Better Together december 2018

Magazine voor agrarisch ondernemers | nummer 4 | december 2018

Better Together

Gewasbescherming: slimmer, minder, groener PAGINA 12

Bestemming: kringlooplandbouw PAGINA 16

Slateler Arjan van Vugt over PlanetProof:

“Het maakt je marktpositie alleen maar beter�

PAGINA 6

Voorloper, nu en in de toekomst Onze land- en tuinbouw staat op een hoog niveau. Daarover is men het wereldwijd eens. Onze ondernemers gelden als voorbeeld en reizen de wereld rond om lokale ondernemers te helpen. Een betere waardering bestaat niet voor ruim een halve eeuw ontwikkeling van een efficiëntie voedselproductie. Kunst en kunde op de vierkante meter, topsport van onze leden!

En toch, net als in topsport moet je de vraag willen en kunnen beantwoorden: “Hoe blijf je aan de top?” Eén ding staat vast, je moet meeveranderen met de eisen die gesteld worden aan een topprestatie.

Een voorbeeld is schaatser Sven Kramer. Hij traint nu totaal anders dan in het begin van zijn carrière. Wat hij toen deed, voldoet nu niet meer.

Hij veranderde zelfs van coach, ondanks dat deze (Gerard Kemkers) hem begeleidde naar de top. Hij heeft het besef dat je een eenmaal ingeslagen pad ook mag veranderen als je daar (nog) beter door wordt.

Circulaire landbouw is een nieuw pad, evenals het werken volgens PlanetProof. Agrifirm ziet dit als nieuwe manieren om aan de top te blijven. De paden vormen tegelijk grote uitdagingen voor elk bedrijf met dito vraagstukken. En dat is lastig, dat leidt tot spanningen bij ondernemers en in hun gezinnen. Dat besef is bij Agrifirm aanwezig.

Ondernemers worstelen met die verandering. Vaak vanuit het gevoel van onderwaardering voor de huidige prestaties of het gevoel dat alles opgelegd wordt. Agrifirm start coöperatieve projecten, waarbij de boer aan het roer staat. Projecten die de boer helpen om de regie over het eigen bedrijf en de eigen beslissingen te behouden.

Het is belangrijk om als ondernemer eigen keuzes te maken. Keuzes wellicht net zo rigoureus als die van Sven Kramer. Daarbij de oude systemen in hun waarde laten. Zoeken naar de juiste balans om het bedrijf voort te zetten. En soms betekent het ook: radicaal andere wegen onderzoeken. In deze Better Together leest u over de nieuwe systemen en over ondernemers die hier hun uitdaging in hebben gevonden.

Ik wens u veel leesplezier!

Dick Hordijk CEO Agrifirm Group 2

inhoud 4

10

Column Rene Schils over graslandopbrengst

360°

Varkenshouder Joost van den Broek uit Nederweert (L)

11

Innovatie Soliq Bio

12

Innovatie Gewasbescherming: slimmer, minder en groener

6 16

Bestemming: kringlooplandbouw

Slateler Arjan van Vugt over PlanetProof

23

5 vragen aan Bas de Wildt over de Agrifirm Jongerendag

24

Jong Carlijn Kapelle

14 25

Over Agrifirm Externe commissaris Mieke Philipsen

mooi werk

25

Ploegen op kleigrond

Over Agrifirm Kort nieuws

28

Lef!

20 spiegel

Melkveehouder en akkerbouwer over precisielandbouw

COLOFON

Better Together is het relatiemagazine van Agrifirm en verschijnt 4 keer per jaar.

Contact communicatie@agrifirm.com | T 088 -4881000 Fotografie Agrifirm, Ivo Hutten, Wouter Borre, iStock Concept en realisatie JEEN communicatie Drukwerk Bek, Veghel

3

Familie van den Broek Joost van den Broek uit Nederweert (L) Runt samen met zijn vrouw Daniella een gesloten varkensbedrijf op drie locaties. Op de getoonde locatie in Nederweert houdt de familie 5.000 biggen en 1.000 vleesvarkens, op een andere locatie in dezelfde plaats de resterende vleesvarkens en in Ommel (NB) houdt de familie de zeugen.

1 “In 2005 hebben we een vergunning aangevraagd

voor de bouw van deze nieuwe stallen in het landbouwontwikkelingsgebied. Om de ontwikkeling

1

mogelijk te maken, moesten de bestaande stallen tegen de bebouwde kom van Nederweert afgebroken worden. Door steeds veranderende regelgeving en praktische bezwaren werd de vergunning pas na elf jaar verleend. Afgelopen augustus hebben we de stallen eindelijk in gebruik genomen.”

2 “De ramen over de hele lengte van de stal zorgen

4

2

3 “Om volgens het Good Farming Star-concept

voor voldoende daglicht voor onze varkens, die we

te mogen leveren, moeten we 85 procent van de

houden volgens het Good Farming Star-Concept met

vrijkomende geur en ammoniak reduceren. Om

1-ster Beter Leven keurmerk. Naast daglicht hebben

deze reden hebben we - net zoals op onze andere

onze varkens bijvoorbeeld meer bewegingsruimte en

locaties - gekozen voor luchtwassers. Bovendien

afleidingsmateriaal. Op deze locatie hebben we voor

kunnen we de stal voorverwarmen met de restwarmte

een brijvoerinstallatie gekozen. Daarmee voeren we

uit de afgezogen lucht. Dat doen we met behulp

de biggen aan het begin van de ronde twaalf keer per

van lamellen in de voorgevel van deze stallen, die

dag warme brij en dat bouwen we af naar tien keer

de scherpe randjes van de binnenkomende lucht

per dag aan het einde van de ronde. De vleesvarkens

afhalen. Daardoor kunnen we meer ventileren en

krijgen drie keer per dag brijvoer.”

krijgen we in de stal een beter klimaat voor de dieren.”

BEDRIJFSONTWIKKELING: VERLEDEN, HEDEN, TOEKOMST

360°

4

5

3

4 “In deze ruimte is de hygiënesluis en kantine.

5 “De omliggende grond van circa 10 hectare

Ook staat hier de warmtepompinstallatie zodat we

hebben we in eigendom. Het afgelopen jaar hebben

de warmte vanuit onze stallen kunnen hergebruiken.

we hier maïs verbouwd. We telen gewassen op deze

We hebben heel bewust geen gasaansluiting.

grond tot nu toe altijd voor de verkoop en gebruiken

Volgend jaar willen we op de daken van de hiernaast

het daarmee niet voor onze varkens. We hebben

gelegen stallen duizend zonnepanelen installeren.

geen concrete plannen om daar verandering in te

Vanaf dan zijn alledrie onze locaties voorzien van

brengen, maar wie weet wat de toekomst brengt.”

zonnepanelen.”

5

Ondernemer Arjan van Vugt uit Achthuizen (Goeree Overflakkee, ZH) Bedrijf Slateelt, 16 hectare vollegrond, 5 hectare onder glas (kropsla, lollo rossa, lollo bionda, eikenbladsla en verschillende babyleaf-soorten).

Slateler Arjan van Vugt over PlanetProof

“Als je kunt voldoen aan strenge eisen, wordt je marktpositie alleen maar beter�

6

interview

Slateler Arjan van Vugt bereidde afgelopen zomer zijn bedrijf voor op het duurzaamheidscertificaat ‘On the way to PlanetProof’. Dit nieuwe certificaat komt in de plaats van Milieukeur. Vooral voor gewasbescherming is het een ingewikkelde puzzel, maar de PlanetProof-adviesmodule blijkt een handig hulpmiddel. Van Vugt verwacht de audit eind dit jaar en hoopt vanaf 1 januari 2019 gecertificeerd te zijn.

Waarom doe je mee aan de PlanetProof-

Waarom is dat moeilijker?

certificering?

“Je wordt beperkt in het middelengebruik. Je bent

“Omdat mijn afnemers erom vragen. Ik lever aan

gebonden aan een maximaal aantal kilo’s werk-

groentesnijbedrijven of -verwerkingsbedrijven.

zame stof per hectare. Dat betekent dat je nog

Een groot deel van onze productie ligt als gewassen

scherpere keuzes moet maken om de middelen

sla in de Nederlandse supermarkten. Die willen

zo efficiënt mogelijk te benutten. Je moet écht

vanaf 2020 over op PlanetProof. Wij bereiden ons

het juiste moment pakken en veel meer rekenen.

daar nu al op voor.”

Als je bijvoorbeeld aan het begin van het jaar het onkruid aanpakt, heb je dan later in het seizoen

Zie je dit als een keuze die is opgelegd door de

nog voldoende ruimte over voor de bestrijding van

handel of de supermarkten?

meeldauw of luizen en rupsen?”

“Nee, je beslist uiteindelijk zelf. De snijderij bepaalt nu het moment, maar we hadden die stap sowieso

Hoe ging dat afgelopen seizoen?

wel gezet. De markt vraagt erom, net als 15, 16 jaar

“Afgelopen zomer lukte het goed. We hadden veel

geleden met Global GAP.”

last van rupsen, maar met meeldauw viel het dankzij het droge weer gelukkig mee. We hebben alleen

Is het lastig om aan de eisen te voldoen?

niet elk jaar zo’n zomer. Als de schimmeldruk en de

“Een groot deel is gemakkelijk in te passen.

insectendruk allebei groot zijn, dan hebben we een

Zoals de maatregelen die zijn gericht op de

groter probleem. Onkruidbestrijding wordt dan heel

natuurlijke omgeving van je bedrijf. Dan moet

lastig. En onkruidmiddelen tikken hard aan in de

je denken aan het beheer van sloten en

kilo’s werkzame stof per hectare. Als blijkt dat we

akkerranden en het plaatsten van vogelnest-

het niet redden met de gangbare onkruidbestrijding,

kasten. Ook de eisen voor bodemgezondheid

moeten we misschien investeren in een nieuwe

sluiten goed aan bij wat ik gewend was: het

schoffelmachine.”

gebruik van compost en de toepassing van groenbemesters. Maar voor gewasbescherming

Op welke manier biedt Agrifirm ondersteuning?

is het een stuk lastiger.”

“In de eerste plaats door de teeltbegeleiding.

Teeltadviseur Ries van den Boogert en specialist

>>

7

>> vollegrondsgroenten Ronald Hendriksen komen elke twee maanden. We lopen een rondje over het

enorm om de beperkte hoeveelheid middelen optimaal in te zetten.”

bedrijf en bespreken de lopende zaken. Wat ook heel goed werkt is de PlanetProof-adviesmodule

Hoe kijk je als teler aan tegen de eisen uit Planet-

die Agrifirm heeft ontwikkeld. Daarmee kun je

Proof? Hebben milieu- en natuurvriendelijke

allerlei zaken rond bemesting en gewasbescherming

maatregelen ook teeltvoordelen?

doorrekenen. De tool geeft je inzicht in de gevolgen

“Sommige onderdelen hebben directe voordelen voor

van een bepaalde bespuiting in PlanetProof.

de teelt. Als je compost gebruikt en groenbemesters

Je kunt meteen zien of je binnen de normen

toepast, merk je dat dit iets doet voor de bodem.

blijft en hoeveel ruimte je overhoudt voor

Je kunt je wel voorstellen dat gewassen daardoor

eventuele andere behandelingen. Dat helpt

ook beter weerbaar zijn tegen ziektes.”

On the way to PlanetProof met de Adviesmodule Het merendeel van de Nederlandse supermarkten

De certificering omvat bovenwettelijke eisen voor

wil dat groenten, fruit en bloemen per 1 januari

onder meer grondgebruik en bodemvruchtbaarheid,

2020 voldoen aan het keurmerk ‘On the way to PlanetProof’. Dit is een nieuw

natuur op het bedrijf, energiegebruik (gas, diesel), waterkwaliteit, gewasbescherming en recycling.

duurzaamheidskeurmerk dat in de plaats komt van het Milieukeur.

Zonder zorgen gecertificeerd

PlanetProof richt zich op vijf

Teelt u gewassen voor de Nederlandse afzetmarkt?

aandachtsgebieden van de

Agrifirm ondersteunt telers bij het verkrijgen van het

‘Sustainable Development Goals’

keurmerk met de PlanetProof-adviesmodule. Na een

van de Verenigde Naties:

succesvolle pilot in 2018, stellen wij deze service

• Bodem, landschap & biodiversiteit

aan alle telers ter beschikking voor het teeltseizoen

• Water

2019. Afhankelijk van uw wensen kunt u bij ons

• Energie

terecht voor:

• Productie & consumptie

• PlanetProof maatwerk certificeringsadvies

• Klimaat

• PlanetProof-teeltbegeleiding Voor meer informatie en aanmelden zie: www.agrifirm.nl/planetproof

8

Zou het ecosysteem ook weerbaarder

Dat dit moeilijker wordt door steeds nieuwe

kunnen worden als je minder chemische

eisen, is de realiteit van de markt. We leveren een

gewasbeschermingsmiddelen gebruikt?

natuurproduct. Daar kan wel eens een smetblaadje

“Ik hoop het. De praktijk zal het uitwijzen. Het kan

of een vlekje aan komen. Dat is het spanningsveld.

ook zo zijn dat de ziekte- of onkruiddruk juist groter

Aan de ene kant stellen afnemers steeds strengere

wordt als we minder spuiten, en het gewas en de

eisen. Aan de andere kant wil de consument een

kwaliteit van het product er juist onder lijden.”

schoon product waar niets aan mankeert. Ik zie het als een uitdaging. Als je kunt voldoen aan

Hoe ervaar je die onzekerheid?

strenge eisen, dan wordt je marktpositie alleen

“Als teler doe je er alles aan om een goed, schoon

maar beter.”

en milieubewust geteeld product af te leveren.

column

Afgelopen najaar haalden berekeningen van wetenschapper René Schils van Wageningen University & Research het agrarische nieuws. Melkveehouders zouden een kwart van de potentiële graslandopbrengst laten liggen. Schils legt uit hoe het zit en wat dit volgens hem voor melkveehouders betekent.

“Melkveehouders laten kwart graslandopbrengst liggen” Veel melk uit gras begint bij een goede grasland-

Maar terug naar uw eigen bedrijf. Wat kunt u

productie. Maar wat is goed? Is dat de gemiddelde

hier dan mee? We verfijnen de berekeningen,

opbrengst in de regio, de opbrengst van uw

zodat we volgend jaar een specifieke maatlat

studiegroep, of misschien wel die bij de buren?

hebben die u op uw eigen bedrijf los kunt laten.

Het ontbreekt aan een onafhankelijke maat voor

De maximaal haalbare opbrengst helpt dan om

graslandproductie, toegespitst op uw eigen bedrijf.

de grenzen te verkennen, maar is geen doel op zich; het gat hoeft niet dicht! Net zoals je niet ten

Onder de vlag van de Publiek Private Samenwerking

koste van alles die laatste liter melk uit je koeien

'Ruwvoer & Bodem' werken we aan zo’n maatstaf.

perst, is het economisch en milieukundig zinloos

We berekenen voor alle combinaties van regio,

om de maximale grasopbrengst na te streven.

grondsoort en graslandgebruik de theoretisch

De maximale productie helpt alleen om haalbare

haalbare opbrengst. Onder gemiddelde Nederlandse

doelen te stellen. Daarna is aan u de uitdaging

omstandigheden is die maximale opbrengst, zonder

om met een zo gering mogelijke inzet van mest en

beregening, gemiddeld 14,3 ton droge stof per ha.

andere middelen zoveel mogelijk uit het grasland te halen.

Melkveehouders laten ongeveer een kwart liggen van die maximale graslandlandopbrengst. Gemiddeld

René Schils

over de afgelopen tientallen jaren oogstten ze

Onderzoeker Wageningen University & Research

10,8 ton droge stof per hectare grasland. Dat is een verschil van 3,5 ton. Ongeveer 1,5 ton daarvan is te wijten aan suboptimale stikstofbemesting vanwege wettelijke beperkingen. Er blijft een gat van twee ton over, waar mogelijk nog winst te behalen valt.

10

innovatie Soliq Bio: selectie voorkomen Als het even kan, pikken leghennen alleen de grove deeltjes uit het voer. Om deze selectie te voorkomen, ontwikkelde Agrifirm Soliq voor de gangbare legpluimveesector. Nieuw is de biologische variant: Soliq Bio. Hiermee kunnen ook de biologische legpluimveehouders bij Agrifirm profiteren van de voordelen van Soliq.

Soliq is een combinatie van

ontwikkeling van de hennen

een droog kernvoer en een

bevordert. Hierdoor kunt u een

nutriëntrijke, vloeibare legmix.

uniformer koppel krijgen, dat een

Een speciaal ontwikkeld

hoog legpercentage langer kan

transport- en doseersysteem

vasthouden. Soliq vervangt dure

voegt de vloeibare legmix toe

eiwitbronnen, zoals soja, door

aan het droge kernvoer in de

goedkopere co-producten. Gezien

voerlijn. De spiraal in de voergoot

de hogere prijzen voor biologisch

mengt tijdens het transport

voer, maakt dat Soliq Bio extra

beide componenten tot een

interessant.

licht vochtig mengsel. Hiermee wordt selectief vreetgedrag

In februari 2019 wordt Soliq

nagenoeg voorkomen, wat het

Bio voor het eerst in de

welzijn, de gezondheid en de

praktijk gebracht.

Agrifirm gaat samenwerken met Protix Agrifirm gaat samenwerken met Protix, de grootste producent van gecertificeerde, hoogwaardige en duurzame ingrediënten gemaakt uit insecten.

De samenwerking zal resulteren in het op de

De toekomst van voedsel dwingt alle spelers in

markt brengen van diverse nieuwe initiatieven.

het wereldwijde voedselsysteem om opnieuw te

De initiatieven variëren van het ontwikkelen van

kijken naar hun oude ideeën over hoe voedsel wordt

concepten voor vleeskuikens, leghennen en varkens

gemaakt, waar het vandaan komt en of het echt

tot de ontwikkeling van gerichte toepassingen voor

gezond en duurzaam is. Wij zijn van mening dat er

een circulaire bodemverbeteraar.

mooie kansen zijn voor het ontwikkelen van meer concepten als ‘OERei’, een innovatief ei-concept

Dick Hordijk, CEO van Agrifirm: “We zijn er trots op dat

dat Protix enkele maanden geleden succesvol

we onze krachten bundelen met die van een andere

op de markt heeft gebracht.” De aankondiging

Nederlandse pionier op het gebied van circulariteit

van de samenwerking volgt op een aanzienlijke

en duurzaamheid. Deze samenwerking past binnen

capaciteitsuitbreiding die Protix op dit moment in

de missie van Agrifirm om een verantwoorde

Nederland realiseert en die in het tweede kwartaal

voedselketen te creëren voor toekomstige generaties.

van 2019 operationeel zal zijn.

11

innovatie

Gewasbescherming: slimmer, minder en groener Agrifirm gelooft in de waarde van innovatie

Dat Agrifirm veel investeert in gewasbeschermings-

en steekt daarom veel tijd in het opzetten van

middelen-proeven heeft meerdere redenen, legt

gewasbeschermingsmiddelen-proeven in de

Harry Roerink uit. “Het rendement van onze telers

verschillende sectoren. Joop de Hoog van Cebeco

en de financiĂŤle duurzaamheid van hun bedrijf

Agrochemie en Harry Roerink van Agrifirm leggen

staan voor ons voorop. Daarnaast werken we aan

uit hoe de proeven tot stand komen en bespreken

verduurzaming. We streven naar een groener

lopende proeven.

middelenpakket, zodat we de milieubelasting verminderen. Het doel is meer opbrengsten voor de telers, maar wel op een verantwoorde manier.

Een mooie bijvangst is dat we met onze kennis, business in andere landen kunnen ontwikkelen.�

12

Brainstormen

natuurlijke resistentie van de plant zoveel mogelijk

Het opzetten van de proeven gebeurt altijd op

kunnen benutten.” In de aardappelteelt is al veel

dezelfde manier, vertelt Joop de Hoog. “We brain-

gedaan om de rassen resistenter te maken tegen

stormen met collega’s over problemen in de teelten

bijvoorbeeld Phytophthora. Roerink: “Het probleem

en mogelijke oplossingen. Vanuit die ideeën richten

is dat deze resistentie berust op één of twee genen.

we een proef in. Vaak in overleg met onze toe-

De schimmels kunnen zich aanpassen en na een

leveranciers die mogelijke oplossingen voorhanden

aantal teeltseizoenen is de schimmel weer terug.

hebben.” Het doel van de proeven loopt uiteen van

Ons onderzoek richt zich erop hoe we met beperkte

het zoeken naar alternatieven voor middelen die

inzet van gewasbescherming de beschikbare

verdwijnen tot het vinden van ‘groene middelen’ die

resistentie kunnen ondersteunen, zodat we er veel

het reguliere aanbod kunnen vervangen of aanvullen.

jaren mee vooruit kunnen. Het is voor kwekers

“Ook kijken we of we biostimulanten kunnen inzetten

een race tegen de klok om een resistenter ras te

zodat bestaande middelen minder gebruikt hoeven

ontwikkelen die berust op meerdere genen en ook nog

te worden. Uiteindelijk willen we voor onze telers

beschikt over goede vermarktbare eigenschappen.”

een nieuw concept ontwikkelen. Het moet slimmer, het moet met minder en het moet groener. Dat zijn

Trips

de uitgangspunten, wij helpen ze daar graag bij”,

In vollegrondsgroententeelt is er een heel ander

aldus De Hoog.

actueel probleem, vervolgt Roerink: insecten, met name trips. “In de bestrijding van trips kijken we naar

Proeven fruitteelt

de inzet van natuurlijke producten. Hierbij is timing

De Hoog houdt zich bezig met de proeven in de

cruciaal; wanneer moet ik wat ondernemen om de

fruit- en bollenteelt, Roerink met de biologische

populatie onder controle te houden. Deze proeven

teelt, akkerbouw en vollegrondsgroententeelt.

lopen nog volop, we hebben al wel interessante

Ze vertellen over een aantal proeven in de ver-

bevindingen gedaan.”

schillende sectoren. De Hoog: “De appelbloesemkever beschadigt bloemknoppen van appels en

Kennis delen

peren. Het is een lastig beestje om te bestrijden,

Deze en andere bevindingen zal Agrifirm in

vooral de timing is erg belangrijk. Dit jaar zorgde

wintersessies presenteren aan telers. De Hoog:

de strakke monitoring door het bedrijf dat de

“De proeven in de bollen- en fruitteelt duren

bespuiting uitvoerde voor een optimaal proef-

gemiddeld één teeltseizoen. In de winter kunnen

resultaat. Zo hebben we ook goed kunnen onder-

we dan onze telers bijpraten over de bevindingen.”

zoeken welk middel het meest effectief is.” In de

Roerink: “In de andere sectoren lopen de proeven

bollenteelt is een proef gedaan met het toepassen

over het algemeen wat langer, zo’n twee tot drie jaar

van biostimulanten, vervolgt De Hoog. “Deze zijn

omdat je voor een betrouwbaar resultaat meerdere

erop gericht om de plant weerbaarder te maken.

jaren moet toetsen. Alle tussentijdse resultaten

Op dit moment is er nog geen regelgeving op het

bespreken we tijdens bijeenkomsten met telers.

gebied van biostimulanten. Die gaat er wel komen en

Want vaak zijn er al deeloplossingen waar een teler

wij zijn hierin een gesprekspartner van de overheid.”

direct mee aan de slag kan. Die kennis delen we graag met de telers.”

Biostimulanten in akkerbouw Ook in de akkerbouwsector doet Agrifirm proeven met biostimulanten, bijvoorbeeld in bieten en

Kijk voor de data en locaties van de

aardappelen, vertelt Roerink. “In de bietenteelt

wintersessies op agrifirm.nl/evenementen

onderzoeken we hoe we met biostimulanten de

Wie?

‘En de boer, hij ploegde voort’, zo luidt een bekende zin uit de

Ate Oosterhof

Ballade van den boer van J.W.F. Werumeus Buning uit 1935.

(Akkerbouwbedrijf

Ate Oosterhof (69) lijkt die zin letterlijk te nemen. Na zijn pensioen

T.A. Oosterhof C.V.)

droeg hij zijn akkerbouwbedrijf over aan zoon Tsjerk Oosterhof. Toch springt hij met veel plezier nog geregeld op de trekker om bijvoorbeeld

Wat?

te ploegen. Zoals hier op zijn Valtra T194 met 4-schaar-ploeg van

Ploegen

Kverneland. De zware kleigrond op het Friese land valt dit jaar mooi uit elkaar door de droge zomer. Na de winter ligt het

Waar?

er waarschijnlijk heel egaal bij om opnieuw ingeplant

Engwierum (FR)

te worden. Op dit perceel van 18 hectare komen volgend jaar suikerbieten en aardappelen te staan.

Wanneer?

Het akkerbouwbedrijf heeft in totaal 120 ha

19 oktober 2018

pootgoed, 62 ha suikerbieten, 19 ha uien, 90 ha graan, 5 ha consumptieaardappelen en 18 ha vogelakker.

14

mooi werk

15

ondernemen

Bestemming: Kringlooplandbouw Kringloop. Het is waarschijnlijk het meest gebruikte woord in de agrarische sector in 2018. Niet in de laatste plaats dankzij minister Carola Schouten, die in september haar visie op de toekomst van de landbouw presenteerde. Kringlooplandbouw noemt ze daarin een onontkoombaar en sluitend antwoord. In 2030 moet de omslag naar kringlooplandbouw een feit zijn. Maar wat is dan de definitie van kringlooplandbouw? En vooral: hoe gaan we dit realiseren?

van 2016 al dat agrarische bedrijven in 2030 klimaatneutraal zijn, samenwerken met andere sectoren, exact de grondstoffen verstrekken die Het uitgangspunt van de visie van Schouten is

nodig zijn voor bodem en teelt en hun kringloop

om niet langer te sturen op de laagst mogelijke

sluiten. “Het idee op zich is niet nieuw”, stelt NAJK-

kostprijs, maar op een zo laag mogelijk gebruik van

voorzitter Andre Arfman. “Heel veel bedrijven zijn

grondstoffen. Alle producten die het bedrijf verlaten,

in de basis ook al met kringloop bezig. Of je het nou

worden gebruikt als eindproduct of als grondstof

hebt over de voer-mestkringloop, het samenwerken

voor andere schakels.

tussen sectoren of het gebruiken van reststromen in varkensvoer.”

16

Kringloop geen nieuw thema

Stip op de horizon

De kringloopgedachte is geen nieuwe vondst.

Voor Agrifirm is een circulaire landbouw zelfs één

Zoals Schouten het zelf zegt: “De omslag naar

van de pijlers van het CSR-beleid, vertelt Ruud

kringlooplandbouw bouwt voort op een ontwikkeling

Tijssens, directeur Public and Cooperative Affairs.

die reeds is ingezet.” Het Nederlands Agrarisch

“Op allerlei manieren geven we daar al invulling aan.

Jongeren Kontakt (NAJK) schetste in de Voedselvisie

Het uitgangspunt is ‘er mag niets verloren gaan’

en ‘bodem in balans’. Als Agrifirm steunen we deze

Definities nodig

visie van harte.” Ook Arfman zegt ‘niet onwelwillend’

Tijssens pleit voor het vaststellen van definities als

tegenover de visie van Schouten te staan. “We vragen

eerste, cruciale stap. “Dat is echt bepalend om te

al jaren om een richting, een stip op de horizon.

weten waar je het over hebt en hoe je daar aan kunt

Die stip staat er nu, en de minister schetst mooie

werken. De overheid moet met definities komen.

vergezichten. In beginsel zal niemand het met de

Kunstmestvrij is bijvoorbeeld een toverwoord, maar

uitgangspunten van de visie oneens zijn. De grote

wat verstaan we daaronder? In de concepttekst van

vraag is: hoe wordt het ingevuld?” Het is de meest

het Klimaatakkoord wordt gesproken over circulaire

gestelde vraag rondom de landbouwvisie. Wat is het

of groene meststoffen als ‘meststoffen die niet met

doel, en hoe gaan we dat bereiken? In het voorjaar

fossiele producten zijn gemaakt’, maar dat is zeker

van 2019 hoopt Schouten de antwoorden op deze

nog geen gangbare definitie. Als je hier

vragen in grote lijnen helder te hebben.

Versimpelde kringloop Dat wordt een hele klus, maar er liggen ook zeker kansen, verwacht Tijssens. “Niemand kan tegen zijn op het sluiten van kringlopen en het voorkomen van verliezen. Er zijn natuurlijk zaken die sterk in de weg staan, zoals wetgeving, maar dit is hét moment om die ‘obstakels’ te benoemen en er met de overheid

geen helderheid over creëert, komen transities ook over in gesprek te gaan.” Een aandachtspunt

niet zomaar op gang.” Ook het uitgangspunt ‘lokale

daarbij is, volgens Tijssens, om de zaken niet te ver

kringloop waar het kan, regionaal of mondiaal als het

te versimpelen. “Kringlooplandbouw roept allerlei

moet’ roept bij Tijssens vragen op. “Wanneer is het

beelden op in de politieke en maatschappelijke

gerechtvaardigd om verder te kijken dan een lokale

arena en die doen niet altijd recht aan de

kringloop? Als Agrifirm hanteren we bijvoorbeeld het

werkelijkheid. Neem de voer-mestkringloop. Een koe

devies dat je moet produceren waar dat geologisch

of varken eet een plantje op, poept het weer uit en uit

en klimatologisch het beste kan. Er moeten

die mest groeit een plantje. Daarmee is je kringloop

afspraken over worden gemaakt, en instrumenten

echter niet gesloten, want iedere boerderij voert ook

voor komen, om niet in eindeloos politiek gesoebat

mineralen af, in de vorm van melk, vlees, eieren of

terecht te komen.”

plantaardige producten. Dat betekent dat er ook iets aangevoerd zal moeten worden, anders werkt het systeem niet.”

17

Meepraten In het bepalen van definities, maken van afspraken en ontwikkelen van instrumenten hoopt Arfman op een duidelijke rol voor de sector. “Als landbouw,

wereldmarkt zal altijd de referentie blijven voor de

bijvoorbeeld LTO en NAJK, zijn we één van de

Nederlandse prijzen. Je kunt het voedsel niet opeens

vele partijen die hebben meegepraat in de

17 keer zo duur maken.” Tijssens benadrukt daarbij

totstandkoming van de visie, maar uiteindelijk komt

dat het om een beweging vanuit de markt moet gaan.

het wel op ons bordje terecht. Ik hoop dat dat niet

“We zijn bang dat de meerkosten anders bij de boer

onderbelicht blijft, dat we als landbouw een cruciale

terechtkomen. Een marktgedreven transitie kan juist ook weer nieuwe businessmodellen met zich meebrengen, met kansen voor zowel de boeren als voor onszelf, als Agrifirm.”

rol krijgen in de invulling van de visie.” Het is een van de redenen waarom Agrifirm minister Schouten heeft uitgenodigd voor een werkbezoek. “We willen in gesprek met de minister en met andere betrokkenen, over de toekomst van de sector, de realisatie van de kringlooplandbouw en de kanttekeningen daarbij”, legt Tijssens uit.

In kaart brengen De boodschap is duidelijk. Zowel Tijssens als

18

Verdienmodel

Arfman herkennen zich in de visie van Schouten.

Als belangrijk aandachtspunt in de realisatie

Het sluit aan bij de Agrifirm-visie ‘Een verantwoorde

van de visie noemen zowel Tijssens als Arfman,

voedselketen voor toekomstige generaties’ en bij de

vanzelfsprekend, het verdienmodel.

visie van NAJK. Bovendien herkennen beiden veel

Arfman: “Daar maken we ons nu wat zorgen om.

thema’s die leven bij agrarisch ondernemers en waar

Er is niet veel aandacht voor het feit dat Nederland

ondernemers duiding en richting in zoeken.

een exportland is. We hebben te maken met de

Die richting wordt nu gegeven. Welke doelen er

wereldmarkt en het kan niet zo zijn dat we te

worden gesteld, welke definities en uitgangspunten

maken krijgen met maatregelen die de kostprijs

worden gehanteerd en welke afspraken Schouten

enorm verhogen. Zonder verdienmodel is er ook

maakt met de sector en andere maatschappelijke

geen beweging mogelijk.” Tijssens vult aan: “Het

partijen, zal bepalend zijn voor de impact van de

is belangrijk om naar het totaalplaatje te kijken.

landbouwvisie. Komend voorjaar wil de minister deze

Zonder de vierkantsverwaarding prijs je je uit de

afspraken vastleggen en kunnen we in kaart brengen

markt. Schouten vindt dat de consument meer

welke weg we moeten bewandelen om de stip op de

moet betalen, en daar heeft ze een punt, maar de

horizon te bereiken.

ondernemen

19

Melkveehouder ontmoet akkerbouwer

“Precisielandbouw biedt ook kansen voor melkveehouders�

20

spiegel

Precisielandbouw neemt een grote vlucht. Vooral in de akkerbouw, maar ook steeds meer melkveehouders zien kansen. Veehouder Corné van der Doelen wil plaats- en tijdspecifieker bemesten voor een optimale ruwvoerteelt. Corné gaat op bezoek bij akkerbouwer Ron Peters in Odiliapeel. Peters past de technologie van precisielandbouw al enkele jaren toe op zijn eigen percelen.

Aan de omringende akkers is

is wel degelijk belangrijk voor

te benutten en door steeds

het duidelijk te zien: hier wordt

de resultaten van het melkvee.”

nauwkeuriger de juiste

nauwkeurig recht gereden op het

Peters begrijpt ook wel dat

voedingsstoffen op de juiste

land. “In 2014 zette ik de eerste

melkveehouders het loonwerk

plaats te brengen haal ik meer

stap richting precisielandbouw

uitbesteden. “Akkerbouwers,

ruwvoer van mijn percelen. Ik

en heb ik mijn eerste GPS-stuur-

maar ook loonwerkers, werken

bekijk dit nu nog per perceel,

systeem aangeschaft voor op

de hele dag met de bodem. Voor

maar het kan dus nog specifieker.”

de trekkers”, vertelt Ron Peters.

melkveehouders ligt de aandacht

“Klopt”, concludeert Peters.

Op 250 hectare, waarvan 100 in eigendom, verbouwt hij aardappels, suikerbieten, zaaiuien, snijmaïs, gerst en sojabonen. Ook heeft Peters in zijn bouwplan afspraken met een groente- en lelieteler. Naast het

“Precisielandbouw helpt mij om meer ruwvoer van mijn percelen te halen.” Corné van der Doelen

akkerbouwbedrijf heeft hij een loonwerktak. Peters: “We werken

meer bij het vee.” Toch zijn er

“Het begint al met het verzamelen

samen met melkveehouders in de

wel degelijk overeenkomsten,

van data. Ik voer verschillende

omgeving. Deze bedrijven hebben

ziet Peters. “Ook bij melkvee

bodemscans uit die informatie

genoeg om handen en besteden

telt precies werken. Bij Corné is

geven van verschillen binnen

de ruwvoerteelt, met name de

de juiste kwaliteit van ruwvoer

het perceel. De verisscan brengt

snijmaïs, graag uit.”

belangrijk om zijn rantsoen

bijvoorbeeld de PH-waarde in

compleet te maken. Op mijn

beeld, waardoor ik plaatsspecifiek

Uitbesteden

percelen draait het om een goede

kan bekalken.” Ook heeft Peters

Melkveehouder Corné van der

bemesting vooraf, zodat we zo min

drone-opnames voor het

Doelen uit Geffen melkt samen

mogelijk met kunstmeststoffen

bladgroen- en stikstofgehalte

met zijn vrouw 145 koeien. Hij

hoeven bij te sturen.”

laten maken. Dit doet hij op laag, midden en hoog niveau. “Ik kan

herkent het beeld dat Peters schetst. “Veel loonwerk besteden

Specifieke data

natuurlijk bij stikstoftekort gelijk

wij uit. Daar hebben wij de

Precisielandbouw. “Een hip

stikstof strooien, maar het tekort

capaciteit en middelen niet

woord”, vindt Van der Doelen.

kan ook in een storende laag

voor. Ik focus mij liever op het

“Toch helpt het mij om mijn

in de grond zitten. Dan gaat er

melkvee, maar de ruwvoerteelt

bemestingsruimte optimaal

veel mest verloren. Door de drie

>>

21

over agrifirm kaders te meten, onderzoek ik of

der Doelen bevestigt dit: “Onze

gewasbeschermingsmiddelen

het stikstoftekort in het blad of in

koeien moeten topsporters zijn in

en meststoffen en hebben

de grond zit en kan ik gericht het

het geven van melk, dan moet er

we minder slijtage aan onze

probleem aanpakken.”

ook topkwaliteit voer voor liggen.

machines. En het grote voordeel

Voor de vertaling van data stelt

Ik haal dat liever van het land, dan

is een egale opbrengst. Als we

Agrifirm taakkaarten op waarmee

dat ik mijn rantsoen corrigeer met

een uniform gewas hebben, heb ik

Peters tot op 15 m zijn grond

mengvoer.” Daar hoort dan wel

het goed gedaan.” Van der Doelen:

kan bemesten. Bekalken doet hij

een goede bemesting bij, merkt

“Voor mij is optimaal bemesten

tot op 9 m . “De taakkaarten lees

Peters op. Van der Doelen:

en minder aankoop van voer de

ik in in mijn boordcomputer. Die

“De laatste jaren moet op het

uiteindelijke winst. Een derde en

zorgt ervoor dat de bodem precies

scherpst van de snee gewerkt

vierde snee is mooi, maar er moet

krijgt wat hij nodig heeft.”

worden. Minder mengvoer

wel genoeg eiwit in zitten voor de

2

2

aankopen en de bemestings-

koeien. Ik vind het net als Ron een

Topkwaliteit voor topsporters

ruimte optimaal benutten is

uitdaging om een gezonde bodem

Peters ziet dat ook melkvee-

belangrijker dan ooit.”

te creëren zodat daar het beste

houders zich steeds meer bewust

gewas vanaf komt.”

worden van de voordelen van

Besparen

precisielandbouw. “Waar ze

Maar wat levert precisielandbouw

Uiteindelijk trekken beide

jaren geleden zo dertig kuub

je daadwerkelijk op? Peters: “In

mannen de conclusie: precisie-

mest op het grasland brachten,

ieder geval veel arbeidsgemak.

landbouw moet je interesseren,

worden nu steeds serieuzere

Het GPS-systeem gebruik ik nu al

maar dan kun je er zeker ook

grondmonsters genomen. Er

voor de meest simpele bewerking.

aan verdienen.

valt natuurlijk ook veel winst te

Het werkt heel efficiënt.

behalen in de ruwvoerteelt.” Van

Verder besparen we op arbeid, Corné van der Doelen (l) bekijkt de boordcomputer van Ron Peters.

22

5 vragen aan...

Bas de Wildt over Jongerendag

“We gaan in gesprek met Minister Schouten” Boeiende sprekers, waaronder minister Carola Schouten, een actueel thema, heerlijke lunch en een knallende afsluiting met band. De Agrifirm Jongerendag is een nieuw jasje gestoken. Het wordt een spectaculaire dag! Bas de Wildt, voorzitter van de Agrifirm Jongerenraad, legt uit waarom je dit event niet mag missen.

Waar gaat het over op de Jongerendag?

Zijn er ook sprekers vanuit de sector?

“Het thema is: boert de boer of boert de burger?

“Jazeker! Er spreken twee boeren die zelf succesvol

Veel boeren ervaren druk vanuit de overheid, de

hun producten vermarkten en een goed inkomen

maatschappij en de consument. Wij willen de

genereren door de ontwikkeling van producten met

jongeren de vraag stellen: gaat de burger de boer

beleving. Annechien Ten Have was recent veel in

vertellen hoe hij moet boeren, of staat de boer

het nieuws vanwege haar 2-sterren varkensvlees-

nog zelf aan het roer? Dit wordt door inspirerende

concept Hamletz. Biologische boer Guus van Roessel

sprekers vanuit verschillende kanten belicht.”

levert zijn zuivelproducten aan Albert Heijn onder de merknaam Mijn Melk. Succesverhalen die de jonge

En de minister komt langs...

ondernemers zeker zullen inspireren.”

“Klopt, geweldig natuurlijk. Wij willen graag met minister Schouten in gesprek over haar recent

Waarom mogen jonge ondernemers de Agrifirm

gepresenteerde landbouwvisie en de toekomst

Jongerendag van 2019 echt niet missen?

van onze sector. De sprekers hebben allemaal een

“Naast de minister en de geweldige sprekers,

haakje naar thema’s uit de visie van de minister.

zorgen we ook voor een lekker hapje en drankje.

Dat maakt de Jongerendag actueel en relevant.”

De Jongerendag wordt de ultieme ontmoetingsplaats voor agrarische jongeren. Tot slot eindigen we de dag

Kun je een voorbeeld noemen van zo’n haakje?

met een bruisende feestband. De Jongerendag wordt

“Caroline van der Plas komt vertellen over het

een inspirerende dag, die je écht aan het denken zet.

onderwerp transparantie. Met Boerburgertweet

Dat wil je niet missen.”

geeft zij boeren een stem richting de consument.

Een mooie boodschap: laat zien wat je doet en vertel erover. Wees er trots op. Ook gaan we in op

De jongerendag vindt plaats op

het voorkomen van verspilling. Het bedrijf Protix

9 januari 2019 . Zie voor meer info:

werkt aan alternatieve eiwitproductie in de vorm van

www.agrifirm.nl/jongerendag

insecten. Een zeer boeiende case.”

23

j ng

Carlijn Kapelle (13) UIT KRAGGENBURG

24

“Appels en peren moet je heel voorzichtig plukken.

doordeweeks als mijn huiswerk

Het steeltje mag niet afbreken, anders gaan ze

af is. Het plukken is leuk en gezellig,

rotten. En als je ze laat vallen of te hard knijpt,

maar het treintje rijden is nog veel leuker.

komen er beurse plekken op. ‘Behandel ze alsof

Dan rijd ik met een mini-trekkertje de

het eieren zijn’, zegt mijn vader altijd. We hebben

voorraadkisten naar de plukploegen.

21 hectare fruit met Jonagold, Elstar, Junami en

De geplukte appels en peren gaan zo snel

Conference. Lekker vers en gezond! In vijf weken

mogelijk naar het koelhuis. In de loop van het jaar

tijd wordt alles geplukt, dan is het hier heel druk.

worden ze gesorteerd en dan gaan ze naar de

Samen met mijn zus en broertje mag ik dan ook

supermarkten. De slechte appels gaan naar de

vaak helpen. Meestal op zaterdag en soms

fabriek. Daar maken ze er sap en appelmoes van.”

over agrifirm Externe commissaris Mieke Philipsen

“ Wat goed is voor de coöperatie, is ook goed voor de leden” De raad van commissarissen van Agrifirm bestaat

“De commissie bestaat naast mij uit nog drie

uit agrarisch ondernemers en externe leden.

commissarissen, de CFO, intern en externe

Samen houden zij toezicht op het beleid van het

accountants en de controller. Samen duiken we in

bestuur. Mieke Philipsen is externe commissaris

de financiële cijfers en processen en bespreken we

bij Agrifirm en voorzitter van de auditcommissie.

het risicomanagement. We doen het voorwerk voor de raad van commissarissen en brengen advies uit.”

Mieke Philipsen is financieel directeur

Eigen kennis

bij Rousselot; een

De interne en externe commissarissen versterken

toonaangevend

elkaar volgens Philipsen. “De agrarisch ondernemers

internationaal bedrijf

zijn heel professioneel en brengen sectorspecifieke

op het gebied van

kennis in. Ik vul dit aan met financiële en

gelatine en collageen.

internationale kennis.” Het zorgt voor een mooie

Haar financiële

balans tussen ledenbelang, kennis en professie.

achtergrond en

“Ik kan bijvoorbeeld heel gepassioneerd over de

expertise gebruikt ze

inrichting van een financieel systeem praten.

om als commissaris

De boeren-commissarissen beoordelen het en

haar steentje bij te

kijken naar wat de leden hieraan hebben.”

dragen aan het succes van de coöperatie Agrifirm.

Jongeren zijn de toekomst Bouwen aan Agrifirm

Bij de vergaderingen van de Jongerenraad is altijd

“Agrifirm ontwikkelt. Niet alleen in Nederland

een van de leden van de raad van commissarissen

maar ook internationaal”, constateert Philipsen.

aanwezig. “Jongeren zijn de toekomst. Ze hebben

“Dat betekent dat Agrifirm steeds meer op afstand

een langetermijnvisie en zijn erg bezig met innovatie,

moet sturen en samenwerken. Duidelijke afspraken

duurzaamheid en data. Het is belangrijk dat we

en goede communicatie zijn daarbij essentieel.

met hen in gesprek blijven over de toekomst van

Bij Rousselot ben ik verantwoordelijk voor de gehele

de coöperatie.” Philipsen is blij met haar rol als

financiële organisatie, waarbij wereldwijd eenzelfde

Agrifirm-commissaris. Ze heeft veel affiniteit met

manier van werken en rapporteren centraal staat.

de sector. “Niet alleen omdat ik opgegroeid ben op

Bij Agrifirm help ik de coöperatie die slag te maken,

een agrarisch bedrijf, ik zie ook met hoeveel passie

maar de uitvoering ligt bij het management.”

agrarisch ondernemers dagelijks werken. En wat

Naast haar zetel in de raad van commissarissen

goed is voor de coöperatie, is ook goed voor de

is Philipsen voorzitter van de auditcommissie.

leden.”

25

over agrifirm

Agrifirm Droogtelijn heeft zijn dienst bewezen De uitzonderlijk droge omstandigheden van dit jaar vragen veel kennis en vakmanschap om bij te sturen en maatregelen te nemen voor voldoende ruwvoer en een passend rantsoen. Onder het motto ‘Better Together’ riep Agrifirm de Droogtelijn en het Droogtejournaal in het leven om leden hierbij te ondersteunen.

Door een nauwe samenwerking tussen de klantenservice en

Welkoop gekozen tot Beste Winkelketen

verschillende afdelingen van Agrifirm waren ze binnen 24 uur nadat het idee ontstond, operationeel. Via de telefonische Droogtelijn en het Droogtejournaal op social media kon Agrifirm veel vragen van boeren beantwoorden en hen advies geven voor hun situatie.

Wat te doen met de maïs, hoe om te

Bij de verkiezing ‘ABN AMRO Beste Winkelketen van Nederland’,

gaan met graspercelen, alternatief

afgelopen september, is Welkoop in de prijzen gevallen.

voer en melkveemanagement in

In vier categorieën mag het bedrijf zich een jaar lang de

het algemeen onder deze condities.

Beste Winkelketen van Nederland noemen: Tuin, Webshop

Begin september sloot de Droogtelijn.

Tuin, Dierenspeciaalzaak en Webshop Dierenspeciaalzaak.

Agrifirm blijft wel adviseren over hoe om te gaan met de gevolgen van de

Welkoop is voor het vijfde jaar op rij verkozen tot Beste Dierenspeciaalzaak. De titel Beste Winkelketen Tuin sleepte Welkoop voor het vierde jaar op rij binnen. De consumenten kiezen de winnaars bij de verkiezingen tot Beste Winkelketen van Nederland gekozen. Genomineerde winkels worden onder andere beoordeeld op prijs, acties, kwaliteit, assortiment, deskundigheid, service en betrouwbaarheid. Aan de verkiezing deden dit jaar 450 winkelketens mee en maar liefst 215.000 mensen brachten hun stem uit.

26

droogte.

100 jaar CHV Noordkade

TOP: maximaal rendement voor boer en teler

De wortels van het huidige Agrifirm liggen mede in Veghel, gemeente Meierijstad. Daar vestigde

Tijdens EuroTier 2018 introduceerde Agrifirm de TOP-

Cehave, een van de voorlopers van de huidige

aanpak. Een aanpak van Totaal OPlossingen, waarbij

coöperatie, in 1918 haar mengvoerfabriek aan

alle specialismen werken onder één dak, met één

de CHV Noordkade. Op maandag 10 september

uniforme aanpak. Door al deze kennis te bundelen,

vierde CHV Noordkade haar 100-jarige bestaan.

te optimaliseren en specifiek op de klantbehoefte af

Dick Hordijk was namens Agrifirm aanwezig om

te stemmen kan Agrifirm boeren en telers nog beter

dit jubileum mee te vieren.

ondersteunen in de ontwikkeling van hun bedrijf.

Maximaal bedrijfsrendement “De wereld van de boer en de teler wordt complexer.

Boeren en telers professionaliseren snel. Dat is ook nodig, gezien de grote maatschappelijke uitdagingen en aangescherpte regionale, landelijke en Europese wet- en regelgeving”, vertelt Ronald van der Ven, directeur van de Agrifirm Noordwest-Europa.

“Tegelijkertijd staan verdienmodellen van de boeren onder druk. Met de TOP-aanpak ondersteunen we boer en teler voor een maximaal bedrijfsrendement.”

Namens de inwoners van de gemeente Meierijstad ontving Hordijk een cadeau als

Unieke marktpositie

dank voor Agrifirms rol in 100 jaar CHV

“In het aanbieden van de TOP-aanpak heeft Agrifirm

Noordkade. Het cadeau maakt deel uit van

een unieke marktpositie”, vervolgt Van der Ven.

een omvangrijk participatie-kunstwerk in

“Alle benodigde toegepaste kennis is aanwezig.

CHV Noordkade.

Specialisten combineren hun expertise op het gebied van ruwvoer, organische mest, teelt- en bodemoptimalisatie, de verwerking van reststromen tot natte voeders (Bonda), groene energie en emissieloze stallen, ondernemersadvies (Exlan) en precisielandbouw.

De teams van specialisten werken regionaal en zijn lokaal betrokken vanuit de coöperatie. Door in de tijd te meten en waar nodig bij te stellen, ondersteunt Agrifirm de klant met een gestructureerde aanpak.”

27

lef!

Wie? Folkert de Jong (21) Stap?

Kweekt krekels.

Folkert de Jong

En verder?

Biedt de consument een duurzaam, lekker en gezond voedingsalternatief: de krekel

Kwam voor de uitdaging te staan om een eigen afzetmarkt te creëren.

“Mijn broer en ik stapten een aantal jaren geleden in het pluimveebedrijf van onze vader. Omdat we allebei met het bedrijf verder willen, maar verdere uitbreiding binnen de pluimveesector niet direct zagen zitten, hielden we onze ogen open voor alternatieven. Toen zo’n twee jaar geleden de oproep naar insectenkwekers op ons pad kwam, hebben we die kans gepakt.

Van het één kwam het ander en inmiddels runnen we met z’n drieën naast de pluimveetak een krekelkwekerij. En meer dan dat, want hoewel dat in eerste instantie niet de bedoeling was, regelen we zelf de verwerking en afzet van de krekels. Dat doen we in twee hoofdcategorieën: gezeefde krekels en krekelpoeder. Maar daarmee zijn we er nog niet, want we zien de krekel echt als voedsel van de toekomst. Naast dat de krekel voedzaam en goed voor het milieu is, is het namelijk ook nog eens erg lekker. Om de krekel op het bord van de consument te krijgen, hebben we een goede kok in de arm genomen. Samen zijn we de uitdaging aangegaan en waren we afgelopen zomer te zien in het tv-programma De Nieuwe Lekkerbek. In vervolg daarop hebben we begin november tachtig mensen laten genieten van een 5-gangenkrekeldiner, waarbij ook RTL en het AD aanschoven. Zo proberen we stapje voor stapje verder te komen. Niet alleen om te werken aan een gezond bedrijf, maar ook om onze bijdrage te leveren aan de acceptatie van de krekel als duurzame, lekkere en gezonde voeding.”