Mục lục
Lời giới thiệu..............................................................................5
Ehon Là gì?.............................................................................11
Lời tác giả..............................................................................14
chương 1: Lợi ích của việc đọc Ehon đối với trẻ..........................18
1. Ehon - Món quà tuyệt vời dành cho trẻ thơ.....................18
2. Tác dụng tuyệt vời của việc đọc ehon.............................21
3. Văn hóa đọc ehon cho con ở Nhật.................................33
4. Văn hóa đọc sách ở Nhật...............................................36
5. Tạo môi trường cho con thích đọc ehon ở Việt Nam........41
chương 2: cách đọc Ehon........................................................45
1. Cách đọc ehon..............................................................45
2. Những cách tương tác khi đọc ehon cho trẻ từ 0 đến 3 tuổi.50
3. Những cách tương tác khi đọc ehon cho trẻ 3 tuổi trở lên.56
4. Có nên đặt câu hỏi cho trẻ khi đọc ehon?.......................60
5. Những lưu ý cần tránh khi đọc ehon..............................64
6. Tư thế đọc ehon như thế nào cho hiệu quả?....................65
7. Những cách khuyến khích con yêu thích việc đọc sách..69
chương 3: cách chọn Ehon thEo độ tuổi và giới thiệu các tựa Ehon đặc sắc...................................................................................79
1. Có nhất thiết phải đọc ehon theo đúng độ tuổi không?....79
2. Làm thế nào để lựa chọn ehon phù hợp?........................82
3. Cách chọn ehon cho trẻ 0-1 tuổi....................................87
4. Cách chọn ehon cho trẻ 1-2 tuổi....................................97
5. Cách chọn ehon cho trẻ 2-3 tuổi..................................106
6. Cách chọn ehon cho trẻ 3-4 tuổi..................................118
7. Cách chọn ehon cho trẻ 4-5 tuổi..................................134
8. Cách chọn ehon cho trẻ 5-6 tuổi..................................148
9. Cách chọn ehon, truyện cho trẻ ở độ tuổi tiểu học........160
chương 4: những câu hỏi thường gặp khi đọc Ehon..................167
1. Làm sao để biết được mức độ tập trung của trẻ ở mỗi độ tuổi?....................................................................................167
2. Khi trẻ không tập trung thì phải làm sao?.....................168
3. Nếu đang đọc mà trẻ cắt ngang và đặt câu hỏi thì phải làm sao?.....................................................................................169
4. Nếu trẻ gặm sách, xé sách thì phải làm sao?................170
5. Trẻ chỉ thích lật giở sách mà không thích nghe đọc thì phải làm sao?...............................................................................171
6. Nên đọc ehon vào khi nào?..........................................171
7. Con không hợp tác, không thích đọc ehon thì phải làm sao?.....................................................................................172
8. Trẻ đã lớn (4-5 tuổi trở lên) không thích đọc ehon thì nên làm gì?................................................................................174
9. Làm sao để dụ trẻ đọc những cuốn ehon khác để mở rộng phạm vi yêu thích?...............................................................175
10. Nếu lỡ mua sách về mà con lại không hứng thú đọc ngay lúc ấy thì phải làm sao?........................................................178
11. Nếu bé cứ đòi đọc đi đọc lại 1 cuốn thì phải làm sao?.179
12. Mỗi ngày nên đọc bao nhiêu cuốn ehon?....................181
13. Mỗi tối nên đọc bao nhiêu cuốn ehon?.......................182
14. Nếu con đòi đọc quá nhiều ehon thì sao?....................182
15. Khi con đòi đọc cuốn này, nhưng chưa đọc xong lại lật sang cuốn khác, hoặc chỉ xem mỗi một trang trong cuốn sách đó thì sao?................................................................................183
16. Khi hai anh/chị em chênh tuổi nhau thì đọc ehon như thế nào?....................................................................................185
17. Sao con nhà mình lại không tập trung như con nhà người ta?.......................................................................................187
18. Mua bao nhiêu ehon cho con là đủ?...........................188
19. Có nên mua nhiều ehon cùng một lúc không? Làm thế nào để con biết quý trọng khi có ehon mới?.................................190
20. Muốn con tập đọc sớm thì chọn ehon nào?.................191
21. Có nên mua “Truyện tranh tiềm thức” cho con không?.192
22. Tôi không thể duy trì nhiệt huyết với việc đọc ehon cho con giống như lúc ban đầu?..................................................195
23. Đọc ehon có giúp con biết nói sớm không?.................197
chương 5: đưa việc đọc Ehon vào các trường mầm non.............199
1. Đọc ehon ở trường mầm non của Nhật Bản và Việt Nam.199
2. Những tác dụng của việc đọc ehon ở trường mầm non.202
3. Các bước triển khai việc đọc ehon ở trường mầm non.205
4. Hướng dẫn giáo viên về đọc ehon..............................208
5. Hãy để mọi trẻ em đều được đọc ehon.......................215
Danh mục sách Ehon nhật Bản Do EhomEBooks phát hành.......222
mục Lục................................................................................227
Ehon là gì?
Năm 2014, những cuốn ehon Nhật Bản đầu tiên xuất hiện trên thị trường sách tại Việt Nam. Tại thời điểm đó, ehon vô cùng mới mẻ đối với các bậc phụ huynh bởi vì lần đầu tiên họ biết đến những cuốn sách
đặc biệt dành riêng cho trẻ trong khoảng 0-6 tuổi.
Đến thời điểm này, ehon đã trở nên vô cùng quen thuộc với phụ huynh Việt, có lẽ cũng đã trở thành những người bạn thân thiết của trẻ trong mỗi gia đình.
Vậy ehon là gì?
Ehon chính là những cuốn sách tranh Nhật Bản.
Ehon trong tiếng Nhật được ghép từ hai chữ 絵 (e: Tranh vẽ) và chữ 本 (hon: Sách), là những cuốn sách dành cho trẻ em trong đó câu chuyện được kể chủ yếu bằng tranh vẽ. Sự kết hợp giữa ngôn từ và hình ảnh trong những cuốn sách tranh đem đến cho trẻ một trải nghiệm đọc sách hoàn toàn khác biệt.
Khi mới giới thiệu dòng sách đến từ Nhật Bản này tại Việt Nam, chúng tôi đã quyết định mượn từ “ehon”
trong tiếng Nhật để tránh gây nhầm lẫn cho độc giả, vì tại thời điểm đó, thể loại manga đã được biết đến với tên gọi là “truyện tranh”.
Ban đầu, ehon chỉ là tên gọi của những cuốn sách
tranh đến từ Nhật Bản. Còn sách tranh đến từ các quốc gia khác như Anh, Mỹ, Canada… được gọi là sách tranh (picture book). Tuy nhiên, theo thời gian, những cuốn ehon dành cho trẻ nhỏ này đã được đón nhận rộng rãi, rất nhiều đơn vị phát hành sách đã dùng tên
gọi ehon với ý nghĩa mở rộng: Bao gồm những cuốn sách tranh đến từ khắp nơi trên thế giới, chứ không chỉ là những cuốn sách tranh đến từ Nhật Bản như thuở ban đầu.(1)
Ehon hay sách tranh có những đặc điểm hoàn toàn
khác biệt so với những dòng sách dành cho thiếu nhi
khác hiện có trên thị trường.
Bản thân sự kết hợp giữa tranh vẽ và câu chuyện
đã đem đến cho trẻ một trải nghiệm độc đáo: Lần đầu
tiên trẻ được thưởng thức một bữa tiệc ngôn từ và hình
ảnh tuyệt vời đến thế. Giờ đây, việc đọc sách đối với trẻ
không phải là bị động tiếp nhận từ cha mẹ, mà nó đã
trở thành một quá trình hợp tác và trẻ có thể chủ động
(1) Trong cuốn sách này, từ ehon và sách tranh sẽ được sử dụng
thay thế lẫn nhau, không phân biệt sách tranh Nhật Bản hay sách
tranh đến từ các quốc gia khác.
tham gia. Trẻ có thể “tự đọc sách” bằng cách đọc câu chuyện được thể hiện trong các bức tranh.
Với mong muốn cung cấp một nguồn tài liệu hữu ích, đầy đủ nhất nhằm giúp phụ huynh lựa chọn những tựa sách truyện đặc sắc cho con trẻ ở nhiều độ tuổi, Đọc ehon cho bé – Nuôi dưỡng tâm hồn và thói quen đọc sách từ 0 tuổi không chỉ giới thiệu những tựa sách tranh kinh điển, từ điển khoa học dành cho trẻ ở độ tuổi mầm non, mà còn gợi ý một số truyện cổ tích, truyện thiếu nhi hấp dẫn cho trẻ ở lứa tuổi tiểu học. Ehomebooks hi vọng đây sẽ là cuốn cẩm nang toàn diện đồng hành cùng phụ huynh trong hành trình nuôi dạy trẻ.
Hãy cùng nhau tạo thói quen đọc sách cho con ngay từ 0 tuổi để lan tỏa văn hóa đọc đến với trẻ em trên mọi miền đất nước!
Ehomebooks
Lời tác giả
Tôi còn nhớ cách đây 8 năm, ngày mà lần đầu tôi bước vào khu thư viện dành cho thiếu nhi ở thư viện quận Adachi, thành phố Tokyo, tôi đã choáng ngợp bởi một không gian với bao nhiêu là cuốn sách tranh
(ehon) cho trẻ được bày ra trong một không gian đọc ấm áp vô cùng. Tôi cảm giác như lần đầu tiên trong đời mình được tiếp cận với một thứ gì đó đẹp đẽ và tuyệt vời đến thế. Tôi mải miết cầm những cuốn ehon lên để đọc, để say mê, bởi nó là thứ mà tuổi thơ của tôi và những người bạn thế hệ 7X, 8X như tôi chưa bao giờ được nhìn, được chạm vào. Tôi đã thầm ước mong từ ngày ấy, ước gì trẻ em Việt Nam, trong đó có con tôi sau này, cũng sẽ được tiếp cận với thật nhiều cuốn ehon hay và đặc sắc của Nhật Bản cũng như thế giới. Đó là
khởi đầu để tôi bắt đầu tìm hiểu về ehon, về văn hóa
đọc ehon cho con nghe của cha mẹ Nhật và chia sẻ đến
với bố mẹ ở Việt Nam.
Có một độc giả đã hỏi tôi rằng những giá trị cốt
lõi trong giáo dục của cha mẹ Nhật là gì. Trong hơn
11 năm sinh sống và học tập ở Nhật Bản, tôi đã chiêm nghiệm ra rằng phương pháp giáo dục sớm tuyệt vời nhất mà người Nhật đã làm được với những đứa trẻ
của họ chính là gieo mầm thói quen đọc ehon cho con từ 0 tuổi để từ đó nuôi dưỡng tình yêu với đọc sách
sau này. Người Nhật đã gọi ehon là “thực phẩm của tâm hồn” bởi những tác dụng giáo dục tuyệt vời mà nó đem lại.
Có rất nhiều điều kì diệu đã đến trong sợi dây kết nối tình cảm giữa cha mẹ và con cái xung quanh việc đọc ehon này. Đó là biểu hiện của tình yêu thương, tin tưởng, sự gắn bó an toàn, và gieo cho con những ước mơ và tri thức của nhân loại.
Đối với tôi 5 năm đọc ehon cùng con, điều lớn lao nhất mà tôi nhận được chính là tình yêu thương và cảm xúc cũng như sự gắn kết và tin tưởng giữa hai mẹ con tôi. Cách con thể hiện tình yêu với tôi, và tôi thể hiện tình yêu với con trở nên dễ dàng hơn, ngọt ngào hơn rất nhiều, tất cả là nhờ đọc ehon. Tôi tin rằng những bố mẹ nào đọc ehon cho con từ nhỏ cũng sẽ có cái nhìn đồng
cảm như tôi. Chúng ta hãy yêu và trân trọng những khoảnh khắc tuyệt đẹp đó bố mẹ nhé. Vì mục đích cao
cả nhất của việc đọc ehon chính là giúp tạo ra sự gắn
kết ngọt ngào giữa bố mẹ và con cái, bên cạnh việc gieo mầm tri thức cho con.
Những năm con trai tôi đi học mầm non ở Nhật, tôi lại có dịp quan sát và trải nghiệm để thấy rằng ehon không chỉ được cha mẹ đọc ở nhà, mà còn được các thầy cô giáo đọc hằng ngày ở trường mầm non. Trường mầm non nào cũng có thư viện, và đọc ehon là một hoạt
động tất yếu ở trường bởi những tác dụng tuyệt vời của nó trong việc nuôi dưỡng ngôn ngữ, và tâm hồn nhân văn, đồng thời khơi gợi trí tưởng tượng và ước mơ cho trẻ, giúp trẻ có những trải nghiệm vui vẻ và hạnh phúc.
Tất cả những điều tuyệt vời mà đọc ehon đem đến cho trẻ đã trở thành động lực để tôi viết cuốn sách này.
Tôi mong rằng cuốn sách sẽ là cẩm nang giúp bố mẹ
bắt đầu hành trình gieo thói quen đọc ehon cho con từ những năm tháng đầu đời, vừa là động lực để bố mẹ
tiếp tục đồng hành cùng con trong cả những giai đoạn tiếp theo của hành trình gieo mầm tri thức cho con.
Ehon là “thực phẩm của tâm hồn”, chính vì thế hãy cố gắng để tâm hồn con cái chúng ta được “thưởng thức” những gì tuyệt vời nhất bố mẹ nhé.
Cuốn sách nhỏ này đến được tay độc giả là cả một sự nỗ lực không mệt mỏi của rất nhiều người. Tôi xin
cảm ơn gia đình nhỏ của mình đã cho tôi nguồn cảm
hứng bất tận và là bờ vai vững chắc cho tôi mỗi ngày.
Cảm ơn ban biên tập của Ehomebooks thuộc công ty
Cổ phần Xuất bản và Giáo dục Quảng Văn, đặc biệt là
anh Trịnh Minh Tuấn, giám đốc của công ty, người đã
nỗ lực rất lớn để đưa những tựa ehon Nhật Bản đầu tiên về xuất bản ở Việt Nam.
Và đặc biệt tôi muốn cảm ơn các độc giả, là những người nhiệt thành ủng hộ cho mỗi một tựa ehon ra đời, là những ông bố bà mẹ nhiệt tâm với giáo dục con cái.
Chính họ là nguồn cổ vũ lớn lao nhất để hành trình lan tỏa ehon được nhân rộng đến khắp nơi. Tôi mong các bố mẹ sẽ tìm kiếm được thông tin hữu ích từ cuốn sách
này và cùng chúng tôi nỗ lực lan tỏa văn hóa đọc ehon tới các bạn nhỏ ở Việt Nam.
Đ ể mọi trẻ em Việt Nam đều có c ơ hội đ ượ c đọc ehon.
Chương 1:
Lợi ích của việc đọc ehon đối với trẻ
1. Ehon - Món quà tuyệt vời dành cho trẻ thơ
“Ehon có cái gì hấp dẫn mà tại sao tụi trẻ con say mê thế cơ chứ?”, đó là câu nhận xét của hầu hết các bố mẹ khi bắt đầu đọc ehon cho con nghe. Để rồi trong quá trình đọc ehon cho con, bố mẹ sẽ dần dần hiểu và cảm nhận được sức mạnh kì diệu của ngôn từ và hình ảnh được kết hợp một cách tài tình trong ehon khiến trẻ em say mê, và người lớn thì bị cuốn hút.
Có rất nhiều thứ đẹp đẽ đứa trẻ được tiếp xúc trong những năm tháng đầu đời, đó là giọng nói nhẹ nhàng tình cảm của bố mẹ, là những bức tranh đầy màu sắc, là những trò chơi hấp dẫn thú vị, là thế giới tự nhiên xung quanh mình. Và kì diệu thay, ehon có thể làm được tất cả những điều đó. Bạn cầm một cuốn ehon lên, đọc bằng giọng mà hằng ngày bạn vẫn thủ thỉ với trẻ, vừa nhìn những bức tranh minh hoạ đẹp đẽ vừa kể cho trẻ
nghe một câu chuyện tuyệt vời về một chủ đề nào đó con yêu thích, và trải nghiệm cảm giác hạnh phúc trọn vẹn đó cùng con, trong thế giới của câu chuyện. Ehon là thứ giúp cha mẹ nhìn thấy, cảm nhận thấy rất nhiều khoảnh khắc hạnh phúc khi ở bên con. Và đó là lí do đầu tiên để nói rằng ehon là món quà tuyệt vời đối với thế giới tâm hồn trẻ thơ.
Một lí do đặc biệt khác khiến ehon cuốn hút trẻ thơ là bởi ehon được sáng tác bám sát đặc điểm tâm sinh lí
và quá trình phát triển của trẻ theo từng độ tuổi. Do đó, các cuốn sách sẽ có độ dài khác nhau, số lượng từ hay
tính phức tạp trong các câu chuyện cũng khác nhau tùy theo từng độ tuổi. Đây là một yếu tố mà phụ huynh nên cân nhắc khi chọn sách cho trẻ. Chẳng hạn, sách dành cho trẻ 0-2 tuổi thường khá ngắn, sử dụng nhiều
từ đơn và các câu ngắn, các câu chuyện đơn giản kể về các con vật, đồ vật hay sự việc gần gũi, quen thuộc với trẻ. Trẻ ở giai đoạn này rất thích các cuốn sách có nhiều
từ tượng thanh thể hiện tiếng kêu của các con vật, bởi những âm thanh ấy sẽ kích thích vùng ngôn ngữ trong não trẻ phát triển.
Ngoài ra ở giai đoạn này ehon cũng giống như một món đồ chơi, nên các thể loại ehon lật giở, ehon tương
tác thực sự là một giáo cụ vô cùng hữu ích để bố mẹ vừa chơi cùng con, lại vừa dạy con về ngôn ngữ.
Lí do thứ ba là chủ đề trong các cuốn ehon cũng rất đa dạng. Đó có thể là những câu chuyện rất gần gũi trong đời sống thường ngày, hoặc cũng có thể là thế giới kì ảo đầy màu sắc để trẻ tưởng tượng và bay bổng trong đó. Nhưng dù là chủ đề nào thì giá trị mà ehon muốn đem đến cho trẻ đằng sau mỗi câu chuyện là những thông điệp chứa đựng tính nhân văn sâu sắc được truyền tải một cách nhẹ nhàng và dễ tiếp thu, chứ không hề khô khan giáo điều, hoặc có thể là những tiếng cười sảng khoái cho trẻ.
Các nhân vật có thể là con người, là ai đó trong chính các em, là cuộc sống hằng ngày diễn ra ngoài
đời thực, hoặc là các loài động vật nuôi quen thuộc, các con vật trong rừng, thiên nhiên… nhưng tất cả
đều được nhân hóa, tạo nên những câu chuyện thú vị
đối với trẻ. Các nhân vật trong truyện được thể hiện sống động và gần gũi với trẻ em, hồn nhiên, trong sáng như chính tâm hồn trẻ, khiến trẻ cảm thấy bản
thân có nét tương đồng với nhân vật, tạo nên sự đồng cảm trong trẻ.
Trong những năm đầu đời, trẻ chưa được tiếp xúc
nhiều với thế giới bên ngoài, nhưng chính những cuốn sách tranh này sẽ mở rộng thế giới của trẻ, tạo tiền đề
để trẻ khám phá và trải nghiệm thế giới trong quá trình trưởng thành sau này.
Nhờ những cuốn ehon, thế giới tâm hồn của trẻ
thơ được tưới mát bởi những điều đẹp đẽ tuyệt vời, và
trong kí ức của các em sẽ luôn lưu giữ những khoảnh
khắc hạnh phúc diệu kì.
2. Tác dụng tuyệt vời của việc đọc ehon
Các bố mẹ có biết vì sao cha mẹ Nhật lại đọc ehon cho con nghe từ 0 tuổi không? Bởi ehon được người
Nhật xem là thực phẩm của tâm hồn giúp nuôi dưỡng
khả năng ngôn ngữ, tư duy cho trẻ, một tâm hồn phong phú giàu tính cảm thụ, và việc đọc ehon cho con nghe
như một bữa ăn không thể thiếu mỗi ngày.
Rất nhiều nghiên cứu của các nhà giáo dục đã chỉ
ra rằng, việc đọc ehon cho trẻ nghe từ nhỏ sẽ mang lại rất nhiều tác dụng tuyệt vời.
Nuôi dưỡng nền tảng ngôn ngữ cho trẻ bởi vì trẻ được tiếp xúc với ngôn ngữ phong phú và chuẩn
Bạn có biết sự khác biệt lớn nhất giữa một em bé
được tắm ngôn ngữ trong thế giới của ehon từ những năm tháng đầu đời, và một em bé không được nghe đọc ehon là gì không? Chính là ở khả năng thẩm thấu và sử dụng ngôn ngữ, và một tâm hồn phong phú, giàu cảm
xúc. Ngôn ngữ của ehon vô cùng phong phú, đa dạng và phát triển theo từng giai đoạn. Giai đoạn 0-2 tuổi là
những từ đơn, câu ngắn nhưng đầy đủ cả chủ ngữ và
vị ngữ, ngôn từ chắt lọc nên trẻ bắt chước và học được cách sử dụng rất nhanh. Tôi còn nhớ khi Bon hơn 2 tuổi, mỗi lần bố mẹ không cho cu cậu làm việc gì đó theo ý mình là cu cậu luôn biết dùng những câu nói cảm xúc để diễn tả “Con buồn lắm”.
Ngôn ngữ trong ehon là ngôn ngữ được chắt lọc, với những từ ngữ đẹp, giàu âm thanh và hình ảnh, khác với ngôn ngữ nói. Vì thế một em bé được nghe đọc ehon nhiều sẽ có cách sử dụng ngôn ngữ rất “chất”
và linh hoạt.
Khi Bon hơn 3 tuổi cu cậu đã biết dùng những tính từ
làm bổ ngữ để diễn tả cho câu nói của mình “Mẹ nhìn kìa bầu trời đỏ rực rỡ” hay “Gió thổi mát rượi, thật là sảng khoái mẹ nhỉ”. Lên 4 tuổi, con sẽ nói kiểu “Sao mẹ để mọi thứ lộn xà lộn xộn thế”, hay khi đi dưới trời tối, cu cậu nhận xét “Trời tối đen như mực mẹ ạ”.
Khi trẻ lên 3-4 tuổi, thay vì chỉ nói những câu ngắn hoặc chưa thể diễn đạt tốt suy nghĩ của mình cho người
khác thì các em bé được nghe đọc nhiều ehon sẽ có thể diễn đạt mong muốn và suy nghĩ của mình bằng ngôn ngữ hồn nhiên nhưng rất logic.
Hồi 3 tuổi, trong một lần về quê thăm bà ngoại, Bon bị
chị họ dỗi không chơi cùng, thế là anh chàng ra năn nỉ “Chị
ơi đây là nhà của chị, quả này cũng là của chị. Em chỉ về đây chơi thôi mà. Mấy hôm nữa em về thì chị giận với ai”.
Và đôi khi cũng thật hài hước:
“Bon ơi sao con cứ nhảy chân sáo thế”.
“Con buồn đi ị và con đang chạy cho cục phân trôi xuống”.
Nếu như không được tiếp xúc với nhiều chủ đề trong các câu chuyện ehon và không được trò chuyện nhiều, chắc chắn trẻ sẽ ít khi biết sử dụng ngôn ngữ
miêu tả như vậy. Đây là nền tảng đầu tiên cho việc học tập sau này.
Nuôi dưỡng tâm hồn nhân văn, phong phú, giàu cảm xúc và biết yêu thương đồng cảm với mọi người
Những cuốn ehon với thông điệp đầy nhân văn như những dòng nước ngọt ngào tưới mát tâm hồn trẻ thơ. Những câu chuyện đẹp về tình yêu với động vật, hoa lá cỏ cây, về tình yêu giữa cha mẹ với con cái, anh chị em với nhau, giữa bạn bè với nhau, sẽ dạy cho trẻ đối xử với mọi người xung quanh một cách nhân văn.
Trẻ học được cách yêu thương, chia sẻ với mọi người và cách thể hiện tình cảm rất hồn nhiên và chân thành.
Trẻ học được cách đồng cảm và sẻ chia với những cảm
xúc của người khác. Ngoài ra, thế giới ehon phong phú
nhiều màu sắc nên thế giới tâm hồn con trẻ cũng nhờ
đó mà phong phú theo.
Bon chưa có em nhưng cu cậu rất thích chơi với các em nhỏ. Mỗi lần chơi với các em là Bon thường hay chạy đến
vuốt má hoặc thơm em. Có lần trong lúc đang chờ mọi người cùng đi chơi, Bon chơi với em Anna, con của một cô giáo ở trường. Tôi thấy Bon chạy ra nói thầm với tôi “Mẹ ơi con vừa thơm lên trán em Anna một cái đấy”. Hay khi về quê con thích chơi với em Tôm, em Trúc Anh của mình và thường xuyên kể lại với mẹ những hành động của các em và nhận xét “Em đáng yêu thế mẹ nhỉ”.
Hôm đó Bon sang trường đón bạn Gấu về nhà mình chơi cùng một số bạn thân khác như đã hẹn. Em Bống là em gái của Gấu cũng học ngày thứ Bảy. Lẽ ra em Bống không được sang chơi như trong kế hoạch, nhưng Bon đã hỏi mẹ là “Con rủ cả em Bống sang chơi cùng tụi con nữa có được không?”.
Rồi khi mẹ đồng ý, con dắt tay em Bống ra lấy ba lô rồi dắt em đi sang nhà rất ân cần. Có lẽ đó là bài học đầu tiên của con về việc biết yêu thương và quan tâm đến những người không phải người thân của mình.
Hồi Bon 4 tuổi, hôm đó tôi gọi xe grab nhưng anh lái xe không nghe theo chỉ dẫn nên đi sai đường và hai mẹ con tôi phải chờ gần 15 phút. Tôi gọi điện có nói hơi cao giọng một chút mà phải rất tinh ý mới nhận ra, thế là Bon nhìn tôi hỏi
“Sao mẹ lại cáu với chú lái xe?”. Tôi nhận ra con nhận biết cảm xúc của người khác rất nhanh. Mẹ chỉ thay đổi một xíu trong lời nói là con đã cảm nhận được.
Ngoài ra, đọc ehon còn giúp trẻ giữ được sự điềm tĩnh, ít nổi cáu vô cớ hoặc dùng bạo lực để ứng xử với
người khác. Vì thế những em bé được nghe đọc nhiều ehon thường có xu hướng vui vẻ, tâm thái hiền hòa hơn những em bé ít được tiếp xúc với ehon. Có thể đó chính là một phần khiến các em bé Nhật ứng xử rất nhẹ nhàng, văn minh và điềm đạm.
Đọc ehon chính là để góp phần tạo nên những đứa trẻ hạnh phúc, và đó là sứ mệnh tuyệt vời của ehon.
Nuôi dưỡng trí tưởng tượng, năng lực tư duy thông minh cho trẻ nhờ những hình ảnh và chủ đề
phong phú của ehon
Kết quả nghiên cứu của giáo sư Taira Masato ở trường đại học Y Nha khoa Tokyo đã chứng minh rằng việc cha mẹ đọc truyện cho con nghe sẽ kích thích “hệ viền” (limbic system) vốn là trái tim của bộ não, nơi điều khiển ký ức và tạo ra động lực, đồng thời sản sinh cảm xúc, giúp khả năng biểu đạt cảm xúc của trẻ thêm
phong phú, ngôn ngữ thêm phát triển.
Ngoài ra, một số kết quả điều tra cho thấy những
học sinh được cha mẹ đọc ehon cho nghe từ khi còn nhỏ có tỉ lệ đỗ vào trường đại học Tokyo (đại học nổi tiếng nhất của Nhật) cao hơn hẳn so với những học sinh khác.
Những em nhỏ đọc nhiều ehon sẽ có nhiều chủ đề quan tâm hơn, đặc biệt là giai đoạn 3-4 tuổi, trẻ luôn luôn đặt bố mẹ trong tình trạng phải căng não để trả lời
các câu hỏi vì sao sau khi đọc sách: “Vì sao chỉ có khủng long mẹ phải chiến đấu đến cùng? Khủng long bố đi đâu mà sao vô trách nhiệm thế”.
Là chất keo tuyệt vời kết nối tình cảm giữa cha mẹ và con cái, củng cố tình yêu thương, sự gắn bó và tin tưởng
Trẻ sẽ cảm nhận được tình yêu thương qua giọng
đọc của cha mẹ. Thời kỳ ấu thơ là thời kỳ quan trọng nuôi dưỡng trí tuệ cảm xúc cho trẻ, nên giọng nói và cách trò chuyện của cha mẹ sẽ được trẻ lưu nhớ dần dần trong bộ não, khi đã lí giải đầy đủ rồi trẻ sẽ biểu hiện nó ra ngoài. Chính vì thế càng nghe được giọng nói của cha mẹ nhiều thì ấn tượng trong não bộ trẻ càng lớn, sợi dây liên kết giữa cha mẹ và con cái càng bền chặt. Những câu tôi nhận được hằng ngày từ con chính là câu “Con yêu mẹ lắm. Con cảm ơn mẹ ạ”.
Tôi vẫn nhớ những câu chuyện của Bon thế này:
Bon: Tình cảm được làm từ gì hả mẹ?
Mẹ: Được làm từ những sự quan tâm chúng ta dành cho nhau. Mẹ chơi cùng con, nấu ăn cho con, đọc truyện cho con, và con quan tâm lại mẹ như hôm trước con bảo “Mẹ ơi mẹ bị mệt à, con xoa đầu cho mẹ nhé”.
Bon: Cảm xúc là gì hả mẹ?
Mẹ: Là khi con ôm mẹ, hôn mẹ, cười với mẹ tự nhiên sẽ có một thứ tình cảm xuất hiện đó.
Những cuốn ehon cho trẻ 0-1 tuổi
Tôi sẽ chia ehon theo từng chủ đề và phù hợp với tâm sinh lí của độ tuổi này. Những cuốn ehon ở độ tuổi
0-1 tuổi được giới thiệu ở đây bố mẹ vẫn có thể đọc ngay cả khi trẻ đã lên 1-2 tuổi.
- Những bộ ehon kinh điển:
Những bộ ehon hội tụ đủ những yếu tố phù hợp
với tâm sinh lí phát triển ở độ tuổi 0-1 tuổi và được các bố mẹ yêu mến đón đọc cho con suốt những năm qua
có thể kể đến như:
Bộ “Chơi cùng Momo” (Thái Hà)
với nhân vật là Momo - chú bé quả đào - đáng yêu cùng những người bạn Cá Vàng, Xương Rồng, Ma Nhỏ… mỗi câu chuyện là một trải nghiệm trong cuộc sống và tâm lí cảm xúc của một em bé, và cuối truyện luôn ẩn chứa một thông điệp rất nhân văn, giàu tình cảm.
Bộ “Ai ở sau lưng bạn thế?” (Ehomebooks) gồm 6 cuốn về chủ đề động vật sẽ đem lại cho trẻ những kiến thức mới vô cùng bổ ích. Bộ ehon tương tác này sẽ giúp trẻ suy đoán về các con vật khi chỉ nhìn một phần cơ thể của chúng. Bộ ehon đã tận dụng thời kì ghi nhớ nguyên mảng của trẻ để kích thích sự phát triển tư duy của trẻ rất tốt.
Bộ ehon gồm 4 cuốn “Chào mặt trăng”, “Tay xinh đâu nhỉ?”, “Cùng lau cho sạch nào!”, “Giày nhỏ đi thôi” (Ehomebooks) với hình ảnh đáng yêu, rõ nét phù hợp với những bé mới chào đời, đã được các bố mẹ yêu mến suốt những năm qua vì các bé vô cùng hào hứng mỗi khi đọc.
Bộ “Cùng chơi với bé” (NXB Kim Đồng) là bộ ehon của tác giả nổi tiếng người Nhật Yuichi Kimura với những câu chuyện liên quan đến sinh hoạt trong cuộc sống hằng ngày của bé như ăn, tắm, đánh răng, vui chơi…
Bộ ehon lật giở “Ú oà”, “Mông ai đây”, “Chúc ngủ ngon”, “5 quả táo nhỏ” (Nhã Nam) sẽ rất phù hợp với
tâm lí thích được tự mình lật giở, tò mò khám phá thế giới của bé.
Bộ ehon “Cùng chơi trốn tìm” (Ehomebooks) tôi sẽ giới thiệu ở phần dưới đây, luôn là một lựa chọn mà mọi em bé đều yêu thích.
Ngoài ra bố mẹ có thể tìm thêm các cuốn ehon đặc sắc khác theo các chủ đề gợi ý dưới đây.
- Sách tương tác:
Những cuốn ehon lật giở hoặc ehon tương tác được
làm bằng giấy bìa cứng là những cuốn ehon rất bền, chắc chắn và luôn đem đến cho trẻ sự bất ngờ và thích
thú. Bộ ehon “Cùng chơi trốn tìm” (Ehomebooks) hoặc
bộ “Sách chuyển động thông minh đa ngữ” (Đinh Tị) là
những lựa chọn vô cùng thích hợp.
Bộ ehon “Cùng chơi trốn tìm” hấp
dẫn các bé ở điểm khi mở trang đầu
tiên, bé chỉ thấy hình ảnh gợi ý không
rõ là cái gì, rồi lật trang tiếp theo thì
những phần cắt, kết hợp với hình ảnh
gợi ý trên trang liền kề sẽ tạo thành
hình dạng của vật đó. Đây là điều khiến bé vô cùng
thích thú vì bất ngờ, nào là củ cà rốt, nào là con cá voi, máy bay, ô tô... Những cuốn ehon loại này thường giá
cả sẽ cao gấp 3-4 lần những cuốn ehon giấy mỏng khác, nhưng giá trị sử dụng lại được lâu dài.
Bộ sách “Sách chuyển động thông minh đa ngữ”
sẽ giống như một món đồ chơi giữa bố mẹ và con cái.
Bố mẹ cần dùng tay để làm chuyển động các hình ảnh trong tranh, tạo ra sự bất ngờ cho trẻ. Giai đoạn 0-1 tuổi trẻ chưa tự mình làm được nên bố mẹ làm mẫu cho trẻ
nhìn, vừa chơi vừa trò chuyện với trẻ.
- Sách vải:
Ở giai đoạn này sách vải là một lựa chọn tuyệt vời vì nó hội tụ đủ những yếu tố kể trên. Những cuốn sách
vải rất bền, cách phối màu sắc từ màu nền và màu của
đồ vật đều rõ nét, và chất liệu còn giúp trẻ phát triển xúc giác. Bố mẹ có thể tìm mua sách vải theo những tiêu
chí tôi đã gợi ý ở trên từ các hãng uy tín như JJOVCE, Funny Zoo, Jolly baby, hoặc các công ty sản xuất đồ chơi như công ty Đồ chơi Cánh Diều-Đồ chơi sạch made in Việt Nam, công ty Muki. Với sách vải cũng không cần mua quá nhiều, chỉ cần vài cuốn để bé tương tác chơi cùng bố mẹ là được.
- Chủ đề âm thanh:
Các em bé vài tháng tuổi đến 1 tuổi sẽ vô cùng thích thú với những cuốn ehon có âm thanh trong đó. Đó là tiếng chạy huỳnh huỵch của Momo trong cuốn “Momo đi đâu mà vội thế” (Thái Hà), hay tiếng kêu của các bạn động vật, tiếng khóc của
Momo trong cuốn “Oa oa oa”, “Suỵt, khẽ thôi nào các bạn ơi” nằm trong bộ “Chơi cùng Momo”, cuốn “Giày nhỏ đi thôi” (Ehomebooks).
Ngoài ra, bố mẹ có thể mua những cuốn từ điển có tranh động vật nuôi gần gũi với gia đình hoặc các phương tiện giao thông như tàu hoả, ô tô, xe máy… Khi đọc, bố mẹ có thể lồng ghép miêu tả tiếng kêu của các con vật, sự vật nữa.
- Chủ đề màu sắc và hình khối:
Bộ ehon “Điều kỳ diệu từ những màu sắc” (Wabooks) gồm 4 cuốn ehon “Bữa tiệc sắc màu của thú trắng”, “Ơ tắc kè là nhà ảo thuật”, “Một ngày của bạch tuộc”, và “Có gì trong quả trứng” với hình vẽ và màu sắc rất rõ nét phù hợp với các bạn 3-4 tháng tuổi trở đi.
Bộ ehon “Điều kỳ diệu từ những hình khối” (Wabooks) gồm 3 cuốn “Có phải hình tròn đẹp nhất”, “Chấm tròn
ơi!”, và “Ghép hình cùng Ryo và Kaku”.
Bộ ehon Kun và Ma (Ehomebooks) gồm 3 cuốn
“Đây là con gì?”, “Đây là hình gì?”, và “Đây là màu gì?”. Đây sẽ là những cuốn ehon rèn luyện về màu sắc, hình khối và kích thích trí tưởng tượng cho trẻ. Với những cuốn ehon này, bố mẹ có thể đọc cho trẻ trong một thời gian dài kể cả khi trẻ đã 1-2 tuổi hay 2-3 tuổi, bởi vì ở mỗi độ tuổi khả năng nhận thức và trí tưởng tượng của trẻ khác nhau.
- Chủ đề động vật, hoa quả, đồ ăn:
Chủ đề động vật có bộ ehon “Ai ở sau lưng bạn thế” (Ehomebooks) đã trở nên rất nổi tiếng và là sách gối đầu giường cho những em bé từ 0-1 tuổi. Sách hầu như rất ít chữ, nhưng là sách để bố mẹ tương tác và trò chuyện rất tốt. Không chỉ dành cho trẻ 0-1 tuổi mà có thể sử dụng kể cả khi trẻ đã lên 1-2 tuổi.
Ngoài ra, bố mẹ có thể tìm bộ sách “Từ điển bằng hình” (NXB Kim Đồng) hoặc rất nhiều từ điển tranh về
các chủ đề hoa quả, rau củ có bày bán trên thị trường.
- Chủ đề nuôi dưỡng cảm xúc:
Bộ ehon “Những em bé đáng yêu” (Thái Hà) là một bộ ehon nuôi dưỡng cảm xúc rất tốt cho bé, bởi vì những biểu cảm ở mỗi cuốn ehon
chính là những trạng thái cảm xúc, là biểu cảm rất gần gũi với các bé ở độ tuổi này.
Cuốn “Cọ má cọ má nào” trong bộ ehon “Chơi cùng
Momo” (Thái Hà) sẽ nuôi dưỡng cảm xúc thông qua
Chương 1:
Lợi ích của việc đọc ehon đối với trẻ
1. Ehon - Món quà tuyệt vời dành cho trẻ thơ
“Ehon có cái gì hấp dẫn mà tại sao tụi trẻ con say mê thế cơ chứ?”, đó là câu nhận xét của hầu hết các bố mẹ khi bắt đầu đọc ehon cho con nghe. Để rồi trong quá trình đọc ehon cho con, bố mẹ sẽ dần dần hiểu và cảm nhận được sức mạnh kì diệu của ngôn từ và hình ảnh được kết hợp một cách tài tình trong ehon khiến trẻ em say mê, và người lớn thì bị cuốn hút.
Có rất nhiều thứ đẹp đẽ đứa trẻ được tiếp xúc trong những năm tháng đầu đời, đó là giọng nói nhẹ nhàng tình cảm của bố mẹ, là những bức tranh đầy màu sắc, là những trò chơi hấp dẫn thú vị, là thế giới tự nhiên xung quanh mình. Và kì diệu thay, ehon có thể làm được tất cả những điều đó. Bạn cầm một cuốn ehon lên, đọc bằng giọng mà hằng ngày bạn vẫn thủ thỉ với trẻ, vừa nhìn những bức tranh minh hoạ đẹp đẽ vừa kể cho trẻ
Chương 2: Cách đọc ehon
1. Cách đọc ehon
Tâm thế của cha mẹ khi đọc ehon
Điều quan trọng khi đọc ehon cho trẻ nghe chính là không khí thoải mái, không ép buộc để trẻ được trải nghiệm và thích thú với ehon theo cách của trẻ. Khi trẻ cảm thấy việc đọc ehon như một trò chơi, một khoảng thời gian vui vẻ thì trẻ mới có hứng thú để đọc tiếp.
Hãy coi ehon như một công cụ để giao tiếp, giúp trẻ và bố mẹ có những khoảnh khắc hạnh phúc bên nhau. Bố mẹ đừng quá áp lực về việc mình có đọc đúng
kĩ thuật hay không, có đọc diễn cảm hay không. Cũng
đừng đọc ehon chỉ với mục đích muốn con thông minh hơn, nhớ được nhiều kiến thức hơn. Đối với trẻ ở giai
đoạn ấu thơ từ 0-6 tuổi, việc nuôi dưỡng cảm xúc và
tâm hồn sẽ được ưu tiên hơn, bởi vì mọi hành vi của trẻ, mọi động lực cố gắng cho việc học tập và tiếp thu kiến
Chương 3:
Cách chọn ehon theo độ tuổi
và giới thiệu các tựa ehon đặc sắc
1. Có nhất thiết phải đọc ehon theo đúng độ tuổi không?
Có một lần tôi tham gia buổi trải nghiệm làm giáo viên một ngày ở trường mầm non của Bon khi Bon được hơn 1 tuổi. Hôm ấy các bạn đi dạo về rất mệt nhưng đến 11h30 mà vẫn chưa có cơm trưa. Trong lúc chờ đợi, cô giáo có đọc cho các bạn nghe một cuốn ehon. Cuốn ehon đó rất nhiều chữ, nội dung dành cho trẻ 3-4 tuổi, nhưng cô vẫn đọc cho các bạn mới có 1 tuổi rưỡi và gần
2 tuổi nghe. Kì lạ là các bạn nhỏ say mê ngồi nghe cô
đọc, chỉ có 2-3 bạn trong tổng số 12 bạn là thi thoảng
mất tập trung và quay đi chỗ khác.
Sau đó tôi có hỏi cô giáo thì cô nói rằng tuy cuốn ehon đó dành cho các bạn 3-4 tuổi nhưng những bạn tầm 1 tuổi rưỡi trở đi vẫn có thể trải nghiệm với nó
Chương 4: Những câu hỏi thường gặp khi đọc ehon
1. Làm sao để biết được mức độ tập trung của trẻ ở mỗi độ tuổi?
Khả năng tập trung của con trẻ khác với người lớn.
Một nguyên tắc về mức độ tập trung mà các nhà giáo
dục chia sẻ đó là thời gian tập trung của trẻ ở giai đoạn
0-6 tuổi sẽ bằng số tuổi cộng thêm 1-2 phút nữa. Nghĩa
là với trẻ 0-1 tuổi, trẻ chỉ tập trung được 1-2 phút. Trẻ
từ 1-2 tuổi thì chỉ tập trung được 2-3 phút. Trẻ 3-4 tuổi
sẽ chỉ tập trung được 4-5 phút. Trẻ 4-5 tuổi sẽ tập trung
được 5-6 phút. Trẻ 5-6 tuổi sẽ tập trung được 6-7 phút.
Những em bé khi mới làm quen với ehon thường sẽ
không tập trung. Giai đoạn 0-3 tháng tuổi có khi trẻ chỉ
tập trung được vài giây hay vài chục giây. Có khi phải
mất cả tháng trẻ mới chuyển từ nhìn chăm chú vài giây
sang được 1 phút. Đến khi trẻ được vài tháng tuổi trẻ sẽ
rất tập trung, nhưng sang tầm 8-9 tháng tuổi trẻ mải mê
Chương 5:
Đưa việc đọc ehon vào các trường mầm non
1. Đọc ehon ở trường mầm non của Nhật Bản và
Việt Nam
Ý nghĩa của việc đưa ehon vào đọc ở trường mầm non Nhật Bản
Buổi toạ đàm về chủ đề ehon “Câu chuyện giáo dục mầm non Nhật Bản - Đánh thức tiềm năng của trẻ bằng Ehon” do Ehomebooks - đơn vị phát hành sách
tiên phong trong giáo dục gia đình phối hợp cùng Viện Phát triển Giáo dục & Trí tuệ Việt được tổ chức vào cuối năm 2019 vừa qua đã giúp cho những người tham dự hiểu sâu sắc hơn về tầm quan trọng của việc đọc ehon với trẻ ở trường mầm non.
Theo như tham luận mà Thạc sĩ Nguyễn Quốc
Vương chia sẻ thì từ năm 1945, việc đọc ehon đã được
đưa vào trong chương trình hoạt động giáo dục mầm non của Nhật Bản, và trở thành một hoạt động giáo