Reaktywacja Towarzystwa Przyjaciół Biblioteki Jagiellońskiej W
Narodowe Archiwum Cyfrowe
lipcu 1923 roku zebrało się liczskaniu niepodległości znane były wybit- wodniczącego dr Stanisław Badeni, ksiądz ne grono osób ze współudziałem nym przedstawicielom nauki i kultury Jan Korzonkiewicz i prof. Stanisław Kot. najpoważniejszych obywateli M. KrakoKrakowa. W komitecie organizacyjnym W 1930 roku przewodniczącym Towarzywa i postanowili założyć Towarzystwo Towarzystwa Przyjaciół Biblioteki Ja- stwa został Stanisław Badeni (1877–1943). Przyjaciół Biblioteki Jagiellońskiej Odegrał wyjątkową rolę jako memające za cel popieranie interesów cenas kultury i opiekun zabytków i potrzeb tejże biblioteki1. U zarania w okresie międzywojennym. Zdaniepodległości Polski Biblioteka rzało się, że kupował cenne zbiory Jagiellońska była największą bibliodla Biblioteki Jagiellońskiej jako teką w kraju. W okresie dyrektury przedstawiciel TPBJ, płacąc za nie Karola Estreichera (1868–1905) własnymi środkami. Był prawnizwana była Bibliotheca Patria. kiem, habilitację uzyskał na UniRozrastające się zbiory, wspierające wersytecie Jagiellońskim. Po ojcu, działalność naukową i dydaktyczną Stanisławie Marcinie Badenim, Uniwersytetu Jagiellońskiego, który dwukrotnym marszałku krajowym w okresie autonomii galicyjskiej Galicji, odziedziczył duży majątek. osiągnął poziom uczelni europejUżywał go do przysporzenia polskiej, nie mieściły się w budynkach skim instytucjom naukowym wielu Collegium Novum i Collegium Nocennych obiektów3. wodworskiego. Wobec nieefektywTowarzystwo Przyjaciół Biblionych działań remontowych w tych teki Jagiellońskiej prowadziło na zabytkowych budynkach, nieprzyrzecz BJ różnorodną działalność: stosowanych do przechowywania organizowało odczyty, wystawy, zbiorów bibliotecznych, w 1913 zbierało środki finansowe, zabiegało roku rozpoczęto starania o budowę o przekazywanie do zbiorów cennowego gmachu biblioteki2. nych pozycji. W okresie po podjęciu Lata pierwszej wojny świadecyzji o budowie nowej siedziby towej to okres dalszej degradacji dla Biblioteki TPBJ prowadziło szebudynków mieszczących zbiory roko zakrojoną akcję propagandową Biblioteki Jagiellońskiej. Kolekcje w celu wsparcia tej decyzji, między gromadzone przez profesorów i stuinnymi wśród posłów i senatorów. Stanisław Badeni (1877–1943), przewodniczący Towarzystwa dentów krakowskiego uniwersytetu Działalność Towarzystwa przePrzyjaciół Biblioteki Jagiellońskiej od 1930 roku od XIV wieku były zagrożone. Pańrwała druga wojna światowa. Zogiellońskiej znaleźli się, między innymi, stała wznowiona po wyzwoleniu Krakowa, stwo polskie w latach 1918–1921 dopiero byli rektorzy UJ Władysław Natanson jednak duża część aktywistów Towarzystwa się organizowało po odzyskaniu niepodi Stanisław Estreicher oraz ówczesny zginęła w czasie wojny lub pozostała na ległości i walczyło o ustalenie wszystkich granic, a stan finansów nie pozwalał na dyrektor BJ Fryderyk Papée. Po zebraniu emigracji. Po wojnie dokumentacja nie była inwestowanie w zabytki i kulturę. Mimo organizacyjnym przygotowano statut To- prowadzona w sposób uporządkowany i nie to właśnie w tym czasie Uniwersytet warzystwa, w którym określono zadania, jest znana data zakończenia działalności przez Towarzystwo Przyjaciół Biblioteki Jagielloński uzyskał tereny pod budowę jakimi miałoby się zająć. biblioteki – według niektórych krytyków Walne zgromadzenie TPBJ odbyło się Jagiellońskiej4. „poza miastem”, czyli przy dzisiejszej Obecnie Biblioteka Jagiellońska jest 26 stycznia 1924 w bibliotecznej czytelni. al. Mickiewicza. Wybrany został wówczas pierwszy zarząd w zupełnie innej sytuacji niż sto lat temu. Wielkie potrzeby i katastrofalny stan – przewodniczącym został Zdzisław Mo- Pierwszy budynek zbudowano w latach finansów Uniwersytetu Jagiellońskiego rawski, prawnik, były minister ds. Galicji 1931–1939, za dyrektury dr. Edwarda i Biblioteki Jagiellońskiej tuż po odzyw latach 1915–1916, a zastępcami prze- Kuntzego, drugi – w latach 1995–2001,
68
ALMA MATER nr 233