დავით
X(1505-1525)
1505 II- X. ქართლშიწელსკონსტანტინეისძედავითგამეფდაგამწვავდა მდგომარეობაქართლსადაკახეთსშორისკახეთისმეფეგიორგი II-(მავ ) გიორგიმრამდენჯერმეილაშქრაქართლშიმისწინააღმდეგბრძოლასსათავეში ჩაუდგადავითისძმაბაგრატი
(ბაგრატმამეფისგანსაუფლისწულოდმუხრანიითხოვადასაფუძველიჩაუყარა ). -, ბაგრატიონებისმუხრანბატოთაშტოსბაგრატმადაატყვევაავგიორგიციხეში . .გამოკეტასადაცგარდაიცვალაკიდეცდავითმეფემკახეთიდაიკავა 1518 . Xწელსყიზილბაშებიქართლშიშემოიჭრნენდავითმწინააღმდეგობის . გაწევაუაზროდჩათვალადაირანელებთანდაზავებაგადაწყვიტაქართლმა ყოველწლიურადხარკიიკისრაკახელებმაისარგებლესქართლშიშექმნილი - .მძიმემდგომარეობითდაკახელმათავადებმაავგიორგისძელევანიგაამეფეს
მტერმათბილისიაიღოდაქალაქშითავისიგარნიზონიდააყენაისმაილის ...(139)
, ლევანდადიანიიმერეთისმეფეზებაგრატმესამეზეგანაწყენებულიიყოამისგამო .( სოხოისტასბრძოლაშიარდაეხმარააღნიშნულბრძოლაშიმესხებმალასქრის . , ( ).მეწინავეობამოინდომესამაზემათუარიმიიღესუცნობიმიზეზებისგამო მესხებმაბრძოლისველიდატოვეს
ბაგრატ III შეეცადა ურჩიდადიანიდაემორჩილებინამეფემდაატყვევალევან ( ) დადიანისადარბაზოდმიიწვიადაიქშეიპყროდაგურიელსშესთავაზა . ერთობლივიძალითელაშქრათოდიშზეგურიელიარენდობაგრატსდაარ . ეახლასამცხისათაბაგიქაიხოსრომმოახერხალევანდადიანისგაპარება . . .ციხიდანგურიელიდადადიანიდაზავდნენდაბაგრატსწაართვესოდიშიდას . „ “საქდაიშალადაამასდაერთოტყვეთასყიდვა
ბაგრატ III-მ , .საეკლესიოკრებამოიწვიაქართლისკათალიკოსიცესწრებოდა სიკვდილითდასჯაშემოიღესსასჯელად
1565 .წესბაგრატიგარდაიცვალა
ლევანდადიანი
.დაიწყოშიდაომებიმისიგარდაცვალებისშემდეგსვიმონმეფედასსაქში . , გადავიდაქუთაისიდაიკავამაგრამმალევექართლშიგაბრუნდარადგან . ოსმალებისწინააღმდეგუნდაებრძოლაიმერეთისთავადებსეშინოდათ .ქართლისმეფისგაძლიერებისდაუღალატეს
გადააგდო
1569 წელ -იფარცხისთანბრძოლასიმონმადახმარებასთხოვაკახეთისმეფე , ლევანსლევანმათავისივაჟიგიორგიდამხმარეჯარითგააგზავნამეფის დასახმარებლადაღდგომადღესმოულოდნელადთავსდაესხაყიზაილბაშები ქართვეთაბანაკსბრძოლისდროსმოკლესგიორგიკახელებიბრძოლას . .1569 განერიდენსიმონიიძულებულიგახდაბრძოლისველიდაეტოვებინაწელს . ყიზილბაშებიქართლსშემოესივნენმტერსმეგზურობა კახაბერყორღანაშვილმა . გაუწიაბრძოლისდროსყორღანაშვილმაიცნომეფედაირანელებს შეატყობინამოღალატეყორღანასვილისაჩინობარათაშვილმაკლდიდან .
( XI)- „ “დაუთხანიდავითოსმალეთშიშეადგინასამკურნალოწიგნიიადიგარდაუდი
მაშველი რაზმები მოუვიდა, დაიქირავა
მთისა და ჩრდილოეთ კავკასიის მეომრები, გაამაგრა ციხე-კოშკები, განსაკუთრებით
თბილისის ციხე
ბრძოლა გაიმართა სოფ. თელეთთან (ახლანდელი გარდაბნის მუნიციპალიტეტი).
2.1535- ( )წმურჯახეთთანახალციხისმახლობლადბრძოლაბაგრატ მესამემისარგებლაირანსადაოსმალეთსშორისდაწყებული .ბრძოლითდასამცხესშემოსაერთებლადდაიწყობრძოლა ყვარყვარეტყვედჩაუვარდადამესხეთისდიდინაწილი .იმერეთისმეფესდარჩა
3. ოსმალებმატაოსადაკლარჯეთისტერიტორიაზე ( ) სანჯაყებისთავიანთიადმინისტრაციულიერთეულებისშექმნა
1545- ( )წსოხოისტასერზრუმისპროვინციაბრძოლაბაგრატმესამედა ლუარსაბპირველიდამარცხდნენ .ოსმალებთანბრძოლაში
იქცასამცხესაათაბაგოსსაქდანსაბოლოოდჩამოცილების
მომასწავებლადდამანასევედაუცველიგახადასაქსსამხსაზღვარი
ესმარცხი
ათაბაგებსამისშემდეგალიანსისშეკვრაზექართველმეფეებთანარ , სურდათრადგანფიქრობდნენმეფეებიათაბაგობასბოლოს . მოუღებდნენასერომმორჩილებასუცხადებდნენმტერსდაძღვენს . . უგზავნიდნენასეთიპოლიტიკადამღუპველიაღმოჩნდათურქებიცდა ირანელებიცბრალსსდებდნენათაბაგებსორგულობაშიდაერთიცა .დამეროცახორციელებდაშეტაკებებსმათსამფლობელოზე
4.1587 წოსმალთაჯარიდაიძრასამცხისათამაგისმანუჩარის . , წინააღმდეგსიმონმეფედასახმარებლადწავიდამაგრამუკან
. გაბრუნდარადგანოსმალებიქართლშიშეიჭრნენოსმალებთან
. გამოცხადდნენშალიკაშვილებიდაჯაყელებიახალციხეაიღეს . .ოსმალებმამანუჩარიიძულებულიგახდასამცხედაეტოვებინა
( .) . მთლიანადსამხკავკასიაოსმალეთსერგოახალციხისსაფაშო „ “1160 . გურჯისტანისვილაიეთიაღწერესსოფელიმიწა , შეიძლებოდაჰქონოდამხოლოდიმასვინცმაჰმადიანიიყოდა . სულთნისსამსახურშიიმყოფებოდაქართველიფეოდალების : წინასეორიარჩევანიიყოანგამაჰმადიანებაანმამულის , . შენარჩუნებაანყველაფერისდაკარგვადაიწყოქრისტიანების . . დევნაგელეხებიტოვებდნენსოფლებსდაიწყესოსმალემა . არაქართველებისჩამოსახლებასაქართველოსუძველეს .კუთხესგადაშენებადაემუქარა 6.1603 - ,წელიშაჰაბასმაგანაახლაომიოსმალებისწინააღმდეგ ერევნისასაღებადდახმარებისთვისთავისთანდაიბარა II X.
კახეთისმეფეალექსანდრედაქართლისმეფესგიორგი X გიორგისწრაფადგამოცხადდაერევნისციხესთ -ანმდგომშაჰ
. II . აბასთანალექსანდრესაბოლოოდმაინცგამოცხადდაშაჰმა
. შაჰისთვისდაეთმოთსადაცშაჰმათურქმანულიტომების .ჩამოსახლებადაიწყო
7.1605-წალექსანდრეკახეთშიგამოუშვაშაჰმადათანძე
.(7) კონსტანტინემირზაგამოაყოლაწალექსანდრესშაჰისგან ნაბრძანებიჰქონდაშარვანშიელაშქრადაიქმმართველად .
. ალექსანდრეარჩქარობდაშაჰისბრძანებისშესრულებასდა კონსტანტინესსაიდუმლობრძანებითმამამისიორჭოფობის .1605 12/03 შემთხვევაშიუნდაამოეკლაწლისძეგამშიგაიმართა , თათბირისადაცკონსტანნტინემირზამყიზილბაშების . ღალატითმოაკვლევინამამამისიდაძმაგიორგითავად ....
კონსტანტინემთავიმეფედგამოაცხადა . კონსტანტინემამისშემდეგშარვანშიილაშრამაგრამქშემახია . ვერაიღოამითკახელებმაისარგებლესდაკონსტანტინეს . კარავშიშეიჭრნენგაქცევამოახერხადაშაჰსდახმარება . სთხოვამაგრამშაჰაბასიემზადებოდაოსმალებთან , ბრძოლისთვისდაარეცალაამისშემდეგთავადწამოვიდა .კონსტანტინეკახელებთანსაბრძოლველად
1. ( ) ალექსანდრესრძალმაქეთევანდედოფალმა X . დახმარებისთვისგიორგისთხოვადაეხმარაგიორგიმეფე .დასაბოლოოდკონსტანტინემირზაბრძოლისველზემოკლეს კახელებმა -2 , მეფედალესანდრემეშვილიშვილიდავითისადა ქეთევანისვაჟითეიმურაზი
.1606 დასთანხმდათეიმურაზისგამეფებასწისქრისტიანულიწესით . მეფედაკურთხესამავეწელსგარდაიცვალა X გიორგი და
ქართლისტახტიდაიკავამისმაძემ II-.ლუარსაბმ
1609-- . წივნისიქართლშიოსმალთაჯარიშემოიჭრალუარსაბიმეფე
. განიზრახესსოფკველეთშიმათმღვდელი თევდორე .შეიპყრეს
.
. თევდორეაწამესდათავიმოკვეთესლუარსაბმეფემამგმირობის .შედეგადდრომოიგო
გიორგისააკაძემ ჯარი
. შეკრიბადამტერსშეებრძოლაოსმალებმათავისგანზრახვაზეხელი , აიღესახალციხისკენდაიძრნენდას .
ოფტაშისკართ .ანდაბანაკდნენ .ქართველებმაგაიმარჯვეს გიორგისააკაძემახალციხისაკენ
მამასიაუშიმეფისსალაროსმოლარე გიორგისააკაზეჯერკიდევსიმონისხელმძღვანელობითიბრძოდა .ოსმალებისწინააღმდეგ
ისლუარსაბისგამეფებისთანავემეფესგვერდშიამოუდგა , .თბილისისცხინვალისდადავალეთისმოურავიგახდა -ციხესიმაგრენოსტეში
საგავრეულოტაძარიერთაწმინდაში ,, IIმისიგავლენამასშემდეგგაძლიერდარაცლუარსაბმცოლად .შეირთომისიდა -„ “თავადებიდაუწყესბეზღობამოურავსათავადებსარმოსწონდათ .მისიასეთიგაძლიერება
1612 - . წელსგიორგისანადიროდდაიბარესგანზრახულიიყომისი .- . მოკვლაერთერთმამომხრემგააფრთხილაგიორგიირანში
.გაიხიზნაოჯახთანერთად
გიორგისააკაძემდიდისამხედრონიჭიდასიამაცეგამოავლინა .ბასისინდოეთშილაშქრობისდროსყანდაჰარისაღებისას ( ოსმალთაწინააღმდეგლაშრობებშიცთავიისახელაბაღდადის
1612-წშაჰაბას I-,მავითომდაცსანადიროდთეიმურაზ I დალუარსაბ II
. დაიბარამაგრამგადაწყიტესერთობლივადემოქმედათმტრის
წინააღმდეგ
ამასობაშიირანსადაოსმალეთსშორისზავი (1612) .დაიდოდასაქართველოსთვისმოიცალაშაჰმა
შაჰაბასისლაშქრობები
1613 - . აბასისაქსკენდაიძრალაშქრითაქედანმანელჩიგაუგზავნა . თეიმურაზპირველსდამძევლებიმოსთხოვათეიმურაზიიძულებული ( )გახდაქეთევანდედოფალიდაშვილებილევანიდაალექსანდრე . .შაჰთანგაეგზავნატყვეებიირანშიგააგზავნათეიმურაზმა
, ბარათაშვილიმიუგზავნაშაჰმაქართლისმეფესესუკანასკნელი .50 თავისგამზრდესენდოდაგამოცხაადდაშაჰთანდღის განამვლობაშიაოხრებდნენქართლსადაკახეთსლუარსაბითან .
. დაიწყესთეიმურაზიდაბრუნდაკახეთშიდასათავეშიჩაუდგა .( აჯანყებასქარ )
1616-წკახეთის .დასაჯელადდაიძრა I აბას ჯერთბილისშიშემოვიდა - ( -) დაქართლისმმართველადბაგრატხანიდაუთხანისშვილი
1617-წკახეთი . კვლავდალაშრქაირანმაააოხრესდაფერეიდანში .( , გადაასახლესქართველებიშაჰმახორასანშიმაზანდარშიც ) გადაასახლაქართველებიმხოლოდფერეიდნელებმაშეინარჩუნეს .ქართულიენადატრადიციები
ბაგრატხანიგარდაიცვალაშაჰმამისიძესვ -იმონ ,ხანიდანიშნამეფედ
მცირეწლოვანებისგამო
მეურვედგიორგისააკაძე
წაიყვანაშაჰმა
1615-წკახელებმა დავითჯანდიერის ხელმძღვანელობითაჯანყება
თველებმაგაიმარჯვეს
. . დაუნიშნესმტრებთანმანარდაიწყოანგარიშისგასწორებამან
III-. პირიქითკავშირიდაამყარაიმერეთისმეფეგიორგითან
ირანშიდაიბარა
1624 ( ) წელსგიორგიდამისისიძეცოლისძმაზურაბარაგვისერისთვაი .
მარტყოფისბრძოლა
, .თეიმურაზმარუსეთშიგააგზავნაელჩებიმაგრამუშედეგოდ
თეიმურაზისგაუტეხლობითგანრისხებუმაშაჰმამისიშვილები
დაასაჭურისა
IIლუარსაბსკიგამაჰმადიანებამოსთხოვაუარისმიღებისშემდეგ 1622 .( წლუარსაბიციხეშიმოაშთობინაქართულმაეკლესიამმეფე 21 ).წმინდანადშერაცხადამისიხსენებისდღედივნისიდააწესა
, )დედოფალიგამაჰმადიანდებოდესმისიგამარჯვებაიქნებოდა ,პორტუგალიაშიერთერთიტაძრისკედელზემოთავსებულია
1625-წსაქსკენ . შაჰმაახალიჯარიგამოგზავნასათავეშიწარმოშობით
რჩიხახანი . ჩაუყენაქართველებისთვალისასახვევად , ირანელებიხმასავრცელებდნენრომმათიჯარიმაყრადმოჰყვებოდა , .შაჰისშვილიშვილსრომელიცსვიმონხანზეუნდაგაეთხოვებინათ ,სინამდვილეშიკახელებისსრულიამოწყვეტაჰქონდათგანზრახული . ქართველებისაყრადაირანშიგადასახლებაყიზილბაშებსთან . ახლდნენგიორგისააკაძედაზურაბერისთავიქართველების
. ხელითვეაპირებდაშაჰიქართველებისდამარცხებასმძევლად დაიტოვაშაჰმაგიორგი სააკაძის ვაჟიპაატა და ზურაბერისთავის .
( ) . მუხრანთანარიანისველზედაბანაკდამტერიმტერსმუხანათური . ჩანაფიქრიჰქონდაკახელებსსათითაოდცალკემდგარკარავში
ქეთევანისწამებისსცენა
მეუღლე
. მტერსქარველებისხვადასხვამხრიდანთავსდაესხნენყარჩიხახანმა . -. სასწრაფოდსარდლებიშეკრიბაგიორგიმმოკლაყარჩიხახანი
გიორგისააკაძემთეიმურაზმოიწვიაქართლკახეთის . მეფედამავე
,
დროსმანირანელთაწინააღმდეგერთობლივისამხედრო , მოქმედებებისდაწყებაშესთავაზაოსმალთავეზირსრომელსაც , ყოზილბაშთამოკვეთილითავებიდროშებიდაძვირფასისაჩუქრები .გაუგზავნაქართველებმა
მარყოფისველზეგანცდილიმარცხისშემდეგშაჰმა პაატასააკაძეს თავისმოკვეთა .ბრძანა
- . გეგმასააკაძისვიწროებშიმტრისშეტყუებათანზაფხულშიბრძოლას . . მტერიშეჩვეულიიყოგიორგისგეგმაარგაიზიარესთავდებს . , ბრძოლისდაწყებასურდათგანსაკუთრებითბარათაშვილებსრადგან
. მტერიმათმამულებსაოხრებდაწინააღმდეგშემთხვევაშიწასვლით
16251წივლისს
ქართველებიდამარცხდნენ
შეტევაზეთეიმურაზპირველიმეთაურობით . . გადავიდნენქართველიეპისკოპოსებიციბრძოდნენქართველები , იმარჯვებდნენმაგრამბრძოლისველზეყიზილბაშთაახალიძალა მოვიდადათანხმაგავრცელდათითოქსთეიმურაზმეფე ( ).გარდაიცვალასინამდვილეშითეიმურაზმუხრანბატონი .
(9 ,9 ,7 , - ძმახერხეულიძემაჩაბელიჩოლოყაშვილიდავითჯანდიერი ) .ბრძოლისველზედაეცნენქართველებიდამარცხდა
, . ეპატიჟებოდნენვითომშაჰისსაჩუქრისმისაღებადსინამდვილეშიკი
ხოცავდნენგიორგიმაჯანყებისგეგმაშეიმუშავა 1625 15 წლისმარტსმარტყოფისველზე , ხარებადღესდაბანაკებულ
იმუქრებოდნენ
ქართველებმაგიორგისააკაძისმეთაურობითპარტიზანულიბრძოლა . , გააჩაღესდაზიანიმიაყენესმტერსგადარჩამტრისმცირერაზმი
რომელსაც - ( ) ხოსრომირზაროსტომხანიმომავალი ქართლისმეფე
. მეთაურობდაირანისსაჰიდარწმუნდარომქართველებთან . ბრძოლითვერაფერსგახდებოდადაპოლიტიკაშეცვალათეიმურაზ .მეფედაშაჰაბასიდაზავდნენ
ზავიაბასმა - , ცნოთეიმურაზიქართლკახეთისმეფედსამაგიეოდ .თეიმურაზმათავიირანისვასალადაღიარა მალეუთანხმოებაჩამოვარდათეიმურაზსადაგიორგისააკაძეს
1626წშემოდგომაბაზალეთისტბასთანმოხდაბრძოლასაკაძე . დამარცხდადაოსმალეთშიგაიქცამხლებლებთანერთადსულთნის .სამსახურშიდაწინაურდამალევე
1629 , , წელსსულთნისღალატიდააბრალესგიორგისმისძეს . ავთანდილსდამხლებებსდათავიმოჰკვეთესიმავეწელს .
ირანშიორქართულდაჯგუფებასშორისდაპირისპირებადაიწყო
I შაჰიგახდასეფი
I- -შაჰმასეფიმათეიმურაზისნაცვლადქართლშიხოსრო ( მირზაროსტომ )ხანი
,ამავედროსშაჰმაგანჯაყარაბაღშილაშქრობაუნდილაძეებთან
ანგარიშწორებისმიზეზადგამოიყენაუნდილაძეებიგანადგურდნენ
თეიმურაზმათავიიმერეთსშეაფარაამდროსროსტომიუკვე
I- . 67
, „“სამაგიეროდირანისსამეფოკარიმასთავისმოხელედვალად ( , მიიჩნევაირანელიმოხელერომელიცწარმოშობითადგილობრივი )დინასტიასეკუთნოდა
(, )ქართლშიდაკავებისთანავეროსტომმაციხეებშიგორშისურამში . ყიზილბაშურიგარნიზონებიჩააყენადიდიპოლიტიკური
. :მოწინააღმდეგეიყოსაქართველოშიორიდაჯგუფებაშეიქმნა Iროსტომიდალევანიდაუპირისპირდნენთეიმურაზსადაიმერეთის III-, მეფესგიორგისრომლისძესაცცოლადჰყავდათეიმურაზის
, .თეიმურაზმასცადაქართლისდაბრუნებამაგრამვერმოახერხა . მხოლოდკახეთშიგამეფებაშეძლოთეიმურაზმაელჩებიგააგზავნა
როსტომისდროსდაიწოქვეყნისეკონომიკურიგაძლიერება , , დაბრუნდაგახიზნულიმოსახლეობააღდგაქალაქებიგამოცოცხლდა
.
ვაჭრობახელოსნობაქართლმადაისვნაყიზილბაშთა
. გამანადგურებელიშემოსევებისგანროსტომიშაჰისმორჩილიიყო .დაირანელთალაშქრობისარანაირისაჭიროებააღარარსებობდა ქართველიხალხიიხდიდახარკსდაძღვენისსახითირანში , ყოველწლიურადაგზავნიდნენჭაბუკებსდაქალიშვილებსცხენებსა
დაღვინოსსანიკიძეგვსგადახედე -
ალავერდხანუნდილაძეიყოპირველიყულარასაღიფარსის ,1598 პროვინციისგამგებელიწელსდაინიშნამთლიანიადირანული .(-494-495)შეიარაღებულიძალებისმთავარსარდლადსანიკიძე როსტომმაქართულსამოხელეოთანამდებობებსსახელები , შეუცვალადამათირანულისახელებიდაარქვათუმცა . თანამდებობათადანიშნულებაუცვლელიდატოვაქრისტიანობაარ , -იდევნებოდამაგრამვრცელდებოდაირანულიწეს . ჩვეულებებიროსტომისდროიდანქართლსადაკახეთისტახტზე ბაგრატიონთადინასტიისწარმომადგენლებიმხოლოდ .
, .დამარცხდნენთეიმურაზისვაჟიდავითიდაიღუპაბრძოლაში . თეიმურაზიყველამმიატოვათითქოსხელსარაფერიუშლიდა , როსტომსშეეპყროთეიმურაზიმაგრამ „“ სულგრძელობაგამოიჩინა .დასაშუალებამისცათეიმურაზსიმერეთშიგადასულიყო , გურჯისტანისვალმაროსტომმაკარგადიცოდასანამთეიმურაზი თავისუფალიიყოდასანამყიზილბაშებსმისიაჯანყებისშიში , ექნებოდათისინიროსტომსთავისუფალიმოქმედებისმეტ
. საშუალებასმისცემდნენსწორედამმიზეზითარშეიპყროროსტომმა .ისირანისშაჰმაკახეთიცროსტომსუბოზადაქართლკახეთი .1653 გააერთიანაწმოსკვშიგააგზავნათეიმურაზმათავისიერთადერთიცოცხლადდარჩენილიმემკვიდრეშვილიშვილი
გამაჰმადიანებისშემდეგადიოდნენ
1648-წროსტომიკახეთშიშეიჭრა . ბრძოლაშიკახელები
1656 წელსროსტომსკახეთიჩამოართვესდაგანჯისხანსგადასცეს .1658 სამართავადწელსროსტომიგარდაიცვალაიგიირანშიყუმში . დამარხესმასმემკვიდრეარჰყავდადატახტზეავიდამისი ,ნაშვილებიბაგრატიონთაუმცროსიშტოსმუხრანბატონების
1658 I წელსთეიმურაზმოსკოვშიგაემგზავრამაგრამდახმარებავერ , . მიიღოიმერეთშიდაბრუნდადაბერადაღიკვეცასკანდისციხეში . -5 განამრტოვდაროდესაცვახტანგმეიმერეთშიილაშქრათეიმურაზი . ტყვედჩაუვარდადაირანშიგაგზავნაისლამისმიღებაზეუარი
.1663 74 განაცხადადაასტრაბადისციხეშიგამოკეტესწელსწლის .
-- -5() ჟანშარდენივიზიტივახტანგმედარბაზობა მისალმებისეტკეტი
. ( )ჟრიშელიინისტრტორისისულხანსაბასშესახებ 11 კლიმენტმეწერილივახტანგს
შთამომავალი V. ვახტანგ