1. ბინადარცხოვრებისწესზეგადავიდნენ.
2. გაიზარდათანამშრომლობის
სამეურნეომიზნით.
3. რამდენიმემონათესავე
მატრიარქატიდაპატრიარქატი
, როგორცთავდაცვითი
1 ქვისხანა ჰომოერექტუსმაპირველმა„მოითვინიერა“ცეცხლი ჰომოსაპიანსი-დაახლ. 200-150 წლისწინგაჩნდა. დაახლოებით 70000 წლის წინ, სავარაუდოდ, კუნძულ სუმატრაზე ტობას ვულკანური ამოფრქვევისდროს დაიწყო„დიდიგამყინვარება“. პირველყოფილიჯოგი 1. არსებობდასოციალურიიქერარქია გვარიდათემი ენის დახვეწა განვითარება და სოციუმში ურთიერთობათა გაღრმავებაგართულება პარალელური პროცესებია, რომელსაც მივყავართ მყარი გაერთიანების, გვარისწარმოქმნისკენ
.
აუცილებლობა
, ასევე
ანმეზობელიგვარი ქმნიდათემს.
სოფლის მეურნეობისა და ხელოსნობის დარგების გაჩენამ გამოიწვია
გვარისადათემისწევრებსშორის, გაღრმავდა შრომისდანაწილება. თემსა და ტომს შორის გაჩნდა ფენა, ბელადი და უხუცესები, რომლებიც გათავისუფლდნენ ძირითადად ყოველდღიური შრომისაგან და
ფუნქციაიკისრეს.
ერთგვარისპეციალიზაცია
საზოგადოებისდაცვისადამართვის
ქვისხანაიყოფასამპერიოდად: ძველიქვისხანა-პალეოლითი
შუაქვისხანა-მეზოლითი
ახალიქვისხანა- ნეოლითი
პალეოლითი
ქვისსაკმაოდპრიმიტიულიიარაღითხასიათდება (ქვედა, შუადაზემოპალეოლითსგამოყოფენ ქვისდამუშავებისტექნიკის მიხედვით).
ზედაპალეოლითში „გონიერიადამიანი“გამოდისასპარეზზე.
2 დაიწყოქონებრივიდიფერენციაცია. თავიდან ხელისუფლება გადადიოდა მემკვიდრეობით, შემდეგ მამიდან შვილზე. პირველყოფილ ფორმაციას ან „წყობას“ აგრეთვე გვაროვნულსაც უწოდებენ-რადგან შემდეგ შემგროვებლობიდან წარმოებაზე გადასვლას შემდეგ ადამიანური საზოგადოების უჯრედს გვარი წარმოადგენს(დამახასიათებელი იყო“ შრომა, ნათესაური კავშირი, ერთობლიობა) ქვისხანა პლეისტოცენი-დედამიწის არსებობის: „მეოთხეული“ პერიოდი. იწყება დაახლ.
მლნწლისწინდასრულდება
ათასიწლისწინ.
2.6
11.7
ნეოლითი
, მისთვისსასურველი, საკმაოდდახვეწილიფორმისმიცემა
„ნახევარმთვარის“სახელითააცნობილი.
სახელი„ნეოლითურირევოლუცია“გორდონჩაილდმაგამოიყენა
) რევოლუციისაღსანიშნავად.
გორდონჩაილდიემხრობოდა„ოაზისისთეორიას“- (გვ: 22 სანიკიძე) ნეოლითის
სტაბილურმა კლიმატმა.
გაჩნდაქერიდახორბალი (მახადაზანდური) მოიშინაურესვაზი ( საქართველოშიაღმოჩენილიასამხ. საქ-ში)
მეზოლითი დაახლოებით 15 000 წლისწინა უნდადამეგობრებულიყვნენ ადამიანიდა ძაღლი-პირველიმოშინაურებულიცოხველი
3
.
მწარმოებელი და მიწათმოქმედი) ახლო აღმოსავლეთში
წინანდელი
1.ხასიათდებაქვისდამუშავებისახალი ტექნიკით, ისწავლაქვისგახვრეტა, გაპრიალება
2.ბინადარ ცხოვრებაზე გადადიან( ადამიანი ხდება
მდებარეობდა ყველაზე ძველი ( 10 000 წლის
) და მნიშვნელოვანი კერა, რომელიც ნაყოფიერი
გასული საუკუნის
წლებში ახლო აღმოსავლეთის
სამიწათმოქმედო
20-იან
აგროკულტურული (
ხანაში მიწათმოქმედების გაჩენა გამოიწვია
. საქართველოს ტერიტორიაზე ნეოლითის ხანაში ხდება გადასვლა მწარმოებლურმეურნეობაზე. დას. საქ-ში ადეულ ნეოლითში ხდება გადასვლა მწარმოებლურ მეურნეობაზე, ვითარდება მესაქონლეობა, ჩნდება ფეტვის, ხორბლის, ქერის, ყურძნის წარმოებისნიშნები. ირიგაცია- ხელი შეუწყო მოსახლეობის ზრდას. შრომის დანაწილებას, ხელოსნობისადავაჭრობისგაჩენას.
სტრუქტურები, გაჩნდაკერძოსაკუთრებადა დამწერლობა(
ამყოველივესვხვდებით
კიდევ 5-6 ათასიწლისწინ
სამხ. შუამდინარეთისშუმერულქალაქებშიჯერ
ავტორი: მურღულია
პელეოლითი: ადამიანიეწეოდაშემგროვებლობას, თევზჭერას
ქვისდამუსავებისშემდეგიმეთოდი
1.დაიწყეს გაამგრებული ადგილებში ცხოვრება(ხის ან
იყოგარშემორტყმული)
2.ტომშისაკუთრებაკოლექტიურიიყო.
მეზოლითი
დაიხვეწასანადიროსაშუალებებიდასაბრძოლოიარაღები.
განვითარდამეურნეობა
მიწათმოქმედეობისგანვითარებამხელიშეუწყო:
1. მეურნეობისსხვადარგებისჩამოყალიბებას
2. ადამიანმაისწავლათიხისჭურჭლისდამზადება
3. განვითარდაქარგვადა ქსოვა
4. ბინადარიცხოვრებისწესიდაამკვიდრა
5. შეიქმნაპირველიდასახლებები
.
4 ვითარდებოდა ხელოვნება
, ,
თუ პოლიტიკური
, არქიტექტურა
საზოგადოებრივი
, ნადირობას) ჯოგი (შიში) ოჯახისერთობლიობაქმნიდათემს
ამზადებდნენ-ხელცულებს
.
-ორმხრივადდამუშავებულიქვისიარაღი
- რეტუში ქვაიქცაპირველივაჭრობისობიქტი ნეოლითი
ალიზის გალავნით
ენეოლითი
1. ადამიანმალითონსმიაგნო
2. განვითარდამისიდამუშავება ( ანუმეტალურგია)
3. დაიწყესლითონისსაბადოებთანახლოსდასახლება მმართველობისფორმები: ადათ-წესებიგააჩნდათ სასჯელი-ფიზიკური სასჯელისნაცვლად ფინანსურითშეიცვალა ბრინჯაოსხანა
1. პროფესიულმეომართაინსტიტუტიჩამოყალიბდა
2. გაჩნდნენგადასახადისამკრეფიმოხელეები
3. ბიუროკრატიული სისტემისთვის დამახასიათებელი
4. განჩნდატომთამსხვილიგაერთიანებები 5. მოგვიანებითკი
6. წარმოიშვა
7. გაჩნდაიძულებითშრომაზედაფუძნებულიმეურნეობა (ამეპოქაში ეკონომიკისსაფუძველიმონობაარყოფილა)
5
ელემენტები გაჩნდა
მსხვილისახელმწიფოები
კერძო საკუთრება (ბევრ პროდუქტს ქმნიდნენ და არ სურდათ თემის სხვა წევრებისთვის დაერიგებინათ, სურდათ
-
მემკვიდრეობითგადაეცათ)
რელიგია ანიმიზმი-უსულო საგნების (ქვა, მცენარე, წყალი) თაყვანისცემა ღვთიურიდასულიერითვისებებისმინიჭება.
- ცხოველების
ფეტიშიზმი-ფეტიშიარისსაგანი
, რომელსაცადამიანიმაგიურძალას
, რომმანკეთილდღეობა
6
ტოტემიზმი
გაღმერთება და მისი ტომის მფარველად არჩევა
სახითატარებს
მოუტანოს ანავისულებისგანდაიცვას. მაგია-შელოცვა მკითხაობა, ჯადოქრობა, რომელსაცმთელიტომი ან მისიშამანი (ქურუმი) ატარებდა. შამანი წინასწარმეტყველებდა ამინდს, ნადირობას, მოსავალს, ომის შედეგებს. პირველყოფილიხელოვნება: გვ:18 მურღულია
მიაწერსდამასავგაროზის
7
1.8-1.7 მილ. წლისწინდმანისელიადამინისაქართველოსტერიტორიაზე 1. ისწავლაცეცხლისგამოყენება
იარაღისმიხედვითამხანას„ახალიქვისხანა“ანუნეოლითი
2. ადამინაიგახდამწარმოებელი
„ნეოლითური რევოლუცია„უწოდეს.
4. საფუძველიჩაეყარამარტივხლოსნობას
1. ლითონისგამოყენებადაიწყეს
2. მიწათმოქმედეობაშიშეინიშნება ხელოვნიმორწყვა
3. მიწის დასამუშავებლად იყენებენ (ირმის რქისგან დამზადებულ სახნავ იარაღს)
4. მატრიარქატმაადგულიდაუთმოპატრიარქატს
8 ქვისხანა
ზედა პალეოლითში ადამიანი უკვე ზრუნავდა მიცვალებულებზე და სამარხში კრძალავდამათ, გაუჩნდაწარმოდგენა სულებითდასახლებულიმიერსამყაროზე ნეოლითი 1. ადამიანმ აისწავლა ქვის იარაღების გაპრიალება, ხეხვა, გახვრეტა. ასე დამუშავებული
ეწოდა.
მესაქონლეობა
(
3. მიწათმოქმედეობა და
დაიწყეს
მეცნიერებმა
ენეოლითი
დანაშაულისთვისსასჯელისგამოტანა
2. შუა-თრიალეთისკულტურა (ყორღანები)
3. გვიანი-ჩნდება
9 ბრინჯაო
ადრებრინჯაოსეპოქა
მტკვარ-არაქსისკულტურა ომისა და ზავი საკითხებს კრებაზე წყვეტდნენ.ხდებოდა ბელადის არჩევა,
.
1.
-
ნაკეთობები
-მსოფლიოსიერთ-ერთიყველაზე გავრცელებული , მონათესავე ენებისდიდიოჯახი, რომელშიცშედისინდური, ირანული, სლავური, რომანული, გერმანული, ბერძნული დამთელირიგიმკვდარი ენები. (400-მდეენასაერთიანებენ) საატესტატოწიგნი ქვედა და შუა პალეოლითის სადგომები აღმოჩენილია: რუხტან, კაცხში, ლაშებალთაში, კუდაროსმღვიმეში, ჭიქიანისმთაზე. ზედა პალეოლითში იარაღს ამზადებდნენ: კაჟისა და ოფსიდიანისაგან, ასევეძვლისადარქისაგან. ზედა პალეოლითში იწყება აციება და მთიდან ბარში ჩამოსვლა და თავს მღვიმეებში აფარებდნენ : დევის ხვრელი, საკაჟიას მღვიმე, საგვარჯილეს მღვიმე, სამერცხლეკლდე. მატრიაქრალურიწყობაიყო
რკინის
, ყალიბდება ადრეკლასობრივი საზოგადოება ინდოევროპულიენები
10 ზედაპალეოლითშიწარმოიქმნა- ტომები გამრავლებული გვარები ახალ გავრებად იყოფოდნენ, მაგრამ ერთმანეთთან ურთიერთობას არ წყევტდნენ. ასეთი მონათესავე გვარები ქმნიდნენთემს.
- ყალიბდება თანამედროვეკლიმატური პირობები
. ნეოლითური ნამოსახლარი- თეთრამიწა, კისტრიკი, ანასეული, ხუცუბანი, გურიანთა, ზემოალვანი. ენეოლითური ნამოსახლარი- სულავერის გორა, იმირის გორა, არუხლო, ამირანისგორა. დამწერლობისტიპები იეროგლიფები-ეგვიპტე ლურსმული-შუმერები ( პიქტოგრაფიულიანუხატოვანიდაახლძვ.წ IV) ფინიკიური კონსონატური დამწერლობა- ანბანური-ფაინიკელებმა შექმნეს დახმოვნებიდაამატესბერძნებმა არმაზისბილინგვა-ბერძნულ-არამეულიწარწერა (II საუკუნე)
პალეოლითსმოსდევსმეზოლითი
, მცენარეულისაფარიდაცხოველთასამყარო
