. საფრანგეთის ისტორია, კულტურა, გეოგრაფია 2019
რუკა
სტრაბონი “ისეთი შთაბეჭდილება იქმნება, თითქოს განგებამ აღმართა მთები, მოაახლოვა ზღვები,მიუთითა კალაპოტი მდინარეებს, რათა ამ ქვეყნისგან შეექმნა დედამიწაზე ყველაზე აყვავებული კუთხე”.
.პირველყოფილი საზოგადოება საფრანგეთის ტერიტორიაზე ქრ.შ-მდე VII-VI საუკუნეებში ხმელთაშუა ზღვის სანაპიროზე კოლონიები დაარსეს ფინიკიელებმა და ბერძნებმა (მარსელი). კელტები იწყებენ გალიის ტერიტორიის ათვისებას ბრინჯაოს ხანაში. იულიუს კეისარი “გალებთან ომი”
წელი კატალაუნის ბრძოლა
გალიის
ატილას მეთაურობით.ატილამ წააგო და
გალიის ტერიტორია.
451
ტერიტორიაზე შეიჭრნენ ჰუნები
დატოვა
დაპყრობას გერმანული ტომები სვევები და ტევტონები ცდილობდნენ( იულიუს კეისარმა განდევდა სვევები 60 წ.)
რომაული გალია პუნიკრი ომები რომის ხელში გადავიდა არამარტო გალია არამედ პირინეის ნახ.კუნძულზე კართაგენი. 2. მასალიამ დახმარება კელტების წინააღმდეგ რომს სთხოვა.
გალიის
3.
ტერიტორიის
ფრანკთა სახელმწიფო გერმანელი ტომები იყვნენ ფრანკები. 486 წ სუასონის მახლობლად ხლოდვიგის მეთაურობით ფრანკებმა დაამარცხეს რომაელთა ჯარი და საფუძველი ჩაეყარა ფრანკთა სახელმწიფოს.
ხლოდვიგი (486-511) მეროვეის შთამომავალი იყო, ამის გამო ეწოდა დინასტიას მეროვინგთა. 496 წელს ფრანკებმა მიიღეს კათოლიკეობა.
სალიკური სამართალი მეცნიერების ვარაუდით შეიქმნა V საუკინის ბოლოს VI საუკუნის დასაწყისში. ალოდი-მიწის მემკვიდრეობით გადაცემა ხდებოდა არა მხოლოდ ვაჟზე არამედ ქალიშვილზეც.
ქრისტიანობის გავრცელება გალიაში რომაელების დაპყრობის შემდეგ დაახლოებით I-II საუკუნები. (313 წელი მილანის ედიქტი).
-კარლოს მარტეტი (ურო)-პიპინ
გამარჯვება მოიპოვა
(კაროლინგების დაწინაურება) მაიორდომი-მსახურთხუცესი, მაიორდომები დაწინაურებულები იყვნენ მეროვინგთა სამეფო კარზე. “ზარმაცი მეფეებს”უწოდებდნენ მეფეებს. ავსტრიის მაიორდომი პიპინ ჰერისტალიელი
მოკლე
წელს
ბრწყინვალე
არაბებზე
კაროლინგების დროინდელი გალია
კარლოს მარტერმა 732
პუატიეს ბრძოლაში
მიწათმფლობელობის
განსაკუთრებული ფორმა
მიმაგრებული
აჯილდოებდა.თუმცა
სამხედრო სამსახურზე უარის თქმის
შემთხვევაში მათ ეს მიწები ჩამოერთმეოდათ.
ბენეფიციუმი
კარლოს მარტერი სხვადასხვა თანამდებობაზე ნიშნავდა სანდო პირებს. ამ სამსახურის სანაცვლოდ მათ მიწის ნაკვეთები და ამ მიწებზე
გლეხებით
შვილმა
.
კარგი ურთიერთობა დაამყარა (პაპმა ხელმეორედ აკურთხა და რომაელი პატრცის წოდება მიანიჭა)სანაცვლოდ , პიპინმა ალპები გადალახა და პაპის მოწინააღმდეგე ლანგობარდები დაამარცხა. მათ რავენასა და რომის ოლქების ქალაქები წაართვა და პაპს გადასცა ამით საფუძველი ჩაეყარა პაპის ოლქს.
მარტერის
პიპინ მოკლემ 751 წელს უკანასკნელი მეროვინგი მეფე ბერად აღკვეცა და მეფე გახდა
1.საზღვრები გააფართობა
რომის პაპთან
“კონსტანტინეს ნაბოძვარი” პაპის საერო ხელისუფლების დასადასტურებლად შექმნეს აღნიშნული დოკუმენტი. საბუთის თანახმად კონსტანტინე დიდმა , რომელიც რომის პაპმა მონათლა ქრისტიანად, მას საიმპერატორო ძალაუფლების დამადასტურებელი სიმბოლოები მეწამული მოსასხამი და ოქროს დიადემა , ასევე ქალაქი რომი და მის გარშემო ქალაქები უბოძა. (ლორენცო ვალამ დოკუმენტის სიყალბე დაამტკიცა )
კარლოს დიდი (768-814) ცნობები კარლოს დიდის შესახებ გადმოცემულია ფრანკ ისტორიკოს ეინჰარდის ნაწარმოებში “ კარლოს დიდის ცხოვრება” პიპინ მოკლეს ვაჟი- პიპინ მოკლემ სამეფო ორ ვაჟს კარლოს და კარლომანს გადაუნაწილა. საქსების წინააღმდეგ იბრძვის მიზეზი კი იყო ის რო ისინი ქრისტიანობის მიღებაზე უარს ამბობდნენ და მეორე საქსონიაზე გადიოდა სავაჭრო გზა, რომლითაც შემოჰქონდათ რკინის მადანი იარაღის დასამზადებლად. კარლოსმა დაიმორჩილა სლავური ტომები და ავარებიც.
ლანგობარდების
.
შემოიერთა
იტალია
მან დააბრუნა
განდევნილი რომის პაპი ლეონ III.
1.ბრძოლა
წინააღმდეგ. კარლოსმა
თითქმის მთელი
. 800 წელს
მტრის მიერ
. 2. 778- კარლოს დიდი ესპანეთში არაბების წინააღმდეგ ლაშქრობს. მათ სურდათ ხელში ჩაეგდოთ სარაგოსა, მაგრამ საწადელს ვერ მიაღწიეს. რონსელვანის ხეობაში ფრანკებს თავს დაესხნენ ბასკები.დაღუპულთა შორის იყო გრაფი როლანდი. ამ სიუჟეტზე შეიქმნა სიმღერა როლანზე(მხოლოდ ქრისტიანი ბასკების ნაცვლად ნაწარმოებში გამოყვანილია მუსულმანი არაბები). საბოლოოდ არაბები დაამარცხა კარლოსმა და დაარსა ესპანეთის მარკა.
კარლოს დიდი 804-კარლოსმა დაიმორჩილა საქსონია 800 წელს მან დააბრუნა მტრის მიერ განდევნილი რომის პაპი ლეონ III.
800-
აკურთხა. .
რომში წმინდა პეტრეს ტაძარში კარლოს დიდი პაპმა იმპერატორად
“კაროლინგური
.
აახენში მდებარეობდა აკადემია.თავად გვიან
ისწავლა
. კარლოსი გამოცხადდა არა მარტო ფრანკების არამედ რომაელების იმპერატორად. ამ ფაქტმა ბიზანტიის გაბრაზება გამოიწვია, მაგრამ შეეგუენ კარლოსის გაიმპერატორებას დას. რომში მეფობის კანონიერებაზე განაცხადა, რომ ის ღმერთისგან იყო
.
ნაბოძები და არა პაპისგან
რენესანსი” -რაც გამოიხატა კულტურული ცხოვრების გამოცოცხლებაში
წერა-კითხვა. მის დროს განათლება უნდა მიეღო თავისუფალ მოქალაქეების შვილებს აუციებლად.
საღვთო რომის იმპერია
აახენის კაპელა
კარლოს
რეფორმები. ქვეყანა დაჰყო საჰერცოგოებად და საგრაფოებად მარკები-სასაზღვრო ოლქი ( მის გამგებლებს მარკგრაფები ერქვათ)
დიდის
კარლოს დიდის იმპერიის დაშლა 843 წ. ვერდენის შეთანხმებით იმპერია დაიშალა. კარლოს დიდის იმპერიის ნანგრევებზე შემდგომში აღმოცენდა სამი დიდი სახელმწიფო 1.საფრანგეთი 2. გერმანია 3. იტალია ლუი ღვთის მოსავმა (მოშიშემ) 843 წლის ხელშეკრულებით იმპერია თავის სამ ვაჟს გაუყო
768-814 კარლოს დიდის
778- ლაშქრობა ესპანეთში
800 კარლოს დიდის კურთხევა იმპერატორად
843 ვერდენის შთანხმება
ღვთისმოსავი
მნიშვნელოვანი თარიღები
მეფობა
-იმპერიის დაშლა
წ. კარლოსის გარდაცვალების შემდეგ სამეფოს სათავეში ჩაუდგა მისი ვაჟი ლუი
814
იყვნენ სენიორები და
ეკლესია. გლეხები სარგებლობდნენ მათი
მიწებით, სამაგიეროდ ბეგარას უხდიდნენ.
ფეოდალიზაციის პროცესის
(ვასალიტეტი) მეფე- სენიორი მიწათმფლობელები( გრაფები, ჰერცოგები) მათ ჰყავდათ თავიანთი რაზმი, მრავალი ყმა, ფლობდნენ ციხე-დარბაზებს. ბარონები რაინდები-ყველზე მრავალრიცხოვანი ფენა (მცირე მამული ჰქონდათ და ჰყავდათ რამდენიმე კომლი გლეხი) ჩემივასალისვასალი ,ჩემივასალიარარის” მიწათმფლობლები
დასასრული
უკანასკნელი კაროლინგი შარლ სქელი (887-880) ამის შემდეგ სათავეში ჩაუდგა სამეფოს კაპეტინგთა დინასტიის წარმომადგენელი ჰუგო კაპეტი)
საფრანგეთთან.
1302 წ.კურტესთან ბრძოლა”
ფილიპე IV ლამაზი ფილიპე ლამაზი განაგრძობდა თავისი დიდი წინაპრების დაწყებულ საქმეს სამეფო დომენის გაფართოებას. ფლანდრიის საკითხით დაინტერესდაეკონომიკურად მჭიდროდ იყო დაკავშირებული
დეზების ბრძოლა” ფრანგებმა მარცხი იწვნიეს (გამარჯვებულმა ფლანდრიელებმა დაღუპულ ფრანგ რაინდებს დეზები მოხსნეს და ეკლესიის კარებზე ჩამოკიდეს). საბოოლოოდ ფრანგებმა რევანში აიღეს და დას. ფლანდრიის ერთი ნაწილის შემოერთება მოახერხეს.
ფლანდრია
ფილიპ IV ლამაზი (მეფე 1285-1314 წლებში. ნავარის დედოფალზე ქორწინების შედეგად ნავარის მეფე 1284-1314 წლებში. კაპეტინგების დინასტიის წარმომადგენელი. ფილიპ III-სა(1245-1285) და იზაბელა არაგონელის შვილი. ფილიპე ლამაზი შეარქვეს, მომხიბლავი გარეგნობის გამო. .
ფილიპე ლამაზისა და პაპ ბონიფაცი
დაპირისპირება სამეფო ხელისუფლებამ დაიწყო გადასახადების გაზრდა. მიზიზი ფეოდალური დაქუცმაცებულობის წინააღმდეგ ბრძოლა გახლდათ.მეფემ დაიწყო საეკლესიო მიწების დაბეგრა. რომის პაპს გული გაუსკდა, მასზე იმოქმედა იტალიაში გაგაზავნილ საფრანგეთის
შეურაცხყოფამ. ფილიპე IV-მ კლიმენტ V ბორდოს ეპისკოპოსი დანიშნა პაპად (ახალმა პაპმა არ მოისურვა რომში დარჩენა და ავინიონს მიაშურა. ეს პერიოდი ისტორიაში შევიდა როგორც ავინიონის ტყვეობა (1309-1377)და პაპობა საფრანგეთის გავლენის ქვეშ არმოჩნდა).
VIII
წარმომადგენლის მიერ მიყენებულმა
ავინიონი პაპების ავინიონის ტყვეობა - 13091377 წწ. პერიოდი პაპობის ისტორიაში, როდესაც პაპების რეზიდენცია იმყოფებოდა არა რომში არამედ ავინიონში. 1305 წელს რომის პაპი კლემენტ V, რომელიც ფრანგი იყო, კონკლავზე აირჩიეს საფრანგეთის მეფე ფილიპ IV-ის მხარდაჭერით. მას უწოდეს "ფრანგების პაპი", რომელმაც 1309 წელს რეზიდენცია გადაიტანა ავინიონში, რითაც დაიწყო "პაპების ტყვეობა", რომელიც 1377 წლამდე გაგრძელდა.
1302 გენერალური
ფილიპე ლამაზის დროს საფუძველი ჩაეყარა წოდებრივ წარმომადგენლობით მონარქიას. სამი წოდება გაერთიანდასამღვდელოება თავადაზნარობა მოქალაქეები
შტატების მოწვევა
ტამპლიერთა ( მეტაძრეთა) ორდენი ფილიპე ლამაზმა პაპთან ბრძოლაში მიღწეული წარმატების შემდეგ იერიში მიითანა ტამპლიერთა ( მეტაძრეთა) სასულიერო ორდენზე და გაანადგურა იგი, ხოლო პაპის უზარმაზარ ქონებას კონფისკაცია გაუკეთა.