Lời nói đầu

Năm 2019, bài viết tôi chia sẻ trên facebook với chủ đề

“Xây dựng quy tắc trong gia đình” đã nhận được hơn 2 nghìn lượt share và hơn 1 nghìn like. Rất nhiều bố mẹ chia sẻ rằng họ cảm thấy lúng túng trong việc xây dựng những quy tắc nhỏ cho con trong nếp sinh hoạt hàng ngày và những quy tắc ứng xử chung cho cả gia đình và bài viết ấy đã rất hữu ích với họ.

Có lẽ đó là nhân duyên đầu tiên để tôi lên ý tưởng nội dung cho cuốn sách này.

Bất kì em bé nào cũng cần lớn lên trong môi trường giáo dục có tính nhất quán và có những quy định, quy tắc, đặc biệt là khi trẻ bước vào 3 tuổi trở đi. Bởi vì đây là lứa tuổi trẻ phát triển mạnh mẽ về tư duy và nhận thức, đặc biệt là nhu cầu thể hiện cái tôi và chính kiến của bản thân. Từ giai đoạn này, trẻ sẽ cần người lớn hướng dẫn bằng những chỉ dẫn rõ ràng và đưa ra những quy định trong gia đình để dạy trẻ biết đâu là giới hạn được phép và không được phép làm. Quá trình lớn lên trong “khung quy tắc ứng xử” ấy cùng với những cách ứng

Kỷ luật mềm trong gia đình xử tôn trọng, khích lệ, biết đặt câu hỏi để trẻ tự nhận thức sẽ dần giúp trẻ điều chỉnh được hành vi của bản thân, tự phán đoán và chủ động hơn trong mọi việc.

Giai đoạn 3-10 tuổi, đa số cha mẹ thường quan tâm đến việc nhồi nhét để con học được thật nhiều kiến thức. Nhưng thực tế cho thấy, bố mẹ nên chú trọng vào việc nuôi dưỡng năng lực học tập nền tảng và phẩm chất đạo đức, cùng những thói quen tốt trong sinh hoạt cho con ở giai đoạn này.

Đặc biệt, cha mẹ phải coi trọng việc chăm sóc cảm xúc bên trong cho con để nuôi dưỡng sự tự tin từ nội tâm, rèn luyện những kỹ năng mềm, những năng lực phi nhận thức như EQ (chỉ số thông minh cảm xúc), SQ (chỉ số thông minh nhạy cảm), mới là cách tốt nhất để nâng cao năng lực cảm thụ và khả năng học hỏi sau này. Thay vì đổ đầy nước vào chiếc cốc bây giờ, hãy khiến chiếc cốc đó thật to để có thể đựng được nhiều nước sau này.

“Bé nhà em cũng đang trải qua giống hệt như Bon”.

“Em thấy chính mình trong chính cuốn sách, nó như nói hộ lòng em”.

“Mỗi khi có khó khăn với con, em chỉ cần mở sách ra đọc là lòng lại thấy bình an”.

Đó là những tin nhắn tôi nhận được rất nhiều từ những độc giả sau khi đọc xong cuốn Kỉ luật mềm của trái tim. Thật xúc động biết bao khi các mẹ nói rằng điều họ yêu thích nhất ở cuốn sách là những câu chuyện rất thực tế, cùng lối viết gần gũi và chân thành. Họ như nhìn thấy chính mình trong những tình huống của Bon ở trong sách nên cảm thấy đồng cảm sâu sắc. Đồng thời nhờ đó, cha mẹ tìm ra được câu trả lời rất thiết thực cho chính những tình huống của mình.

Tôi mong rằng Kỷ luật mềm trong gia đình cũng sẽ được đón nhận những yêu thương như vậy. Tôi xin dành tặng cuốn sách này đến các bố mẹ, với tất cả tình yêu và sự biết ơn sâu sắc. Mong rằng cuốn sách sẽ là điểm tựa tinh thần, đem đến những cảm xúc yêu thương, năng lượng tích cực và sự bình an cho các bố mẹ mỗi khi đọc nó, để hành trình nuôi dạy con của mình trở nên hạnh phúc hơn.

Cảm ơn gia đình đã luôn là điểm tựa tuyệt vời cho tôi.

Cảm ơn những biên tập viên tuyệt vời của Thái Hà Books đã đỡ đầu cho cuốn sách này.

Nguyễn Thị Thu

Hà Nội, tháng 6 năm 2021.

Bố mẹ bình an là món quà vô giá

1. Làm bố mẹ bình an

Tôi luôn viết hai chữ “bình an” và “an nhiên” cho độc giả khi ký tặng sách.

Bởi vì bình an và an nhiên là nền tảng của hạnh phúc trọn vẹn và đích thực.

Bởi vì nếu lòng bạn chưa an, bạn sẽ rất khó khăn trong việc cảm nhận được hạnh phúc khi nuôi dạy con. Có lẽ đây cũng là trăn trở của mọi ông bố bà mẹ.

Bình an không phải lúc nào cũng nhẹ nhàng không quát mắng. Bình an là trạng thái cân bằng của cảm xúc từ nội tại để mỗi khi những cảm xúc tiêu cực, nóng giận của mình bùng phát, ta nhận diện được nó và tìm cách điều chỉnh, để cán cân trở lại thăng bằng.

Bình an không phải trạng thái đứng yên, nó là quá trình chúng ta thực hành mỗi ngày. Khi bạn bình an thì tâm bạn sẽ ít cảm thấy xao động trước những khó khăn và thách thức từ cuộc sống. Khi bạn bình an, những gì bạn muốn truyền đạt con cái sẽ dễ dàng tiếp nhận hơn.

Có ba điều tôi học được từ triết lý nhân sinh trong đạo Phật chính là buông bỏ, chú tâm và thực hành để tìm thấy sự bình an cho mình khi nuôi dạy con.

BUÔNG BỎ

Buông bỏ những bất an, lo lắng vì thấy sao mãi con không tiến bộ, mãi con không nghe lời và bỏ đi áp lực con phải giỏi như mình muốn.

CHÚ TÂM

THỰC HÀNH

Là khi ở bên con, hãy dành sự tập trung vào khoảnh khắc hiện tại, đừng để tâm trí sao lãng vào những việc khác. Chú tâm cũng là chỉ cần tập trung vào bản thân mình, vào con cái mình mà không cần phải so sánh với bất cứ ai khác hay thứ gì bên ngoài.

Bình an không phải là trạng thái đứng yên và sẵn có mà ta không cần làm gì cả. Khi bạn thực hành những bài tập buông bỏ và chú tâm hằng ngày thì tự khắc bình an sẽ xuất hiện.

2. Bình an là món quà quý giá

Để một đứa trẻ được lớn lên trong sự vui vẻ, được thoải mái và hồn nhiên thì việc bố mẹ gạt bỏ đi những lo lắng và bất an chính là món quà hạnh phúc nhất. Với những trải nghiệm khi làm việc ở trường mầm non tôi thấy rằng, những trẻ có bố mẹ càng vô tư và vui vẻ thì chúng cũng vô tư và vui vẻ, bố mẹ

Kỷ luật mềm trong gia đình bình an thì sự điềm đạm và bình an của trẻ được toát lên từ thần thái bên ngoài.

Khi Bon đã tốt nghiệp mẫu giáo để vào lớp Một thì cô giáo dạy Bon hồi lớp mẫu giáo lớn mới kể lại với tôi: Năm học vừa rồi cô đã rất áp lực vì Bon là con của cô hiệu trưởng nên cu cậu hay bị nhiều phụ huynh khác trong lớp “soi” và phàn nàn chuyện nghịch ngợm. Nhưng cô đã không nói gì với tôi, vì cô hiểu tính tôi hay suy nghĩ nên sợ tôi vô tình tạo áp lực lên Bon. Nếu tôi biết Bon bị “soi” các lỗi sai, bị đánh giá, so sánh, chắc chắn ít nhiều tôi sẽ lo lắng, sẽ không thoải mái vô tư như vốn có.

Tôi đã biết ơn cô vô cùng, bởi nhờ có cô mà một năm học cuối mầm non của Bon đã trôi qua với rất nhiều điều tuyệt vời. Hai mẹ con đều luôn cảm thấy vô tư, vui vẻ và bình an trong chuyện học ở trường và Bon vẫn là em bé thể hiện được sự tự tin với đúng con người mình, luôn vui vẻ và tràn đầy năng lượng. Qua câu chuyện ấy, tôi chỉ muốn gửi gắm đến các bố mẹ rằng bình an của bố mẹ thực sự là món quà vô giá đối với quá trình phát triển của con.

3. Bố mẹ bất an và lo lắng thì con trẻ sẽ bị ảnh hưởng như thế nào?

Có một người mẹ chia sẻ về trải nghiệm nuôi con còi của mình rằng chị đã áp dụng hết mọi cách từ khen ngợi, khích lệ từng miếng để con ăn nhưng con vẫn không ăn. Sau này chị nhận ra rằng dù khen nhưng thực sự trong tâm chị vẫn đầy căng thẳng và thúc ép con. Lời khen ngợi và ghi nhận với trẻ được nói ra từ một trái tim bình an, an nhiên thực sự thì chắc chắn đứa trẻ sẽ đón nhận, nhưng lời khen con ăn giỏi lắm mà vẫn chứa đầy sự lo lắng, giục giã ăn nhanh lên thì chắc chắn trẻ không cảm nhận được sự chân thành, hay đúng hơn là trẻ càng cảm thấy bị áp lực.

Vì sao lại như vậy?

Trong quan điểm của Phật giáo thì cảm xúc của con người vốn là những trường năng lượng được lan truyền dưới dạng sóng. Ở bên những người vui vẻ, chúng ta cũng nhận được nguồn sóng năng lượng tích cực từ họ. Nhưng ở bên những người luôn suy nghĩ tiêu cực, có cảm xúc tiêu cực sẽ khiến ta cũng cảm thấy bất an và suy nghĩ tiêu cực theo. Khi bố mẹ gây áp lực, dù họ không nói ra nhưng giác quan thứ sáu của trẻ vô cùng nhạy bén, trẻ sẽ cảm nhận rằng mình đang làm chưa tốt, chưa như kỳ vọng nên dần dần mất tự tin vào bản thân.

Với trẻ thơ, sự kháng cự lại với những luồng sóng năng lượng tiêu cực ấy rất non nớt, nên trẻ sẽ dễ bị ảnh hưởng bởi những người xung quanh. Hơn ai hết đó chính là người mẹ, người bố, thầy cô dạy ở trường.

Và những luồng sóng tiêu cực lại có sức công phá mạnh hơn cả những luồng sóng tích cực.

Kỷ luật mềm trong gia đình

Chính vì thế khi bạn suy nghĩ tiêu cực về bản thân hay về con cái thì chính năng lượng tiêu cực ấy sẽ truyền tới suy nghĩ, tác động lên tâm lý và cảm xúc của con, nó là một phần khiến cho con không chịu hợp tác, không vui vẻ và không nghe lời bạn.

Nhưng nếu như trong suy nghĩ của bạn tràn đầy năng lượng tích cực như sự tự tin, những niềm vui, những lời nói yêu thương, sự biết ơn với cuộc sống thì chính những trường sóng đó sẽ lan tới con, khiến tinh thần và cảm xúc của con cũng tích cực hơn.

4. Bố mẹ nên kỳ vọng như thế nào ở con?

Tôi đã chứng kiến những em bé ngay từ độ tuổi mầm non đã phải gánh trên vai những kỳ vọng của bố mẹ về việc phải thi đỗ vào những trường điểm, phải tự tin ở nơi đông người. Nhưng thực tế là khi những kỳ vọng ấy biến thành áp lực sẽ càng khiến các con trở nên nhút nhát và mất tự tin vào bản thân.

Nhưng nói như vậy chẳng lẽ bố mẹ không được quyền kỳ vọng ở con sao? Không, bố mẹ có quyền kỳ vọng ở con cái, nhưng cần dựa trên những nguyên tắc về sự tôn trọng và làm gương. Hãy kỳ vọng ở giá trị không đo đếm được như sự tử tế, lòng biết ơn, tính trách nhiệm hơn là vào những giá trị hữu hình như đoạt giải thưởng trong cuộc thi này, đỗ vào trường chuyên kia. Khi đọc cuốn Làm cha mẹ tỉnh thức do

Thái Hà Books phát hành, tôi nhớ mãi câu nói mà tác giả, Tiến sĩ Shefali Tsabary, đã viết rất sâu sắc: “Khi vẽ sẵn con đường học vấn, tình yêu hay sự nghiệp của con, ta sẽ hạn chế con người mà con trở thành sau này”. Nhiệm vụ của bố mẹ không phải là vẽ nên mục tiêu sẵn cho con, mà khích lệ và dõi theo con từ phía sau trên hành trình con tự tìm ra mục tiêu cho chính cuộc đời mình.