Better Together Nr. 4 - 2019

Magazine voor agrarisch ondernemers | nummer 4 | december 2019

Better Together

Nieuwe wegen naar de toekomst PAGINA 18

“Samenwerken voor de toekomst van de leden” PAGINA 23

Melkveehoudster Anke Edens-Tamminga

“Ik hoop dat de koeientuin er komt” PAGINA 6

Toekomstperspectief Als ik zeg dat het op dit moment roerige tijden zijn voor agrarisch ondernemers, dan is dat natuurlijk een understatement. Boeren, jong en oud, verenigen hun krachten en protesteren tegen maatregelen van de overheid. Dat vind ik een goede zaak. Vooral omdat er ook ongelooflijk veel onduidelijkheid is over de cijfers en berekeningsmethoden.

Die onduidelijkheden moeten worden weggenomen. Dat betekent niet per se dat ik tegen veranderingen ben. Verandering en ontwikkeling zijn namelijk onlosmakelijk verbonden met onze sector. Verandering biedt ook kansen, althans zo zie ik het. Als de overheid een regeling treft voor stoppende boeren, biedt dit ruimte voor andere ondernemers en waar de ĂŠĂŠn vergrijzing van de sector als probleem ziet, denkt de ander juist weer in mogelijkheden voor de jongere generatie.

Hoewel ik me kan voorstellen dat niet iedere (jonge) boer op dit moment positief naar de toekomst kijkt, ben ik zelf wel positief. Samen met mijn broer wil ik nog steeds het melkveebedrijf van onze familie doorzetten.

Ondanks alle uitdagingen die er zijn. Het bedrijf heeft de afgelopen jaren mooie stappen gezet en ik hoop dat ik dit met mijn broer voort kan zetten.

Welke kant we opgaan? Dat is moeilijk te zeggen. Een meerjarenplan maken voor het bedrijf is lastig. Door de veranderende wet- en regelgeving is het voor jonge ondernemers moeilijk om een stip op de horizon te zetten. We kunnen niet al te ver vooruit kijken. We moeten nu vooral inspelen op de ontwikkelingen in de sector. Of beter nog, de ontwikkelingen proberen voor te zijn. Dus of we in de toekomst gaan inzetten op groei of juist op een meer speciale melkstroom.

We weten het nog niet. En is dat erg? Ik vind van niet, dat is ook onderdeel van ondernemerschap.

Deze Better Together staat in het teken van jonge ondernemers.

Als voorzitter van de Jongerenraad van Agrifirm ben ik natuurlijk blij met dit thema. Welke perspectieven zijn er voor jonge ondernemers? Hoe gaan zij om met de uitdagingen die ze tegenkomen? Ik hoop dat de artikelen in dit magazine agrarisch ondernemers, jong en oud, inspireren en dat ik heel veel jonge ondernemers persoonlijk mag ontmoeten tijdens de Agrifirm Jongerendag op 8 januari!

Arjan van Houten Voorzitter Jongerenraad Agrifirm 2

inhoud 4

10

Innovatie Nieuwe droogstandsaanpak

360°

11

Akkerbouwloonbedrijf Evenhuis v.o.f.

6

Innovatie PMR: optimaal gemengd rantsoen

18

Nieuwe wegen naar de toekomst

22

Column Rob van de Lindeloof over geĂŻntegreerde teeltaanpak

23

Melkveehoudster wil droom verwezenlijken

5 vragen aan Rene Leijten over samenwerking tussen Jongerenraden

24

Over Agrifirm Kort nieuws

15

26

Over Agrifirm Interview Willem Unger

27

Agrifirm Energie

jong

Moniek en Anouk helpen met sorteren

16 mooi werk

Controlerondje in de pluimveestal

COLOFON

Better Together is het relatiemagazine van Agrifirm en verschijnt 4 keer per jaar.

Contact communicatie@agrifirm.com | T 088 -4881000 Fotografie Agrifirm, Ivo Hutten, Wouter Borre, iStock Concept en realisatie JEEN communicatie Drukwerk Bek, Veghel

3

Akkerbouw-loonbedrijf Evenhuis v.o.f.

Pieter (49) en José (49) Evenhuis uit Giethoorn (Ov) Zoons Jan Pieter (19) en Wilco (17) Akkerbouwbedrijf. Teelt op 700 hectare consumptieaardappelen (deels eigen pootgoed), zetmeel-aardappelen, suiker- en voederbieten, wortelen, zaaiuien, snijmais, tarwe en gerst.

1 “De boerderij is gebouwd in 1939. Mijn groot-

ouders en ouders hebben er gewoond, nu woon ik er samen met mijn vrouw José en zoons. Sinds 1990 werk ik mee op het bedrijf en vanaf 2007 hebben we het bedrijf overgenomen. Het voorste deel van de boerderij is woonhuis, het achterste deel is kantine en pootgoedkoeling.”

2 “Deze schuur uit 2007 is in gebruik als

aardappelopslag. We telen nu voornamelijk aardappelen op 700 hectare. Toen mijn opa begon met het bedrijf was dat 26 hectare. Vooral de laatste 8 jaar zijn we flink gegroeid. We maken veel gebruik van pachtgrond. We hebben ook nog een andere locatie met opslag. Zo’n 70 procent van onze aardappelen gaat afland meteen naar de fabriek.”

3 “Dit is onze laatste aanwinst, de aannemer is

4

4 “Dit deel van de schuur staat er sinds 2000.

nog maar net van ons erf vertrokken. In deze schuur

Hier hebben we onze sorteerderij en wasserij.

hebben we onze werkplaats gevestigd. Ook is er

Jaarrond heb ik 6 mensen in dienst. Tijdens de

extra ruimte voor opslag. De oude schuur was veel

oogst lopen er 14 personeelsleden rond. Ik vind

te klein, onze grote rooimachine kon niet eens meer

samenwerken het mooiste van ons vak. Als ik niet

naar binnen. Daarnaast zat er asbest op het dak,

met anderen zou kunnen samenwerken, zou ik

dus vervangen was nodig. We kozen ervoor om de

niet meer willen boeren. Werkplezier, dat is waar

schuur te slopen en een nieuwe te bouwen.”

het voor mij om draait.”

BEDRIJFSONTWIKKELING: VERLEDEN, HEDEN, TOEKOMST

360°

5

2

4

3 1

6

5 “In het mestbassin verzamelen we in de winter

6 “We willen heel graag nog een nieuwe schuur

dierlijke mest. In het voorjaar rijden we het uit over

bouwen voor korte opslag van aardappelen en

ons land.”

machines. Agrifirm Exlan helpt ons om ons bouwblok te vergroten. Mijn zoon Jan Pieter wil graag het bedrijf overnemen. Dat is een mooie gedachte, maar hij moet eerst de HAS maar eens afmaken. Dan kan hij altijd nog beslissen. Ik wil geen claim op hem leggen. Hij moet de vrijheid hebben om zelf keuzes te kunnen maken.”

5

Ondernemer Anke Edens-Tamminga (Leeuwarden, FR) Bedrijf Anke Edens-Tamminga runt samen met haar ouders een bedrijf op twee locaties. Edens-Tamminga houdt op de ene locatie circa 270 melkkoeien. Haar ouders verzorgen op de andere locatie zo’n 30 droge koeien en circa 160 stuks jongvee. Het bedrijf heeft 190 hectare in gebruik, waarvan 70 hectare in eigendom. De melkproductie ligt rond de 9.600 kilogram melk met 4,45% vet en 3,60% eiwit.

6

interview

Melkveehoudster Anke Edens-Tamminga over de weg om haar droom te verwezenlijken

“Ik hoop dat de koeientuin er uiteindelijk komt.”

Sinds 2010 boert Anke Edens-Tamminga

Een koeientuin als stalsysteem. Vertel eens?

in maatschap met haar ouders in het Friese

“Ik zat nog op school toen ik al riep dat beton en

Leeuwarden. De ligboxenstal van eind jaren

ijzerwerk de stal uit moesten. Terwijl anderen dat

‘70 was op zijn minst aan optimalisatie toe en

maar een gek idee vonden, kwamen mijn vader en

Edens-Tamminga wilde de koeien graag in een

ik via Studieclub Morgen in contact met Stichting

vrijloopstal houden. Later kwamen de ideeën

Courage. Deze stichting heeft de landelijke

voor een heuse koeientuin. Zo voortvarend als

studieclub Cowfortable opgezet, die zich richt op

de familie was met het maken van plannen,

toekomstige stalsystemen. Die studieclub trok mij

zo lang duurde de uiteindelijke vergunning-

wel aan. Ik solliciteerde en werd toegelaten. Met

verlening: ruim zeven jaar. Het weerhield

deze club verdiepten we ons vooral in dierenwelzijn

Edens-Tamminga allerminst om haar dromen

en de omgeving. Bovendien keken we verder dan

te verwezenlijken.

alleen de melkveehouderij. Zo bezochten we bijvoorbeeld dierentuinen om te bekijken hoe zij de dierverblijven hadden ingericht; heel interessant.

Ondertussen deed ik samen met een vriendin een afstudeeronderzoek naar de behoeftes van de lacterende melkkoe. De kennis die ik via beide ingangen opdeed, maakte mij alleen maar

>>

7

>> enthousiaster om mijn koeien niet in ‘zomaar’ een

Dus toen kon de vlag uit?

vrijloopstal te houden, maar liever in een koeientuin:

“In eerste instantie zeker. Het doet heel wat met je

een stalsysteem met veel ruimte voor de koe,

als dat papiertje dan eindelijk binnen is. Een half

natuurlijk groen en een innovatieve weidevloer.”

jaar later, mei 2016, verleende de gemeente ons de vergunning om op de nieuwe locatie een melkveestal

“We keken verder dan de melkveehouderij en bezochten bijvoorbeeld dierentuinen.”

te bouwen. Maar inmiddels waren we wel voor nieuwe uitdagingen komen te staan.”

De tijd van fosfaatrechten was aangebroken…

“Natuurlijk hadden we door de jaren heen veel contact gehouden met de bank, maar de definitieve financiering moest nog geregeld worden. En dat was in de tijd van onzekerheid rondom fosfaatrechten inderdaad niet gunstig. Terwijl we 500 koeien wilden

Maar het bleek lastig je omgeving mee te krijgen

gaan houden en mondeling de aankoop van een

in de ideeën?

Automatische MelkRotor (AMR), een carroussel

“We hadden burgers in de buurt die iets van onze

met robotarmen, al hadden toegezegd.”

ideeën vonden, en ook vliegbasis Leeuwarden zit hier vlakbij. Zij stelden bijvoorbeeld eisen aan de

Dat betekende opnieuw terug naar de tekentafel?

maximale nokhoogte van onze nieuwe stal. Maar

“De bank deelde ons mee dat we een miljoen

het lastigste was in eerste instantie het contact

moesten bezuinigen. Binnen twee weken hebben

met de gemeente. Er was al zo’n veertig jaar geen

we ons plan omgegooid. We kozen ervoor niet

vergunning meer aangevraagd vanuit de landbouw.

direct in aantal koeien te groeien en melkrobots

De gemeente had daardoor eigenlijk geen idee hoe

aan te schaffen in plaats van de AMR. En omdat de

ze met onze plannen moesten omgaan. Bovendien

koeientuin en de bijbehorende vloer nog niet geheel

veranderde het beleid vanuit Den Haag voortdurend

waren doorontwikkeld, zijn we toch eerst voor de

en kregen we te maken met maatschappelijke

ligboxen gegaan. Daarmee kregen we de financiering

discussies over bijvoorbeeld megastallen.”

rond en in het najaar van 2016 ging gelukkig de schop in de grond.”

Hoe krijg je dan toch de neuzen dezelfde kant op?

“We zijn daarbij begeleid door de Nye Plaets. Dit is

Hoe ziet de stal er nu uit?

een door de provincie Fryslân geïnitieerd project met

“We hebben een serrestal gebouwd met aan

als doel om grote agrarische projecten inpasbaar

één kant een voerkeuken. Het andere gedeelte

te maken in het Friese landschap. Zo zijn we met

bestaat uit 295 ligboxen en melkrobots in

met verschillende partijen, zoals de gemeente, een

milk-first opstelling. Bovendien hebben

landschapsarchitect en de stallenbouwer om tafel

we de mogelijkheid van vrijloop voor

gegaan om de neuzen dezelfde kant op te krijgen.

120 koeien, maar dit deel hebben

Dat lukte gelukkig. Om een lang verhaal kort te

we nu nog niet in gebruik. Ik hoop

maken: de gemeente ging akkoord op voorwaarde

daar op termijn alsnog de

dat de provincie ons een Natuurbeschermings-

koeientuin te realiseren.”

wetvergunning verleende. Die vergunning viel in november 2015 op de mat.”

8

Hoe zie je de komende vijf jaar voor je? “We zijn nu ruim twee jaar verder sinds we begonnen met de bouw van de stal. In de tussentijd hebben we ons woonhuis in het dorp verkocht en wonen we in een unit naast de stal. Door omstandigheden in de bouwsector is de bouw van een woonhuis er nog niet van gekomen. Dat krijgt nu voorrang op de doorontwikkeling van het bedrijf. Wat dat betreft geniet ik vooral van wat we nu hebben. De stal is gebouwd volgens de Maatlat Duurzame Veehouderij, de koeien kunnen gemolken worden wanneer ze willen, hebben de hele dag door vers voer en met de open stal een heerlijk klimaat. Daarmee ben ik super trots op wat hier nu staat en hoop ik natuurlijk dat de koeientuin er uiteindelijk ook echt komt.�

9

innovatie Nieuwe droogstandsaanpak Dry2Fit Probleemloos melken en geen gedoe met zieke koeien. Zodat u als melkveehouder tijd hebt voor datgene waar u juist energie van krijgt. Op het bedrijf of met het gezin. Dat is waar Dry2Fit, de nieuwe droogstandsaanpak van Agrifirm, voor staat. “Met een bedrijfsspecifieke aanpak voor de beste conditie in de droogstand en een vlotte opstart”, zo vat Jorien Papen, productmanager Rundvee bij Agrifirm, de aanpak samen. Papen, afgestudeerd als dierenarts, werkte tien jaar geleden mee aan een groot transitieonderzoek en geeft sindsdien in binnen- en buitenland transitieadvies aan melkveehouders.

10

De juiste voeding, gericht advies

dien monitoring van de gezond-

en nauwkeurige monitoring

heid. Papen: “Dat doen we onder

staan bij Dry2Fit centraal. Voor

andere via de MPR. Maar we

een gezonde en productieve

willen ook in beeld krijgen hoe

veestapel moet alles kloppen.

de gezondheid van de dieren is

“Om het totaalplaatje goed in

binnen twee weken na afkalven.

beeld te krijgen, hebben we een

Dat kunnen we monitoren door

7-stappenplan ontwikkeld”,

ketosemeting in bloed of in de

aldus Papen. “Met deze stappen

melk.” De nieuwe droogstands-

volgen onze adviseurs, samen

aanpak zorgt zodoende dat zowel

met de klant, de koe van het

zichtbare als onzichtbare pro-

begin van de transitieperiode

blemen in beeld komen. “De koe

tot twee weken na afkalven.”

kan er namelijk wel goed uit

Daarbij komen zowel rantsoen,

zien, maar we willen ook zeker

management als huisvesting aan

weten dat er geen onzichtbare,

bod. “Als coöperatie helpen wij

verborgen problemen zitten”, stelt

onze klanten graag om het eigen

Papen. “Met Dry2Fit bieden we

ruwvoer maximaal te benutten.

maatwerk en een totaalaanpak,

Bovendien zijn we met Dry2Fit

zodat we de veehouder onder-

de samenwerking aangegaan

steunen bij de complete droog-

met specialisten uit de Verenigde

stand. Daarmee is het juiste

Staten. De samenwerking krijgt

transitieconcept het sleutel-

onder andere vorm in het op de

moment voor een gezonde en

markt brengen van een nieuw

probleemloze lactatie. Weten dat

product met anionische zouten”,

je in de stal niet voor verrassingen

vertelt Papen. Een belangrijk

komt te staan, geeft een gerust

onderdeel van Dry2Fit is boven-

gevoel. Geen gedoe en gáán.”

innovatie

PMR: optimaal gemengd rantsoen naast verstrekken krachtvoer In het afgelopen anderhalf jaar

praktijkonderzoek van Agrifirm

is TMR Constant een begrip

blijkt dat veehouders die volgens

geworden voor Agrifirm-

TMR-constant zijn gaan voeren,

klanten die een TMR (Total

gemiddeld 1,9 kg meer melk per

Mixed Ration)-rantsoen voeren.

koe per dag behalen, bij exact

TMR Constant helpt bij het

hetzelfde rantsoen. Goed voor

terugdringen van selectie aan

240 euro extra saldo per koe per

het voerhek en leidt daarmee tot

lactatie. Papen: “De techniek die

topprestaties door regelmaat.

we voor TMR hebben ontwikkeld,

Maar een goed gemengd

werkt net zo goed voor PMR-

rantsoen is net zo belangrijk

bedrijven. In de praktijk zien

voor melkveehouders die

we echter dat veehouders die

weliswaar niet werken met een

beperkt brok voeren, zich niet

volledig gemengd rantsoen,

direct voelen aangesproken

maar met een PMR (Partial

als het gaat over TMR. Terwijl

Mixed Ration)-rantsoen. Dit is

de aanpak juist ook voor hen

een gemengd rantsoen, waarbij

meerwaarde heeft.” Papen:

deels krachtvoer apart wordt

“Samen met Exlan zijn we een

verstrekt.

onderzoek gestart om op zowel technisch als financieel gebied

“Zo’n negentig procent

de voordelen naar boven te

van de bedrijven met een

halen van een optimaal gemengd

voermengwagen verstrekt

rantsoen. Met een rekenmodel

ook krachtvoer in de

dat daaraan wordt gekoppeld,

krachtvoerautomaat of in

kunnen melkveehouders zelf zien

de melkstal of robot”, is de

hoe de voordelen uitpakken bij

inschatting van Jorien Papen,

hun huidige PMR-rantsoen, wat

productmanager Rundvee bij

er gebeurt door te verschuiven

Agrifirm.“Deze PMR-bedrijven

richting TMR of wanneer zij een

kunnen van dezelfde voordelen

volledig TMR-rantsoen gaan

genieten als de overige tien

voeren.” De verwachting is dat

procent die een volledig

het onderzoek begin 2020 is

TMR-rantsoen voeren.” Uit

afgerond.

11

innovatie

Plantaardige proeven van Agrifirm in 2019 THEMA

rassen Wintergerst Wintertarwe Zomergerst Zaaiuien Zomertarwe MaĂŻs Soja Veldbonen

THEMA

bemesting Pootgoed Zetmeelaardappelen Consumptieaardappelen Suikerbieten Tarwe Winterpeen Uien Appels Tulp Peren Lelie Hyacint

THEMA

bestrijding ziekten/schimmels/plagen Hyacint Tulp Calla Narcis Lelie Graan Aardappelen

12

Suikerbieten Mais Ui Spruitkool Peen Sla Fruit en Fruitbomen

THEMA

duurzaamheid Tulp Lelie

innovatie

Ook in 2019 heeft Agrifirm veel plantaardige proeven uitgevoerd. Op proefbedrijven en bij telers, van onkruidbestrijding tot teeltoptimalisatie. Op deze pagina een greep uit de proeven van Agrifirm, ingedeeld per type proef.

Agrifirm Top Line voeders voor vleesvarkens

Resultaten zomeraanpak bij vleesvarkens Afgelopen zomer zijn de eerste varkenshouders gestart met Agrifirms nieuwe zomeraanpak inclusief de Top Line voeders. Met zeer goede resultaten. Er is een duidelijk verband tussen

THEMA

teeltoptimalisatie

de voeropname van vleesvarkens en de staltemperatuur. Hoe warmer het in de stal is, hoe meer de voeropname daalt. Dit effect is het grootst bij de zwaardere vleesvarkens.

Aardappelen Calla Tulp Hyacint Lelie

Het juiste voer kan, in combinatie met aangepast stalmanagement, bijdragen aan een vermindering van dit ongewenste effect.

Betere voeropname De Top Line voeders bevatten een hoog energiegehalte. Deze hoog energetische voeders zorgen voor een lagere interne warmteproductie van het varken dan gangbare voeders. Hierdoor is de daling in voeropname bij warm weer minder en kan een betere voeropname worden gerealiseerd.

Zeer goede eerste resultaten

THEMA

onkruidbestrijding

Chichorei Kool Ui Graan Suikerbieten Mais

Narcis Muscari Hyacint Tulp Calla Lelie

De Top Line voeders zijn efficiĂŤnt, met een lagere voederconversie en een betere stikstof- en fosfaatefficiĂŤntie. Het voer is uitgebreid getest op Agrifirms research farm Laverdonk en in de praktijk bij klanten. Afgelopen zomer zijn al 18 varkenshouders gestart met deze nieuwe voeders. De resultaten zijn zeer goed te noemen. Een greep uit de resultaten: gemiddeld groeiden de vleesvarkens 839 gram per dag, was de voeropname 2,07 kg per dag en was de voederconversie 2,48.

13

innovatie

Aardappel Bewaar Coach voor maximale kiemremming Een optimale aardappelbewaring met maximale kiemremming en minimale inzet van gewasbeschermingsmiddelen. Dat is het uitgangspunt bij de ontwikkeling van de Aardappel Bewaar Coach van Agrifirm. Op basis van monitoring en meting ontwikkelt Agrifirm hiermee een bewaaradvies op maat. Eind 2019 is er een pilot van start gegaan waarin circa veertig klanten gebruik maken van het bewaaradvies, zodat de Aardappel Bewaar Coach voor oogstseizoen 2020 gelanceerd kan worden.

Doel van de pilot: het verzamelen van nog meer data.

Het advies is afhankelijk van de

hebben op de werking van de

product 1,4SIGHT zal gedurende

gewenste bewaarduur in combi-

nieuwe bewaarmiddelen. Een

het seizoen de partij worden

natie met diverse variabelen

bouwkundige check van de

gemonitord en zullen er monsters

zoals de kwaliteit van de partij,

bewaring levert vaak verrassende

worden genomen. Op deze

de vullingsgraad, het klimaat en

inzichten op die van invloed

monsters wordt een residu-

de bouwkundige staat van de

kunnen zijn op de werking van

analyse gedaan. Aan de hand

bewaring. De variabelen worden

de nieuwe middelen�, zegt Johan

van deze analyses, in combinatie

verwerkt in de zogenaamde

Nieuwenhuis bouwkundig

met een visuele beoordeling van

bewaartool, die inzichtelijk maakt

adviseur bij Agrifirm Exlan.

de partij, wordt bepaald of en

welk kiemremmingsmiddel het

wanneer de ruimtebehandeling

beste gebruikt kan worden en in

Nadat alle variabelen van zowel

moet worden toegepast.

welke hoeveelheden.

de partij als de bewaring in

Daarnaast wordt er aan het

kaart zijn gebracht geeft de

begin van het seizoen inzichtelijk

Naast het in kaart brengen van de

Bewaar Coach advies over welk

gemaakt wat de mogelijke

variabelen, vindt er voorafgaand

kiemremmingsmiddel het beste

besparing is ten opzichte van

aan het bewaaradvies een check

kan worden toegepast in elke

de standaard voorgeschreven

plaats van de bewaring. Zo brengt

specifieke situatie.

dosering.

de Aardappel Bewaar Coach de kwaliteit van de bewaring in kaart

Een stapje verder

en kunnen verbetermogelijkheden

Als er wordt gekozen voor

worden besproken. “De dicht-

een behandeling

heid en bouwwijze van de

met het

bewaarschuur kan grote invloed

Meer weten over de Aardappel Bewaar Coach?

Neem contact op met uw adviseur of kijk op agrifirm.nl/bewaarcoach

14

j ng

Moniek (11) en Anouk (9) van den Heuvel UIT ODILIAPEEL

“Als de aardappels van het land komen, mogen

En de hoefijzers bewaren we,

wij helpen sorteren. De kapotte en de rotte moeten

ik heb er zelfs twee op mijn slaapkamer

eruit”, zegt Moniek. “En de aardappels in de vorm

hangen. Eén van onze akkers ligt vlakbij

van een hartje”, vult Anouk aan. “Die zijn het mooist.

een manege. De paarden zijn de ijzers op het

Als wij op school zitten, haalt mama ze er ook vaak

pad verloren. Ze zijn heel oud en roestig, maar

voor ons uit en doet ze dan in een emmer.”

toch heel mooi.” Anouk: “De goede aardappels gaan

Moniek: “Er zit soms nog veel meer tussen, ook

naar Aviko voor de frietjes of de partjes. Dat vind

tennisballen, stenen en hoefijzers. De stenen

ik wel lekker ja, maar pizza vind ik eigenlijk nog

zijn vaak heel mooi rond, die vind je niet zo vaak.

lekkerder.”

Ik vind het leuk om ze te beschilderen.

15

Wie?

Dagelijks maakt Bas Jacobs zijn ronde door zes

Pluimveehouder

identieke stallen (elk 1.750 m2 ) met opfokplaatsen voor

Bas Jacobs (26)

ruim 100.000 vleeskuikenouderdieren. Die worden opgefokt voor Pluvita, onderdeel van Agrifirm NWE. Bas controleert het jonge

Wat?

pluimvee op hun gezondheid. Zo let hij onder meer op de mestkwaliteit,

Controle bij de opfok

de groei en hoe hun reactie is. Het is horen, ruiken en voelen. In vijf

van vleeskuiken-

stallen zitten hennen, in ĂŠĂŠn stal hanen. Na twintig weken gaan

ouderdieren

de dieren naar een vermeerderaar die de hennen en hanen bij elkaar zet waar ze uiteindelijk bevruchte broedeieren

Waar?

produceren. Bas zit sinds 2012 in een vof met

Duizel (NB)

zijn ouders.

Wanneer?

31 oktober 2019

16

mooi werk

17

Nieuwe wegen naar de toekomst Jonge boeren lieten de afgelopen maanden duidelijk van zich horen en deelden hun zorgen over de toekomst met politiek en maatschappij. Zijn die zorgen terecht? Is er nog een toekomst voor jonge ondernemers en hoe zorg je dat je de lol in het ondernemen behoudt?

“Voedsel is en blijft een eerste levensbehoefte.

Door de groeiende wereldbevolking en stijgende welvaart neemt de vraag naar kwantiteit en kwaliteit alleen maar toe. In theorie is er dus een heel mooi toekomstperspectief voor jonge agrarisch ondernemers”, stelt NAJK-voorzitter Andre Arfman.

“Maar dat is de theorie. In de praktijk is het op dit moment een stuk minder duidelijk, met het hak- op de takbeleid van de overheid en alle uitdagingen en eisen van buitenaf.” De vraag hoe je hiermee omgaat als jonge boer is niet eenduidig te beantwoorden.

Er zijn ook hier meerdere wegen die naar Rome leiden, maar hoe weet je dat de weg die je kiest niet doodloopt?

18

ondernemen

Tijd en ruimte “De uitdaging is natuurlijk dat je een route wel kiest voor meerdere jaren. We kunnen niet nu linksaf slaan en dan opeens toch weer rechtsaf. We vragen de overheid daarom om ons de tijd en ruimte te geven om verbeteringen door te voeren”, legt Arfman uit. “De sector staat niet stil, heeft dat ook nooit gedaan, maar we kunnen niet van het ene op het andere jaar rigoureuze veranderingen doorvoeren.

Natuurlijk moeten we verdere stappen zetten, maar dat kost tijd. Die tijd moeten we wel krijgen.

Zo voelt het nu niet en dat werkt niet motiverend.”

Wrijving geeft energie Directeur Lianne de Bie van het Slow Food Youth Network beaamt dat de veranderingen en onzekerheid niet gemakkelijk zijn, maar ziet ook kansen.

“Er is weerstand en die weerstand kost hoe dan ook energie. Het is de keus of je die inzet om meer wrijving te veroorzaken of dat je die inzet om te kijken naar andere mogelijkheden en kansen. Ik zou zeggen het laatste.

Overheid, maatschappij en bedrijven staan open voor nieuwe ideeën omdat maar weinig mensen de antwoorden hebben. Er liggen nu kansen om de regie te pakken. Ook realiseren dezelfde partijen zich nu ook: praat niet over boeren, maar mét boeren. Wacht dat gesprek niet af, maar ga zelf eens kijken met wie je kunt praten en samenwerken, vooral met mensen die je normaal niet zo gauw zou spreken.”

Nieuwe wegen De Bie ziet in de markt drie soorten bedrijven ontstaan. “Je hebt de grote, industriële bedrijven, de kleinschalige ondernemers die zich op de lokale >>

19

ondernemen >> nichemarkt richten en het traditionele familiebedrijf.

buffer zodat je ruimte hebt om stappen te zetten.

Die laatste groep, de middenmoot, krijgt het moeilijk

En volg de ontwikkelingen op de voet. Waar liggen

de komende tijd. Het is niet voor niks dat dit juist

mogelijkheden die bij je passen en om meer kennis

de ondernemers zijn die zich bij de protesten laten

in huis te halen, zodat je straks voorop kunt lopen in

horen. Er zullen vast bedrijven zijn die nog wel een

de weg die je besluit in te slaan. Denk bijvoorbeeld

tijdje vooruit kunnen met het traditionele model,

aan het aanhaken bij een pilotproject.” Ook De Bie

maar dit is niet de route waar ik op de langere

adviseert om vooral je erf af te komen en op zoek

termijn het meeste perspectief voor zie. Ik denk

te gaan naar samenwerkingen en adviseurs om

dat we moeten zoeken naar nieuwe wegen, andere

een nieuwe route uit te stippelen. “Wij organiseren

routes dan we gewend zijn.”

bijvoorbeeld ieder jaar de SFYN Academie voor jongeren in de agri & foodsector, met ook agrarisch

Schakelen

ondernemers. Tijdens de SFYN Academie nemen

Ook Exlan-ondernemerscoach Wilco de Bruin

we jongeren mee door het hele systeem en kom je

verwacht dat er nieuwe businessmodellen nodig zijn

in aanraking met mensen uit heel andere sectoren,

om in de toekomst voldoende inkomen te genereren.

waaronder misschien mensen die je een nieuw

“Dat kan inderdaad een complete transitie zijn,

perspectief kunnen bieden. Zoek dat soort mensen

maar ik geloof meer in een geleidelijke evolutie.

op, sluit je aan bij bestaande of nieuwe initiatieven

Ondernemers moeten schakelen, maar ook de markt

of ga het gesprek aan met een buurman die al een

en de maatschappij moeten schakelen. Dat kost

alternatieve weg heeft gekozen.”

tijd. Jonge ondernemers zou ik adviseren: kijk heel kritisch naar je businessmodel. Is hier markt voor, is dit waar ik me als ondernemer in thuis voel? En houd er rekening mee dat dit niet de laatste veranderingen zullen zijn. Het agrarisch ondernemerschap stelt andere eisen aan jonge ondernemers dan voorheen, het vermogen om te kunnen schakelen en veranderen wordt steeds belangrijker. Verandering roept altijd weerstand op, maar iedereen gaat daar anders mee om.”

Flexibiliteit en ontwikkeling

“ Zoek andere mensen op, sluit je aan bij bestaande of nieuwe initiatieven of ga in gesprek met een buurman die al een alternatieve weg heeft gekozen.”

Dat verandering de nieuwe constante is, is iets waar alle drie het over eens zijn. Dat vraagt om

20

het vermogen om te anticiperen, maar hoe doe je

Persoonlijke ontwikkeling

dat? Arfman: “Dat is op het moment heel lastig.

Ook ondernemerscoach De Bruin adviseert om

Juist omdat het zo van de hak op de tak gaat,

in gesprek te gaan met collega-ondernemers en

morgen kan alles weer anders zijn. Soms lijkt toch

misschien zelfs mee te lopen bij een ondernemer

afwachten het beste, en zorgen voor een financiële

die een businessmodel toepast wat jou aanspreekt.

ondernemen Daar gaat echter wel een traject van persoonlijke

aldus De Bie. “Natuurlijk zijn er ondernemers die

ontwikkeling aan vooraf om te bepalen welke

‘gewoon willen produceren’, maar ik vraag me af of

richting bij je past. “Wie ben ik, waar sta ik en

dat in deze tijd nog wel voldoende waardering en

waar wil ik heen. Dat is wel iets om met een coach

dus plezier oplevert.” “En blijf stilstaan bij de mooie

voor te zitten, het is lastig dit soort vragen alleen

dingen van het vak”, voegt NAJK-voorzitter Arfman

te beantwoorden. De JOOP trajecten (Jonge

toe. “Een mooie oogst die je binnenhaalt, een volle

Ondernemers Ontwikkel Programma) beginnen we

tank melk die je aflevert. Vergeet niet waar je het

ook altijd met deze vragen. Van daaruit kijken we

voor doet, vier de successen en de mooie kanten van

naar het bedrijf. Hoe staat het ervoor, hoe zit het met

het boerenvak.”

de omgeving en hoe komen we van daaruit tot een plan. Je hebt in elk geval een duidelijke visie en doel nodig. Dat doel moet wat mij betreft niet gaan over het aantal dieren, of aantal hectaren, maar meer om het zorgen voor voldoende cashflow en flexibiliteit.”

“ Waardering voor wat je doet is ontzettend belangrijk.”

Plezier in je werk Een plan, cashflow en flexibiliteit als voorwaarden voor een succesvolle toekomst. Daarbij mist echter nog één cruciaal element en dat is plezier in je werk.

Hoe houd je in deze onzekere, uitdagende tijden lol in het ondernemerschap? “Waardering voor wat je doet is ontzettend belangrijk. Ik geloof dat als je meer in contact staat met de mensen die jouw producten eten of die langs jouw boerderij fietsen je meer waardering zult ervaren. Ook financieel”,

21

column

De basis van een duurzame landbouw ligt in een geïntegreerde teeltaanpak.

Dat is de visie van Rob van de Lindeloof, directeur categoriemanagement bij Agrifirm. Een geïntegreerde teeltaanpak helpt telers voortdurend in te spelen op veranderende wetgeving in een veranderende maatschappij.

“Werken aan een aanpak waar het gewas centraal staat” In het verleden werkten veel telers vanuit het

weerbaarder te maken en daardoor minder

uitgangspunt: ‘ik heb last van onkruid of een ziekte

middelen te gebruiken.

onder mijn gewas en daar moet ik iets aan doen’.

Deze aanpak is niet meer van deze tijd. Mede door

Agrifirm zet in op een geïntegreerde teeltaanpak.

trends in de maatschappij, veranderende wetgeving

Waar we eerst focusten op ziektebeheersing, werken

en daarmee ook de toelating van middelen, is

we nu aan een aanpak waarbij het gewas centraal

er nu veel aandacht voor het verminderen van

staat. Dat is een cruciaal onderdeel van onze

middelengebruik. De focus moet liggen op het

aanpak. Het mooie is dat we nog verder kijken dan

voorkómen dat planten ziek worden.

dat, zodat alles rondom het bedrijf van onze telers klopt. Of het nu gaat om bijvoorbeeld landschap,

Deze vernieuwde aanpak helpt telers in een

mengteelten, boomaanplant, bloemenranden

vroeg stadium de weerbaarheid van de bodem en

of bestuiving. Maar ook een actueel thema als

gewassen te verbeteren. Welke stappen neem ik

PlanetProof nemen we, in de vorm van een aparte

om stress onder mijn gewas te voorkomen? Hoe

adviesmodule, mee in onze advisering.

houd ik de vochthuishouding en temperatuur op orde? Wat is de juiste zaaidiepte voor mijn gewas?

Met onze geïntegreerde teeltaanpak en ons advies

Zomaar een paar vragen die aan de orde kunnen

op maat zijn we als Agrifirm een (sparring) partner

komen. Sommige telers zijn daar al verder mee dan

voor onze telers. Met als mooi, gezamenlijk doel:

anderen. Voor elke teler is het optimaliseren van

optimaal rendement voor de teler, met minimale

de teelt een continue ontwikkeling die begint bij

impact voor het milieu.

de preventie van ziekten, plagen en onkruiden.

22

Ook monitoring hoort hier natuurlijk bij. Met als

Rob van de Lindeloof

doel de hele omgeving van bodem en plant

Directeur categoriemanagement Agrifirm

5 vragen aan...

Rene Leijten, akkerbouwer en voorzitter van de Jongerenraad van Cosun

“Samenwerken voor toekomst van de leden” Rene Leijten (26) uit Tollebeek is akkerbouwer én voorzitter van de Jongerenraad van Cosun.

Hij pleit voor meer samenwerking tussen -Jongerenraden van- coöperaties. “Niet om de financiële positie van de coöperaties te versterken, maar om de toekomst van onze sector zeker te stellen.”

De Jongerenraad van Cosun, hoe ben je daarbij

Wat voor een rol hebben Jongerenraden hierbij?

betrokken geraakt?

“Jonge ondernemers zijn de toekomst. Door als

“Ik ben ervoor gevraagd. Mijn eerste reactie was

jongerenraden meer met elkaar op te trekken, kun

wat afwachtend. Voor mijn gevoel stond Cosun

je veel van elkaar leren. Natuurlijk is de coöperatie

vrij ver van ons bedrijf af, suikerbieten zijn niet

Agrifirm heel anders dan de coöperatie Cosun,

onze hoofdteelt. Dat zijn aardappelen en uien.

maar het is waardevol om de ervaringen die je hebt

Toch besloot ik ervoor te gaan. Cosun is een enorm

in je bedrijf of de sector waarin je acteert, te delen.

bedrijf, daar wilde ik wel meer van weten. Het was

Op dit moment gebeurt dit nog niet zo vaak, maar

een goede beslissing, ik kan het iedere jongere

het zou mooi zijn als we als Jongerenraden vaker

aanraden. Het is zeer interessant om te zien wat

bij elkaar zouden komen.”

achter de schermen speelt bij zo’n bedrijf.”

Hoe zou je dit willen aanpakken?

Wat speelt er dan allemaal?

“Aan het begin van het jaar hebben we als

“Nou, in ieder geval enorm veel. Dat zie je nu ook

Jongerenraad van Cosun het initiatief genomen

weer met de boerenprotesten. De grote coöperaties

om een gesprek aan te vragen met minister

hebben allemaal contacten in Den Haag en Brussel.

Schouten. Maar door alle ontwikkelingen is een

Zij kunnen meepraten, meedenken. Ik denk dat niet

gesprek er nog niet van gekomen. Die uitnodiging

iedereen zich daarvan bewust is. En ik vind ook dat

ligt er nog steeds en we hopen dat het gesprek

het belangrijk is dat de agrarische coöperaties aan

er komt. Als het doorgaat, lijkt het me goed om te

tafel zitten bij de minister.”

kijken of we samen met andere Jongerenraadsleden kunnen gaan. Een kleine groep, zodat we echt in

Hoe zie je dat voor je?

gesprek kunnen gaan met de minister.

“De coöperaties zijn uitstekende belangen-

De minister heeft al vaker aangegeven open te staan

behartigers van hun leden. Als ze hun krachten

voor gesprekken met klankbordgroepen. Waarom

bundelen, kunnen ze meer bereiken dan alleen.

zou dat niet een klankbordgroep kunnen zijn met

Het gaat verder dan alleen Cosun of Agrifirm. Als

leden van de Jongerenraden? Dat lijkt me zeker

de coöperaties samenwerken, zijn ze bezig met de

waardevol.”

toekomst van de leden. Dat is een soort hoger doel.”

23

over agrifirm

SAVE THE DATE:

ledenvergadering 19 maart 2020 Sinds maart 2019 zijn de traditionele regionale ALVAST VOOR IN UW AGENDA:

ledenvergaderingen vervangen door een reeks

op donderdag 19 maart bent u van harte

boeren- en telersbijeenkomsten, verspreid

welkom op de Ledenvergadering van

over het land. Elke bijeenkomst heeft zijn

Coöperatie Agrifirm U.A.

eigen sectorspecifieke programma, waarin praktijkgerichte masterclasses en workshops

WAAR:

worden gegeven. Vanuit de statuten is het zo

hoofdkantoor van Agrifirm,

geregeld dat Agrifirm u ook de mogelijkheid geeft

Landgoedlaan 20 in Apeldoorn.

meer te horen over het jaarresultaat, de gang van zaken bij Agrifirm NWE en de ontwikkeling van

TIJDSTIP:

buitenlandse dochterbedrijven. Daarom nodigen we

van 13.00 tot 14.30 uur, inloop met

u van harte uit de Ledenvergadering op donderdag

lunch vanaf 12.30 uur.

19 maart bij te wonen. Als lid van Agrifirm ontvangt u begin volgend jaar de officiële uitnodiging.

Ontwikkelprogramma voor jonge ondernemers

24

Veel jonge agrarische ondernemers zoeken naar

ontwikkelprogramma van meerdere dagdelen, dat je

een koers die bij hen en het bedrijf past. Ben jij zo’n

binnen een jaar afrondt. Jij bepaalt het tempo en de

jonge agrarische ondernemer, sta je op het punt het

richting. De kosten van deze intensieve begeleiding

bedrijf over te nemen, of heb je dit een aantal jaren

zijn €2.150,00 exclusief BTW. Ben je klant bij

geleden gedaan? Dan is het Jonge Ondernemers

Agrifirm, dan betalen wij vijftig procent. Want als

Ontwikkel Programma (JOOP) wellicht iets voor

Agrifirm vinden wij het enorm belangrijk dat jij je

jou: een individueel ontwikkeltraject waar de jonge

als jonge, agrarische ondernemer kunt ontwikkelen.

ondernemer aan het roer staat. JOOP staat voor

Weten of JOOP inderdaad iets voor jou is? Vraag je

1-op-1 coaching door de ondernemerscoach van

eigen Agrifirm-adviseur om meer informatie, of neem

Agrifirm Exlan in jouw regio. Samen doorloop je het

een kijkje op de website www.agrifirm.nl/joop.

over agrifirm

Vacatures ledenraad Vanaf maart 2020 komen er acht zetels vrij

vertegenwoordigen de stem van onze leden, meer

voor de positie van districtsbestuurder in de

dan 10.000 Nederlandse veehouders en telers.

ledenraad van Agrifirm. De ledenraad heeft belangrijke bevoegdheden die bepalend zijn

Heeft u belangstelling? Kijk dan op de website

voor de koers van de coöperatie, bijvoorbeeld op

www.agrifirm.nl/ledenraadsverkiezing voor

het gebied van investeringen, acquisities en het

meer informatie over de districten waar posities

vaststellen van beleid. De districtsbestuurders

vrijkomen en de verdere procedure.

Agrifirm Jongerendag: 8 januari 2020

Agrifirm Jongerendag

Het enorme succes van de laatste

WOEN SD 8 JANU AG AR I 2020

Agrifirm Jongerendag willen we volgend jaar overtreffen, en wel op woensdag 8 januari van 9.15 17.30 uur in Theater Orpheus te Apeldoorn. Het thema van de dag: Trots op de boer! Want als Agrifirm zijn we trots op de prestaties die onze boeren iedere dag weer leveren voor een verantwoorde voedselketen voor toekomstige generaties.

De Jongerendag wordt geopend door Jongerenraad-voorzitter Arjan van Houten en CEO Dick Hordijk. Vervolgens zal gastspreker Maarten van der Weijden inspireren over het thema ‘Samen bereiken we meer’.

Na de lunch zijn er verschillende masterclasses en sluiten we de dag af met een afterparty.

Theater Orpheus, Apeldoorn

Van 09.30-18.00 uur Met gastspreker

Aanmelden: www.agrifirm.nl/jongerendag

Maarten van der Weijden, masterclasses en afterparty!

Meer informatie over het programma en aanmelden kan op www.agrifirm.nl/jongerendag

#trotsopdeboer MS-P046-1019NL2_Jongerendag_2020_A3.indd 1

25 06-11-19 08:37

over agrifirm Nieuwe directeur Plantaardig over zijn missie

Kennis nog beter vertalen naar de praktijk In de eerste maanden van Willem Unger als nieuwe directeur Plantaardig bij Agrifirm, werd meteen overduidelijk hoeveel er gebeurt in agrarisch Nederland. “Boeren en telers staan voor enorme uitdagingen.

Ik ben ervan overtuigd dat we daarin samen met hen stappen kunnen zetten. Een geïntegreerde teeltaanpak, beter gebruik maken van de beschikbare data en samenwerking binnen de keten zie ik als sleutelelementen.”

Een van de dingen die Willem Unger aansprak bij

Geïntegreerde aanpak

Agrifirm is de missie van de onderneming. “Een

Bij kennis doelt Unger op de kennis van Agrifirm

verantwoorde voedselketen voor toekomstige

rondom alle facetten van de teelt. “Hoe breng je de

generaties is iets wat me aan het hart gaat. Ook het

teelt onder moderne en toekomstige omstandigheden

coöperatieve model, waarbij de klant ook eigenaar

tot een succesvolle einde, op een verantwoorde

van het bedrijf is, spreekt me enorm aan.” Op 1

manier die bijdraagt aan een verantwoorde voedsel-

augustus begon Unger als directeur Plantaardig,

keten? Daarbij gaan we toe naar een geïntegreerde

waarmee hij Vincent Roelofs opvolgt.

kijk op teelt, waarbij het veel meer draait om het totaalplaatje van bodem en gewas. Onze mensen

Andere manier van telen

hebben nu al enorm veel kennis op dat gebied en

De afgelopen jaren werkte Unger voor Syngenta

blijven zich steeds ontwikkelen en verdiepen om onze

in het buitenland. Zijn terugkeer in Nederland viel

klanten meetbare meerwaarde te kunnen leveren.”

samen met een bewogen periode in de Nederlandse landbouw. “Er speelt enorm veel, waarbij de

Het verschil maken

veranderende wet- en regelgeving misschien wel

Unger vervolgt: “ We moeten als sector echt stappen

het meeste in het oog springt. Er zijn steeds minder

zetten op het gebied van robotisering, digitalisering

middelen beschikbaar en dat maakt een andere

en het genereren van nieuwe kennis en toepassingen

manier van telen noodzakelijk. Ik denk dat geen

op het gebied van data. Juist op die gebieden kunnen

andere partij telers hier beter bij kan helpen dan

we als Agrifirm het verschil maken. Zeker als we

Agrifirm. Er is zo enorm veel kennis beschikbaar in

daarin samenwerken met andere partijen in de

dit bedrijf. Het is nu zaak om die kennis nog beter te

keten. Samenwerken binnen de keten is juist nu

vertalen naar de praktijk van de teler. Dat zie ik als

belangrijk om de uitdagingen die er nu liggen

een van onze belangrijkste taken.”

het hoofd te bieden en kansen in de markt en maatschappij te verzilveren.”

26

over agrifirm

Update Agrifirm Energie Onder de noemer Agrifirm

benutten en dat we vruchtbare

Op 18 juni 2019 werd het eerste

Energie biedt Agrifirm

landbouwgrond zoveel mogelijk

zonnedak via Agrifirm Zon geopend

verschillende mogelijkheden

sparen en gebruiken voor de

op het akkerbouwbedrijf van familie

voor het realiseren van zowel

productie van voedsel”, aldus de

De Witte in Pietersbierum.

zonne- als windenergie op

Bie. “Om onze klanten optimaal

boerenbedrijven en de afzet

te ondersteunen bij de aanleg

daarvan. “Daarmee maken we

van zonnepanelen, zijn we met

het opwekken van duurzame

Agrifirm Zon de samenwerking

subsidieaanvragen. De Bie: “Zo

energie toegankelijk voor

aangegaan met GroenLeven,

onderzoekt Exlan bijvoorbeeld de

de eigen leden en kan het

die al jaren actief is in de markt

mogelijkheden voor het plaatsen

bovendien een bijdrage leveren

van zonne-energie.” In een aantal

van een kleine windmolen en

aan het vergroenen van ons eigen

gebieden van Nederland zijn nu

maakt daarbij ook de financiële

productieproces”, legt Linda de

geen mogelijkheden voor het

doorrekening.” Ook in het geval

Bie, directeur Exlan bij Agrifirm,

opwekken van energie, omdat

van zonnepanelen kan de

uit. Inmiddels zijn -of worden-

het net daar vol ligt. “Groenleven

klant rekenen op onafhankelijk

op ruim honderd bedrijven

heeft in deze gebieden actief

advies van Agrifirm Exlan.

zonnepanelen aangelegd via

contact met de netbeheerders om

“Verhuren van het dak behoort

Agrifirm Zon. Familie De Witte in

de netcapaciteit te vergroten en

tot de mogelijkheden, maar

Pietersbierum had eerder dit jaar

het opwekken van energie ook in

zelf aanschaffen van de

de primeur.

die gebieden mogelijk te maken.”

zonnepanelen kan uiteraard ook.

In dat laatste geval kan de klant

Agrifirm Zon is onderdeel van

Verschillende mogelijkheden

de geproduceerde energie en

Agrifirm Energie. “In het geval

Agrifirm Exlan kan de klant

beschikbare groencertificaten

van zonnepanelen vinden

voorzien van onafhankelijk

(GVO’s) verkopen aan Agrifirm,

we het belangrijk dat we in

advies op het gebied van

zodat Agrifirm op die manier

eerste instantie de daken

zowel zon- als windenergie en

het eigen productieproces kan

van (agrarische) bebouwing

ondersteunen bij vergunning- en

verduurzamen.”

Wilt u meedoen aan Agrifirm Energie, of wilt u meer informatie?

Neem dan contact op met Agrifirm Exlan via telefoonnummer 088 488 29 29.

27

Wij wensen u fijne feestdagen!

Trots op de

BOER! #trotsopdeboer trotsopdeboer.nl