Magazine Circulair Verpakken 2 - april 2019

2 Magazine van het Afvalfonds Verpakkingen

Webwinkels werken hard aan duurzaam verpakken Tariefdifferentiatie beloont gebruik goed recyclebare kunststof verpakkingen ‘100% recyclebaar, is dat haalbaar?’

In Nederland zijn bedrijven die verpakte producten op de markt brengen wettelijk verplicht te zorgen voor het inzamelen en recyclen van de verpakkingen: de producentenverantwoordelijkheid.

De Stichting Afvalfonds Verpakkingen heeft deze verantwoordelijkheid van de bedrijven op zich genomen. Het verpakkend bedrijfsleven betaalt

Inhoud 4

hiervoor een bijdrage per kilo verpakkingen aan het Afvalfonds Verpakkingen: de afvalbeheersbijdrage.

Hiermee worden de kosten voor de inzameling en recycling van verpakkingen vergoed. Ook financiert

Interview

‘Advisering kruipt steeds dichter naar de praktijk’

het Afvalfonds Verpakkingen de activiteiten van Nederland Schoon en het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV).

Meer informatie vindt u op www.afvalfondsverpakkingen.nl

14

Colofon Circulair Verpakken is een uitgave van het Afvalfonds Verpakkingen. Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van het Afvalfonds Verpakkingen worden gekopieerd en/of gebruikt. Aan de inhoud van dit magazine

Webwinkels werken hard aan duurzaam verpakken

kunnen geen rechten worden ontleend.

Afvalfonds Verpakkingen Overgoo 13 2266 JZ Leidschendam 085 401 2660 Redactie: Afvalfonds Verpakkingen Tekst en eindredactie: Gijs Coffeng, Linea Recta Fotografie: Jan de Groot, Zorro Producties | istock.com/ MaestroBooks (cover)

16

Voorwoord 100% recyclebaar, is

7

Tariefdifferentiatie beloont gebruik goed recyclebare kunststof verpakkingen

‘ 100% recyclebaar, is dat haalbaar?’

deskundigen geeft in dit nummer van Circulair Verpakken zijn visie op die vraag. Hoewel er nog veel te doen is, staat voor mij vast dat de circulaire economie allang geen droombeeld meer is van een handjevol wereldverbeteraars. Dat zie ik elke dag. Gewoon bij de containers, waar consumenten

8

Feiten & weetjes: Papier & Karton

hun afval scheiden, maar ook bij de bedrijven die met elkaar enorme inspanningen leveren om inzameling en recycling van verpakkingsafval te optimaliseren. Duurzaamheid is inmiddels een vast onderdeel van businessmodellen.

10 Column

In dit nummer van Circulair Verpakken staan weer inspirerende voorbeelden. Van de

11 Verzenddozen op maat 12 Uitgelicht

Rondvraag

dat haalbaar? Een aantal

18 Scheiden in hoogbouw

e-commerce­sector bijvoorbeeld, die hard werkt aan compacter verpakken en efficiënter vervoer.

De belangenvereniging Thuiswinkel.org is aanjager in dit proces. U leest hun verhaal op pagina 14-15. En pakt u dan meteen ook even het artikel mee in de rubriek Inspirerend, dat hier prachtig op aansluit: een machine die op maat kan verpakken.

Ook de consument heeft weer een plek in ons magazine. De gemeente Capelle aan den IJssel deed – samen met actieve bewoners – een succesvolle proef met inzameling op de

Vormgeving: Eric Dietz, Studio Eric Dietz BNO

verdiepingen in hoogbouwflats. Wat daarvoor

Reacties: info@afvalfondsverpakkingen.nl

nodig was, leest u op pagina 18-19.

Gedrukt op Cocoon Offset, 100% gerecycled papier De informatie in dit magazine is uitsluitend bedoeld voor algemene informatie­ doeleinden. Wij hebben het magazine met de grootste zorg samengesteld.

Toch kan er onverhoopt een fout of onvolledigheid in zijn geslopen.

Het Afvalfonds Verpakkingen aanvaardt geen aansprakelijkheid voor enigerlei directe of indirecte schade, van welke aard dan ook, die voortvloeit uit of in enig opzicht verband houdt met het gebruik van dit magazine.

Ideeën voor onderwerpen?

Beweringen en meningen, geuit in de artikelen in dit magazine komen voor rekening van de geïnterviewden en vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van het Afvalfonds Verpakkingen.

En tot slot wil ik u wijzen op het hoofdartikel van dit nummer. Daarin gaat directeur Chris Bruijnes in op de veranderde rol van het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV). Het instituut richt zich op advisering van het verpakkend

Heeft u of kent u een bijzonder project

bedrijfsleven en heeft daarvoor een aantal tools

over verduurzaming van verpakkingen,

ontwikkeld, waaronder de Recyclecheck.

heeft een actueel nieuwsfeit of een Circulair Verpakken is gedrukt

Uitgelezen? Geef dit magazine

interessant verhaal, laat het ons weten

op papier dat vervaardigd is uit

door aan iemand anders of doe

via info@afvalfondsverpakkingen.nl

RECYCLED

100% post-consumer recycled

hem bij het oud papier voor een

Ingekomen ideeën worden door de

Cees de Mol van Otterloo,

Made from recycled material

materiaal.

tweede leven.

redactie besproken.

directeur Afvalfonds Verpakkingen

100%

C000000

Ik wens u veel leesplezier.

Interview

Directeur KIDV Chris Bruijnes

‘Advisering kruipt steeds dichter naar de praktijk’ Gebouw de Rode Olifant is een van de eyecatchers

Concretiseren

van Den Haag. Ooit was het pand met uitzicht

De rol van het KIDV is veranderd. Het instituut richtte

op het Malieveld het hoofdkantoor van Esso, nu

zich de afgelopen vijf jaar voornamelijk op het doen

verhuurt het bedrijf Spaces er werkruimtes. Een

van studies en onderzoek op systeemniveau, zoals

van de huurders is het Kennisinstituut Duurzaam

Bruijnes het noemt, vanaf 2019 moet de opgedane

Verpakken (KIDV).

kennis worden geconcretiseerd. ‘Dat betekent dat we veel meer naar de bedrijven toe gaan en letterlijk

Zo’n twintig mensen, voornamelijk verpakkings­

met de verpakkingen op tafel in gesprek gaan. Onze

kundigen, werken er bij het kennisinstituut, dat

opdracht is het verpakkende bedrijfsleven te helpen

bekostigd wordt door het Afvalfonds Verpakkingen.

een keuze te maken bij de verduurzaming van hun

Dat betaalt elk jaar twee miljoen euro vanuit de

verpakkingen. Wat ik al zei: veel bedrijven willen

Afvalbeheersbijdrage Verpakkingen. ‘Steeds meer

wel, maar hebben de kennis niet in huis. Met advies

ondernemers willen aan de slag met verduurzaming

op maat en praktische tools stimuleren wij hun

van verpakkingen’, zegt Chris Bruijnes, sinds

duurzaamheidsoverweging.’

1 augustus vorig jaar directeur van het KIDV. ‘De druk uit de markt is groot. Veel consumenten raken geïrriteerd door verpakkingen, de politiek hamert op een circulaire economie. Er ontstaat een licence to operate.’ Toch vindt hij dat circulariteit geen dogma moet worden. ‘Sommige ergernissen zijn onterecht. Verpakkingen zijn bijvoorbeeld in

‘ Circulariteit moet een ontwerpvoorwaarde worden’

het ingewikkelde logistieke proces van teelt tot consument een optimalisatie die voedselverspilling

Quickscan en Recyclecheck

tegengaat en houdbaarheid bevordert. Maar ik wil wel

Voor hem ligt de waaier Design for Circularity, een

zover gaan dat circulariteit een ontwerpvoorwaarde

overzicht van al het wetenschappelijk onderzoek

moet worden. Marketeers en inzamelaars moeten

dat onder de naam Sustainable Packaging tussen

daarin veel meer samen optrekken.’

2015 en 2019 is uitgevoerd. Het programma werd samengesteld door het Topinstituut Food & Nutrition en het KIDV en uitgevoerd in samenwerking met de universiteiten van Groningen, Twente Wageningen en TNO. ‘De resultaten van die onderzoeken hebben nu geleid tot een aantal concrete middelen die

4

5

ingezet worden om het bedrijfsleven te helpen’, zegt

Herbruikbaarheid

Bruijnes. Verder noemt hij de Quickscan, waarbij

En zo ontwikkelt het KIDV zich niet alleen tot

de verpakkingen van een bedrijf geanalyseerd

kennisverbreider, maar ook tot inspiratiebron en

worden op verschillende aspecten: het verpakte

aanjager van innovatie. ‘Maar de grondgedachte

product, de verschillende verpakkingscomponenten,

blijft factbased open kennisontwikkeling’, benadrukt

het verpakkingsmateriaal, de wijze waarop het na

Bruijnes. ‘Wij kijken naar de tekentafel, we zijn

gebruik weggegooid en gescheiden wordt en de

geen consulenten. Emotie speelt vaak een rol bij

recyclebaarheid. Daarbij wordt rekening gehouden

duurzaamheidsvraagstukken. Een hunkering naar

met het huidige bedrijfsbeleid en de merkstrategie

vroeger, een perceptie die gevoed wordt doordat

van het bedrijf. ‘We hebben de eerste Quick Scan

verpakkingen zo tastbaar zijn. Maar dat is de

vorig jaar uitgevoerd bij Remia. En de agenda zit

voorkant, terwijl er aan de achterkant zoveel gebeurt

inmiddels lekker vol.’ En zo is er ook de Recyclecheck

dat buiten het zicht van de consument blijft.’ Hij loopt

voor vormvaste kunststof verpakkingen, een

naar de kast in een kamer verderop waar een bonte

hulpmiddel voor marketeers en designers die

verzameling staat aan verpakkingsinnovaties. Een

nieuwe verpakkingen op de markt moeten brengen

flesje van 100% gerecycled kunststof, een flesje van

en de Weggooiwijzer om verpakkingen in de juiste

plastic uit de oceaan, biobased PET uit suikers, trays

afvalstroom voor recycling te krijgen.

van zetmeel, biologisch afbreekbare trays en een

Gebruik de KIDV Recyclecheck!

Tariefdifferentiatie beloont gebruik goed recyclebare kunststof verpakkingen

aluminium wijnfles. ‘De uitdagingen voor de toekomst Communities of Practice

liggen vooral bij het verbeteren van recyclebaarheid

‘Aan tafel bij de bedrijven horen wij de moeilijkheden

en zoeken naar herbruikbaarheid, wat iets anders is

waar zij tegenaan lopen. Voor ons zitten daar weer

dan hergebruik. Op het gebied van herbruikbaarheid

nieuwe onderzoeksvragen in. Advisering kruipt dus

zie je bijvoorbeeld in de supermarkten al de

steeds dichter tegen de praktijk aan. Bedrijven die

herbruikbare groente- en fruitzakjes hun intrede

Wat is tariefdifferentiatie?

bedrijven de mogelijkheid om ge­

Hoe kom ik in aanmerking voor

graag iets willen veranderen zetten wij bij elkaar

doen.’

Voor vormvaste kunststof verpak­

bruik te maken van een gedifferen­

de tariefdifferentiatie?

in Communities of Practice en begeleiden we. Dat

kingen die goed te recyclen zijn

tieerd tarief. Het gebruik van goed

De voorwaarden om in aanmerking

hebben we ook opgenomen in ons jaarplan. Het is

en die wanneer ze gesorteerd zijn

sorteerbare en recyclebare verpak­

te komen zijn vastgelegd in de

een van de KPI’s. Andere KPI’s zijn bijvoorbeeld dat

een positieve marktwaarde hebben,

kingen met een positieve opbrengst

Regeling Tariefdifferentiatie Kunst­

we achthonderd vragen per jaar behandelen en

geldt een lagere afvalbeheers­

wordt hiermee dus beloond.

stof die u kunt vinden op de website

blijvend vindbaar zijn voor het bedrijfsleven.’

bijdrage van € 0,38 per kilo in plaats

‘ Emotie speelt vaak een rol bij duurzaamheids­ vraagstukken’’

6

van het Afvalfonds. Voor deel­name

van het reguliere tarief van € 0,64

Welke verpakkingen komen in

aan deze regeling kunt u vanaf 2019,

per kilo verpakkingsmateriaal.

aanmerking voor het lager tarief?

gedurende het gehele jaar, via

Dit lagere tarief geldt met ingang

Om te bepalen of een kunststof

PackTool een verzoek indienen bij

van 1 januari 2019.

verpakking goed recyclebaar is

het Afvalfonds Verpakkingen. Bij dit

maakt het Afvalfonds Verpakkingen

verzoek moet u o.a. inzicht geven

Waarom is het ingevoerd?

gebruik van de KIDV Recyclecheck

in de verwachte gewichtshoeveel­

Kunststof is licht en volumineus en

voor vormvaste kunststof verpak­

heden voor 2019 en voor een aantal

daarmee inefficiënt in inzameling

kingen, ontwikkeld door het Kennis­

verpakkingen een gedetailleerde

en transport. Daardoor brengen

instituut Duurzaam Verpakken.

onderbouwing verstrekken. Na

verpakkingen van kunststof de

Het lagere tarief kan worden toe­

beoordeling ontvangt u van ons

hoogste kosten met zich mee. Ook

gepast op de kunststof verpakkin­

bericht of het lagere tarief is toe­

moet kunststof gesorteerd worden

gen, inclusief kunststof doppen en

gekend en zal dit worden verwerkt

voordat het gerecycled kan wor­

andere kunststof componenten, die

in uw voorschotfacturen.

den. Omdat de ene verpakking

voldoen aan alle voorwaarden van

beter te recyclen is dan de andere,

de Recyclecheck. De Recyclecheck

en de waarde van het gesorteerde

is te vinden op de website van het

materiaal aanzienlijk kan verschillen

Afvalfonds Verpakkingen en zal in

afhankelijk van de soort kunststof,

beginsel jaarlijks worden geactua­

biedt het Afvalfonds Verpakkingen

liseerd.

7

s e j t ee w & n e t Fei

r e i p a P

n o t r a k n e

In 2017 bestond 85% van het nieuwe in Nederland gemaakte papier en karton uit oudpapier.

De overige 15% is afkomstig van verse papiervezels uit hout.

Hergebruik van oud papier en karton bespaart dus waardevolle grondstoffen en energie en voorkomt een gigantische afvalberg. (Bron: PRN)

Feiten & weetjes

Oudpapierondernemingen

vergroten de kwaliteit van het ingezamelde oudpapier door reiniging en sortering ervan.

Papierbak

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de inzameling van oudpapier bij particuliere huishoudens.

Zij zetten zich in voor een optimale, aan de bron gescheiden verwerking van oudpapier.

Om van oud papier en karton nieuw papier en karton te maken, moet er eerst papierpulp (een vezelbrij) van worden gemaakt. Dat gebeurt door het oudpapier in water op te lossen, waarbij de papiervezels los van elkaar komen. Plakband, elastiekjes, nietjes en andere vervuiling worden verwijderd.

Vanwege de drukinkt heeft de pulp een grijze kleur en daarom moet de brij worden ontinkt en gebleekt. Daarna wordt de pulp in de verhouding van 1% vezel en 99% water op de papier- of kartonmachine verwerkt tot nieuw papier en karton. Na droging is het product klaar om opnieuw gebruikt te worden.

Bijvoorbeeld als verpakking.

Papierfabrieken

maken nieuw papier en karton van oudpapier. Zij hebben kwalitatief hoogwaardig oudpapier nodig en zijn medeverantwoordelijk voor de verwerking van het papier en karton in de afvalfase.

Niet eindeloos Papier en karton zijn niet eindeloos recyclebaar, zoals blik of glas. Papiervezels verliezen tijdens het recyclingproces een deel van hun sterkte en gaan daardoor gemiddeld zes tot zeven keer mee. (bron: www.papierenkarton.nl)

Verpakkingsindustrie en verpakkend bedrijfsleven

zorgen door innovatie voor steeds efficiënter gebruik van materialen en alsmaar beter recyclebare verpakkingen.

hoog recycling percentage Nederlandse doelstelling

75%

WEL:

W

SCHOON & DROOG

NIET:

51,6%

ALLEEN PAPIER!

8

Dus geen broodzak met plastic, diepvriesverpakking met plastic binnenlaagje of drankenkartons.

Europees bos groeide door duurzaam bosbeheer, tussen 2005 en 2015 met de omvang van Nederland.

(Bron: PRN)

Europese doelstelling

60% ÉÉN STROOM

WINKEL

VIES of NAT

87%

Het aandeel verpakkingen neemt jaarlijks toe, mede door meer internetaankopen, maar ook door minder gebruik van grafisch papier.

Papier en karton van verpakkingen en van niet-verpakkingen (bijv. kranten of tijdschriften) worden in Nederland doorgaans in één stroom ingezameld.

Gemiddeld is 51,6% afkomstig uit verpakkingen.

PAPIER

9

Column

Duurzaam Idee

Inspirerend:

Verzenddozen op maat De afdeling Heffing en Inning zorgt ervoor dat de aangiften worden ingediend en dat de afvalbeheersbijdrage wordt voldaan. Onze rol daarbij is niet alleen maar die van controleur, we zijn vooral ook eerstelijns aanspreekpunt, de vraagbaak die producenten en importeurs in staat stelt om de aangifte goed te doen. Dagelijks komen er vragen bij ons binnen die Elizabeth Paulus Heffer Afvalfonds Verpakkingen

variëren van wie verantwoordelijk is voor het afdragen van de afvalbeheersbijdrage, tot of iets wel of geen verpakking is en bijvoorbeeld wanneer er sprake is van indirecte export.

De meeste bedrijven kunnen wij direct helpen en we zien dat meteen terug in de correctheid van de aangifte.

n e g a a r V n e d i e l d r antwoo e t c e rr o c t o t e t f i g n a a

Maar we beantwoorden niet alleen vragen, we stellen ze ook.

Als de aangiften binnen zijn waakt onze afdeling over de juistheid daarvan. Dat doen niet alleen onze accountmanagers

Wat is het?

een paar grote spelers. We hebben een

die de aangiften bekijken en controles uitvoeren, maar ook

‘De CVP-500 verpakt 3D, op maat voor

prototype gemaakt dat een jaar lang in een

verzending. Dat gebeurt volledig automa­

testomgeving heeft gedraaid, zodat we de

tisch, waardoor je het arbeidsintensieve

kinderziektes konden oplossen.’

collega’s op kantoor die jaarlijks steekproefsgewijs vragen stellen over een deel van de ingediende aangiften.

Wij proberen ons te verdiepen in de bedrijven om te kijken of

Wie:

Hedde Biesma, marketingmanager

proces van handmatig verpakken kunt

Van:

overslaan. Elke zeven seconden levert de

Is het een succes?

Neopost

CVP-500 een kant-en-klare verpakking af.

‘De machine is sinds 2016 op de markt en

kunnen plaatsen, gaan we na hoe dit komt. Maar ook zonder

Wat:

Hij meet het product, vouwt de doos, tapet, staat inmiddels in negen landen. Vooral

veranderingen in de aangifte hebben wij regelmatig vragen.

CVP-500

de aangiften logisch en verklaarbaar zijn. Als wij stijgingen, dalingen of verschuivingen in materiaalsoorten zien die wij niet

weegt en labelt. Door die maatwerkverpak­

bedrijven met een brede productrange profiteren van de CVP-500. Bij Bol.com

Soms is vanuit de aard van de activiteiten en producten niet

verpakkingsmachine

king kunnen bedrijven een volumereductie

duidelijk waarom een producent of importeur een bepaalde

Idee:

van wel 50% bereiken, zo’n 20% karton

werken ze ermee, maar ook Ceva Logis­

materiaalsoort wel of juist niet opgeeft. Ook daar vragen wij

Automatisch én op maat

besparen en een enorme besparing op

tics, waar ze van koffiemachines tot tan­

dan naar.

verpakken­

opvulmateriaal realiseren.’

denborstels verpakken, heeft de CVP-500

Wij begrijpen dat de materie soms lastig kan zijn. Maar het is

staan. Van hen weten we dat ze 850.000 Hoe ontstond het idee?

pakketten per jaar doen, 30% besparen op

‘Eigenlijk heel simpel: omdat we zelf veel

transport en zo’n 60.000 euro op opvul­

fijn om te zien dat wij door te helpen bij vragen en door vragen

Neopost biedt oplossingen

online bestelden voor onze fabriek in

materiaal. Het Britse Internet Fusion, dat

te stellen, samen met de bedrijven tot een correcte aangifte

voor post- en pakketverwerking,

Drachten, waar we couverteermachines

in online buitensport­artikelen handelt, laat

komen. Dit kan soms voor een naheffing zorgen, maar het leidt

verzend­diensten en digitale

maken. Wij zijn een innovatief bedrijf, idee­

ook mooie cijfers zien: zij besparen bijvoor­

ook tot teruggaven. Wij kijken dus niet alleen of alles wordt

communicatie. Voor meer

ën krijgen hier de ruimte. Onze R&D-

beeld 92 trailerladingen op jaarbasis en

aangegeven, maar ook of er niet teveel wordt opgegeven.

info over de CVP-500:

afdeling is ermee aan de slag gegaan.

80% van hun productrange hoeft niet meer

www.cvp-500.nl

De machine is volledig ontwikkeld en ge­

verpakt te worden met opvulmateriaal.’

Uiteindelijk is het belangrijk dat het Afvalfonds Verpakkingen als collectief de juiste gegevens verzameld.

bouwd in Drachten.’

En nu?

Hoe hebben jullie het aangepakt?

‘We zitten met kennisinstituten om tafel

‘E-commerce is een groeimarkt en we heb­ om te praten over de toekomst. Hoe ziet

10

ben eerst in kaart gebracht hoe groot die

de verpakkingsmarkt er over een paar jaar

pakketmarkt inmiddels is. Daarna hebben

uit? Daar moeten we nu al over nadenken.

we de haalbaarheid en uitvoerbaarheid

Dat past ook bij Neopost, innovatie zit echt

gecheckt en zijn in gesprek gegaan met

in het DNA van het bedrijf.’

11

t h c i l e g t i U # Recyclebaar?

Check ‘t!

Slim ontwerp voor preventie zwerfafval

Uitgelicht

Resultaten feestglascampagne Met alle diners, borrels en feestjes worden er tijdens de feestdagen een hoop flessen en potjes geleegd. De uitgelezen tijd dus om aandacht te vragen voor glasinzameling en glas­recycling. In de weken rondom de jaar­

Houtmarkt deelt ervaringen over recycling

wisseling pakte Glas in ’t Bakkie uit met een spetterende landelijke campagne. Boodschap:

Op 29 januari organiseerden Nedvang en het

ook feestglas moet in de glasbak.

Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) de rondetafelbijeenkomst ‘Verpakkingshout in

De campagne is een vervolg op de award-

Nederland’. Doel was het delen van ervaringen

winnende campagne ‘40 jaar Glasbak: Lekker

bij het implementeren van innovaties die de op­

of een hagelslagdoosje. Hoe beoordeel je

Hoe kan in de ontwerpfase van een verpakking al rekening

bezig’, waarin werd samengewerkt met

schaling van houtrecycling mogelijk maken. De

of verpakkingen na gebruik goed kunnen

worden gehouden met het weggooien van de verpakking,

designers Lernert & Sander en De Jeugd van

sessie was een vervolg op een workshop in juni

worden gerecycled? Het Kennisinstituut

zodat deze niet op straat belandt? En hoe kan de manier

Tegenwoordig. Dit keer creëerde fotograaf en

2018. Toen brainstormden spelers uit de hout­

Duurzaam Verpakken (KIDV) ontwikkelt

waarop verpakkingen worden aangeboden in winkels en

setdesigner Lieke Janssen de campagnebeel­

markt over hoe recycling in de houtindustrie

hiervoor verschillende Recyclechecks. De

horeca bijdragen aan het voorkomen van zwerfafval?

den. Daarnaast waren er creatieve DIY’s door

kan worden opgeschaald. Nedvang ging in op

Recyclecheck vormvaste kunststof verpak­

Het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) en

vlogger Lize Kurpershoek, dichter Derek Otte

het Recycleplatform Hout en het KIDV op de

kingen is al beschikbaar via de website van

Stichting NederlandSchoon werken samen aan het

en café-restaurant Louie Louie en ging de

recyclability-website. Daarna volgden vier

het KIDV.

project ‘Slim ontwerp voor de preventie van zwerfafval’.

Gouden Glasbak on Tour met stylist Fred van

gastsprekers. Florent Gauvin van de

Leer en presentatrice Shelley Sterk.

TU Eindhoven presenteerde een

Een shampoofles, een sta-zak voor soep

innovatief project over de

De KIDV Recyclecheck is een hulpmiddel

In een werksessie hebben vertegenwoordigers van het

bij één van de vele keuzes die verpak­

bedrijfsleven, verpakkingsexperts, zwerfafvalexperts en

De beelden waren door het hele land zicht­

mogelijkheid om afvalhout

kingsontwerpers, maar ook marketeers en

consumenten ervaringen en kennis uitgewisseld. Op basis

baar op duizenden abri’s en snelwegmasten,

te gebruiken in ‘wood-wool

inkopers, moeten maken als ze een nieuw

van de uitkomsten stelden het KIDV en NederlandSchoon

advertenties op nieuwswebsites en via social

boards’, die bijvoorbeeld als

product of verpakking op de markt bren­

twee concrete cases op, waarin innovatieve aanpassingen in

campagnes (#ikglasbak), samen goed voor

isolatie­materiaal gebruikt

gen. De tool heeft het model van een

het verpakkingsontwerp worden gemaakt en de omgeving

meer dan 85 miljoen impressies.

kunnen worden.

beslisboom met een beknopt aantal vra­

zodanig wordt ingericht dat de kans op zwerfafval wordt ver­

Met de Gouden Glasbak on Tour, die zowel

gen, over bijvoorbeeld het verpakkings­

kleind. De cases zijn breed toepasbaar en kunnen als voor­

materiaal en verpakkingsonderdelen die

beeld dienen voor andere partijen in de verpakkingsketen.

invloed hebben op de sortering en recy­

in Amsterdam als in Den Haag glas ophaalde bij bekende ‘glasbak­

Peter Fraanje van BRBS Recycling gaf inzicht in de principes van cascadegebruik van hout om de levensduur van

cling. Het KIDV geeft bij elke vraag ook

Daarnaast vindt in april 2019 vindt een innovatie-prijsvraag

achtergrondinformatie over de verschil­

voor hbo- en wo-studenten plaats in de vorm van een hacka­

lende aspecten van sortering en recycling.

thon. Onder andere studenten Industrieel Product Ontwerp

Aan het eind rolt het antwoord eruit: de

ontwikkelen samen met studenten gedragswetenschappen

gerealiseerd

dere functie krijgen, wat de levensduur tot 400 à

verpakking is goed recyclebaar, of niet.

een toekomstbestendige oplossing voor de zwerfafval­

van ruim

500 jaar kan verlengen. Jurgen Ooms van Tauw

problematiek, via het herontwerp van verpakkingen.

19 miljoen.

presenteerde een knelpuntenanalyse van hout­

kers’, werd daar­ bij nog een mediabereik

houtproducten te verlengen. Volgens Fraanje kan sloophout tot zesmaal toe een an­

recycling en stelde mogelijke oplossingen voor.

Eind maart publiceert het KIDV de Recycle­

Tot slot sprak Geert Cuperus, die projecten voor

check flexibele kunststof verpakkingen

Wilt u op de hoogte blijven? Of heeft u vragen?

en in april is de Recyclecheck papier en

Neem dan contact op met projectleiders

Meer informatie:

Rijkswaterstaat uitvoert, over de vervolg­acties

karton gereed. Meer informatie vindt

Peter Blok (KIDV) en Banoyi Zuma (NederlandSchoon)

www.glasintbakkie.nl

en stappen om houtrecycling te stimuleren. Het

u op www.kidv.nl.

via slimontwerp@nederlandschoon.nl.

ministerie van I&W, RVO en RWS willen om tafel met enthousiaste, ambitieuze partijen uit de industrie en een ondersteunende rol aanbieden.

12

13

Aan het woord

Rondvraag

‘ 100% recyclebaar,

is dat haalbaar?’

Herontwerp en systeemverandering ‘Unilever staat via onze merken dagelijks in contact met consumenten. Dat stelt ons zeker in staat een bijdrage te leveren aan de transitie

Definitie en testprotocol nodig

Nog veel te doen

naar een circulaire economie. Maar we kunnen

‘Misschien ben je wel een zuurpruim als je zegt dat

samenwerking tussen bedrijfsleven, Rijksoverheid,

‘In 2025 zullen nog niet alle verpakkingen

100% niet haalbaar is in 2025. We moeten gaan voor

kennisinstellingen én maatschappelijke

recyclebaar zijn, wel zal waarschijnlijk het

organisaties. Zo heeft Unilever als doel gesteld

aandeel niet-recyclebare verpakkingen gedaald

tegen 2025 100% plastic verpakkingen te

zijn. De redenen voor het gebruik van niet-

het niet alleen. Circulaire verpakkingen, en met name hoogwaardige recycling van plastics, vereist

tisch is dat het waarschijnlijk niet gaat lukken. Er is

Samenwerken

nog zoveel te doen. CEO’s moeten leidinggeven aan

‘Circulair betekent voor mij dat een shampoofles

ontwerpen die volledig herbruikbaar, recyclebaar

recyclebare verpakkingen zullen onveranderd

die ambitie en een missie meegeven, een signaal

uit ons afval weer een nieuwe shampoofles

of composteerbaar zijn. Een belangrijke stap en

zijn. We willen nu eenmaal lang houdbare

dat de koers bepaalt en verpakkingen moeten in

wordt. Of een ander product dat net zo waardevol

tegelijkertijd een grote uitdaging. Deze ambities

producten, verpakte vleeswaren, voorgebakken

ontwerp nog fors ontwikkeld worden voor betere

is. Economisch bekeken gaat het erom dat

vragen om herontwerp van duizenden product-

broodjes. Als we bijvoorbeeld de gasdichte PA/

recyclebaarheid. Maar betere recyclebaarheid is nog

grondstoffen door de cyclus van product en afval

verpakkingscombinaties, die tegelijkertijd moeten

PE-verpakkingen willen afschaffen gaan we

geen garantie dat het ook gerecycled wordt. Om

heen hun oorspronkelijke waarde behouden,

voldoen aan sterk uiteenlopende eisen. Veiligheid

terug naar dagverse producten. Dat kan, maar

optimaal te kunnen recyclen moet een afvalstroom

de waarde om producten te maken die wij

en hygiëne, productkwaliteit en minder (voedsel)

dan zagen we aan het businessmodel van de

schoon zijn. Een vervuilde mix kan moeilijker

belangrijk vinden. Om dat punt in 2025 te bereiken

verspilling staan voorop bij keuzes die minder

supermarkt. En aan het maatschappelijk model.

worden gerecycled. De PMD-fractie bijvoorbeeld is

kunnen we denk ik twee routes bewandelen.

verpakkingsmateriaal en 100% recyclebaarheid

Bovendien zijn er nog geen echte technische

gewoon nog vaak niet zuiver genoeg. Het komt hier­

Grondstoffenproducenten, verpakkers en recyclers

mogelijk moeten maken. Onze ambities worden

oplossingen gereed in 2025 die voor alle partijen

op neer: wat je van deze nieuwe grondstoffen kan

kunnen samen onze circulaire verpakkingen

gerealiseerd door extra R&D-inspanningen en

in de keten acceptabel zijn. Producenten van

maken, hangt af van de samenstelling en hoe we er­

bedenken en afspraken maken over wat elk van

door samenwerking met leveranciers en partners

laminaatfolie hanteren, gevoed door publieke druk,

mee omgaan in de afvalfase. Dat vergt ook inspan­

hen moet doen om in 2025 te kunnen leveren. De

in de waardeketen, van collectie en sortering tot

hun eigen testmethodes en eigen oplossingen.

ning en betrokkenheid van de consument en andere

andere mogelijkheid is dat één partij, een grote

recycling. De transitie naar circulaire plastics

Er worden technische oplossingen gepromoot

partijen in de keten. Laat ik dus genuanceerd eindi­

retailer of food- en drankleverancier de hele keten

vraagt om een systeemverandering, mede mogelijk

die het probleem erger maken. Een voorbeeld is

gen: in principe kun je alles recyclebaar maken, als

dwingt om een door haar bedacht protocol na te

gemaakt door nieuwe innovatieve technologie om

de chipszak. Alternatieven voor de aluminium

je er maar genoeg energie in stopt, dat is dan weer

leven. Ik hoop op het eerste scenario, omdat ik denk

een economie te creëren waarin plastic door de

binnenlaag, zoals EVOH, veroorzaken nog steeds

het goede nieuws. Maar het blijft maatwerk.’

dat dat de aantrekkelijkste oplossingen oplevert.

maximaal, de ambitie moet 100% zijn, maar realis­

Vooral als grondstoffenproducenten en recyclers

keten heen zijn waarde heeft en behoudt.’

verregaand met elkaar integreren, Chris Bruijnes directeur KIDV

zodat concurrentie samenwerken niet in de weg staat.’

polymere verontreinigingen, maar nu niet meer te herkennen en af te scheiden. Daarmee verlaagt de polymeerzuiverheid. Allereerst is er een breed

Rob Hamer

geaccepteerde definitie nodig van ‘niet-recyclebare

vicepresident Agrifood

verpakkingen’, inclusief een testprotocol.’

External Affairs, Unilever Peter Rem hoogleraar Resources& Recycling, TU Delft

Ulphard Thoden van Velzen senior onderzoeker verpakkingstechnologie, Wageningen University& Research

14

15

Goed bezig

Webwinkels werken hard aan duurzaam verpakken

Bol.com en Wehkamp staan inmiddels verpakkingsmachines die op maat verpakken.

Lees ook het artikel op pagina 11.

Thuiswinkelen is populair in Nederland. Zo’n 25

Dozen op maat

Zo gaan we met de sector kijken hoe we herbruik­bare

miljard euro ging er in 2018 om in e-commerce, een

Neem bijvoorbeeld Wehkamp. Het bedrijf heeft ver­

verpakkingen op een effectieve manier in kunnen

stijging van 14% met een jaar eerder. Maar de web­

zendzakken van 50% gerecycled plastic. ‘Bij grote

zetten. Denk aan een verzendzak die tot wel 100 keer

winkels weten ook dat zij een rol hebben in het ver­

bedrijven als Bol.com, Wehkamp, Zalando en Coolblue

gebruikt kan worden.’

duurzamen van verpakkingen. ‘Met de verzending

zit duurzaamheid verankerd in het bedrijfsbeleid. Dat

van zo’n 250 miljoen pakketten per jaar kunnen we

gaat veel verder dan verpakkingen. Daar liggen zon­

Marketingdiscussie

echt een verschil maken’, zegt programmamanager

nepanelen op de daken, daar wordt bezorgd met zero

‘Een belangrijke vraag is: is er überhaupt een extra

Duurzaamheid Ellen de Lange van belangenvereni­

emissie voertuigen. En daar staan tegenwoordig ook

doos nodig of kunnen we een product zonder omdoos

ging Thuiswinkel.org.

verpakkingsmachines die op maat verpakken. Geen

vervoeren. Dan spelen zaken als bescherming van het

te grote omdozen meer, maar dozen die in de hoogte

product, maar ook waar laat je het adresetiket en wat

Een verpakkingsmachine die 30% luchtreductie rea­

worden aangepast aan het product dat het moet be­

doe je met marketinguitingen? Die discussie voeren

liseert, onderzoek naar herbruikbare verpakkingen,

schermen. De koplopers kunnen zich zo’n investering

we. Marketing kan in die optie niet de enige doelstel­

verzendzakken die voor 50% uit gerecycled materiaal

veroorloven’, vertelt De Lange. Maar Thuiswinkel.org

ling zijn van een productverpakking.’

moeten bestaan, minder opvulmateriaal, hersluitbaar­

heeft ruim 2.200 leden. Daar zitten vanzelfsprekend

heid bij retouren, Ellen de Lange kan heel wat voor­

veel kleinere bedrijven bij. ‘Voor hen komen we bin­

Alibaba en Amazon

beelden opnoemen van duurzaamheidsprojecten waar

nenkort met een Handleiding Verpakkingen, zodat zij

Is Nederland het braafste jongetje van de klas? ‘Om

de branche aan werkt. De impact van e-commerce op

ook handvatten hebben om aan de slag te gaan.’

ons heen gebeuren ook goede dingen. Wij zijn lid van

het milieu is relatief niet groot. TNO berekende dat

16

Bij bedrijven als

E-commerce Europe, waar we op Europees niveau

het nog altijd voordeliger is om tweehonderd pakket­

Doelen bereikt

kijken naar duurzaamheid. Daar staat tegenover dat

ten in een bus te verzenden, dan dat tweehonderd

Thuiswinkel.org kijkt met de sector naar pilots en

bedrijven als Alibaba en Amazon het niet zo nauw ne­

consumenten gaan winkelen bij fysieke winkels en

brengt leden en verpakkingsleveranciers samen om

men met duurzaamheid. Er is geen level playing field.’

daarvoor kilometers maken. ‘Maar dat ontslaat ons

plannen voor verbetering te maken. Die plannen en

niet van de verplichting om met duurzaamheid bezig

doelstellingen staan in het Brancheverduurzamings­

Rol van consument

te zijn’, zegt ze. ‘We zijn een jonge, innovatieve sec­

plan Verpakkingen. ‘We hebben er al een flink aan­

De consument heeft ook een rol. Want thuis bestellen

tor. En ja, er is druk vanuit de consument, de publieke

tal van bereikt’, zegt de Lange. ‘Alle dozen worden

is een, maar wat doe je vervolgens met de verpak­

opinie speelt zeker een rol, maar er is ook een enor­

gemaakt van FSC en PEFC-materiaal of bestaan voor

kingen? ‘Als wij bijvoorbeeld willen groeien in meer

me motivatie in de branche, een sterk bewustzijn dat

80% uit gerecycled materiaal, er is 10% gerecycled

gerecycled plastic is er meer netjes gescheiden plastic

er veel milieuwinst te behalen is.’

plastic toegevoegd aan bijvoorbeeld de verzendzak­

nodig. Die afvalstroom moet groeien. Een verpakking

ken, dat gaan we nu naar 50% brengen, in de plastic­

moet idealiter de juiste informatie bevatten voor de

dikte hebben we een reductie van 70% naar 50%.’

consument om het op de juiste manier weer van de

In de plannen 2019-2022 gaan we een stap verder.

hand te doen.’

17

Goed bezig

Capelle doet succesvolle inzamelproef

Scheiden in hoogbouw Hoe maak je het bewoners in hoogbouw zo gemak­

Minicontainers bij de lift

Bekijk de video

kelijk mogelijk om glas en papier in te zamelen?

De nadruk van de proef lag vooral op het pragma­

‘De Hoeken doet glas

Met die vraag voor ogen startte de gemeente Capelle

tisch testen van inzameling op de verdieping, aan­

(en papier) in ’t bakkie’

aan den IJssel, samen met Nedvang en woningcor­

vullend aan de wijkcontainers buiten: gebruik van de

die o.a. werd ingezet

poratie Havensteder eind 2016 de voorbereidingen

mini’s, acceptatie door bewoners en het stimuleren

op Facebook.

voor een proef in de Schermerhoek.

van gewenst scheidingsgedrag. Woningcorporatie Havensteder ging het erom dat er geen vervuiling en

https://vimeo.com/

De Schermerhoek is één van de drie appartementen­

onveiligheid in de halletjes optrad. Een afvalcoach

252876743/de00a3d61e

complexen van De Hoeken, een aandachtswijk, waar

werd aangesteld om de proef te begeleiden. Op zes

veel wordt gedaan om de leefbaarheid en veiligheid te

verdiepingen zijn speciale minicontainers in de hal bij

verbeteren. De wijk kent veel vervuiling door grof­

de lift geplaatst waar de ruim vijfhonderd bewoners

vuil en zwerfafval. Uit een probleemverkenning naar

van de 216 woningen onderweg naar buiten eenvoudig

glasscheiding die in opdracht van Nedvang eind 2016

hun glas en oudpapier in kunnen doen. De containers

werd uitgevoerd onder de bewoners, bleek boven­

zijn geïsoleerd, omdat een enkeling lawaaioverlast on­

dien dat men weinig bezig is met afval scheiden. Veel

dervond. De afvalcoach brengt de containers dagelijks

bewoners – de wijk telt tachtig verschillende natio­

naar beneden en leegt ze in de wijkcontainers. Ook

naliteiten - weten vaak niet waar de containers voor

houdt de afvalcoach de containers en de directe om­

grondstoffen staan, beoordelen alles al snel als rest­

geving netjes. Bewoners kunnen bij hem terecht met

afval en vinden scheiden te veel moeite. Afvalbeleids­

vragen en voor informatie.

man José Middelkoop: ‘In Capelle wordt ruim 50% van het glas en het oud papier in het restafval gedaan. Die

Uitbreiding

cijfers willen we, samen met de Capellenaren, graag

De minicontainers in de hallen werken, ze worden

verbeteren.’

goed gebruikt. Er wordt weinig vervuiling in gegooid en gedurende de looptijd (december 2017 – juni 2018) is maandelijks ongeveer 1,5 kilo glas en 3,5 kilo papier gemiddeld per bewoner gescheiden ingezameld. ‘Dit is vooral te danken aan de sociale netwerken en de wil van bewoners om het leefbaar en veilig te maken’, zegt José Middelkoop. ‘Een dergelijke proef kan alleen slagen als je bewoners actief betrekt en enthousias­ meert. Daarom hebben we het begeleidende filmpje bijvoorbeeld ook gemaakt met bewoners in de hoofd­ rol, dat maakte het eigen en dichtbij. Mede dankzij het actieve buurtteam ‘Hart voor de Hoeken’, de wijk­ beheerder, de stadsmarinier en één bewoner die echt

Omdat Capelle een doelgroep-gemeente binnen het Actieplan Glas 2016-2018 van het Afvalfonds Verpakkingen was, werd de proef financieel ondersteund vanuit dit plan. Op verzoek van de gemeente betrof de proef ook oudpapier.

super behulpzaam was, is het gelukt.’

18

19

De cirkel is rond

85% 85%* van het in Nederland gemaakte nieuwe papier en karton bestaat uit gerecycled oudpapier en -karton. Oudpapier is dus een waardevolle grondstof.

Dit zorgt ervoor dat de kringloop voor papier en karton zowel qua milieuvoordeel als qua kosten circulair is.

*bron: PRN

Retouradres: Postbus 1266, 2260 BG Leidschendam

Duurzaam verpakken betekent minder, lichter en beter recyclebare verpakkingen gebruiken. En ook, daar waar mogelijk, verpakkingen weglaten. Daarom verzenden wij dit magazine zonder envelop of folie.