ROBOTCHIRURGIE BIJ PANCREASKANKER

GROTE MEERWAARDE VOOR DE JUISTE PATIËNTEN

Pancreaskanker wordt beschouwd als de vierde oorzaak van kankeroverlijden in Europa en het is de verwachting dat de incidentie ervan nog zal toenemen. Steeds vaker worden patiënten hiervoor geopereerd en het A.S.Z., als erkend pancreascentrum, is één van de voorlopers in robotchirurgie bij pancreaskanker.

Op het moment dat een kwaadaardige aandoening van de pancreas wordt vastgesteld, bevindt de ziekte zich vaak al in een inoperabele fase. Maar hier zit evolutie in. “Meer en meer patiënten komen toch in aanmerking voor chirurgie”, vertelt dokter Bert Van den Bossche, specialist abdominale heelkunde. “Dat hebben we te danken aan de toegenomen aandacht voor de ziekte binnen de gezondheidszorg, aan de mediatisering en niet in het minst aan de recente evoluties in het veld van de diagnostiek en behandeling.”

Ook de chirurgische benadering zelf is mee geëvolueerd. Het duurde tot het begin van dit decennium voor de robotchirurgie stap voor stap zijn intrede deed in pancreaschirurgie. Het A.S.Z. bouwde eerst expertise op in de abdominale robotchirurgie, in de endocriene, colorectale en hernia pathologie. Daarna werd de stap naar de robotische pancreaschirurgie gezet.

A.S.Z. voorloper in robotchirurgie bij pancreaskanker

Robotchirurgie van de pancreas is wereldwijd in opmars. Door de toenemende ervaring van de chirurgische teams en de verdere verbetering van de technologie, wordt verwacht dat robotchirurgie de outcome en de mogelijke lange termijn overleving zal verbeteren. “Door de behandeling te centraliseren, door expertise te delen met andere referentiecentra en door de oprichting van pancreasspecifieke teams worden meer en meer indicaties weerhouden voor minimaal invasieve en robotische behandelingen”, aldus dokter Martin Poortmans.

De ervaring in het A.S.Z. leert dat patiënten duidelijk minder postoperatieve pijn vertonen. Vermoedelijk is dit dankzij minder manipulaties tijdens de heelkunde en minder peroperatief bloedverlies. Dit is vergelijkbaar met wat we zien bij andere robotische procedures. We zien ook een sneller herstel van de transit (mogelijkheid van realimentatie). Dit alles samen maakt een kortere hospitalisatieduur mogelijk. Wat betreft oncologische outcome en complicaties postoperatief zien we vergelijkbare resultaten met de klassieke procedures.

De juiste techniek voor uw patiënt

“Correcte selectie van patiënten die in aanmerking komen voor robotische pancreasheelkunde is de sleutel tot succes”, vertelt dokter Van den Bossche. “Obesitas, multipele vroegere intra-abdominale ingrepen, gevorderd stadium van de ziekte, vasculaire betrokkenheid en slechte algemene toestand zijn voorbeelden waar momenteel beter geopteerd wordt voor een andere aanpak. We maken keuzes in het belang van de patiënt en zijn overleving. De individuele approach op maat van de patiënt wordt gekozen in een multidisciplinair overleg en uitvoerig besproken met de patiënt. Het chirurgische team beslist hier niet alleen.” Investeren in innovatie

Feit is dat de kost verbonden aan robotische procedures voor het ziekenhuis momenteel nog opmerkelijk hoger is. “Maar wanneer bij de juiste indicaties wordt geopteerd voor een robotische approach wegen de voordelen duidelijk op tegen de nadelen”, benadrukt dokter Van den Bossche. “Op deze manier kan een deel van de investering worden teruggewonnen in hospitalisatieduur, verminderd gebruik van pijnstilling en sneller herstel van de patiënt. Bovendien is investeren in innovatie, investeren in de toekomst. En robotchirurgie is al lang geen toekomst meer.”

uw RIZIV-erkend centrum voor pancreasziekten

Zorgmanager Carine DHont:

“We volgen elk zorgtraject bij pancreaskanker nauwgezet op”

Zorgmanager Carine DHont: “Wij voldoen aan net dezelfde eisen als de grote universitaire ziekenhuizen met een erkenning als pancreas expertisecentrum.”

Met de erkenning van gespecialiseerde pancreascentra wil men bereiken dat de patiënt wordt geholpen door een zeer ervaren team in deze complexe behandeling. Dat garandeert de beste prognose. Om hierop toe te zien, volgt de FOD Volksgezondheid een hele reeks aan indicatoren op de voet op. Zorgmanager pancreaspathologieën Carine DHont vertelt er ons meer over.

“Het gaat zowel over kwantitatieve indicatoren als over kwalitatieve indicatoren”, haalt Carine aan. “Zo moeten we aantonen dat ons ziekenhuis voldoende patiënten met pancreaskanker behandelt, waarmee we bewijzen dat ons team veel ervaring heeft met deze behandelingen.

“Het gaat zowel over kwantitatieve als over kwalitatieve indicatoren”

Daarnaast zijn er een hele reeks kwalitatieve indicatoren: bijvoorbeeld dat de ingreep snel genoeg volgt op de diagnose, dat de medische beeldvorming volgens alle bepalingen verloopt, waaronder een tweede opinie van een arts die binnen de conventie erkend is, dat de zaak besproken wordt op een multidisciplinair oncologisch consult (MOC) … En uiteraard de outcome van de behandeling, dat zijn de belangrijkste indicatoren.”

Voor elke patiënt wordt het volledige zorgtraject op de voet gevolgd, een hele administratie. “Wij voldoen aan net dezelfde eisen en volgen net dezelfde procedures als de grote universitaire ziekenhuizen die een erkenning als pancreas expertisecentrum hebben. Alle data gaat in het ‘Belgian Cancer Register Complex Surgery’. Elk jaar volgt een evaluatie, waarop uitgemaakt wordt welke expertisecentra hun erkenning behouden.”

Daarnaast staat Carine ook in voor het begeleiden van patiënten. “Als verpleegkundige ben je een laagdrempelig contact: mensen kunnen bij mij terecht met hun vragen en bekommernissen. Vaak ondervind ik dat ze wel begrijpen wat hun diagnose inhoudt. Maar ze zijn zich er nog te weinig van bewust hoe gespecialiseerd ons ziekenhuis is in deze problematiek en hoe belangrijk dit is voor hun prognose. Daarnaast moeten we ook soms toelichten hoe cruciaal snelheid is. De behandeling moet zo snel mogelijk opgestart worden om de patiënt de beste kansen te geven. Ook daarom is het zo belangrijk dat ze meteen in een gespecialiseerd ziekenhuis terechtkomen. Er is geen tijd te verliezen.”

“WE STREVEN NAAR SHARED DECISION MAKING, MET DE PATIËNT ALS EVENWAARDIGE GESPREKSPARTNER”

Oncocoaches verhogen de kwaliteit van de oncologische zorg in het A.S.Z. In het pancreasteam neemt Sofie Roelandt deze taak op. Sofie staat de patiënten bij doorheen het volledige behandelingstraject.

De oncocoach is voor de patiënt een belangrijk persoon bij diagnose, opstart chemotherapie en einde-leven beslissingen. Samen met de artsen en het verpleegkundig team op dagkliniek, zorgt Sofie voor de persoonlijk opvang van de patiënt en zijn naasten. “Zij ondersteunt ons om extra uitleg te geven aan de patiënt”, getuigen dokters Celine Debeuckelare en Elisabeth Vandekerckhove. “Zij geeft toelichting bij bijwerkingen van de chemotherapie, geeft praktische tips en regelt afspraken. Maar Sofie is ook een belangrijk steunpunt in moeilijke tijden voor de patiënt en zijn familie. Wij overleggen dagelijks zowel formeel als informeel. Sofie is zowel voor ons als voor onze patiënten een belangrijke schakel in de zorg!”

Sofie wordt ingeschakeld op het moment dat de patiënt de diagnose te horen krijgt. “De diagnose van kanker of van herval is doorgaans een shock voor de patiënt en zijn omgeving”, vertelt Sofie. Een eerste taak als onco coach bestaat erin om na te gaan hoe het gesprek met de arts is binnengekomen bij patiënt en familie en ruimte te bieden voor emoties. “Ik toets af wat de patiënt onthouden heeft van het gesprek en herhaal informatie waar nodig.”

Sofie behandelt de patiënt als een evenwaardige gesprekspartner, die mee beslist over het proces. “Op deze manier faciliteren we ‘shared decision making’. Tijdens de eerste gesprekken tracht ik ook risicofactoren te screenen, afhankelijk daarvan wordt een sociaal assistent, een oncopsycholoog of een diëtiste ingeschakeld.”

Gedurende het traject volgt Sofie de patiënt en familie nauw op om heel snel te kunnen inspelen op mogelijke noden. “Ik bel hen thuis op om te horen hoe het gaat, zie de patiënt in het dagziekenhuis en tijdens de follow-ups met de behandelende arts. Ze kunnen mij ook steeds telefonisch bereiken bij problemen of praktische vragen.”

Op die manier heeft Sofie een gevarieerde job met veel werkplezier. “Ik ben trots om deel uit te maken van een heel gemotiveerd team artsen, oncopsychologen, diëtisten en sociaal assistenten. Maar voor mij is het allerbelangrijkste ‘mijn’ patiënt: ervoor zorgen dat hij de beste omkadering en behandeling krijgt en hierin een stem heeft. Dat geeft mij de grootste voldoening.”

Sofie Roelandt: “De diagnose is doorgaans een shock voor de patiënt en zijn omgeving”