Aedes-Magazine 10/2014

CORPORATIES EN DE WONINGMARKT / 10 / 2014

Daphne Braal

‘TOEZICHT BIJ MINISTERIE? RECEPT VOOR ONGELUKKEN’ » BENCHMARKEN: WAT VINDT DE HUURDER? » » HUIZEN VOOR STATUSHOUDERS » » 16 VRAGEN AAN BASTIAAN VAN PERLO » » ‘ZOEK STEEDS DE JUISTE OMVANG’ »

Aedes-commentaar

VERTROUWEN REGEL JE NIET IN WETTEN Nog voordat de parlementaire enquêtecommissie haar resultaten presenteert, zijn de eerste kritische geluiden al te horen in de media over het werk van de onderzoekers. De verleiding is groot om als corporaties mee te doen met die kritiek.

Toch is het slechtste wat wij nu kunnen doen, de kwaliteit van de enquête in twijfel trekken.

Laten we de lessen ervan meenemen in het proces om onszelf te vernieuwen. En het rapport zien als een kans om te werken aan herstel van het vertrouwen in corporaties.

Herziening van de Woningwet legt voor de komende jaren een aantal zaken vast. Toch is er meer dan dit wetsvoorstel. Aedes en alle aangesloten woningcorporaties hebben de parlementaire enquête vanaf het begin benaderd als een kans om het corporatiestelsel te verbeteren. Een kans om te werken aan herstel van vertrouwen. En vertrouwen regel je niet in wetten.

Om daaraan te werken was het vooral nodig om eerst zelfkritisch het recente verleden, dat

‘Onze commissie doet onderzoek naar de opzet en de werking van

ook de enquêtecommissie heeft onderzocht,

het stelsel van woningcorporaties. We kijken daarbij ook naar een

onder ogen te zien. Anderhalf jaar geleden

aantal incidenten. De commissie onderzoekt wat er is gebeurd, hoe dat

al verscheen het rapport De balans verstoord.

heeft kunnen gebeuren en wie daarvoor verantwoordelijk zijn.’ Zo

En op basis van die analyse hebben woning-

begon Roland van Vliet, voorzitter van de parlementaire enquête-

corporaties al veel stappen gezet om de sector

commissie woningcorporaties, dag na dag de openbare verhoren van

te vernieuwen.

58 deskundigen, bestuurders, toezichthouders, politici, ministers en

Het eindrapport van de enquêtecommissie is

ambtenaren. Die verhoren liepen het meest in het oog, maar ze zijn een

een volgende stap in dat proces. De politiek

klein deel van het onderzoek van de commissie.

heeft met de enquête haar balans opgemaakt.

Dat onderzoek nadert zijn afronding: op 30 oktober overhandigt de

De commissie zal in het rapport ongetwij-

voorzitter het eindrapport aan de voorzitter van de Tweede Kamer, zijn

feld harde noten kraken over wat er in het re-

opdrachtgever. Daarna is het aan de Tweede

cente verleden is misgegaan. Dat hoort erbij.

Kamer.

Nog één keer terugkijken. Cruciaal is nu dat

Inmiddels hebben Kamerleden aangegeven

de afronding van de enquête de mogelijkheid

de conclusies en aanbevelingen mee te ne-

biedt een fase af te sluiten. Dat geldt voor alle

men bij de behandeling van de herziening van

partijen die betrokken zijn bij ons werk.

de Woningwet. Daarmee speelt het rapport een rol in de afronding van een wetsvoorstel, waar jarenlang veel discussie over was en dat er op verschillende momenten anders uitzag.

Hoewel de thema’s wel duidelijk zijn, laat het zich moeilijk voorspellen met welke conclusies en aanbevelingen de enquêtecommissie precies gaat komen, laat staan om in te schatten welke consequenties dat heeft voor de nieuwe Woningwet.

‘Het is nu tijd om zaken achter ons te laten en vooruit te kijken’

Het is nu tijd om zaken achter ons te laten en vooruit te kijken. Op basis van de geleerde lessen en samen met al die partijen. Hoe gaan we samen verder met het vernieuwen van het stelsel? Hoe stellen we de ambitie veilig dat in Nederland iedereen goed en betaalbaar moet kunnen wonen, ook in de toekomst? Want wat er in die openbare verhoren ook naar boven kwam, die ambitie is door niemand ter discussie gesteld.

1

2

6 hUiZen voor statUshoUders 1 4 14 16 28 30 41 42 52 54 56

aedes-Commentaar Vertrouwen regel je niet in wetten ondertUssen in Rotterdam opinie ‘We moeten nodig om tafel over het verdelingsvraagstuk’ – Egbert de Vries opinie ‘Blijf zoeken naar de juiste schaal’ – Frank van den Heuvel prikBord Weetjes en tips het werk van innovatie­adviseur Tom Houben Feiten & CiJFers over de zekerheidsstructuur van corporaties 16/32 Zestien vragen aan Bastiaan van Perlo hUisvester van het volk Lotty van Beuningen netwerk Carrièrenieuws en events aChteraF en ColoFon

20

inhoud

CORPORATIE ALS WERKGEVER Het werk bij corporaties verandert.

FLOW ondersteunt allerlei initiatieven die corporatiebestuurders ĂŠn -medewerkers helpen om zich daarop voor te bereiden.

34

AEDESBENCHMARK Wat is het nut van een benchmarksysteem en wat kunnen corporaties doen om het niet alleen zo transparant, maar ook zo eerlijk en waardevol mogelijk te maken?

46

DAPHNE BRAAL Toezicht hoort onafhankelijk te zijn van het ministerie, vindt Daphne Braal, directeur van het Centraal Fonds Volkshuisvesting. En bovendien minder versnipperd dan nu het geval is.

3

4

19/10 Zelf Ze hebben het heft in eigen hand genomen. Bewoners van twee woonblokken in Rotterdam-Noord willen niet dat hun woningen worden gesloopt zoals de gemeente en woningcorporatie Vestia in 2011 voorstelden. Het is waar: hun huizen zijn niet zo groot, nog niet energiezuinig en van binnen een beetje versleten. Maar verder is er bouwkundig niet zo veel mis met de blokken uit 1934. Het is een rustige buurt en ze wonen hier prettig en betaalbaar.

Daarom werken bewoners en andere ge誰nteresseerden in de Vereniging Twee Blokken Stad nu aan plannen om in elk geval een deel van de blokken te behouden. Het idee is per portiek de woningen te renoveren en eventueel naar behoefte samen te voegen of te splitsen. Bijna 40 mensen hebben zich al bij het initiatief aangesloten. De Woonbond gaat Twee Blokken Stad ondersteunen vanuit de Platform31-pilot Wonen

in zelfbeheer. Eind november zullen de bewoners hun plannen presenteren aan alle belanghebbenden. www.tweeblokkenstad.nl

ondertussen in Rotterdam TEK ST : MARGRIE T PFLUG

|

FOTO : FLOREN VAN OLDEN

5

6

bijzondere doelgroepen 7 TEK ST : L ATIFA VAN HEERDE

|

FOTO : JOCELYNE MORE AU

huisvesting statushouders in utrecht

‘We LOPen VAst ALs er Geen strUctUreLe OPLOssinG KOMt’

Door de situatie in syrië en eritrea groeit het aantal vluchtelingen dat een verblijfsvergunning in nederland krijgt. staatssecretaris teeven verwacht voor 2015 een verdubbeling ten opzichte van 2014. nu al is er een achterstand in het bieden van huisvesting. Utrecht bijvoorbeeld moet dit jaar nog 270 statushouders onderdak geven in sociale huurwoningen. Wat te doen?

8

Gemeenten krijgen elk half jaar van het Rijk te horen voor hoeveel statushouders

Veel statushouders zijn onder de 23 jaar, zij krijgen alleen huurtoeslag bij een huur van maximaal 375 euro

– vluchtelingen met een verblijfsvergunning – ze onderdak moeten regelen. Die taakstelling is gebaseerd op het inwoneraantal van de ge-

Wachtlijst

meente en het aantal verwachte afgiften van

Statushouders zijn niet de enige voorrangsgroep op de woningmarkt. Er

verblijfsvergunningen. Zo moest Utrecht in de

zijn ook nog mensen met een medische indicatie of die moeten verhui-

tweede helft van 2012 25 statushouders huis-

zen door stadsvernieuwing. En daarbovenop moeten door bezuinigin-

vesten. Voor de tweede helft van dit jaar zullen

gen mensen met psychische problemen en gehandicapten vanuit instel-

dat er 177 zijn. Zeven keer zoveel. En er wordt

lingen verhuizen naar sociale huurwoningen. In 2013 ging in Utrecht

voor volgend jaar nog een verdubbeling ver-

meer dan een kwart van de vrijkomende sociale huurwoningen naar

wacht.

voorrangsgroepen en dat is dit jaar waarschijnlijk hoger.

‘Zoveel woningen hebben we niet ineens be-

Ondertussen staan gewone Utrechtse woningzoekenden acht tot negen

schikbaar’, zegt Jan Braat, beleidsadviseur bij

jaar op de wachtlijst voor een woning. Braat: ‘Nu werkt het systeem nog

de gemeente Utrecht. En de gemeente heeft

wel. Maar als deze trend doorgaat dan verlies je draagvlak. Door de

nog een achterstand. Ze moet dit jaar alles bij

verhuurdersheffing kun je van corporaties ook niet verwachten dat ze

elkaar nog 270 statushouders een huis bieden,

blijven bijbouwen. De wethouder heeft op hoger niveau al aangekaart

meestal een betaalbare huurwoning.

dat we een schreeuwend tekort aan huurwoningen hebben.’

Ook andere steden lopen achter, met Amster-

Mitros, de grootste woningcorporatie van de stad redt het nu nog om

dam als uitschieter waar nog 600 vluchtelingen

alle bijzondere doelgroepen te huisvesten, vertelt Gera Esser, manager

op een huis wachten. De Amsterdamse wet-

Wonen. ‘Dat is belangrijk voor ons, daar zijn wij tenslotte voor. Maar als

houder Ivens zei onlangs in het Parool dat de

het aantal blijft toenemen zullen we keuzes moeten maken en hierover

stad graag minder statushouders wil huisves-

met de gemeente het gesprek moeten aangaan.’

ten. Anders dan Amsterdam vraagt Utrecht niet om een lagere taakstelling. Braat: ‘Wij willen

Grote gezinnen

statushouders graag huisvesten. Sterker nog,

Hoe groter de corporatie, hoe meer statushouders ze huisvest, dat is de

we hebben er tien jaar lang meer gehuisvest

afspraak met de gemeente. ‘Indirect is de taakstelling van gemeenten

dan van ons gevraagd werd. Maar we lopen

dus ook onze taakstelling’, zegt Coen Braan, manager Wonen bij Bo-Ex.

vast als er geen structurele oplossing komt voor

De Utrechtse corporaties weten dat er een enorme toename aan status-

de toename van statushouders en andere voor-

houders wordt verwacht, maar tot nu toe merken ze daar net als

rangsgroepen. Er moet nu wel iets gebeuren.’

de gemeente nog maar beperkt wat van. Wel merkt Braan nu al dat er een flink tekort is aan betaalbare woningen voor statushouders.

‘Veel zijn onder de 23 jaar. Om in aanmerking te

Feiten en cijfers

In de eerste helft van 2014 moesten gemeenten 6.500 ex-

asielzoekers huisvesten. Dat is gelukt voor ruim 91%.

De taakstelling voor de tweede helft van 2014 is 9.250, ruim 40% hoger dus. Minister Teeven verwacht voor 2015 een verdubbeling van het aantal te huisvesten personen.

komen voor huurtoeslag moeten zij een woning van maximaal 375 euro huren. Er komen niet veel woningen vrij in die prijscategorie.’ Een andere lastig te plaatsen groep zijn de grote gezinnen.

Door het gebrek aan grote betaalbare eengezinswoningen wachten zij noodgedwongen vaak lang in het asielzoekerscentrum.

Meer feiten en cijfers over statushouders zijn te vinden via Aedes.nl/feiten/statushouders

Op landelijk niveau wachtten begin september 6.872 mensen met een verblijfsvergunning in een

bijzondere doelgroepen 9 ZOHrA (35), VlUCHTElINGE

‘ Ik kAN EINDElIJk VERDER AlS Ik MIJN DIPlOMA NEDERlANDS HEB’ De dagen van Zohra bestaan uit bijna fulltime nederlands leren. Over een paar maanden mag ze staatsexamen doen. ‘in

tAAKsteLLinG en AAntAL GeHUisVest

mijn vaderland studeerde ik informatica.

10.000

Hier moet ik weer helemaal opnieuw beginnen. Dat kost veel energie en soms word ik er een beetje onzeker en wanhopig van. Maar als ik mijn diploma nederlands straks heb kan ik eindelijk verder. ik wil weer gaan studeren, waarschijnlijk boekhouden en ik wil mijn

9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000

Taakstelling

1.000 0

rijbewijs halen.’

Begin 2011 kwam ze alleen naar neder-

I

2011

II

I

2012

II

I

2013

II

I

2014

II

Gelukt eind periode

land. Ze verbleef een paar maanden in het asielzoekerscentrum met drie anderen op een kamer. toen haar eerste op straat. Anderhalf jaar lang zwierf ze

tAAKsteLLinG en reALisAtie eerste HeLFt 2014

met niet meer dan de kleding aan haar

350

asielverzoek werd afgewezen stond ze

lijf en een dekbed langs kennissen en een opvang voor asielzoekers.

300 250

eiGen pleKje

200

toen ze haar verblijfsvergunning na an-

150

derhalf jaar eindelijk kreeg had ze recht op een huis. Maar omdat ze niet in een

100

asielzoekerscentrum zat moest ze alles

50

zelf regelen. ‘Dat gaf mij veel stress. ik

0

wist niet goed hoe ik dat moest doen. ik

Heerenveen

Breda

Almere

‘s-Gravenhage Rotterdam

Amsterdam

Utrecht

schreef e-mails naar veel gemeenten of ik daar alsjeblieft mocht wonen. Utrecht

Taak

verwees mij uiteindelijk door naar Vluchtelingenwerk en die hielpen mij aan een appartement van Mitros.’ inmiddels woont Zohra een half jaar in haar appartement. ‘Het is hier fijn. ik hoef nu niet telkens te verhuizen en heb eindelijk een eigen plekje, dat geeft rust. ik vind het ook prettig om in een buurt te wonen met veel nederlandse mensen, zo kan ik de taal goed oefenen.’

Zohra is niet haar echte naam en het land van afkomst houdt ze ook liever geheim

‘Gewone Utrechtse woningzoekenden staan acht tot negen jaar op de wachtlijst voor een woning’

Gelukt

10

‘Niet zelden zitten ze in een halflege woning zonder gordijnen of met lakens voor de ramen’

PrOces AsieLAAnVrAAG een asielzoeker die in nederland aankomt, meldt zich bij de centrale ontvangstlocatie in het Groningse ter Apel. Vanuit ter Apel worden asielzoekers naar één van de aanmeldcentra in het land gebracht. De asielprocedure duurt acht dagen tot maximaal zes maanden. in de tussentijd verblijven ze in een asielzoekerscentrum.

Op 1 augustus 2014 zaten er 6.186 mensen in asielzoekerscentra. Zodra ze een tijdelijke verblijfsvergunning hebben, geeft cOA door aan de

OVerLeG AeDes

gemeente dat de gemeente woonruimte voor de

Aedes nam in 2012 deel aan de taskforce huisvesting status-

vluchteling moet vinden. Gemeenten krijgen daar-

houders. De aanbevelingen van deze taskforce leidden tot

voor op basis van hun grootte per jaar een taak-

verbeteringen die staan in een handreiking (Aedes.nl, zoek-

stelling van het rijk.

term: handreiking statushouders). Medio 2014 is Aedes

statushouders mogen niet zelf beslissen waar ze

opnieuw gevraagd mee te denken met de ministeries van

gaan wonen. Op basis van een informatieprofiel

Binnenlandse Zaken en Veiligheid en justitie, cOA, VnG en

van het cOA zoekt de gemeente geschikte woon-

de vier grote gemeenten om de huisvesting van statushou-

ruimte. Vluchtelingenwerk neemt contact op met

ders verder te verbeteren. Aedes hield hiervoor een consul-

de vluchteling zodra er geschikte woonruimte is

tatie onder haar leden die leidde tot een flink aantal sugges-

en begeleidt. een vluchteling krijgt bijna altijd een

ties. Meer weten? Mail naar n.boerebach@aedes.nl.

corporatiewoning.

HUisVestinG UrGenten in 2013 100 % 90% 80 % 70 % 60 % 50 %

Statushouders

40 %

Overig urgent

30 %

Urgenten i.v.m.

20 %

stadsvernieuwing

10 %

Regulier

0% Amsterdam

Utrecht

Rotterdam

huisvesting statushouders in Utrecht 11 bijzondere doelgroepen

asielzoekerscentrum op een woning. De helft wacht al meer dan veertien weken, met een gemiddelde van 5,5 maand, ‘om diverse redenen’, zegt COA-bestuurslid Janet Helder. ‘En dat is wrang omdat ondertussen in asielzoekerscentra geen plek is voor alle nieuwe asielzoekers die het land inkomen.’ Helder: ‘We moeten erkennen dat we een groot probleem hebben.

‘ In een asielzoekerscentrum zitten is niet prettig, mensen willen na al hun heftige ervaringen graag een eigen plekje’

Het systeem op basis van taakstellingen werkt goed, zij het traag. We bepalen nu de taakstelling van volgend jaar. Als

dat mensen uit een traumatische situatie ko-

er tussendoor ineens meer vluchtelingen komen dan werk je tegen de

men en begeleiding nodig hebben. Niet zelden

feiten in.’ De vertraging op dit moment kan volgens Helder komen door

zitten statushouders in een halflege woning

de grote instroom in mei, de meeste statushouders worden dus nu pas bij

zonder gordijnen of met lakens voor het raam

gemeenten aangemeld.

vastgeplakt met tape. ‘Niet wenselijk natuurlijk

Braat brengt daar tegenin dat als de gemeente een aanmelding binnen

en de buurt reageert daar ook op’, zegt Braan

krijgt, de gegevens van statushouders ‘negen van de tien keer’ niet com-

van Bo-Ex. De gemeente pleit daarom voor

pleet zijn. BSN-nummers en medische gegevens missen, er is geen

een verhoging van de vergoeding die ze van

bankrekeningnummer of de gemeente weet niet hoe groot het gezin is.

het Rijk krijgt voor begeleiding om zo woon-

Braat: ‘We kunnen ze dan nog niet koppelen aan de corporaties. Soms

overlast en huurschulden te voorkomen.

zitten er maanden tussen aanmelding en het compleet hebben van de gegevens. Dat is jammer. Wij willen graag huisvesten, maar de samen-

Als de verwachte stroom statushouders straks

werking moet wel soepeler gaan.’

gehuisvest moet worden is het volgens Esser

Volgens het COA ligt dat wat genuanceerder, bijvoorbeeld omdat het

van Mitros cruciaal om de processen beter op

COA voor de aanlevering van gegevens ook afhankelijk is van de

elkaar af te stemmen en te zorgen voor minder

gemeente, die de statushouders moet inschrijven. Het COA doet op het

schijven. ‘Laat ons bijvoorbeeld rechtstreeks

moment een pilot om inschrijving bij de gemeente centraal te laten

contact leggen met de vluchteling als we een

verlopen via het aanmeldcentrum in Ter Apel om zo vertraging te voor-

woning hebben gevonden zonder dat Vluchte-

komen.

lingenwerk daar tussen zit.’ Helder, van het COA, denkt aan creatieve oplossingen als sta-

leven opbouwen

tushouders tijdelijk in een leegstaand bejaar-

Het stroperige systeem lijkt door de hele keten heen voor vertraging

denhuis laten wonen of ze een woning laten

te zorgen. Zodra de corporatie een woning beschikbaar heeft duurt het

delen. Maar dat is niet zaligmakend, zegt

vaak nog weken tot maanden eer alle gegevens rond zijn. ‘Een inko-

Braat: ‘Want wie bouwt die bejaardenhuizen

mensverklaring, loonstrookje en kopie van legitimatie missen vaak.

om? Corporaties hebben daar geen geld voor.’

Onze woonconsulenten zijn daar veel tijd aan kwijt en de huizen staan

Alle partijen zien er wel iets in als andere ge-

onnodig leeg’, vertelt Braan.

meenten bijspringen, die naast hun taakstelling

Ondertussen zitten de vluchtelingen in het asielzoekerscentrum. ‘Ze

meer statushouders kunnen huisvesten. In de

hebben daardoor het gevoel tijd te verliezen, ze willen graag een leven

Achterhoek proberen ze dat al. Duidelijk is in

opbouwen’, zegt Inge van Steenis. Zij begeleidt vanuit vrijwilligers-

ieder geval dat Utrecht het probleem in haar

organisatie Vluchtelingenwerk statushouders naar hun nieuwe huis en

gemeente niet alleen kan oplossen. Braat: ‘De

is daarmee de schakel tussen corporatie en COA. ‘In een asielzoekers-

achterstand lopen we dit jaar niet in. Als de

centrum zitten is niet prettig, je moet alles delen. Mensen willen na al

hausse aan asielzoekers straks komt dan lopen

hun heftige ervaringen graag een eigen plekje.’

we vast en dan zal de politiek zich erover moe-

In het hele proces van huisvesting is het belangrijk om niet te vergeten

ten buigen.’

Een zeker thuis Een kleine 400 woningcorporaties. 2.400.000 sociale huurwoningen.

32% van de totale woningvoorraad. 60% meer dan in enig ander Europees land.

Zoveel is zeker.

Gefinancierd met zekerheid. Door de Huizenbank.

De sociale volkshuisvesting in Nederland wordt internationaal geprezen. In eigen land is de discussie in volle gang. De uitdagingen voor de corporatiewereld worden steeds groter, de mogelijkheden om te financieren kleiner. Dat vraagt om gericht, verantwoord financieren met maximale zekerheid. De vertrouwde zekerheid van de NWB Bank. De Huizenbank.

Postbus 580, 2501 CN Den Haag t 070 416 62 66 e info@nwbbank.com www.nwbbank.com

Grip op de Gigajoules een Gigaklus?

Vermijd reputatie risico’s verlaag beheerskosten

Kom naar een van de Warmtewet kennissesies en krijg antwoord op de meest uiteenlopende vragen over de rol van woningcorporaties als warmteleverancier Wat moet er gebeuren in een ketelhuis om te bepalen welke meters er geplaatst moeten worden? Wat kost dat? Hoe gaat de plaatsing in zijn werk, is er direct rendementsoptimalisatie mogelijk en hoe voorkomen we claims van uw klanten? De Warmtewet zorgt voor de meest uiteenlopende vragen. Leven ze ook bij u? Kom dan naar de Warmtewet kennissessie van Feenstra. De experts en ingenieurs van Feenstra, ista Nederland en Nuon geven antwoorden op al uw vragen over uw nieuwe rol als warmteleverancier.

Datum en locatie Maandag 6 oktober

Inn Style, Herenweg 55, 3602 AN Maarssen

Dinsdag 7 oktober

van Abbe Museum, Bilderdijklaan 10, 5611 NH Eindhoven

Dinsdag 21 oktober

Kasteel Groningen, Melkweg 1, 9718 EP Groningen

Woensdag 22 oktober

Scheepvaartmuseum, Kattenburgerplein 1, 1018 KK Amsterdam

Dinsdag 28 oktober

Coda Museum, selmanstraat 299, 7311 CL Apeldoorn

Woensdag 29 oktober

Van Nelle fabriek, Van Nelleweg 1, 3044 BC Rotterdam

Aanmelden en meer informatie Voor deelname aan de Warmtewet kennissessie zijn geen kosten verbonden en speciaal bedoeld voor managers en medewerkers van woningcorporaties. Deelnemen? Meld u dan direct aan via Feenstra.com/warmtewet. Wilt u eerst meer weten? Bel dan Feenstra op 0320 27 80 00 of stuur een e-mail naar hotten@feenstra.com. We helpen u graag verder.

feenstra.com/warmtewet

14

EGBERT DE VRIES DIRECTEUR AMSTERDAMSE FEDERATIE VAN WONINGCORPORATIES

‘WE MOETEN NODIG OM TAFEL OVER HET VERDELINGSVRAAGSTUK’ Bijna de helft van de vrijkomende Amsterdamse sociale huurwoningen ging het afgelopen jaar naar mensen die voorrang krijgen. Omdat ze een medische indicatie of een verblijfsvergunning hebben of hun huis uitmoeten vanwege sloop of renovatie. Goede redenen. Maar moeilijk te verkroppen voor mensen die al jaren op de wachtlijst staan. In heel Nederland groeit het probleem.

Woningcorporaties, gemeenten en huurdersorganisaties moeten hierover dan ook nodig om tafel, zegt AFWCdirecteur Egbert de Vries.

TEK ST : HANNEKE NAGTZ A AM

Hoe leeft dit onderwerp bij Amsterdamse corporaties?

‘Er wordt heel veel over gesproken. Want aan wie verhuren we woningen en hoe kies je daarin? Dit is bij uitstek een onderwerp waar je met gemeenten en huurdersorganisaties over wil overleggen. Dat gebeurt ook wel, maar veel te ad hoc. De ene keer popt die groep op en geef je daar prioriteit aan, de volgende keer is het een andere groep. En allemaal hebben ze het moeilijk. Dat zouden we een keer in zijn geheel moeten overzien.’

Waar zit het dilemma?

‘Er zijn een hoop groepen die snel een woning nodig hebben. Niemand anders gaat hen huisvesten, dus je hebt die opgave als corporatie. Een paar jaar geleden hebben we gezegd dat het niet acceptabel is dat daklozen op straat slapen, dus via allerlei projecten worden nu woningen afgenomen door die groep. De tweede groep zijn de statushouders, asielzoekers met verblijfsvergunning. De derde groeiende groep zijn mensen die moeten uitstromen uit instellingen voor beschermd wonen. Aangezien dit om rijksbeleid gaat, kan je daar ook niets aan doen. Een paar jaar geleden was de grootste oorzaak stadsvernieuwing, daar kun je nog wel wat aan doen. Tegelijkertijd neemt het aantal vrijkomende woningen af, doordat mensen minder vaak verhuizen door onzekerheid over huurprijzen en doordat meer woningen geliberaliseerd worden verhuurd of verkocht.’

Mensen die al jaren staan ingeschreven voelen zich soms benadeeld. Waar ligt de grens?

‘Dat vind ik een onderwerp waar je als woningcorporatie samen met de politiek antwoord op moet geven. Het is een verdelingsvraagstuk. Eigenlijk zou de beste methode zijn dat je van iedereen die zich inschrijft voor een woning, de urgentie zou kunnen meten. Wie het meest urgent is,

opinie 15

krijgt de woning. Maar zo werkt het niet, dus hebben we allerlei hulpsystemen. Wanneer de verdeling onaccepta-

Het probleem is in steden het grootst.

Moet er geen betere verdeelsleutel komen?

bel wordt, is geen hard gegeven. Als je met een getal zou

‘Sommige steden zijn populairder om te wonen dan ande-

willen sturen, dan moet je dat samen met belanghebben-

re en dat geldt ook voor deze groepen mensen. Je kunt het

den doen. Zo’n gesprek is er nog niet geweest. Wat wij

mensen moeilijk kwalijk nemen dat als ze uit de opvang

wel kunnen doen, is zorgen dat meer woningen beschik-

komen, ze ongeveer dezelfde ideeën hebben over fijn

baar komen.’

wonen als anderen. Ik vind wel dat het telsysteem eerlijker

Hoe dan?

kan. Nu kijkt het Rijk bijvoorbeeld bij asielzoekers naar de aantallen die elke gemeente moet huisvesten. Alleen-

‘We kunnen het beroep dat urgenten doen op de betaal-

staanden trekken vaker naar grote steden, dus andere

bare voorraad proberen te ontlasten. Als we alle urgenten

gemeenten huisvesten soms vijf mensen in één woning en

direct onderbrengen, loopt dat aandeel op tot ongeveer de

wij één. Dat zou ik wel willen veranderen, maar verder

helft van wat wij de betaalbare voorraad noemen. Maar

vind ik het redelijk dat elke gemeente haar verantwoorde-

dat is maar een klein deel van de voorraad; studenten-

lijkheid neemt.’

woningen, tijdelijke huur en vrije-sectorhuur vallen daar niet onder. We kijken dus of we urgenten kunnen door-

Egbert de Vries (1969) is sinds 1 juli 2014 directeur van

schuiven naar andere categorieën. Kan een asielzoeker die

de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties

gaat studeren niet naar een studentenwoning? Of kunnen

(AFWC). Hij was eerder stadsdeelvoorzitter van Amster-

drie alleenstaande asielzoekers niet samen een vrije-

dam Oud-Zuid en vice-voorzitter van stadsdeel Zuid.

sectorhuurwoning delen?’

www.afwc.nl

Hein de Kort

16

opinie FRANK VAN DEN HEUVEL DIRECTOR PUBLIC AFFAIRS BIJ TNO

‘BLIJF ZOEKEN NAAR DE JUISTE SCHAAL’ Woningcorporaties moeten vaker een moment nemen om zich te ‘herijken’: zich aan hun omgeving toetsen om te kijken of hun omvang en takenpakket nog wel passen. Ze kunnen daarbij een voorbeeld nemen aan het bedrijfsleven, zegt Frank van den Heuvel.

ILLUSTR ATIE : HAN HOOGERBRUGGE

De afgelopen 25 jaar zijn woningcorporaties, net als zorgen onderwijsinstellingen, enorm gegroeid. We kunnen vaststellen dat veel woningcorporaties te groot zijn geworden. Vestia had bijvoorbeeld woningen in alle hoeken van het land. Bij zo’n grote organisatie ontbreekt het overzicht.

De herkenbaarheid en klantbetrokkenheid verdwijnen.

Maar het moest altijd groter en meer. Totdat er een incident gebeurt en dan wordt het pas afgebouwd.

Schaaloptimalisatie Onlangs schreef ik in het Financieel Dagblad dat de sector een voorbeeld kan nemen aan het bedrijfsleven. Dat licht ik hier graag toe. Ik maak de marktsector niet heiliger dan die is, maar ze heeft wel meer stimulansen om tot herijking te komen. Dat een directie of raad van bestuur op bepaalde

17 ‘Je hoeft geen woningmarktgeleerde te zijn om in te zien dat een huur van 600 euro per maand in Amsterdam nog door kan gaan voor sociaal, terwijl dat in Friesland toch echt een stevige markthuur is.’

REIN BAKKER, DIRECTEUR OPMAAT, OP CORPORATIE.NL. momenten zegt: we zijn nu een aantal jaren in deze hoek gegroeid. Is dat de kant waar we naartoe moeten? Aldus heeft het Philips-bestuur al vaker besloten bedrijfsonderdelen af te stoten. De Lichtdivisie van Philips gaat straks alleen verder en de divisies Medisch Apparatuur en Consumentenartikelen blijven onder de oorspronkelijke naam actief in het oude bedrijf. Noch schaalvergroting noch schaalverkleining is dé oplossing, maar schaaloptimalisatie.

Door regelmatig te herschikken, blijft het geheel bestuurbaar en brengt het bedrijf focus aan. Bij woningcorporaties zie ik dat veel minder. Een corporatie, vaak in een stichtingsvorm, wordt niet geprikkeld door beurskoersen, klanten, de markt. Er zijn geen aandeelhouders. Boven de raad van toezicht zit niks meer. En zij krijgen alle informatie van de partij die ze moeten controleren. Als je naast de directie en de raad van toezicht nog een soort ledenorganisatie optuigt, wordt die balans hersteld.

Omgeving Groei of krimp van de organisatie is daarbij in principe geen doel op zich. Sommige zaken moeten op grotere schaal gebeuren, sommige zaken op kleinere schaal. Waar het om gaat, is dat bestuurders deze schaal durven veranderen en aanpassen aan de omgeving. Vestia heeft de omgeving enorm verwaarloosd. En als het dan mis gaat, kijkt niemand meer naar de honderden corporaties die het wel goed doen.

Het gevolg is dat je positie bij het publiek verpest is. Dan hakt iedereen op ze in, inclusief de politiek. Die heeft een financiële stok om te slaan en voeren de verhuurdersheffing in. En wat gebeurt er? De eindgebruiker, degene die een huis huurt, die betaalt uiteindelijk.

Veel lokaal opererende woningcorporaties hebben wel aandacht voor de juiste schaal en balans in activiteiten. Het voorbeeld kun je dus bij Philips zoeken, maar je kunt ze ook vinden in je eigen sector.

FRANK VAN DEN HEUVEL, is director Public Affairs bij TNO. Verder is hij onder meer voorzitter van de raad van commissarissen bij ZLM Verzekeringen en commissaris bij Hogeschool Leiden.

‘Als een buurtbewoner een wijkprobleem wil aanpakken, gaat dat sneller via een oproepje op Facebook dan wanneer hij een verzoekschrift indient via een procedure zus en zo.’

KIM PUTTERS, DIRECTEUR VAN HET SOCIAAL CULTUREEL PLANBUREAU, IN MAARTEN.

‘Het einde van de corporatievorm zou ik niet betreuren, als de doelstelling maar overeind blijft, namelijk: goede en betaalbare huisvesting voor mensen die op de vrije woningmarkt geen betaalbaar huis kunnen vinden.’

JOHAN DUNNEWIJK, VOORMALIG DIRECTEUR WONENBREBURG, IN COBOUW.

‘Acht miljoen huizen voor zeventien miljoen mensen, dat is eigenlijk wel genoeg.’

MARTIN SOMMER, COLUMNIST VAN EN IN DE VOLKSKRANT, OVER DE NOODZAAK VAN HET OPKNAPPEN IN PLAATS VAN NIEUWBOUWEN.

‘Corporaties kunnen niet meer van alles, prioriteiten moeten worden gesteld. (…) Als je van bepaalde ambities afziet, worden er mensen teleurgesteld. Daar staat echter tegenover dat iedereen weer weet waarvoor ze bij de corporatie kunnen zijn, en waarvoor ze bij andere organisaties moeten zijn.’

LEON BOBBE, DIRECTIEVOORZITTER DE KEY, OP CORPORATIEFORUM.NL.

Met uitbesteed VvE beheer toch grip op corporatiebezit “Ik ben ervan overtuigd dat het kan”, zegt mr A.W.M. (Ad) Tielen, directeur VP&A Vastgoedmanagement B.V. De keuze om appartementencomplexen te gaan uitponden, dwingt corporaties tot het maken van een strategische keuze over het VvE beheer: in eigen beheer of uitbesteden? Terwijl de grotere corporaties in veel gevallen al hebben gekozen om het VvE beheer in eigen hand te houden, worstelen middelgrote corporaties vaak nog met het maken van deze keuze. Ad Tielen is directeur van VP&A. Voor deze vastgoedbeheerorganisatie is VvE beheer al vijftien jaar een kernactiviteit.

Ad Tielen: “Beschouw je VvE beheer als een kernactiviteit of niet? Wat zegt je corporatiehart? Dat is het startpunt bij het nemen van deze strategische beslissing. Ik merk dat veel corporaties invloed willen uitoefenen op hun corporatiebezit en op de leefbaarheid in een complex. En terecht. Daarom neigen ze ernaar om het VvE beheer in eigen hand te houden. Echter, ook met uitbesteed VvE beheer kun je die grip behouden.

Uitbesteden heeft namelijk als groot voordeel dat je de rollen van eigenaar, bestuurder en beheerder strikt gescheiden houdt. Juist door de zuiverheid van rollen bij uitbesteed VvE beheer kan de corporatie fel blijven opkomen voor haar belang en vanuit een meer onafhankelijke positie invloed blijven uitoefenen”.

Uitbesteden is doorgaans efficiënter Een ander argument is dat VvE beheer een vak apart is wat niet te vergelijken is met het dagelijks beheer van de huurwoningen.

Met de verantwoordelijkheid voor een beperkt aantal VvE’s kan een woonconsulent het VvE beheer nog naast de normale werkzaamheden verrichten. Bij grotere aantallen VvE´s wordt het gecompliceerder om als corporatie zelf het beheer goed geregeld te krijgen op zowel administratief, technisch, financieel als organisatorisch vlak. Dan kost het de corporatie veel tijd en geld.

Ad Tielen: “Als professioneel VvE-beheerder zijn wij een sparringpartner voor meerdere woningbouwcorporaties in Midden- en Zuid Nederland. Wij denken graag met de woningbouwcorporaties mee over de invulling van hun eigenaarsrol. Neem gerust contact met ons op om daarover van gedachten te wisselen.”

Vestigingen in Oosterhout, Tilburg, Capelle aan den IJssel en Nieuwegein.

 0162 447700

info@vpagroep.nl

www.vpagroep.nl

VvE Beheer

Bereik alle doelgroepen en segmenten • Woningcorporaties • Installatiemarkt • Verbouw • Eigen woning bezitters Gegarandeerd in ieder segment het hoogste bereik van Nederland Via magazines, kranten, digitale nieuwsbrieven en websites Voor uw advertenties, banners, branded content, advertorials, DM-campagnes en alle andere uitingen

Uitnodiging

Leegstandbeheer als meerwaarde voor de leefomgeving in Kanaleneiland

Alle mogelijkheden specifiek op maat, afhankelijk van uw doelstelling Ontbijt & Werkbezoek

ie at m or inf et: or vo op m 76 tto 99 em ct Ne nta er O 14 co out 27 W 60

rm tfo al la n ia ep ne ed ti o m ca W s ni n os mu n e Cr m e co ouw B

Voormalig ROC gebouw, Kanaleneiland, Utrecht Donderdag 6 November, 8:30 - 11.00 uur

fmt-nl.com/uitnodiging

20

arbeidsmarkt 21 TEK ST : QUINTEN SNIJDERS

|

FOTO ’ S : VINCENT VAN DEN HOOGEN

De toekomst van de corporatie als werkgever

MINDER MENSEN, ANDERE VAARDIGHEDEN

22

In de toekomst zullen er minder mensen bij corporaties werken. Bovendien moeten zij andere dingen kunnen dan nu. Fonds Leren en Ontwikkelen Wooncorporaties (FLOW) ondersteunt allerlei initiatieven die corporatiebestuurders én -medewerkers helpen om zich daar op voor te bereiden. FLOW-bestuurder Ruud van den Boom: ‘Alleen een sociaal plan is echt niet genoeg.’

‘Iedereen hier bij Brabantse Waard weet

MINDER EN ANDERS

dat ik weer een opleiding volg en waar-

Wat is het probleem precies? ‘Door veranderende wetgeving en door

om ik dat doe’, zegt Ruud van den Boom direc-

een smaller taakgebied moeten we sturen op kostenreductie’, aldus

teur-bestuurder bij Brabantse Waard. ‘Als mijn

Van den Boom. ‘Dat leidt tot een forse reactie: veel corporaties fuseren,

corporatie fuseert, is er in de regel maar één

reorganiseren of saneren nu. Ik voorzie ook een tijd dat corporaties werk

directeur nodig. Ik moet ook mijn “spoor ”

aan elkaar uitbesteden. Alles bij elkaar betekent het dat er minder men-

hebben, een alternatief voor mijn huidige

sen nodig zullen zijn bij woningcorporaties.’

baan.’ Net als veel anderen in de sector houdt

Bovendien verleggen corporaties met ketenintegratie nu al veel werk

het Ruud van den Boom bezig: onzekerheid

naar externe partijen. Van den Boom: ‘Vroeger maakte de corporatie bij

over de werkgelegenheid bij woningcorpora-

een bouwproject zelf het bestek en de tekeningen. Tegenwoordig doet

ties. Zijn corporaties goed voorbereid op de

de corporatie een aanbesteding en laten we de rest over aan een externe

komende veranderingen?

partij.’ Dat is niet heel nieuw, zegt Van den Boom. ‘Maar je ziet het

Nee, er moet nog veel gebeuren, vindt Van den

steeds vaker terugkomen in andere soorten projecten en ook soms in de

Boom. Behalve directeur-bestuurder is hij sinds

dagelijkse processen van corporaties. Door verdergaande automatise-

dit jaar bestuurslid van het Fonds Leren en

ring kunnen externe partijen, zoals leveranciers, in onze systemen kijken

Ontwikkelen Wooncorporaties (FLOW), dat

om bijvoorbeeld bonnen op te halen. Corporaties laten dus een deel van

zich inzet voor de scholing en ontwikkeling van

het dagelijkse werk over aan ketenpartners.’

corporatiemedewerkers. Hij roept op tot actie,

Die ketenintegratie verandert ook het werk van de corporatiemede-

niet alleen van bestuurders, ook van werk-

werker. ‘We doen niet alleen minder dingen, we doen ze ook anders.

nemers. Nu. ‘Ook al is er bij jouw corporatie

Waar een opzichter vroeger nog alles bepaalde, ligt veel werk nu bij de

nog geen directe noodzaak en presteer je nu

aannemer. De opzichter moet zich nu concentreren op het leggen van

nog goed. Je moet het dak repareren als de zon

verbindingen met klanten.’ Personeel van de corporatie van de toekomst

schijnt.’

gaat, kort gezegd, meer regisseren en verbinden. ‘De maatschappij en onze klanten verwachten dat ook van ons. Uit het oogpunt van legiti-

WAT KOST FLOW?

miteit moeten we ons meer “verbindend” opstellen.’

Per corporatiemedewerker gaat er elk jaar 0,15 procent van het

LOOPBAANADVIES

bruto jaarsalaris naar FLOW. De werknemer betaalt daar zelf de

Om deze veranderingen het hoofd te bieden, moeten medewerkers

helft van, de werkgever de andere helft. In totaal ontvangt FLOW

allereerst andere vaardigheden leren. Andere soorten opleidingen vol-

hierdoor 1,8 miljoen euro per jaar van corporaties. Aan de andere

gen. En misschien zelfs nadenken over een mogelijke toekomst buiten

kant stroomt er via FLOW weer geld de sector binnen: FLOW is

de corporatiesector. Een ‘spoor ’, zoals Van den Boom dat noemt.

namelijk de enige bevoegde aanvrager en ontvanger van subsidie

En daar ligt een verantwoordelijkheid voor bestuurders. ‘Het is zo mak-

uit het Europees Sociaal Fonds (ESF). In de periode 2002-2007

kelijk als je als bestuur denkt: we gaan reorganiseren of fuseren. Daarbij

ontvingen corporaties via FLOW 8 miljoen euro; in de periode

valt een aantal mensen buiten de boot. We maken een sociaal plan met

2007-2013 1,3 miljoen euro.

de bonden, en het probleem is opgelost. Maar dat kan niet. Wij mogen

arbeidsmarkt 23

Loopbaaninitiatief Noord-Nederland

• Wie: 19 corporaties in Drenthe, Groningen en Friesland

je mensen inspireren en motiveren,

• Wat: medewerkers helpen bij loopbaanontwikkeling

ook om buiten de sector te kijken. Dat

• SindS: 2007

leidt tot resultaten. Zo kwam hier een

• Betaald door de corporaties zelf met subsidie van FLOW

P&O-medewerker langs, die niet meer zoveel plezier in haar werk had. Na

MARIANNE REGTOP, LOOPBAANADVISEUR:

aangesloten corporaties. Sowieso

gesprekken bij ons is ze aan een oplei-

kijken de P&O’ers van de corporaties

ding verpleegkunde begonnen. Nu

‘Door onze gebundelde krachten kun-

altijd eerst wat we bij de negentien

loopt ze stage in een ziekenhuis. Of

nen we beter inspelen op de verande-

corporaties in huis hebben. Ook heb-

een manager van een van de aange-

ringen in de sector. Medewerkers kun-

ben al onze medewerkers recht op

sloten corporaties, die altijd al docent

nen bij ons terecht voor stages, loop-

twee loopbaangesprekken. Het doel

wilde worden. Toen zijn organisatie

baanadvies, trainingen en hulp bij het

is de vrijwillige arbeidsmobiliteit van

moest krimpen, ging hij nadenken. Na

vinden van een andere baan. Op ons

medewerkers te stimuleren, zodat ze

een aantal gesprekken bij ons, doet hij

online platform Loopbaaninitiatief.nl

zelf op zoek gaan naar een andere

nu werkervaring op als leraar.’

delen we vacatures van die negentien

baan. Met een loopbaangesprek kun

24 arbeidsmarkt SECTORPLAN WONINGCORPORATIES Om de knelpunten op de arbeidsmarkt gericht aan te kunnen pakken hebben de CAO-partijen in overleg met HRM’ers uit de branche een zogeheten sectorplan opgesteld. Hierin staan maatregelen gericht op duurzame werkgelegenheid en het stimuleren van mobiliteit. Als het Agentschap van het ministerie van SZW het plan goedkeurt, financiert FLOW de uitvoering van dit plan voor de helft en neemt de rijksoverheid de andere helft voor haar rekening. Het plan is binnenkort in het dossier Arbeidsvoorwaarden op Aedes.nl te downloaden.

Pilot mobiliteit en inzetbaarheid Amsterdam • Wie: 8 corporaties op initiatief van de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties • Wat: ervaring opdoen met samenwerken in arbeidsmobiliteit en inzetbaarheid • SindS: 2014 • Ondersteund door FLOW

MARJO VAN DER LAAN, PROJECTLEIDER MOBILITEIT EN INZETBAARHEID:

medewerkers. Ook ontwikkelen we een

‘Wij brengen de HR-managers van alle acht

probleem vormen omdat het werk voor die

aangesloten corporaties bij elkaar in een

functies gaat veranderen. We starten daar-

platform. Begin dit jaar hebben we een in-

naast een centrum waar vraag en aanbod

ventarisatie gemaakt van initiatieven in de

van werk samen zullen komen: een banen-

sector en gekeken wat er werkt. Soms zit

centrum voor Amsterdamse corporatie-

dat in het aanpassen van bestaande instru-

medewerkers. We hebben regelmatig

menten. Zo ontdekten we dat de Loopbaan-

contact met andere initiatieven, zoals met

wijzer, een online instrument ontwikkeld

het Loopbaaninitiatief in Noord-Nederland.

door FLOW, in Amsterdam niet zo goed

We leren van elkaar. Komend jaar zullen

werd gebruikt. Dus zijn wij nagegaan wat

we veel van onze projecten in uitvoering

anders moet en presenteren de corporaties

nemen.’

de Loopbaanwijzer nu anders aan hun

format waarmee managers kunnen inventariseren welk type functies op termijn een

Netwerk mobiliteit en inzetbaarheid • Wie: netwerk van 8 corporaties uit heel Nederland op

Nederland. Hun website, met alle instrumenten en informatie, delen wij met corporaties uit het hele land. Maar ook instru-

initiatief van Karin Rienstra • Wat: kennis, ervaring en instrumenten delen

menten van FLOW zoals de Loopbaanwijzer, de Stress-

• SindS: 2013

manager en de Loopbaanarchitect. Die worden nog onvol-

• Met medewerking van FLOW

doende gebruikt. Via het netwerk maken wij die initiatieven zichtbaar. De P&O’ers uit het netwerk komen regelmatig bij

K ARIN RIENSTRA, ADVISEUR OPLEIDING EN ONTWIKKELING BIJ PORTAAL:

elkaar en delen ook ervaringen via een LinkedIn-groep. Eind

‘Wij informeren corporaties en FLOW over initiatieven die

mobiliteit en inzetbaarheid klaar hebben. Dat is er nu natuur-

werken; we laten ze zien wat ze kunnen gebruiken om de

lijk al, in de vorm van de website van FLOW. We willen die

arbeidsmobiliteit en inzetbaarheid van hun medewerkers

wat aansprekender, meer vanuit de medewerker inrichten

te vergroten. We brengen vooral in kaart wat er al is. Neem

met een compleet aanbod van instrumenten. De website van

bijvoorbeeld Loopbaaninitiatief, het project in Noord-

Loopbaaninitiatief is voor ons een mooi voorbeeld.’

volgend jaar willen wij een landelijk digitaal platform over

er als werkgevers meer energie in steken. Er

drie voorbeelden). ‘FLOW neemt niet het werk van corporaties over. Je

is niets zo erg als mensen in een organisatie

moet het als corporatie wel zelf doen. FLOW faciliteert, ondersteunt en kan

hebben die er vrij laat achter komen dat ze een

als vliegwiel dienen. En met de initiatieven die wij ondersteunen gaat er

afslag hebben gemist.’

regionaal iets bloeien’, zegt Van den Boom.

En de mogelijkheden om je te oriënteren op je

Daarnaast is FLOW in de sector de enige erkende aanvrager van subsidies

werkende toekomst, binnen of buiten de sec-

voor woningcorporaties uit het Europees Sociaal Fonds. Ook stelt FLOW

tor, zijn er. Daarin speelt FLOW een belang-

een zogeheten sectorplan op: een pakket maatregelen om medewerkers

rijke rol. Vanuit een kantoor in Almere werkt

bij of om te scholen, om te stimuleren dat corporatiemedewerkers in de

een klein aantal mensen aan ontwikkeling en

toekomst ook werk hebben (zie kader over sectorplan).

leren in de sector. De tactiek van FLOW is om niet zelf grote projecten op te zetten, maar juist

En FLOW? Hoe ziet de toekomst van dat fonds eruit? Anders dan nu, denkt

om projecten te ondersteunen. Vaak regionale

Van den Boom. ‘Misschien bestaat FLOW over een jaar niet meer in de

samenwerkingsverbanden

corporaties,

huidige vorm. Misschien stellen we dan wel vast dat het een achterhaald

waar medewerkers loopbaanadvies krijgen,

concept is. Dat het niet het juiste instrument is om met de veranderingen in

opleidingen en kijkjes buiten de sector (zie de

de sector om te gaan. Of FLOW barst juist uit zijn voegen.’

van

Wat SigmaCare onder de streep oplevert.

Resultaatgerichte samenwerking leidt tot vlekkeloze uitvoering.

Renovatieopdracht van 252 flatwoningen in de Haarlemmermeer brengt BAM Woningbouw samen met SigmaCare. SigmaCare adviseert, bewaakt samen met BAM het proces, en informeert bewoners over kleur en aanpak.

Het proces loopt zo soepel dat het project binnen de tijd en het budget is gerealiseerd.

Dát levert SigmaCare dus op: een vlekkeloos proces. En een fijne buurt.

Ga voor de case naar sigma.nl/sigmacare.

is het expertisecentrum van Sigma Coatings, waarin we al onze kennis op het gebied van langetermijn-vastgoedonderhoud, verfinnovatie, kleur en duurzaamheid samenbrengen. We zijn een kennispartner voor vastgoedonderhoudsbedrijven, corporaties en zorg- en onderwijsinstellingen die zorgt voor een positieve impact op het maatschappelijke én het financiële rendement van vastgoed.

Wilt u meer weten over de toegevoegde waarde van SigmaCare?

Ga naar sigma.nl/sigmacare.

Uw resultaat telt. Sigma.

Bouwfonds wordt BPD

Ons bedrijf krijgt een nieuwe naam. Bouwfonds Ontwikkeling

zelf leven. Waar de natuur en bebouwde omgeving elkaar op

heet vanaf 1 januari 2015 BPD, afgeleid van de naam van onze

een harmonieuze manier ontmoeten. Die rust, ruimte en ge-

Europese holding Bouwfonds Property Development.

borgenheid bieden en tegelijk activiteiten aanmoedigen in de

Ons ooit zo oer-Hollandse bedrijf is uitgegroeid tot een

openbare ruimte. In ons werk kijken we naar de toekomst én

Europese gebiedsontwikkelaar van formaat die met meer dan

koesteren we het verleden. Ook de nieuwste woonwijk kan

30 vestigingen in economisch krachtige regio’s actief is op drie

oude wortels hebben en als ontwikkelaar respecteren we wat al

belangrijke woningmarkten: Nederland, Duitsland en Frankrijk.

bestond: de voormalige koekjesfabriek, de slingerende beek

Daarbij past, vinden we, een meer internationale naam die onze

of de oude beuk. Bouwen is voortbouwen, geloven we. In een

huidige rol en positie beter uitdrukt en uitdraagt.

levende omgeving proef je alle tijden.

Bij onze nieuwe naam hoort een eenduidige en heldere visie.

Bij BPD maken we ons sterk voor ‘creating living environments’.

Als u meer wilt weten over onze naamswijziging, kijkt u dan

Voor het ontwikkelen van woon- en leefomgevingen die ook

op www.bouwfonds wordt bpd.nl

28 BURENRECHTER

Handig Hoppertje

Ruziënde buren die in Utrecht of

Tarieven eenvoudiger

Oost-Brabant wonen, kunnen sinds kort terecht bij de Burenrechter. Die komt langs om te kijken wat er speelt en doet een (bindende) uitspraak als de par-

Per 1 januari 2015 vereenvoudi-

tijen er zelf echt niet uitkomen.

gen de tarieven voor Aedes-

Buren kunnen hun conflict niet

Magazine. De prijs wordt in 2015

zelf voorleggen; dat doet de

afgerond 68 euro voor leden en

woningcorporatie, de gemeente

104 euro voor niet-leden per jaar

of de politie, mits beide partijen

per abonnement. Leden van

instemmen. De procedure kost

Aedes krijgen bovendien een

elke partij 38,50 euro. De Buren-

exemplaar gratis. In 2015 ver-

rechter start als pilots bij de recht-

dwijnt het principe van: des te

bank Midden-Nederland en de

meer abonnementen, des te lager

rechtbank Oost-Brabant, om het

de prijs per abonnement. Dit sys-

aantal rechtszaken te beperken.

teem bleek te ingewikkeld. Voor

Jaarlijks leiden burenruzies zo’n

verreweg de meeste abonnees

4.000 keer tot een rechtszaak.

betekent deze tariefsverandering

www.rechtspraak.nl, zoekterm

geen verhoging van de totale kos-

‘burenrechter’

Woningcorporatie Zeeuwland probeer-

ten. Voor een aantal wel, maar

de het prototype uit en werd daar zo

dan gaat het om een erg klein

enthousiast van, dat ze het graag wil

bedrag. Deze maand krijgen alle

delen met collega-corporaties: het Hop-

abonnees van Aedes-Magazine

pertje. Dat is een uitklapbare drempel-

een brief waarin staat wat de ver-

hulp die hoogteverschillen tot 15 centi-

andering voor hen betekent.

meter kan overbruggen en geschikt is

Heeft u nog vragen, mailt u dan

voor binnen- en buitengebruik. Zeeuw-

naar aedesmedia@aedes.nl.

land gaat het gebruiken in appartementencomplexen en woningen voor senioren. ‘Dit soort mobiele oplossingen vraaan de woning en is daarom erg geschikt voor de wat oudere woningen, waar drempels een probleem vormen voor de bewoners’, vertelt directeur-bestuurder Antoine de Ceuster.

AedesMagazine al ook digita nl s. e d e op A

www.hethoppertje.nl

@BOTTOMUPKRIMP HIJ IS ER! DE PUBLICATIE OVER INITIATIEVEN ‘VAN ONDEROP’. INSPIRATIE VOOR DORP EN STAD! #KRIMPCONGRES PIC.TWITTER.COM/WZTL9ZYGBH EN BOTTOMUP.RUIMTEVOLK.NL

FOTO : HOLL ANDSE HOOGTE

gen geen bouwkundige aanpassingen

prikbord 29

Erfgoedmonitor Cultuur en Wetenschap heeft zoveel mogelijk feiten en cijfers over cultureel erfgoed verzameld in de Erfgoedmonitor.

Daarin zijn onder meer alle rijksmonumenten te vinden, waaronder ook monumentale woningen

Goed zijn voor het milieu en geld

in beheer bij woningcorporaties.

verdienen gaan lastig samen.

De Erfgoedmonitor laat ook zien

Althans, zo wordt dat gezien in

in welke staat de gebouwen ver-

de bouwwereld, schrijft journalist

keren. Gemeentelijke en provin-

Thomas van Belzen in zijn boek

ciale monumenten volgen later.

Duurzaamheidsoorlog. Volgens

Woningcorporaties beheren

hem verzet de bouwlobby zich al

zo’n 5.800 rijksmonumenten en 7.900 gemeentelijke monu-

25 jaar met succes tegen overheidseisen rond duurzaam mate-

Handig: zo’n buurman als energie-

menten.

riaalgebruik. Opdrachtgevers en

expert. Energiecoach Jimmy Vreden legt

www.erfgoedmonitor.nl

bouwers leven (te vrijblijvende)

aan een medebewoner uit op welke

milieuregels niet na en gemeente-

manieren zij energie kan besparen. Hij

ambtenaren boycotten de voor-

is één van de 14 coaches die de Amster-

schriften uit het Bouwbesluit. Van

damse corporatie Eigen Haard begin

Belzen betoogt in zijn boek dat het

2014 opleidde en gaat dit stookseizoen

ook anders kan en dat een deel van

weer aan de slag. 28 oktober start Eigen

het falende duurzaamheidsbeleid

Haard met de training van een tweede

zit in verwarring en wantrouwen.

groep energiecoaches, bestaande uit

Voor het boek interviewde hij des-

twintig huurders van Eigen Haard. Ze

kundigen, architecten, aannemers,

krijgen vijf lessen van energie-experts

leveranciers, lobbyisten en oud-

over besparen in huis op gas, water en

politici.

elektriciteit. De thema’s zijn bijvoor-

www.cobouw.nl/duurzaam-

beeld thermostaten, waterverbruik,

heidsoorlog

verwarmingssoorten, ventileren, energieverbruik en het lezen van een energierekening. Met het project wil Eigen Haard bewoners elkaar laten helpen om de energielasten omlaag te krijgen. www.eigenhaard.nl

FOTO : HOLL ANDSE HOOGTE

GELD VERSUS DUURZAAMHEID

Energiecoach

Het ministerie van Onderwijs,

30

Tom Houben Wonen Limburg

het werk van innovatie-adviseur 31 TEK ST : HANNEKE NAGTZ A AM

|

FOTO : FR ANCO GORI

ADVISEUR TOM HOUBEN VERZINT BIJ WONEN LIMBURG SLIMME OPLOSSINGEN OP HET SNIJVLAK VAN WONEN, ZORG EN WELZIJN. DAT DOET HIJ SAMEN MET PARTIJEN ALS GEMEENTEN, ZORGINSTELLINGEN, ONDERWIJSINSTELLINGEN. MET DE AANKOMENDE DECENTRALISATIES IN HET SOCIALE DOMEIN IS DIE SAMENWERKING EN INNOVATIE CRUCIAAL, ZEGT HIJ. DE WONINGCORPORATIE WIL EN KAN DAAR EEN GROTE ROL IN SPELEN.

‘M

ijn rol is om Wonen Limburg in wonen, zorg en welzijn

gericht.’ Maar, zegt Houben, de decentrali-

naar een hoger plan te tillen. In de praktijk zie ik dat

saties zijn onderdeel van een al langer

samenwerken en verbinden bijdraagt aan het welzijn

durend proces dat mensen die zorg nodig

van mensen.’ Zo beschrijft Tom Houben zijn functie als adviseur

hebben in een ‘gewone’ woning blijven

Innovatie, Kennis en Strategie. Een mooi voorbeeld vindt hij het net

wonen. ‘Aan mij de taak om de zorgen van

opgeleverde woonzorgcentrum Hushoven in Weert – afgebeeld op de

alle betrokken organisaties en mensen in

foto – ‘dat hebben mijn collega’s voor elkaar gebokst’. Wonen Limburg

kaart te brengen en er slimme oplossingen

verhuurt daar twee woningen aan VMBO Het Kwadrant. ‘Scholieren

voor te bedenken.’ Laatst kwam er een

ervaren hoe het is om in de zorg te werken. En ouderen komen met

vraag over dementie. ‘Het moment om dat

jongeren in aanraking. Dat zijn verbindingen die ik in de toekomst graag

onderwerp onder de aandacht te brengen.

vaker zie.’ Verbindingen ook tussen Wonen Limburg, de middelbare

Ik ben op zoek gegaan naar een stagiaire

school en een zorgpartij die er drie groepswoningen voor dementerende ouderen huurt.

GATEN VALLEN Verbindingen zijn hard nodig, gelooft Houben. De decentralisaties in de (jeugd)zorg slaan gaten in de zorg, verwacht hij. ‘Meer mensen wonen in een gewoon huis. Buurtbewoners weten bijvoorbeeld niet hoe om te gaan met iemand die psychoses

die kon onderzoeken wat

‘Decentralisaties vergen partijen die buiten eigen kaders kunnen denken’

heeft of zien niet zo snel dat iemand dementerend

dementie betekent voor Wonen Limburg. Vervolgens gebruiken we het contact met Alzheimer Nederland en organiseren workshops

voor

onze

medewerkers en huurders. Zodat zij signalen van dementie leren her-

is.’ Woningcorporaties kunnen helpen die gaten te vullen. Zo heeft Wonen

kennen.’ Hij noemt zichzelf een geluksvogel

Limburg met de gemeente Peel en Maas, zorg- en welzijnsinstellingen en

dat hij in zo’n brede context werkt. ‘Zeker in

Zuyd Hogescholen het Huis van Morgen, een demonstratiewoning waar

deze tijd is het heel belangrijk dat corpora-

bezoekers kunnen zien wat er mogelijk is om zo lang mogelijk in hun eigen

ties verder kijken en ontdekken.’

huis te blijven wonen. Corporaties kunnen prima aanjager zijn van dit soort innovatieve oplossingen, zegt Houben. ‘Ik zoek de grens op van onze rol daarin. Permanent of tijdelijk.’ Zolang woningcorporaties maar niet in een

NETWERK WONEN EN ZORG

keurslijf raken door wet- en regelgeving, zegt hij. ‘Dan sla je de plank com-

Tom Houben is actief in het Aedes-

pleet mis in het licht van de hele decentralisatie. Die werkt juist als partijen

netwerk Wonen en Zorg.

buiten hun eigen kaders samen oplossingen op maat kunnen bedenken.’

‘We inspireren elkaar en we hoeven niet allemaal zelf het wiel

GELUKSVOGEL

uit te vinden.’

Er ligt geen blauwdruk voor de samenwerking met gemeenten en zorgpartijen

Aedes.nl, zoekterm ‘netwerk

na 1 januari 2015. ‘Gemeente zijn over het algemeen nu nog heel intern

wonen en zorg’

TOTAALBEHEER PARKEERVASTGOED Bel voor een afspraak 088 - 002 1400 of kijk op www.parking-protection.nl KOSTENEFFICIËNT

KWALITEITSVERHOGEND

EXTRA INKOMSTEN

parking-protection.nl

VP&A is nooit ver weg als het gaat om actief VvE beheer Als VvE-beheerder neemt VP&A al vele jaren de zorg uit handen voor het VvE Beheer bij diverse woningcorporaties in Midden- en Zuid Nederland. Bewust hebben wij gekozen voor meerdere vestigingen om zo dicht bij de klant te staan. Zo zitten wij kort op de materie en kunnen wij problemen snel en adequaat oplossen indien die zich op een complex voordoen. Als onafhankelijke partij leiden wij verder alle VvEzaken in goede banen.

Bent u nieuwsgierig naar onze VvE-beheer oplossingen voor woningcorporaties? Lees ook onze advertorial in deze editie en maak een vrijblijvende afspraak. Wij laten u graag zien wat wij voor u kunnen betekenen.

Vestigingen in Oosterhout, Tilburg, Capelle aan den IJssel en Nieuwegein.

 0162 447700

info@vpagroep.nl

www.vpagroep.nl

VvE Beheer

Heeft u al inzicht in de onderhoudskosten voor de komende 15 jaar?

AWB

ziet het

groter

Weet u al wat u de komende 15 jaar aan onderhoud kwijt bent? En hoeveel u moet rekenen aan onvoorziene kosten, zoals reparatie en vervroegde vervanging? Wij zijn benieuwd wat u doet om uw totale onderhoudskosten te beheersen. Ook wij denken hierover na en delen graag onze visie hierop.

Ga naar www.AWBziethetgroter.nl

34

bedrijfsvoering 35 tek st : josĂŠ onderdenwijnga ard en christine de ruiter

|

illustr atie : a ad goudappel

Doe open!

Aedes-benchmark maakt woningcorporaties transparant

36 Een restaurant, hotel, vakman of verzekering, mensen vergelijken tegenwoordig voordat ze kiezen. Ook nonprofitorganisaties staan bloot aan reviews. Wie recent een kind heeft begeleid bij het kiezen van een middelbare school kent de websites waar open en bloot staat hoe de school presteert. Ook een huurder zal binnenkort met een paar klikken alles te weten kunnen komen over zijn woningcorporatie. Al heeft hij minder te kiezen, hij mag er wel wat van vinden. Wat is het nut van een benchmarksysteem en wat kunnen corporaties doen om het niet alleen zo transparant, maar ook zo eerlijk en waardevol mogelijk te maken?

AEDES-BENCHMARK Onder leiding van PwC werkt Aedes

We zijn dol op rankings: lijstjes van ‘de beste en de slechtste’.

Organisaties vrezen ze. De ervaringen in het voortgezet onderwijs

met corporaties, KWH en andere partijen

bevestigen dat transparantie het beste wapen is tegen lijstjes die geen

uit de volkshuisvesting aan de meer-

recht doen aan de volledigheid. Trouw kondigde in 2012 aan na vijftien

dimensionale Aedes-benchmark. In deze

jaar te stoppen met de publicatie Schoolprestaties. Ouders konden inmid-

eerste editie wordt bedrijfsvoering gere-

dels elders terecht voor schoolinformatie. De meeste gegevens, zo con-

lateerd aan kwaliteit. KWH is verant-

cludeerde de krant, biedt Schoolkompas, een van de afgeleide producten

woordelijk voor de bouwsteen kwaliteit.

van de benchmark van de VO-raad.

Om te komen tot eenduidige definities

Zelf het heft in handen nemen loont dus. Alleen een sector die zelf zijn

die vergelijken beter mogelijk maken,

gegevens publiceert, kan de gegevens die er toe doen onder de aandacht

vroeg Aedes corporaties om extra gege-

brengen met zo min mogelijk ruis op de lijn.

vens te leveren. Ook werken we in dit

Woningcorporaties staan nog aan het begin vergeleken met het onder-

proces samen met het Centraal Fonds

wijs en de zorg. In november informeren woningcorporaties de samen-

Volkshuisvesting (CFV), Waarborgfonds

leving voor het eerst landelijk over hun prestaties met de eerste rappor-

Sociale Woningbouw (WSW) en het

tage van de Aedes-benchmark. Dat lijkt heel simpel. Je verzamelt gege-

ministerie van BZK. Op 20 november

vens, zorgt dat ze goed te vergelijken zijn en publiceert ze. De werkelijk-

worden de eerste resultaten van de

heid is complexer. Want wat meet je precies en hoe? Daarnaast zijn

Aedes-benchmark gepresenteerd aan

er fundamentele vragen. Zoals wat heeft het voor nut om in de bench-

het ledencongres van Aedes.

mark ook het oordeel van de huurder mee te nemen?

DEFINITIES Benchmarken is niet nieuw voor veel corporaties. Zij vergelijken al langere tijd onderling hun prestaties. Bijvoorbeeld via de Aedex/IPD

bedrijfsvoering 37

corporatie vastgoedindex, de CIP van het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) of met een systeem van Berenschot. En sinds twee jaar met het dashboard van het Corporatie Benchmark Centrum (CBC).

Benchlearning – een stap verder – blijft lastig.

Een veelgehoorde klacht is het grote verschil in definities waardoor werkelijk vergelijken op resultaten lastig is. De Huismeesters in Gronin-

‘We werken met geld van de huurders. Dus is het logisch dat je helder maakt waar je dat aan uitgeeft en wat het maatschappelijk oplevert’

gen bijvoorbeeld vergelijkt al zeven jaar zijn prestaties met een paar andere corporaties.

Directeur Peter Hillenga: ‘Dat liep af en toe hoog op omdat niet altijd

van het CFV publiceerde de regionale pers

duidelijk is wat achter de cijfers zit. Nu hebben we besloten niet meer te

al vergelijkingen tussen de corporaties in de

discussiëren over de waarde van het getal, maar gaan we dieper in op de

Stedendriehoek over bijvoorbeeld bedrijfslas-

inhoud.’ De resultaten gebruikt hij om met de RvC en het management

ten, kosten bestuur/toezicht en personeels-

de bedrijfsprocessen te toetsen.

omvang. Van Asten: ‘Omdat corporaties deze posten niet eenduidig vastleggen, klopte dat

Het voordeel van overeenstemming over de definities, is dat het ook

nooit helemaal. Dat gaat nu veranderen. Onze

de deur openzet naar verregaande transparantie. De eerste rapportage

uitdaging in de branche komende tijd is dat we

van de Aedes-benchmark zou eigenlijk alleen een globaal branchebeeld

ons niet blindstaren op benchmarkscores, maar

tonen. Inmiddels heeft Aedes besloten om corporaties toestemming te

ons focussen op de inhoud. Uiteindelijk is de

vragen daar al dit jaar ook hun individuele benchmarkpositie aan toe te

benchmark een middel, geen doel.’

voegen. Deze cijfers bieden ook op corporatieniveau een genuanceerder beeld dan de huidige cijfers over bedrijfsvoering.

VERBETEREN

Richard Sitton, lid raad van bestuur van Woonbron in Rotterdam, vindt

Het is hoog tijd voor maximale transparantie,

dat een goed plan. In navolging van het onderwijs zouden ook corpora-

vindt ook directeur Sjoerd Hooftman van

ties maximale transparantie en verantwoording aan de samenleving

Kwaliteitscentrum Woningcorporaties Huur-

moeten nastreven, vindt Sitton, die ook in de klankbordgroep van de

sector (KWH), die huurdersoordelen meet

Aedes-benchmark zit. ‘We werken met geld van de huurders. Dus is het

voor corporaties. ‘We hebben geen tijd meer

logisch dat je helder maakt waar je dat aan uitgeeft en wat dat maat-

om dit soort exercities eerst achter het gordijn

schappelijk oplevert.’ Sitton: ‘Zie de benchmark niet als afrekeninstru-

te doen. De druk vanuit politiek en samen-

ment maar als aanmoediging en uitdaging om te verbeteren. Woonbron

leving is nu erg hoog. We moeten in november

was een dure organisatie. Besparen, aanscherpen en verbeteren heeft

meteen laten zien dat we maximale transparan-

hoge prioriteit.’ Woonbron zal zeker toestemming geven voor publicatie

tie nastreven.’ Bovendien, stelt hij, maakt het

van zijn benchmarkpositie. Sitton: ‘Er is altijd een mogelijkheid dat an-

je ook weerbaarder in de politieke waan van

deren op basis van de uitkomsten te snel hun conclusies zullen trekken.

de dag. ‘Als je als branche je feiten duidelijk

Maar dat voorkom je niet. Daarom is het beter om uit te gaan van onze

op een rij hebt, kun je richting Tweede Kamer

kracht en zelf de regie te nemen.’

en minister makkelijker onderbouwen hoe een bepaald idee of voorstel in de praktijk zal

Ook Mitros in Utrecht heeft geen moeite met openheid over zijn bench-

uitpakken.’

markpositie. Directeur Henk-Peter Kip: ‘We zijn te lang met elkaar bezig geweest, in plaats van met de buitenwereld. Als we nu deze stap niet

Een belangrijke voorwaarde daarbij vindt

zetten, doen anderen het voor ons. Nu zijn we in de positie voor een

Hooftman, dat je niet alleen naar de harde

dubbelslag: transparantie door harde data in combinatie met het onder-

cijfers kijkt. Hij is dan ook blij dat voor het

liggende verhaal.’ Liesbeth van Asten, van Rentree in Deventer, heeft

eerst de harde cijfers over bedrijfsvoering met

al ervaring met ranking. Gebaseerd op gegevens uit jaarverslagen en

‘zachte’ componenten zoals huurdersoordelen

38 bedrijfsvoering

gecombineerd worden. Dat moet leiden tot een genuanceerd beeld over

basisdienstverlening. Of, in de toekomst, het

wat goed gaat en beter kan. Informatie over wat huurders van hun

vertrouwen in de corporatie. Van huurders,

corporaties vinden, is volop aanwezig. Maar tot nu toe werd die infor-

maar ook van stakeholders. Juist die combina-

matie vooral gebruikt om te meten of er in klantvriendelijkheid een

tie van ‘hard en zacht’, leidt niet alleen tot

tandje bij moest.

nieuwe inzichten voor verbetering, maar is

‘We halen directe informatie uit het huurdersonderzoek’, vertelt

een goede basis voor verantwoording. ‘Aan je

Henrine Pothoff van Sité in Doetinchem. ‘Aan welke informatie hebben

stakeholders, je huurders, je RvC. Die krijgen

onze huurders bijvoorbeeld behoefte? Daar passen we dan onze website

zo werkelijk inzicht of een corporatie zijn

weer op aan.’ Toch is Sité enige tijd geleden tijdelijk gestopt met de

zaken op orde heeft.’

huurdersonderzoeken. ‘Je krijgt zoveel informatie. Maar waar draait het

Toch begrijpt ook Hooftman wel dat niet iede-

nou eigenlijk echt om? Die focus willen we nu eerst aanbrengen in de

re corporatie erop zit te wachten om in novem-

organisatie voordat we ermee verder gaan. We stoppen onze energie

ber met de billen bloot te gaan. ‘Sommige

voorlopig eerst in persoonlijk contact, bijvoorbeeld in huurdersdebatten

corporaties kunnen weinig slecht nieuws meer

die een schat aan informatie opleveren.’

gebruiken. Hebben flink in hun organisatie

Ook De Huismeesters houdt eens in de paar jaar een groot klant-

moeten snijden. Dat kan weerslag hebben op

tevredenheidsonderzoek, vertelt directeur Hillenga. ‘Vooral het inzoo-

je huurderstevredenheid. Dan is het extra zuur

men op wijkniveau is voor ons relevant. We bekijken wat we aan onder-

dat je heel erg je best doet, maar toch niet goed

houdsprogramma’s hebben gedaan en hoe dat gewaardeerd wordt. Dat

scoort. Het biedt je wel de gelegenheid om

bespreken we in onze wijkteams. Of we vragen naar de tevredenheid

in volgende jaren te laten zien dat de weg

over de snelheid van het oplossen van klachten. Dat bespreken we dan

omhoog gevonden is.’

met onze onderhoudsdienst.’

BETROKKENHEID Volgens Sjoerd Hooftman van KWH kun je veel meer met die informatie. Zijn organisatie en collega USP zijn in de corporatiebranche de

Kies je middelbare school

twee belangrijkste bureaus die huurderstevre-

In 2008 startte brancheorganisatie

Vensters-VO combineert de ‘harde’ resul-

denheid toetsen en nu samenwerken voor de

VO-raad het project Vensters voor ver-

taten van de Onderwijsinspectie zoals

Aedes-benchmark. ‘Nooit eerder relateerden

antwoording, inmiddels omgedoopt tot

examenresultaten en uitval, met informa-

we deze gegevens voor de hele sector aan

Vensters-VO. Een van de redenen daar-

tie over tevredenheid van ouders en leer-

andere data’, vertelt Hooftman. En juist als het

voor was de jaarlijkse publicatie School-

lingen en activiteiten van de school op

gaat om verantwoording is het belangrijk om

prestaties van dagblad Trouw, die scholen

bijvoorbeeld veiligheid en zorgleerlin-

dat wel te doen, stelt hij. ‘Stel je geeft weinig

in het voortgezet onderwijs een rapport-

gen. Het beeld dat zo ontstaat doet zowel

uit aan onderhoud, maar je huurders zijn toch

cijfer gaf op basis van de prestaties van

recht aan de vraag van de samenleving om

dik tevreden over de staat van hun huizen. Dan

leerlingen in de kernvakken van het

transparantie, als aan de prestaties van

geeft dat een ander beeld dan alleen die uit-

schriftelijk examen. Een doorn in het

een school. Inmiddels doet 97 procent van

gaven.’ Daarom gaat het erom de harde finan-

oog van de branche, omdat de ranking

alle scholen in het voorgezet onderwijs

ciële cijfers te verbinden met de zachte kant,

gebaseerd was op een zeer beperkt aantal

mee. Op hun eigen websites tonen ze hun

zoals de waardering van huurders voor de

resultaten.

benchmarkprestaties op allerlei velden.

Verwezenlijk uw visie met onze technologie

Innovatieve gevelsystemen Laat u niet in uw ontwerp beperken en ontdek de vele creatieve mogelijkheden van ROCKWOOL gevelsystemen. Bekijk onze innovatieve buitengevelisolatiesystemen en geventileerde gevelsystemen op www.rockwool.nl/gevelsystemen

feiten & cijfers 41 TEK ST : HANNEKE NAGTZ A AM

WIE BETAALT ALS HET MISGAAT? Een woningcorporatie kan eigenlijk niet failliet. Financiële problemen worden opgevangen door de sector zelf en in het uiterste geval door het Rijk en de gemeenten. Door die drielaagse zekerheidsstructuur kunnen corporaties onder meer lenen tegen gunstige rentetarieven.

Sinds de oprichting van het WSW in 1983 is nog nooit een beroep gedaan op de obligoverplichting (2) of de overheid (3): zelfs bij Vestia was het saneringstraject (1) voldoende.

3 2 1

RIJK & GEMEENTEN

Het Rijk en de gemeenten verstrekken het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) renteloze leningen: 50 procent Rijk, 25 procent gemeente(n) waarin de corporatie actief is, 25 procent andere Nederlandse gemeenten.

WSW & CORPORATIES

Het WSW neemt rente- en aflossingsverplichtingen van de corporatie over. Daarvoor put het WSW uit haar borgstellingsreserve of risicovermogen (498 miljoen euro in 2013). Komt die onder een bepaald niveau, dan vraagt het WSW een verplichte financiële bijdrage van alle corporaties. Voor deze obligoverplichting (3,2 miljard euro in 2013) reserveren woningcorporaties geld op hun begroting.

DE WONINGCORPORATIE

De financiële middelen van de corporatie vormen de eerste zekerheid: de liquiditeitspositie en het eigen vermogen. Kan een corporatie niet aan haar financiële verplichtingen voldoen, dan stuurt het WSW de corporatie naar het Centraal Fonds Volkshuisvesting voor saneringssteun. Het CFV beheert een saneringsfonds dat door alle corporaties wordt gevuld via de saneringsheffing (in 2014 460 miljoen euro, gemiddeld 202 euro per zelfstandige wooneenheid).

42

BASTIAAN VAN PERLO TEK ST : MARJON VAN WEERSCH

|

FOTO : JEROEN POORT VLIE T

welk moment was u het moedigst?

8 Op

‘In een café sprong ik zonder aarzelen

2

tussen twee meppende ruziemakers.

Dat was even flink duwen en trekken.

Gelukkig bemoeiden toen anderen zich er ook mee.’

moet de hoogte van de huur van afhangen?

21 Waar 2 ‘De huurhoogte mag afhangen van de

marktsituatie. Maar het maximum moet wel gebaseerd zijn op objectieve kenmerken van de woning, zoals het sanitair en de oppervlakte. En dus niet afhankelijk zijn van eventuele schaarste.’

welk huis 1 Aan bewaart u de beste herinneringen en waarom?

‘MIJN STUDENTENHUIS IN MAASTRICHT. WE WOONDEN DAAR MET ZEVEN JONGENS IN EEN HUIS MET EEN GROTE TUIN. DAT WAS HEEL GEZELLIG.’ 16 MIN OF MEER PERSOONLIJKE VRAGEN EN 16 VRAGEN OVER SOCIALE HUIS VESTING. DEZE KEER IS HET BASTIAAN VAN PERLO DIE BLIND DE VRAGEN KIEST.

wilt u nooit meer 4 Wie spreken?

‘Een man als Wilders. Ik heb hem weliswaar nog nooit gesproken, maar dat hoeft ook niet. Hij zendt alleen maar en dan is een gesprek zinloos. Met Kees Verhoeven (D66) ben ik het ook niet eens, maar die kan wel luisteren.

Dus die zou ik wel willen spreken.’

3

16/32 43

wordt u in uw werk blij van?

28 Waar

‘Als het me lukt de soms complexe

vindt u 12 Wat zo belangrijk

dat u het wilt meegeven aan de volgende generatie?

huurmaterie in begrijpelijke woorden voor huurders te vertalen. Met de huursombenadering ben je dan bijvoorbeeld wel een tijdje bezig.’

24

Als u de baas was van Aedes, wat zou u als eerste doen?

‘SOLIDARITEIT. OOK AL HERKEN JE ELKAAR NIET MEER ALS ÉÉN GROEP, MENSEN HEBBEN NOG GENOEG GEMEENSCHAPPELIJKHEDEN OM TE DELEN.’

‘Mijn eerste afspraak zou een bezoek aan de Woonbond zijn. Ik zou ervoor zorgen dat onze agenda de komende periode dezelfde zou zijn. De Woonbond en Aedes hebben elkaar nu hard nodig om de druk van buiten aan te kunnen.’

30

Waar zijn woningcorporaties voor nodig?

‘Om het grondrecht op wonen in een moderne samenleving concreet te maken. En dat vraagt om meer dan de markt kan.’

7

Waarover heeft u voor het laatst wakker gelegen?

‘Ik werk op een kantoor waar ik veel papieren heen en weer schuif. Maar dat doe ik om mensen te helpen op

De druk op de huurders zorgt voor veel

een prettige manier te wonen.’

ties. Doen we wel genoeg? Bewegen we niet te veel mee of juist te weinig?’

19

13

Uw buurmeisje van acht vraagt wat voor werk u doet. Wat antwoordt u?

Amsterdamse huurdersorganisaties.

interne onrust in de belangenorganisa-

Waar moeten corporaties eens mee ophouden?

En waar moeten ze mee doorgaan?

‘Corporaties moeten zich realiseren dat ook de ontwikkelingen op de particuliere huurmarkt relevant zijn voor huurders en voor de woningmarkt.

‘Dat valt niet in meters uit te drukken.

Je kunt heel plezierig wonen in een kleine woning. Heb ik zelf ook gedaan. Ik denk ik in ieder geval dat we behoorlijk dicht op elkaar kunnen wonen. Daarom zijn steden ook zo kansrijk voor de toekomst. In een stad als Amsterdam kunnen er nog flink wat woningen bij. De verdichting hoeft niet te stoppen.’

sociale huurwoningen heeft 26 Hoeveel Nederland nodig?

‘We moeten zoveel mogelijk sociale huurwoningen behouden. En hoe betaalbaarder hoe beter. Dat is ook goed voor onze economie. Dan blijft er voor huurders ruimte om te consumeren.

En kan Nederland haar economische

‘Over de spanningen binnen de

onvrede en dat komt ook tot uiting in

vierkante meter heeft een mens nodig om 23 Hoeveel prettig te wonen?

16

Op welke persoonlijke vraag zou u geen antwoord geven?

concurrentiepositie in de wereld behouden. Maar in Amsterdam gaan de huren nu zo snel omhoog dat mensen echt bezuinigen op hun uitgaven.’

maakt een wijk goed om in te wonen?

27 Wat

‘De mensen zelf zijn het belangrijkste. Die moeten er met elkaar willen wonen en kunnen samenleven. En elkaar daar de ruimte voor gunnen.’

‘Er zijn niet veel vragen die ik niet zou beantwoorden. Ik probeer vertrouwen in mensen te houden tot het tegendeel bewezen is. Die open houding heb ik ook als ik vragen beantwoord.’

wat voor nest komt u?

9 Uit

‘Ik kom uit een progressief, maat-

Zeker in een stad als Amsterdam. Cor-

schappelijk betrokken gezin en was

poraties zouden meer aandacht aan die

de eerste in de hele familie die ging

BASTIAAN VAN PERLO (1968) is adviseur

ontwikkelingen moeten geven. En ze

studeren. Mijn vader heeft zelf in

Belangenbehartiging en Beleid van

moeten natuurlijk gewoon doorgaan

de avonduren hard bij bijgeleerd.

de Huurdersvereniging Amsterdam.

met hun kerntaak: het betaalbaar

Hij was heel trots dat ik naar de

Hij is econoom en werkte eerder voor

verhuren van sociale woningen.’

universiteit ging.’

milieu- en antiracisme-organisaties.

ANTWOORDEN OP

BRANDENDE

VRAGEN

IN 2013 KWAMEN

45 MENSEN

OM BIJ EEN WONINGBRAND

EN VIELEN ONGEVEER 600 GEWONDEN

ONDER DE DODEN

IN NEDERLAND RUKT

DE BRANDWEER JAARLIJKS

ZIJN 13

benieuwd n aar de antwoo rden op uw bra ndende vragen?

65-PLUSSERS

ZO’N 7.000 KEER

UIT VOOR EEN WONINGBRAND

3 MINUTEN HEBBEN BEWONERS

OM ZICH IN VEILIGHEID

TE BRENGEN BIJ EEN

WONINGBRAND

= 1.000

HOE LANG DUURT HET GEMIDDELD

DE VLUCHTWEG TOT EEN VOLGENDE VEILIGE RUIMTE

VOOR DE BRANDWEER KAN BLUSSEN?

MAG MAXIMAAL 30 METER ZIJN

ONTDEKKINGSTIJD

EEN MENS KAN GEMIDDELD

13 MIN

MELDTIJD

2 MIN

OPKOMSTTIJD

8 MIN 7 MIN

INZETTIJD BLUSTIJD

30 MIN

TOTAAL

60 MIN

30 SECONDEN DE ADEM INHOUDEN DE VLUCHTWEG KAN

IN 1 M PER SEC AFGELEGD WORDEN

BRANDWERENDE GND-DEUREN BIEDEN U ZEKER

30 OF 60 MINUTEN VEILIGHEID

Hoe weet u zeker dat uw brandwerende deuren ecHt voldoen aan de eisen?

Simpel, kijk aan de scharnierzijde van de deur. Ziet u daarop het speciale brandlabel van GND? Dan is de deur gegarandeerd 30 of 60 minuten brandvertragend. Op het label leest u om hoeveel minuten het gaat en ziet u bovendien hoe de deur is geleverd en wie verantwoordelijk is voor plaatsing en controle. Met het GND-label controleert u dus eenvoudig en snel de veiligheid en prestaties van de deur. Kies voor zekerheid, vraag ernaar bij uw toeleverancier.

Neem geen risico. De GND-deur, een veilig gevoel.

Met GND-GaraNtie kiest u voor: Lid van:

www.gnd.nl

werk aan wonen 45 TEK ST _ PE TER HENDRIK S

FUNCTIES

BEDRIJF

PLAATS

Bestuursvoorzitter

t Goede Woonhuys

HILVERSUM

Leden raad van commissarissen

Woonstichting Vooruitgang

SASSENHEIM

Wsg zoekt rvc-lid met kennis van zorgvastgoed

WSG

GEERTRUIDENBERG

Bestuurscontroller

TBV Wonen

TILBURG

Controller

Bernardus Wonen en Brabantse Waard

OUDENBOSCH

Ervaren senior medewerker bedrijfsbeheer

Woningstichting Brummen

BRUMMEN

Financieel medewerker

Woningbouwvereniging Langedijk

NOORD-SCHARWOUDE

Planning & control specialist

Woonlinie

ZALTBOMMEL

Adviseur i&a (36 uur, voor anderhalf jaar)

Brabantse Waard en Bernardus Wonen

ZEVENBERGEN

Applicatieadviseur (36 uur per week)

Woonstad Rotterdam

ROTTERDAM

Functioneel beheerder

Woonbedrijf ieder1

DEVENTER

Manager informatisering & automatisering

Zayaz en Alleewonen

‘S-HERTOGENBOSCH

Mitros

UTRECHT

Velison Wonen

IJMUIDEN

Bestuurssecretaris (m/v)

Stichting Woningbeheer Betuwe

LIENDEN

Jurist, Amsterdam, 36 uur

Eigen Haard

AMSTERDAM

Adviseur vastgoedsturing

GroenWest

WOERDEN

Projectmanager sectorplan woningcorporaties

Fonds leren en ontwikkelen wooncorporaties (FLOW)

ALMERE

Woonstad Rotterdam

ROTTERDAM

Zayaz

‘S-HERTOGENBOSCH

Viveste

HOUTEN

Manager onderhoud & projectmanagement

Havensteder

ROTTERDAM

Teamleider klant

SOR

ROTTERDAM

Directie/RvB/RvC

Financieel/Administratief

ICT

Management Manager vastgoedontwikkeling Projectontwikkeling Manager vastgoed v/m (doelgerichte peoplemanager) Staf

Strategie en Beleid

Technisch toezicht Projectleider techniek Technisch uitvoerend Allround onderhoudsmedewerker met specialisme Verhuur en Verkoop Verhuurmedewerker Woningbeheer, Wijkbeheer en Leefbaarheid

|

BEELD _ CURVE

OP ZOEK NAAR EEN BAAN BIJ EEN WONINGCORPORATIE OF WONINGBOUWVERENIGING? HIERNAAST EEN OVERZICHT VAN DE ACTUELE ONLINEVACATURES. BEKIJK DE VACATURE OP WWW.WERKAAN WONEN.NL.

46

Daphne Braal

‘FINANCIEEL TOEZICHTHOUDER MOET ONAFHANKELIJK ZIJN’

toezicht 47 TEK ST : QUINTEN SNIJDERS

Daphne Braal pleit voor een toezicht onafhankelijk van het ministerie, tégen saneringen uitgevoerd door het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) en voor meer tijd om de veranderingen door te voeren uit de novelle van minister Blok bij de herziening op de Woningwet. ‘We kunnen leren van de fouten die zijn gemaakt bij de brutering in de jaren 90. Dit is net zo ingrijpend, neem de tijd.’

|

FOTO ’ S : MARK PRINS

Waarom is toezicht ondergebracht bij het ministerie een probleem?

‘De minister is verantwoordelijk voor de volkshuisvestelijke ambities van corporaties. Als je dan de minister laat afwegen tussen volkshuisvestelijke ambities en financiële mogelijkheden, loop je het risico dat de ambities altijd de boventoon voeren. Buitengewoon onverstandig. De financieel toezichthouder moet tegenwicht kunnen bieden tegen té grote volkshuisvestelijke ambities. En als minister Blok het toezicht dan toch onder verantwoordelijkheid van het ministerie wil plaatsen, moet hij in ieder geval bij wet de onafhankelijkheid van dat toezicht regelen. Maar het wetsvoorstel biedt hiervoor geen enkele waarborg.’

Hoe onafhankelijk is uw ideale toezichthouder?

‘Zoals nu in de herziene Woningwet staat, die na goedkeuring door de ‘Ik ben toezichthouder, dat is mijn vak.

Tweede Kamer nu in de Eerste Kamer ligt: een Financiële Autoriteit

Het is de rode draad in mijn carrière’,

Woningcorporaties op afstand van het ministerie met ZBO-status, met

aldus Daphne Braal. ‘Tijdens mijn studie

extra taken en eigen bevoegdheden. Zo moet het. Ik heb de Tweede

Bestuurskunde hield ik me bezig met vraag-

Kamer gezegd: het juiste besluit hebt u al genomen. Dus hoog tijd dat

stukken over verzelfstandiging en privatise-

de Kamer het debat met de minister aangaat over de organisatie van het

ring, hoe een overheid omgaat met publieke

toezicht. Dat Kamerleden Blok vragen het voorstel uit de novelle te

belangen, op het grensvlak van publiek en

halen, waarin het CFV wordt opgeheven en het toezicht bij de minister

privaat.’ Toen ze vorig jaar het stokje overnam

wordt ondergebracht.’

van Jan van der Moolen als directeur van het slechts twee jaar ervaring in de volkshuisves-

Is met een onafhankelijke Financiële Autoriteit Woningcorporaties het toezicht goed geregeld?

ting, maar kon ze wel terugkijken op een car-

‘Nee. Dan moeten we af van de huidige versnippering. Financieel toe-

rière van bijna vijftien jaar in het toezicht. Eerst

zicht zit nu bij het CFV en sinds januari van dit jaar houdt de Inspectie

hield ze zich als ambtenaar bij het ministerie

Transport en Leefomgeving (ILT) toezicht op governance, integriteit en

van Economische Zaken bezig met mededin-

rechtmatigheid bij corporaties. Bij de behandeling van de cases tijdens de

gings- en marktwerkingsbeleid. Later werkte

parlementaire enquête hebben we gezien dat die dingen vaak samen-

ze aan de kant van de toezichthouders zelf,

hangen: heeft een corporatie een financieel probleem, dan is er vaak ook

in verschillende managementfuncties bij tele-

een governance- of een integriteitsprobleem, en omgekeerd. Toezicht-

comwaakhond OPTA. Die ervaring kan ze nu

houders kunnen elkaar natuurlijk opzoeken en dat doen wij ook met de

goed gebruiken, in een sector die de afgelopen

ILT. Maar het is logischer dat je dat vanuit één organisatie doet.’

Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV), had ze

jaren opgeschrikt werd door incidenten. Een sector ook waar in de komende jaren veel verandert, met name in het toezicht.

Wordt het toezicht volgens u beter geregeld in de novelle?

‘Nee. Wij hebben als CFV één grote zorg: dat

U noemt het toezicht op de volkshuisvestelijke prestaties nu niet.

‘Dat ligt ook bij de ILT. Die jaren daarvoor lag het bij het ministerie, maar dat heeft er nooit echt invulling aan gegeven. Ook niet aan het beleidskader. Het is vooral ad hoc-beleid geweest. Dat is niet de juiste manier.’

de minister het CFV wil opheffen als onafhan-

Hoe dan wél?

kelijke toezichthouder en het financieel toe-

‘Eerst definiëren wat het volkshuisvestelijke prestatietoezicht eigenlijk

zicht onderdeel te maken van het ministerie. En

moet inhouden. In de nieuwe Woningwet krijgen gemeenten een

dat hij de sanering wil laten uitvoeren door het

belangrijke rol om inhoudelijke prestatie-afspraken te maken met corpo-

WSW. Dat is een recept voor ongelukken.’

raties. In dat geval zou de toezichthouder zich in het volkshuisvestelijke

48

prestatietoezicht kunnen beperken tot systeemtoezicht: controleren of er afspraken worden gemaakt en of die worden nagekomen. Zolang de toezichthouder zich niet hoeft uit te spreken over de inhoud van de afspraken kun je het prestatietoezicht heel goed combineren met financieel toezicht en de andere toezichtsvelden.’

Wat vindt u van hoe de sanering van woningcorporaties nu in de novelle staat?

‘Ook de saneringstaak trekt de minister naar zich toe. In de novelle staat dat het WSW de saneringstaak in de toekomst uitvoert. Het WSW is een privaatrechtelijke organisatie, van en voor woningcorporaties. Een les uit de parlementaire enquête is toch wel dat zelfregulering in deze sector niet de juiste weg is.

Sanering is een publieke taak. Het gaat uiteindelijk om het publieke belang van continuïteit van het sociaal bezit. Bovendien loopt de over-

ervan uit dat de scheidings- en splitsingsvoorstellen al in 2015 op tafel

heid het risico als achtervanger in de zeker-

komen. Echt onhaalbaar. De nieuwe wet leidt de komende jaren tot een

heidsstructuur. Het gaat dus uiteindelijk om

ingrijpende stelselherziening met een enorme impact op corporaties én

geld van de belastingbetaler. Daarom hoort

de toezichthouder. Allereerst moeten we het bezit waarderen op markt-

ook de sanering in publieke handen te liggen.’

waarde. Vervolgens moeten corporaties hun organisatie inrichten op

Dan iets anders: de splitsing of scheiding van corporaties in een DAEB-tak, waarvoor staatssteun in de vorm van overheidsachtervang is toegestaan, en een nietDAEB-tak. Gaat dat goedkomen?

"marktwaardesturing". Ze moeten hun hele vastgoedadministratie op orde krijgen, de keuze maken tussen een administratieve of juridische scheiding en met gemeenten spreken over de overheveling van bezit naar de niet-DAEB-tak. Pas daarna kan de corporatie een scheidingsvoorstel opstellen. Ondertussen moeten wij als financieel toezichthouder ons toezichtskader en onze beoordelingsmodellen aanpassen om alle scheidingsvoorstellen te kunnen beoordelen en toezicht op basis

‘Het CFV maakt zich vooral zorgen over het

van marktwaarde te kunnen houden. Wij denken dat, als je dit zorg-

door de minister voorgestelde tijdpad: hij gaat

vuldig wilt doen, je niet eerder dan begin 2017 kunt verwachten dat corporaties scheidings- of splitsingsvoorstellen indienen.’

HERZIENING WONINGWET EN NOVELLE

Dus de minister wil te snel.

‘Ik denk dat wat hij wil, niet haalbaar is. Dit vraagt een doorlooptijd van een aantal jaren.

De Tweede Kamer stemde in juli 2012

des kunnen reageren op de novelle.

We kunnen leren van de fouten die zijn

unaniem in met het wetsvoorstel om de

Het definitieve wetsvoorstel voor her-

gemaakt door de gehaaste invoering van de

Woningwet te herzien. In november

ziening van de Woningwet (inclusief

brutering. Dit is net zo ingrijpend, neem de

2012 liet minister Blok weten alsnog

de novelle) is op 20 juni 2014 naar de

tijd. Maar we moeten niet achterover leunen.

een aantal maatregelen uit het regeer-

Tweede Kamer verzonden. Volgens de

Want als je over een paar jaar die systeem-

akkoord in de wet te willen opnemen

planning behandelt de Tweede Kamer

wijziging gerealiseerd wilt hebben, moet

via een zogenaamde novelle. Inmiddels

het wetsvoorstel (inclusief novelle en

iedereen nu keihard aan de bak.’

hebben belangenvertegenwoordigers

Memorie van Toelichting) in de tweede

waaronder Aedes in verschillende ron-

week van december 2014.

Dit is geen uitsteltactiek?

‘Nee, zeker niet. Ik vind overigens wel dat de

toezicht 49 Daphne Braal (1970) zit sinds 2011 in de directie van het Centraal Fonds Volkshuisvesting. Ze hield zich onder meer bezig met de problemen bij woningcorporatie Vestia. Sinds oktober 2013 is Braal directeur van het CFV. Zij studeerde bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en specialiseerde zich in

duidelijke uitspraak zou doen over hoeveel ruimte er in de toekomst nog

verzelfstandiging, privatisering

kan zijn voor zelfregulering in de corporatiesector.’

en toezicht. Ze werkte bij het

vervulde Braal diverse manage-

Wat is nu de situatie met de derivaten bij corporaties? Jullie hebben niet zo lang geleden nog de ‘Stresstest derivaten’ uitgebracht.

mentfuncties bij de OPTA, de

‘Bij de laatste stresstest, peildatum 31 december 2013, voldeden alle

toezichthouder op de telecom-

corporaties aan de buffereis van 2 procent. Maar na die tijd is de rente

sector.

weer behoorlijk gezakt, waardoor er inmiddels weer een aantal corpora-

ministerie van Economische Zaken. Tussen 2002 en 2011

ties niet voldoet aan de buffereis. Corporaties moeten dat actief melden bij het CFV en de meesten hebben dat ook gedaan. Ze moeten vervolgens in overleg met het CFV een plan van aanpak opstellen om weer aan de buffereis te kunnen voldoen.’

ming over de novelle totdat de parlementaire

Hebt u nu het idee dat iedereen beseft dat derivaten risicovol kunnen zijn?

enquêtecommissie haar rapport heeft uitge-

‘Ja. Doordat er heel gedetailleerde gedragsregels zijn gekomen: de

bracht. Daarna moeten we zo snel mogelijk

Beleidsregels Derivaten. En ook omdat wij als toezichthouder scherp op

door. Want we wachten al vijftien jaar op bete-

naleving van die regels letten. Als je naar andere semipublieke sectoren

re wetgeving.’

als onderwijs, waterschappen of gemeenten kijkt, loopt de corporatie-

Tweede Kamer moet wachten met besluitvor-

Dan de verhouding tussen het CFV en het WSW. Er lijkt sprake te zijn van frictie…

sector nu voor. Die gaat van bad practice naar best practice.’

‘Op een aantal punten verschillen we van

Het CFV doet nu onderzoek naar tussenpersonen en externe treasury-adviseurs die betrokken waren bij het afsluiten van derivatencontracten. Hoe loopt dat?

mening met het WSW. Dat kwam ook naar

‘We hebben de afgelopen jaren zelf de gedragingen van tussenpersonen

voren bij het rondetafelgesprek over de novelle

en externe adviseurs onderzocht. Naar aanleiding daarvan hebben we

in de Tweede Kamer. Dat is niet erg, het is

recent 27 corporaties gevraagd om nog eens goed te kijken naar de par-

eigenlijk zelfs logisch. Want het WSW is het

tijen waarmee ze zaken gedaan hebben en af te wegen of een forensisch

privaatrechtelijke borgingsinstituut, en wij zijn

onderzoek nodig is. Wij hebben van die corporaties respons gekregen

de publiekrechtelijke toezichthouder. We heb-

en gaan nu met ze in gesprek. Wij willen graag dat corporaties mogelijke

ben op sommige punten een verschillend

integriteitsschendingen onderzoeken, de uitkomsten met ons delen en

belang.’

zo nodig stappen zetten om schade te verhalen.’

Waarover verschilt het CFV precies van mening met het WSW?

Dan is de vraag hoe we in de toekomst kunnen voorkomen dat externen zich misdragen.

‘Het belangrijkste is dat het WSW als private

‘Corporaties moeten zich veel meer bewust worden van de mogelijke

partij graag het publiekrechtelijke financieel

integriteitsrisico’s en het pervers gedrag waarmee zij geconfronteerd

toezicht uitvoert. Als je kijkt naar wat er alle-

kunnen worden. Al te vaak treden partijen de sector binnen die denken

maal voorbij is gekomen over zelfregulering

financiële risico’s bij een corporatie te kunnen neerleggen omdat die

tijdens de parlementaire enquête vind ik dat

toch wel wordt gered door de zekerheidsstructuur. Dat moet afgelopen

een onbegrijpelijke positie. Publiekrechtelijk

zijn. Dat geldt overigens ook voor té grote risico’s die sommige corpora-

toezicht moet publiekrechtelijk geregeld wor-

ties in het verleden zelf hebben genomen. We moeten lessen leren uit de

den. Het zou ook goed zijn als de minister een

crises in de sector van de afgelopen jaren. En dit is zo’n les.’

advertorial In de praktijk In Dordrecht stelt Woonbron woningen beschikbaar voor de huisvesting van arbeidsmigranten. Deze woningen staan tijdelijk leeg in verband met de binnenstedelijke vernieuwing. Homeflex huurt deze woningen van Woonbron.

Homeflex richt ze in, verhuurt ze aan bedrijven en houdt toezicht. Staedion in Den Haag maakte de afspraak met de gemeente om 500 woningen ter beschikking te stellen voor arbeidsmigranten. Ook deze woningen huurt Homeflex van de corporatie en huisvest hierin arbeidsmigranten. Voor woningstichting Rochdale in Amsterdam beheert Homeflex huurwoningen die leegstaan door ontvolking. Stuk voor stuk concepten die illegale huisvesting voorkomen en een betere integratie in de wijk mogelijk maken.

•De technische dienst van Homeflex komt elke twee weken langs om te kijken of alles in orde is.

Homeflex huisvest arbeidsmigranten voor corporaties Ruim 400.000 arbeidsmigranten verblijven in Nederland om voor een langere of kortere periode te werken. Hun woonomstandigheden zijn vaak slecht. De overheid vindt dat hier een einde aan moet komen en wil dat gemeenten en woningcorporaties zorgdragen voor goede huisvesting. Ook Aedes stimuleert corporaties om een bijdrage te leveren aan deze maatschappelijke huisvestingsproblematiek. Maar hoe pak je dit nu het beste aan? Het Haagse Staedion en Woonbron in Rotterdam kiezen voor de huisvesting van tijdelijke buitenlandse arbeidskrachten voor een samenwerking met Homeflex.

De vraag naar arbeidsmigranten groeit. Deze tijdelijke en betaalbare arbeidskrachten uit Oost-, Midden- en Zuid-Europa hebben recht op goede huisvesting. “We zien dat uitzendbureaus en bedrijven beperkt aandacht besteden aan kwalitatieve huisvesting van arbeidsmigranten”, legt Bert Verheij van Homeflex uit. “Logisch, want het is ook niet hun corebusiness. Maar jammer is het wel, want zo komen arbeidsmigranten onnodig in een slecht daglicht te staan. Gelukkig zien steeds meer partijen in dat goede huisvesting belangrijk is. Het aantal corporaties dat hiervoor gebruikmaakt van onze diensten groeit.

Want dan zijn ze ervan verzekerd dat het onderkomen voldoet aan de landelijke norm. Dus goede omstandigheden, maximale privacy, schoon en veilig.”

Geen huurbescherming Homeflex is gespecialiseerd in de professionele huisvesting van tijdelijk personeel. Ze hebben meer dan 1.100 gehuisveste arbeidsmigranten en zo’n 300 woningen en meerdere gebouwen in eigen beheer. “Zie ons als een betrouwbare, flexibele en onafhankelijke schakel tussen aanbieders van onroerend goed, bedrijven en uitzendorganisaties”, aldus Verheij. “Wij zijn dé huisvester van de arbeidsmigrant in Nederland en kunnen woningcorporaties alles uit handen nemen wat betreft dit maatschappelijke vraagstuk. En omdat wij de woningen uitsluitend aan bedrijven verhuren op basis van logies, is huurbescherming niet van toepassing.”

Nul rompslomp Verheij benadrukt dat samenwerking met Homeflex ervoor zorgt dat de huur altijd op tijd wordt betaald en dat de woning netjes onderhouden wordt en schoon blijft. “Homeflex wordt de contractant van de woningen, dus wij nemen de verantwoordelijkheid en het beheer van de woningen helemaal op ons. Zo knappen we alles op, meubileren we de woning en stofferen we alles tot aan het bedlinnen toe. Ook nemen we de contracten voor gas, water en elektriciteit gedurende de looptijd over. De naaste buren ontvangen persoonlijk onze contactgegevens, zodat ze ons kunnen bellen in geval van overlast. Elke twee weken komen het schoonmaakteam en technische dienst langs om te kijken of alles in orde is. Is er bijvoorbeeld een lamp kapot of een toilet verstopt, dat wordt dit binnen acht uur opgelost. Is er geen warm water, dan repareren we dat zelfs binnen twee uur. Bij alles wat we doen, staan service en wederzijds respect centraal.”

Verzekerd vastgoedrendement Homeflex kan corporaties ook van dienst zijn bij leegstand in bijvoorbeeld herstructureringswijken. Verheij: “Door economische omstandigheden zijn projecten stil komen te liggen en staan er huurwoningen ongewenst leeg. Dit kost de corporatie veel geld, want er kan geen huur geïnd worden. Als Homeflex deze woningen tijdelijk overneemt voor het huisvesten van arbeidsmigranten, levert de corporatie een positieve bijdrage aan een maatschappelijk probleem. Bovendien loopt de corporatie geen enkel risico en blijft het onroerend goed rendement opleveren.”

SNF-gecertificeerd Sinds januari 2014 is Homeflex SNF-gecertificeerd. Dit betekent dat Homeflex voldoet aan de door de overheid gestelde norm voor de huisvesting van arbeidsmigranten.

Homeflex BV Molendijk 6 3361 EN Sliedrecht 0184-820082 www.homeflex.nl

Kasstroom verbeteren?

Inkoopfunctie professionaliseren Structurele kasstroomverbetering. Gerealiseerd.

Significant kosten reduceren, de kwaliteit verbeteren en medewerkers ontwikkelen om resultaat te borgen.

• Strategie- en organisatieontwikkeling • Inkoopaudits en benchmarking • Programma management • Training en coaching • Inkoopsoftware Sparren, onze visie eens horen of gewoon een inkoopvraag?

Neem contact op met Trevian of bezoek onze website.

Trevian Raadhuisplein 1 1693 EA Wervershoof

Tel.: E-mail: Web:

085 4012 750 info@trevian.nl www.trevian.nl

Ruim 50% van de kosten van uw corporatie is gerelateerd aan inkoop. Steeds meer woningcorporaties kiezen voor een audit van Trevian om inzicht te krijgen in de beïnvloedbare kosten, de inkoopvolwassenheid en besparingskansen.

Trevian heeft unieke kennis en ervaring bij woningcorporaties. Wij voeren projecten uit om kosten structureel te verlagen en inkoop te professionaliseren. Dit doen wij via een integrale aanpak met oog voor uw organisatie, medewerkers en cliënten.

Trevian adviseert, implementeert en realiseert inkoopresultaat waarbij de impact vele malen groter is dan de kosten.

52

Lotty van Beuningen Verander de wereld en begin zelf. Dat zou je het

Utrecht al een flinke filantropische staat van dienst

levensmotto kunnen noemen van Charlotte (Lotty) van

opgebouwd onder arbeiders en onder Belgische

Beuningen-Fentener van Vlissingen (1880-1976). Lotty

vluchtelingen tijdens de Eerste Wereldoorlog. In

en haar man Willem zijn afkomstig uit families van rijke

Vught kan Lotty van Beuningen het niet aanzien dat

steenkolenhandelaren. En allebei ouderwetse weldoe-

er in de Piekenhoek, grenzend aan de tuin van haar

ners: een deel van hun geld gebruiken ze voor hulp aan

villa, mensen in krotten moeten wonen. Ze neemt een

arme medemensen. Als het echtpaar in de jaren 30 in

kloek besluit: zij en Willem laten – helemaal op eigen

Vught gaat wonen hebben ze in hun vorige woonplaats

kosten – voor hun buren 66 nieuwe huizen bouwen.

huisvesters van het volk 53 TEK ST : MARGRIE T PFLUG

|

FOTO : VINCENT VAN DEN HOOGEN

En naar wens van Lotty ook speciaal voor ‘ouden van

Rode Kruis met een paar dames uit het dorp betrok-

dagen’. Armlastige en behoeftige bejaarden zonder

ken bij voedselhulp aan de veelal politieke gevange-

familie zijn in die tijd aangewezen op de minimale

nen in het beruchte concentratiekamp Vught. Lotty

verzorging van het armenhuis. Zo gaat daar – onge-

is veelvuldig gelauwerd voor al haar goede werken.

acht het weer – op 1 november de kachel aan en op

De woningen die het echtpaar Van Beuningen in

1 maart weer uit. Lotty vindt dat barbaars. Dat kun

Vught heeft laten bouwen zijn ondergebracht in de

je die oude mensen toch niet aandoen! Voor de gezin-

Charlotte van Beuningenstichting, een toegelaten

nen van de vele werklozen in de vooroorlogse crisis-

instelling die nu ongeveer 170 woningen in Vught

jaren zet Lotty een ‘spijskokerij’ op. En tijdens de

in beheer heeft.

Tweede Wereldoorlog is ze onder de vlag van het

www.vanbeuningenstichting.nl

54 CORPORATIES STARTEN GEZAMENLIJK ENERGIEBEDRIJF ‘Corporaties, ga niet allemaal zelf het wiel uitvinden’, dat is de boodschap van Harry Reininga, directeur-bestuurder van AlleeWonen. Samen met HW Wonen, Staedion en Vestia richtte Reininga Corporatie Energie Beheer (CEB) op, een vereniging die de duurzame energieopwekkingssystemen van aangesloten corporaties professioneel beheert.

ren kosten. En daarnaast is de kwaliteit van het beheer hoger doordat we gezamenlijk de kennis in huis hebben.’ CEB is een vereniging van, voor en door woningcorporaties waarbij de aangesloten corporaties het bestuur vormen.

REGELGEVING

Veel woningcorporaties hebben het beheer

KRACHTEN BUNDELEN

en de exploitatie van energieopwekkings-

AlleeWonen kwam in contact met

wet en de herziene Woningwet maken

installaties, zoals Warmte Koude Opslag-

Vestia die met hetzelfde idee rondliep.

het extra aantrekkelijk om samen te

installaties, ondergebracht in hun eigen

Met HW Wonen en Staedion richtten

werken. De Warmtewet verplicht cor-

energie BV. AlleeWonen was een van die

ze Corporatie Energie Beheer op, een

poraties bijvoorbeeld om de kosten

corporaties. Reininga: ‘We kwamen er al

vereniging die het beheer (technisch,

van collectieve energiesystemen te

snel achter dat het beheer een specifieke

financieel en klanten) van de energie-

minimaliseren en de rendementen te

tak van sport is. Het aantal installaties dat

opwekkingssystemen van de aange-

maximaliseren. Daarvoor is de kennis

een corporatie bezit is namelijk beperkt,

sloten corporaties overneemt. De ver-

bij individuele corporaties vaak onvol-

maar je hebt er wel specialistische kennis

eniging adviseert ook over duurzame

doende, zegt Reininga. ‘Wij maken

voor nodig. Wij dachten: hier moeten vast

installaties en ontwikkelt nieuwe instal-

bovendien de installaties Warmtewet-

meer corporaties tegenaan lopen, waarom

laties. ‘CEB is een slimme manier van

proof.’ Veel corporaties bezitten instal-

doen we het beheer van deze installaties

krachten bundelen’, vertelt Reininga.

laties in gemengde complexen. Als de

niet gezamenlijk?’

‘Bij ons aangesloten corporaties bespa-

Herzieningswet in 2015 ingaat worden

Nieuwe regelgeving, zoals de Warmte-

FOTO : SUZ ANNE BL ANCHARD

INSPIRATIE OPDOEN

Deense corporatiebestuurders laten zich bijpraten over herstructurering in Amsterdamse Bijlmermeer.

netwerk 55

de regels daarvoor waarschijnlijk strenger. Reininga: ‘De installaties onderbrengen in een aparte energie-BV is een mogelijkheid. Maar we onderzoeken nu of corporaties hun BV’s zo nodig aan CEB kunnen overdragen. De corporatie ontvangt dan een aankoopsom maar houdt via haar lidmaatschap in CEB wel voldoende invloed en sturingsmogelijkheden.’

GROEIEN

CARRIÈRENIEUWS

TEK ST : L ATIFA VAN HEERDE , HANNEKE NAGTZ A AM EN CAROLIEN VAN DER PLOEG

KEES KARSTEN Kees Karsten is aangesteld als interim directeur-bestuurder van Bernardus Wonen.

Hij volgt Wil Hectors op. Kees Karsten is ruim 30 jaar actief in de volkshuisvesting en heeft ruime ervaring als directeur-bestuurder bij verschillende woningcorporaties.

KEES SMILDE Kees Smilde is sinds 1 september benoemd als commissaris bij Wooncorporatie Stek (Lisse, Hillegom en Teylingen), op voordracht van de huurdersorganisatie HBVB. Hij krijgt in de raad het financieel-economisch profiel. Smilde is eerder acht

Inmiddels beheert CEB zo’n 8.000 aan-

Meer informatie

sluitingen van de vier woningcorpora-

www.corporatie-

ties, maar de ambitie is om te groeien.

energiebeheer.nl

LEONARD KOK

Reininga: ‘Dat willen we de komende

of neem contact

Leonard Kok is sinds 9 september lid van de

jaren gefaseerd doen met zo’n 1.500 à

op met Amarens

raad van commissarissen van Staedion in

2.000 aansluitingen per jaar, dat zijn

van der Meulen,

Den Haag. Kok werkt als commandant bij de

drie of vier corporaties. We voeren al

(06) 123 194 72 of

Commando DienstenCentra van het ministe-

gesprekken met geïnteresseerde corpo-

a.vandermeulen@

rie van Defensie. Daarvoor was hij algemeen directeur van de

raties.’

corporatieenergie-

Dienst Stedelijke Ontwikkeling van de gemeente Den Haag.

beheer.nl

jaar RvC-lid bij Pré Wonen in Haarlem geweest.

PIERRE HOBBELEN Pierre Hobbelen is per 1 oktober benoemd tot directeur-bestuurder van Thuisvester in

IN DE BIJLMER Willem van der Steen (links) leidt bestuurders van Deense woningcorporaties rond door de Amsterdamse Bijlmer. De

Oosterhout. Hobbelen werkt sinds 2009 bij Thuisvester en was tot zijn benoeming manager Bestaande Woningvoorraad. Hobbelen zal samen met Johan Westra het collegiale bestuur vormen. Westra neemt het voorzitterschap op zich.

senior projectleider bij Rochdale is al dertien jaar betrok-

MARIEKE DODDEMA

ken bij de vernieuwing van de Bijlmermeer, het oudste

Per 15 oktober is Marieke Doddema lid van

stadsdeel van Amsterdam-Zuidoost. Hij vertelt zijn bezoek

de raad van commissarissen van Woonpalet

over financiering, hoe je de markt betrekt en tijdelijke be-

in Zeewolde. Zij volgt Jan van der Wolf op

woning. De Bijlmer is populair in het buitenland, zegt Van der Steen. ‘We krijgen veel belangstelling uit Engeland, Japan, maar vooral uit Zweden, Noorwegen en Denemar-

wegens het verstrijken van zijn maximale zittingstermijn.

wij het voor elkaar krijgen om zo’n grootschalige woning-

WIEPKE VAN ERP TAALMAN KIP

voorraad aan te passen.’ Dat is precies de reden waarom

Wiepke van Erp Taalman Kip is sinds

Dorte Augustenborg (midden, voorgrond) een rondlei-

1 december directeur-bestuurder van

ken. Scandinaviërs zijn waanzinnig geïnteresseerd in hoe

ding regelde voor de Deense corporatiebestuurders. De Deense architecte organiseert vaker dit soort trips voor woningcorporaties, politici en bedrijven. ‘Om inspiratie op

Woonpalet in Zeewolde. Zij volgde Louise Mulder op, die met prepensioen is gegaan.

te doen. Het idee van gemengde wijken spreekt ons aan.’

MONIQUE BOEIJEN

De groep bezocht ook Aedes. ‘Het is een goede manier om

Per 1 januari 2015 is Monique Boeijen

te netwerken. Met elkaar en om contacten op te doen in

de nieuwe directeur-bestuurder van SWZ

het buitenland.’

in Zwolle. Zij volgt Eddy Veenstra op die 15 augustus afscheid nam.

achteraf

Welke gek huurt?

ILLUSTR ATIE : MENNO WIT TEBROOD

56

colofon Aedes-Magazine is een uitgave van Aedes vereniging van woningcorporaties. Aedes-Magazine verschijnt 11 keer per jaar.

Woningcorporaties zorgen dat ruim 2,4 miljoen huishoudens in Nederland goed kunnen wonen en dragen bij aan leefbare buurten, wijken en regio's. Corporaties nemen op dit moment zo'n 60 procent van de bouwproductie in Nederland voor hun rekening en investeren in de toekomst op terreinen als zorg en duurzaamheid.

Aedes behartigt als branchevereniging de belangen van woningcorporaties in Den Haag en Brussel,

‘De volgende keer vertel je me dat ik

langrijkste doelgroep. Daar zijn corporatiewoningen

geld toe krijg’. Mijn hypotheekman

voor. Maar in de woningmarkt anno 2014 is dat te

toont een flauwe glimlach in reactie

simpel. Want een huis kopen is nu in veel gevallen

op de grap die hij waarschijnlijk een

goedkoper dan er een huren.

paar keer per dag hoort. Ik ben voor

Maar als je wilt kopen, wordt je wel flink door de

de derde keer bij hem om de laatste

molen gehaald. Je moet op z’n minst een paar 1.000

puntjes op de i te zetten voor mijn

euro eigen geld hebben, een standvastig inkomen, je

nieuwe hypotheek van mijn nieuwe huis. En de

oude huis moet verkocht zijn en nog veel meer. En de

rente is alweer lager dan de week ervoor.

bank wil overal bewijs van hebben. Vooral voor jonge-

Welke gek huurt er eigenlijk nog, denk ik als ik mijn

ren, is dat een groot probleem. Het is soms zo dat ze

eigen rompslomp weer op een rijtje hebt. En dat

willen huren om flexibel te blijven. Maar vaak anders-

maakt me op een gegeven moment toch wel nieuws-

om. Ze kunnen niet kopen omdat het hele leven flexi-

gierig naar de mogelijkheden als je iets meer doorsnee

beler is geworden dan zij zouden willen. Want heb je

bent dan ik en nog aan het begin van je wooncarrière

als twintiger al de kans gehad om te sparen? En geven

staat. Even klikken en ik ben een stuk wijzer. Wie

werkgevers nu niet liever een los contract? En als je

modaal verdient (32.500 euro), kan een huis kopen

relatie stuk loopt terwijl de huizenprijzen fluctueren,

van ongeveer 160.000 euro en betaalt daarvoor netto

zit je met een omgangsregeling voor je schuld in plaats

512 euro per maand. Daarvoor koop je in een gemid-

van voor je kinderen.

delde stad van Nederland – laten we zeggen Alphen

Wie huurt is dus niet gek, maar heeft zijn leven nog

aan de Rijn – een kekke flat of een leuk huisje met tuin

niet vastgemetseld. De doelgroep van woningcorpo-

van zo’n 80 vierkante meter. En over 30 jaar is de

raties verandert met de rente mee. Het zou fijn zijn als

woning van Jan.

huren net zo flexibel wordt als het leven van de men-

Waarom zou een mens dan willen huren? Los van

sen die erin wonen. Kluswoningen, zelf je onderhoud

het feit dat er bij koop niemand komt om de kraan te

doen, een tijdelijk contact, dingen doen voor de buurt

repareren. En je minder risico loopt. Want dat soort

in ruil voor een lagere huur. Allemaal opties waar cor-

argumenten hoor ik altijd van grote denkers, maar

poraties al flink mee aan het experimenteren zijn. De

nooit van gewone mensen. Wij bij Aedes hebben het

toekomst wordt in ieder geval veelkleuriger.

altijd over mensen ‘die zichzelf niet kunnen redden op de woningmarkt’. Daarmee bedoelen we voor-

Christine de Ruiter

namelijk mensen met lage inkomens. En dat is de be-

Hoofdredacteur

zoekt oplossingen voor het beter functioneren van de woningmarkt en draagt bij aan een professionele sector. Zo'n 95 procent van de corporaties is lid van Aedes. Wij maken ons sterk voor optimale omstandigheden waaronder zij als maatschappelijke ondernemingen hun werk kunnen doen.

Aedes is ook de werkgeversvereniging van de corporatiebranche waarin ruim 28.000 werknemers dagelijks werken aan goed, betaalbaar en duurzaam wonen.

Voor informatie over het lidmaatschap van Aedes zie www.aedes.nl.

Redactie Christine de Ruiter (hoofdredacteur); Margriet Pflug (eindredactie); Latifa van Heerde, Hanneke Nagtzaam, Quinten Snijders, Marjon van Weersch (redactie); Carolien van der Ploeg (productie).

Redactiesecretariaat T (088) 2333750 E aedesmedia@aedes.nl Grafische vormgeving Curve grafische vormgeving BNO, Haarlem; Henk Stoffels (artdirection), Patrick Hoogenberg (basisontwerp), Mieke van Weele (vormgeving).

Druk Senefelder Misset, Doetinchem Abonnementen T (06) 35111630 E publicaties@aedes.nl I www.aedes.nl>publicaties Prijzen (excl. BTW) Losse nummers: € 12. Een jaarabonnement kost € 103,80; voor studenten € 32,10. Aedes-leden ontvangen één gratis abonnement. Extra jaarabonnementen voor Aedes-leden kosten € 69,60. Vanaf het 16e abonnement geldt een kortingsregeling.

Jaarabonnementen worden automa-

tisch verlengd. Opzeggingen dienen op 1 november, dus twee maanden voor het nieuwe abonnementsjaar, binnen te zijn.

Advertenties Multor Media BV, Wouter Otto Postbus 5085, 6802 EB Arnhem T (026) 3763451 E wouterotto@multormedia.nl I www.multormedia.nl Aedes vereniging van woningcorporaties Koningin Julianaplein 10 2595 AA Den Haag Postbus 93121 2509 AC Den Haag T (088) 2333700 E aedes@aedes.nl I www.aedes.nl @aedesnet Auteursrechten voorbehouden ISSN 1388-8528

Voordelen

Advies op maat voor uw huurders

ntie, ook bij Top 3 prijsgara verlengingen •• room 100% groene st •• rders bij Hulp voor huu ren energie bespa

Met onze EnergieTest bieden onze energie adviseurs advies op maat. Daarmee krijgen uw huurders praktische tips die direct energiebesparingen opleveren. Ook voor uw corporatie interessant, want de resultaten delen we met u. Meer weten? Bel dan met onze accountmanagers: (035) 626 50 87 of kijk op www.woonenergie.nl.

Het BespaarPlan is ontwikkeld samen met

www.woonenergie.nl (035) 626 50 87

Wat kan Hofmeier voor uw organisatie betekenen?

Focus op Finance Focus op Processen Capaciteit, kennis en ervaring: professionals met drive Hofmeier FinanciĂŤle Professionals staat voor gezonde, frisse en professionele dienstverlening. Onze bedrijfsfilosofie is gericht op een duurzame en constructieve samenwerking met zowel onze Opdrachtgevers als de Professionals.

Met de inzet van ruim 100 Professionals en Consultants in vaste dienst levert Hofmeier u expertise en capaciteit. Naast de reguliere administratieve taken zijn de actuele onderwerpen die spelen in de corporatiesector bij onze specialisten in goede handen. Onze Professionals en Consultants zijn breed inzetbaar op alle binnen uw sector spelende vraagstukken.

FinanciĂŤle Professionals | Interim Management | Consulting Witte Singel 93, 2311 BR Leiden | Postbus 1086, 2302 BB Leiden | t. (071) 572 75 55 | f. (071) 579 09 51 | info@hofmeier.nl | www.hofmeier.nl