во Алијансата кое ја користи новата модуларна платформа „цмф – ев“. Производителот најави некој вид револуција во компактната класа нагласувајќи целосни измени во денешните сваќања за спомнатиот сегмент (класа). Се спомнува неговата пространост во одделот за патниците и товарот, а потоа се спомнува ергономијата како битен чинител во создавањето

компактно возило. Сите овие нагласувања не би постоеле без супериорната батерија, односно нејзината „виткост“. Автомобилот „рено меган е вижн концепт“ поседува најтенка батерија сместена во подот и затоа ја истакнува просторноста која останатите ја немаат. Електромобил во сув издание со должина од 421 сантиметар и со просторност како возило од ц класата – врвно дизајнерско пакување. Така вели Лука Де Мео, главниот во групацијата Рено, некогаш на висока функција во Фиат. Погонскиот склоп односно електромоторот произведува 217 КС и 300 Нм вртежен момент, силина која се пренесува на предната оска. Тие 217 КС се доволни за возилото да забрзува од 0 до 100 км/ч под 8,0 секунди. Податок кој водушевува, но Рено не спомна колку километри може да измине концептот со едно полнење на батеријата. Кога концептот

ќе влезе во производство, ќе бидат вградувани батерии со различен капацитет и погони со различни силини. Од сето тоа ќе зависи и цената – што поснажен електромотор, толку повисока цена и спротивно на тоа пониска цена. Концептот „рено меган е вижн“, возилото кое ќе предизвика поместување на границите и целосно рушење на сфаќањата за денешните компактни комбилимузини. Како што велат челниците, концептот е сосема подготвен да влезе во производство, но фалат уште пет отсто сето тоа да биде заокружено. Според најавите возилото ќе се појави во продажните места некаде на средина од есента следната година. •

припадниците во сегментот „ц“, да не испуштиме некој, а потоа увозниците да ни замерат. Одделот за товар располага со 596 ccm (затоа што ова е караван изведба), а со соборени задни седишта преку 1.100 ccm. Овдешниов пазар ќе мора да се задоволи со бензинскиот 1,8 литарскиот хибриден погон и неговите 122 КС. Колку и да е агрегатот скромен со силината, сепак 11,1 секунда од 0 до 100 км/ч и максимална брзина од 180 км/ч се домаќински брзински способности. Тука мора да се нагласи средната потрошувачка на гориво од 4,2 литри и 99 грама на јаглероден диоксид на секој изминат километар. Ако некој сака поснажен мотор, нека почека до следната пролет за кога е закажано

вградување на 2,0 литарскиот. „Сузики свејс“ е сосема умерен автомобил во секој поглед и како што велат од Сузуки, загарантирано задоволување на потребите на едно семејство. •

SUZUKI

НА ПОВИДОК НОВ МОДЕЛ

Д

енешново време како никогаш досега изобилува со голем број соработки и соединувања меѓу автомобилските компании. Некои здружувања се распаѓаат, некои сè уште постојат, а некои буквално вчера се остварија и за чудо плодовите од тие соработки веднаш се видливи. Како најсвеж пример ќе го спомнеме договорот за соработка меѓу Сузуки и Тојота. Од тој договор неодамна беше лансиран „сузуки акрос“, сув возило правено на основа од веќе надалеку познатиот тојотин „рав 4“. Не поминаа ни два месеци, а Сузуки повторно е во акција и повторно со светска премиера, моделот „свејс“. Ова е комбилимузина, модел позајмен од Тојота, легендарната „корола“ во комби, стејшн вагон, односно наједноставно кажано караван изведба. Со мали измени на предниот и задниот одбојник, светлосната групација и маската, а останатото е многу слично (исто) со „тојота корола туринг спортс“. Должина, ширина и висина 4,65 х 1,79 х 1,46, или во превод конкуренцијата од „королата“ сега преминува и на „сузуки свејс“. Да не ги набројуваме сега

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

9

НОВОСТИ

ИЗБОРОТ ЗА НАЈПОСАКУВАН АВТОМОБИЛ ВО МАКЕДОНИЈА

ОФИЦИЈАЛНО ДОДЕЛЕНИ НАГРАДИТЕ „ЗЛАТНО ТРКАЛО“

Н

а официјален настан одржан во ресторанот Рагуза 360, на 21.10.2020 беа свечено доделени наградите од првото издание на Изборот за Најпосакуван Автомобил во Македонија -„Златно Тркало“. Настанот се одржа со запазување на сите протоколи за спречување на ширењето на коронавирусот, а на истиот присуствуваа ограничен број претставници од автомобилската индустрија. Златно Тркало претставува нов уникатен начин за избор на најпосакуваниот автомобил кај нас преку гласање на целата јавност во Македонија која има пристап до интернет и социјалните мрежи. Целиот избор започна минатата годината, (се формира гласање во февруари), по што беа прогласени најпосакуваните автомобили во повеќе категории, како и главната награда за Најпосакуван Автомобил на Годината. Финалистите беа поделени во 5 категории и се избираше меѓу 16 автомобили. Повеќе од 60 објави на порталите и стотици содржини на социјалните медиуми, 1,5 милиони импресии, над 100.000 прегледи и повеќе од 20.000 следбеници... креираа 13.000 гласања на официјалната страница www.zlatnotrkalo. mk, и се добија 5 победници. Изборот е основан од најстариот автомобилски медиум Авто Плус, а во него во функција на организатори и презентери на моделите се јавуваат Авто Плус, CARclub, Cars by Vik и RPM. Во категоријата Најпосакуван електрифициран автомобил со 55,26 проценти од гласовите е избран Toyota RAV4. Плакетата ја додели Виктор Чемерикиќ од порталот Cars by Vik, а како претавник на Тојота Авто Центар наградата ја прими Г-ѓа Ана Трајковска - маркетинг менаџер на компанијата. Во категоријата Најпосакуван бизнис автомобил со 45,6 проценти од вкупниот број гласови е избран Seat Tarraco. Плакетата ја предаде Данчо Здравковски од порталот Авто Плус, а наградата ја прими бренд менаџер на SEAT, Г-ѓа Весна Бошнаковска. Во категоријата Најпосакуван семеен автомобил со 69,99 проценти од гласовите е избран Hyundai Elantra. Дритон Заири - генерален директор на Ми-Да Гранд

10

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

Моторс ја прими наградата, која му ја предаде Кирил Урошев од You Tube каналот RPM.mk. Во категоријата Најпосакуван градски автомобил со 37,43 проценти од гласовите е избран Volkswagen T-Cross. Владо Димитровски - бренд менаџер на Volkswagen ја прими наградата која ја предаде Андреа Јарчевски од портaлот Car Club. Главната награда за Најпосакуван автомобил во Македонија за 2020 година оди кај Range Rover Evoque кој освои 35,79 проценти од гласовите. Плакетата ја предаде главниот уредник на Авто Плус - Виктор Кошевалиски, а наградата ја прими Љупчо Георгиевски - бренд менаџер на Jaguar Land Rover. Кога станува збор за самиот избор, во него членови се медиуми кои исклучиво функционираат на интернет и социјалните мрежи. Тие кон крајот на секоја година ја формираат листата на нови автомобилски модели презентирани на македонскиот пазар во период од една година или од 1ви март до 1ви март. По

првиот филтер, на листата за гласање се наоѓаат модели кои овластените импортери ќе ги номинираат, поделени во 5 категории. Гласањето годинава се одвиваше на официјалниот сајт на Златно Тркало, каде беа поставени сите модели поделени по категории, а покрај секој модел стојат линковите до членовите на Изборот кои водат до пост, вест или клип за возилото, од медиумот. Гласањето на централниот сајт www.zlatnotrkalo.mk започна на 15 февруари и траеше до крајот на месецот (28 февруари) и сите имаа можност да дадат глас за својот фаворит во сите 5 категории. Победниците беа објавени на 1-ви март, а на 21-ви октомври беа доделени признанијата.

Прашања и одговори

АМСМ: Ако возилото е со германски регистарски таблички, полномоштво треба да извадите во Германија, а ако има македонски таблички, полномоштво се вади во Македонија. Доколку имате потреба од дополнителни информации можете да се обратите на нашата е-адреса contact@amsmstp.mk или во контакт-центарот на АМСМ на телефон +389 (0)2 3 181 181. Исто така, Ви препорачуваме да ја погледнете и нашата веб-страница www.amsmstp.mk • Јас сум државјанин на Република Северна Македонија, имам македонски пасош, но возачката дозвола ми е од Косово. Би сакал да купам автомобил во Македонија и дали би можел возилото да го регистрирам тука со косовска возачка дозвола или само со пасош? Ви благодарам, Сафет АМСМ: Регистрацијата на возилото не е поврзана со возачката дозвола, туку државјанството и личната карта со престојот и местото на живеење во државата. Регистрација не може да се направи со пасош, туку само со важечка лична карта.

• Здраво, сакам да прашам дали за патување во Косово со сопствено моторно возило е потребен зелен картон? Поздрав, Александар АМСМ: За возилото со кое се патува во друга држава мора да има зелен картон.

• Живееме во Германија и со семејно возило доаѓаме за С. Македонија, кое е на име на татко ми, а мене ми е потребно полномоштво за да управувам со автомобилот. Дали полномоштво мора да извадам во Германија или може и во нашата држава? Ви благодарам, Борче

• Кажете ми дали со меѓународна возачка дозвола можам да возам на работното место во Германија? Таму сум со виза и ми поминаа шест месеци слободно возење и сега сакам да извадам меѓународна дозвола Поздрав, Филип АМСМ: Бидејќи имате виза и со тоа одреден престој, прво треба да се информирате во германското МВР за понатамошните постапки во врска со вашата возачка дозвола. Според нашата законска регулатива, по шест месеци треба да се јавите во германското МВР за да ви издадат нивна возачка дозвола, при што ќе ја депонирате македонската возачка дозвола доколку евентуално немате забрани за неа.

ВАШИТЕ ПРАШАЊА ИСПРАЌАЈТЕ ГИ НА ЕЛЕКТРОНСКАТА ПОШТА: contact@amsm.com.mk

*СИТЕ НАВЕДЕНИ ТЕЛЕФОНСКИ БРОЕВИ ВАЖАТ ЗА ПОВИК ОД ФИКСЕН И ОД МОБИЛЕН ТЕЛЕФОН 10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

11

АВТО-МОТО

Тест: Peugeot 2008 GT-Line 1.2 Pure Tech 130 HP

Лавот претендира на врвот

ЕДЕН ОД НАЈИНТЕРЕСНИТЕ МОДЕЛИ ВО КЛАСАТА ИГРА НА КАРТАТА КОЈА ГО СПОЈУВА ДИЗАЈНОТ НА НАДВОРЕШНОСТА, ВОНСЕРИСКИОТ ГАБАРИТ НА КАБИНСКИОТ ПРОСТОР, ВИСОКАТА ТЕХНОЛОГИЈА И СЕКАКО ОДЛИЧНАТА МОТОРИЗАЦИЈА. СИТЕ ЕЛЕМЕНТИ СЕ ВНИМАТЕЛНО СПАКУВАНИ ВО ПАКЕТ ШТО ГО ПРАВАТ PEUGOET 2008 МНОГУ СЕРИОЗЕН ИГРАЧ ВО КЛАСАТА КОЈА Е ПРЕПЛАВЕНА СО ИЗВЕДБИ ОД РЕЧИСИ СИТЕ АВТОМОБИЛСКИ МАРКИ.

12

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

АВТО-МОТО

СТИЛСКА ДОРАБОТКА НА ОДЛИЧНИОТ ДИЗАЈН омпактниот SUV и кросовер сегмент е зоната каде што се одвиваат најголемите активности во автоиндустријата. Поттикнати од успехот кој го постигнаа со првата генерација одговорните лица од Peugeot својот потенцијал го прикажаа при создавањето на новата генерација на моделот 2008. Модата може да има многу форми, особено кога станува збор за дизајнот во светот на автомобилите, но во случајов, французите го покажуваат својот максимален потенцијал. Визуелниот идентитет прави да наликува на поголемиот 3008, но моделот 2008 оди чекор понапред и игра доста похрабро во тој поглед. Одговорниот за стилизирање на надворешноста во Peugeot на моделот 2008 му подарува јак сопствен карактер и уникатен лик, особено на предната страна каде што целото осветлување се карактеризира со канџи и дневни светла кои длабоко навлегуваат во предниот браник. Странично се откриваат острите триаголни потези кои се протегаат на каросеријата над тркалата и се спојуваат на средината каде формираат единечна линија која ги поврзува предните и задни врати на автомобилот. На задниот дел, црно обоениот дел од браникот се придружува на светлосните кластери за да ја истакне ширината на автомобилот. Вреди да се напомене дека во GT-Line пакет на опременост како моделот што ни беше отстапен на тест каросеријата доаѓа обоена во две нијанси, алуминиумските

К

тркала се со поголем пречник, решетката на ладилникот е изведена во темен хром, а куќиштата на ретровизорите се во сјајна црна боја. Севкупно гледано, третманот на надворешноста го постигнува посакуваниот ефект преку кој моделот 2008 наметнува сопствени правила во високо конкурентниот сегмент.

НАПРЕДНА ТЕХНОЛОГИЈА И ПРОСТРАНА КАБИНА Внатрешноста на моделот 2008 користи решенија кои што сме ги сретнале во поновите модели од гамата на Peugeot, сепак сè е подигнато на едно ниво погоре, користените материјали и завршната обработка го сместуваат 2008 во врвот од класата. Главната улога пред возачот ја

игра новиот i-Cocpit во 3D изведба. Преку овој концепт е овозможено сите најважни информации да бидат прикажани во прв план како холограм, а секундарните да бидат во позадина. Неговата можност за персонализација дозволува повеќе опции на приказ со што е загарантирано дека во секое време ќе ги имате најважните податоци на увид. Вториот екран кој доминира со внатрешното опкружување е задолжен за инфозабавниот систем, како што е општо прифатена пракса истиот се поврзува со системите на мобилните телефони од типот на Apple Car Play и Android Auto. Бројот на хардверски копчиња и прекинувачи во кабината е сведен на минимум, командувањето со сите примарни елементи е изведено преку клавирските типки кои се користат како кратенки за брз пристап до избраната функција. Системот делува интуитивно и не е комплексен за употреба при управување со возилото, единствено за што треба да размислат од Peugeot во иднина е враќањето на командите за климатизација како засебни „хардверски“ прекинувачи. Зголемените габарити особено во должина најдобро се отсликува во кабинскиот простор. Со оваа конфигурација најголемиот бенефит го уживаат патниците на задната клупа кои добиваат далеку повеќе простор во сите правци, а тука е и делот предвиден за багаж кој поседува волумен од максимално искористиви 434 литри кога задните седишта се во функција.

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

13

АВТО-МОТО

МАКСИМАЛНА РАФИНИРАНОСТ Понудата кај моделот 2008 со бензински погон се базира на еден од најдобрите трицилиндрични единици во моментов, кој од зафатнина еднаква на 1.2 литри помогнат со турбо полнач овозможува три верзии на моќност: 100 КС, 130 КС и единствено во GT изведба со 155 КС. Сите двигатели од понудата се со ниско ниво на штетни издувни гасови кои ги исполнуваат Euro 6 d-Temp нормативите. Тестираниот примерок беше опремен со верзијата која располага со 130 КС што својот максимум го нуди при 5.500 врт/

мин, додека, пак, целосниот вртежен момент става на располагање веќе од 1.750 врт/мин, истата работи во спрега со исклучително добро пресметан 6 брзински мануелен менувач. Овој француски пар во зависност од потребите на возачот нуди избор за начини на возење: Eco и Normal, но запомнете, во ниту една комбинација 2008 не нуди погон на сите тркала, едноставно таа опција е целосно исклучена како и кај повеќето конкурентски модели. Карактерот што ја поседува оваа верзија на агрегатот се наметнува како идеална опција за оние кои освен

ТЕХНИЧКИ КАРАКТЕРИСТИКИ НА ВОЗИЛОТО МОТОР:

ТРИЦИЛИНДРИЧЕН ТУРБО БЕНЗИНЕЦ

ЗАФАТНИНА:

1.199 СМ3

МОЌНОСТ:

130 КС При 5.500 врт/мин.

МЕНУВАЧ:

6 СТЕПЕН МАНУЕЛЕН

ПОГОН:

НА ПРЕДНИТЕ ТРКАЛА

ОБЕСУВАЊЕ НА ТРКАЛА:

НАПРЕД: MCPHERSON НАЗАД: MULTI LINK

СОПИРАЧКИ:

НАПРЕД: ВЕНТИЛИРАЧКИ ДИСКОВИ НАЗАД: ДИСКОВИ

ГУМИ:

НАПРЕД 215/55 R18, ПОЗАДИ 215/55 R18

МАСА НА ВОЗИЛОТО:

КГ 1.192 КГ

ДИМЕНЗИИ: Д/Ш/В: 4.300 X 1.770 X 1.453 ММ

14

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

ЗАБРЗУВАЊЕ ОД 0 ДО 100 КМ/Ч:

8.3 СЕКУНДИ

ПРОСЕЧНА ПОТРОШУВАЧКА:

5.5 ЛИТ/100 КМ

МАКСИМАЛНА БРЗИНА:

198 КМ/Ч

ЦЕНА НА ТЕСТ МОДЕЛОТ

24.390€

АВТО-МОТО

економичност сакаат повремено да се препуштат на забавниот дел од управувањето. Малиот агрегат повлекува моќно и без размислување во секоја прилика, работи доста куптивирано без разлика дали сте на ниски, или, пак, го носите во високи вртежи, речиси комплетно се анулирани вибрациите кои инаку се одлика на трицилиндричните мотори. Потрошувачката која ја постигнавме за време на нашето дружење се движеше за нијанса над 8 литри на секои 100 изминати километри. Веруваме дека доколку

бевме малку повеќе упорни, сигурно таа ќе беше барем за 1 литар помалку. Перформансите што ги поседува 2008 ги задоволуваат потребите за секојдневно урбано возење, а воедно придонесуваат за комотно управување на брзи делници кога се патува на долги дистанци. Забрзувањето до 100 км/ч трае 8.9 секунди, а брзиномерот запира на максимални 198 км/ч. Возните карактеристики и потпирањето се далеку над очекувањата, малиот кросовер се управува повеќе како автомобил

отколку како SUV. Со оваа моќност на мотор и сетирање на суспензија моделот 2008 делува доста рафинирано во возењето, на моменти дури и позабавно од очекуваното, што секако е предност пред повеќето од конкурентските модели.

• Данчо Здравковски

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

15

АВТО-МОТО

Претставуваме RIVIAN R1T И R1S

Способни теренци за зелени експедиции

ОСВОЈУВАЊЕТО НА НЕПРИСТАПНИ ТЕРЕНИ ПОВЕЌЕ НЕ МОРА ДА БИДЕ ПОВРЗАНО СО СИЛЕН ТАТНЕЖ НА МОТОРОТ ПОД ГОЛЕМИ ВРТЕЖИ И МРСНА СОДРЖИНА ОД ИЗДУВНИТЕ ГАСОВИ ШТО ЈА ВОЗНЕМИРУВААТ И ЗАГАДУВААТ ПРИРОДАТА.

О

дговорот го има релативно младата компанија Rivian од САД. Откако пред приближно две години објави дека подготвува SUV и пикап поставени на нова електрична платформа, Rivian го заскокотка светот. Веднаш почнаа да пристигнуваат инвестиции. Од Ford 500 милиони долари за платформа и за батерии што ќе ги користат и неговите електрични возила, 700 милиони долари од Amazon за продажба преку интернет, а потоа дојдоа и други инвестициски фондови што ја зголемија вкупната сума на инвестиции од 2,5 милијарди долари. Импресивно за една мала компанија. Секако, финансиите му помогнаа на младиот и иновативен тим на Rivian побрзо да го заврши развојот и да ги претстави своите модели на пазарот. Така, денес ги гледаме пикапот R1T и големиот SUV R1S како пленат со својот статус, со перформансите на електричниот погон, со практичноста и опременоста, иновативноста и благородното уредување на внатрешноста.

16

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

ПЛАТФОРМА ПО ПРИМЕР НА СКЕЈТБОРД Основата на која се поставени R1T и R1S е платформа што личи на скејтборд или на класичните шасии и во која се спакувани батериите, моторите, суспензијата, погонските мостови и системот за ладење. Целиот состав личи на плоча што остава многу простор за комфорна кабина и место за одложување на опремата дури и кога се оди на подолги експедиции. Распоредувањето на сите тешки компоненти во шасијата овозможува ниско тежиште што влијае врз стабилноста и агилноста на возилата. На ваквата конструкторска внимателност се додадени двојни водилки напред, мултилинк водење назад, адаптибилни амортизери, динамичка контрола при тркалање и воздушна суспензија преку која се регулира висината на возилото, а има можност да се приспособи според желбите на возачот за висок комфор или спортско водење на пат, или, пак, за висока артикулација при возење на терен.

БРЗИ НА ПАТ, СПОСОБНИ НА ТЕРЕН Покрај промислено скроената платформа инженерите внимателно играле и со погонската спрега. Погонот го сочинуваат четири електрични мотори и секој од нив придвижува по едно тркало независно еден од друг. Прецизната контрола врз вртежниот момент што го испорачуваат моторите кон секое тркало, вклучително и негова активна контрола, односно т.н. „active torque vectoring“, обезбедува максимални перформанси во секоја ситуација. Од совладување на свијоци со висока брзина на пат до ползење по карпи на терен. Со моќност од 147 kW по тркало или пресметана вкупна моќност од 562 kW и вртежен момент пренесен на подлога од 3.500 Nm по тркало или вкупно 14.000 Nm за целото возило R1T и R1S се способни за исклучителни перформанси, без оглед што станува збор за теренци. И двата модела од место ловат 60 mph, или 96 km/h за 3 секунди и 100 mph, или 160 km/h за помалку од 7 секунди. Наедно, високата моќност и вртежниот момент им дозволуваат да влечат товар од 5.000 kg. Максималната брзина е ограничена на 125 mph или 200 km/h заради штедење на батериите.

АВТО-МОТО

ална за секој корисник. Така се продолжува векот на батериите и се зголемува автономијата влевајќи му доверба на возачот да вози подолго и подалеку без оглед на патот, теренот и временските услови.

Активната контрола на вртежниот момент и масивната моќност овозможуваат лесно да се совладуваат и најтешките препреки. Таа ги заменува класичните форми на пренос како редуктор и заклучување на диференцијалот. Секое тркало, во зависност од контактот со подлогата, во одреден момент добива соодветна испорака на вртежен момент претворајќи ги R1T и R1S во способни ползачи по карпи. Воздушната суспензија го подигнува подвозјето за клиренс од сериозни 365 mm. Со агол на пристап од 34 степени, агол на напуштање од 30 степени, агол на прекршување од 26 степени за R1T и 29 степени за R1S, совладување на водена препрека длабока до еден метар и качување по угорнина од 45 степени, овие колоси претставуваат сериозни машини на терен. НАЈМОЌНИ БАТЕРИИ ВО СЕГМЕНТОТ Пакетот батерии со кои располага Rivian има капацитет од 180 kWh, највисок во сегментот. Со едно полнење батериите дозволуваат автономија од над 400 милји или 640 km. Во моментов Rivian нуди и пакет батерии со капацитет од 135 kWh и

автономија од над 300 милји или 480 km. Во план е и пакет со 105 kWh и повеќе од 230 милји или 370 km што ќе биде понуден подоцна. Батериите имаат систем за брзо полнење до 160 kW што е доволно

ПРЕПОЗНАТЛИВИ КОЛОСИ Дизајнот нa Rivian оддалеку кажува дека станува збор за несекојдневни модели. Масивните пропорции, чистите линии и впечатливата оптика им овозможуваат на R1T и R1S да отскокнуваат од генералната слика за современ дизајн. Повеќе личат како да се од друга планета, посебно со предните LED-светилки во облик на стадион што ја пресекуваат хоризонталната светлечка лента што се протега по целата ширина на возилото. Оваа лента го краси и задниот дел, дури и кај пикапот, повторувајќи ги уникатноста

за 30 минути да се достигне капацитет за повеќе од 200 милји или 320 km. Покрај приклучокот за брзо полнење, во кабината е поставен уште еден приклучок со брзина на полнење од 11 kW. Адаптибилните алгоритми што ги учат навиките на возачот и стилот на возење формираат оптимизирана контрола на потрошувачката на енергија индивиду-

и препознатливоста на Rivian. Долг 5.475 mm, широк 2.015 mm, висок 1.815 mm и со меѓуоскино растојание од 3.450 mm пикапот R1T изгледа како вистински колос. Ниту R1S не останува поназад. Долг е 5.040 mm, има иста ширина и висина и пократко меѓуоскино растојание од 3.075 mm. И двата модела ги красат ви-

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

17

бива багажник од 95 литри и под задните седишта и тунел за опрема од 350 литри меѓу кабината и товарниот простор. Тунелот има врати од двете страни што се користат како клупа или скалила за полесен пристап до покривот, или товарната кутија што постојано е надгледувана од камера. Во товарниот простор R1T има интегриран компресор за воздух и три приклучоци за наизменична струја. Постои опција во тунелот да биде поставена комплетно опремена кујна што се извлекува со лизгање и за готвење користи енергија од батериите. Rivian нуди и сопствен систем од телескопски носачи за покрив, кои во R1T можат да се постават и врз товарниот простор. Носачите можат да бидат интегрирани со повеќе додатосок клиренс и моќен став што заедно со специфичниот дизајн ги прават лесно препознатливи. ХАРМОНИЈА НА ЧИСТИ ЛИНИИ Внатре владее хармонија на чисти линии и рамни површини преточени во премиум опкружување. За да бидат различни и во креирањето на внатрешноста во Rivian сè тргнале настрана од автомобилската индустрија и влечеле инспирација од дизајнот на современ мебел и на опрема за планинарење и кампување. Обилното користење на дрво придонесува за топло доживување на кабината што буквално поканува да се престојува во неа. Дрвото е искористено како структурен елемент врз кој почиваат огромниот централен дисплеј од 15,6 инчи и дисплејот од 12,3

инчи што ги заменува инструментите пред возачот. Уште еден екран од 6,8 инчи има и за патниците одзади. Остатокот од кабината е преслечен со различни материјали за кои инспирацијата е добиена од спортската облека и опрема, кои се издржливи и лесни за одржување, а сепак изгледаат благородно. ПРАКТИЧНОСТА Е СИЛНА СТРАНА Лесно е кога нема мотор. Напред Rivian поставува багажник од 330 литри со целосно моторизирана хауба што го олеснува секојдневното користење. R1S има поделена врата одзади со стакло што се отвора нагоре и капак надолу што се користи и како клупа за седење. Вториот и третиот ред седишта се склопуваат во рамен под за поголеми предмети. R1T доци, како шатор, носачи за велосипеди, скии, кану или кајак. Кога не се користат, склопени се во предниот багажник. Сета оваа досетливост и висока технологија имаат и соодветна цена. На почеток ќе се нудат само најопремените и најмоќните верзии. За комплетно опремен R1T со најголем пакет батерии и највисоки перформанси во Rivian се бараат 61.500 долари, а за R1S 65.000 долари. Rivian веќе прима нарачки со депозит од 1.000 долари.

• Љубомир Атанасовски

18

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

ЗНАМ КОГА СУМ СИГУРЕН

www.insumak.mk

Несреќен случај (незгода)

Каско-осигурување на моторни возила

Домаќинство

Пожар и некои други опасности

Провална кражба и разбојништво

Машини, инсталации и апарати

Пакет за деловни субјекти

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

19

АМСМ

Обележување на паркинг-места за проектот „Безбедни семејни паркинг-зони“

Сè во интерес на граѓаните АМСМ КАКО ЕДИНСТВЕНА ЧЛЕНКА НА ФИА (МЕЃУНАРОДНА АВТОМОБИЛИСТИЧКА ФЕДЕРАЦИЈА) ОД ЗЕМЈАВА ИМА ПРИСТАП ДО ФИА ФОНДАЦИЈАТА И ФИА ГРАНТ ПРОГРАМИТЕ ЗА ПОГОЛЕМА БЕЗБЕДНОСТ НА ПАТИШТАТА. КАКО РЕЗУЛТАТ НА ОВА, АМСМ СО ПОДДРШКА НА ФИА, А ВО СОРАБОТКА СО СИТЕ РЕЛЕВАНТНИ НАЦИОНАЛНИ ИНСТИТУЦИИ, ДОСЕГА РЕАЛИЗИРАШЕ НИЗА ПРОЕКТИ НАСОЧЕНИ КОН ПОДОБРУВАЊЕ НА БЕЗБЕДНОСТА ВО СООБРАЌАЈОТ НА РАЗЛИЧНИ ЦЕЛНИ ГРУПИ.

О

војпат, во конкуренција на проекти од повеќе авто-мото клубови, проектот на АМСМ „Безбедни семејни паркинг зони“ беше еден од избраните проекти за ко-финансирање од страна на ФИА. Проектот „Безбедни семејни паркинг зони“, подразбираше измена на Правилникот за сообраќајните знаци, опрема и сигнализација на патот, во кој по соработка со Министерството за транспорт и врски, беше воведена хоризонтална и вертикална сигнализација за обележување на ваквите безбедни семејни паркинг места и беа дефинирани сите спецификации поврзани со нивното обележување и користење. Притоа, за пример ги имавме европските земји и нивната регулатива и пракса. Првите паркинг места беа обележани во станиците за технички преглед на АМСМ во Скопје (Центар и Чаир) и во Велес, а дополнително во соработка со Град Скопје, се обележани и 27 паркинг места кои на почетокот ќе им бидат достапни на трудниците и родителите на деца до 3

20

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

годишна возраст за паркирање. Истите се во рамките на следните паркинзи со кои стопанисува ЈП Градски паркинг Скопје: Во соработка со ЗЕЛС, се планира обележување и во општините на територијата на град Скопје, а потоа и во Велес, Охрид, Битола, Тетово, Штип, Куманово, како и понатаму низ целата држава. Во таа насока, изразуваме огромна благодарност до Министерството за внатрешни работи, Министерството за транспорт и врски, Градот Скопје, ЗЕЛС, Државната клиника за гинекологија и акушерство и

Факултетот за безбедност, за поддршката и реализацијата на овој проект. „Полицијата доследно се грижи за спроведување на законските одредби од сообраќајот и преку превентивни активности и преку зајакнати сообраќајни контроли, што евидентно резултира со зголемено почитување на правилата и прописите во сообраќајот од страна на граѓаните. Во изминатиов период, санкционирани се околу 5.000 возила и околу 500 мотоциклисти за низа прекршоци, од кои најприсутно е пречекорувањето

АМСМ

на дозволената брзина на движење, кај 1.500 од казнетите возачи. Иако на моменти ни се забележува на ригорозноста, ние сме, сепак, одлучни во нашиот пристап кон подигање на безбедноста на сообраќајот на едно високо ниво какво што нашите граѓаните заслужуваат“, рече министерот Спасовски. По овој повод градоначалникот на Скопје, г-дин Петре Шилегов изјави: „Овие паркинг места се утврдени на најповолните локации што им се потребни на овие граѓани и тоа пред здравствени установи, одредени центри за пазарење, како и пред јавни објекти кои првенствено се наменети за најмладите. Водевме грижа, овие паркинг места да бидат поставени и на најсоодветните места, односно при влез-излез на самата паркинг зона.“

Зона А0 Средно Водно – обележани се 4 паркинг места (две места на горниот и две места на долниот паркинг) Зона А3 ул.„Даме Груев“, пред полициска станица Беко – обележано 1 паркинг место Зона А4 ул.„Даме Груев“, позади Собрание на РСМ – обележани 2 паркинг места

Министерот за транспорт и врски, г-дин Благој Бочварски, го пофали проектот и рече: „Би сакал да најавам дека веќе работиме на проектот за Урбан Мобилити Tранспорт во Скопје, проект преку кој ќе се обезбедува пристапни опции за транспорт за сите граѓани, обезбедување лична безбедност и безбедност во рамките на транспортниот систем и подобрување на целокупниот квалитет на живот на граѓаните.“ Генералниот Секретар на АМСМ, г-дин Димитар Миновски, по овој повод, изјави: „Ги повикувам трудниците и семејствата со деца до 3 годишна возраст да ја искористат привилегијата за паркирање на овие паркинг места и да ја извадат потребната ознака во Станиците за технички преглед на АМСМ во Скопје, во Цен-

тар (секој работен ден од 07:00-19:00ч. и сабота од 08:00-15:00ч.) и во Чаир (секој работен ден од 08:00-16:00ч и сабота од 08:00-13:00ч.).“ Ознаката за паркирање на безбедните семејни паркинг места, гарантира резервирано и внимателно избрано паркинг место, но не ослободува од надоместокот за паркирање. За трудниците следи бесплатна брошура со совети, а за сите следи налепница за обележување на возилото за превоз на бебе или дете во автомобил, која корисниците ја добиваат бесплатно.

Зона А5 ул.„Орце Николов“ - обележано 1 паркинг место

Зона Д 40 Болница „8-ми Септември“ обележани 3 паркинг места

Зона А8 Камен мост – обележани 2 паркинг места

Зона Д 62 Тениски клуб „АБЦ“ (Сточарски Институт) - обел`ежани 2 паркинг места

Зона Ц15 ул.„Ѓуро Ѓаковиќ“ - обележано 1 паркинг место Зона Ц80 „Зоолошка градина“ - обележани 3 паркинг места Зона Д4 „Веро“, Аеродром ( Рударски институт) – ќе се обележат 2 паркинг места по завршување на градежните работи на паркингот, кои се во тек

• Росана Јанков

Зона Д1 Хотел „Русија“ - обележани 2 паркинг места Зона Л Клиника за гинекологија и акушерство, Клинички центар - обележани 4 паркинг места

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

21

Промоција на Прирачник за полагање стручен испит за работа во автошкола и во испитен центар

ПО ПОВОД ПРОМОЦИЈАТА НА ПРИРАЧНИКОТ ЗА ПОЛАГАЊЕ СТРУЧЕН ИСПИТ ЗА РАБОТА ВО АВТОШКОЛА И ВО ИСПИТЕН ЦЕНТАР, РСБСП ОРГАНИЗИРАШЕ ЈАВЕН НАСТАН НА КОЈ ГИ ИНФОРМИРА ЗАИНТЕРЕСИРАНИТЕ ЛИЦА ОД ИСПИТНИТЕ ЦЕНТРИ И ОД АВТОШКОЛИТЕ ДЕКА ПРИРАЧНИКОТ Е ДОСТАПЕН ВО ПЕЧАТЕНА И ВО ЕЛЕКТРОНСКА ФОРМА.

Со едукација на инструктори, до квалитетни возачи

К

валитетот на обуката на кандидатите за возачи и соодветната проверка на нивните знаења и вештини во голема мера влијае врз тоа дали возачите во текот на својот живот, помалку или повеќе, ќе се однесуваат во согласност со прописите и со општо прифатените норми во сообраќајот и дали безбедно ќе учествуваат во сообраќајот. „За квалитетна и високостручна работа возачите инструктори, предавачите по теоретски дел и членовите на испитните комисии во испитните центри треба да поседуваат знаења и информации од повеќе области. Неопходни се континуирана и квалитетна едукација на стручниот кадар во автошколите и во испитните комисии, континуирано надградување на нивните знаења и способности со цел да се произведат квалитетни, општествено одговорни и, пред сè, совесни, обучени и безбедни возачи“ - истакна Гордана Ко-

жуваровска, претседателка на РСБСП на јавниот настан организиран со цел промоција на прирачникот. Во согласност со наведеното, односно во согласност со обврските што произлегуваат од Законот за безбедност на сообраќајот на патиштата, во наредниот период неопходно е возачите инструктори, односно ангажираниот стручен кадар во автошколите и во испитните центри да полага стручен испит за добивање соодветна лиценца за вршење на дејноста. Со цел да се унапреди и да се олесни целиот процес, Републичкиот совет за безбедност на сообраќајот на патиштата изготви „Прирачник за полагање на стручен испит за работа во автошкола и во испитни центри“. Прирачникот претставува сублимиран материјал од повеќе области и повеќе стручни трудови и, од една страна, корисен е за едукација и оспособување на

возачите инструктори, а од друга страна, може да послужи и како материјал за подготовка за полагање стручен испит за работа во автошколи и во испитни центри. По повод промоцијата на Прирачникот за полагање стручен испит за работа во автошкола и во испитен центар, РСБСП организираше јавен настан на кој ги информира заинтересираните лица од испитните центри и од автошколите дека Прирачникот е достапен во печатена и во електронска форма и во наредниот период ќе биде дистрибуиран до сите испитни центри и до голем број автошколи. Исто така, беше нагласено и дека прирачникот е достапен и во електронска форма на веб-страницата на РСБСП www.rsbsp.org. mk, така што сите заинтересирани лица имаат слободен пристап за негова употреба.

• Росана Јанков

HR.NET како интегрирано решение овозможува да се соберат и поврзат податоци за целиот работен циклус на еден вработен, од моментот кога вработениот е само кандидат за вработување, селекција, воведување, развој, евалуација и промоција.

Автоматизација на административните процеси со вграден систем на нотификации

Единствено досие на вработениот и лесен пристап до потребните информации

Фокусирање на вистински предизвици како управување со таленти

Усогласеност со законска регулатива

Елиминација на повторувачки внес на податоци

Собирање и поврзување на податоците за целиот работен циклус на вработените на едно место 10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

23

СТАПУВА НА СИЛА ЗАКОНСКА ОБВРСКА 15 НОЕМВРИ, ПОЧНУВА ДА ВАЖИ ОБВРСКАТА ЗА ЗИМСКИ ГУМИ ОДЗА ЗАДОЛЖИТЕЛНО НОСЕЊЕ ЗИМСКА ОПРЕМА ВО

ВОЗИЛАТА, КОЈА ЌЕ ТРАЕ СÈ ДО 15 МАРТ НАРЕДНАТА ГОДИНА.

Под зимска опрема за моторни возила со најголема дозволена маса која не надминува 3.500 kg, се подразбира, зимски пневматици на сите тркала со минимална длабочина на шарите на слојот што гази од четири милиметри (4 mm) или пневматици со летен профил на сите тркала со длабочина на шарите на слојот што гази минимум од четири милиметри (4 mm) и синџири за снег со адекватна големина за погонските тркала или други соодветни помагала. Зимска опрема за моторни возила со погон на четири тркала (4 х 4), подразбира, зимски пневматици на сите тркала со минимална длабочина на шарите на слојот што гази, од шест милиметри (6 mm) или пневматици со летен профил на сите тркала со длабочина на шарите на слојот што гази, од најмалку четири милиметри (4 mm). Синџири за снег потребно е да поседува секое возило со пневматици со летен профил, и притоа, во случај кога возилото е во постојан погон, синџири за снег треба да има најмалку за задната осовина, а во случај на преклоплив погон, синџири за снег треба да има најмалку на постојано вклучената осовина. Зимска опрема за моторни возила со најголема дозволена маса која надминува 3.500 kg, подразбира: зимски пневматици на погонските тркала со минимална длабочината на шарите на слојот што гази, по обем и широчина од шест милиметри (6mm) или пневматици со летен профил на сите тркала со длабочина на шарите на слојот што гази, по обем и широчина, со минимум од четири милиметри (4 mm) и синџири за снег со адекватна големина за погонските тркала или други соодветни помагала; Автобуси и товарни моторни возила кои поради технички причини не можат да постават синџири за снег на погонските тркала, потребно е да имаат зимски пневматици на погонските тркала и прирачен алат - лопата.

Зимски пневматици се оние пневматици кои на својата бочна страна имаат ознака: „MS“, „M+S“, „M&S“ и знак на снегулка на стилизирана планина со три врва

24

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

ВРЕМЕ Е ЗА ЗИМСКА ПОДГОТОВКА НА ВОЗИЛОТО

Направете бесплатна зимска проверка на возило за АМСМ членови

Како наши АМСМ членови, знаете дека една од работите за кои не треба да се грижите, е подготовката на возилото за зимски услови. Како и секоја година, така и оваа, во периодот од 01.11-15.12.2020 година, можете да ја искористите бесплатната зимска проверка на возило. Закажете навреме бесплатна зимска проверка на возило и дочекајте ја и оваа зима подготвени. Повеќе за акцијата и за услугите вклучени во „Бесплатната зимска проверка на возило за АМСМ членови“ можете да прочитате на стр.60 Закажување на 02/3181-181.

СПЕЦИЈАЛЕН ПОПУСТ НА ЗИМСКИ ГУМИ ЗА АМСМ ЧЛЕНОВИ Не ја пропуштајте можноста да заштедите и искористете го попустот од 30% за нови гуми и вулканизерски услуги кој го добивате како АМСМ членови за следниве услуги: • Монтажа и демонтажа на пневматици; • Балансирање на пневматици; • Промена на позиција на пневматици на возилото; • Стругање на фелна; • Лепење на надворешна тубалес гума со чеп/со лепенка печурка; и • Замена на тубалес вентил –гумен/гумен со украсна капа. Попустот на вулканизерски услуги можете да го искористите само во АМСМ сервисот за автомобили во Скопје (Центар). Акцијата трае од 01.11-15.12.2020 година, а можете да ја користите само со претходно закажување. Закажување на 02/3181-181.

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

25

АМСМ

FIA

СО ТЕХНОЛОГИЈА ЗА СИМУЛАЦИЈА НА НЕСРЕЌИ, ЧЕКОР ПОНАПРЕД ВО БЕЗБЕДНОСТА НА РЕЛИ ТРКИТЕ СО УПОТРЕБА НА КОМПЈУТЕРСКА СИМУЛАЦИЈА ЗА АНАЛИЗА НА НЕСРЕЌНИ СЛУЧАИ, ЗА КОИ СЕ ЗНАЕ ДЕКА ГИ ПРЕДИЗВИКУВААТ НАЈЧЕСТИТЕ ПОВРЕДИ НА 'РБЕТОТ КАЈ НАТПРЕВАРУВАЧИТЕ, ФИА НАПРАВИ ИСЧЕКОР ВО БЕЗБЕДНОСТА НА КРОС-КАНТРИ ТРКИТЕ.

П

о голем број случаи на повреда на 'рбетниот столб, пријавени од натпреварувачите на крос-кантри трките, а предизвикани од силни удари или слетување, одделот за безбедност на ФИА изврши обемно истражување за да ги идентификува најзначајните фактори кои придонесуваат за ризик од овој вид на повреди. Истражувачкиот проект беше финансиски поддржан од ФИА Фондацијата. Користејќи виртуелна симулација на околината на кокпитот и т.н „вкупен човечки модел за безбедност“ (THUMS), кој треба да ги симулира возачот и совозачот, инженерите на ФИА можат да симулираат стотици несреќни случаи, со цел да утврдат како позицијата и безбедносните појаси на натпреварувачите влијаат на 'рбетот. THUMS моделот, кој е развиен од

„Toyota Motor Company“, а во партнерство со ФИА, нуди виртуелна претстава за човечкото тело. Моделот вклучува околу два милиони елементи од човечкото тело, од крути коскени структури до меки ткива и органи, кои точно ја репродуцираат човечката форма. За потврда на резултатите од симулацијата, истражувањето се заснова на корелација со реални случаи во кои биле документирани повреди, вклучувајќи ја и несреќата на крос-кантри трките во Катар во 2018 година во која совозачот се здоби со фрактури на пршлените од Т3 до Т8. Значајно е тоа што возачот притоа не претрпел повреди, што на истражувачите им покажа дека доколку се квантифицираат основните разлики меѓу возачот и совозачот, таквото знаење ќе може да се примени за спречување на вакви повре-

ди во слични случаи. Резултатите кои ги овозможи THUMS моделот покажаа дека ротирањето на седиштетото на натпреварувачот во поисправена позиција резултира во намалување на силите кои придизвикуваат фрактури на 'рбетот при силно слетување, за 22%. Истражувањето на ФИА покажа дека поставеноста на безбедносниот појас е клучна за ублажување на повредите на 'рбетниот столб, предизвикани од силно слетување или од удар. Менувањето на аголот на појасот во долниот дел на скутот резултираше со намалување на шансата за фрактура на 'рбетниот столб во случај на силно слетување, за 8%. Студијата, исто така, покажа дека силното слетување со затегнат безбедносен појас го намалува товарот на 'рбетот за

околу 6%, што значи дека е многу важно натпреварувачите да бидат сигурни дека нивниот безбедносен појас е соодветно затегнат во текот на целиот настан. Истражувањето, исто така, во предвид ја зема и тежината на натпреварувачот, заклучувајќи дека 10 кг помала маса на возачот или совозачот резултира во 8% на-

малување на оптоварувањето на 'рбетот. Адам Бејкер, директорот за безбедност во ФИА, рече: „Користејќи го моделот THUMS, симулацијата ни овозможи детално да го проучиме спектарот на несреќни случаи во крос-кантри трките, подобрувајќи го нашето разбирање за факторите кои придонесуваат за фрактури на

'рбетниот столб кај натпреварувачите во крос-кантри трките. Ние би сакале сите натпреварувачи и тимови да имаат корист од резултатите од ова истражување, бидејќи дури и мали промени во пилотската кабина можат да спречат повреди“.

• Благица Станојевиќ Блажевски

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

27

ПРОГРАМА „ЗАЧЛЕНИ ПРИЈАТЕЛ И ЗАШТЕДИ СО АМСМ“ Почитувани АМСМ членови,

Судејќи по бројот на ваши зачленети пријатели, сигурни сме дека веќе добро ја познавате програмата „Зачлени пријател!“, со која како АМСМ членови имате можност АМСМ членските пакети да ги препорачате на вашите пријатели, да ги зачлените и притоа да добиете привилегии и поволности за вас. Овојпат со цел да одговориме на вашите барања и да ви овозможиме да заштедите, воведовме вредносни ваучери кои ги добивате доколку зачлените ваш пријател. Вредноста на ваучерите се разликува и зависи од типот на членскиот пакет кој вашиот пријател го избрал.

28

ЗАЧЛЕНИ ПРИЈАТЕЛ ВО НЕКОЈ ОД СЛЕДНИТЕ АМСМ ЧЛЕНСКИ ПАКЕТИ ЗА ФИЗИЧКИ ЛИЦА:

ДОБИВАТЕ ВРЕДНОСЕН ВАУЧЕР ОД:

LIGHT Членство

100,00 ден.

CLASSIC Членство

250,00 ден.

EUROPE PREMIUM Членство

600,00 ден.

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

CLASSIC

EUROPE PREMIUM

LIGHT

Услови за ДОБИВАЊЕ на вредносен ваучер „Зачлени пријател!“

Начин на КОРИСТЕЊЕ на вредносен ваучер „Зачлени пријател!“

Вредносниот ваучер го добивате само при зачленување на нов АМСМ член, при што нов АМСМ член е: - Физичко лице кое станува АМСМ член по првпат.

-Физичко лице кое не е АМСМ член најмалку една година.

Вредносниот ваучер кој го добивате за зачленет пријател може да го искористите во период од една година од датумот на издавање, на сите локации на АМСМ во Скопје (Центар и Чаир) и Велес, за попуст на следниве услуги во системот на АМСМ: - Технички преглед на возило.

- Полиса за осигурување од автоодговорност и зелена карта.

- АМСМ членство - Производи од АМСМ продавницата за автомобилска галантерија.

- Обуки за сите категории во АМСМ АВТО ШКОЛА МОБИЛИТИ.

- Хомологација, одобрување на преправено возило, атест на плин и фолии за стакла во АМСМ ЦЕНТАР ЗА ВОЗИЛА.

- Услуги во АМСМ Сервисот за автомобили.

- Услуги Помош на пат и шлепување.

- Горива на АМСМ ПЕТРОЛ.

Зачленувањето на вашите пријатели може да го направите во просториите на АМСМ Скопје (Центар и Чаир) и во Велес. Право на вредносен ваучер за зачленет пријател имате само доколку сте активен АМСМ член Програмата „Зачлени пријател!“ не важи во период кога АМСМ членските пакети се на промотивна/акциска цена.

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

29

ТЕСТОВИ И СОВЕТИ

Зимски гуми

СТАВЕТЕ ГИ НАВРЕМЕ „ОБУВКИТЕ„ ЗА ВАШИТЕ АВТОМОБИЛИ КАКО ШТО ВИЕ СИ КУПУВАТЕ ОБУВКИ ЗА СЕКОЈА ПРИГОДА И СЕЗОНА, ТОА ТРЕБА ДА ГО НАПРАВИТЕ И СО ПНЕВМАТИЦИТЕ ЗА ВАШИОТ АВТОМОБИЛ. НИСКИТЕ ТЕМПЕРАТУРИ И ЗИМАТА САМО ШТО НЕ ПРИСТИГНАЛЕ, ТАКА ШТО БИ БИЛО ДОБРО ДА ГИ ДОЧЕКАМЕ ПОДГОТВЕНИ.

Т

ркалата, односно пневматиците за автомобилите се вечна тема. Кој пневматик е најдобар за сува подлога, кој за влажна, кој е за нечиста подлога. Овие разговори и сличните на нив се вечна тема меѓу возачите. Производителите постојано ги усовршуваат своите пневматици, а голем број светски реномирани здруженија и организации ги тестираат пневматиците и даваат соодветно мислење за нив. Инаку, ние секоја сезона објавуваме тестови на летни и на зимски пневматици, најчесто тестирани од ОАМТЦ и АДАК, така што од нив може да дознаете многу повеќе во врска со тестирањата и кои пневматици постигнале најдобри резултати. Генерално неколку фактори се важни за долговечноста на пневматиците, а еден од нив е притисокот во пневматиците, односно тие да бидат правилно напумпани како што пропишал производителот на моторното возило. Во секое упатство за употреба на автомобилите има дел во кој детално е даден опис колку и како треба да бидат напумпани пневматиците во зависност од тоа колку ќе бидат оптоварени.

Правилно напумпаниот пневматик најдобро „лежи“ на подлогата, а со тоа и стабилноста на возилото е најголема, потоа неговото абење е подеднакво и потрошувачката на гориво е најоптимална. Доколку пневматиците не се правилно напумпани, тогаш во вода паѓаат сите претходно споменати параметри, односно потрошувачката на гориво се зголемува, стабилноста е нарушена и абењето се случува само на делови од пневматикот. Правило број еден – пневматикот мора да биде прописно напумпан во секое време. Доаѓа студениот период од годината и во „мода“ се зимските пневматици. Разликата помеѓу зимските и летните пневматици е огромна, иако навидум се сосема исти. Да, според изгледот се многу слични, но според составот на масата од која се направени, тие се различни. Летните пневматици се наменети исклучително за топлиот период од годината. Ако со нив се вози и во зимските месеци, смесата од кои се направени ги губи својствата поради ниските температури и пневматикот не ја врши работата како во летниот период. Иста ситуација се јавува и ако со

ТЕСТОВИ И СОВЕТИ

зимски пневматици се вози во летниот период. Во такви случаи пневматиците не се однесуваат како што треба, автомобилот станува нестабилен, трагот на сопирање е подолг, неправилно и побрзо се абат, а се јавуваат и деформитети. Наједноставна и најсоодветна споредба ќе направам со следниов пример. Вие сигурно во зима на - 5 степени не излегувате надвор со сандали, туку обувате топли обувки, таканаречени зимски. Тоа треба да го направите и со вашите миленици на четири тркала, поточно треба да ги „обле-

чете“ во зимски пневматици. Тие подобро се снаоѓаат на влажен асфалт, на каллива и подлога со кашест снег, на влажен и сув снег и на мраз - голомразица. Производителот ја приспособил смесата, односно го приспособил пневматикот за употреба во такви услови и нема зошто да не му веруваме. Затоа навреме ставете зимски пневматици на вашето возило, прописно напумпајте ги и потоа може мирно да возите, без да има потреба да излегувате од возилото да местите синџири, на пример, во услови на снежна виулица.

Тоа е нашиот совет за овој период од годината, а вие постапете како што сакате. Никој не вели дека не може да возите и со летни пневматици среде зима, но тие се летни и не се наменети за зима. Затоа заменете ги, во спротивно може да ве „заболи глава“ во дадена ситуација и потоа цел живот да го помните немилиот настан. Зимски пневматици плус прописно напумпани е еднакво на поголема сигурност не само за вас туку и за другите учесници во сообраќајот. • Жарко Атанасоски

СТИЛ

Том Форд

Муза самиот на себе П

оради рекламите за парфеми, очила итн. на кои се наоѓаат фотографиите од него, извесни луѓе, вклучително и колегите, велат дека е малку (или повеќе) нарцисоиден, иако мнозинството размислува поинаку и го одобрува неговиот маркетиншки потег. Смислените провокации не го засегаат бидејќи е свесен за вниманието што го привлекува и за впечатокот што го остава, благодарејќи на негуваниот, софистициран изглед, карактеристичен за него уште на осумнаесет години, кога почнал да работи во култното „Студио 54“. Таму се собирал њујоршкиот џет-сет, од 1977 до 1981 година. Богатите жени го бомбардирале со прашања и љубовни изјави до-

32

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

ОСВЕН ШТО Е ДИЗАЈНЕР НА „СОНИШТА“, КОЈ ИМА И РЕЖИСЕРСКИ ТАЛЕНТ, ПЕДЕСЕТ И ДЕВЕТГОДИШНИОТ АМЕРИКАНЕЦ, РОДУМ ОД ТЕКСАС, ВАЖИ ЗА ЧОВЕК ШТО ГО ОЛИЦЕТВОРУВА НЕГУВАНИОТ СОФИСТИЦИРАН ИЗГЛЕД. КРЕИРА И ЗА ЖЕНИ И ЗА МАЖИ ШТО ДРЖАТ ДО СЕБЕ, ЧИЈА САМОСВЕСТ Е ИЗРАЗЕНА ТОЛКУ ШТО НЕ ГИ ПОГОДУВААТ ЗЛИТЕ ПОГЛЕДИ, КОМЕНТАРИТЕ, КРИТИКИТЕ. ОД КЕЛНЕР ВО ЊУЈОРШКОТО „СТУДИО 54“, КУЛТНОТО СОБИРАЛИШТЕ НА ЏЕТ-СЕТОТ ВО ПЕРИОДОТ МЕЃУ 1977 И 1981 ГОДИНА, СЕ ИЗБОРИ ЗА ВИСОКА ОПШТЕСТВЕНА ПОЗИЦИЈА И МОЖЕ ДА СИ ДОЗВОЛИ СÈ ШТО ЌЕ ПОСАКА, ДУРИ И САМ НА СЕБЕ ДА СИ БИДЕ МУЗА. дека ги послужувал со шампањ, кој го пиеле во енормно количество, со кока и сл. бидејќи локалот работел за нив и, секако, за нивните каприци, но... Тогаш ја осознал вистината за себе, дека е хомосексуалец. Како било, Том Форд ги искористил поз-

нанствата. Имал голема корист од нив, особено кога се решил да преземе мерки за да успее во работата, во животот. Имал една цел и подоцна ја остварил. Не се срами да признае дека поминал и сито и решето додека бил млад.

СВЕСЕН ЗА МИНЛИВОСТА, ВО СЕКОЈ ПОГЛЕД

Келнерската работа му била отскочна штица за понатаму, да се занимава со мода, затоа што гламурот на диско ерата имал пресудно значење и за него, кога биле во прашање реализацијата на плановите, соништата и неговите креации што го обележуваат како дизајнер пар екселанс. Не се одликува со лажна скромност, како многумина во шоу-бизнисот. Напротив. Вели дека сам на себе си е муза. Никој не може да му го оспори талентот, развиеното чувство за убавото. Важи за човек што бескомпромисно се бори за естетски идеал. Се плаши од перфекционизмот за да не го доведе до лудило. Свесен е и за минливоста, во секој поглед. Знае дека ќе дојде време кога ќе стане ирелевантен, небитен, кога ќе мора да се повлече. Затоа го користи секој момент за да твори. Не случајно се испроба и како режисер. Филмот „Самец“, чија премиера се одржа во 2009 година, доби високи признанија од целата културна јавност, заедно со актерите. Неговото влијание, кога станува збор за модата, исто така, е несомнено. Мажите ги натера да го симнат оклопот, да го носат тоа што им се допаѓа, без да размислуваат кој што ќе рече. Едноставно е небитно.

заштитен знак, или шамиче во горниот џеб на палтото (кадифено - бордо, тегет и волнено - сиво, црно, со или без сатенска јака). Кошулата е бела, задолжително. Француските манжетни ги закопчува со декоративни копчиња. Носи и фармерки и маички и кожени јакни, во зависност од пригодата, расположението и сл. На обичните луѓе што се облекуваат модерно им служи за пример како треба, по правило, да се носи маж, човек во поодмината возраст (во однос на младите, се разбира). Инаку Том Форд е Тексашанец, роден во Остин, на 27 август 1961 година. Раното детство го минал во предградието, а кога навршил единаесет години, цела фамилија се преселила во Санта Фе. На седумнаесетгодишна возраст отпатувал за Њујорк за да студира. Неговиот интерес за историјата на уметноста не траел долго време, само една година, по што почнал да настапува во рекламни кампањи. Се појавил во дванаесет реклами што се емитувале на националната телевизија. Се запишал на студии по ентериерна обработка во Parsons School of Design (The New School). Паралелно работел во „Студио 54“ и во „Клое“, каде што се родила љубовта кон модата. Поради тоа, пред крајот на студирањето се префрлил на моден отсек, но сепак е дипломиран архитект.

има Ричард Бакли, поранешниот уредник на интернационалното машко издание на „Вог“. Заедно живеат триесетина години. Беше и уметнички директор на „Ив Сен Лоран“. Го напушти работното место во 2004 година и ја промовира својата марка. Независно од успесите што ги постигнува, неговиот живот не е бајка, како што изгледа на прв поглед. За себе вели дека е подвоена личност што има две верзии - јавна и приватна. Се смета за емотивен човек, срамежлив. По природа е волк-самотник. Може да самува со денови. Исклучок се најблиските пријатели што му даваат целосна поддршка. Тогаш е најкреативен. Повеќе сака да размислува за другите отколку за себе. Целосно му е посветен на имиџот, на стилот на ѕвездите. Затоа и го обожаваат. Неговите костуми се слеваат со телото. Се изработуваат толку прецизно што секој маж би посакал да има барем еден, направен по мера, од квалитетно платно што дава пријатно чувство.

• Игор Ландсберг

ЧОВЕК ЗА ПРИМЕР, КАКО ТРЕБА ПОДВОЕНА ЛИЧНОСТ ШТО ИМА ДА СЕ НОСИ МАЖ НА ШЕЕСЕТИНА ДВЕ ВЕРЗИИ - ЈАВНА И ПРИВАТНА Том Форд се стекна со огромна популарГОДИНИ Без оглед на шаренилото, карактеристично за дел од машките колекции, Том Форд се носи класично, во две-три бои. Всушност, така треба да изгледа секој маж на возраст од шеесетина години. Негата ја препорачува како нешто сосема неизбежно, за поубаво чувство, а софистицираноста произлегува од начинот на облекување, на однесување итн. Често може да се види во црно-бели комбинации, со и без врвца за кошула или пеперутка на кошулата, без и со цвет (гарденија), кој станува негов

ност во 1994 година, кога стана креативен директор на „Гучи“. Тогаш почна да соработува со стилистката Карин Ројтфелд и со фотографот Марио Тестино. Сепак, најголем придонес во неговиот успех

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

33

ПАТУВАЊЕ

Светско богатство на УНЕСКО во Мароко

УЖИВАЈТЕ ВО БОИТЕ НА ВИНОЖИТОТО

Маракеш

СО НЕТРПЕНИЕ ЈА ОЧЕКУВАВМЕ ЕСЕНТА НАДЕВАЈЌИ СЕ ДЕКА ЌЕ ИМАМЕ ШАНСА НЕКАДЕ ДА ОТПАТУВАМЕ ЗА ДА СЕ РЕЛАКСИРАМЕ. НО ОЧИГЛЕДНО СОСТОЈБАТА СО ПАНДЕМИЈАТА СО КОРОНАВИРУСОТ И НАТАМУ ЌЕ ГИ ПРОЛОНГИРА ПАТУВАЊАТА ДО ПОДАЛЕЧНИ ДЕСТИНАЦИИ. ТОКМУ ЗАТОА ПРЕКУ ЗБОР И ФОТОГРАФИЈА ВИ ПРЕТСТАВУВА ЗЕМЈИ И ГРАДОВИ КАДЕ ШТО СЕКАКО ЌЕ САКАТЕ ДА ПОМИНЕТЕ НЕКОЛКУ ДЕНА, ПА БАРЕМ НА ОВОЈ НАЧИН ЗА МОМЕНТ ЌЕ ВЕ ОДНЕСЕМЕ ВО НЕКОЕ ИДНО ВРЕМЕ ...А ТОГАШ, ЗЕМЕТЕ ГИ КУФЕРИТЕ В РАЦЕ И ТРГНЕТЕ БИЛО КАДЕ САМО ДА Е ВО ЕГЗОТИЧНОТО МАРОКО. ТАМУ НАВИСТИНА ИМА ШТО ДА СЕ ВИДИ И ДА СЕ ДОЖИВЕЕ...

М

ароко, прекрасна земја на контрасти, многу често е на списоците за планирани патувања. Овој бисер некои го нарекуваат црвеното Мароко, а други, пак, велат дека тоа е земја во боја на виножитото, каде што црвеникавата пустина, романтичните планини, љубезните луѓе, нереалните свежи оази украсени со палми, море што привлекува со своето синило и разнобојните зачини и нивните мириси ја претвораат оваа земја во фатаморгана чиј шарм навистина опива. Легендата за името Мароко е особено интересна. Имено, Арапите го нарекле Ал Магреб, што значи дека тоа е последна точка на западот каде што заоѓа сонцето затоа што верувале дека Мароко е последна земја во светот. Мароко се наоѓа во Северозападна Африка. На запад брегот го заплиснува Атлант-

34

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

скиот Океан, а на север Средоземното Море. Негов прв сосед на исток е Алжир, а на југ Мавританија. Тоа е земја со медитеранска клима на крајбрежјето, а во внатрешноста климата е многу поинаква - зимите се многу сурови, а летата топли. Мароко има богата историја. Исламистичките војски тргнале да го освојат Иберискиот Полуостров, а таму античките берберски народи се мешале со арапските и француските новодојдени. Во Мароко се наоѓаат империјалните градови Фез, Мекнес, Маракеш и Рабат, со различни бои и архитектура. Поради убавината и долгата историја некои од нив се запишани во Списокот на УНЕСКО. Низ целото кралство доминира разнобојност, со прекрасни сцени и волшебни приказни. Најголемиот град Казабланка и Тангиер на север на земјата, исто така,

го привлекуваат вниманието на многу туристи што ја посетуваат оваа земја во текот на цела година. Ова е патување во земјата од бајките што ќе го воодушеви секој посетител. МЕКНЕС, ДРЕВНИ ГРАДОВИ И РИМСКИ УРНАТИНИ Мекнес е град во северниот дел од земјата, во подножјето на планината Атлас, некогаш главен град на Мароко. Заедно со Фес, Маракеш и Рабат, тој е еден од четирите „кралски градови“, опкружен со најголемиот комплекс на ѕидови во цело Мароко. За разлика од сите други градови во Мароко, овој град нема многу украси на исламската архитектура. Името го добил по берберското племе Микнас, а стариот град што ја сочинува Медина е на Списокот на светско на-

следство на УНЕСКО. Маслиновите дрвја доминираат во околината на градот, кој надалеку е познат по гостопримството на жителите – насмеаните луѓе на секој чекор ќе ви понудат чај од нане и марокански ѓаконии. Прошетката низ Мекнес најдобро е да се започне од Баб ел Мансур. Се смета дека тоа е една од најубавите порти во светот. Градските sидови во империјалниот град имаат 27 влеза, но ниеден не е толку импозантен како Баб ел Мансур. На почетокот на 18 век ја изградил султанот Мулај Исмаил, со помош на архитект што од христијанство преминал во ислам. Овој спектакуларен објект не бил изграден за одбрана, туку за да ги покаже луксузот и моќта на султанот. Порано плоштадот Ел Хедим беше главна конкуренција на плоштадот Јама ел Фна во Маракеш. Сепак, денес само потсетува на него затоа што е попразен, само со некоја тераса или продавач на килими. Наместо традиционалните марокански производи во медина ќе видите тезги со тренерки, фармерки, патики, секојдневни продукти. Продавачите не се навалентни, а мајсторите на улиците и луѓето од баровите ретко обрнуваат внимание на минувачите. Секој си ја гледа својата работа. Изгледа како да живеат во некаков свој посебен свет. Недалеку од Мекнес, во подножјето на планините Атлас, во долината полна со маслинови дрвја, се наоѓа Волубилис, археолошко наоѓалиште на остатокот од римскиот град што датира од времето кога Мароко било колонија на Римската Империја. Се смета дека неговите урнатини се најдобри римски споменици во Северозападна Африка, поради што во 1982 година се запишани во Списокот на светско наследство на УНЕСКО. Границите на археолошкиот локалитет од 48 хектари се римски ниски sидови, изградени од 168 до 169 година. Ѕидовите имале околу 40 кули. Јужните и западните делови се изградени на благата падина на ридот, на неколку тераси, а североисточниот дел е изграден на рамно поле и тоа е област од која се протега мрежа на правилни улици. Во центарот на форумот имало бања и базилика. Пронајдени се многу римски споменици што сè уште

Баб Ел Мансур

се заштитени. Остатоците што може да се видат на импресивен начин сведочат за римскиот начин на живеење на овој град. Во средина на комплексот се наоѓа куќата на Орфеј, која претставува голем објект со соби, кои биле дел од големата вила на еден од најбогатите трговци на Волубилис. Покрај куќата на Орфеј, има и остатоци од бањите на Галиен. Тие биле главните градски бањи што ги обновил царот Галиен. А прекрасните мозаици што се неверојатно зачувани до денес дополнително го зголемуваат впечатокот за локацијата. Зградите се одржувале многу добро сè до 18 век, кога ги урнал султанот Мулаj Исмаил за да ги користи во изградбата на својата палата близу Мекнес. КОНЗЕРВАТИВНИОТ ФЕС Најстара империјална престолнина на Мароко, со околу еден милион жители, и покрај тоа што се смета за еден од најконзервативните градови во Мароко (можеби и најконзервативен) привлекува со својата автентичност. Медината на Фес, позната како културен и духовен центар на Мароко, но и како главен град на старите занаети, е основана во 9 век и денес е под заштита на УНЕСКО. Освен по занаетчиство, Фес е познат и по најстариот универзитет во светот, а тоа е Карауин. Ова познато училиште, кое првично било мала џамија, го основала Фатима Ал-Фихирија во 859 година и со текот на времето Карауин станал место каде што се школувале најучените луѓе и важен центар на исламската духовност

во Мароко. Обиколката на Фес би требало да почне од Баб Бу Џeллуд, голема сина порта што го одделува стариот дел на градот Фес ел Бали од новиот дел Фес ел Жадида. Кога ќе стапнете во Фес ел Бали, како да сте достигнале нова состојба на умот. Тоа е најстара и најдолга трајно населена медина во светот, под заштита на УНЕСКО. Со повеќе од 2.000 тесни улички и премини, медината во Фес е единствена во цело Мароко што ја пресекува река. За време на прошетка низ овие преплетени и пресечени тесни улички постои голема веројатност да се изгубите, но тоа е шармот. На овој начин имате можност да ја истражите медината, која иако на прв поглед е слична на другите медини во Мароко, всушност е многу поразлична. Се чини дека медината во Фес претставува мал град за себе, место каде што застанало времето. Може да се случи на неговите улици едвај да се разминете со натоварени магариња, сè врие од автентичност и нè враќа во далечното минато. Тоа, исто така, е најголемата пешачка зона во светот. Многу жители на медината никогаш не ги напуштиле ѕидовите на овој град. Занаетчиските работилници и продавници се редат едни до други. Жителите на медина на традиционален начин ги работат занаетите. Шетајќи низ медина ќе наидете на работилници за изработка на мебел, огледала, дрвени предмети, керамика, грнчарски производи. Фес е главен град на мароканската култура и лулка на знаењето. Познат е по 10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

35

многубројните медреси, училишта каде што се учи Куранот заедно со другите класични предмети. Имаат важна улога во интеграцијата на студентите од други региони. Царскиот град Фес е посебен и по кожарството бидејќи кожата сè уште е главна одлика на овој град. При посета на некоја работилница за кожа (каде што се штави кожата), уште на самиот влез на посетителот му даваат неколку гранчиња нане, со цел да се потисне силниот и непријатен мирис. Од највисоката тераса на овие работилници се гледа најпрепознатливата слика за Фес - коритата каде што се одвива процесот на штавење. Босите работници со стапалата го месат материјалот околу три часа за да ја постигнат посакуваната мекост. Сè е многу традиционално, така како што се правело во минатото, пред многу векови. Боите се добиваат од природни извори - кедровото дрво се користи за да се добие кафеава боја, афионот за црвена, нането за зелена, индигото за сина, шафранот за жолта... Тука се прават најдобрите производи од кожа - чевли, облека, чанти, додатоци...

живописната медина опкружена со големи палми и затоа што неговите бедеми и згради подигнати за време на владеењето на Алмохад биле изградени од црвена глина. Во 2008 година е запишан во Списокот на светско наследство на УНЕСКО. Познатиот плоштад Џема ел Фна е срцето на медината. Во близина се наоѓа џамијата Кутуби од 12 век, со минаре високо 77 метри, подигнато од шпански затвореници. Тука посетителот може да се чувствува како да е во некој од филмовите на Индијана Џонс. На секој чекор некој ќе ве застане, ќе ве убедува дека токму тој може да ја предвиди вашата иднина, да ве спаси од лошите сили, или ќе ви нуди разни тревки, суви цвеќиња, зајачки нозе... Неизбежни се и игрите на акробатите, звуците на кастањети и познатата игра на кобрата.

ЦРВЕНИОТ МАРАКЕШ Кралот на мароканскиот туризам претставува комбинација од современите трендови и традицијата. Тука работите изгледаат многу непредвидливи. Во градот се живее со брзо и возбудливо темпо. Улиците во овој град имаат некоја чудна логика. Понекогаш тие се тесни, понекогаш непотребно широки. На прв поглед ќе ви се чини дека е архаичен, кривулест, но исто толку нежен и топол и плени со својата душа и спокојство. Маракеш е наречен Црвен град заради 36

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

Градината Мајорел - Маракеш

Во неверојатниот хаос во градот, каде што има милион автомобили и мотоцикли, каде што бучавата е огромна, постои оаза на мир. Тоа е е познатата градина Мајорел (Jardin Majorelle). Името го добила по францускиот сликар Jacquese Majorellu, кој го купил овој имот во 1924 година, а подоцна го купил славниот дизајнер Ив Сен Лoрaн. Тој бил особено импресиониран од неверојатната сина боја на фасадите на куќите, која подоцна го инспирирала за многу негови модни креации. Кога влегувате во градините, се чини дека воздухот се менува и сè околу вас одеднаш е зелено, што е одличен контраст и за очите, под претпоставка дека сè уште сте во црвениот Маракеш. Топла препорака ако еден ден одлучите да го посетите Маракеш.

ЕСАУИРА МЕДИНА По дивиот Маракеш, посетете го Есауира, древно рибарско гратче познато по својот релаксирачки ритам, кој во последниот половина век, откако го посетил Џими Хендрикс, привлекува уметници, хипици и патници што не брзаат. Ова прекрасно светло и сончево гратче на брегот на Атлантикот ќе ве натера да се вљубите во него на прв поглед. Бидејќи некогаш беше едно од главните пристаништа на Атлантскиот Океан, стариот град сè уште е опкружен со големи бели sидови. Топовите, кои се наоѓаат во највисокиот дел од градот, наредени едни покрај други, покажуваат дека Есауира бил добро чуван од пиратите. Историјата вели дека Есауира бил окупиран уште од праисторијата и се смета за едно од најдобрите пристаништа на брегот на

Мароко бидејќи е заштитено со природен залив што го штити од брановите. Во 2001 година УНЕСКО го прогласи за светско наследство под името Есауира Медина. Овој прекрасен крајбрежен град е добар пример за фактот дека Мароко не се само арапските медини за кои најчесто се пишува туку е мешавина од разновидни култури и странски влијанија што го направија една од најинтересните земји во светот. Слично на Есаура, и во многу други места се среќаваат ренесансната португалска и колонијална француска архитектура, арапската, хебрејската и берберската култура се наоѓаат на многу други места во оваа северноафриканска земја. Сите заедно, во Есауира, некако успеале да направат совршена мешавина на која туристите едноставно не можат да ù одолеат.

РАБАТ Рабат е главен град на Мароко, втор по големина. Овој град, всушност, се состои од три поврзани града, Темаре, Рабат и Салеа. Стариот град Рабат е опкружен со sидови и се наоѓа на крајбрежјето. Тука е сместен муслиманскиот центар на градот - медина. Тврдината Казба Удаја се наоѓа на карпа и претставува туристичка атракција затоа што е влез во андалузиската градина и медреса каде што се наоѓа Музејот на Мароко. Исто така, вреди да се посети кулата Хасан, каде што се наоѓаат столбовите, кои всушност се темел на никогаш докрај изградената џамија, која требало да биде најголема во светот. Во непосредна близина се наоѓа мавзолејот на првиот крал на Мароко, Мoхамед V. Во градот се наоѓа и Универзитетот Мохамед V, каде што се учи религијата, како и многу други гранки на природните и општествените науки. Најновиот дел на градот го сочинуваат модерни населби со административни и други згради и голем број научни институции. Ова не е сè што може да посетите во Мароко. Тука е и градот на вечната љубов, Казабланка, медината Тетоуан, Ксар од Аит-Бен-Хаддоуа, националните ресторани во кои можете да ја пробате традиционалната мароканска храна и да го пробате надалеку познатиот чај од нане или Берберскиот чај, мароканските амами во кои ќе уживате... преубави места поради кои вреди повторно да го посетите Мароко. Посетата на оваа убава земја е вистински избор не само за авантуристите туку и за сите што сакаат својот живот да го обојат со вистински бои.

• Маргита Поповска

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

37

Свинска коленица во сос Состојки

• Свинска коленица • Кромид • Ловоров лист • Брашно • Маслинов зејтин • Сол • Бибер

Подготовка

Гарнир

• Црвена зелка • Лук • Кечап • Компир • Морков

Најпрвин се пржат морковот, кромидот, се додава ловоров лист и коленицата која е претходно извалкана во брашно. Во садот се додава вода и сè заедно се вари 2 часа. На крајот се запекува во фурна. Коленицата се служи со гарнир од претходно испржена црвена зелака,печен компир, суви лути пиперчиња и се прелева со сопствениот сос. Вистински избор за вашата семејна трпеза. Пријатен апетит!

38

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

„SPELL MY NAME“ TONI BRAXTON

„ЕСЕН ВО ВЕНЕЦИЈА“ АНДРЕА ДИ РОБИЛАНТ

В

о есента 1948 година Хемингвеј и неговата четврта сопруга првпат патувале во Венеција, која култниот писател ја нарекувал „апсолутно проклето прекрасна“. Една година пред 50. роденден Хемингвеј не објавил роман речиси една деценија, а тогаш ја запознал Адријана Иванчич, впечатлива венецијанска девојка, која само што го завршила училиштето, и се вљубува во неа. Во оваа книга Андреа ди Робилант со блескава јаснотија ни ја прикажува оваа изненадувачка, долгогодишна врска во која Адријана инспирира човек 30 години постар од неа да го заврши своето последно големо дело. Хемингвеј ја користел Адријана како модел за ликот на Рената во „Преку реката и во шумата“ и продолжил да ја посетува Венеција за да се гледа со неа; додека Иванчич биле во Куба, Адријана била присутна додека тој ја пишувал новелата „Старецот и морето“. „Есен во Венеција“ е извонредна приказна за еден писател и неговата муза - која истовремено ја испитувала цената што треба да ја плати една млада жена поради нејзината поврзаност со еден писател што е жива легенда - и претставува интимен поглед на последните години на Хемингвеј. •

Н

а 28 август годинава американската пејачка го промовираше десеттиот студиски албум, во издание на Island Records. Го снимаше во четири студија, три во Лос Анџелес и едно во Њу Џерси. Пред Spell My Name го издаде Sex & Cigarettes, во 2018 година. Тони Брекстон се надева дека ќе постигне ист успех, па и подобар. Иако поминаа два месеца, критиките се одлични, а и високо котира на топ-листите. Му претходеа два сингла - Do It (6 април) и Dance (31 јули). Првиот има оригинална верзија и уште една, каде што настапува со Missy Elliott. Љубителите на R&B-музиката ќе можат да уживаат и во останатите седум музички нумери: Gotta Move On (заедно со H.E.R.), Fallin, Spell My Name, O.V.E.Rr., Happy Without Me, Saturday Night и Nothin (бонус). На сите десет песни Тони Брекстон се потпишува како коавторка. Таа има продадено над шеесет и седум милиони плочи ширум светот, вклучително и четириесет и еден милион албуми, со што го носи приматот како најпродавана R&B-уметница на сите времиња. •

„THE FATHER“ (ТАТКОТО)

Ф

илмот се базира врз театарската претстава Le Père од 2012 година. Режисерот е и косценарист. Инаку станува збор за француско-британска копродукција што го „следи“ постариот Велшанец што мора да се справи со прогресивното губење на меморијата. Тој ја одбива помошта од својата ќерка. Додека се обидува да ги разбере околностите што рапидно се менуваат, почнува да се сомнева во најблиските, во сопствениот ум, па дури и во структурата на неговата реалност. Светската премиера на филмот се случи во рамките на филмскиот фестивал „Санденс“ на 27 јануари годинава. Критичарите му дадоа признание, особено на глумата на Хопкинс и Колман. • Жанр: драма Актери: Anthony Hopkins, Olivia Colman, Mark Gatiss, Imogen Poots, Rufus Sewell и Olivia Wiliams Режија: Florian Zeller

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

39

40

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

HI TECH

Технологија

Чудниот свет на часовничарите ДВА ТУРБОКОМПРЕСОРА, КОЛЕНЕСТО ВРАТИЛО, 16 ЦИЛИНДРИ ВО W - ШТО Е ТОА? МОТОР ШТО СЕ ВГРАДУВА ВО АВТОМОБИЛИТЕ „БУГАТИ“, ТАКА? ПА, ТОЈ МОТОР НЕКОЈ ГО СТАВИЛ ВО РАЧЕН ЧАСОВНИК.

Ш

еснаесет цилиндри поставени во формација на „w“ – двојно „v“. Ништо ново и ништо чудно. Во моментов тој агрегат е сопственост на компанијата „ВАГ“, а се вградува во автомобилите од марката „Бугати“. Сега на ред доаѓа несекојдневното, чудното и малку повеќе ексцентрично. Ако приказната за агрегатот одеше само во правец за вградување во автомобил, тогаш мозаикот ќе беше целосен, но што ако некому му текне тој мотор да го вгради во рачен часовник? Светов стана каприциозен и што не ќе му текне да направи. Некому на ум му паднала идеја споменатата погонска единица да ја вгради во рачен часовник и да го пушти во продажба. Зошто приказната отишла во сосема друга насока (читај во насока на хронометрите)? Една фирма за часовници, „Јакоб и компанија“, нашла заеднички интерес со прочуената компанија „Бугати“ и сега соработуваат. Со заеднички сили досега успеале да направат три часовници вклучително и овој најновиот именуван како „Јакоб и компанија бугати чирон турбилон“. Како што претходно споме-

навме, часовникот има 16 цилиндри поставени во двојно „v“ и секако задолжително е да биде присутно и коленестото вратило што е направено од нерѓосувачки челик. Ќе беше капак на сè ако ги имаше и четирите вентили на секој од цилиндрите, но ги има турбокомпресорите на број два. Е тука погрешиле. Моторот, тој W16 има четири, а не два турбокомпресора. Токму од таа причина навреме ќе ги известиме надлежните и одговорните за изработка и составување на часовникот, а во дописот ќе им биде нагласено каков пропуст направиле. Се прашувате како мотор да биде вграден во рачен часовник. Таква инспирација добиле во фирмата „Јакоб и компанија“ и сето тоа го преточиле во часовник со вкупно 578 дела. Телото е направено од титаниум, а за неговата цврстина говорат четирите амортизери што се грижат за стабилноста на часовникот и наедно за издржливост на снажни удари. Телото на часовникот е прекриено со сафирно стакло што овозможува беспрекорна видливост од сите агли. Часовникот е така изработен да има способност да ја поништи Земјината тежа (гравитацијата). Поради тоа, Земјината тежа не влијае врз часовникот и неговата прецизност при мерењето на времето. Чудото од мерач на време е направен рачно и во известувањето за јавноста е наведена цена од 280.000 долари. Цената и не е толку висока и спектакуларна колку што се чудни и ексцентрични часовникот и неговата механика. И замислете, часовникот ќе се произ-

ведува сè додека за него постои интерес кај купувачите. Во превод тоа значи дека нема ограничување на производството, нема

ограничени серии и некој посебен ексклузивитет. Кој сака може во секое време да го нарача несекојдневниот „јакоб и ко. бугати чирон турбилон“. При купување „бугати чирон“ не помислувајте на добивање часовник како подарок од куќата – купив автомобил, а продавачот ќе ме почести со рачен часовник или да помислите часовникот оди заедно со автомобилот, како да влегува во неговата цена. Не, дами и господа, ќе одделите дополнителни 280.000 долари и дури тогаш часовникот ќе биде ваш. Цената на минијатурниот часовник не е ништо посебно во однос на цената на автомобилот „бугати чирон“, само три милиони долари (односно секој коњ ве чини по 2.000 долари) и одвојувате дополнителни 10 отсто за часовникот. Едно прашање - часовникот или „мекларен 720 с“? „Наравоучение“, притискате копче одговорно за придвижување на коленестото вратило и клиповите ќе почнат да се движат низ цилиндрите. Глетката е несекојдневна и исто толку каприциозна за 280.000 долари. • Жарко Атанасоски 10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

41

|ИСТОРИЈА

Опел и неговите 12 децении

Т

Секогаш чекор пред сите

екстов го посветуваме на надалеку познатата марка Опел. Ретки се тие во светот што не слушнале за оваа компанија, толку е популарна што дури и децата ја знаат. Главна причина да пишуваме за Опел е неговата годишнина, 120 години од основањето, поточно 121 година. Годината 1862 е значајна по тоа што тогаш Адам Опел отворил работилница во која произведувал совршени машини за шиење и велосипеди, велат тоа биле најдобрите што светот дотогаш ги видел. Тоа биле Опеловите почетоци, а јавноста веднаш ги препознала неговите производи со неповторлив квалитет. Од 1895 година компанијата останала без својот основачот Адам Опел и на чело застанала неговата жена Софија Опел, а нејзина десна рака биле тројцата синови, Карл, Вилхелм и Фридрих. Неколку години подоцна синовите ја советувале мајка им да почнат со производство на автомобили. За таа цел влегле во партнерство со Фридрих Лутцман,

42

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

ОД МАШИНИ ЗА ШИЕЊЕ И ВЕЛОСИПЕДИ ПРЕКУ „ЛУЦМАН“ И „ДАРАК“, „КАДЕТ“ И „КОРСА“ ДО „АМПЕРА“ И „КОРСА Е“. ПОВЕЌЕ ОД ЕДЕН ВЕК ПОСТОЕЊЕ И НАД 70 МИЛИОНИ ПРОИЗВЕДЕНИ ВОЗИЛА. НАКРАТКО ТОА Е ОПЕЛ, СИНОНИМ ЗА КВАЛИТЕТЕН ПРОИЗВОД И МНОГУ ИЗМИНАТИ КИЛОМЕТРИ.

пронаоѓач, иноватор и конструктор. Наскоро, како резултат на таа соработка, светот бил сведок на појавувањето на првиот автомобил, „опел патентмоторваген систем лутцман“, произведен во гаража во градот Риселсхајм. Тоа се случило во 1899 година и во тој период од работилницата излегле 65 рачно направени примероци. Квалитетот морало да исплива на повр-

шина – одново доработениот „луцман“ во 1901 година победил на ридската трка што се возела од Хајделберг до Кенигштул и притоа зад себе оставил 16 тркачки автомобили, сите со звучни имиња од тоа време. По моделот „луцман“, во 1909 година следувал „докторваген“, премногу современо возило за своето време со неверојатно привлечна цена. „Опел 4/8 кс докторваген“ имал реден четирицилиндричен мотор од сопствено производство и тивка менувачка кутија. За цена од тогашни 4.000 и 5.000 марки нудел повеќе од неговите понесовршени директни конкуренти чија цена била многу повисока, дури 20.000 марки. Додека другите производители ги рекламирале своите автомобили како создадени за познатите и богатите, Опел го правел сосема спротивното, автомобил за секого. Кога во 1924 година во фабриката бил воведен новиот систем на работа, производна лента, трошоците за производство нагло се намалиле, со што се зголемил профитот на сметка на

ИСТОРИЈА|

добрата продажба и уште подобрата (пониска) цена на автомобилите. Инаку, татко на производната лента е Хенри Форд и група работници задолжени за планирање на производството. Овој систем на работа тие го почнале во 1913 година. И покрај успесите браќата Опел отишле чекор напред, ја купиле компанијата Дарак и оттогаш работите отишле во нагорна линија. Тогаш бил претставен моделот „4/12 кс“ попознат како „лаубфрош“, двосед што развивал крајна брзина од 60 км/ч. Врз основа од споменатиот модел биле направени повеќе изведби и до 1931 година моделот „4/12 кс“ бил произведен во 119.484 примероци. По многу успешниот „лаубфрош“ на ред дошол моделот „кадет“ со четритактен реден четирицилиндричен мотор, самоносечка каросерија, со посебно обесени предни тркала и хидраулични барабан сопирачки и сето тоа за 1.800 марки (1938 година), цена што била значително пониска од таа на конкуренцијата. Во повоениот период Опел претставил лимузина по примерот на американските со дизајнот „опел олимпија рекорд“, а веднаш потоа на сцена стапил моделот „олимпија рекорд караван“. Потоа следувале моделите „капетан“ во 1954 година, „рекорд п2“ во 1960 година, „рекорд а“ во 1963 година, со диск сопирачки и шест цилиндри во линија. Може да се нагласи успехот на моделот „рекорд“ заедно со подмоделите. Наедно, тоа е и втората отскочна штица за Опел, по онаа со „лаубфрош“, затоа што веќе имал голем удел

во средната класа автомобили, типично семејните. Изразено во бројки, до крајот на 1965 година Опел произвел 882.433 примероци. Приближно тука на сцена повторно било внесено производство на моделот „кадет“, се разбира сосема обновен со сите техничко-технолошки новости, како што се водено ладениот четирицилиндричен мотор и четиристепениот менувач. СЕРИОЗНО ВЛАГУВАЊЕ ВО КЛАСАТА НА ЛИМУЗИНИ Ова значи и поголем пробив во делот каде што владееле другите производители на автомобили. Затоа без двоумење триото „КАД“ (1964 година) може да биде прогласено за единица мерка за автомо-

Opel Kadet 1936

били од средната и од луксузната класа, трио („капетан, „адмирал и „дипломат“) на кое конкуренцијата не успеала целосно да му се спротивстави. И како шлаг на тортата во 1968 година Опел во сите свои возила вградила посебно управувачко тркало што се карактеризирало со висока безбедност при сообраќајна незгода. Да не бидат само Волво и СААБ споменувани во делот на безбедноста. Кога компанијата ги рекламирала своите возила како возила за сите, а не само за богатите и познатите, сакала да допре до широк круг купувачи. Тоа за Опел значело приближување до народот и затоа своите автомобили ги правел да му служат на народот, а најмногу одделот за патници го приспособувал да биде што поудобен и поблизок до навиките и потребите на обичниот човек и сето тоа со највисока доза на безбедност. Повозрасните сигурно се сеќаваат на моделот „гт“, направен по примерот на американските купе автомобили со посебен осврт на шевролетовата икона „корвета“. Купето било речиси исто како претходно споменатиот американски модел, единствено димензиите не му биле американски туку европски. Пред појавувањето на класичното купе „гт“, му претходел период на отворање на дизајнерски оддел во фабиката, прв од ваков тип на континентов. И кога веќе производството располагало со дизајнерски оддел, одговорните решиле да претстават концепт

|ИСТОРИЈА

44

автомобил, односно пробен балон, модел, во фаза на развој, производ со кој ќе се почувствува пулсот на потенцијалните купувачи и колкав и каков ќе биде одзивот од јавноста. Тоа бил првиот таков автомобил, концепт, претставен од европски производител. Дизајнерското студио било отворено во 1964 година, а една година подоцна и „експериментал гт“ бил претставен на Салонот за автомобили во Франкфурт. Позитивните критики и мноштвото заинтересирани за купување на моделот го натерале Опел посериозно да се позанимава со концепт купе. По тригодишна подготовка „опел гт“ пристигнал во продажните салони и веднаш станал еден од најомилените примероци на четири тркала на континентов. И тогаш на

потсетувал на масератовите „мерак“ и „бора“ и „де томасо пантера“. И додека времето одминувало со споменатите „манта“ и „аскона“ и со триото „КАД“, тука бил и моделот „кадет“. Токму овој модел секој го знаел затоа што бил еден од најомилените и најбараните во класата. Токму со овој модел Опел создал своевиден култ на обожавање и култ кон нешто што е сигурно, безбедно и квалитетно. Несомнено, „кадет“ бил најпродаван модел во семејството Опел. Нему треба да му се припишат многу заслуги затоа што поголем дел од профитот се добивал токму од продажбата на легендарниот „кадет“. Од класична комби лимузина со пет врати и со три, до караван изведба и лимузина, а бил направен и во кабриолет

торите го издвоиле купето наречено „калибра“. Сосема добро изработената силуета направила купето да биде светски шампион во аеродинамика. Дотогаш светот не видел сериски произведуван автомобил со коефициент на отпор на воздухот од 0,26. Врв на понудата бил „калибра турбо“ со 204 КС што нудела брзина и спортски стил за двапати помалку пари во однос на закоравените спортски автомобили.

ред дошол моделот „скона“, толку посакуван од широкиот спектар на купувачи, а била популарна и кај нас. Сигурно голем број возачи се сеќаваат на оваа опелова лимузина што стана своевидна легенда не само во времето кога се произведувала туку и многу години потоа. Имало една купе изведба направена врз основа од асконата, наречена „манта“. Купето „манта“ за тие што биле малку повеќе загреани за купе линијата и за спортските особини, претставувало врв. Дизајнот веднаш паѓал во очи, а со своите линии малку

изведба. Модел изработен во сите изведби за задоволување на сечиј вкус и потреба. Вистинска лавина од воодушевување постигнала испегланата изведба што на нашиве простори веднаш добила прекар „солза“ – најкомпактен и автомобил со најдобро испеглан дизајн, дело на кое ништо не „штрчи“, сè било таму каде требало да биде. Биле тоа времиња на доминација на моделот „кадет“. Да се вратиме кај лимузините и новопечената „вектра“, наследникот на моделот „омега“. Врз нејзина основа конструк-

уште е меѓу првите при избор на градски автомобил. Ова е уште еден модел со кој Опел може да се гордее и да се потпре на него и неговите големи продажни резултати. Од најосновната изведба до спортските изведби со ознака „гси“ и „опц“, корса ги обединувала и сè уште ги обединува купувачите од различни генерации. Тоа не е автомобил наменет само за една генерација купувачи, за младата или за возрасната, тоа е автомобил наменет за сите возачи. Денешното време со себе ги носи след-

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

ПОЗНАТАТА КОРСА Тоа е типичен градски автомобил, класична комби лимузина со три и пет врати и дизајн наследен од моделот кадет, кај нас наречен „коцка“. Веќе 38 години овој модел опстанал на светската сцена и сè

ИСТОРИЈА|

Opel Insignia 2020

ниве модели: „корса“, „астра“, „инсинија“ и сега многу популарните и бараните СУВ-возила: „кросленд икс“, „мока икс“, „грандленд икс“. Има и некое еднопросторно, на пример, „зафирата“, а тука се и класиката од комбиња изработени во неколку изведби, во зависност од потребите, само комерцијални или за превоз на патници. Како што новото време го носи напредокот, така и Опел оди во чекор со него, односно дошло време за електромобилите и неговата „ампера“. Никој не се надевал дека токму овој електричен автомобил ќе

ја добие престижната награда, автомобил на годината за 2012 на континентов. И самите конструктори биле изненадени од титулата, но и свесни за тоа што направиле и колку многу современа технологија вградила во електромобилот. Превртливите времиња донеле и превртливи моменти. Никој не очекувал дека корпорацијата ПСА ќе стане сопственик на Опел, откако Џенерал Моторс решил да го пушти во продажба. Ако некогаш за најдобар автомобил се сметало тоа да има италијански дизајн, француска амортизација и германски квалитет, де-

нес речиси е остварлива идејата за таков автомобил. Работите толку многу се измешале, така што веќе не е знае кој со кого соработува и кој чиј мотор користи или платформа, подвозје и што уште не. По 12 децении опстанување во светот на автомобилите зад себе „оставил“ повеќе од 70 милиони произведени возила. Денес Опел е подготвен да ги раситни и наредните осум, со цел да заокружи 20 децении, а потоа да слави 200-годишнина од своето постоње. Опел – производителот и неговото мото „автомобил за сите“. • Жарко Атанасоски

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

45

|СПОРТ

24 Часа Ле Ман

ЛЕГЕНДАРНАТА ТРКА ОСТАНА ЗАПАМЕТЕНА ПО ПРАЗНИТЕ ТРИБИНИ, ДВЕТЕ ОСУМКИ ШТО ГО ОЗНАЧУВААТ 88. ИЗДАНИЕ НА НАЈПОЗНАТАТА ТРКА НА ИЗДРЖЛИВОСТ ВО СВЕТОТ, ОДЛОЖЕНИОТ СТАРТ И НЕГОВОТО ПРЕЗАКАЖУВАЊЕ.

Трета титула едноподруго за Тојота Д

омашната пресметка и план на организаторот излегоа сосема поинаку на пазар. Беше планирано стартот на трката да биде на 13 јуни, а да заврши наредниот ден на 14, односно за викенд, сабота и недела. Сето тоа мораше да биде поместено поради пандемијата. Организаторот реши трката да биде презакажана за септември, односно почетокот на трката да биде во сабота на 19 септември во 14:30 часот, а деновите за тренинг-сесиите да почнат два дена порано, на 17. Така и се случи. На стартот се појавија 59 автомобили со вкупно 178 возачи. Пет автомобили во класата ЛМП1, 24 во ЛМП2, осум во класата ГТЕ Про и 22 во ГТР Ам. Сите успешно ја почнаа трката, но само 43 автомобили пристигнаа на целта, другите 16 ја загубија битката со километрите и времето од 24 часа. Оваа трка е единствена и најпозната во светот по многу нешта. Нема возач или тим што не сака да победи на тркава и да го запише своето име во тркачката историја. Три патеки во светот се меѓу најпрестижните, оваа што се вози 24 часа без престан на патеката Сарт во местото Ле Ман, потоа трката во Монако од Светскиот шампионат во Формула 1, која се вози по улиците на Монте Карло и Индијанаполис 500. Во моментов Фернандо Алонсо се обидува да победи и на Индијанаполис 500 за да ги наниже сите три трки. Засега сите негови обиди за победа на Индијанаполис 500 се неуспешни. Најголем фаворит за освојување на прво место беше Тојота.

46

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

Нејзината целосна доминација во претходните две изданија ја потврди и на 88. трка 24 часа Ле Ман. Нејзиниот екипаж во состав Казуки Накаџима, Себастијан Буеми и Брендон Хартли се закитија со титулата, откако К. Накаџима прв ја мина целта по истекот на времето од 24 часа.

• Тојота, која со години мака мачеше да стигне до првото место, сега веќе е носител на три последователни титули, 2018, 2019 и 2020.

• Втори беа возачите од тимот на Ребелион, Бруно Сена, внук на големиот ас од трките во Формула 1, Аиртон Сена, Норман Нато и Густаво Менезес.

• Третото место на подиумот им припадна, исто така, на тимот Тојота со стартен број 7, Камуи Кобајаши, Хозе Марија Лопез и Мајк Конвеј. Тие имаа идеална можност да победат, но поради дефектот со турбополначот и издувната гранка мораа да влезат во бокс. Отстранувањето ги чинеше 30 минути, но голем успех е тоа што сепак успеаја да се искачат на подиумот. По елитната класа ЛМП1 е ЛМП2, исто така, прототипови, која годинава учествуваше со најголем број возила, дури 24. Може-

СПОРТ|

би тука конкуренцијата беше и најголема, но и покрај тесната борба за врвот, тимот на Јунајтед Аутоспортс по шести пат едноподруго го освојува првото место и досега такво нешто нема никој постигнато во наведената класа. Триото Пол ди Реста, Филипе Албукерки и Пол Хансен беа први, кои наедно стартуваа од првото стартно место. Во класата „ГТЕ Про“ победува Астон Мартин, а во „ГТЕ Ам“ тимот на ТФ Спорт, втори беа Протон Порше, а трет е екипажот на тимот АФ Корсе. И уште нешто кога е во прашање паметењето на оваа трка – на трибините немаше гледачи поради пандемијата. Замислете си толку голем настан на светско ниво, легендарна трка најпозната меѓу најпознатите, а без публика. Но и тоа е присутно. Затоа отсега натаму времето минато на трките од серијата Ле Ман ќе се мери пред 88. издание и по 88. издание, или пред и по пандемијата.

Трката 24 часа Ле Ман ја нарекуваат трка за Големата награда на издржливост. Првото издание е регистрирано во 1023 година, а досега најтрофејна марка е Порше со 19 победи, а меѓу возачите Том Кристенсен со девет победи. Рекордната брзина постигната на патеката датира од 1988 година кога пилотот Роже Дорши со прототипот „вм п 88 пежо“ постигна брзина од 405 км/ч. Инаку, патеката Сарт е долга 13 километри и 626 метри. • Жарко Атанасоски

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

47

СПОРТ

Светско првенство во Формула 1

СРЕБРЕНАТА ЅВЕЗДА БЛЕСНА СРЕДЕ „ЗЕЛЕНИОТ ПЕКОЛ“

ПАТЕКАТА „НИРБУРГРИНГ“ БЕШЕ ОТСУТНА ОД ФОРМУЛА 1 ЦЕЛИ СЕДУМ ГОДИНИ, ПА БОЛИДИТЕ ОД СВЕТСКОТО ПРВЕНСТВО КОИ ВО 2014 ГОДИНА СЕ ПРИСПОСОБИЈА НА НОВИТЕ ПРАВИЛА И ВЕЌЕ ПОВЕЌЕ ОД ПОЛОВИНА ДЕКАДА ИМААТ НОВИ ТУРБО-МОТОРИ И ПОИНАКВИ ПНЕВМАТИЦИ, СЕ НАЈДОА ВО СИТУАЦИЈА ДА СЕ СПРАВУВААТ РЕЧИСИ КАКО СО НОВА И НЕПОЗНАТА ПАТЕКА.

К

одното име - „зелениот пекол“ на кое официјален кум е трикратниот светски првак Џеки Стјуарт, се однесува на исконската патека изградена меѓу двете светски војни (1925-1927) со должина од 20,8 километри, а на која возачите кои таму се натпреварувале во 60-тите и 70-тите години од минатиот век, при што еден круг имал 33 леви и 40 десни свиоци. Од 1984 година направна е денешната „гран-при“ патека која повремено се јавува како организатор на Ф1 трки, бидејќи трката за Големата награда на Германија како свој дом го определи „Хокенхајмринг“, па тука се возеа трки за ГН Европа, ГН Луксембург, а сега за првпат и трката за Големата награда на Ајфел, планинскиот масив кој доминира во регионот на овој автодром, лоциран на надморска висина од 627 метри. Временските услови не им беа наклонети на возачите, кои поради маглата и дождот

48

ги загубија редовните петочни тренинзи, па во нормалните околности имаа на располагање само еден тренинг пред да започнат квалификациите, што никому не беше доволно за да најде идеални штелувања за тркачкиот автомобил. Сепак, долгогодишната доминација на Мерцедес во спортот, надополнета со последните две победи во Сочи (на Ботас) и Муџело (Хамилтон), донесе до ситуација во која „сребрените стрели“ имаа мала предност во однос на ривалите. На оваа трка, Валтери Ботас во фото-финиш успеа да дојде до пол-позицијата пред неговиот клупски колега Луис Хамилтон. Ова за Ботас беше третпат во оваа календарска година да започне од првото место (Австрија и втората трка на Силверстоун), а воедно со ова ја прекина серијата на Хамилтон кој имаше пет последовни пол позиции. Сепак, со второто место на Хамил-

тон, Мерцедес по 72. пат во историјата „го заклучи“ првиот стартен ред во трката со своите пилоти, додека како конструктор на мотори за германската фабрика ова беше јубилеј – пласман со реден број 400 во првиот стартен ред на една трка од Формула 1. За разлика од неколку претходни случаи каде што видовме измена на возачката двојка на првите две позиции, овојпат Ботас со драматичен отпор го одби нападот на Хамилтон во првиот круг и беше лидер во првата третина од трката, што е прво вакво искуство за него на оваа патека, имајќи предвид дека во 2013 година тука возеше за Вилијамс и беше пласиран на 17то место во квалификациите. Сепак, Ботас беше престигнат во 13 круг, по што беше откриено дека се соочува со проблеми со моторот и мораше да се повлече, иако таквата одлука не беше донесена веднаш,

СПОРТ

туку по неколку круга обиди да се справи со ситуацијата. Ова му конвенираше на Хамилтон, а воедно беше потврда за трендот забележан во последните пет трки, на кои што во четири наврати славел возачот кој стартувал од второто место. На оваа трка, Ферстапен беше мошне блиску до него и не му дозволуваше голема предност, но сепак не располагаше со сила да го спречи во победата. Хамилтон извозе беспрекорно, па дури и при излегувањето на возилото за

безбедност при крајот успеа да направи пит-стоп и да го задржи првото место без да биде загрозен. Ова за него беше 91-ва победа (во 260 старта), со што се изедначи со Михаел Шумахер кој до рекордниот број на победи стигна во 246 старта. Од гледна точка на конструкторите, Мерцедес во сите кругови од трката на Нирбургринг имаше болид на првото место, што е осми ваков случај од 11 трки во 2020 година. Во историски контекст, оваа победа за Мерцедес на Нирбургринг дојде по

пауза од 66 години, бидејќи последен кој триумфирал во сребрениот болид бил Хуан Мануел Фанџо во 1954 година. Истовремено, за германската фабрика ова е 228 финиш во низа меѓу освојувачите на поени, со што го изедначи рекордот на Форд. Но, написите во медиумите дека рекордот на Хамилтон бил можен само со доминантниот болид на Мерцедес, го провоцираа тимскиот шеф, Тото Волф, да им испрати порака на оние кои зборуваат така.

- Она што го пишуваат за Хамилтон не е фер! Победите во трките и освојувањето на титулите се тимски напор, а секој поединечно треба да се стави во ситуација да се најде во најдобрата средина. Сме виделе многу талентирани возачи кои донеле погрешни одлуки или не биле добро советувани за истите. Во тоа светло, Хамилтон ни се приклучи во Мерцедес во 2013 година и тој е оној што седи во болидот и е во можност да ја изврши потребната работа на патеката со алатката која му ја даваме. Ние немаше да ги постигнеме тие резултати без таа алтка и тој немаше да ги постигне сите рекорди без вистинскиот болид. Точка! Не сакам да слушнам дека тој победува затоа што вози за Мерцедес! Возачите што го зборуваат тоа треба да анализираат зошто тие не го нашле својот пат до Мерцедес! Ферстапен го доведе болидот на Ред Бул до второто место, што е втор идентичен пласман откако Хамилтон не финишираше во руското гран при, возено во Сочи. За Холанѓанецот ова е петти пласман на второто место, а има уште три подиума (едно прво место и две трети) во 11 трки од оваа се-

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

49

СПОРТ

зона. Но, за Хонда, ова е само втор подиум во историјата на овој автодром, откако во 2004 година беа трети со Џенсон Батон на тогашната трка за ГН Европа. Веројатно најголемо медиумско внимание предизвика третото место на Даниел Рикардо, кој со овој пласман во врати

Рено како тим на подиумот. Откако некогашната шампионска екипа предводена од Бриаторе и Алонсо беше продадена на Лотус, повторното оформување на тимот донесе и големи очекувања. Тие воопшто не направија пауза со моторот и цело време имаа клиенти за снабдување како Ред

Хонда (повторно) се збогуваше со Формула 1

Бул и Мекларен, но враќањето како конструктори на болид отвора ново поглавје во историјата на компанијата. Последен подиум за фабричкиот тим беше оној на Ник Хајдфелд во Малезија 2011 година, а со овој успех тие станаа седмиот Ф1 тим од вкупно десет, кој се нашол на подиумот

Јапонскиот конструктор Хонда објави дека нема да остане во Формула 1 по 2021 година, иако бележи нагорен тренд со резултатите во соработка со Ред Бул. Своевремено Хонда беше дел од шампионскиот тим на Мекларен, со кој Аиртон Сена и Ален Прост доминираа на светската сцена, а по нивното повлекување во 1992 година следеше долг период на отсуство. Хонда се врати во 2004 година како снабдувач со мотори (а воедно и ко-сопственик) на тимот познат како Б.А.Р., по што следуваше комплетно преземање и водење како сопствен (фабрички) тим во следниот период. Сепак, со појавата на светската криза во 2008 година, Хонда одлучи да ги стопира активностите и му го продаде тимот на Рос Браун, кој, пак, склучи брак со Мерцедес и ја освои титулата во 2009 година. Последниот камбек на јапонската фабрика се случи во 2015 година со Мекларен, но тоа партнерство им донесе многу главоболки откако не успеаја да направат конкурентен мотор за Фернандо Алонсо, па се префрлија во Ред Бул, каде што во 2019 година ја имаа првата победа по 2006 година. Според таканаречениот договор „Конкорд“, со кој се регулираат правата и обврските меѓу организаторите и учесниците во Формула 1, од 2022 година се предвидуваат измени во правилата, а воедно од учесниците ќе се бара да се обврзат на нов период на учество како досега (меѓу 5 и 10 години), па потегот на Хонда укажа дека тие не се заинтересирани за да продолжат тука, наспроти учеството во Индикар серијата во САД. Сето ова може да биде пресудно и по прашање на кариерата на младиот возач во Формула 2, Јуки Цунода, кој се очекуваше да дебитира во елитната конкуренција во 2021 година. Тој најверојатно би добил седиште во втората екипа (Алфа Таури Хонда), додека Пјер Гасли би требало да му биде партнер на Алонсо во Рено. Истовремено, во првиот тим на Ред Бул се очекува одлука дали ќе биде задржан Алекс Албон, или ќе биде заменет со Данил Квјат или некој друг искусен возач како Хулкенберг или Перез, кои се ставиле на располагање кај Д-р Хелмут Марко.

СПОРТ

оваа сезона. За Рикардо ова е прв подиум по Монако 2018 година, за што заслужи пофалби од тимскиот шеф Сирил Абитебу, кој призна дека со ова го изгубил и меѓусебниот облог со возачот.

- Мислам дека ова е важно за двете страни, како за Даниел, така и за мене. Добивавме многу прашања за неговото доаѓање, па сега ги оставаме коментарите на страна и покажуваме дека имало логика во сето ова. Можеби беше разочарувачки резултатот во 2019 година, но сега може да се рече дека сме биле една година пред времето. Во Формула 1 нема многу шанси да добиете возач како Даниел, и сè уште верувам дека тоа беше исправна одлука. Тимот денес немаше да биде ист без него, особено по болната година (лани), бидејќи тоа не притисна сите, вклучувајќи ме и мене, да преземеме чекори какви што преземавме. Сега сме во подобра позиција

за следната година и мислам дека Даниел покажа дека има капацитет за вакви постигнувања,- рече Абитебо. И оваа трка беше сигнал дека Ферари не е во истата форма како минатата година, иако Леклер со пласманот на четвртото место во квалификациите даде надеж дека можеби проблемите се надминати. Тој брзо беше нападнат и се покажа дека во тркачки услови, Ферари не е подеднакво брз. Конкурентите кои го престигнаа на крајот и финишираа пред него (Перез, Саинц, Гасли), додека зад него се најде Нико Хулкенберг, а последните поени ги освоија Грожан и Џовинаци. Фетел во вториот болид на Ферари беше бавен и стигна до 11-то место, откако во квалификациите го освои истото место. Во 2013 година, при последната посета на Нирбургринг, тој славеше тука и на крајот од сезоната ја освои четвртата шампионска титула.

Хамилтон побара прошка од претходниот шеф

Во трката финишираа уште Раиконен, Магнусен, Латифи и Квјат, додека петмина возачи се откажаа поради разни дефекти или оштетувања при контакт со други болиди. Хамилтон со 230 бода е лидер на табелата, 69 повеќе од Ботас односно 83 повеќе од Ферстапен. Кај тимовите, Мерцедес се издвојува на врвот со 391 бод, додека Ред Бул има 211 и е сигурен на второто место. Во борба за третото место се неколку екипи, при што сега води Рејсинг поит со 120 поени, пред Мекларен со 116 и Рено со 114 поени. Следната трка се вози во Португалија, на новата патека во Алгарве крај Портимао, на југот од Иберискиот полуостров. До крајот на сезоната има предвидено уште шест трки.

• Александар Табаковски

За израмнувањето на рекордот на Михаел Шумахер, Британецот по крајот на трката доби специјален подарок – оригинална кацига од легендарниот возач – која му ја врачи талентираниот Мик, син на седумкратниот шампион, кој сега настапува во Формула 2. На прес конференцијата потоа, заблагодарувајќи се на подарокот, Хамилтон се осврна на најтешката одлука која што морал да ја донесе во кариерата, напуштањето на претходната екипа – Мекларен.

- Без нивната поддршка, како и онаа од Мерцедес, немаше да стигнам до Формула 1, бидејќи тоа е премногу скапо и не е можно со семејни средства да се финансираш, како што тоа го прават некои други. Мојата лојалност кон тимот постоеше, но морав да размислувам за иднината и да одлучам каде сакам да бидам. Јас сакав да бидам дел од некој тим што можеби нема големи успеси, што е во растечка фаза, па сакав да бидам дел од тоа и да изградам нешто сосема ново. Не се знаеше кога ќе почнеме да победуваме, но јас верував во тоа дека ќе стигнеме заедно до таму. Му се јавив на мојот тогашен шеф, Мартин Витмарш, и тоа беше еден од најтешките повици што сум ги направил во животот. Се надевам дека ми има простено досега! Се надевам на тоа бидејќи тој разбира, но јас верувам дека тоа беше исправна одлука за мене. Според мене, тоа е животот: никој не може да ти каже што да направиш, само ти самиот знаеш што е правилно или погрешно за тебе. Никој не може да повлијае врз таквата твоја одлука. Сè додека си ја пишуваш домашната задача, мора да го правиш она што е најдобро за тебе, а тоа е она што јас го направив тогаш,- изјави Хамилтон.

СПОРТ

Светско првенство во Формула Е

СЕЗОНА ЌЕ ИМА, КАЛЕНДАРОТ ЌЕ СЕ НАДГРАДУВА! ИМАЈЌИ ПРЕДВИД ДЕКА ШЕСТАТА СЕЗОНА ВО ФОРМУЛА Е СТАРТУВАШЕ МИНАТАТА 2019 ГОДИНА, А БЕШЕ ПРЕКИНАТА ПОРАДИ КОРОНА-ВИРУСОТ ПО САМО НЕКОЛКУ ТРКИ, ОВА ПРВЕНСТВО БЕШЕ ЕДНО ОД НАЈПОГОДЕНИТЕ И ЕДВАЈ ЗАВРШИ СО ОДРЖУВАЊЕ НА ШЕСТ ТРКИ ВО БЕРЛИН ЗА ПЕРИОД ОД САМО ДЕВЕТ ДЕНА, НО ИЗГЛЕДИТЕ ЗА 2021 ГОДИНА СЕ ПОДОБРИ ОТКОЛКУ ШТО СЕ ОЧЕКУВА.

В

о декември 2019 година, светската автомобилистичка федерација ФИА донесе одлука да одобри трките од Формула Е од седмата сезона да се нарекуваат светско првенство, откако беше задоволна од она како се развиваше оваа тркачка серија што започна во 2014/15 и како напредуваше технологијата која им дава енергија на овие тркачки конструкции. Со воведување на „Генерацијата 2“ на болидите кои почнаа да се користат во петтата сезона, возена во 2018 и 2019 година, спортот доби во атрактивност, а и болидите во перформанси, а следуваше и промена во изгледот. Сегашната генерација на болиди е со должина од 5.160 метри, но додека висината е иста (вклучувајќи ја и подигнатоста над површината), ширината е намалена на 1.770 метри. Задржано е истото меѓуоскино растојание од 3,1 метар додека и предната и задната оска се минимално проширени (25 односно 13 милиметри). Сепак, главната разлика е во зголему-

вањето на моќноста за 50 киловати и во регенерацијата на енергијата од 150 на 250 киловати. Со тоа се добија перформанси како што е крајна брзина од 280 километри на час, или 55 км/ч повеќе од порано, а забрзувањето од 0-100 км/ч е за 2,8 секунди! Во оваа насока беше дозволата за зголемување на минималната тежина на болидите, која порасна од 880 на 900 килограми, но притоа беше редефинирана тежината на акумулаторот кој сега има „одобрение“ да биде 65 килограми потежок, а со тоа и да има поголем капацитет. Следната промена беше планирана за осмата сезона, но поради пандемијата од Ковид-19 се помести за деветтата сезона, која треба да се случи во 2022/23 година, а треба да донесе дополнителен напредок од уште 100 киловати, односно 350 киловати моќност во квалификациите, а 300 киловати во трка, со регенерација од 600 киловати (250 на предна оска и 350 киловати од задната оска). Тендерот

за изработка на акумулаторите кои ќе ги опслужуваат болидите од Генерација 3 го доби одделот за напредни решенија на Ф1 екипата Вилијамс, а тие ќе треба да имаат својство да користат „флеш полнење“ од 600 киловати наместо стандардното од 80 киловати, технологија што ќе ја обезбеди АББ. Главна поента на новите правила ќе биде и намалување на тежината: целиот болид ќе треба да биде тежок 780 килограми, заедно со возачот и акумулаторот, односно 120 килограми помалку од сега! Притоа, најголемиот дел од тоа треба да биде остварено со намалување на тежината на акумулаторот, кој ќе треба да „ослабне“ од 385 на 285 килограми. Системот за брзо напојување може да ги врати во игра и влегувањата во бокс, а со тоа и да се овозможи трките да траат подолго. Снабдувањето со пневматици, што досега го правеше Мишелин, од воведување на „Генерација 3“ ќе започне да го прави Ханкук.

СПОРТ

Независната проценка на одредени медиуми е дека ова ниво на перформанси ќе биде над нивото што го имаат болидите на Формула 3, со отприлика 470 коњски сили максимална моќност, но сепак нема да биде на нивото на Формула 2. Тоа јасно става до знаење дека четвртата генерација на болиди, која ќе дојде по 2025 година, ќе мора да го подигне дополнително нивото на Формула Е, како таа би станала навистина пандан на најбрзото светско автомобилистичко првенство, познато како Формула 1. Но, да се вратиме на плановите за седмата сезона: ФИА реши засега да ги закаже само првите четири трки, а потоа да го надградува календарот како што тоа

Можна ли е трка во Лисабон?

беше случај со Формула 1 оваа сезона. Познато е дека новата сезона ќе започне во Сантијаго (Чиле) со две трки кои ќе се возат на 16 и 17 јануари. Притоа, нема да биде дозволено присуство на публика, со цел властите на оваа земја да не стравуваат од евентуален „бран“ поради големото групирање на луѓето. Третата и четвртата рунда ќе се возат во Саудиска Арабија, каде што трките се закажани за 26 и 27 февруари. Засега интенцијата е на овие трки да биде одобрено присуство на публика, но конечната одлука ќе биде донесена непосредно пред гран при викендот. Според соопштението на ФИА, се разгледуваат можности за одржување на трки

Меѓу шпекулациите кои не се потврдени, се заговара и трка во Португалија, низ улиците на Лисабон, нешто што ќе ги израдува навивачите на актуелниот шампион Антонио Феликс да Коста, кој на завршницата во Берлин ја обезбеди титулата во последната шеста сезона пред Формула Е да стане официјално светско првенство. Сепак, „за утеха“ тој од претседателот на земјата, Марсело Ребело де Соусафор, доби орден за заслуги во спортот. За успехот на Антонио се огласи и тимскиот шеф на Ред Бул во Формула 1, Кристијан Хорнер, кој потсети дека овој возач е еден од многумината што излегле од младинскиот погон на нивната компанија.

во Мексико и Кина, со цел да се има што е можно повеќе интернационални трки, но пред сè мора да има гаранции за здравјето и безбедноста на учесниците и на навивачите. Најавено е дека следниот сет на трки ќе биде потврден на почетокот од 2021 година, што би значело некаде пред почетокот на сезоната во Сантијаго. Секоја надградба на календарот, ќе мора да помине низ Светскиот совет за моторспорт на ФИА.

• Александар Табаковски

- Мислам дека е одлично тоа што голем број на возачи добиле шанса и направиле успех во други дисциплини, како што тоа претходно го стори Жан Ерик Верње со две титули во Формула Е, како и Себастијан Буеми кој оваа годна (повторно) славеше во трката „24 часа Ле Ман“. Ќе беше интересно да се види како ќе помине Антонио во Формула 1, (бидејќи Верње и Буеми добија шанси да извозат цели сезони, а тој само тестираше – заб. Авт.), но таква можност никогаш не се случи,- рече Хорнер, потсетувајќи се дека на местото на Португалецот, седиштето во Торо Росо го добил Данил Квјат.

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

53

СПОРТ

Светско првенство во МОТО ГП

П

OБИЧЕН МОДЕЛ ЗА НЕОБИЧНА СЕЗОНА

оради долгогодишната доминација на дуото Маркез и Роси, публиката речиси и не памети кога последен пат имала можност да гледа ваква сезона, во која „вторите виолини“ се најекспонирани и уживаат во своите „пет минути“. Сепак, се чини, може да се извлече заклучок дека ваквите настани следуваат откако еден од најсилните претенденти за титулата ќе се повреди и има потреба од подолго мирување. Така, можеме да се потсетиме дека Хорхе Лоренцо влета во мотоциклистичката елита станувајќи светски првак во 2010 година, односно кога неговиот тимски колега Валентино Роси доживеа тежок пад и фрактура на десната нога на трката во Италија. Дури и ако се погледнат сезоните од претходно, во 1999 година беше крунисан првиот шпански шампион, Алекс Кривиље, бидејќи таа сезона поради обновена повреда се повлече петкратниот светски првак Мик Дуан. Веќе следната 2000 година се појави Валентино Роси, но не ја започна сезоната од почеток, па така само „внесе неизвесност“ во финишот на годината која ќе биде запамтена по уникатната титула на Кени Робертс Јуниор, син на легендарниот шампион во мотоциклизмот.

54

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

ПОВРЕДАТА НА АКТУЕЛНИОТ ШАМПИОН МАРК МАРКЕЗ НА ПРВАТА ТРКА ОД РЕДИЗАЈНИРАНИОТ КАЛЕНДАР ВО 2020 ГОДИНА ОТВОРИ ВРАТА ЗА МНОГУМИНА КОИ НЕ СЕ НАДЕВАА НА УСПЕХ ОВАА ГОДИНА, А ДОПОЛНИТЕЛНОТО ОТСУСТВО НА ВЕТЕРАНОТ ВАЛЕНТИНО РОСИ ПОРАДИ ПОЗИТИВЕН НАОД НА ТЕСТОТ ЗА КОВИД-19, ЕПИЛОГОТ ОД ТРКИТЕ Е УШТЕ ПОИЗНЕНАДУВАЧКИ. Ако се погледне листата на водечките мотоциклисти по извозени 11 трки (онаа првата во Катар се брои иако беше откажана поради појавата на Ковид-19), ќе се заклучи дека првопласираниот Жоан Мир од Сузуки нема ниту една победа, а има најмногу пласмани на пиедесталот, вкупно пет, од кои три за второ место и два за трето. На листата на возачи кои стигнале

до победа има осум имиња, а само едно од нив има повеќе од една победа – тоа е Фабио Куартараро од сателитскиот тим Петронас Јамаха. Зад неговото име се впишани три победи, но нема други високи пласмани. Маверик Вињалес и Андреа Довициозо се највисоко пласираните возачи на фабричките екипи Јамаха, односно Дукати, обајцата со по една победа, но

СПОРТ

и големи осцилации во резултатите, па така петтиот на табелата, Такаки Накагами (исто така, возач без победа и ниеден подиум), својот ранг го должи на тоа што финиширал во бодови на сите десет трки. Само уште еден возач ги комплетирал сите километри во 2020 година, но се наоѓа на 12. место поради помалиот износ на освоени поени – а тоа е Алекс Маркез, братот на светскиот првак Марк Маркез, кој оваа година е дебитант во „кралската класа“. Втор тренд за кој што може да се зборува во оваа сезона е тоа што постои подем на екипи кои претходно немале значајни резултати. На идентичен начин како во 2000 година, на површина испливува името на тимот од Хамамацу, познат како Сузуки. Водечкиот Жоан Мир е нивен возач, додека Алекс Ринс е за нијанса попрославен

те настапи и не успеа да влезе во поени како пласиран на 18. место, иако беше меѓу првите тројца во првиот свиок по стартот. Неговиот тимски колега Франко Морбидели отиде прешироко, по што во водство останаа Куартараро и Маверик Вињалес, за потоа кон дуелот да се приклучи Алекс Маркз. Обратно од возачите на Петронас Јамаха (Морбидели и Куартараро) чии перформанси деторираа, возачите на Сузики (Ринс и Мир) се уфрлија кон водечката група формирајќи водечка група. Вињалес по трката откри дека користел мека предна гума и тоа му дало перформанси за да се одвои, но веќе во осмиот круг Ринс (кој стартуваше десетти) го достигна и престигна, по што Вињалес полека заостана од групата, а пет круга подоцна беше престигнат од Жоан Мир

е втор подиум за него во низа, со што конечно возачите на Хонда се најдоа меѓу првите тројца.

- Ова е моја прва победа во трка на која што имав водство, на претходните две се борев со Валентино, односно со Марк. Многу е полесно да згрешиш кога си во водство. Од информациските табли дознавав дека Жоан и Алекс ми се приближуваат, но се обидов да останам смирен и да ги зачувам гумите до крајот. Имав мека задна гума и тоа навестуваше дека таа нема да биде константна. Но, успеав! Ова прво место за мене и за Сузуки се навистина добро завршена работа, освоени многу подиуми. Тоа значи дека домашната задача била добро сработена за време на зимските тестирања, а навистина го посакуваа тоа,- изјави победникот Ринс.

поради ланската победа во Тексас, а судбината сакаше токму тој да ја оствари победата на последната трка организирана во Арагон. Куартараро продолжи со променливи-

и Алекс Маркез. Возачот на Хонда три круга подоцна го престигна Мир и стигна до втората позиција, по што успеа да се доближи и до Ринс, но немаше доволно време за комплетен пресврт. Сепак, ова

- Мислам дека почнав да разбирам зошто сите велат дека Хонда е тешка за возење. Имено, моторот мора да биде силен на сите фронтови, не е во стилот на Јамаха, која мора да се фокусира на бав10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

55

СПОРТ

ните свиоци, или на Дукати, кои работат само на забрзувањето. Со Хонда мора да бидеш силен и кога се во прашање сопирачките, брзината во свиоци, но исто така и во забрзувањето. Сето ова е многу напорно за возачите, бидејќи треба да си цело време на лимит. Ако се олабавиш, губиш секунда по круг, а кај другите конструктори тоа се можеби две десетинки. Тешко е, физички е напорно, но почнав да уживам и полека почнаа нештата да стануваат подобри. Сега секој дел од моторот го разбирам подобро,- објасни Алекс Маркез. Виљалес заврши четврти, финиширајќи пред Такаки Накагами и Морбидели, додека Андреа Довициозо напредуваше од

13-то до 7-мо место на крајот. Она што ветува голем дуел е фактот дека на патеката во Арагон се вози и следната трка, но овој пат под името Голема награда на Теруел.

- Во Јамаха сфативме дека не можеме да ги поправиме слабите страни, но дека добрите страни можеме да ги унапредиме. Ако успеав повторно да стартувам од првото место, да притиснам од почеток и да имам добар ритам,- најави Вињалес, кој водеше на првите седум круга. Иако Мир е водечки на табелата со 121 бод, Сузуки најави дека сè уште е многу рано за воведување тимски правила, со кои Ринс би требало да застане во помош на тимскиот колега. Меѓу првите четворица нема тимски колеги, па така Квартараро со 115 бода всушност како

„Докторот“ трпи болки во изолација

Валентино Роси потврди дека нема да вози ни на првата, ни на втората трка во Арагон, со што ги загуби сите шанси за нови победи во кариерата. Причината за неговото отсуство е позитивниот тест на Ковид-19.

- Мислев дека ќе биде исто како за карантинот пролетва, но потешко е! Не сум се видел со никого, а кога гледам на ТВ дека Јамаха има добри перформанси, тоа е како да „дотураш сол на рана“. Особено откако имав добри трки во Барселона и Ле Ман. Сузуки е секогаш подобар во трка и мислам дека Мир сега сфаќа 56

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

најголем конкурент веројатно го гледа Маверик Вињалес кој е трет со 109 бода. Андреа Довициозо од четвртото место ќе се обиде самостојно да се избори за титулата со Дукати, бидејќи има 106 бода. Следната група од четири возачи од 5 до 8 место е составена од Накагами со 92 бода, Морбидели со 87, Ринс со 85 и Милер со 82 бода. До крајот има четири трки, претстојната втора трка на Арагон (ГН Теруел), како и три трки во ноември со кои ќе биде спуштена завесата во Мото ГП (две во Валенсија и една во Алгарве, Португалија).

• Александар Табаковски

дека има шанса да ја освои титулата. Потешко ми е да го сфатам Дукати. Хонда се чини дека ги реши проблемите со предниот дел и имаат мошне стабилен мотор при забрзување, па затоа ќе бидат опасни во трка! Популарниот „Доктор“ претходно потврди дека останува во Мото ГП и следната година на возраст од 41 година, што предизвика некои негови постари ривали како Кејси Стонер, да се јават со негативни коментари за можностите на Роси во денешните трки.

СПОРТ

Колумна своерачно

АЛЕКСАНДАР ТАБАКОВСКИ

НЕЗАПИРЛИВИ ПРОМЕНИ НА ИСТОРИЈАТА ОБИДИ И ПРИТИСОЦИ ЗА ПРОМЕНА НА ОНА ШТО Е ЗАПИШАНО ВО ИСТОРИСКИТЕ КНИГИ, ИМАЛО, ИМА И ЌЕ ИМА, НО ДОДЕКА НЕКОИ СЕ СЛУЧУВААТ ПО ВОЛЈАТА НА „ПОБЕДНИЦИТЕ“ КАКО ШТО ВЕЛИ СТАРАТА ПОГОВОРКА, НЕКОИ ЕДНОСТАВНО СЕ СЛУЧУВААТ ПО НЕКАКОВ ЕВОЛУТИВЕН ПАТ.

И

ако оваа колумна е посветена на промените во историјата на Формула 1, читателите сосема легитимно можат да го доживеат насловот во контекст на дневно-политичките збиднувања на повеќе агли од Земјината топка. Ако зборуваме за рекордот на гран-при победи што Луис Хамилтон го презема од Михаел Шумахер, би рекол дека таа промена ќе се случеше кога-тогаш, иако лично сум зачуден од фактот дека се случи неверојатно брзо (последната победа на Шумахер беше во 2006 година, а соборувањето на рекордот дојде во 2020 година). Зошто сум убеден дека воопшто ќе се случеше? Едноставно, Велика Британија не е само „колевка“ на авто-трките (Формула 1 започна во Силверстоун во 1950 година), туку е светски епицентар од аспект на подигање на инженери и возачи. Со исклучок на Ферари сите други екипи имаат фабрика (или извесни оддели) во Велика Британија каде што се произведуваат виталните делови за болидот. За разлика од порано кога Ред Бул беше англиска екипа бидејќи тимот беше лоциран во Англија, денеска пра-

вилата дозволуваат тие да се австриски конструктори (во чија чест се интонира австриската химна ако нивен возач слави победа), но фабриката и натаму е лоцирана во Милтон Кинс, каде што своевремено ја постави Џеки Стјуарт, кога во 1996 година се одлучи за влез во Формула 1 како тимски шеф на „Стјуарт Форд“. Потоа се смени сопственичката структура, Форд целосно го презема тимот и го ребрендираше во Јагуар, за на крајот да го продаде на Ред Бул. Истото е кога се зборува и за Мерцедес: тие своевремено беа акционери со 40% удел во Мекларен, но го купија Илмор Инженеринг кој го направи моторот за нив во Формула 1, бидејќи германската фабрика официјално „апстинираше“ од спортот по неславниот инцидент на трката „24 часа Ле Ман“ кога нивното возило излета во публика, по што беше објавено дека загинал возачот Пјер Булин и уште 83 гледачи, а дополнителни 180 биле повредени. Нормално, Мерцедес ја ребрендираше фабриката во Бриксворт, а откако го откупи тимот „Браун ГП“ во 2009 (лоциран во Брекли, најпрвин основан од Крег Полок како Б.А.Р., а подоцна преземен од Хонда, па од Рос Браун), направи сопствена екипа која од 2010 година наваму работеше на случајот да биде успешна, па од таа гледна точка, овие резултати воопшто не се изненадување. Ретко кој инженер се прославил во Формула 1, за да може да ужива светска слава како што тоа му појде од рака на Енџо Ферари, кој беше современик на оние кои ја започнаа Формула 1. Токму затоа италијанскиот конструктор е легенда сама по себе, но тешко може да се спомне некој друг што го задолжил

спортот како Енцо. Иако неговата изрека е дека „аеродинамиката е за луѓе што не знаат да прават добри мотори“, сепак токму на полето на аеродинамиката се постигнаа најголемите унапредувања на перформансите, па согласно тоа најголемите инженерски легенди во поновата историја на спортот се оние кои работеа на ова поле: Колин Чепмен (Лотус), Френк Вилијамс и Патрик Хед (Вилијамс), Рос Браун (Бенетон/Ферари/Браун) и Адријан Њуи (Вилијамс/ Мекларен/Ред Бул). Дури и Ферари кон крајот на осумдесеттите „посегна“ по Џон Барнард и му овозможи да работи од канцеларии во Велика Британија, но потоа ја исправи грешката кога ги најми Браун и Рори Брн, па ги донесе во Маранело, каде што изградија воздушен тунел. Можеби токму фактот што најмалку „британски“ фактори беа вклучени во успесите на Аиртон Сена и Мекларен Хонда, го прави тоа партнерство да звучи „епско“ и сè уште да биде репер за оние кои ќе се наметнат во современата историја. Од друга страна, и Формула 1 одамна не е онаа каква што ја знаеле во 1950 година. Наместо 7-8 трки во сезона, сега има преку 20, наместо 5-6 возачи бодови добиваат по 10. Се заговара скусување на гран при викендите на два дена (сабота и недела), како и воведување на „спринт-трки“ каде што првите осуммина би стартувале по обратен редослед итн. За едни, тоа е нормална еволуција, за други промена на ДНК-вредностите што Формула 1 како име ги носи. Но, какви и да се – промени ќе има!

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

57

АВТО-МОТО

WRC – РЕЛИ САРДИНИЈА

Сордо молскавично прелета преку Сардинија ВТОРА ПОБЕДА, ЕДНА ПО ДРУГА, НА РЕЛИТО НА САРДИНИЈА ЗА ДАНИ СОРДО КОМУ ОВОЈ НАСТАН КАКО ДА МУ СТАНУВА СПЕЦИЈАЛНОСТ. ШПАНЕЦОТ СЕ ЧИНИ ЛЕТАШЕ ПРЕКУ ПАТЕКИТЕ И ДОЈДЕ ДО ОЧЕКУВАНИОТ УСПЕХ.

Д

а се освои Средоземниот остров Сардинија не е ниту малку лесно за современите рели монструми кои се соочуваат со пекол на лизгавите патеки прекриени со чакал. Нема двојби дека вистинска умешност е да се вози брзо, а безбедно на патеките низ Сардинија и да се освои резултат достоен за победа. Многу фактори влијаат на перформансите. Екипажите се соочуваат со правилен избор на гуми, соодветен сетап кој ќе одговара на ненадејните промени на подлогата, колку резервни тркала ќе носат итн. Понекогаш и најмалите превиди во тактиката како да се нападне претстојниот круг од брзински испити можат многу да ги чинат натпреварувачите. Годинава сето ова на своја кожа го искусија голем дел и од водечките екипажи во Светскиот шампионат. Релито на Сардинија повторно покажа дека дури и искусните можат да потфрлат, и дека без исклучок може да биде освоено само со целосна посветеност. Можеби Дани Сордо има посебна дарба потребна за освојување на ова специ-

58

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

фично рели втор пат едноподруго. Зад волан на Hyundai i20 Coupe WRC и воден од својот совозач Карлос Дел Барио, Сордо беше незапирлив. Го поведе релито од првиот натпреварувачки ден и успеа да се одржи на водечката позиција до самиот крај на овој медитерански рели спектакл. Сепак, стартот на релито мина во знак на Тимо Сунинен со Ford Fiesta WRC. Нема двојби дека Финецот беше исклучително брз на првиот круг брзински испити во петокот наутро. Но, лошиот избор на гуми за време на првиот сервис од денот му пресуди во понатамошниот тек на настаните. Едноставно Сунинен немаше вистински одговор за брзината на Сордо низ останатите брзинци од денот и беше принуден да му ја препушти водечката позиција по крајот на првиот ден од релито. Зад Сунинен заврши тимскиот другар на Сордо и претендент за титула Тиери Нувил. Белгиецот се бореше со лошиот сетап на неговиот i20 во текот на денот, на два пати му изгасна возилото и загуби многу време обидувајќи се да го стартува. Неговите

лути ривали и претенденти за титула Елфин Еванс и Себастијан Ожие подеднакво се сретнаа со проблеми, но од поинаква природа. Бидејќи заради првото и второ место во генерален пласман стартуваа на чело, имаа улога на метла која буквално го мете површинскиот слој од чакал пред да се стигне до потврда подлога. Лошиот контакт со подлогата значеше загуба на бесценети секунди. Затоа Ожие заврши четврти, а Еванс петти на крајот од денот. Трагичар на денот беше актуелниот шампион От Танак кој заради проблеми со суспензијата загуби повеќе од 2 минути во однос на Сордо. Сордо остана на водечката позиција и по крајот на втората етапа. Призна дека вози внимателно без да ја загрози својата положба иако почна да го чувствува притисокот од Нувил и Ожие. И додека за првото место работите беа јасни, вистинска борба се разгоруваше за втората позиција меѓу Нувил и Ожие. И двајцата претенденти за титула, тие буквално ги менуваа своите позиции од брзинец, во брзинец, форсирајќи да се достигне Сор-

до чија предност полека почна да се топи. На крајот од денот, сепак Ожие беше тој што излезе славејќи од овој жесток дуел. Нувил направи грешка избирајќи две резервни гуми поучен од релито во Турција. Вишокот на тежина ја наруши возната динамика на неговиот i20 што на крај го чинеше многу. Ожие одлично го одработи својот дел и на крајот од денот заврши втор успевајќи да украде вредни 1,5 секунди од Нувил. Водечкиот во шампионатот Еванс избра премногу внимателен пристап и ја плати цената со блузи 1 минута заостаток зад Сордо. Заврши на четвртата позиција на крајот од денот, додека Сунинен заради проблеми со рачната сопирачка падна на шестото место. Внимателно пристапувајќи им на четирите брзински испити од последниот ден од релито на Сардинија, Сордо успеа да остане во водство и да ја однесе победата. Иако го возеше своето второ рели во сезоната, Шпанецот сепак психолошки го издржа притисокот од Ожие и Нувил чија лута борба ја одбележа и последната етапа од релито. И додека Сордо имаше внимателен пристап, Нувил и Ожие се бореа јуначки до последниот метар. Напредуваа брзо сечејќи ги секундите на Сордо и постојано изменувајќи се на втората позиција низ тек на целиот настан. Се чинеше дека Ожие повторно ќе го добие

дуелот со Нувил кога на претпоследниот брзинец беше побрз за 2,4 секунди и изби на второ место. Меѓутоа, работите се свртеа на глава на последниот брзинец од релито. Нувил како да го знаеше патот на памет. Буквално леташе преку патеката и успеа дефицитот од 2,4 секунди да го претвори во предност од 1 секунда. Ожие беше поразен. Нувил го освои второто место, Ожие третото, а Еванс остана четврти. Сунинен заврши петти, а Танак шести. Единствена сатисфакција за Танак на ова рели беше освојувањето на телевизискиот брзинец и од него петте дополнителни поени. На две релија до крајот на сезоната Еванс

останува на лидерската позиција меѓу возачите. Има 111 бодови пред Ожие со 97 и Нувил со 87. Танак со 83 бодови е четври и само чудо може да го доведе во позиција за одбрана на титулата. Одличниот настап на целиот тим на Сардинија го промовираше Hyundai во лидер меѓу производителите. Дефицитот од 9 бодови Hyundai го претвори во предност од 7 бодови. Сега со 208 бодови води пред Toyota која има 201 бод и M-Sport Ford со 117 бодови. Последните две релија од сезоната се возат на асфалт. Следно е релито на Белгија, а по него како последен настан од сезоната се вози релито на Монца. • Љубомир Атанасовски

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

59

ПОВОЛНОСТ ЗА АМСМ ЧЛЕНОВИ

БЕСПЛАТНА ЗИМСКА ПРОВЕРКА НА ВОЗИЛО Една од поволностите кои ги добивате како наши членови, е бесплатната зимска проверка на возило. Проверката вклучува бесплатни сервисни услуги кои ќе ви овозможат соодветна подготовка на возилото за новата, зимска сезона: • Проверка и замена на антифриз во системот за ладење; • Замена на филтер и масло во мотор; • Проверка на сопирачки и глицерин; • Проверка на акумулатор; • Проверка на предница и возна постројка; • Проверка на амортизери; и • Проверка на осветлување. Во периодот на акцијата, добивате можност да заштедите со специјалните попусти за АМСМ членови: • 30% попуст на нови гуми и вулканизерски услуги, кои можете да ги искористите само во АМСМ сервисот за автомобили во Скопје (Центар) • До 10% попуст на резервни делови и • 20% попуст на работна рака. Бесплатната зимска проверка можете да ја искористите во АМСМ сервисот за автомобили во Скопје (Центар) и во Велес, во периодот од 01.11-15.12.2020 година, само со претходно закажување. Закажување на 02/3181-181

60

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

61

62

10.2020 | www.amsmklubmobiliti.mk

02.2020

FRESH EXPRES ” FRAN ” ” ” OTTICA ITALIANA ”

“

2

0 .2020

LATERRAZZA

LATERRAZZA

ТЕХНИЧКИ ПРЕГЛЕД

АМСМ Услуги Станица за технички преглед 10% попуст на технички преглед www.amsmstp.mk

ПОМОШ НА ПАТ

АМСМ Услуги Служба за помош и информации на пат 20% попуст на сервисни услуги и 5%-10% попуст на резервни делови www.amsmspi.mk

ПРОДАВНИЦА ЗА ГАЛАНТЕРИЈА

20% попуст во АМСМ продавница за галантерија само за АМСМ членови www.amsmspi.mk

0 .2020

3

Watches and jewelry „MY TIME“

4

0 .2020

МОМЕНТ МАЛ

0 .2020

5

6

0 .2020

02.2020

7

“

8

0 .2020

05.2020

9

0 .2020

0 .2020

%

0 .2020

10

2008

0 .2020

15%

0 .2020

0 .2020

02.2020