Клуб Мобилити - Декември 2022/Јануари 2023

АВТО-МОТО СОЈУЗ НА МАКЕДОНИЈА ул. „Митрополит Т. Гологанов“ бр. 51 1000 Скопје Република Македонија Тел: 02/ 3181-181 Факс: 02/ 3181-119 amsm@amsm.com.mk www.amsm.mk

ГЛАВЕН И ОДГОВОРЕН УРЕДНИК: Маргита Поповска ГРАФИЧКИ ДИЗАЈН: Мартина Поповска

РЕДАКЦИЈА: ул. „Митрополит Т. Гологанов“ бр. 51 1000 Скопје Република Македонија Тел: 02/ 3181-351 Факс: 02/ 3181-349 redakcija@amsm.com.mk www.amsmklubmobiliti.mk

ИЗДАВАЧКИ СОВЕТ: проф. д-р Спасе Јовковски (претседател)

проф. д-р Иво Дукоски (член)

Калинка Танеска (член)

Јован Теговски (член) Миле Атанасов (член)

Димитар Пендов Митко Смилков

НАДВОРЕШНИ СОРАБОТНИЦИ: Жарко Атанасоски Љубомир Анастасовски Данчо Здравковски

Андријан Трипунов Александар Табаковски Игор Ландсберг ТИРАЖ: 10.000 примероци ПЕЧАТИ: Печатница „Серафимовски“ - Скопје БАНКА: Комерцијална Банка А.Д. Скопје ЖИРО-СМЕТКА: 300000000915716

Одбележувањето на Нова година се слави веќе околу 4.000 години во сите краеви на светот. Нејзин древен симбол е новогодишното дрво. Ѕвездата на врвот на елката и денес се поставува поради верувањата дека секој човек има своја ѕвезда што се појавува на небото во моментот на неговото раѓање и ја претставува неговата среќа. Подароците се составен дел од прославувањето на моментот кога стрелките на часовникот ќе се најдат една на друга над бројката 12. Најчесто за луѓето Новата година претставува нов почеток, време за промени, момент кога се брише сè што оставило непријатен моментум од претходната година. Секој лично ќе си направи избор на начинот на кој ќе ја испрати старата година и ќе ја дочека новата. Изборот е голем, можеби на планина, спа-центар или во странство, во некоја од божиќните локации или во домот со најблиските и саканите... Во последно време планините стануваат сè попопуларни зимски дестинации. Со разновидната богата понуда многу често стануваат прв избор за новогодишната прослава и за божиќните празници на сè поголем број посетители, особено на скијачите, но и на оние што не се љубители на овој спорт, но сакаат да уживаат во благодатите што ги нудат ски-центрите преку други активности. Без оглед каде ќе патувате, сами, со друштво или, пак, со семејството внимавајте навреме да ги извршите сите редовни и неопходни подготовки на автомобилот, во сервисот на АМСМ, лоциран во Центар во Скопје, веднаш до Станицата за технички преглед во АМСМ. Временските услови во зима се непредвидливи и за миг патувањето може да го претворат во ноќна мора. Возете внимателно и безбедно според условите на пат со задолжителна опрема за зимски услови. Не заборавајте да се информирате и за состојбата на патиштата, со оглед на тоа што се очекува зголемена фреквенција на сообраќајот на патните правци што водат кон граничните премини, кон зимските туристички центри, како и по должината на автопатот. Во најновиот број на „АМСМ Клуб Мобилити“, но и на веб-страниците www.amsm.mk и www.amsmspi.mk ќе ги најдете потребните информации и практичните совети што треба да ги имате предвид за успешно и безбедно да го реализирате своето патување. За крај, од тимот што работи на списанието „АМСМ Клуб Мобилити“ ви ги честитаме новогодишни и божиќни празници. Следното издание на „АМСМ Клуб Мобилити“ очекувајте го во февруари 2023 на вашата

ДРЖАВА

Албанија

Бугарија

Србија

Грција

Словенија

ЗИМСКА ОПРЕМА

Возилата мора да бидат опремени со синџири за снег помеѓу 1 ноември до 30 април. Законот не предвидува употреба на зимски гуми.

Во Бугарија, зимската опрема не е определена со датум, но е задолжителна за време на зимските услови за возење (врнежи од снег, натапкан снег, голомразица). Во овој случај, зимските гуми се задолжителни само за возила регистрирани во Бугарија. Како и да е, препорачуваме возилото да е опремено со соодветна зимска опрема во зима.

Во Србија, од 1 ноември до 1 април, зимската опрема е задолжителна во случај на снежни и ледени патишта. За патнички возила, ова значи зимски или летни гуми со мин. длабочина на профилот од 4 мм. Во овој период е задолжително да имате и снежни синџири во опремата на возилото, кои мора да се инсталира кога е патот покриен со снег и според соодветни сообраќајни знаци. Лопата е, исто така, потребна за камиони и автобуси. Казната за возење без соодветна зимска опрема е 3.000 УСД.

Зимската опрема не е задолжителна. Сепак, препорачуваме соодветна зимска опрема во возилото во зима.

Зимска опрема за возила до вкупна тежина од 3,5 t:

• 4 зимски гуми (М + С) со мин. длабочина на профилот од 3 мм, или

• 4 летни гуми со мин. 3мм длабочина профил + снежни синџири во додатоци. Возила со погон на сите четири тркала мора да имаат најмалку една погонска оска во случај на континуирано возење на снег . Условите за употреба на синџири за снег се исполнети кога на коловозот има толку многу снег што гумата не доаѓа во допир со површината на коловозот додека возите (гумата останува снежна). Сите 4 гуми мора да бидат исти по големина, тип и конструкција; на истата оска, гумите мора да бидат со ист производител, профил, класа на брзина и капацитет на оптоварување. Класата за брзина на зимската гума мора да одговара на брзина поголема од максималната брзина на возилото одредена од производителот на возилото и запишана на сертификат за одобрување на тип на возило (одобрение). Ако максималната брзина на возилото е наведена над брзината што одговара на симболот за категорија за зимска брзина на гумите, предупредувачката етикета што го означува наведениот максимален капацитет за брзина на зимата во гумите мора да биде ставена на возилото во видлива позиција. Зимска опрема на возила со вкупна маса поголема од 3,5 тони: • 2 зимски гуми (M + S) на погонски тркала со мин. длабочина на профилот 3 мм + лопата, или • 4 летни гуми со мин. длабочина на профилот од 3 мм + снежни синџири во додатоци + лопата. Возачот кој нема соодветна зимска опрема ќе биде казнет со парична казна од 40 евра во согласност со Законот за безбедност на

на четвртата година од постоењето, производителите ги обновуваат моделите за истите да бидат присутни на пазарот уште две години, а потоа следи сосема нов модел. Тогаш го нарекоа „е рон“, а денес „ку 8 е трон“. Купувачите не знаеја што купуваат, односно во која класа е нивното возило и кој му е директна конкуренција. Сега знаат дека возат најголем сув, конкурент на „седумката“ од БМВ, „л икс“ од Лексус, Мерцедесот дизајниран од Славче Таневски итн.

дека двете

време за кое батеријата се полни до 80 отсто почнувајќи од 10 отсто. Со тоа полнење возилото може да измине најмногу 420 км.

полнење

е претставена и европската верзија на возилото, која сега е достапна и во салонот на Toyota Авто Центар во Скопје. Toyota одлучи најпродаваниот модел во светот да го издигне на уште поголеми височини. Цврст и софистициран, со високо позиционирана каросерија, Corolla Cross обезбедува беспрекорна практичност и импресивен изглед и чувството на вистински SUV. Одличен простор за патниците на задната клупа, како и простор за главата и нозете кои гарантираат лесен пристап и удобност, а пространи-

Силината на погонските електромотори е следна, 408 КС и вртежен момент од 664 Нм со автономија од 582 км, односно 500 за изведбата спортбек. Посилните изведби поседуваат 503 КС и 973 Нм и со едно полнење на батеријата изминуваат 494, односно 513 км кај изведбата спортбек. Покрај основната, класичната, ја спомнавме и изведбата спортбек. Тоа е изведба строго наменета за љубителите на купе линијата. „Ку 8 е трон“ располага со 4.915 мм во должина, широк е 1.937 и висок 1.633 мм со тоа што „спортбекот“ е понизок за 14 мм. Меѓуоскиното растојание од 2.928 мм кажува за удобната внатрешност, посебно на задните седишта. Истото растојание е одговорно и за 563 (528 спортбек) литри во товарниот оддел. Од првичното појавување на пазарот до денес, најголемиот „сув“ на Ауди е продаден во над 150.000 примероци, а замената треба да ја зголеми продажбата. Дали ќе биде така ќе дознаеме неколку години подоцна, откако „ауди ку 8 е - трон ќе стаса во продажните салони. Велат тоа ќе се случи во првиот квартал од наредната година. •

„невера“, е тогаш му поверуваа и воедно му љубомореа. Како тоа можеше да се случи, сосема мала екипа да направи врвен спортски автомобил? Малку беше тоа што таа екипа направи хипер купе автомобил, а сега истиот е и најбрзиот на планетава со електричен погон. Конкуренцијата го следи секој чекор на Мате Римац и неговата „невера“, автомобил со скоро 2.000 КС. Кога го претстави својот втор концепт, Римац ја навести максималната брзина од 412 км/ч. Не му веруваа, мислеа дека човекот фантазира, но фантазиите се остварија. „Римац невера“ постигна максимална брзина од 412 км/ч и со тоа ова купе официјално е најбрзото на планетава во класата на возила со чисто електричен погон. Рекордот е постигнат во Германија на овал-

што да кажат,

ниту еден

да биде подобар од Мате Римац. Хрватскиот генијалец ги надмина сите и сега е носител на светски рекорд и од неодамна е сопственик на Бугати. Кој е следниот чекор на Мате Римац, прашање кое конкуренцијата везден си го поставува, а одговор нема. „Римац невера“ поседува 1.914 КС и погон на сите тркала. Секое тркало има независен електро магнетен мотор. Забрзување од 0 до 100 км/ч за 1,85 сек. Цена, 2,0 милиони евра. •

малку ги размрда редовите во индустријата на четири тркала и со тоа донесе убаво освежување. Таму Субару ја претстави шестата генерација од популарниот модел „импреза“. Овој модел на Субару за првпат беше претставен пред 30 год. И во тој период постигна солидни продажни резултати, а беше и светски шампион во рели три години по ред 1995, 1996 и 1997 во класата на конструктори, а во 1995 (Колин Мекри), 2001 (Ричард Барнс) и во 2003 (Петер Солберг) освои други три титули во класата на возачи. Исто така, во Американскиот рели шампионат Субару има освоено шест титули во класата на возачи. Како што приметувате моделот „импреза“ е најтрофеен во семејството. Новава генерација е наменета за американскиот пазар и тоа исклучиво како комбилимузина, а класичната лимузина е изоставена од производителот. Според дизајнот и опремата, новата „импреза“ е многу слична со неодамна претставениот „кросбек“,

победникот. Тоа место неколку години наназад е Женева, поточно во месец март за време на Салонот за автомобили. Сето тоа беше убаво додека траеше, но откако организаторот повторно го откажа одржувањето на изложбата во Женева, прогласувањето на победникот, односно финалната вечер доби нова локација, Брисел и тоа за време на одржувањето на тамошниот саем за автомобили. Вкупно беа пријавени 45 кандидати, за потоа од нив да бидат избрани 27 и сега во најтесниот круг се избрани

солтера“ / „тојота бз 4 икс“, „фолксваген ид буз“ и „џип авенџер“. Минатиот избор мина во доминација на електромобилот „киа ев 6“, второто место му припадна на „рено меган е - тек електрик“, а третото на братот близнак на Киа, „хјундаи јоник 5“. Тогаш жирито броеше 61 новинар од 23 европски држави. Државите производители и тие чии пазари играат битна улога во бројот на продадените автомобили, имаат по шестмина учесници во жирито - Италија, Шпанија, Британија, Франција и Германија. На пример, Романија е земја производител на автомобили, но тамошното производство не е толку големо, а ни пазарот не е толку влијателен колку што е во останатите спомнати земји. Затоа Романија нема шестмина во жирито. Со среќа нека им е на седумте „нај нај“, а кој од нив ќе ја понесе титулата ќе дознаеме

марка го пензионираше најголемиот автомобил во гамата, моделот С5, јасно порача дека класичната седан и караванска изведба се дел од минато. Времето на автомобили што поседуваат повеќе од препознатливиот карактер на компанијата се враќа во полн сјај. Креирањето добива максимална слобода, затоа „двојниот шеврон“ во рамките на групацијата е брендот кој на авангарден начин ќе ги создава автомобилите во иднина, строго по свое видување. Офанзивата започнува со максимален шарм но, овој пат,

SUV и напрсток од караван, за да се добие нешто што е комплетно изненадувачки и различно од сè останато на пазарот. Стилот на предниот дел еволуира од изгледот што марката го примени на кросоверот C4, а дневните светла во форма на V се продолжение на хромираната решетка, која самата е формирана од двојниот шеврон мотив. Креативната употреба на карактеристичното лого е забележливо низ целиот автомобил. На

профилот се издвојуваат големите лакови на тркалата, кои се малку проширени одзади, што е типична карактеристика за SUV возилата. Со должина нешто повеќе од 4,8 метри и пропорции кои го прават уникатен, C5 Х е еден од дизајнерски највозбудливите автомобили со кои сме имале прилика да се дружиме во тековната година. На задниот дел, големиот спојлер под малото задно стакло е детаљ што не се пропушта, тука автомобилот прави чуда со вашата перцепцијa. Севкупно гледано слободно може да се каже дека C5 X на најдобар можен начин ја враќа ексцентричноста на Citroen, без да ги премине границите на вкусното однесување.

НЕСЕКОЈДНЕВНО НИВО НА КОМФОР Формата и функцијата се во еднаква понуда кај C5 X, тоа најдобро го покажуваат предните седишта каде приоритетот е ставен на удобноста. Со својата великодушна големина, обложени со слој од 15 мм мемориска пена, комфорот е налик на престој во дневна соба. Ниту патниците во задниот дел не се изоставени, бидејќи и тие добиваат несекојдневно ниво на комфор. Просторот над главата е достапен и за лица со висина од 2 метра, а она што воодушевува е местото за нозете кое е добиено благодарение на долгото меѓуоскино растојание на автомобилот. Капацитетот на багажникот кај хибридниот модел е за нијанса помал и изнесува просечни 485 литри. Но затоа, пак, надоместува со широкиот отвор и практичната висина која му овозможуваат складирање на габаритни предмети. Употребените материјали и завршната обработка во кабинскиот простор се истакнуваат со изразен квалитет и одличен финиш. Во поглед на дигитализацијата С5 Х го следи трендот што владее со автомобилската индустрија во поново време. Пред возачот е поставен мултифункционален дисплеј со сите потребни информации, а во тестираниот примерок „хед-ап дисплејот“ репродуцира слика на ветробранското стакло кој според потребите може да ја прикаже навигацијата, информации за автомобилот или други податоци поврзани со возењето. Екранот задолжен за мултимедијата е поставен високо на контролната табла, истиот го користи најновиот софтвер на Citroen кој е сличен на она што би очекувале да го најдете на паметен телефон. Не радува и фактот дека има хардверски копчиња за брз пристап, како и копче за контрола на гласот. Вообичаените функции за пресликување на паметни телефони со оперативните системи на Android и Apple се, исто така, присутни заедно со опцијата за безжично полнење.

ЗА УРБАНА СРЕДИНА Моделот кој ни беше отстапен на неколку дневно дружење ја поседуваше најмоќната агрегатска комбинација во понудата. Станува збор за 1.6 литарскиот турбо бензински агрегат со моќност од 180 КС кој работи во спрега со електро мотор што произведува 110 КС за вкупна моќност од 225 КС. Бензинецот има 300 Нм, а електромоторот поседува 320 Нм што прави заедничката влечна сила да изнесува 360 Нм. Хибридниот погон силата ја испраќа на предната осовина ексклузивно преку добро одмерената 8 степена автоматска трансмисија која му овозможува на С5 Х да достигне од 0 до 100 км/ч за 7,9 секунди, додека стрелката на брзиномерот своето патешествие го завршува на максимални 225 километри на час. Кај C5 X постојат четири режими на возење: Sport, Comfort, Hybrid и Electric.

Саем Лос Анџелес

ОКОЛУ 20 ПРЕМИЕРИ И МНОГУ ОТСУТНИ, НО СЕПАК САЕМОТ ВО ЛОС АНЏЕЛЕС МИНА ВО ЗНАКОТ НА ЗАБАВАТА, А ПОСЕТИТЕЛИТЕ И ИЗЛОЖУВАЧИТЕ БЕА ЗАДОВОЛНИ ОД ПРИКАЖАНОТО. ОТСУТНИТЕ НЕМА ДА ГИ СПОМЕНУВАМЕ, НО ЗАТОА БЕА ПРИСУТНИ МНОГУ ПОМАЛИ ФИРМИ ШТО ГИ ИЗЛОЖИЈА СВОИТЕ ДОРАБОТЕНИ (ФРИЗИРАНИ) АВТОМОБИЛИ.

225.000 долари. Моторот | АВТО-МОТО

осум до најмногу 10 години? Ќе имаат ист крај како нуклеарниот отпад? Електричниот фиат 500, редизајниран, оди на американскиот пазар, веројатно со цел тамошните возачи да ги сменат навиките и да возат помали автомобили. Луксузната марка Лексус го претстави обновениот „р икс“, најдобро продаваниот модел во семејството. Телефон, андроид

Моментално Тојота е зафатена со возилата за забава (сув) и тие им се главна преокупација. Затоа во градот на Лејкерси допатува со концептот „бз компакт сув“. Според дизајнот треба да е нешто како замена за успешниот и добро познатиот сув „ц - хр“ или ќе биде покрај него како негова потпора за подобрување на продажбата на некои специфични пазари. Инаку „бз“ е кратенка од „бијанд зиро“ што Тојота ја користи за новата генерација електрични возила. Тојотиниот втор примерок што предизвика посебно внимание кај публиката беше пионерот меѓу хибридните автомобили, моделот „приус“. Овој пат дизајнерите го погодиле дизајнот. Петта генерација за чиста петка. Висината е намалена за 50 мм, но за толку е зголемено меѓуоскино, а должината е намалена за 46 мм. Виетнамската марка Винфаст бара брз пробив во светот на автомобилите преку американскиот пазар. Тоа е добра и веќе проверена тактика од многу други производители. Според тоа како се одвиваат работите, Винфаст вели дека цената е вр-

вен адут за светот. За релативно мали пари се добива автомобил од рангот на премиум класата. Тоа ќе биде компаниска филозофија на секој пазар. Ќе биде интересно да го следиме овој производител и да видиме што ќе се случи. „Киа селтос“ е еден од сув моделите за кои велат дека ќе постигне добри финансиски резултати. Возилото е од класата на малите сув примероци, има 20 КС повеќе од претходникот, извадени од 1,6 литри турбомотор, силна што се пренесува на предната оска преку осумстепен автоматски менувач. Луцид Моторс предизвика голем интерес во Л.А. со лимузината „пјуар“ и комби лимузината „туринг“ со автономија од 650 км и забрзување од 0 до 100 км/ч за 3,7 сек. Изведбата „пјуар“ ќе се продава за 87.000 долари. Волксваген е марка што добро котира на американскиот континент, а електричното комбе „ид буз“ е добредојдено зашто многу добро се паметат времињата со легендарните модели: „тип 2“ (или „транспортер“) „вестфалија“. Моделот првпат беше прикажан во 2017 година како прототип, а ова сега е негово големо враќање во сегашноста и иднината. Според првичните извештаи од саемот, домашната публика негодува поради неубедливиот настап на Форд. На автомобилските изложби домашните изложувачи потфрлија, не беа подобри ни европските, а некои од премиум марките не дојдоа. Ако американскиот пазар е еден од најважните на планетава заедно со кинескиот, тогаш задолжително треба да се биде таму.

Ако во вашето семејство има повеќе возачи, тогаш без двоумење искористете ја опцијата за семејно членство. АМСМ семејното членство ви овозможува услугите од вашата АМСМ членска картичка да ги споделите со членовите на вашето потесно семејство, т.е. деца до 26 години, сопруг/сопруга, мајка/татко, кои живеат под ист покрив и се водат на иста адреса во лична карта или партнери што живеат на иста адреса.

или планирате да ја обновите вашата членска картичка Europe Premium, тогаш имајте предвид дека со услугите вклучени во членската картичка добивате и бесплатно патничко осигурување со покритие од 20 дена што може да ги користите кумулирано во текот на една година, 365 дена, или во периодот наведен во полисата за осигурување. Патничкото осигурување важи на територијата на цела Европа, вклучително и Турција, а ви обезбедува здравствена помош и осигурување за случаи што се настанати во странство и се поврзани со патување во странство. 02/3181-181

Premium

При патување со автомобил надвор од земјата, не заборавајте да ја проверите валидноста на меѓународните документи што задолжително треба да ги поседувате. Сите меѓународни документи се достапни 24/7 во АМСМ во Скопје - Центар. Меѓународна возачка дозвола Меѓународна возачка дозвола е задолжителен документ кога патувате со автомобил надвор од државата, со исклучок на неколку држави: Република Албанија, Босна и Херцеговина, Германија, Италија, Косово, Србија, Црна Гора и Шпанија, со кои нашата држава има билатерални договори. Потребни документи: – 2 фотографии (45мм x 35 мм) – Лично присуство со документ за идентификација (лична карта или пасош) – Национална возачка дозвола – Потврда од Министерство за внатрешни работи за прекршочна санкција забрана за управување со моторно возило (се издава од страна на МВР во АМСМ) Одобрение за управување со туѓо моторно возило Одобрението за управување со туѓо моторно возило е задолжителен документ кога возите туѓо моторно возило надвор од земјата, а се издава единствено во АМСМ, согласно овластувањата што ги имаме како единствена мобилити членка на ФИА, Светската автомобилистичка федерација. Потребни документи: – Сообраќајна дозвола од возилото и лично присуство на сопственикот со документ за идентификација (лична карта или пасош) – Лично присуство на корисникот на возилото со пасош

Зелен картон Доколку не поседувате зелен картон, имајте ја предвид цената што ќе треба да ја платите, а која зависи од моќноста на вашето возило и колку често патувате надвор од земјата: - Патничко возило до 66KW - годишен - 3.690,00ден. - Патничко возило над 66KW - годишен - 5.536,00ден.

- Патничко возило до 66KW - месечен - 1.850,00ден. - Патничко возило над 66KW - месечен - 3.075,00ден.

Патничко осигурување Преку Мобилити Брокер достапни ви се полиси за патничко осигурување од сите осигурителни компании, со овозможени осигурителни покритија/ризици: - Здравствена

• Дали со меѓународна возачка дозвола можам да возам во Германија каде што работам? Таму сум со виза и ми поминаа 6 месеци слободно возење и сега сакам да извадам меѓународна дозвола. Благодарам, Еко

АМСМ: Бидејки сте со виза и имате одреден престој, најпрво треба да се информирате во германското МВР за понатамошните постапки во врска со вашата возачка дозвола. После шестиот месец, според нашата законска регулатива, треба да се јавите во германското МВР, за да ви издадат нивна возачка дозвола, а ќе ја депонирате македонската возачка дозвола, доколку немате евентуални забрани за истата.

• Ме интересира дали може да се регистрира возило купено во странство со потврда од царинска пошта за вратени регистарски таблички? Поздрав, Власто АМСМ: Одјавата на регистарските таблички за возило купено од странство, т.е. со странски регистарски таблички според незванично известување од МВР не се врши повеќе во царинската пошта. Регистарските таблички треба да се одјават во странство, таму каде што е регистрирано возилото, а при регистрацијата ќе треба да се приложат поништената и одјавената сообраќајна дозвола и доказ дека се одјавени и вратени регистарските таблички.

• Пред извесен период ја регистрирав колата, но налепницата за регистрација не можам да ја најдам. Која е процедурата да се набави нова налепница? Поздрав, Данка

АМСМ: За изгубена налепница, треба на шалтерот од МВР кај нас, да напишете изјава за изгубената налепница и ке добиете нова, која ке ве чини : 50,00 ден А.Такса и 60,00 ден за новата налепница.

збор за безбедноста, од тестираните седишта нема ниту едно „недоволно“, па дури и „доволно“. Бидејќи оцената „многу добро“ ретко им се доделува на тестовите за детско седиште, според експертот на ÖAMTC, Штефан Кербл, многуте „добри“ резултати во 2022 година се доста задоволителни. За тоа зошто некои детски седишта, сепак, добија оцена „задоволително“ ќе објасниме повеќе. Прво, ќе наведеме дополнителни информации за оние што се нови купувачи на детски седишта и сега се сретнуваат и се запознаваат со странски зборови, како што се „i-Size“, „Isofix“ и се соочуваат со нормите и со стандардите што се потребни за детските седишта. Основни норми и стандарди за мали детски седишта: Во моментов постојат два валидни стандарда, UN R44/04 и UN R129 од 2013 година. Седиштата според UN R44/04 може да се продаваат до 1 септември 2024 година; но тоа не значи дека тие се помалку безбедни. Детските седишта што се базирани врз стариот стандард, а кои се покажаа добро во претходните тестови, сè уште може да се купат или да се користат без двоумење. Значајни разлики помеѓу стандардите и нормативите: Во новиот стандард

UN R129 усвоени се дополнителни безбедносни стандарди, на пример: превоз на деца до возраст од најмалку 15 месеци наспроти правецот на движење на автомобилот во таканаречените „ребордери“. Исто така, според новите стандарди и нормативи, седиштата „i-Size“ веќе не се поделени и класирани според тежината, туку според големината на детето. „I-Size“ е термин што се користи во стандардот UN R129. Тоа значи дека детското седиште, вклучително и делот за потпирање или горната врска (види подолу), навистина се вклопува со означените „I-Size“ седишта за возење во автомобил. Со „Isofix“ детското седиште се прицврстува на своето место, преку стандардизиран приклучок, директно во автомобилот. „Горните прицврстувачи“ се користат заедно со седиштата „Isofix“. Детското седиште е дополнително прицврстено со кука за сидро во багажникот. Во тековниот есенски тест беа тестирани 17 седишта и, како и обично, поминаа низ сите потребни тестирања и проверки, т.е. ги тестираа за безбедност, леснотија за користење, подложност на грешки и загадувачи, а беа подложени и на тестови за судир. Резултат: сите се безбедни. Од сите тестирани детски седишта, еди-

„доволно“

Seat3fit

сепак седиштето ја доби оцената „задоволително“ благодарение на другите добри резултати. Сепак, има и добри и лоши вести за сите возачи што немаат приклучоци Isofix во автомобилите. Да, во 2022 година ќе има модели на детски седишта што ќе можат да се врзат само со појасот на возилото. Сепак, двата модела на седишта, Axkid Minikind 3 и Besafe Stretch, се достапни само како ребордери. Овие седишта се одобрени за деца на возраст од околу една до шест години (од 61-125 см). Двете седишта покажуваат добри резултати за безбедност, но добија само оцена „задоволително“. Зошто? Така е затоа што склопувањето и поставувањето на прилично големите седишта е потешко и

Седиштата за бебиња за автомобил сè уште може да се прицврстат со ремен или со Isofix. Штефан Кербл, раководител за тестирање и технологија на ÖAMTC .

може да се направат грешки. Удобноста за седење на повозрасните деца е помала, а задниот дел на предните седишта брзо се валка. На крајот на краиштата, кај нас честопати треба време родителите и децата да се навикнат на седиштата наменети за деца до шест години, но многу се препорачуваат во однос на безбедноста што во другите земји долго време е главна норма. Веројатно во иднина тешко дека ќе биде можно да се добијат седишта што се во насока на движење на автомобилот, а кои ќе бидат врзани исклучиво со безбедносните појаси на возилата. Општо земено: Набавката на детско седиште треба да биде добро осмислена. Најдобро е да направите тестирање и проверка како може да се справите со седиштето, со вашето дете и со автомобилот. Во продажните места на ÖAMTC колегите со задоволство ќе ви помогнат да го најдете вистинското седиште.

Информации, преглед на асортиманот и цени на: www.oeamtc.at/kindersitze www.oeamtc.at/kindersitztests www.oeamtc.at/shop

КРАЈОТ НА ДЕКЕМВРИ, ПОЧЕТОКОТ НА ЈАНУАРИ СЕ ВРЗУВА СО НОВОГОДИШНИТЕ, БОЖИЌНИ ПРАЗНИЦИ, ПА И ОБРАТНО. ДЕНОВИТЕ СЕ ИСПОЛНЕТИ СО РАДОСТИ, ТАКВО Е СЕВКУПНОТО РАСПОЛОЖЕНИЕ КОЕ ПРИДОНЕСУВА ЗА МИГ ДА СЕ ЗАБОРАВАТ НЕУБАВИТЕ РАБОТИ... СО НИВ СЕ ВРЗУВААТ И ГОЛЕМ БРОЈ ЗАНИМЛИВОСТИ

спрема

без оглед на суштината која е иста за сите. Впрочем, и Новата година и Божиќ не е новотија, „изум“ на 20-21 век

различни јадења за претстојната година да има сила како за седуммина,

деветмина, дванаесетмина. Во Финска, не секаде туку во некои делови, се гата на олово. Металот се топи, се истура во студена вода и неговата форма по стврднувањето ја прорекува судбината на лицето кое го излеало оловото. Во Данска е обичај да се кршат чинии на куќните прагови на другите. Се верува дека тоа ќе им донесе нови пријатели. Нормално, сите навики, постапки се всушност за нивна добробит, вклучително и на Шпанците кои на полноќ, со секое отчукување на часовникот, јадат по едно зрно грозје - вкупно дванаесет. Оваа традиција потекнува од 1895-та. Ја вовеле лозарите со цел да продадат што повеќе грозје. Истото важи и за останатите народи кои, пак, среќата ја врзуваат со прехранбениот производ, т.е. продуктот. На пример, Ирците јадат разни градинарски растенија во зелена боја што ја врзуваат со богатството, како и Германците, а Јапонците резанки - симбол на долгиот живот и успесите во него. Австријците, Кубанците, Португалците и Унгарците јадат свинско месо, за благосостојба. Незаобиколен е и шампањот, се разбира. Само во САД за време на новогодишните празници се испиваат околу 360 милиони чаши. Пенливото вино се пие вообичаено и на „Тајмс сквер“ во Њујорк, веднаш по едноминутното спуштање на кристалната топка, што го симболизира крајот на старата и почетокот на новата година. Обичајот е од 1907-ма. На другата страна, во Јапонија, точно на полноќ се изведува Бетовеновата Деветта симфонија, чија традиција започнала по завршувањето на Првата светска војна. Инаку, Јапонците се запознале со неа благодарејќи на германските заробеници во текот на истата. Без оглед на нејзините пријатни звуци, почнувајќи од 31 декември 1999-та до 31 декември 2999-та, значи точно илјада години, композицијата Лонг-плеер ќе се исполнува во повеќе земји од светот на Нова година, задолжително во Англија (Лондон). Отстапувањето од стандардот е својствено за жителите на Белгија, кои имаат обичај да им честитаат Нова година и на домашните животни, миленици оти веруваат дека разговорите со нив се корисни по здравјето и секако, за вистинска среќа. Исто мислат и романските фармери кои го „слушаат“ добитокот за новогодишната ноќ и се раководат од нивниот „говор“.

СИМУЛАЦИЈА НА РОЖДЕСТВОТО ХРИСТОВО УШТЕ ВО 1224-ТА Божиќ се прославува на 25 декември, односно 7 јануари - согласно календарот, а разликата во начинот е резултат на гранката на христијанството, како и традицијата која произлегува од регионот, народот и слично, без оглед на истата суштина - Рождеството Христово. Утрината се оди в црква. Денот му е посветен нему, затоа се поздравува со „Христос се роди“, а се отпоздравува со „Ваистина се роди“. На Божиќ му претходи Бадник за кој, исто така, се врзуваат разни обичаи. Тука, во Македонија, реликтната симболика на дабовите гранки, кои се сечат рано, е среќата, здравјето и бериќетот. Секако, трпезата е посна, обично се меси лепче со паричка за кршење. Според верувањето, на тој што ќе му падне годината ќе му донесе успех. Во светот, пак, е инаку. Библијата не ја споменува датата на Раѓањето Христово, се претпоставува дека било напролет, но во 4 век, со декрет на папата, славењето е преиначено за 25-ти, кога се верувало дека бил зимскиот солстициум, а тогаш започнувала и новата година. Така било сè до воведувањето на грегоријанскиот календар во 16 век. Нормално, во меѓувреме (1224-та) се направиле и првите јасли, а ги изработил свети Фрањо од Асизи. Тој во Гречо (италијанско гратче) всушност го симулирал Рождеството Христово, меѓу волот и магарето ја ставил колепката. Испраќањето на божиќните честитки почнало во 1709-та, благодарејќи на грофот Николо Монте Мелини од Италија, но се актуализирало дури во 19 век. Тогаш отприлика започнало и китењето на елката, прво во Германија, па се раширило и во Европа и во светот. За време на божиќните празници се даруваат вообичаено сиромасите, на иницијатива на Вацлав, чешкиот крал познат по филантропијата. Истите не можат да се замислат и без песната „Тивка ноќ“, која се изведува на повеќе од триста јазика. Во 2011-та УНЕСКО ја прогласи за светско културно наследство. Инаку, нејзин автор е австрискиот свештеник Јозеф Мор. Ја напишал во 1816-та. Потеклото на Дедо Мраз се врзува со најстариот бог во нордиската митологија - Один. Јавајќи го летечкиот коњ Слејпнир, кој имал осум нозе, децата во зима ги дарувал, а тие во своите чизми ставале подароци за коњот. И ден-денес, во едно австриско село именувано по малото дете Исус (гер. Kristkindl) стигаат илјадници писма до него, а поштата од 1950-та му одговара на секој испраќач. Поштенскиот жиг се разликува од година во година, само желбите се исти. • Игор Ландсберг

12.2022 /01.2023 |

читаj, гледаj, слушаj...

Драмата

е во продукција на британската Sight & Sound Films, чија светска премиера се одржа на 1 декември. Оттогаш е присутен и во киносалите, а интересот навистина е многу голем. Се работи за инспиративна драма базирана на вистинит настан, т.е. приказна која стои зад омилената божиќна поема „Christmas Bells“ чиј автор е Henry Wadsworth Longfellow. Еден од најпознатите американски поети (1807-1882) откако ја изгубил сопругата во текот на Граѓанската војна, додека синот е мобилизиран, толку се повлекол во себе што дури престанал и да пишува. Семејната трагедија едноставно го срушила психички, душевно. Сепак, желбата да ја оствари замислата, идејата за поемата чии стихови се читаат и ден-денес, го кренала, т.е. го спасила од меланхоличната, депресивна состојба. Тоа всушност е лајтмотивот на филмот, дека творењето, работата делува позитивно и ги исцелува раните, колку-толку. Надежта последна умира. Повторното земање на мастилното пенкало во раката и сосредоточувањето на пишувањето се првите чекори на Henry Wadsworth Longfellow во еден инаков живот во кои се испреплетуваат две спротивни чувства - тагата и радоста. Жалоста не мине, само се претвора во сеќавање, спомени преточени во песни - веселоста на создавањето. • Жанр: драма Актери: Stephen Atherholt, Jonathan Blair, Rachel Day Hughes Режија: Joshua Enck

Божиќните песни вообичаено ги разнежуваат децата, но и повозрасните, а причината секако се празниците и радоста која ја носат со себе. Американскиот бенд што на музичката сцена е безмалку 30 години, без оглед на големите паузи, во пресрет на Рождеството Христово го издаде својот десетти студиски албум (деветти во САД) и прв со ваква тематика. Всушност, албумот беше планиран за лани, но причината за неговото одложување е добропозната - вирусна пандемија. Веднаш по неговото излегување во средината на октомври го зазема првото место на топ-листата на „Билборд“ меѓу празничните и седумнаесеттото во конкуренција на сите останати, 200 на број. Инспирирани од Божиќ, празничното расположение, но и од песните на Мајкл Бубле Мараја Кери, Џастин Тимберлејк и неговата „Can’t Stop The Feeling!“, реализацијата не траеше повеќе од три месеци - среде лето. Промоцијата на сингловите „Last Christmas“ и „Christmas in New York“ беше на 6 септември, односно 1 декември. За обата има снимено и видеозаписи. Другите 11 песни кој веќе се слушаат наголемо се: „White Christmas“, „The Christmas Song“, „Winter Wonderland“, „Have Yourself a Merry Little Christmas“, „O Holy Night“, „This Christmas“, „Same Old Lang Syne“, „Silent Night“, „I’ll Be Home for Christmas“, „Together“ и „Happy Days“. Специјалното издание на „A Very Backstreet Christmas“ има уште два бонуса„Feliz Navidad“ и „It’s Christmas Time Again“, како ексклузивитет кој, пак, беше промовиран на „Таргет“. •

За сите љубители на мистерии и трилери, во фокусот на книгата се две семејства, кои не се познаваат меѓусебно, но се присилени заедно да поминат еден викенд, во кој нештата стануваат неизвесни. Приказната почнува кога брачниот пар Аманда и Клеј пристигнуваат во еден далечен дел на Лонг Ајленд на одмор, со надеж дека ќе искусат вистински одмор од животот во Њујорк и дека ќе поминат квалитетно време со нивните син и ќерка, кои се тинејџери. Сакаат да го вкусат добриот живот во луксузниот дом што го изнајмиле за претстојната недела. Но, доцна во ноќта, тропањето на вратата ќе ја скрши магијата. Рут и Џеј-Ејч се повозрасна афроамериканска двојка - сопственици на куќата. Тие пристигнуваат во паника, носејќи ја веста дека градот го снашло ненадејно затемнување. А во оваа рурална област - со исклучени телевизор и интернет, како и без мобилните телефони - тешко е да се знае во што да се верува. Дали Аманда и Клеј треба да му веруваат на овој пар - и обратно? Што ли се случило во Њујорк? Дали викендичката каде што се наоѓаат, изолирана од цивилизацијата, е навистина безбедно место за нивните семејства? И дали се тие безбедни едни од други? Напнат и провокативен, романот е во силен дослух со сложеноста на темите како што се родителството, расата и класата, истражувајќи како нашите најблиски врски се преобликуваат - и се создаваат нови и неочекувани - во моменти на криза •

Божиќ и Нова година обично почнуваат на почетокот на ноември, кога се китат и улиците на Виена, зданијата, дуќаните и, секако, кафе-рестораните за кои се вели дека претставуваат нејзин амблем, симбол, меѓу другото, а подоцна, околу 10 ноември, се отвораат и божиќните маркети, односно панаѓури. Децата ги очекуваат со нетрпение, а сјајот во нивните очи е бесценет кога ќе почнат да работат. Тоа се однесува и на повозрасните. Впрочем, кој може да им одолее на слатките, пунчот, печените бадеми, вареното вино... во комбинација со добро расположение, пријатно чувство како дел од нивната убавина. Годинава се прославува 300-годишнината од постоењето на Wiener Christkindlmarkt, заедничкото име на божиќните пазари на дури 17 локации. Меѓу нив и надалеку прочуените Christmas Market Schloss Schönbrunn, Art advent on Karlsplatz, Old Viennese Christmas Market on Freyung, Christmas Village on the University Campus, Christmas Market on Spittelberg и Viennese Christmas Market Rathausplatz. Бројот на тезгите достигна 1.000 (поточно 950), од кои 161 се наменети за продажба на кулинарски специјалитети. Повеќето виенчанци таму купуваат подароци за блиските пријатели, роднини... така е од памтивек. Новогодишната елка од Штаерска - смреката е стара 130 години, висока 28 метри, се наоѓа пред градското Собрание и ја осветлија на 19. Имено, нејзини донатори се покраините, секоја година по една. И покрај тоа што кризата е глобална, градот на „синиот“ Дунав (син е само во валцерот на Јохан Штраус II) - австриската метропола е доследна на својата повеќевековна традиција, но и на дочекот на Нова година, по кој утредента, на 1 јануари, се одржува новогодишниот концерт на Виенската филхармонија во златната сала на Musikverein, овој пат

КУЛТУРАТА НА ПИЕЊЕТО КАФЕ, ИСХРАНАТА КАКО НАЧИН, СТИЛ НА ЖИВЕЕЊЕ, ПА И СТАВ Виена е позната и по културата на пиење кафе. Повеќевековна е како и сè друго со придавките „царски“, „господарски“. Таа е една од нејзините вредности што се негуваат, почитуваат и ден-денес, во сегашно време. Имено, сите битни прашања се решаваат во кафе-рестораните. Таму се донесуваат и многу одлуки, со кафе и нешто слатко. Без оглед на празничното расположение што наново ги буди сетилата од причина што мирисите се толку пријатни и не може да им се одолее, пиењето кафе во главниот град на Австрија е задоволство, мераклиска работа што не мора да се врзува исклучиво со нив, божиќните и новогодишните празници. Кога и да ја посетите, во кое било годишно време, задолжително одете на кафе и нешто слатко во еден од многуте кафе-ресторани, зошто не и во неколку, за да ги почувствувате нивните вкусови, ароми... уживајќи во нив, како и во повеќевековната култура на пиење кафе, па дури и на исхрана, која е незаобиколен дел од начинот, стилот на живеење, но и став. Не случајно во 2011 година УНЕСКО ја прогласи за нематеријално културно наследство. Уникатноста е резултат и на атмосферата што е своевидна комбинација на шумот на весниците, разговорите за Бога и за настаните во државата и во светот. Можеби на некоја од масите се пишува и книга - иден бестселер, со кафе и нешто слатко - кој знае. Меѓу познатите, каде што минатото, историјата се преплетува со сегашноста се вбројуваат и Sperl, Schwarzenberg, Korb, Jelinek, Hawelka и, секако, Central и Gerstner. Последните два се издвојуваат со својата автентичност, приказна. Оттаму и нашата, односно препораката на „Клуб Мобилити“. КАДЕ ШТО ЛЕОН ТРОЦКИ, СИГМУНД ФРОЈД... БИСТРЕЛЕ ПОЛИТИКА, НО И ФИЛОЗОФИЈА

Café Central е присутен буквално во сите бедекери, туристички водичи, а се наоѓа во Palais Ferstel - дворот чија архитектура е инспирирана од венецијанската, во периодот на тречентото, каде што Herrengasse се спојува со Strauchgasse, на самиот агол. Го управува Palais Events. Датира од 1876 година. Веќе 146 години е синоним на луксузот и луксузниот живот со преносно значење, но и буквално. Раскошот е очигледен, во комбинација на тивкото свирење на пијано. Како некогаш, во кафе-ресторанот се послужуваат и специјалитетите што важат за класика во австриската кујна, поточно виенската - од истоимената шницла до Tafelspitz (варено говедско филе) и неизбежно Kaiserschmarrn (засладени резанки од палачинки, омилени на императорот Франц Јозеф Први), но пиењето кафе со нешто слатко, друго е сепак приоритетно и прашање на стил. Па, дури и со пура за да не се заборават некогашните седенки, дружби во кои биле

тречентото, разликата во ентериерот не само што е голема туку и дијаметрална. Но во тоа е убавината на кафе-ресторанот, еден од најпознатите во Виена каде што културата на пиење кафе има особен јазик. Имено, кога виенчанците велат Obers - мислат на крем, Schlagobers е неизматена слатка павлака, а Schlag е виенски израз за изматена слатка павлака и, секако, се послужува во Cupf - пехар. Изборот на кафиња не е многу голем, но направен е внимателно - од Mokka/Brauner, Wiener Melange (6 евра) до Café Central Kaffee, Amadeus (со ликер, 8 евра), како и на слатките - од Milchrahmstrudel mit Vanillesauce (8 евра) до Wiener Apfelstrudel (5,90/8 евра). Во слаткарницата, каде што се нарачува и за дома, но и онлајн, има изобилство бонбони, кафиња, колачи, ликери, чаеви, џемови. Кафето секогаш се служи со чаша вода за да се исплакнат непцата. На рабовите се става лажиче, свртено наопаку што значи дека тукушто е наполнета, согласно хабсбуршкиот бонтон.

ИМПЕРИЈАЛИЗМОТ, СО ПОГЛЕД НА ОПЕРАТА Gerstner, исто така, се вбројува меѓу познатите кафе-ресторани во австриската метропола, без оглед на тоа што е понов во споредба со гореспоменатите, но предизвикува интерес кај виенчанците и посетителите на Виена, односно туристите. Отворен е во 2014 година по повод божиќните/новогодишните празници, без оглед на фактот дека Gerstner K. u. K. Hofzuckerbäcker постои веќе 175 години, од 1847 година. Тогаш Антон и Барбара Герстнер, всушност, ги удриле темелите на својата компанија, со отворањето на слаткарницата во центарот на метрополата, која поради добриот квалитет на слатките веднаш склучила договор со дворот за да го снабдува. Оттогаш и придавката „царска“, т.е. „господарска“.

Големиот квалитет е задржан и денес. Од таа причина е ангажирана во повеќе дворци, палати кога има разни случувања, а нејзин е кетерингот што вклучува и солени јадења. Новиот кафе-ресторан се наоѓа на Kärtner Strasse 51, спроти Виенската опера. Жителите на градот ќе ве упатат кон него објаснувајќи дека неговата локација е „визави“ Wiener Staatsoper, во Palais Todesco. Изразот е карактеристичен за нив, кога се мисли на „преку улица“. Лоциран е на три ката. Во приземјето е продавницата каде што може да се купат слатки, сувенири во духот на империјализмот... убаво спакувани. А може и да се нарача за седење горе, на првиот или на вториот кат. Првиот личи на дневна соба со многу слики на ѕидот, столни ламби, пијано, кадифе и, секако, поглед на Операта. Местото е идеално за негување на културата на пиењето кафе и покрај тоа што се послужуваат и био/органски чаеви, вегански сокови, пунч и шампањ. Капучино во порцеланска шолја или некое друго кафе, типично за Виена, во комбинација со парче торта („естерхази“, „кардинал“, со малини - 5,50 евра) е вистинско задоволство. Не изостануваат ни колачите Сиси, Тартуф (5,50 евра)..., ни миникуглофот (3,40 евра), ни штрудлата со јаболка (5,90 евра). Изборот е навистина голем, а не помалку е снабдено и онлајн купувањето: пакувања чоколади (божиќната - темна, со ѓумбир од 120 г чини 7,20 евра), чоколадни бонбони (пралине - од 6,80 до 35 евра), ликери (цената за три шишенца Моцарт е 17,90 евра), пенливи вина (три мали шишиња Шлумбергер чинат 12,90 евра). Специјалитетите на виенската кујна се служат на вториот кат, а амбиентот потсетува на империјалниот главен град.

Порано елитата се собирала токму на тоа место, во палатата каде што живеела аристократската фамилија Тодеско, а благородничките манири во Виена се забележливи и сега, тие се дел и од културата на пиењето кафе, јадењето. За време на божиќните и новогодишните празници, кога метрополата блеска во сјајот на светилките, боите... а граѓаните целосно й се препуштаат на неговата убавина, исполнете си ја желбата да ја посетите, во зависност од можностите бидејќи тогаш дефинитивно е најпривлечна. • Игор Ландсберг

тежина влијаат негативно на секој автомобил. За тежината и за нејзината штетност големиот конструктор Колин Чепмен има кажано многу умни и употребливи мисли, како на пример: „Со додавање коњски сили во моторите, ќе бидете брзи само на правите делови од патеката, но со отстранување тежина (пред сè мисли на болидите, но и на сите возила) насекаде ќе бидете брзи. Чепменовата мисла е чиста вистина од неа нема бегање, а како потврда зад неа стои физиката, наука која е безмилосна кога некој бара дупка во законот на природата.

Инаку, дека е основач на тимот Лотус кој со децении е дел од формула 1 и воедно беше главен конструктор, тим засега единствен кој во еден момент имаше повеќе титули од големиот Ферари. Неговата филозофија на правење болиди (и автомобили) во основа беше „колку полесно толку подобро“. Е сега таа мисла „колку полесно толку подобро“ ја применил и ЛГ во своите звучници. Тие не само што се полесни туку воедно се и потенки за 10 до 12 пати. Тоа значи дека „лг тасс“ може да бидат вградени каде ќе посакате и над сè нема да заземат простор колку обичните, досегашните звучници. При претставувањето производителот не даде детални податоци за звучниците, туку нагласи дека звукот е изненадувачки раскошен и мошне впечатлив. Потоа напомна дека вибрациите кои ги прави звучникот се пренесуваат подеднакво на сите материјали во автомобилот, така што на некој начин одделот за патници, односно автомобилот се претвора во голема звучна кутија. Иако многу малку знаеме за новите звучни кутии од ЛГ, сепак производителот е награден

Чунг

ХЈУНДАИ Е ЕДНА ОД НАЈМЛАДИТЕ КОМПАНИИ ПРОИЗВОДИТЕЛИ НА АВТОМОБИЛИ. ИАКО ПОЧЕТОЦИТЕ ДАТИРААТ ОД ПРЕД САМО 55 ГОДИНИ, ЗА ТОЈ

(ексел/пони), со кој постигнал голем продажен резултат. Досега ниеден друг производител не продал толку автомобили во првата година од продажбата, а Хјундаи споменал над 280.000 примероци. Ваквиот резултат се должи на прифатливата цена и гаранцијата од 10 години или 160.000 километри. Хјундаи сè повеќе финансиски зајакнувал и станал најголем во својата земја и наскоро во светот бил меѓу првите 10. Потоа се појавиле моделите „лантра“ („елантра“, зависи за кој пазар), „соната“, а со неа и теренското возило „галопер“. Моделот „пони“ бил актуелен и кај нас, а потоа го заменил моделот „аксент“. Едно време кај нас многу добро се пласирал „хјундаи купе“, вистински претставник на спортски автомобил. Денес низ Скопје има неколку модели, особено од првата генерација, кои многу добро се обновени. Растот на Хјундаи особено бил забележителен кога откупил 51% од акциите на Киа. За оваа зделка од Хјундаи изјавиле дека секоја компанија работи според сопствени планови, иако користат исти

производство над 670.000 автомобили. Најголемата фабрика се наоѓа во Кореја, а најсовремената со сите најнови техничко-технолошки решенија е лоцирана во САД и чини 1,2 милијарди долари. Бразил, Русија, Чешка, САД, Турција, Кина и Индија се земјите каде што има свои фабрики покрај трите на домашен терен или вкупно 10. Според најновата статистика, минатата година Хјундаи произвел 3.558 мил. возила и со децении е меѓу првите 10 светски најголеми производители на автомобили. Покрај солидниот квалитет и објективната цена, Хјундаи сакал да оди чекор понапред. Се насочил кон подобрување

БМВ Моторспорт, а претходно од оваа компанија го зајмил и дизајнерот Томас Биркле. Така, покрај квалитетот, добрата цена и привлечниот дизајн, Хјундаи нудел и врвни динамички својства. Покрај сите наведени фактори што се секојдневје на Хјундаи, производителот се насочил кон нова забава - трките. Хјундаи толку многу навлегол во спортот така што тешко може да излезе. Релито му е како добро утро а, исто така, и трките на кружните патеки. И нашиот популарен Игор Стефановски Иџе неколку години возеше „хјундаи и 30“ во европскиот и во италијанскиот шампионат за туристички автомо-

били. Оваа година Хјундаи е двоен светски шампионат за туристички автомобили, во класата на возачи со Микел Аскона и во класата на конструктори. Покрај релито и трките, Хјундаи напорно работи на развој на електричните погони и посебно внимание му посветува на тој што како гориво го користи водородот. Минатата година најави соработка со Епл, компанија што сака да произведува компактни електромобили во фабриките на Хјундаи и Киа. Сепак, овој план ќе се одложи бидејќи Хјундаи, иако најави, годинава се откажа од договорот со Епл. Не е само автомобилската индустрија. Хјундаи ја купи компанијата Бостон Роботикс која развива вештачка интелигенција - роботи што веќе се вклучени во секојдневјето. Хјундаи толку многу напредувал финансиски што посакал да има своја премиум марка по примерот на соседите, Јапонците. Таму Хонда ја има Акура, Нисан е сопственик на Инфинити, а Тојота на Лексус. Во 2015 година Хјундаи ја формира компанијата Џенезис Мотор и со тоа влезе во дворот на премиум класата, каде што царуваат европските, јапонските и американските марки. Во 2017 година го претстави својот прв модел „г 90“. И во тие светски најголеми компании не е розово. Во новиов век Хјундаи беше обвинет за корупциски скандал. Главниот во компанијата беше првообвинет, а казната изнесуваше 106 милиони долари. На негово место дојде лице што, исто така, е дел од големото семејство на основачот на Хјундаи. Денес Хјундаи е присутен во 193 држави со околу 5.000 продажни места и вработува околу 37.000 лица. Покрај брзиот раст во автомобилската индустрија, треба да го спомнеме и неговото најголемо бродоградилиште во светот. И за крај нешто за името. Хјундаи е збор што директно потекнува од корејскиот јазик, само што е малку изменет. Значењето на хјундаи е современост, нешто што й припаѓа на денешницата, модерното. Зборот „хјеондае“ е тој збор, но поради тешкотијата да го изговорат оние што не се од корејско говорно подрачје, зборот е преиначен во „хјундаи“ за да биде изговорот полесен • Жарко

Релито закажано за 2023 год. ќе се вози во Саудиска Арабија. Ова е четврти пат релито да се одржува на едно исто место и тоа едно по друго секоја година. До пред четири години релито се одржуваше во Јужна Америка каде учесниците - возачите не виделе толку многу публика во цела историја на релито. Дури им беше чудно како релито Дакар има толку многу популарност. И покрај големата посетеност со бројки од неколку стотици илјади гледачи, сепак организаторот пред четири години реши релито да го пресели на Арабискиот Полуостров. Стартот е закажан за 31 декември од местото Јанбу сместено на бреговите на црвеното море, а целта е на другата страна од полуостровот на брегот од Персискиот Залив, односно местото Дамам. Трасираната рели патека е долга скоро 9.000 км, а учесниците истата ќе треба да ја извозат во рок од 16 денови со еден ден одмор. Големите имиња и овој пат нема да изостанат. Тука се Стефан Петерхансел, Карлос Саинц, Сирил Депре, Хуан Нани Рома, Себастијан Лоеб, Жињел де Вилерс, Мартин Прокоп, Орландо

Пабло Квинтанила, Тоби Прајс, Руи Гонкалвес, Јозеф Мачацек. Не се присутни само имињата на најискусните, туку и имињата на големите дами: Сара Гарсија, Одри Росат, Лаиа Сан Андреја Лафарија, Кристина Гутиерез Хереро, Данија Акел, Камелија Лапароти, Анет Фишер и Анет Сил, Марија Опарина, Машаел Алобадан, Мерсе Марти и Маргот Љобера, Паскале Жафрен и Франсис Хлендер, Моли Тејлор, Татјана Сичева, Ејми Лернер и Сара Кармен Босае, Ребека Буси, Одри Сирејол, Олга Ручкова и последната од официјалниот список е Ноеми Родригез Морено. Тука е и неговото величество Камаз кој владее со релито Дакар и со пустините со децении. Конкуренцијата засега е немоќна да се справи со руската машинерија, која неретко е осамена на подиумот, односно сите места се резервирани за Камаз. Кога сме кај камионите да ги спомнеме и семејствата Де Рој и Сугавара кои се присутни скоро 30 години во релито. Сугавара е присутно, го има во списокот, но семејството Де Рој отсуствува од официјалниот список на учесници, а во досегашните извештаи нема ништо наведено што се случува и зошто легендарниот Де Рој не е на списокот. Како што велат организаторите, 45. издание на релито Дакар ќе биде најдолго од досегашните што се возеле на полуостровот, ќе има повеќе песочни дини и етапите ќе бидат потешки за возење.

возачот на

од петтото до првото место и ја поведе трката од првиот свиок, па сè до финишот по 27 круга. Тоа е негова втора победа оваа сезона, но за жал нема да ја смени одлуката на јапонскиот конструктор да се повлече од Мото ГП (иако го продолжи договорот со организаторите на пет години, а исполни само една).

- Одлично е да се заврши сезоната на ваков начин. Сузуки си заминува и не можев да направам нешто подобро од ова. Од почеток до крај сè одеше добро, но имав тешкотии со кои морав да се справам. Најсилни беа емоциите од овој викенд, кои што морав да ги тргнам на страна. Мошне важни беа квалификациите, а успеав да стигнам до петтото место. Ми беше тешко да се сконцентрирам, ми потекоа солзи додека бев на стартот со моите механичари. Сите емоции едноставно излегоа од мене. Морав да позборувам самиот со себе и да си кажам дека имам трка за возење. Потоа дојде одличниот старт, бев прв по првиот свиок. Хорхе Мартин беше мошне брз, а на крајот, исто така, опасен беше и Бред Биндер. Не смеев да направам грешки, морав да возам по мојата линија и да ги чувам гумите. Покажавме дека е можно да се победи со Сузуки. Нивната одлука за повлекување беше донесена уште на четвртата трка од сезоната и јас дадов сè од себе, а на крајот тоа успеа,- рече Ринс. Франческо Бањаја е првиот возач во седумдецениската историја на мото трките кој успеал да стигне до светската титула откако претходно имал дефицит од 91 поен во однос на водечкиот во шампионатот. Зборувајќи откако создаде историја и стана вториот мотоциклист што успеал да освои титула со Дукати, по Кејси Стонер во 2008 година, популарниот „Пеко“ изјави дека верувал во ваквиот расплет, а единствен момент кога се посомневал во можниот хепиенд дошол по излетувањето на германското гран при.

- Ја изгубив вербата за некои 30 до 60 минути по трката на Заксенринг. Но потоа осознав дека сè уште имам шанса да бидам светски првак. Работата која ја завршивме оваа година е неверојатна, нашата изведба во вториот дел од сезоната беше фантастична. Се обидовме да анализираме: што треба да подобриме, зошто јас излетувам, зошто правам толку многу грешки и по таа трка дојде моментот кога го направивме ова неверојатно дело. Најтешкиот момент дефинитивно беше на Заксенринг, затоа што бев конкурентен. Исто како и на трката во Ле Ман, кога имав шанса да победам, но излетав. Тоа ми ги отвори очите дека имам многу подеми и падови, дека ја немам конзистентноста иако имам доволно брзина. Не беше лесно да се прифати тоа. Од тој момент натаму и јас признав дека имам проблем и се обидов да се подобрам себеси,- вели новиот светски првак. Куартараро мораше да победи за да може да се надева на пресврт (доколку неговиот ривал не освоеше бодови во таква ситуација), но појасни дека и самиот тој имал проблеми со пневматиците, кои се покажале премногу меки за топлото ноемвриско време во Валенсија. - Не жалам бидејќи дадов сто отсто од себе и кога ќе ја загубите титулата на крајот, секогаш мора да најдете нешто позитивно, иако во моментот 99 проценти е негативно. Тие еден проценти позитива се во следните четири месеци, колку што треба да чекам до следната трка. Ќе ја искористам лутината за да тренирам уште понапорно и да се подготвам подобро за 2023 година. На крајот од трката ме совладаа емоциите. Јас сум борец, победник и сакам да бидам на прво место. Следните петнаесет минути по крајот на трката ми беа тешки. Но и тоа се случува, треба да го затвориме тоа поглавје и да отвориме ново со тестирањата што следат. Со нетрпение очекувам да го направам тоа,оптимистички најави шампионот од 2021 година. Откажувањето од последната трка во Валенсија беше прво во цела сезона за Алеш Еспаргаро, кој оваа година ја оствари својата премиерна победа во мото ГП, која воедно беше и прв подвиг за Априлија во најсилната категорија. За жал, неговата најуспешна година во кариерата беше повлијаена од лошиот финиш и тој го загуби третото место на табелата. - Крајот на сезоната беше мошне разочарувачки за мене. Дадов сè од себе, за мене беше сон да се натпреварувам дури и за третото место во првенството. Ноќта пред трката не можев да спијам од возбуда, знаев дека имам добри шанси бидејќи бев побрз од Енеа, па ги ценев моите шанси како солидни и покрај лошите резултати од последните трки. Но, моторот откажа и јас морав да се повлечам. Не знам што точно се случи, но го чувствувам сето ова како најлош ден во мојата спортска кариера, без сомнение! За мене, гледајќи го постигнатото ниво во првенството, гледајќи колку е тешко да се оствари пласман меѓу првите десет, финишот меѓу првите тројца беше како сон. Не ја знам причината зошто откажа моторот, но тоа

која има дваесет и една трка. Никогаш не излетав, никогаш не се судрив. Понекогаш едноставно нема што повеќе да се направи! Првите тестирања за 2023 година се случија еден ден по трката во Валенсија, а до почетокот на сезоната ќе има уште неколку. Првата трка е закажана на 26 март во Португалија. • Александар Табаковски

од новиот век, успеа да постави свои рекорди со Михаел Шумахер како возач и Рос Браун како технички директор, за подоцна Мерцедес да го направи истото во ерата на турбо моторите која стартуваше во 2014 година. И таман кога човек ќе помисли

Откако во Бразил Ред Бул употреби тимски наредби најпрвин да го пропушти Ферстапен напред, а потоа и да го повика возачот да му ја врати позицијата на Перез, Ферстапен изјави дека нова епизода на тимски наредби само би го комплицирала крајот на сезоната. - Овој пат немаше тимски наредби, тоа е зафркната одлука за донесување. Можевме да пробаме да го блокираме Леклер, но дали тоа ќе беше ферски? Мислам дека немаше да биде најдобар начин како да ја завршиме сезоната. Личеше дека Чеко ќе го стигне, но сепак загуби многу време во мешаницата со Пјер и Алекс, а јас тоа го видов на екраните додека возев. Во моментот кога Чеко влезе во бокс ние сметавме дека тој треба да биде внимателен со гумите, но секогаш е лесно да се коментира по трката. Имено, додека Перез беше второпласиран и со мала предност пред Леклер, некаде во средината од трката на Јас Марина, Ферари употре-

Според соопштението на ФИА, медалот ќе биде уникатен личен спомен за одбележување на нивното врвно постигнување. Трката во Абу Даби беше вкупно 1.079 во хронологијата на Формула 1, а медалите ќе станат редовна пракса од идната сезона. Коментирајќи ја одличната

Често возачите мораат да направат реплики од некои трофеи доколку ги сакаат за себе.

учесници е да победуваш и да победуваш конзистентно. Ние сме тркачки тим во сопственост на фабрика за енергетски пијалаци

анализата на Кристијан Хорнер. Иако за време на гран при викендот Биното одлично ја спроведе мисијата околу обезбедувањето на второто место, на крајот сепак објави дека заминува од челната позиција во Ферари. Сепак, неговата контра анализа укажува дека тие по грешките со кои се компромитираа во овој шампионат, се посветиле на развојот за идната година.

12.2022 /01.2023 |

- Развојот на Ред Бул во текот на 2022 година се должи на неколку фактори. Тие имаа јасна задача дека треба да го направат нивниот болид полесен, додека тоа не беше случај со нас. Тие знаеја што треба да решат за да извадат перформанси од болидот. За нас беше многу покомплицирано бидејќи се трудевме да се подобриме преку развој на аеродинамиката, како и да го развиваме самиот концепт на болидот. Исто така, нашиот развоен пат заврши брзо, пред сè поради кратење на трошоците. Но сè уште постојат работи кои треба да ги преиспитаме. Дали донесовме правилна одлука да престанеме со развојот за 2022 и да се посветиме на следната година? Не знам! Тој одговор ќе ни го даде идната сезона. Можеби можевме да направиме подобар и соодветен развој на болидот во рамките на нашите напори. Тоа е едно од оние нешта што треба да се преиспитаат. Сепак, продолживме да се бориме до последната трка иако можеби никој не го очекуваше тоа. Имавме осцилации и постоеја трки каде што не бевме доволно добри, па сето тоа мора да се ревидира.

Сепак, освоивме второ место кај возачите и второ место кај конструкторите и на последната 22 трка се боревме за пласман на подиумот. Тоа е она што ми е важно на мене,- рече Матија Биното. За да биде приказната комплетна, во анализата се вклучија и од Мерцедес, кои во финишот на сезоната станаа речиси рамноправни ривали со првите два тима, што не беше случај на стартот од сезоната. - Имавме наши подеми и падови, но тоа е дел од она што се нарекува дека некој зони на болидот ги разбираме добро, а некои сè уште не. Од гледна точна на тоа колку го скративме задоцнувањето во однос на болидите пред нас, имавме огромен напредок, а тоа е можно само со добро разбирање на тоа каде лежат проблемите и на истите да се поработи како тим. Имаме самодоверба дека поседуваме алатки, како во воздушниот тунел, така и во одделенијата за развој и унапредување на перформансите, и тоа ни овозможува да им се приближиме на ривалите. Сè уште има празнина и последната трка во Абу Даби тоа го покажа. Тоа мора да биде надополнето во текот на зимата

Даби беше последен настап и за четирикратниот светски првак Себастијан Фетел. Тој во иднина нема да биде активен возач,

Предновогодишната атмосфера е погодно тло за мечтаење, но да се обидеме да ги издвоиме фактите. Фудбалерите испишаа историја со пласманот на европското првенство и потоа со успесите во квалификациите за светското, каде што стигнаа до баражот. Ракометарите веќе подолго време успеваат да наметнат континуитет во настапите на големите натпреварувања, и тоа во многу покус натпреварувачки ритам – една година се игра „европско“, а една година се игра „светско“. Во другите екипни спортови како кошарката и одбојката, имаме повремени проблесоци зависно од генерацијата, додека во поединечните спортови, особено онаму каде што нема квалификации, речиси редовно имаме претставници. Но, кога станува збор за авто-мото спортовите, ситуацијата не е едноставна како кај другите поединечни натпреварувања. Носители на правото на настап се тимовите, кои ги избираат возачите. Во неколку случаи досега видовме дека македонските возачи се пријавуваа за настап со свои тимови, што ги оптоваруваше во исто време да се грижат и за логистиката, и за финансиите, и за резервни делови, што уште не. Меѓутоа, и во такви услови имаме со што да се пофалиме. Двете титули на Иџе на европско се на ридски патеки, додека покрај него и Давидовски и Вуков започнаа свои кампањи на кружни патеки. Учеството на Давидовски со „вајлд карта“ на светското туринг првенство се покажа успешно и донесе резултат за историја. Не смее да се испушти ниту младиот Петар Богатиновски, кој минатата година дотурка до настап на светското првенство во картинг, што се одржа во Бахреин. Сума сумарум, да се оди на светско никогаш не е лесно но, сепак, е возможно. Во тој дух е и последната најава од Вуков кој објави трансфер од Порше Карера Куп Италија во официјалниот Порше Суперкуп, кој е претходница на Формула 1 трките. Ниту тој, ниту кој било друг од наведените не е „падобранец“, туку индивидуа

со голем стаж зад себе, како во Македонија, така и на балканските трки. Верувам дека нивните примери ќе ги охрабрат и другите да се „одважат“ и да се испробаат на повисоко ниво, иако таквиот ангажман бара и време и средства. Да беше лесно, досега сите ќе го практикуваа. Фактот дека само неколкумина се дел од нашата меѓународна тркачка историја, говори сам по себе за тоа дека во европскиот и светскиот крем не се влегува со ад хок решенија, туку со долга и напорна работа, но и успешен менаџерски пристап. Државната стратегија е посебно прашање, бидејќи решенијата што се даваат преку политичките канали треба да бидат рамноправно достапни и за оние што возат кајак и за оние што тренираат борачки спортови, па и за оние кои се дел од трките. За жал, во пракса не постои тело кое би се занимавало само со унапредување на авто мото спортовите, бидејќи тие одговорности делумно се надлежност на федерациите. Искуствата од другите развиени земји говорат дека голем број компании се занимаваат со поддршка на млади возачи или возачки школи, со што се забрзува нивниот развој. Федерациите за жал ретко даваат поддршка и нивната улога се сведува на администрирање на она што е поврзано со трките. Оттука, моето лично мислење е дека ако некогаш се чудиме зошто на големите светски натпреварувања има земји што со традиција се меѓу освојувачите на трофеи, мора да бидеме свесни за тоа дека за големите потфати другите се подготвуваат на поинаков начин, кој делува многу поорганизиран од она што во моментов ние го имаме како полигон за развој на јуниорските категории, а кои подоцна стануваат стожер на трките. Доволно

возила во 2022 година прерасна во своевидна манифестација. Секоја година се зголемува интересот да се биде дел од изложбата, како од публиката, така и од сопствениците на олдтајмери од земјава и од странство што доаѓаат во Кавадарци за да ги претстават своите возила. - Не е битно колку возила ќе се има, тука какви марки ќе се изложат. Особено важни и ценети се ретките и добро зачувани или реставрирани олдтајмери, потенцира Ташев. Тој вели дека во изминатите десет години секоја изложба е различна. Некои тука се првпат, а други секоја есен доаѓаат со олдтајмерите преку своите авто мото клубови или индивидуално. - Колекционерите на олдтајмери од земјава се почитуваат, соработуваат и си помагаат. Одиме на различни изложби, ние во Велес, Битола, Скопје, Охрид, а тие во Кавадарци. Годинава специјално на изложбата со свои олдтајмери се претставиле членовите на Олдтајмер клубот од Врање. - Беа изложени четири возила. Познатата „застава 101“ беше во одлично зачувана состојба. „Стојадинот“ го привлече вниманието на посетителите, особено кај младите и предизвика носталгија

ПУБЛИКАТА СЕ ИНТЕРЕСИРА ЗА НОВО – ОЛДТАЈМЕРИ

Митко Ташев вели дека изложбата поттикнува многу сеќавања кај постарата генерација, но го привлекува вниманието и кај помладите. - Целта е присутните, односно помладите да почнат да се интересираат за ново хоби - барање, купување и чување, колекционерство на стари возила - олдтајмери, за што се потребни љубов, трпение, посветеност. Не е едноставно да се репарира и одржува олдтајмер. Хобито е скапо, но вреди затоа што радоста и гордоста да си сопственик на олдтајмер се големи. За нас како Македонци е многу важно да покажеме дека имаме култура и ентузијазам за чување трајни вредности, во кои спаѓаат и ретките возила, појаснува Ташев. Со жал истакнува дека во земјава многу ретки и стари возила се фрлени на отпадите за старо железо или се продадени во странство. Исто така, смета дека овие возила треба да се репарираат и да се чуваат како дел од историјата на автомобилизмот на Македонија. По примерот на Дионис Пашлаков од Неготино, кој го формираше првиот музеј на олдтајмери во земјава, треба да се соберат и други вакви возила и да се направи голем музеј каде што ќе бидат изложени сите стари возила и со овие експонати ќе биде претставена историјата на автомобилизмот на Македонија од почетоците до денес. Но потенцира дека за овој голем проект е неопходна и поддршка од надлежните институции и од колекционерите. Сепак, тој се надева дека еден ден ќе се реализира музејот во кој младите генерации ќе се запознаваат со историјата на автомобилизмот во Македонија, а ќе биде интересен за домашните и странските посетители.

ВТОРПАТ ИЗЛОЖБА НА ОЛДТАЈМЕРИ НА „ВЕЛЕШКАТА ПИТИЈАДА 2022“ Во рамките на програмата на годинашната „Велешка питијада 2022“, фестивалот на највкусна велешка пита пастрмајлија и врвни македонски вина, вторпат се организира изложба на олдтајмери по должината на главната улица „Благој Ѓорев“ под кружниот тек „Авона“. Борче Саздов од олдтајмер клубот „King off the street“, кој ја организира изложбата со поддршка на Општина Велес, за „АМСМ Клуб Мобилити“ вели дека изложбата на стари возила во возна состојба што одамна ги нема или многу ретко може да се видат на македонските улици и патишта е многу привлечна за посетителите. На изложбата беа претставени 43 олдтајмери од повеќе градови во земјава: Скопје, Кочани, Штип, Кавадарци, Велес, имаше гостин и од Врање, кој се претстави со шведскиот автомобил „сааб“ произведен 1976 година.

НАЈСТАРИ ВОЗИЛА И РАЗЛИЧНИ МАРКИ Најстаро изложено возило на изложбата во Велес беше „опел капитан“ од 1941 година, реставрирано и сопственост на Љупчо Трајковски-Словенец од Скопје, кој досега го претставил на повеќе олдтајмер изложби во земјава. Автомобилот привлече големо внимание кај помладите посетители, но и кај повозрасните бидејќи ги потсети на старите филмови. Овој автомобил го користеле на снимањето на три македонски филма „Среќна Нова 1949“, „Ослободувањето на Скопје“ и „Сенките над Балканот“. Возилото има 2,5 мотор, шест цилиндри. Моделот е произведуван од 1938 до 1950 година и направени се 25.476 примероци. Трајковски изјави дека не го најмува возилото, туку го користи за лично задоволство и да й го покаже на јавноста на изложби. Го вози само на суво време за да не се оштети од влагата. На изложбата беа претставени и две возила од богатата колекција на Борче Мирчевски, прв поголем олдтајмер колекционер на Велес, кој беше и основач и прв претседател на велешкиот олдтајмер клуб. За жал, Борче трагично загина во сообраќајна незгода во едно од своите возила на 7 февруари 2020 година на влезот во Велес, во близина на Башино Село. На изложбата во Велес неговото семејство донесе две возила: „пежо 203“ произведено 1951 година и едно од неколкуте негови најомилени капри возила. Неговата традиција и љубов кон олдтајмерите ќе ја продолжат неговите малолетни синови Александар и Андреј. На изложбата постариот Александар зборуваше за возилата на својот татко Борче и за љубовта кон олдтајмерите што ја наследил од него. Потсети дека пред две години татко му Борче го репарирал автомобилот „пежо 203“, со мотор 1,6 и со пет брзини. Борче Мирчевски беше прв организатор на првата олдтајмер изложба во рамките на „Велешката питијада“ во 2016 година. Тогаш собра триесеттина вредни возила олдтајмери од колекционери од земјава, а имаше гости и од соседна Бугарија. На следните две манифестации не се одржа изложба, а потоа три години немаше ни „Велешка питијада“. Борче Мирчевски сакаше да направи музеј на олдтајмери во Велес, но тоа не се реализира поради неговата прерана смрт. Неговиот клупски колега Борче Саздов за „АМСМ Клуб Мобилити“

обновливите извори на енергија го претвора во зелен лидер на континентот, но и во светот. Уругвај е исправен пред низа од проблеми заради климатските промени. Заради претежно низински релјеф најмногу страда масовно распространетото сточарство, но и земјоделството. Гранки кои се главен извор на приходи за опстанок на населението.

Од друга страна заради брегот кој се протега во должина од околу 700 километри подеднакво страда и морскиот свет кого во Уругвај го има во изобилство. Мешањето на топлата океанска струја на Атлантскиот океан која доаѓа од Север и ладната струја која доаѓа од Југ создава еден од најпродуктивните водни системи на светот. Крајбрежјето на Уругвај е природно престојувалиште, но и миграциска рута на китови, делфини, фоки, морски лавови, риби, ајкули, морски желки, морски птици и други видови. Уругвајците се обидуваат да го спасат и ревитализираат богатиот морски живот преку низа од активни програми. За таа цел Extreme E договори трајно партнерство со OCC – Organization for Cetacean Conservation, невладината организација која изведува обемна програма за зачувување на морскиот свет и држи обуки за развој на морски екотуризам. Тие сметаат дека преку одржливо риболовство и туризам ќе се сочува рибниот фонд и воедно ќе се обезбедат средства за натамошно сочувување на морскиот свет. Посебно внимание се насочува кон подобрување на дигиталниот каталог за фотографска идентификација на китовите кои постојано минуваат крај брегот на Уругвај и се најважниот морски вид кому му треба заштита. Но, тука е и грижата за цели колонии на малиот морски лав и посебниот вид на крзнени фоки стационирани на островот Лобос кој се наоѓа на само осум километри од брегот. Фасцинантно е колку една мала држава може толку многу да биде насочена кон создавање на обновливи извори на енергија. Енергетскиот систем на Уругвај го сочинуваат само хидроелектрични централи и полиња со ветерници. Всушност кога станува збор за електрична енергија добиена од ветер придобивките на Уругвај во светски рамки го ставаат на лидерска позиција заедно со држави како Данска, Ирска и Португалија. Имено дури 99,9% од домовите се поврзани на електричната мрежа. Токму отсуството на фосилни горива е уште една од причините зошто електричната одисеја одлучи годинешното финале да се одржи токму тука. Пред стартот на финалната трка четири тима се во можност да ја освојат годинешната титула. Тоа се: Rosberg X Racing, X44 Vida Carbon Racing, Acciona Sainz XE Team и No.99 GMC HUMMER EV Chip Ganassi Racing. Меѓусебните дуели од првата квалификациска сесија плус двете рунди од втората ги оформија двете групи од по три тима кои ќе се натпреваруваат во првата и втората полуфинална група. По квалификацијата преостана-

тите четири тима останаа да ја возат лудата трка, за најбрзиот да оди директно во финалето. Во првата полуфинална група тимовите на Veloce Racing, ABT Cupra XE и No.99 GMC HUMMER EV Chip Ganassi Racing се бореа жестоко на својот пат кон финалето. Со постојани престигнувања и возење на нож победата му припадна на тимот на Veloce Racing. Втор низ целта мина тимот на No.99 GMC HUMMER EV Chip Ganassi Racing, а веднаш зад нив тимот на ABT Cupra XE. Меѓутоа низата грешки кои ги направија возачите на No.99 GMC HUMMER резултираа со казнени секунди кои беа доволни за да го фрлат тимот на последната позиција. Така Veloce Racing и ABT Cupra XE продолжија директно во финалето. Во втората полуфинална група борбата меѓу тимовите Genesys Andretti United Extreme E, NEOM McLaren Extreme E и Acciona Sainz XE Team беше уште пожестока. Тимот на Acciona со Лајла Санц зад волан стартуваше

молскавично и поведе, меѓутоа Кејти Мунингс од Genesys Andretti и Ема Гилмор од NEOM McLaren ја престигнаа на првото свртување. Шпанката успеа да се врати и во обид да ја престигне Гилмор се преврте. Mоментумот од превртувањето го исправи возилото повторно на тркала й дозволи на Санц да стигне до целта. Сепак, тоа не беше доволно за пласман во финалето каде се најдоа Genesys Andretti и NEOM McLaren. Победата отиде во рацете на Х44 Vida Carbon Racing единствениот тим кој заврши без последици и казни. Најголем губитник беше тимот Rosberg X Racing, го оштетија возилото во дуел со тимот JBXE, a на крај беа дисквалификувани. Тимот на JBXE не ја заврши трката, додека тимот на Xite Energy Racing беше казнет. Во финалето се најдоа победниците и второпласираните од двете полуфинални трки, односно тимовите на Veloce Racing и ABT Cupra XE и на Genesys Andretti и NEOM McLaren, додека петтиот тим Х44 Vida Carbon Racing дојде директно по победата од лудата трка. Без оглед на желбата за победа трката течеше релативно смирено и му овозможи на тимот ABT Cupra XE да ја однесе првата победа годинава. Втор заврши тимот на NEOM McLaren, а трет тимот Х44 Vida Carbon Racing. Без оглед на третата позиција Х44 Vida Carbon Racing со Себастјан Лоеб и Кристина Гутиерез зад волан освоија доволно бодови за да ја освојат и шампионската титула. Тимот на Rosberg X Racing мораше да се задоволи со второто место, а тимот Acciona Sainz со третото. После петте трки од годинешниот шампионат на Extreme E, тимот X44 успеа да освои 86 бода, само два повеќе од второпласираниот тим RXR кој има 84 бода. Третопласираниот тим Acciona Sainz со своите 66 бода и бездруго беше далеку од борбата за годинешната титула. • Љубомир Анастасовски

ова не е случајност туку плод на настојувањата на претседателот на Toyota, Акио Тојода. Tој е главен поборник за враќањето на Јапонија на светската рели сцена. И би рекле со причина бидејќи ова последно рели од сезоната се покажа во светло на вистински спектакл исполнет со драма и неизвесност буквално до пред самиот крај. Релито стартуваше во четврток навечер и се возеше низ градскиот парк на Тојота каде илјадници фанови можеа да уживаат гледајќи како рели-монструмите сечат низ темницата со дополнителните светла поставени на хауба. Исклучително атрактивен брзински испит кој за жал беше прекинат после стартот на дваесеттиот екипаж заради тешката несреќа на локалниот херој Тошихиро Араи кој порано успешно се натпреваруваше во Светскиот шампионат во рели за сериски модификувани автомобили – PWRC и беше шампион во својата класа во 2005 и 2007 година. Испитот го освои Себастијан Ожие кој од ова рели има нов совозач Винсент Ландаи, додека во рамките на 1,2 секунди беа наредени Крег Брин, От Танак, Тиери Нувил, Кале Рованпера и Елфин Еванс. И секој од нив со исчекување за исходот на првиот вистински ден од релито. Рованпера беше најбрз на првиот испит во петок наутро, тесно следен од Нувил кој заврши само 1,8 сек. зад него. Останатите веќе заостануваа повеќе од 5 секунди. Единствен кој имаше добро време на минување беше Ожие, но дупна гума, ја менуваше и загуби повеќе од две минути со што буквално беше декласиран за постигнување на подобар резултат до крајот на релито. Овој испит имаше несреќен крај и за Дани Сордо. Неговиот автомобил Hyundai i20 N се запали кон средина на испитот. И покрај настојувањата да го изгаснат со помош на другите екипажи кои наидуваа зад него тоа не успеа и автомобилот изгоре до шасија. Среќа Сордо и совозачот Кандидо Карера се извлекоа неповредени. Испитот беше прекинат, а на останатите натпреварувачи им беа дадени преодни времиња. Заради доцнење беше откажан и вториот испит од денот. Така натпреварувачите беа упатени кон третиот кој, исто така, беше прекинат заради несреќата на Крег Брин. Овој испит требаше да се вози по втор пат како последен од денот, но штетата на безбедносните бариери што при излетувањето ја направи Брин не можеше да се поправи во кус рок и тој беше откажан. Во овој скратен формат на денот победата ја однесе Еванс тесно следен од Нувил и Рованпера распоредени во само 5 сек.. Танак заврши четврти, а домашниот херој Такамото Катсута беше петти.

Мечеви се кршеа од битката меѓу Еванс и Нувил која се водеше во саботата, буквално низ целиот натпреварувачки ден. Возачите се жалеа на исклучително непредвидливите услови и лизгавата подлога која не дозволува опуштање и не простува грешки. Сепак, најупорните истраеја до крај. Еванс и Нувил беа толку брзи што остатокот од конкуренцијата не можеше да ги допре. Кале се повлече уште утрото откако два пати дупна гума и стигна на првиот сервис на бандаж. До крајот на релито му остана само да тестира менувајќи го сетапот и собирајќи податоци за релито в година. На крајот од денот Нувил беше тој кој успеа да победи крадејќи му на Еванс четири секунди. Трет беше Танак. Тој ја наследи третата позиција од Рованпера и заостануваше зад водечката двојка безмалку 40 секунди. Катсута со преку една минута заостанување беше четврти, а Ожие на толку откажувања стигна до петтото место со скоро три минути дефицит.

Неделата осамна во очекување на едно возбудливо финале кое за жал не се случи. Временските услови, потенцијалниот дожд и вистинскиот избор на гуми го пресудија последниот ден од релито. Нувил советуван од својата метеоролошка екипа се одлучи за гуми за дожд со подеднакво распределена мешавина од тврда и мека смеша. Еванс не веруваше дека ќе врне и одбра гуми за суво со пола на пола поделена мешавина од тврда и мека смеша. Се покажа дека Еванс беше во право. Првиот испит од денот му одеше во прилог и тој го декласираше Нувил. Но, веќе на вториот заради недоразбирање со совозачот Велшанецот удри во камен крај патот и дупна гума. Тука застанаа сите негови желби за победа на домашното рели на неговиот тим. Нувил остана сам на врвот. Можеше да се опушти и со контролирано возење да стигне до својата втора победа во сезоната. За волја на вистината предвидениот дожд на Нувил сепак дојде на

Проектот „Формула 1 во училиштата се спроведува веќе втора деценија и преку него се дава поттик на младите вљубеници во авто-мото спортот да ги направат првите чекори во техничкиот дел, со што можеби ќе ја трасираат и својата понатамошна професионална кариера. Во текот на 2022 година, идејата на неколку македонски ученици од една скопска гимназија стана реалност. - Аерт Рејсинг, најпрвин се оформи во СУГС „Орце Николов“ како тим кој за првпат ќе учествува на големото финале на најголемиот СТЕМ натпревар во Светот - F1 in schools (www.f1inschools.com). Тимот го оформија Мирослав Мишоски и Марио Блажевски, тековни ученици во 3-та година. Во тимот се приклучија уште 3 члена со кои успешно ја исполнивме нашата цел - учество на F1 in schools на Silverstone, UK. Чувството е навистина уникатно да ја претставуваш твојата земја рамо до рамо со сите други земји од светот. Со собраното искуство и стекнатите пријатели, решивме Аерт Рејсинг да стане мрежа на средношколци кои се заинтересирани во науката и мотоспортот и со чие знаење ќе може

Тоа се должи на неколкуте општествени кампањи кои ги воведовме со цел подобрување на општественото добро, како „Жени во мотоспортот“, учество во кампањата на ФИА за безбедни патишта „Safety roads“, самоодржливост и екологија со акцент на опасните последици кои ни ги носи глобалното затоплување и обуката на младите да работат самоодржливо и да го искористат потенцијалот на ѓубрето кое го исфрлаат преку работилници.

лојалност и почитување. Аерт Рејсинг, во последните неколку седмици достигна голем рејтинг помеѓу скопските гимназијалци, бидејќи обединува секакви профили на луѓе - програмери, екологисти, машински инженери, математичари, дури и филозофи!

на „NASA Space Apps challenge 2022“ на национално ниво и доби шанса дел од тимот да го посетат „Nasa Space Kennedy“ центарот во Флорида, САД. Следните планови на Аерт се, најпрвин проширување на групата која моментално брои околу 20-на членови и оформување на специјализирани подгрупи и подтимови кои ќе бидат способни да изработат една прецизна задача од една област. Понатаму, Аерт Рејсинг цели кон учество на поголеми светски признаени натпревари од областа на мотоспортот и роботиката. Поконкретно, целиме кон крајот на 2024-та година да бидеме целосно спремни за натпреварот „Formula Student“, каде што тимовите „од нула“ треба

Подарувањето може да започне! Брзо, лесно и со само неколку клика онлајн, подарете им ја вашата омилена членска картичка на своите пријатели. АМСМ членска картичка е вистински избор за новогодишен подарок од повеќе причини, веќе добро познати за вас како наши АМСМ членови. Следете ги чекорите подолу и пријатно изненадете ги пријателите со една картичка, а многу поволности во текот на целата година. Еве што треба да направите: • Oтворете ја нашата веб страница - www.amsm.mk; • На почетната страница, во менито кликнете на копчето „Зачленете се!“ за да пристапите до можноста за онлајн купување и подарување АМСМ членски картички; • Изберете го типот АМСМ членска картичка за физички лица (Europe Premium, Classic, Light или Velo) што сакате да ја подарите и под неа кликнете на копчето „Подари“; • Внесете ја вашата лична порака и посакајте среќни празници.

Оваа порака ќе пристигне на електронската адреса на оној на кој му подарувате. Одете „Понатаму“. • Внесете ги вашите основни податоци и податоците на оној на кој му подарувате и одете „Понатаму“. • Изберете начин на доставување „По пошта“ за бесплатно доставување на АМСМ членската картичка на домашната адреса на оној на кој му подарувате. Оној на кој му подарувате ќе ја добие вашата порака на својата електронска адреса, а по телефонската потврда на податоците, по пошта ќе ја добие и својата АМСМ членска картичка, вашиот подарок.