MENSENLEVENS ALS INZET VAN EEN WREED POLITIEK SPEL

Ben je in Iran, kom dan zo snel mogelijk terug naar België: zo luidde in december de oproep van Buitenlandse Zaken aan alle Belgen in Iran. De reden was “het toenemende risico op willekeurige arrestatie”. Mensen vasthouden en vervolgens als drukkingsmiddel gebruiken: kan dat zomaar? Wat wil Iran bereiken? En hoe stoppen we dit soort gijzeldiplomatie? We vragen het aan Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen.

van een bomaanslag op een bijeenkomst van de Iraanse oppositie in Parijs.

“Minister van Justitie Van Quickenborne heeft verklaard dat de opsluiting van Olivier Vandecasteele een rechtstreeks gevolg is van de veroordeling van Asadi”, zegt De Graeve. “Dat voedt uiteraard onze bezorgdheid dat Olivier als pasmunt wordt gebruikt door het Iraanse regime: geef ons Asadi terug en jullie krijgen Vandecasteele.”

Bittere Ernst

Op het moment van schrijven zit Olivier Vandecasteele precies één jaar opgesloten in Iran. Hij werd opgepakt op 24 februari 2022 en zou veroordeeld zijn tot 40 jaar celstraf, een zware geldboete en 74 zweepslagen. “Voor zover we weten heeft nog niemand in België een officieel vonnis gezien”, zegt Wies De Graeve. “Volgens Iraanse media heeft zijn veroordeling te maken met spionage en het tegenwerken van de nationale veiligheid. Dat soort vage nationale veiligheidsaanklachten wordt wel vaker gebruikt door Iran om mensen arbitrair op te sluiten.”

Foltering

Dat ook Olivier Vandecasteele slachtoffer is van willekeurige opsluiting, lijdt volgens Amnesty International geen twijfel. De mensenrechtenorganisatie verwijst naar het recht op een eerlijk proces dat in Vandecasteeles geval zeer ernstig geschonden is.

Wies De Graeve: “Na zijn arrestatie belandde Olivier in de Evin­gevangenis in Teheran, een plek die berucht is omdat gevangenen er worden mishandeld. Hij mocht geen advocaat kiezen om hem bij te staan en heeft zijn detentie nooit serieus kunnen betwisten. Zijn cel was in de kelder, het was er ijskoud, maar hij kreeg geen trui, schoenen of sokken om zich te beschermen. Hij zat er in eenzame opsluiting en mocht geen contact hebben met medegevangenen. Beeld je in: maandenlang alleen in een kille ondergrondse cel waar het felle kunstlicht non­stop aan is. Zo’n toestand komt neer op foltering, fysiek en psychologisch. Na een half jaar werd hij overgebracht naar een andere locatie die Iran tot op vandaag geheimhoudt.”

Zoeken we naar de ware reden van de Iraanse autoriteiten om Vandecasteele vast te houden, dan valt algauw de naam van Asadollah Asadi. Deze agent van de Iraanse staatsveiligheid zit in België een celstraf van 20 jaar uit voor het plannen

Iran zou daarmee niet aan zijn proefstuk toe zijn. Ahmadreza Djalali, de ter dood veroordeelde Iraans­Zweedse wetenschapper die als VUB­gastdocent ook een duidelijke link heeft met België, wordt al jaren door Iran ingezet als pion in een wreed politiek spel. Gedetailleerd onderzoek van Amnesty International bewees dat hij risico loopt om te worden geëxecuteerd uit wraak voor niet­ingewilligde Iraanse eisen. “Een week voordat in België eind 2020 de rechtszaak tegen Asadi begon, werd Ahmadreza overgebracht naar een isoleercel en kreeg hij te horen dat hij een week later zou worden geëxecuteerd. Zo’n dreigement herhaalde zich enkele dagen nadat in Zweden een levenslange gevangenisstraf was geëist tegen een voormalige Iraanse functionaris die betrokken was bij misdaden tegen de mensheid in Iraanse gevangenissen”, licht De Graeve toe.

“Het vasthouden van iemand met de bedreiging die te doden als er niet aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan, is gijzeling. Dat is een internationaal misdrijf. Toch blijven de Iraanse autoriteiten gijzelpraktijken toepassen, onder meer om verdere arrestaties en vervolgingen van Iraanse functionarissen buiten Iran af te schrikken.”

Voorbeelden van willekeurige detentie in Iran zijn er helaas genoeg. Zo’n situatie kan vele jaren duren. En ze kan ook fataal aflopen. De Graeve bevestigt: “In januari werd de Brits­Iraanse politicus Alireza Akbari opgehangen. Weerzinwekkend. Ook hij werd beschuldigd van spionage, nadat hij gefolterd was tot hij “bekende”. Soms weigeren de autoriteiten opzettelijk medische zorg. Hierdoor overleed vorig jaar een Australisch­Iraanse man in hechtenis. Ook bij Ahmadreza is de executie al een paar keer heel dichtbij geweest. Het is helaas dus wel een realiteit. Het zijn geen symbolische straffen, het is bittere ernst.”

Patroon

Wat moet er dan gebeuren om Iran te doen stoppen met het willekeurig oppakken van mensen uit het buitenland of met een dubbele nationaliteit, om ze vervolgens te gebruiken als onderhandelingsmiddel? België is lang niet het enige land dat geconfronteerd wordt met de politiek van gijzelneming door Iran. Volgens De Graeve is er een duidelijk patroon te zien. En om dat patroon te doorbreken, moet de druk niet alleen vanuit België komen, maar vanuit alle landen waarvan onderdanen willekeurig vastzitten in Iran.

“De kern van het probleem is straffeloosheid: Iran blijft dit soort dingen doen omdat het ermee wegkomt. Die cyclus doorbreken is cruciaal. Om dat te bereiken, moet er meer en beter samengewerkt worden. België of Zweden of eender welk ander land alleen volstaat niet.”

“Alle landen waarvan onderdanen worden vastgehouden in Iran, moeten nagaan of het om een gijzeling gaat en verdere stappen nemen”, vervolgt De Graeve. “Welke functionarissen zijn verantwoordelijk? Dat moet onderzocht worden. Bij voldoende bewijs moet de staat hen vervolgen volgens de regels van een eerlijk proces. Het Verenigd Koninkrijk is vorig jaar nog een onderzoek gestart na de vrijlating van de Brits­Iraanse Nazanin Zaghari­Ratcliffe. Iran hield haar jarenlang gegijzeld, wellicht om de Britten te dwingen een oude militaire schuld af te betalen.”

Geen Eiland

Amnesty International voert al lang campagne voor de vrijlating van Ahmadreza Djalali. Sinds vorig jaar wordt ook actie gevoerd voor Olivier

Vandecasteele. Petities voor hun vrijlating haalden in beide gevallen meer dan 100.000 handtekeningen in ons land. Op de vraag of die druk vanuit de publieke opinie werkt, antwoordt De Graeve volmondig ja. “Ook andere afdelingen van Amnesty International brengen deze zaken onder de aandacht. De druk op Iran komt zo van verschillende kanten. En dat kan een verschil maken. Iran is geen eiland. Het land heeft economische en diplomatieke belangen.”

“Een van de basiselementen om verandering te brengen, is aandacht vragen en mensen mobiliseren”, besluit hij. “Neem nu de zaak Djalali. Al verschillende keren werd zijn executie aangekondigd, maar het kwam gelukkig nooit zover. Het hielp dat we daar telkens de schijnwerpers op konden zetten. Natuurlijk hebben we niet alles in de hand en het gedrag van Iran blijft uiterst onvoorspelbaar. Maar zorgen dat iemand niet vergeten wordt, is vaak de beste bescherming.”

Dit magazine ging begin maart in druk. Kijk voor het laatste nieuws over Ahmadreza Djalali en Olivier Vandecasteele op www.amnestyinternational.be.

Ahmadreza Djalali

Op 26 april zit Ahmadreza Djalali zeven jaar in de cel. De Zweeds­Iraanse wetenschapper en VUB­gastdocent werd opgepakt toen hij op werkbezoek was in Iran. Een oneerlijk proces eindigde met het ergst mogelijke vonnis: terdoodveroordeling. Sindsdien dreigt Iran met executie. Er is bewijs dat het land dat doet uit wraak voor Iraanse eisen die niet worden ingelost.

Ahmadreza, zijn vrouw Vida en hun twee kinderen (intussen 20 en 11 jaar) leven met grote angst en verdriet, maar ook in de hoop dat op een dag gerechtigheid zal zegevieren. Laat hen weten dat ze er niet alleen voor staan.

Stuur Een Boodschap Naar Ahmadreza En Zijn Familie

1 Schrijf een kaartje voor Ahmadreza, Vida en de kinderen. Een brief, foto, tekening of andere creatie kan ook.

2 Schrijf je boodschap bij voorkeur in het Engels, zodat ze je begrijpen.

Olivier Vandecasteele

De Belg Olivier Vandecasteele heeft jaren gewoond en gewerkt als hulpverlener in Iran. Vandaag wordt hij er willekeurig vastgehouden door de Iraanse autoriteiten. Hij is gefolterd, langdurig opgesloten in een isoleercel en volgens Iraanse media veroordeeld tot 40 jaar celstraf. Amnesty International pleit samen met de familie en vrienden van Olivier voor zijn vrijlating. Help mee door zijn zaak in de aandacht te houden en zijn verhaal zichtbaar te maken in het straatbeeld.

HELP OLIVIER DOOR EEN AFFICHE UIT TE HANGEN

1 Ga naar www.amnestyinternational.be/OVDC voor een affiche die oproept tot de vrijlating van Olivier Vandecasteele.

3 Verstuur je boodschap tegen 10 april naar: Amnesty International Vlaanderen t.a.v. Ahmadreza Djalali en familie

Waversesteenweg 169

1050 Brussel

(wij sturen je post door naar Zweden, waar de familie van Ahmadreza Djalali woont)

2 Bestel de gratis affiche of print hem uit.

3 Hang de affiche voor je raam of op een andere plaats (sportclub, school, winkel …) waar veel mensen voorbijkomen.

Schrijfactie

GRIEKENLAND, TREK AANKLACHTEN

Tegen Sarah En Se N In

In de cel belanden omdat je mensen redt? Het overkwam

Sarah Mardini (27) en Seán Binder (28), die als vrijwillige redders werkten op het Griekse eiland Lesbos. Hun taak was boten in nood spotten, mensen op de vlucht uit het water helpen en hen warme dekens geven. Sarah kent als geen ander de gevaren van zo’n tocht: in 2015 ontvluchtte ze zelf de oorlog in Syrië met een bootje. Het verhaal van Sarah en haar zus Yusra werd onlangs nog verfilmd door Netflix in ‘The Swimmers’.

Sarah en Seán zaten meer dan 100 dagen in de cel tot ze in december 2018 voorwaardelijk vrijkwamen. Een reeks aanklachten tegen hen zijn intussen verjaard, maar ze worden door de Griekse autoriteiten wel nog aangeklaagd voor o.a. mensensmokkel, spionage en lidmaatschap van een criminele organisatie. Als Sarah en Séan schuldig worden bevonden, riskeren ze allebei tot 25 jaar cel.

Schrijf een brief of e-mail naar de Griekse autoriteiten en eis dat ze alle aanklachten tegen Sarah en Seán laten vallen.

Stuur naar:

Ministry of Citizen Protection

Minister Takis Theodorikakos

P. Kanellopoulou 4, 101 77, Athens, GREECE

E: minister@yptp.gr

Stuur een kopie naar:

Ambassade van Griekenland

Ambassadeur Dionyssios Kalamvrezos

Karmelietenstraat 10

1000 Brussel

E: gremb.bru@mfa.gr

Sinds het ontstaan van Amnesty International in 1961 schrijven mensen brieven om onrecht te doen stoppen. Ook vandaag zorgen deze brieven uit alle hoeken van de wereld ervoor dat rechtvaardigheid werkelijkheid wordt.

ONTDEK MEER SCHRIJFACTIES amnesty-international.be/schrijfacties

Voorbeeldbrief

Dear Minister,

(Datum, plaats)

It is shocking that in Greece you can go to jail for saving lives. This is what happened to rescue workers Sarah Mardini and Seán Binder who spent over 100 days in jail before being released on bail.

No government should ever make criminals of people helping refugees, instead of doing more to protect a refugee’s right to find a safe place to live. When people need to escape conflict, torture or other abuses in their countries, they often have no option but to make highly dangerous journeys to reach safety.

Please ensure that all charges against Sarah Mardini and Seán Binder are immediately dropped and acknowledge the legitimacy of humanitarian actions and the activities carried out by people acting in defense of refugee and migrant rights.

Yours sincerely, (Jouw naam)

Heb je antwoord gekregen van de autoriteiten?

Laat het ons weten! Zie contactgegevens in de colofon vooraan.

Raif Badawi is een blogger en activist uit Saudi­Arabië. Hij schreef vrijuit over de samenleving en startte een online platform om te debatteren over religie en maatschappij. Maar de Saudische autoriteiten duldden zijn kritiek niet en in 2012 werd Raif gearresteerd door de Saudische politie. Zijn vrouw Ensaf Haidar verhuisde daarop met de drie kinderen naar Canada. Ook hun leven werd bedreigd en alleen in het buitenland zouden ze veilig zijn. Vanaf het moment van de arrestatie schoot Amnesty in actie. Voor Raif maakte de massale internationale aandacht een verschil, maar ook voor Ensaf en de kinderen.

Ensaf zegt daarover: “De vele boodschappen die ik de voorbije jaren via Amnesty ontving van supporters ontroerden me diep, maar gaven me vooral kracht, inspiratie en erkenning. Mijn dankbaarheid is enorm.”