ფარნავაზ მეფე

Page 1

(ძვ. წ IV-III საუკუნეების მიჯნა )

გაერთიანებების არსებობა, რომლებსაც ადგილობრივი

არისტოკრატიის წარმომადგენლები მართავდნენ.

ქართლში ისინი მამასახლისებად იწოდებოდნენ. ძვ.წ. IV საუკუნის II ნახევარში ერთ-ერთ ასეთ პოლიტიკურ

გაერთიანებას წარმოადგენდა მცხეთის მამასახლისი, რომელსაც ფარნავაზის ბიძა სამარა მართავდა.

„ქართლის ცხოვრების“ მიხედვით ქათველთა მითიურ წინაპარს , ქართლოსს ჰყავდა ვაჟი მცხეთოსი, რომელიც დამკვიდრდა არმაზში. ფარნავაზის მიერ ერთიანი ქართული სახელმწიფოს შექმნამდე ივარაუდება მცირე დამოუკიდებელი ტერიტორიულ-პოლიტიკური
სავაჭრო ცენტრი სტარატეგიული ადგილი გალავანი-30 ჰექტარზე იყო გადაჭიმული.სიმაღლე 6 მეტს აღწევდა სიგანე 2.6-4 მეტრამდე მერყეობდა მცხეთა წიწამური სარკინე არმაზციხე
ისოსის ბძოლა, 333 წელი. მოზაიკა აღმოაჩინეს პომპეის არქეოლოგიური გათხრების დროს . გამოსახულია ალექსანდრეს ბრძოლა დარიოს III , აქემენიდური ირანის შაჰის წინააღმდეგ. (336-323 წ) ალექსანდრე მაკედონელი
ალექსანდრე
მაკედონელის მიერ დაკავებული ტერიტორიები

VI-IV)

აქემენიდური
სპარსეთის იმპერია ( ძვ.წ
გაანადგურა
ალექსანდრე მაკედონელმა
დიადოქოსების ბრძოლის შედეგები
მეფობდა
რომელ საუკუნეში
ფარნავაზი ?
უცნობი ავტორის “მოქცევაი ქართლისაი” ( IX ს.) „ ქართლის ცხოვრება“ ავტორი ლეონტი მროველი (XI ს.)
თუ არა ალექსანდრე
საქართველოში?
ილაშქრა
მაკედონელმა
კვინტუს კურციუს რუფუსი
„ალექსანდრემ დაიპყრო აზია, არმენია, იბერია, კაბადოკია, სირია, ,ეგვიპტე ტავრია და კავკასია“ .
პლინიუსი (23-79)
ლეონტი მროველი მოგვითხრობს ალექსანდრე და აზონი (პომპეის გათხრების დროს აღმოჩენილი მოზაიკის ვარიაცია)
„და იყო ჭირი დიდი ნათესავსა ზედა ქართველსათა“ დედაქალაქს ზღუდენი მოუნგრია და მხოლოდ 4 ციხე დატოვა არიან ქართლიდანგაცი და გაიმი ჩამოიტანა და მცხეთას აღმართა წარმოშობით აზო იყო არიან ქართლიდან

საქვეყნო

საქმეებში

განსწავლული

ძვ.IV საკუნეში გავრცელებული უნდა ყოფილიყო ფარნავაზის სახელის

კარგი მონადირე

მას შემდეგ რაც აზომ მცხეთის მამასახლისი სამარა და მისი ძმა (ფარნავაზის
ფარნავაზის დედამ
კავკასიონის მთებში
განათლებული, კარგი მეომარი
მამა ) მოკლა
შვილი
გახიზნა ( ფარნავაზი 3 წლის იყო)
არქაული ფორმა ფარნაბაზი (სპარსული ფორმა), რაც
ნიშნავს “ბედნიერი ხელის მქონეს”.
„ ქართლის ცხოვრება“ მცხეთაში დაბრუნებული ფარნავაზი „შეიყვარა“ აზონმა და თავის გარემოცვაში ჩარიცხა...

შემოერტყა და სამშვიდობოს გაიყვანა“

. • წინასწარმეტყველებაა ფარნავაზს, როგორც წარმართ მეფეს არ შეიძლება
ამიტომ წყაროს მიხედვით
მომავალს
ჰქონდეს ჩვენება.
საკუთარ
ნახულობს
სიზმარში. ფარნავაზი
დედის
თხოვნით გადაწყვეტს
ირანში წავიდეს, რადგან დედას აზონის კეთილგანწყობა
მოჩვენებით ეგონა.
„მას სახლიდან გასვლა უნდოდა, მაგრამ ვერ გადიოდა. უცებ მზის სხივი შემოიჭა სარკმლიდან , წელზე
დიღმის მიდამოებში ნადირობდა, როდესაც ირემი დაჭრა

რაში

გამოიყენებდა არსეულ განძს

ფარნავაზი?

შეიძლება განძი

მცხეთელ

მამასახლისთა მიერ

აზონის შემოსევისას

გადამალული

სიმდიდრე ყოფილიყო ?!

ფარნავაზის მიერ

განძის პოვნა

მითია თუ

რეალობა? ?

ქუჯისთან მოლაპარაკება (ეგრისის ერისთავი)
თუ დასთანხმდებოდ ა მიზეზი რა იქნებოდა ? თქვენი აზრით რატომ შესთავაზა ქუჯის მოკავშირება აზოს წინააღმდეგ? დასთანხმდებოდა თუ არა ქუჯი ფარნავაზს?

ფარნავაზი და ქუჯი

„ მე ვარ მცხეთოსის ძის შთამომავალი და ძმისწული სამარა მამასახლისისა, მაქვს აუარებელი სიმდიდრე და მოვალ შენთან. ვიყოთ როგორც ძმები და ერთად ვებრძოლოთ ჩვენს მტერს, აზოს”

რამდენად რეალური პიროვნებაა ქუჯი?

1. ლეონტი მროველი გვაუწყებს რომ „ მან ააშენა ციხე-გოჯი“ ანუ არქეოპოლისი

2.დავით და კონსტანტინეს

მურვან ყრუს ( 735 წ.) ლაშქრობის ამბავს

დას.საქართველოში

მარტვილობის ავტორი მოგვითხრობს
„მურვან ყრუ
ქალაქსა ჯიხან-ქუჯისასა,
მეგრელთასა“
აღიძრა და დაიბანაკა
ქვეყანასა

➢თავად ცოლად შეირთო დურძუკთა

(ჩეჩნებისა და ინგუშების)გამგებლის ასული.

დინასტიურ ქორწინებებს რა მნიშვნელობა

ჰქონდა?

გამგებელს მიათხოვა
ფარნავაზმა თავისი ერთი და მიათხოვა ქუჯის.
მეორე და ოვსთა
ფარნავაზის მომხრეები ოვსნი, დურძუკნი,ლ ეკნი ქართლის წარჩინებუ ლები ქუჯი აზონის მეომრების დიდი ნაწილი ანტიოქოს
I
აზონის მეომრების დიდიმა ნაწილმა უღალატა პონტოს მეფე მითრიდატე ლისიმაქე აზოს მომხრეები

მნიშვნელობა

ჰქონდა კლარჯეთის

დაკავებას?

გადამწყვეტი
ქაჯთა
ბრძოლა აზონის წინააღმდეგ ბრძოლის ადგილი-არტაანის ნაქალაქევთან , რომელსაც ერქვა მაშინ
ქალაქი აწ ქვია ჰური“
თქვენი აზრით რა

და

მოიკითხავდა მეგრელთა და კლარჯთა

და განაგებდა ყოველთა საქმეთა“.

რაზე მიგვანიშნებს წყაროში არსებული

ინფორმაცია?

„გასაფხულსა და შემოდგომის თვეებს დაყოფდა მცხეთას, სამეუფოსა ქალაქსა. და თვეთა ზამთრისასა დაყოფდა გაჩიანში.ხოლო თვეთა ზაფხულისასა წუნდას. და ჟამით-ჟამად მივიდოდა ეგრისს და კლარჯეთს
ადმინისტრაც იული დაყოფა: 8 საერისთავო, ერთი სასპასპეტო არმაზის კერპის შემოღება ციხესიმაგრეებ ის გამაგრება და აშენება ათასისთავი ს სახელო დააწესახარკის აკრეფა ევალებოდა თ გზების გამართვამოწყობა დამწერლობის შექმნა სამდინარო გზებისა და ნავსადგურების მოწყობა
გაჩნდა ფარნავაზ მეფის მიერ გატარებული ღონისძიებები
სახელოსნოები

თქვენი აზრით

ჰქონდათ თუ არა

ქართველებს

დამწერლობა

ფარნავაზის

მეფობამდე?

ფარნავაზის გამეფება

გამეფებისას იყო 27 წლის

იმეფა 65 წელიწადს.

ერთიანი პანთეონის შექმნა გაცი, გაიმი და არმაზის კერპების გაერთიანებას წარმოადგენდა. უზენაესი იყო არმაზი რომელიც ფარნავაზმა შემოიტანა. ასევე დღევანდელი ზედაზნის მონასტრის მიდამოებში აღმართული იყო ზადენის კერპი. კ ერპი-კერპთაყვანისმცემლობა-ადამიანი მაგიურ ფიგურებს ღვთაებრივი ძალის ქონას მიაწერდა და ღმერთებად აცხადებდა. სპასპეტი- მეფის შემდგომ პირველი პირი. განაგებდა შიდა ქართლს-თბილისიდან ტაშისკარამდე „მეცნიერთა ვარაუდით სამხ.კავკასიაზე უნდა გაევლო ევროპის, ინდოეთსა და შუა აზიასთან დამაკავშირებელი გზის ერთ განშტოებას. უფლისციხის მიდამებში ქარავნის თავისუფლად გადაასადგილებლად კლდეში საგანგებოდ იყო გაჭრილი გზა (კლდეკარი)

არმაზის კერპი- მეომრის სპილენძის

უზარმაზარი ქანდაკებაა, ტანზე შემოსილი

იყო ოქროს ჯაჭვის პერანგით.ოქროსავე

ჩაფხუტ-მუზარადით.ხოლო თვალები

ძირფასი ქვისა ჰქონდა.ხელთ

არმაზი
-ხეთური წარმომავლობისაა და „არმას“ მთვარეს ნიშნავს.
ეპყრა უზარმაზარი , ორლესული მახვილი. არმაზს მარჯვნივ და მარცხნივ ედგნენ ოქროს გაცი და ვერცხლის გაიმი.
ვინ იყო ქართლის პირველი მეფე? შეკითხვა
. . „ესე იყო პირველი მეფე მცხეთას , აზო, ძე არიან ქართველთა მეფისა. და შემდომ დადგა ფარნავაზ. მან აღმართა კერპი არმაზ“. „ და ეს ფარნავაზ იყო პირველი
ქართლში, ქართლოსისა
მეფე
ნათესავთაგანი“ „მოქცევაი ქართლისაი“
“ქართლის ცხოვრება”
• .
ვატიკანში დაცული ცნობის მიხედვით
ფარნავაზიანთა
ფარავაზი
დინასტიის დამაარსებელი ძვ.წ 299 წელს გარდაიცვალა.

ის იყო ბერძენი-ხელდასხმული

ალექსანდრეს მიერ.

საბერძნეთი კი ჩვენი ყველაზე ძლიერი

მტერი იყო,( ფარნავაზი კი ებრძოდა

ბერძენთა

ხელშეწყობით გამეფებულ აზონს).

.

გრაუკაზიმის (კროუკასის) მთის დაპყრობის შესახებ. ( ტოპონიმიკის აღრევა

„ქართლის ცხოვრება“ ? წყაროში აღნიშნულია რომ ალექსანდრეს თან ახლდა „არიან ქართლის „ მეფის ძე აზონი. არიან ქართლი-როგორც ტერმინი არ გამოიყენება მე-9 საუკუნეში ეს მიგვანიშნებს, რომ ძველ წყაროებს ეყრდნობა ავტორი.

ალექსანდრესთან ლაშქრობაში მყოფმა ისტორიკოსმა საბერძნეთში გააგზავნეს ცნობა ალექსანდრეს მიერ მდინარე ინდის ხეობაში
რა
მოხდა) არიანემ (95-175)
ცნობებს ეყრდნობა
შეცდომა ×

დაასახელეთ ვის სახელს უკავშირდება?

1.აზოს გამოგზავნა ქართლის

დასაკავებლად

2.ქართლში მეფობის დაწესება

3.არმაზის კერპის

აღმართვა

4.დამწერლობის შექმნა

5.გაცი და გაიმის კერპის შემოტანა

ვინ ვარ მე?

ვინ ვარ მე?

1. მე არ გავანადგურე გაცი და გაიმის კერპი, მაგრამ უზენას ღვთაებად არმაზის კერპი გამოვაცხადე.

2. მე ცოლად მოვიყვანე

ქართველთა მეფის და, ასევე დავინიშნე ეგრისის ერისთვად.

3. ქვეყანა დავყავი 8 საერისთავოდ და ერთ

სასპასპეტოდ.

შეავსეთ გამოტოვებული ადგილები

I. „ქართლის ცხოვრების“ მიხედვით ქათველთა მითიურ

წინაპარს , ? ჰყავდა ვაჟი მცხეთოსი, რომელიც

დამკვიდრდა არმაზში.

II. ფარნავაზის მამა და ? სამარა ქართლში ლაშქრობისას

წარმოებულ ბრძოლის ჟამს დაიღუპნენ.

III. დაიპყრო ალექსანდრემ ყოველი ქართლი და დაადგინა

პატრიკად ? თვისი, სახელად აზონი

IV. აზომ არიან

ქართლიდან-გაცი და ? ჩამოიტანა და

მცხეთასს აღმართა

V. „ და ეს ფარნავაზ იყო პირველი ? ქართლში, ქართლოსისა

ნათესავთაგანი“

მოვალეობაა.

3. ადათ-წესის თანახმად ფარნავაზს სისხლი უნდა აეღო ბიძის მკვლელობისთვის. კი

ეთანხმებით თუ არა? 1. ფარნავაზ მეფეს მცხეთაში მეფობა კანონიერად ეკუთვნოდა. 2. აზო დამპყრობელია და მისგან სამშობლოს დაცვა ფარნავაზის
არა ? რატომ?

აღმოაჩინეთ შეცდომები

1. ფარნავაზი გამეფებისას იყო 65 წლის იმეფა 27 წელიწადს.

2. აზომ მცხეთიდან ჩამოიტანა გაცი და გაიმის

კერპები და აღმართა არიან ქართლში.

3. ფარნავაზის მომხრეები

ქუჯის წინააღმდეგ

ბრძოლაში იყვნენ: ჩრდილო კავკასილეები, ანტიოქოს პირველი, და ეგრისის ერისთავი აზო.

ვინ ვარ მე? შუბლზე მოსწავლეები ერთმანეთს აკრავენ სტიკერებს, სადაც თავადვე დაწერესისტორიული პირის სახელი. რის შემდეგაც უნდა გამოიცნონ თუ ვისი სახელი აწერიათ შუბლზე გაკრულ სტიკერზე. (თავიანთი ახსნის შედეგად)

10/11/2019

გამოყენებული ლიტერატურა 1. ჯაბა სამუშია-
თბილისი
ფარნავაზი, მე-8 ტომი.
2015
2. „ქართლის ცხოვრება“ პედაგოგი: ეთერ მიქაძე

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.