02 april 2014
Andre Beerepoort:
“ Baseer overname op toekomstperspectief� Bedrijfsovername complex proces pagina 8 - 11
schakel in succes voor ondernemers in de tuinbouw, akkerbouw en veehouderij
Monitoringsonderzoek asperges pagina 16
Line-Up uniek vleespluimveeconcept pagina 23
In dit nummer
Belang leden voorop De bedrijven binnen Agrifirm Group lieten in 2013 wisselende resultaten zien. De ledenbedrijven
Inzicht in Agrifirm resultaten Ervaringen met vochtige voeders Terugblik Ledendagen
3 4 6
Agrifirm Feed en Agrifirm Plant sloten 2013 af met goede financiële en marktprestaties en ook binnen niet ledenbedrijven zagen we prima resultaten. Het totale volume voer steeg met 4% ten opzichte van 2012 en kwam daarmee voor het eerst boven de 7
Geitenhouders willen bedrijf uitbreiden
7
miljoen ton uit. In de plantaardige sector is het volu me kunstmest, granen en overige producten met 7,5% gestegen en uitgekomen op 1,1 miljoen ton. Echter, mede door sterk gewijzigde markt
Bedrijfsovername complex proces
8
omstandigheden, stonden de resultaten van met name de Co-producten divisie sterk onder druk. Het netto jaarresultaat van Agrifirm kwam uit op
Tweede praktijktest sojateelt in Nederland
12
20 miljoen euro. In workshops bij de Agrifirm Ledendagen hebben we met onze leden gesproken over de resultaten 2013 en de strategie van Agrifirm. De belangrijkste
Veiligheid gewasbeschermingsmiddelen Communicatie bloembollensector
14 15
uitkomsten deel ik graag met u. > Agrifirm blijft een coöperatie. Het vermogen wordt niet verdeeld onder de leden. > Ledenkortingen en Ledenvoordeel worden op basis van de omvang van de transactie uitbetaald.
Monitoringsonderzoek asperges
16
> De rendementseisen aan de ledenbedrijven liggen lager dan bij niet-ledenbedrijven, zodat de Nederlandse leden scherp bediend blijven. > Verdere groei in het buitenland is gewenst,
Producten tegen wildschade Beweiden in combinatie met melkrobot
Strak toommanagement tot afleveren
17 18 20
mits overzichtelijk en met beperkte risico’s. > De krachtige combinatie van veehouderij en plantaardige activiteiten blijft in stand. Het ledenbelang blijft voorop staan. Dat is de basis voor alle stappen die we de komende periode binnen Agrifirm zetten. Deze heldere keuze inspireert ons om, met passie voor het vak, hard te blijven werken
Betere vertering met VIGOR
22
Line-Up uniek vleespluimveeconcept
23
Samenspel
2
schakel in succes april 2014
24
en scherpe keuzes te maken om de groei en bloei van uw onderneming mogelijk te maken.
on Loman T voorzitter hoofddirectie Agrifirm Group
Agrifirm steunt landbouw Afrika Agrifirm Plant en Agrifirm Feed ondersteunen verschillende internationale ontwik-
hooiproductie en -handel voor Kieni
kelingsprojecten. Begin 2014 reisden medewerkers af naar Burundi en Kenia.
Dairy, een unie van zeven melk coöperaties. Dit is onderdeel van de
Agrifirm Plant ondersteunt van 2014 tot
adviezen al in de praktijk en zij waren
samenwerking met Agriterra. Mulders
en met 2016 Building on fertile Grounds,
enthousiast over de opbrengststijging.
en Jeurissen bezochten verschillende
een landbouw ontwikkelingsproject in
Ik kon ook goed zien waar Dick vorig jaar
boeren en zuivelfabrieken. Aan het
Burundi. In 2012 is Dick Douma gestart
was geweest, op die percelen staan nu
eind van de week presenteerden ze
met een project om met bemesting de
gewassen die in Nederland niet zouden
hun bevindingen aan Kieni Dairy. “We
opbrengst van gewassen te verhogen.
misstaan. Dat is belangrijk voor de telers,
hebben verschillende partijen hooi
Harry Roerink en Erwin Boogaard
met hogere opbrengsten kunnen ze beter
gezien, van goede tot heel slechte
begeleiden het vervolgproject.
voor hun gezin zorgen”, vertelt Roerink.
kwaliteit. Onze conclusie: zorg eerst
Harry Roerink is half februari naar
voor kwaliteit en dan pas kwantiteit.
Burundi geweest voor de kick-off.
Vanuit Agrifirm Feed gingen Liesbeth
Goede kwaliteit ruwvoer levert meer
“Ik heb verschillende telers bezocht.
Mulders en Frank Jeurissen naar Kenia
melk en inkomen op.”
Sommigen van hen brachten de teelt-
om een businessplan op te stellen voor
Een greep uit onze vacatures >T eamleider Commerciële Binnendienst | Veghel | NutriControl
Kijk voor meer informatie en actuele vacatures
> Hoofd Nutritie | Apeldoorn | Agrifirm Feed
op www.agrifirm.com/werkenbijagrifirm
>A dviseur Vleespluimvee | Nederland | Agrifirm Feed
of volg ons op twitter @agrifirmjobs
Inzicht in Agrifirm resultaten Bij deze Schakel in Succes ontvangt u ook het Agrifirm Jaarbericht 2013. Daarin worden de resultaten van Agrifirm Group en de beide ledenbedrijven Agrifirm Plant en Agrifirm Feed in 2013 beschreven. Ook komen de directies aan het woord over de resultaten en de strategie voor 2014 en verder.
passie
Het thema van het Jaarbericht is ‘passie’. Ondernemers en Agrifirm-medewerkers vertellen wat hun hart sneller doet kloppen.
jaarbericht 2013 Koninklijke Agrifirm Group
voor ons vak
Het volledige financiële verslag is beschikbaar op www.agrifirm.com/jaarverslagen. jaarbericht2013_hart.indd 1
14-03-14 11:40
schakel in succes april 2014
3
Vochtrijke voeders van Bonda
>
Beter rantsoen, lagere kosten Gluco+ is energierijk mengvoeder.
Vochtrijke mengvoeders zijn jaarrond beschikbaar, zeer smakelijk en hebben een constante samenstelling. Net als afzonderlijke enkelvoudige producten dragen ze bij aan lagere voerkosten en de kwaliteit van het rantsoen. Een extra voordeel van vochtrijk mengvoer
Hans van den Broek, Odiliapeel
‘ Perfecte aanvulling op zetmeelrijk rantsoen’
is dat meer producten toepasbaar worden voor de rundveehouder. Sommige producten
“Proti+ is een perfecte aanvulling op ons maïsrijke rantsoen. Dit product
zijn enkelvoudig slechts beperkt te voeren,
past in onze strategie om efficiënt en gemakkelijk te werken.” Zo kijkt
maar in een mengvoer komen ze wel tot
Hans van den Broek terug op de eerste maanden waarin hij Proti+ voert.
hun recht. Specialist in vochtrijke diervoeders Bonda produceert in ’s-Hertogenbosch twee
Het bedrijf van Hans en zijn vrouw Rianne in het Noord-Brabantse Odiliapeel
stapelbare vochtrijke mengvoeders: Proti+
is volop in ontwikkeling. Afgelopen jaar hebben ze een nieuwe stal in gebruik
is eiwitrijk en Gluco+ is de energierijke
genomen. Momenteel bestaat de veestapel uit 140 melkkoeien en 140 stuks
variant. Hans van den Broek en Theo van
jongvee. De gemiddelde productie bedraagt 9.900 kilo, met 4,45 procent
Goch hebben er goede ervaringen mee.
vet en 3,60 procent eiwit. Hans is ook akkerbouwer. Hij bewerkt ruim
Meer informatie: www.bonda.nl.
4
schakel in succes april 2014
Theo van Goch voert Gluco+.
>
Theo van Goch, Ammerzoden
‘ Rantsoen beter in balans’ “Met Gluco+ heb ik het rantsoen beter in balans. Het eiwit brengt rust in het rantsoen en het hoge energiegehalte heeft een gunstig effect op de gehalten.” Dat is de ervaring van Theo van Goch. Theo heeft samen met zijn vrouw
is extra aandacht besteed aan koe
weken vooruit kunnen denken, om
Marijke een bedrijf in Ammerzoden,
comfort, stalklimaat en energie
te bepalen wanneer je op welk perceel
in de Bommelerwaard. Ze melken
besparing. In het afgelopen jaar heeft
maait.”
65 melkkoeien en hebben 42 stuks
Theo geïnvesteerd in zonnepanelen
jongvee. De roodbonte koeien op dit
en hij heeft nog meer plannen voor
Rust in het rantsoen
bedrijf geven gemiddeld 8.000 liter,
energiebesparende maatregelen.
De specialist van Agrifirm Feed
met 4,63 procent vet en 3,69 procent
Theo hecht eraan zijn koeien ’s zomers
stelde voor Gluco+ in het rantsoen
eiwit. In de ontwikkeling van zijn on-
te weiden, ook al heeft hij een kleine
op te nemen. Dat brengt ’s zomers
derneming streeft Van Goch naar –
huiskavel. Hij combineert weidegang
rust in het rantsoen. Ook in de winter
zoals hij dat zelf noemt – evenwicht.
met zomerstalvoedering. “Met zomer-
ziet Van Goch voordelen. “Door het
“Ik wil grondgebonden en duurzaam
stalvoedering benut je het gras
vochtige product krijg ik een betere
melkvee houden met lage kosten.” In
optimaal.” Een nadeel van zomer-
menging van het rantsoen in de
2009 heeft hij een nieuwe stal gebouwd,
stalvoedering is de variatie in de
voermengwagen, zodat de koeien
volgens de richtlijnen van de Maatlat
voederwaarde. “De ene snee gras is
niet meer selectief vreten aan het
Duurzame Veehouderij (MDV). Daarin
de andere niet. Je moet eigenlijk drie
voerhek.”
> Hans van den Broek voert Proti+.
90 hectare en teelt behalve maïs en gras ook suikerbieten en fritesaardappelen. Arbeid is een beperkende factor op dit groeiende bedrijf. In de bedrijfsvoering houdt Van den Broek daarom van eenvoud. Dat geldt ook voor de voerstrategie. “Keep it simple”, is zijn motto. “Als je het ingewikkeld maakt, vergroot je de kans op fouten.” Glanzende koeien
De ruwvoerbasis voor zijn melkgevende koeien bestaat voor tweederde uit snijmaïs en een derde uit gras, aangevuld met gehakseld stro. Als aanvulling op het energie rijke ruwvoer heeft Van den Broek altijd bierbostel ingezet als vast rantsoenbestanddeel. “Dat heeft een positief effect op de gezondheid. Met bierbostel heb je altijd glanzende koeien.” Sinds november 2013 heeft hij dit product vervangen door Proti+. “Proti+ bevat ook eiwit en er zit bovendien meer pensenergie in. Dat is belangrijk voor de gehaltes. En – ook heel interessant – het verlaagt de kostprijs.”
schakel in succes april 2014
5
Agrifirm Ledendagen in beeld Veel leden bezochten de Agrifirm Ledendagen die in februari werden gehouden. Ze volgden inspirerende workshops over een breed scala aan onderwerpen zoals social media, rundveevoeding en precisieteelt. Daarnaast gaven het bestuur en de hoofddirectie toelichting op de Agrifirm resultaten over 2013 en de strategie voor de komende jaren. Op sommige locaties werden tevens extra sectorbijeenkomsten gehouden. Op deze pagina een indruk van de Ledendagen, op www.agrifirm.com vindt u per locatie een foto足reportage en een videocompilatie.
6
schakel in succes april 2014
Agrifirm Exlan helpt met uitbreiding
>
‘ Dialoog met de buurt is belangrijk’ Paul, Anja en Patrick Buiks willen hun geitenbedrijf in het Brabantse Teteringen
Op de achtergrond Anja en Patrick Buiks met Exlan adviseur Elroy Vlemminx (m), vooraan Paul Buiks met Marco Schoenmakers (r).
uitbreiden. Agrifirm Exlan adviseur Elroy Vlemminx begeleidt hen bij het vergunningentraject. Specialist Marco Schoenmakers van Agrifirm Feed denkt met de familie mee over de inrichting van hun nieuwe stal. Het geitenbedrijf van de familie Buiks
het invullen van de Brabantse Zorg
dan vragen stellen en hun mening
telt nu zo’n 600 melkgeiten. Uitbreiden
vuldigheidsscore Veehouderij (BZV).
geven.” Een goed plan, aldus Paul.
was tot voor kort geen optie, vanwege
Elroy: “Deze nieuwe toetsing is in
“Het is wel spannend, maar ik denk dat
de bouwstop in de provincie Noord-
gesteld door de provincie en kent
het goed is om de buurt te laten zien
Brabant. Die werd eind vorig jaar opge-
drie hoofdthema’s: Volksgezondheid,
wat je doet en wat je van plan bent.”
heven, waarna de familie Buiks direct
Diergezondheid en -welzijn en Fysieke
contact zocht met Agrifirm Exlan.
leefomgeving. Een veehouder die wil
Inrichting
“We willen het bedrijf over een jaar of
uitbreiden, moet per onderdeel mini-
De bouwtekeningen en de vergun-
tien graag overdragen aan onze zoon
maal een voldoende scoren. Daarnaast
ningsaanvragen liggen klaar, alleen de
Patrick, maar dan moet het wel groeien”,
moeten we aan een hele reeks andere
inrichting van de stal staat nog niet
vertelt vader Paul. Patrick vult hem aan:
voorwaarden voldoen.” Anja is blij met
vast. Dat gebeurt de komende tijd, ver-
“600 geiten is eigenlijk te weinig om
de ondersteuning van Elroy. “Hij is vol-
telt Marco Schoenmakers van Agrifirm
rendabel te zijn. We willen binnen twee
ledig op de hoogte van alle wetten en
Feed: “Elroy is van het regelwerk, ik
jaar groeien naar 1000 geiten, uiteinde-
regels. Tegen de tijd dat wij ons er zelf
help met de praktische inrichting van
lijk moeten het er 1200 worden. Dan
in verdiept hebben, zijn de regels al
de stal. Ik bespreek met Paul, Anja en
heb je een solide financiële basis.”
weer aangepast en aangevuld.”
Patrick de looplijnen in de stal, de voergang, hoe de opfok geregeld is, het wel
Zorgvuldigheidsscore
Dialoog
of niet inzetten van personeel. En voer
Adviseur Elroy Vlemminx van Agrifirm
Een extra onderdeel van de BZV is
natuurlijk. Samen maken we een plan
Exlan begeleidt de familie met het aan-
dialoog met de omgeving. Elroy legt
van aanpak.” Paul sluit af: “Ieder heeft
vragen van de vergunningen om de uit-
uit: “De veehouder moet zijn plannen
zijn eigen rol en expertise. Zo maken
breiding te realiseren. Ook helpt hij met
aan de buurt presenteren. Zij kunnen
we er samen een mooie stal van.”
schakel in succes april 2014
7
Bedrijfsovername complex proces
‘ Zoektocht naar de beste strategie’ Het thema van de Agrifirm Jongerendag 2014 was bedrijfs
“Het allerbelangrijkste voor een succes-
opvolging. In deze Schakel in Succes praten we hierover door
volle bedrijfsoverdracht? Dat is com-
met twee van de sprekers, lector familiebedrijven Ilse Matser en ondernemerscoach Sieto van Houten.
municatie.” Sieto van Houten van Agrifirm Exlan hoeft er niet lang over na te denken. Als ondernemerscoach zit hij vaak bij ondernemers aan tafel en de bedrijfsopvolging is daarbij een regelmatig terugkerend thema. “Soms is dat de reden voor het gesprek, maar ook bij andere veranderingen, zoals uitbreiding van het bedrijf, komt het thema bedrijfsopvolging ter sprake. De toekomst van het bedrijf heeft
8
schakel in succes april 2014
“ Eigenlijk zijn agrarisch ondernemers altijd bezig met de volgende generatie.”
of de zoektocht naar de rol van de
overdracht binnen het gezin een succes
verschillende generaties.” Matser is
is: als er toekomstperspectief is voor de
lector Familiebedrijven aan Hogeschool
onderneming, de ouders op een goede
Windesheim en directeur van het
manier van hun pensioen kunnen ge-
Nederlandse Centrum voor het Familie-
nieten en er sprake is van acceptatie en
bedrijf. In voorbereiding op de Agrifirm
harmonie binnen het hele gezin. Van
Jongerendag ondervroeg ze samen
Houten: “Als de partijen goed commu-
met Agrifirm in een online enquête
niceren en daar op tijd mee beginnen,
de jonge ondernemers die zich voor
lukt dat gelukkig bijna altijd, maar het
de dag hadden aangemeld. 120 van
is geen vanzelfsprekendheid.”
de 550 jongeren vulden de enquête in. 95 procent van hen heeft de intentie
Overleg
om het ouderlijk bedrijf over te nemen.
Dat blijkt ook uit het onderzoek.
“Een grote meerderheid noemt als
Een derde van de jongeren geeft aan
belangrijkste reden dat ze boer zijn
dat ze het moeilijk vinden om over
het mooiste vak vinden wat er is.
de overname te praten en eenzelfde
Een heel positieve reden dus.”
percentage vindt zelfs dat het over nametraject tot nu toe niet geslaagd
Complex proces
is. “De emoties die bij een overname
Tegelijkertijd is juist die passie één van
komen kijken maken het altijd een
de redenen dat een bedrijfsoverdracht
moeilijk traject, en in familiebedrijven
een complex proces is, met veel ge
geldt dat nog meer”, stelt Matser.
immers invloed op de keuzes die ge-
voeligheden. “Het bedrijf gaat iedere
“Je kent elkaar door en door en hebt
maakt worden, en andersom. Eigenlijk
ondernemer aan het hart, daarnaast
vaak aan een half woord genoeg. In de
zijn agrarisch ondernemers altijd bezig
zijn ze er voor hun inkomen van afhan-
dagelijkse praktijk is dat heel handig,
met de volgende generatie.”
kelijk en gaan wonen en werken vaak
maar voor een soepele overname en,
bijna naadloos in elkaar over. Het is ook
niet te vergeten, een soepele samen-
Enquête
niet altijd gemakkelijk om met familie
werking voor en na de overname, is het
“De overdracht is dan ook een bijna
samen te werken. Om dat goed te laten
belangrijk om regelmatig aan tafel te
continu proces”, vult Ilse Matser aan.
verlopen is het belangrijk om veel te
zitten om te overleggen.”
“Bijna altijd zijn er meerdere generaties
praten. Niet alleen over praktische
bij het bedrijf betrokken en in zekere
zaken, maar ook over emoties. Dat
Coach
zin blijft opvolging daarmee altijd een
vinden veel mensen moeilijk”, legt
Daar is een belangrijke rol voor de
thema. Of het nu gaat om de voorbe-
Matser uit. Matser en Van Houten zijn
ondernemerscoach weggelegd. “Ik
reiding op de daadwerkelijke overname,
het erover eens wanneer een bedrijfs-
ben geen onderdeel van het bedrijf
schakel in succes april 2014
>
9
‘ Baseer overname op toekomstperspectief’ Tien jaar geleden nam de toen 24 jaar oude Andre Beerepoort uit Wijdenes een moedige beslissing. Hij maakte een doorstart met het bloembollenbedrijf van zijn vader en oom. “Of het op dat moment echt een weloverwogen keuze was, weet ik eigenlijk niet”, vertelt Andre. “Maar achteraf ben ik blij dat ik de stap genomen heb”. Het bollenbedrijf van zijn vader en oom verkeerde in zwaar weer. Overname door Andre was de enige manier om het bedrijf een toekomst te bieden. Andre: “De doorstart is organisatorisch prima verlopen, alleen op persoonlijk vlak was het wel eens moeilijk. Het was natuurlijk ook
>
een bijzondere situatie voor mijn vader en mijn oom.” Volgens Andre spelen Andre Beerepoort
emoties vaak een grote rol bij bedrijfsovernames. Vooral als het om familie gaat. Andre: “Natuurlijk is het mooi als een bedrijf overgenomen kan worden door de volgende generatie. Toch moeten jongeren vooral ook naar de markt kijken en beoordelen of het bedrijf financieel toekomst heeft. Daar moeten ze hun keuze op baseren.” Het bedrijf van Andre is in 10 jaar tijd uitgegroeid tot een succesvolle onder neming. Mét de hulp van zijn vader, want hij werkt nog steeds volop mee in het bedrijf. Andre: “Samen werken we er hard aan om het bedrijf nog succesvoller te maken.” Om het bedrijf dan over 20 jaar over te dragen aan zijn eigen kinderen? “Nou dat zullen we dan wel zien”, lacht Andre. “Alleen als ze het zelf willen. Ze zijn nu pas 8 en 4, dus dat duurt nog wel even.”
en van de familie”, legt Van Houten uit.
Broers en zussen
te communiceren en goede afspraken
“Daardoor kan ik het proces van een af-
Naast emoties, komen bij de coaching
te maken.” Bij dertig procent van de
standje bezien en de emoties bespreek-
feitelijke zaken op tafel. Van Houten:
jongeren die de enquête invulden,
baar maken.” Veel ondernemers zien de
“Ik betrek meerdere partijen, zoals de
is bovendien sprake van meerdere
meerwaarde van een coach, ook als er
bank en de boekhouder, bij het proces
overnamekandidaten, wat het proces
geen problemen zijn. Van Houten
en praat over zaken als financierbaar-
nog ingewikkelder maakt.
wordt naar eigen zeggen meestal om
heid, het opbouwen van vermogen
advies gevraagd omdat ondernemers
en het afdekken van risico’s. Er gebeurt
Partner
zich realiseren dat de bedrijfsopvolging
ontzettend veel op juridisch en fiscaal
Behalve de positie van de broers en
een kwetsbaar en complex traject is en
gebied, dat kun je als ondernemer niet
zussen, benadrukt Matser de rol van
ze het belangrijk vinden om dit goed te
allemaal zelf bijhouden.” Een belangrijk
de partner van met name de opvolger.
doen. Het gaat dan niet om problemen
gespreksonderwerp is bovendien de rol
“Hoewel bijna de helft van de partners
oplossen, maar om een zoektocht naar
van de overige gezinsleden, benadrukt
ook uit de agrarische sector afkomstig
de beste strategie. Ruim de helft van
Van Houten. “Hoe zorg je ervoor dat
is, blijkt uit de enquête dat zij niet vaak
de klanten wordt naar de coach door-
iedereen, ook de broers en zussen die
aan tafel zitten bij financiële of zakelij-
verwezen via hun Agrifirm specialist.
het bedrijf niet overnemen, een goed
ke beslissingen en weinig betrokken
“Zij hebben nauw contact met de
gevoel aan de overdracht overhoudt
worden bij het bedrijf. Dat terwijl de
ondernemer en voelen vaak goed aan of
en dat niemand zich tekort gedaan
boerderij onvermijdelijk veel impact
er behoefte is aan een sparringpartner.”
voelt? Het is belangrijk om daar over
heeft op het leven van de partner en
10
schakel in succes april 2014
hij/zij ook weer invloed heeft op de
Zie het maar als een soort Raad van
nemers aan te zorgen voor een bedrijf
familieverhoudingen.” Bovendien
Advies, het is niet voor niets dat veel
dat bij ze past. “En wees trots op je
ziet Matser een waardevolle rol voor
grote bedrijven daarmee werken.”
vak. Boer zijn is een heel mooi beroep.”
de partners weggelegd, juist omdat
Juist dat maakt het voor de overdragers
zij minder met het bedrijf verweven
Advies
vaak moeilijk om het bedrijf los te
zijn. De meerderheid van de partners
Een ander advies dat Matser de op
laten. “Dat is ook heel normaal, dat
heeft een baan buiten het bedrijf en
volgers wil meegeven, is om goed na
dat moeite kost”, vindt Matser. “Dat
steeds vaker zijn ze hoogopgeleid.
te denken over de toekomststrategie
is ook iets om goed over na te denken voordat je als ondernemer het bedrijf
“ Het is belangrijk om veel met elkaar te praten en goede afspraken te maken.”
overdraagt: hoe ga je de betrokkenheid bij het bedrijf vanaf nu invullen?” Van Houten: “Vertrouw op de opvolger, durf los te laten. Geef hem of haar de ruimte om het bedrijf te ontwikkelen
“Zij kunnen juist een frisse blik op
van het bedrijf. “Waar liggen kansen
en te veranderen, ook al in aanloop
het bedrijf werpen en dat kan heel
voor het bedrijf en wat past bij jezelf?
naar de overname. De opvolger wordt
waardevol zijn. Zowel voor de bedrijfs-
Wees niet bang om te veranderen.”
boer, hij of zij moet verder met het
voering, als voor het overnametraject.
Ook Van Houten raadt jonge onder
bedrijf.”
‘ Soepele overname door heldere afspraken’ In augustus 2010 gaf Hans Graveland (67) het stokje van zijn bedrijf over >
aan zijn zoon Klaas (42) en schoondochter Ranate. Het rundveebedrijf telt
Hans Graveland
90 melkkoeien, 50 stuks jongvee en heeft 48 hectare grasland in gebruik. Hans mag dan op papier geen eigenaar meer zijn van het bedrijf, in de praktijk staat hij toch nog zeker zo’n 6 uur per dag tussen de koeien. Hans: “Ik ben nog steeds betrokken bij het bedrijf, alleen nu ben ik niet meer degene die alle beslissingen neemt. Ik heb nu meer een adviesrol: de ene keer volgt Klaas mijn advies, de andere keer niet.” Moeite met deze nieuwe rolverdeling heeft Hans niet. “Toen ik het bedrijf overnam van mijn vader, wilde ik ook mijn eigen keuzes maken. Ik weet hoe het werkt.” De bedrijfsoverdracht verliep volgens Hans prima. Dat had volgens hem vooral te maken met een goede planning en met heldere afspraken. “20 jaar geleden kwam Klaas in het bedrijf. Mijn vrouw en ik hebben zo’n 12 jaar geleden een ander huis betrokken en Klaas is op de boerderij gaan wonen. Toen hebben we al een eerste stap naar de overname gezet . In 2010 zijn we met z’n allen om tafel gaan zitten om de feitelijke overname te bespreken. Mijn vrouw en ik, Klaas en onze drie dochters. Eigenlijk hebben we het toen in één avond geregeld, samen met de accountant. Het gaat erom dat iedereen weet waar hij aan toe is. Helder communiceren voorkomt gedoe achteraf.”
schakel in succes april 2014
11
plant
Picto
Eerste test succesvol verlopen
Afzetpool in tweede jaar sojateelt >
Specialist Gert Brommer tijdens de eerste praktijktest.
De eerste Agrifirm praktijktest met soja is succesvol afgerond. In 2013 werd verspreid over Nederland soja geteeld, met goede resultaten. Daarom gaan veel ondernemers nu soja testen op het eigen bedrijf. Agrifirm Plant ondersteunt met teeltadvies en het opzetten van een soja pool. Soja biedt mogelijkheden voor akker-
november tot en met mei. De soja
Agrifirm Plant informeert geïnteresseer-
bouwers of veehouders met interesse
wordt verkocht aan de levens
de telers graag over de teelt en het ver-
in de teelt van een nieuwe gewas.
middelenindustrie en de veevoeder
wachte resultaat.
Zij kunnen een rendement verwachten
sector. De markt bepaalt de prijs.
dat vergelijkbaar is met zomertarwe of
Daarnaast wordt een extra premie
Aanmelden
gerst. Binnen het bouwplan geeft soja,
betaald voor niet-genetisch gemodifi-
Voor de praktijktest met soja zoekt
als extensieve vrucht, de grond rust.
ceerde sojabonen.
Agrifirm in 2014 telers die op een akkerbouwmatige wijze soja gaan
Inzaaien gebeurt eind april en de oogst is aan het einde van de zomer.
Hoogwaardig krachtvoer
verbouwen. Volgt u nieuwe ontwikke-
Voor veehouders verkent Agrifirm Plant
lingen op de voet? En heeft u interesse
Soja pool
de mogelijkheden om soja opnieuw
om aan dit innovatieve project deel te
Agrifirm Plant begint in 2014 met
beschikbaar te maken als hoogwaardig
nemen? De specialisten van Agrifirm
een soja pool. Bij de start van de teelt
krachtvoer voor vee. Dit gebeurt dan na
Plant begeleiden u hier graag bij.
tekenen de deelnemers hiervoor een
bewerking bij een industriële partner.
Meld u vóór 9 april 2014 aan bij uw
contract, met de voorwaarden voor
Zo kunnen veehouders meer grond
specialist of bel naar de afdeling
de afname van soja. Afzet van soja
gebonden ondernemen; dat draagt bij
Verkoopondersteuning Agrifirm Plant
vindt plaats in de periode van
aan een meer gesloten kringloop.
via (088) 488 12 10.
12
schakel in succes april 2014
Keten duurzame brouwgerst ligt op koers Brouwgersttelers die werken volgens het Veldleeuwerik-programma voor duurzame teelt liggen op koers. In het tweede jaar van het ketenproject leverden zij 8000 ton duurzame gerst aan ketenpartners Heineken, Holland Malt en Agrifirm Plant. Dit is goed voor zo’n
>
375.000 hectoliter bier. Telersbijeenkomst bij Holland Malt.
De telers van duurzame brouwgerst
Leren kennen
timmeren niet alleen qua productie
De ketenpartners leren van elkaar. Tijdens
stevig aan de weg. Er worden regelma-
werkbezoeken bespreken ze onder
tig bijeenkomsten georganiseerd waar
werpen als rassenkeuze, ziektes en
mooie basis om samen te werken aan
betrokkenen en belangstellenden een
bemestingsstrategieën. Ook de verwerk-
thema’s als duurzaamheid en verbeteren
kijkje krijgen in de complete gerst-
baarheid van brouwgerst in de mouterij
van rendement. Het project loopt van
mout-bier-keten. Door kennis te delen
en de invloed van het oogstproduct op
oogst 2012 t/m oogst 2014. Het doel
groeit het draagvlak voor het telen,
het eindresultaat zijn leerzame onder
is dat de keten opschaalt naar de ver-
verwerken en vermarkten van duur
werpen. Zo leren de betrokkenen elkaar
werking van 10.000 ton duurzame
zame brouwgerst.
kennen en oog krijgen voor elkaars
brouwgerst in 2014.
omstandigheden in de keten. Een
Snelle en efficiënte levering Bij Agrifirm Plant speelt de logistiek van gewasbeschermingsmiddelen een belangrijke rol. “Ons motto is: efficiënt als het kan, spoed als het moet”, vertelt Vincent Roelofs, manager vestigingen en logistiek. “Met ons voorkoopordersysteem weten
van de leveringen heeft Agrifirm Plant
fessionaliseerd voor zowel uitgifte van
we grotendeels wanneer de telers welke
een exclusief samenwerkingsverband
gewasbeschermingsmiddelen als voor
gewasbeschermingsmiddelen willen.
met Van den Anker uit Son. Dit bedrijf is
zaaizaden. “De vestiging Emmeloord is
Door weersinvloeden kan het gewenste
toegespitst op de distributie van onder
nu compacter ingericht. Door de kortere
aflevermoment wijzigen. We kunnen
andere gewasbeschermingsmiddelen.
looplijnen kunnen medewerkers efficiën-
daar flexibel op inspelen dankzij het
“Van den Anker investeerde voor ons
ter werken. Goedkoper functioneren,
voorkoopordersysteem, onze drie
flink in een automatische ordersorteer-
betekent in een coöperatie voordeel voor
distributiecentra en de samenwerking
machine. Dit systeem werkt secuur en
de leden. Voor zaaizaden bijvoorbeeld
met Van den Anker, een gespecialiseerde
efficiënt.” Wanneer een teler met spoed
is de verwerkingscapaciteit nu zo inge-
logistieke dienstverlener.”
iets nodig heeft, maakt Agrifirm Plant
richt dat we hoge pieken uitstekend
haar motto waar. “Als het nodig is, leveren
kunnen opvangen en in kort tijdsbestek
we binnen drie uur overal in Nederland.”
kunnen leveren ‘just in time’. Dit betekent
Professionalisering
“We leveren circa 10% van de gewas
in praktijk dat er in de drukke periode
beschermingsmiddelen via onze distri-
Emmeloord
20 vrachtauto’s per dag de weg op
butiecentra in Hoogezand, Langeweg
Het distributiecentrum in Emmeloord
kunnen om klanten in het hele land
en Emmeloord.” Voor de overige 90%
is onlangs gemoderniseerd en gepro-
van zaaizaden te voorzien.”
schakel in succes april 2014
13
plant
zijn de baten veel lager, waardoor de interesse voor deze voor Nederland essentiële gewassen soms beperkt is. Wij overleggen intensief om ook hiervoor een voldoende breed en effectief middelenpakket te behouden”, legt Zwemer uit. Veiligheid in drukbevolkt Nederland
In Nederland geldt strenge wetgeving op het gebied van gewasbeschermingsmiddelen. Zwemer vertelt hierover: “Nederland is een dichtbevolkt, waterrijk en intensief telend land. Veiligheid
Veiligheid gewasbeschermingsmiddelen staat voorop
en volksgezondheid spelen daarom een grote rol. Na de ontdekking van een werkzame stof volgt een jarenlang proces van onderzoek om het juiste en voor de praktijk toepasbare product te ontwikkelen.” Venhuizen vult aan: “De kennis van onze teeltspecialisten draagt daar aan bij. Na uitgebreide
“Wij hechten er aan om een goed breed middelenpakket beschikbaar te hebben”,
toetsing wordt het gewasbescher-
zegt Rinus Zwemer, directeur van Cebeco Agrochemie. Aaldrik Venhuizen, manager
mingsmiddel geregistreerd en toe
Research & Development van Agrifirm Plant voegt toe: “Cebeco Agrochemie en
gelaten. Bij juist gebruik van het middel
Agrifirm Plant streven samen naar veiligheid en duurzaamheid en het beste
is veiligheid voor de consument en het
resultaat voor onze telers.”
milieu gegarandeerd.”
“Onze teeltspecialisten weten goed
van rendement door kennis en het ver-
wat er speelt, doordat ze continu in
beteren van veiligheid en duurzaamheid.”
gesprek zijn met telers uit alle sectoren.
‘ Bij juist gebruik is veiligheid voor de consument gegarandeerd.’
De telers krijgen gedegen advies en
Brugfunctie
omgekeerd is de informatie van de
Cebeco Agrochemie is een inkoop-
teeltspecialisten van grote waarde voor
kennis-organisatie, die de brug vormt
Agrifirm Plant en Cebeco Agrochemie”,
tussen leveranciers en de twee coöpe-
legt Venhuizen uit. “Informatie uit de
raties die aandeelhouder zijn van
Rinus Zwemer
markt kan verder onderzoek naar de
Cebeco Agrochemie, waarvan Agrifirm
Directeur Cebeco
meest optimale inzet van een gewas
Plant er een is. “Cebeco Agrochemie
Agrochemie
beschermingsmiddel wenselijk maken.
heeft één landelijke dekking, wat ons
Op diverse proefvelden in Nederland
aantrekkelijk maakt voor leveranciers.
testen en onderzoeken we bijvoorbeeld
In Nederland worden veel aardappels
hoe een gewas reageert op bescher-
en uien geteeld, maar wereldwijd zijn
Aaldrik Venhuizen
mingsmiddelen, hoe we het residu in
dit kleine gewassen. Ontwikkeling van
Manager Research
het geoogste product kunnen verlagen
middelen vraagt hoge investeringen.
& Development
of waarmee we het rendement kunnen
Producenten wegen de kosten en baten
Agrifirm Plant
verhogen. Alles draait om vermeerderen
tegen elkaar af. Voor de kleine gewassen
14
schakel in succes april 2014
plant feed
Communicatie belangrijk in bollenteelt
‘ Ondernemen in een glazen huis’ <
Hans van der Heijden (r) in gesprek met Hans Kuper.
Er is een discussie over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de
andere manier van onderscheiding in
bollensector. Volgens bloembollenkweker Hans van der Heijden is communicatie
de bollensector.”
en dialoog essentieel. Positief nieuws
“Omwonenden vrezen voor hun ge-
minimaal hetzelfde resultaat te halen.
Kuper bevestigt dat communicatie
zondheid. Met goede communicatie
Dit houdt in, dat er op onregelmatige
belangrijk is om meer begrip te krijgen
kunnen we die ongerustheid weg
tijden een bespuiting wordt uitgevoerd.
voor de bollensector. “Social media kan
nemen”, stelt Van der Heijden.
Dit kan voor de omgeving de indruk ge-
ook voor deze sector een medium zijn
Hij teelt op zijn bedrijf in Vledder (Dr.)
ven dat er veel gespoten wordt, maar in
om positief in het nieuws te komen.”
op een oppervlakte van 40 hectare
totaal wordt er minder middel gebruikt.
Van der Heijden: “Dat begint wel met duurzaam en veilig ondernemen. Ook
voornamelijk lelies. Hart voor omgeving
de Agrifirm Plant specialist kan hierin
Imago
“Als telers begrijpen we dat omwonen-
een rol spelen. Bijvoorbeeld door sa-
“Voor een hoge effectiviteit van spuiten,
den meer openheid willen. Door te
men de kwaliteit van de verschillende
werken telers met een uitgekiend spuit-
communiceren willen we duidelijk
percelen in kaart te brengen. Met de
schema”, vertelt Hans Kuper, teamleider
maken waarom we bepaalde dingen
Veris Scan, een apparaat dat kaarten
Bloembollen bij Agrifirm Plant. De ver-
doen”, legt Van der Heijden uit. Om die
maakt van onder andere de variatie
schillende middelen kennen een eigen
reden is er een gedragscode opgesteld
van pH en organische stof in de bo-
ideaal spuitmoment en worden volgens
met tien belangrijke punten. “We zijn
dem. Agrifirm Plant verwerkt dit tot
een schema toegepast. Middelen die
een branche met hart voor het milieu
taakkaarten en daarmee kunnen we
onkruiden bestrijden werken bijvoorbeeld
en voor onze omwonenden. In een
nog plaats specifieker bemesten en
vaak beter wanneer er nog geen of dunne
opleidingstraject onder leiding van een
plaagbescherming toepassen. Dat kan
waslaag op het onkruid aanwezig is.
communicatiespecialist, leren we dit
ons minder middelafhankelijk maken.
Dit geeft de mogelijkheid om bij
beter uit te dragen. Het zou in de toe-
Dat is belangrijk, want we ondernemen
het spuiten met minder actieve stof
komst kunnen leiden tot een label of
momenteel in een glazen huis.”
schakel in succes april 2014
15
plant
Picto
Nieuw onderzoek asperges
‘ Actualiseren van kennis voor beter advies’ <
Piet Beurskens van Limgroup (r) met Agrifirm Plant specialist Rolf van Dijck.
Op het gebreksziektenproefveld in Rolde (Dr.) voeren Agrifirm
tenveld in Rolde.” De veldjes in Rolde wor-
Plant en veredelingsbedrijf Limgroup uit Horst aan de Maas
den volledig bemest, maar op verschillende
de komende twee jaar gezamenlijk onderzoek uit in asperges.
stroken worden al 60 jaar bepaalde elementen zoals borium, koper, magnesium,
De resultaten van het onderzoek moeten leiden tot gerichtere
fosfaat, kali, stikstof en kalk weggelaten.
en betere bemestingsadviezen.
“Deze proef geeft inzichten die nodig zijn om asperges optimaal te kunnen blijven telen. Precisie bemesten is bijvoorbeeld
Een aspergeperceel gaat in de meeste
Opbrengst en kwaliteit
een mogelijke optie. Maar dan moet je aan
gevallen ruim tien jaar mee. De effec-
“We willen aspergetelers nog beter
de plant kunnen zien en/of meten aan
ten van nieuwe rassen of van een aan-
kunnen adviseren over de teelt van
welke elementen het gewas een gebrek
gepaste bemesting of mineralengift
kwantitatief en kwalitatief betere as-
heeft. Bij asperges is dat vaak gissen.”
zijn daardoor pas na vele jaren terug
perges”, vertelt Rolf van Dijck, specialist
te zien. De huidige teeltadviezen zijn
akkerbouw en vollegrondsgroenten bij
Monitoringssysteem
daarnaast gebaseerd op ruim 50 jaar
Agrifirm Plant. “Om dit voor elkaar te
“Het ontwikkelen van een monitorings-
oude publicaties van onder andere
krijgen is meer kennis nodig over het
systeem behoort daarom ook tot de proef.
Wageningen UR. In de tussentijd is er
effect van bepaalde elementen op het
Door de planten nauwgezet te volgen zien
geen bemestingsonderzoek gedaan
gewas en daarvoor gaan we twee jaar
we hoe een bepaald elementengebrek op-
en zijn adviezen niet aangepast.
lang asperges telen op het gebreksziek-
tisch zichtbaar wordt en welk effect dit
16
schakel in succes april 2014
plant
Bescherm gewas tegen wildschade De laatste jaren neemt de wildschade enorm toe. Agrifirm Plant levert diverse producten ter bescherming van het gewas en voor het verjagen van zowel vogels als wild. De ervaring leert dat het afwisselen van producten het meeste effect heeft. De dieren worden daardoor in verwarring gebracht en blijven voor langere tijd weg. Een knalapparaat, konijnennetten, geluidssystemen en diverse vliegers zijn leverbaar. Speciaal voor het verjagen van ganzen en spreeuwen heeft Agrifirm Plant een laserpen in het assortiment. Laserpen
Schiphol werkt al vijf jaar met de laserpen. Deze groene laserbundel werkt goed tot een daglichtsterkte van 15.000 lux. In het donker heeft de bundel een bereik van meer dan 2.000 meter en kan daardoor vogels op grote afstand verjagen. De dieren ervaren de laserbundel als slaan met een stok en vluchten altijd direct wanneer zij de laserbundel zien. Bij regelmatig gebruik beschouwen de vogels het perceel als onveilig gebied. De producten zijn te bestellen via Mijn Agrifirm Plant of vraag ernaar bij uw specialist.
Groenbemesters basis voor gezonde bollenteelt De teelt van groenbemesters zorgt voor een goede structuur en een vruchtbare bodem voor uw bloembollenteelt. De juiste groenbemester legt de basis voor de heeft op de groei”, legt Piet Beurskens,
teelt van een gezonde bol.
Sales Manager bij Limgroup, uit. Agrifirm Plant zoekt bewust de samen-
Het gebruik van gecertificeerd zaaizaad is belangrijk, want dit zaad garandeert resis-
werking met het Limburgse bedrijf,
tenties tegen ziekten en plagen. Bovendien is het gebruik van niet-gecertificeerd
dat wereldwijd een vooraanstaande
zaaizaad in Nederland verboden.
positie heeft in de ontwikkeling en verkoop van (nieuwe) aspergerassen.
Wat wanneer kiezen?
Enkele bekende rassen zijn onder
Kies bij een risico op aantasting door Melodoigyne Chitwoodi of tabaksratelvirus voor
andere ‘Backlim’en ‘Grolim’.
een multiresistente bladrammenas. Uit onderzoek blijkt dat het bladrammenas ras ‘Contra’ meestal de hoogste reducties geeft van het Chitwoodi aaltje. Bovendien
Financieel resultaat
is ‘Contra’ een van de weinige rassen die ook resistent is tegen Melodoigyne Hapla.
Van Dijck besluit: “Door middel van
Bij een risico op aantasting door Pratylenchus Penetrans kan het beste wordengekozen
dit onderzoek gaan we gebreken sneller
voor Japanse haver. Een mogelijk nadeel is dat Japanse haver een waardplant lijkt
herkennen en onderscheiden en geven
te zijn voor het PlamV virus. Daarom vermeerdert Agrifirm Plant haar zaaizaad van
we de teler handvatten om gericht
de Japanse haver - ras ‘Pratex’ - in regio’s waar geen PlamV vectordruk aanwezig is.
te bemesten. Uiteindelijk moet dit resulteren in een langere levensduur,
Heeft u vragen over de juiste keuze van groenbemester of wilt u graag aaltjesadvies?
hogere productie, betere kwaliteit en
Neem dan contact op met uw specialist.
dus een beter financieel resultaat.”
schakel in succes april 2014
17
feed
Beweiden in combinatie met melkrobot
‘ Smakelijk gras is succesfactor’ Arnold Druif is overtuigd beweider. Samen met zijn vrouw en vader runt hij een melkveebedrijf in het Noord-Hollandse Midwoud. “Weidegang is altijd onderdeel van onze bedrijfsvoering geweest en dat wil ik graag zo houden.” De komst van de melkrobot op zijn bedrijf weerhoudt hem er dan ook niet van zijn koeien te blijven weiden.
De keus om naar buiten te gaan, laat
“Je bent in grote mate afhankelijk van
op uitspoeling kleiner en is het veiliger
Druif over aan zijn koeien. “In het wei-
het weer en ook de bemesting van het
en gezonder voor het te weiden vee.”
deseizoen zetten we de staldeuren
land is een aandachtspunt.”
open en via de weidebox kunnen de
Smakelijkheid
dieren naar buiten,” vertelt de veehou-
Bemesting
De smakelijkheid van het gras is
der. “Weiden komt het beenwerk en de
De beweidingspercelen worden als
volgens Druif de succesfactor om
klauwgezondheid van de koeien ten
eerste bemest. De veehouder wint
weidegang te laten slagen. Hij doet er
goede. Voor ons meer werk, maar dat
advies over bemesting in bij Herman
betaalt zich terug in het plezier dat we
Marsman, specialist Rundveehouderij
er aan hebben als de koeien buiten
bij Agrifirm Feed. Druif: “Voorheen ge-
‘ Weiden is goed voor het beenwerk en de klauwgezondheid.’
bruikte ik op al mijn percelen dezelfde kunstmest. Ik denk er nu over om voor de te beweiden percelen een andere verhouding te gebruiken, met meer ammonium en minder nitraat.” Marsman legt uit: “Ammonium wordt heel
lopen.” Met twee robots laat de bezet-
langzaam in nitraat omgezet. Vervol-
ting van ruim 90 koeien het ook toe om
gens neemt de grasplant het gevormde
te weiden. Toch ziet hij ook knelpunten.
nitraat geleidelijk op. Hierdoor is de kans
18
schakel in succes april 2014
feed
Arnold Druif (r) met specialist Herman Marsman.
alles aan om zijn gras zo smakelijk mogelijk te houden. “Tijdig inscharen om groeitrappen te krijgen is de uitdaging. Dit betekent dat de koeien in het voorjaar niet te laat naar buiten moeten”, vertelt Druif. Daarnaast ziet hij het moment van maaien als belangrijk onderdeel. “Dit doen we ten dienste van het beweiden. Dat betekent bijvoorbeeld dat we grasbossen met de grasmaaier maaien en niet met de weilandbloter. Hoe weinig het ook is, het gemaaide gras harken we bij elkaar om er vervolgens één of twee balen van te laten maken. Zo houden we het grasland zo schoon en smakelijk mogelijk.”
Nieuw concept voor vleesvee: GRIP
Geleidelijke overgang
Groei, Rantsoen, Inzicht en Pens. Dat staat centraal in het nieuwe vlees-
Tot slot vindt Druif geleidelijke over-
veeconcept GRIP. Het rantsoen bestaat uit vijf stappen.
gangen belangrijk. “Dat begint al bij het weiden van het jongvee. De drachtige dieren doen we dag en nacht naar buiten. Zo leren ze te weiden voordat ze
1 Berekend rantsoen
2 Geladen rantsoen
3 Gevoerde rantsoen
4 Opgenomen rantsoen
5 Verteerde rantsoen
in het melkgevende koppel komen.” Verder doelt Druif met de geleidelijke overgang op het rantsoen. “De koeien
In de praktijk kan er een groot verschil zijn tussen het berekende en het
halen een groot deel van het rantsoen
verteerde rantsoen, waardoor het optimale resultaat niet wordt behaald.
op stal. Er moet dus niet alleen smake-
De specialist Vleesveehouderij van Agrifirm zet GRIP in om dit verschil te
lijk gras in de wei zijn, maar ook kwali-
beperken. Met als resultaat een gezonde pens, vitale kalveren en meer
tatief goed voer voor het voerhek lig-
rendement.
gen. Zo houden we onze koeien gezond. En gezonde koeien geven goed melk.”
Ondersteuning bij iedere stap
Voor elk van de 5 stappen van het rantsoen heeft Agrifirm Feed kennis en hulpmiddelen beschikbaar. Onder andere de volgende hulpmiddelen dragen Bedrijfsgegevens
bij aan een betere pensgezondheid en dus een hogere groei.
Firma A. en S. Druif > rantsoenberekening met BufferZuurBalans Omvang
> laadlijsten
97 melkkoeien, 60 stuks jongvee,
> schudbox
56 ha grond, waarvan 22 ha huis-
> mestzeef
perceel voor weidegang. 305-dagenproductie
Kijk voor meer informatie op www.agrifirm.com/grip
9.200 kg, 4,46% vet en 3,45% eiwit
schakel in succes april 2014
19
>
feed
Strak toommanagement
Minder stress en nauwelijks antibiotica Arbeidsefficiëntie en een zeer laag antibioticagebruik kunnen
Project antibioticagebruik
prima samen gaan. Dat blijkt uit de ervaringen van varkens
Schouten werkt met een strak toom-
houder Antoon Schouten in Schijndel. “Alleen al omdat het je werk een stuk leuker maakt, is het de investering waard.”
management sinds hij heeft mee gedaan aan een project voor verlaging van antibioticagebruik. Dat was op initiatief van Keten Duurzaam Varkensvlees (KDV), de afzetorganisatie waarbij
De koppels in de vleesvarkenshokken
het antibioticagebruik te verminderen.
hij aangesloten is. In dit project is ook
zijn nagenoeg allemaal broers en
“Mengen van dieren veroorzaakt stress
gekeken naar andere maatregelen, op
zussen. De tomen blijven bij elkaar
en risico’s op het overdragen van ziek-
gebied van klimaat, voeding en drink-
vanaf de eerste week in het kraamhok
tekiemen van het ene koppel op de
water. Het bij elkaar houden van de to-
tot aan het eind. Ook al zijn de groepen
andere”, legt de varkenshouder uit.
men past goed op dit bedrijf. Schouten
niet allemaal even groot, er wordt na
heeft kraamopfokhokken. Na het spe-
de eerste week niet meer overgelegd,
Gesloten bedrijf
nen wordt de zeug verplaatst en blijven
vertelt varkenshouder Antoon Schou-
Antoon Schouten heeft samen met
de biggen in het kraamopfokhok.
ten. “We willen zo weinig mogelijk
zijn vrouw Wilma een gesloten bedrijf
mengen. De eerste 24 uur doen we
met akkerbouw (om CCM te verbouwen)
Speendip kleiner
dat sowieso niet, want de biggen
in Schijndel (Noord-Brabant). Hun var-
Specialist Varkenshouderij Jan van Acht
moeten biest van hun eigen moeder
kensstapel bestaat uit 300 zeugen en
van Agrifirm ziet ook voordelen in de
hebben gehad. Alleen als een toom
2.500 vleesvarkens. Het bedrijf is
voeding. “De speendip is veel kleiner,
te groot is voor één zeug, leggen we
volledig gesloten, ze fokken hun eigen
omdat er minder stressfactoren zijn
biggen over naar een andere toom.”
zeugen en de biggen blijven op dit
rond het spenen. De zeug en de melk
Het is een maatregel om de gezond-
bedrijf tot ze worden afgeleverd als
vallen weg, maar voor de rest blijft al-
heid van de varkens te verbeteren en
vleesvarken.
les hetzelfde voor de biggen: de omge-
20
schakel in succes april 2014
feed < Antoon Schouten (r) en Jan van Acht in een kraamopfokafdeling.
Air Line® voor de biggen, brijvoer voor varkens In de voeding van de biggen op het bedrijf van Schouten spelen Air Line®-voeders een belangrijke rol: Air Line® Speen, Air Line® [2.0] Big en – aan het einde van de opfok Air Line® [2.0] Start. Deze voeders hebben een hoge energiewaarde en bevatten de juiste aminozuurverhoudingen. Door het gebruik van deze geconcentreerde voeders hebben de biggen gedurende de opfok relatief weinig voer nodig. (25,7 kg, voor een big van 25 kg). Wanneer de biggen worden verplaatst naar de vleesvarkensstal worden alle biggen gewogen om ze ook hier optimaal te kunnen voeren. De vleesvarkens krijgen brijvoer. In een hoogenergetisch rantsoen verwerkt hij enkelvoudige grondstoffen als tarwe en soja, een eiwitrijk bijproduct (tarwegistconcentraat), energierijke bijproducten (Bondamix en Bivamix) en aardappelstoomschillen. Ook bevat de brij een voor mengsel van tarwezetmeel en CCM. In de rantsoenoptimalisatie wordt tevens rekening gehouden met de stabiliteit van de brij (Solide Index).
ving, de voerbak en hun toomgenoten.”
goed mogelijk te benutten. Zo hanteert
het je werk een stuk leuker maakt.
Het systeem is relatief duur, omdat een
Antoon een tweeweken-systeem. Hij
Antibiotica gebruik je als er gezond-
bedrijf meer kostbare kraamhokken
insemineert eens in de 14 dagen, in
heidsproblemen zijn. Als alles spring
nodig heeft. “We hebben puur vanwege
plaats van elke week.
levend is, loop je toch met veel meer
de arbeid hiervoor gekozen. Je hebt
plezier door het hok!”
minder verplaatsingen en je hoeft minder
Springlevend
vaak hokken schoon te maken”, aldus
De maatregelen om het antibiotica
Meer weten over het bedrijf van
Schouten. “We zijn met z’n tweeën, we
gebruik te verminderen hebben op dit
Antoon Schouten? Kijk dan op
moeten het zo efficiënt mogelijk doen.”
bedrijf een spectaculair effect gehad.
www.varkenshouderijschouten.nl
Schouten heeft in zijn bedrijfsvoering
De dierdagdosering is gedaald tot 0,2
meer keuzes gemaakt om de arbeid zo
voor de vleesvarkens. Bij de zeugen tot
Resultaten
minder dan 2. “Dat wil niet zeggen dat we helemaal geen gezondheidskosten
Gespeende biggen
meer hebben”, relativeert Schouten.
> leeftijd in dagen bij opleg 64
“We voeren bijvoorbeeld wel een extra
> gemiddelde levensgroei / dag 368
enting uit.” Jan van Acht ziet ook voor-
> kg voerverbruik bij 25kg 25,7
delen in de voerbenutting en de kwaliteit. “Als een dier ziek is geweest, zie je
Vleesvarkens (beren en gelten)
een dip in de groei. Die wordt later wel
> uitval 1,1%
gecompenseerd, maar het gaat altijd ten
> gemiddelde groei / dag 820
koste van de voederconversie en de clas-
> spierdikte 64,9
sificatie.” Voor de varkenshouder is het
> spekdikte 13,4
duidelijk dat investeren in vermindering
> voerconversie 2,33
van antibiotica loont. “Alleen al omdat
schakel in succes april 2014
21
feed
Betere vertering met VIGOR
‘ We zien het beloofde effect terug in de stal’ <
Bertus en Henriëtte Reefman.
Pluimveehouders Bertus en Henriëtte
len met voorgaande koppels. “Dit koppel
kwaliteit nog wel eens afzetproblemen
Reefman runnen in Bruchterveld (Ov.)
neemt, bij betere resultaten, gemiddeld
met de mest. Nu hebben we juist lagere
een legpluimveebedrijf met 20.000
118 gram voer per dag op, terwijl we
afvoerkosten.”
Lohmann Brown hennen. De introductie
eerder op 122 gram zaten. De kippen
van VIGOR was voor hen reden om
doen het super en het scheelt gewoon-
Verwachtingen uitgekomen
opnieuw van Agrifirm Feed te gaan
weg voerkosten.” Herman Timmerman,
Op de vraag of hij volgend koppel weer
voeren.
specialist Legpluimveehouderij bij
VIGOR gaat voeren, heeft Reefman geen
Agrifirm Feed: “De lagere voeder
bedenktijd nodig. “Ja, onze verwachtin-
“Mijn ouders hebben altijd van Agrifirm
conversie geeft het positieve effect
gen zijn uitgekomen. Hoewel we ons
gevoerd en tot drie koppels terug heb-
op de vertering aan, wat ook uit onder-
realiseren dat het technisch resultaat
ben we dat zo gehouden. Toen zijn we
zoeksresultaten naar voren is gekomen.
niet alleen afhankelijk is van het voer,
overgeschakeld naar een andere voer
De verteerbaarheid van eiwitten en
heeft het voor ons heel goed uitgepakt.
leverancier, maar het eiwitgehalte in
vetten is hoger dan bij standaardvoer.”
Het voer mag dan misschien iets duur-
het voer was hoog en ook kregen we te
der zijn, maar met een sterke hen, lagere
maken met darmontstekingen”, vertelt
Gezonde darmen
voeropname en betere kwaliteit mest
Reefman. “Op een gegeven moment
Goede vertering en gezonde darmen
verdienen we dat snel terug.”
kwam ik een filmpje van de Gezond-
gaan hand in hand. “We hebben één
heidsdienst voor dieren tegen over
keer een koppel gehad met chronische
VIGOR. Na verder geïnformeerd te
darmontsteking, dat willen we niet
hebben, besloten we terug te gaan
weer”, aldus Reefman. “De resultaten
Bedrijfsgegevens
naar Agrifirm.”
die ons met VIGOR zijn beloofd, zien
Bertus & Henriëtte Reefman
we nu gelukkig ook in onze eigen stal Lagere voeropname
terug.” De goede darmgezondheid zorgt
Leeftijd hennen:
“We hebben het koppel opgestart met
voor een sterke kip. Maar ook wat be-
Aantal eieren p.o.h.: 342
legstart en vervolgens VIGOR toege-
treft de mest ziet Reefman duidelijk
Uitval legperiode:
2,8%
voegd aan het kernvoer”, legt Reefman
verschil. “Het is nu stapelbaar”, lacht hij.
Voederconversie:
2,19
uit. Sindsdien ziet hij duidelijke verschil-
“Voorheen hadden we vanwege de lage
22
schakel in succes april 2014
74 weken
feed
Line-Up uniek vleespluimveeconcept
Beter resultaat met scheiden hennen en hanen Hennen en hanen hebben verschillende voerbehoeftes. Agrifirm speelt hier als eerste op in met het concept Line-Up, waarbij hennen en hanen gescheiden worden gehuisvest in dezelfde stal. Dit zorgt voor gezondere en uniformere kuikens, minder voetzoolproblemen en een hoger rendement. Uitgangspunt van Line-Up is het ver-
te groeien tot ruim 3 kilo op 45 dagen.
op researchfarm Laverdonk en enkele
schillende groeipatroon van hennen en
“Hierdoor is de stalbezetting optimaal
praktijkbedrijven. “Drie bedrijven heb-
hanen in de vleeskuikenstal. “De stan-
en kunnen we de hogere groeipotentie
ben nu anderhalf jaar ervaring met het
daard voeders zijn afgestemd op de
en voerefficiëntie van de hanen optimaal
concept, één bedrijf al meer dan drie
behoefte van hanen, waardoor hennen
benutten.”
jaar”, vertelt Denekamp. “Zij zijn erg
de nutriënten niet optimaal benutten”,
enthousiast. Over de hogere efficiëntie,
legt verkoopleider André Denekamp uit.
Voordelen
maar ook over het werkplezier. Ze vin-
“Met Line-Up worden hennen en hanen
Door de inzet van een speciaal hennen-
den het geweldig om met de mooie,
in dezelfde stal gescheiden gehuisvest
voer is de nutriëntenbenutting beter
grote hanen te werken.” Het concept
en gevoerd. Daardoor kan met hennen-
en is een lagere water/voerverhouding
is geïntroduceerd tijdens de Agrifirm
en hanenvoeders worden gewerkt.”
mogelijk. Dit zorgt samen voor droger
Ledendagen en de LIV Venray. “Er is
strooisel, waardoor minder voetzool
veel belangstelling, zowel vanuit de
Het concept
laesies voorkomen. Dit is beter voor het
media als vanuit de sector. Meerdere
Een oplierbare afzetting deelt de stal in
welzijn en de gezondheid. Daarnaast
vleeskuikenhouders hebben serieus
tweeën. De kuikens worden gesekst en
zorgt gescheiden voeren voor unifor-
interesse in het systeem.”
gescheiden opgezet. In de eerste weken
mere kuikens en efficiëntere groei.
krijgen de hennen en hanen hetzelfde
“In combinatie met de optimale stal
voer, daarna worden twee verschillende
bezetting levert dat een beter rende-
voersoorten en voerregimes toegepast.
ment op. Bij een bedrijfsomvang
Denekamp: “De kuikens worden in drie
van 5.000 m2 kan het saldovoordeel
keer afgeleverd, waardoor drie keer naar
oplopen tot €4 per m2”, rekent Denekamp
de maximale bezettingsgraad wordt
uit. “Bij deze bedrijfsomvang is de
toegewerkt. De hanen blijven tot het
investering in de afscheiding en het
einde van de ronde in de stal. De hennen
gescheiden voersysteem in minder
worden op twee momenten tussentijds
dan twee jaar terug te verdienen.”
de van de hennen afgeleverd op 1.800
Veel belangstelling
gram, op 39 dagen de overige hennen
Line-Up is ontwikkeld door het Agrifirm
op 2.100 gram. Daarna krijgen de hanen
Innovation Center in samenwerking
de beschikking over de hele stal om door
met Agrifirm Feed en uitgebreid getest
>
afgeleverd.” Op 35 dagen wordt een der-
Line-Up werd gelanceerd tijdens de LIV Venray.
schakel in succes april 2014
23
“ Marcel is enorm fanatiek in het analyseren van cijfers. Zijn uitgebreide analyses zijn erg waardevol voor ons bedrijf.” Luuk Bouwers varkenshouder en akkerbouwer in Zuidwolde
“Luuk is een echte doorzetter die zijn bedrijf constant spiegelt aan andere bedrijven in de sector. Dat is goed, want dat houdt ons beiden scherp.” Marcel Plijner, specialist Varkenshouderij Agrifirm Feed
Samenspel Luuk Bouwers heeft 1.220 vleesvarkens en een akkerbouwbedrijf met 100 ha grond. In 2001 liet hij een nieuwe stal bouwen voor scharrelvarkens. Omdat de afzet van de scharrelvarkens stagneerde, besloot hij na een aantal jaar over te stappen op reguliere varkenshouderij. Gangbare varkens houden in een scharrelschuur viel niet mee, daarom vielen de technische resultaten tegen. Sinds 2001 werkt Bouwers aan het optimaliseren van de stal. De stijgende lijn werd versterkt voortgezet toen specialist Marcel Plijner 4 jaar geleden op het bedrijf kwam. De biggenaankoop, het gebouw, het ventilatiesysteem en de voerkeuze: alles werd aangepast. Ook stapte Bouwers over op het Good Farming Star concept. Inmiddels liggen de technische resultaten op het gemiddelde landelijke gemiddelde liggen.
colofon
schakel in succes is het relatiemagazine van Agrifirm en verschijnt 6 keer per jaar. Redactie Afdeling Communicatie Agrifirm (communicatie@agrifirm.com) Fotografie Marcel Bekken, Albert Brunsting, Fotostudio Wick Natzijl, Ronald van den Heerik, iStockphoto, Marnix Klooster, Wim Roefs, Van Assendelft Fotografie en Agrifirm Concept en realisatie JEEN bureau voor communicatie Drukwerk Ten Brink, Meppel
ISSN 2211-5811
niveau. Het volgende gezamenlijke project: de voerschema’s optimaliseren zodat de resultaten binnenkort boven het landelijk