ROEMENIË IN KLEUR VAKANTIETIP

Bloemen

Kort na de revolutie was het niet makkelijk om in Roemenië een ruiker bloemen op de kop te tikken. Vandaag is dat al lang niet meer het geval. Je kan makkelijk een ruiker met een oneven aantal bloemen (voor de levenden altijd een oneven aantal, voor de doden een even aantal) schenken. Maar bovenal heeft Roemenië een grote weelde aan wilde bloemen. Je vindt ze langs de straat, in weiden en op de hellingen van heuvels en bergen. En wie dacht dat je enkel in Nederland mooie tulpen vindt, moet zijn mening herzien. Pitești, een stad met 160.000 inwoners in 2012, is uitgegroeid tot de ‘tulpenstad’ van Roemenië. Er wordt elk jaar een groot tulpenfestival georganiseerd en in 2021 werd een eigen tulpenvariant (de eerste buiten Nederland) voorgesteld, weliswaar door een Nederlandse specialist ontwikkeld. Maar behalve de gecultiveerde bloemen heeft Roemenië een weelde aan natuurlijke bloemen. Bekend zijn de wilde pioenen in de buurt van Enisala (tussen de meren Babadag en Razim in de provincie Tulcea) en de bergkrokussen op de hellingen van de Karpaten en het Apusenigebergte. Nog meer bloemenpracht vind je in het Bucegi Nationaal Park en in het Ciucasgebergte: uitgestrekte bergweiden met wilde rhododendron. Op de (hoog) vlaktes van Transsylvanië vind je in het voorjaar nog een massa wilde narcissen. Maar eigenlijk moet je op het platteland gewoon maar om je heen kijken om te merken hoe rijk en kleurrijk de veldbloemen in Roemenië zijn. Een lust voor het oog. Een rijke variatie aan waterbloemen vind je natuurlijk in de Donau Delta en in de meren van het land.

Kleuren in de stad

Roemenië is een kleurrijk land, niet alleen op het platteland waar je een bonte waaier van veldbloemen kan aantreffen, maar ook in de steden. Stadsbesturen proberen het de bewoners aangenaam te maken, onder meer door hun stad fleurig aan te kleden. Niet alleen met Roemeense en Europese vlaggen aan elke lantaarnpaal maar ook met bloemperken, kleine parkjes, beschilderde gevels en trappen en versierde winkelstraten. Zo werd in Bacau in 2019 het project ZidArt gelanceerd met tien verschillende muurschilderingen met een totaal van 700 m² beschildering. In Boekarest vinden we dan weer verschillende fraai beschilderde trappen in Strada Xenophon. In Târgu Mureș werd de Scara Rákóczi (aan de cetate van de stad) beschilderd met traditionele motieven uit de textielwereld. De beschildering werd uitgevoerd door plaatselijke studenten. Maar ook de huizen in dorpen en steden zelf vormen vaak een combinatie van pastelkleuren (soms zelfs fluo kleuren). Opvallend zijn de gekleurde gevels van de middeleeuwse stad Sighișora. In Viscri (Deutschweisskirch) is de kleurenkeuze voor de huizen aan banden gelegd maar je vindt er kleurrijke sokken die door de plaatselijke bewoners worden gemaakt, uitgestald en verkocht. In heel wat steden, wij hebben Timișoara als voorbeeld genomen, worden de winkelstraten kleurrijk versierd om het shoppers en toeristen zo aangenaam mogelijk te maken.

De ‘port traditional’

Niets zo bont van kleur als de traditionele klederdracht uit verschillende streken van Roemenië. Naar gelang van de streek verschillen de snit, de kleuren en de motieven van de blouses en overrokken, van de hemden en vesten. Ook de hoedjes willen wel eens anders zijn in de verschillende regio’s. Maar eerst toch even vermelden dat de ‘port popular’ overal in Roemenië en bij de expats in opmars is. Een traditionele outfit voor vrouwen bestaat meestal uit een hoofddoek of elegant hoedje, een blouse (ia), een witte rok, een ‘schort’ (catrința) en (varkenslederen) schoentjes (opinci din piele). Bij de mannen gaat het om een strooien hoedje (bekend is de ‘clop’ in Maramureș) of een bontmuts (căciulă), een wit hemd (camașă) met borduursels, een geborduurde of lederen band (brau), een witte broek en zwarte laarzen of opinci zoals de vrouwen. In sommige regio’s komen daar nog wat kleinere details bij. Zo zijn er de rijkversierde borstrokken voor dames uit de streek van Bistrița. De blouses, schorten, hemden en vesten zijn meestal versierd met borduursels waarvan de motieven (geometische motieven of bloemen) en kleuren erg kunnen verschillende van streek tot streek. Rode maar vooral zwarte borduursels zijn populair in Transsylvanië, schorten met brede horizontale strepen in rood en zwart in de Maramureș. In andere delen van de Maramureș dragen de dames breed openstaande rokken met bloemetjesmotief. De bewoners van de Bucovina dragen vaak een vest in omgekeerd schaap, rijk versierd met borduursels. Beneden de Karpaten worden dan weer heel wat bruine tinten gedragen in ia en catrința. Geborduurde bloemen vinden we veel bij de Hongaars sprekende bevolking en – ja hoor – ook de zigeunervrouwen brengen kleur in het straatbeeld met hun plooirokken met bloemenmotieven. Op 24 juni komen Roemenen in de hele wereld op straat om hun mooie klederdracht te tonen aan de anderen. De Internationale Dag van de Roemeens Blouse werd voor het eerst georganiseerd in

2013. Onze facebookpagina Roemenië Vakantieland bracht u een aantal foto’s gemaakt tijdens de manifestatie op de Grote Markt van Brussel en van de manifestatie in Antwerpen, hier werden de foto’s gemaakt door Bianca Stoicheci.

Kloosters van de Bucovina

De beschilderde kloosters van de Bucovina behoren niet alleen tot het culturele erfgoed van Roemenië. Acht kloosters werden opgenomen op de UNESCO-lijst met werelderfgoed: de orthodoxe kloosters van Arbore, Humor, Moldovița, Pătrăuți, Probota, Suceava (Sf. Ioan cel Nou), Sucevița en Voroneț. Deze kloosters werden gebouwd tussen het einde van de 15de eeuw en het midden van de 16de. Bijzonder is dat het hier gaat om kloosters of kloosterkerken die niet alleen aan de binnenzijde zijn beschilderd met fresco’s maar ook aan de buitenkant. De reden hiervoor is simpel: de gewone mensen konden lezen noch schrijven en werden in de bijbel onderwezen aan de hand van de taferelen die op de buitenmuren werden aangebracht. Bovendien – en daar komen we bij het thema van deze reportage – heeft elk klooster zijn specifieke, dominerende kleur. Wij noemen er slechts een paar: blauw (Voroneț), groen (Sucevița), goud en donkerblauw (Moldovița), rood-bruin (Humor). Ook de taferelen uit de bijbel die afgebeeld zijn verschillen van kerk tot kerk: genesis (Arbore), de terugkeer van de verloren zoon (Humor), het laatste oordeel (Voroneț), de belegering van Constantinopel (Moldovița), … Typisch voor deze kloosters zijn de massieve, overstekende daken die de beschilderde buitenmuren moesten beschermen. Toch hebben de natuurelementen duidelijke sporen op de muren nagelaten. Vooral de fresco’s op de muren aan de regenzijde zijn vervaagd of gedeeltelijk verdwenen. Maar laat dat alvast geen reden zijn om deze prachtige monumenten niet te bezoeken. Een vergeet ook niet de binnenzijde van de kloosterkerken te bekijken. Merkwaardig is dat nagenoeg alle kloosters werden gebouwd in één eeuw tijd (tussen 1487 en 1585) onder de Moldavische prinsen als Stefan de Grote en Petru Rareș als dank voor overwinningen op het slagveld.

Cimitirul Vesel / Het vrolijkste kerkhof ter wereld

Een attractie uniek in de wereld is het ‘Vrolijke Kerkhof’ in Săpânța (in het noorden van Maramureș). Het Vesel kerkhof biedt een vrolijke aanblik: helblauwe grafmonumenten in hout brengen verslag uit (in woord en beeld) van het leven van niet minder dan 800 inwoners. Het was Stan Patras die in 1935 de eerste grafzerk ontwierp. In 1977 werd hij er zelf begraven en werd zijn werk verder gezet door zijn leerling Dumitru Pop. Eenvoudige portretten van de overledene worden vergezeld van een korte, poëtische levensbeschrijving. In de onmiddellijke nabijheid van Săpânța vinden we het Peri klooster met de hoogste (78 meter) houten kerk in de wereld. Op het kerkhof staat een kerk die een paar jaar geleden werd gerestaureerd. Sommigen zijn van oordeel, en volgens mij niet geheel onterecht, dat het eindresultaat vrij kitscherig is. Er werd alleszins met veel fantasie en kleur gewerkt. Het kerkhof van Săpânța wordt ook wel ‘het lachende kerkhof’ (the merry cemitery) genoemd omdat een aantal van de grafschriften humoristisch zijn. Zo staat er op één van de graven dat de voorbijgangers stil moeten zijn om de schoonmoeder van een man niet wakker te maken. “Als ze opnieuw tot leven zou komen zou ze me het hoofd afbijten,” zegt de schoonzoon in het grafschrift. En op een ander graf staat te lezen dat “Ioan Toaderu hield van paarden. Maar er was nog iets dat hij graag deed. Aan een tafeltje zitten in een bar, naast de vrouw van een ander”. De prenten en de teksten zeggen meestal iets over het leven of de dood (ongeval, drankmisbruik, …) van de man of vrouw die er ligt begraven. Maar kleurrijk … dat is het Vrolijke Kerkhof zeker.