ARTIKEL
ARTIKEL
MUZIEK SAMPLING;
EEN INBREUK OP IE-RECHTEN OF VRIJHEID VAN KUNST? Je ontkomt er in de hitlijsten niet meer aan: samples van oude nummers in nieuwe muziek. Daar staat tegenover dat het gebruik van samples vaak vragen oproept rondom de schending van intellectueel eigendomsrecht. Muzieksamples zijn van grote betekenis voor muziekgenres zoals hiphop, ook wanneer het overgenomen stuk van gering is.2 Afgelopen zomer heeft het Hof van Justitie van de EU een belangrijke vraag omtrent het gebruik van deze samples beantwoord.3 Is sampling zonder toestemming namelijk een inbreuk op de rechten van de fonogrammenproducent? In de zaak zelf heeft platenproducent Pelham twee seconden gekopieerd uit het nummer ‘Metall auf Metall’ van de band Kraftwerk. Deze twee seconden heeft Pelham vervolgens in een loop onder het door hem uitgebrachte nummer ‘Nur mir’ gezet. Kraftwerk heeft beroep gedaan op zijn rechten als fonogrammenproducent.4 Uiteindelijk zijn prejudiciële vragen gesteld aan het HvJ door het Duitse Bundesgerichtshof. Het Hof heeft op 29 juli 2019 uitspraak gedaan in drie zaken betreffende de uitleg en toepassing van de Auteursrechtrichtlijn. In dit artikel zal enkel de Pelham-zaak behandeld worden.
20
Maart 2020 | ALIBI Magazine
Het recht van een producent De fonogrammenproducent heeft de financiële verantwoordelijkheid en het exploitatierisico van de vastlegging van een nummer. De zaak Pelham betreft dus de naburige rechten van de fonogrammenproducent en niet het auteursrecht zelf. Dit onderscheid is van belang. Zo kan auteursrechtelijk zelfs een korte sample, van bijvoorbeeld twee seconden, beschermd zijn. Mits het kan doorgaan als een “eigen intellectuele schepping van de auteur die de uitdrukking vorm van diens persoonlijkheid”.5 Voldoet een deel van een compositie op zichzelf niet aan die toets, dan mag je dat deel gebruiken. Echter geldt deze toets niet bij het
beurt niet. Zo is een specifieke opname van iemand die niet-auteursrechtelijk beschermde muziek speelt alsnog beschermd op grond van de naburige rechten. In deze gevallen is toestemming nodig van de houder van de naburige rechten. In beginsel zou een geringe duur of betekenis van een sample een inbreuk op auteursrecht beletten. Artikel 18a Auteurswet belet namelijk een inbreuk op het auteursrecht indien ‘de incidentele verwerking ervan als onderdeel van ondergeschikte betekenis in een ander werk’. Echter heeft de wetgever geluidsfragmenten bedoeld voor een nieuw muziekwerk hiervan uitgesloten.8
naburig recht.6 Het naburig recht heeft niet het doel om de intellectuele creaties van auteurs te beschermen. De focus ligt op het bieden van bescherming aan partijen die hebben geïnvesteerd in het opnemen en uitbrengen van muziek.7 Dit houdt in dat muziek die niet auteursrechtelijk is beschermd in beginsel vrijelijk mag worden nagemaakt. Maar het overnemen van de opnames van die auteursrechtelijk niet-beschermde muziek mag op zijn
Wanneer mag je een sample gebruiken? Een gesampeld stuk kan dus een deel zijn van een compositie en/of tekst en fonogram die afzonderlijk auteursrechtelijk en/of nabuurrechtelijk beschermd zijn. Om een sample te mogen gebruiken moet men door het sample clearing proces. Dit houdt in dat iemand eerst toestemming moet krijgen voor het gebruik van een sample. Dit is een ingewikkeld en duur proces. Zo moet men de rechthebbenden van
Maart 2020 | ALIBI Magazine
ANNE WEERSINK Bachelorstudent Rechtsgeleerdheid aan de Universiteit van Amsterdam
“NU VOLGENS HET HVJ ELKE SAMPLE ‘HOE KORT DAN OOK’ EEN GEDEELTELIJKE REPRODUCTIE OPLEVERT IS HET LASTIG ZICH IN TE BEELDEN WELKE BEWERKTE SAMPLES NIET ONDER HET GEHARMONISEERDE EUROPESE REPRODUCTIERECHT VALLEN”
21