ROEMENIË OP KLOMPEN - ROMANIA CU SABOTI

Bucovina Klooster van Sucevita Restaurant Crama Sibiana Sibiu (Transsylvanië)

Maar ook de alom gekende ‘papanași’ en ‘poale-n-brau’, een dessert met … zoete kaas. Als al dat lekkers is doorgespoeld, is het tijd om ook de geest wat te verwennen met o.m. bezoekjes aan Borșa, het kloostercomplex van Bârsana, het lachende kerkhof van Săpânța en de vele, mooie houten kerken van de regio. De Maramureș is bekend om zijn houten kerken met hoge, spitse torens. Meer info in Buna nummer 3.

Crișana, Banaat

Crișana (de provincie Arad en Bihor) is de regio die het dichtst bij Hongarije ligt. De invloed van de Hongaarse keuken is dan ook groot (schnitzels, paprika, goulash, …). Wat hier opvalt, net als in de twee andere regio’s, zijn grote lappen (voornamelijk) varkensvlees. Typische gerechten voor de regio zijn varkensworstjes in wijnsaus en aardappelsoep met ei en room. In de Crișana moet je zeker de steden Oradea en Arad gaan bezoeken met hun stijlvolle architectuur. Wie wil luieren en van waterpret houdt, gaat naar Baia Felix, bij Oradea. De Banaat grenst zowel aan Hongarije als aan Servië. Ook dat heeft zijn invloed op de keuken. Plus het feit dat er in de Banaat heel wat Banater Schwaben woonden en wonen. Gevulde uien zijn er een specialiteit. Păturată pe crumpi is een gerecht met een aardappelkoek, gerookte ham en diverse groenten. Als dessert kan je pannenkoeken (clatite) eten met kaas en room, een lekker maar ‘zwaar’ toetje. Eens die pannenkoeken verteerd kan je de stad Timișoara bezoeken, het natuurpark Cheile Nere en de wijngaarden van Recaș. Toeristische info kan je terugvinden in het nummer van Buna - maart 2019.

Transsylvanië

Transsylvanië is een regio met belangrijke etnische minderheden. Naast de Roemenen zijn er de Hongaarsprekenden (Szekely) en Sachsen. Deze drie invloeden vind je ook in de keuken. De bewoners van Transsylvanië zijn grote vleeseters, voornamelijk varkens- en schapenvlees. Tot twintig, dertig jaar geleden had elk huisgezin op het platteland een paar schapen, kippen en een paar varkens. Die worden traditioneel in de dagen voor Kerstmis geslacht. Het kerstmenu brengt dan ook heel wat varkensvlees op tafel.

Crisana Oradea

Maar laat ons beginnen met ‘borș ardelenesc’, een soep … zonder vlees maar met heel veel groenten: selder, peterselie, aardappelen, wortelen, look, paprika, witte kool, erwten, ui, courgette, tomatenbouillon en olijfolie. Daarna is een Transsylvaniër (ardelean) wel aan een stukje vlees toe. ‘Bulz(ul) ardelensc’ biedt het nodige: een bol van maïsmeel met worstjes en spek (naast de bol of erin verwerkt) meestal met een paar eieren en kaas er bovenop. Een ander typisch gerecht is ‘varză a la Cluj’ (witte kool zoals men die in Cluj bereidt), een soort van lasagne met laagjes ‘varză murată’ (zuurkool) en een mengeling van gehakt en rijst afgewerkt met tomatenbouillon en zure room. Hoe je ‘varză a la Cluj maakt lees je op p.27.

Kookboek 'De Roemeens Keuken'

Krijg je niet genoeg van Roemeense gerechten dan is ‘De Roemeense Keuken’ een aanrader. Het is het eerste Roemeense kookboek in het Nederlands geschreven door Harold Sommer en Cristina Racheru. Het boek (152 pagina’s) is ontstaan in de loop der jaren. De auteurs verzamelden recepten van hun Roemeense familie en gingen ter plekke om de maaltijden van de moeder van Cristina te proeven, “met een goed glas en gesprek”. Het resultaat is een softcover, kost 19,95 euro en is te verkrijgen via www.bucatariaromaneasca.eu en via bol.com

En alles doorspoelen met een lekker glaasje wijn. Je hebt een ruime keuze uit de grotere wijngebieden Jidvei (Transsylvanië) en Recaș (Banaat) of de kleinere wijngebieden in Transsylvanië (o.m. Lechinta, Turda, Mica, …). Je kan natuurlijk ook kiezen voor een ‘vin de casa’. Nagenoeg elk huis in de regio heeft zijn druiven en produceert zijn eigen wijn. Over de toeristische mogelijkheden van Transsylvanië kan je meer lezen in vorige edities van Buna (o.a. de nummers 1, 5, 8, 10 en 13).

Într-o călătorie culinară prin România

În acest text vorbim despre specialitățile culinare din Bucovina, Maramureș și Transilvania, Crișana și Banat). Bucovina iubește diversitatea in soiuri de ciuperci. Hribii sunt folositi si în sarmale. Cobza de păstrăv afumat, un fel de păstrăv afumat prezentat într-un coș cu ramuri proaspete de brad, este de asemenea specifi c. Tipic pentru Maramureș este utilizarea baconului gras ca la felul de mâncare „coleșă cu brânză”, un preparat din făină de porumb, slănină prăjită și brânză de oaie. Brânza (sub diferite forme) și slănina sunt foarte populare în Maramureș. Bucătăria Crișanei este mai degrabă maghiara ca inspirație: ardei și bucăți mari de șnițel. În Banat există ‘’Păturată pe crumpi’, un fel de mâncare facuta cu un fel de tarta de cartofi , șuncă afumată și diverse legume. Transilvanenii sunt pasionați de carnea de porc. Un alt fel de mâncare tipic este „varză à la Cluj” (varză albă așa cum se prepară la Cluj), un tip de lasagna cu straturi de „varză murată” și un amestec de carne tocată și orez.

work work work

In de rubriek ‘Flies@Boekarest’ vertelt Liesbet over haar leven in de hoofdstad. Ze is als Belgische de liefde gevolgd en woont en werkt in Boekarest. In dit nummer vertelt ze over haar werk in Boekarest en over hoe het werkklimaat van Roemenië verschilt van wat ze in België gewoon was.

Twee jaar geleden begon ik aan mijn eerste job hier in Boekarest, 6 maart 2019 om precies te zijn. Ik begon als booking agent voor Auto1 en sinds juli 2019 werk ik als IT service desk agent voor NTT Data Services. Ik voelde al snel dat de relatie tussen de baas of manager en zijn of haar werknemers een andere dynamiek had dan wat ik gewoon was in België. Een baas is natuurlijk overal ter wereld de persoon met het laatste woord of beter gezegd diegene die de eindbeslissing moet nemen. Maar zijn of haar samenwerking met de werknemers, voelt hier voor mij toch echt anders aan.

Het is een zeer hierarchisch gegeven. En voor sommige zal dat zeker goed zijn, maar voor mij was en is dit nog steeds zeer hard aanpassen. Er is me de voorbije 2 jaar bijvoorbeeld geen 1 keer mijn mening gevraagd. Gaf ik toch mijn mening op een professionele en beleefde manier, kreeg ik vaak het antwoord “Liesbet, je mening heeft niet veel belang”. Begrijp me niet verkeerd, ik bedoel dit zeker niet verwaand. Mijn kennis over IT zaken is ook niet zo uitgebreid dat ik uberhaupt inhoudelijk veel zou kunnen inbrengen. Maar als 1ste lijn service desk heb je rechtstreeks contact met de klanten. Af en toe eens polsen als manager hoe dit loopt, wat de ervaringen zijn rond bepaalde procedures die nieuw geïmplementeerd worden, hoe de klanten reageren op bepaalde instructies, ... het lijkt me enkel logisch en vooral zeer nuttig. Maar ik leerde al snel dat een mening geven een beetje tijdverspilling is. Een mening hebben, misschien ook.

Het bizarre, en misschien ook wel pijnlijke, is dat ik stilaan hier niet meer bij stil sta. Zo kregen we vorige week een hele nieuwe procedure voorgesteld. En ik merkte na een dag dat ik niet kritisch nagedacht had, ik nam het gewoon aan. Op het ogenblik dat ik dacht “hmm misschien kunnen we het gemakkelijker of sneller op die manier doen”, kwam er zeer snel de volgende gedachte “laat vallen, maakt toch niet uit wat we zeggen”. In eerste instantie lijkt dit misschien helemaal niet erg en misschien ook tijdbesparend. Maar, als ik dit reeds heb na 2 jaar, hoe is het dan voor mensen die reeds hun hele leven in dit strikte hiërarchische systeem leven en werken?

Als ik er op deze manier bij stil sta, dan begin ik een beetje te begrijpen hoe het voor vele Roemenen moet zijn als ze naar België komen. Een mening hebben, initiatief nemen, problemen preventief proberen te zien en aankaarten,... toch allemaal zaken die op de een of andere manier verwacht en gewaardeerd worden in België. Maar wat als je heel je leven ondervonden hebt dat een mening hebben, laat staan geven, niet verwacht of gewaardeerd wordt? Wat doe je dan?

Het is ook niet iets wat je zomaar even verandert. Managers voelen zich de baas en een volledige gehoorzaamheid wordt vaak als normaal gezien. Andere teamleden zijn het vaak niet gewoon dat hun mening eff ectief iets uithaalt en vervallen naar mijn gevoel (tot nu toe) in 2 uitersten. Ofwel zwijgen ze volledig, met het hoofd naar beneden, ofwel is er een eindeloos geklaag. Beide uitersten zijn niet zo gezond, noch productief of effi ciënt. Maar om deze dynamiek om te gooien heb je nieuwe input nodig, nieuwe ideeën, nieuwe (internationale) ervaringen. En dit niet enkel eens we met z’n allen aan het werk zijn, maar van jongs af aan. Op school, in de vrije tijd, van ouders en de gemeenschap, tot rolmodellen in de media, sport en politiek. Het gaat over samen leren van elkaar, samen werken, over de grenzen heen. Want samen is altijd sterker.

liefs,

Lies

work work work

Cultura corporativă aici, în București, se simte foarte ierarhizată. Managerul tău este șeful, uneori cu o mână de fi er, iar părerea angajatului nu pare să aibă prea multă valoare. De asemenea, refl ectez la ceea ce s-ar simți să crești în acest sistem și apoi să lucrezi în Belgia și, în cele din urmă, cum putem învăța unii de la alții în jurul acestei teme.

ROEMENIË OP KLOMPEN- ROMÂNIA CU SABOȚI WERKKLIMAAT - CLIMA LA SERVICIU

De Nederlandse schrijver Ewout van den Engel woont sinds 2016 in Boekarest. Sinds enkele jaren heeft hij een Roemeense blog over zijn momenten van ‘cultuurschock’, getiteld Nederlander van je leven, geënt op de Roemeense schlager 'Vagebond van mijn leven'. Lees hier een speciaal voor Buna bijgewerkte afl evering.

Scriitorul olandez Ewout van den Engel trăiește din 2016 în București. De câțiva ani are un blog despre momentele sale de ‘șoc cultural’, intitulat Olandezul vieții tale, derivat din șlagărul românesc Vagabondul vieții mele. Citește aici episod actualizat special pentru Buna.

Hittegolf in de winter

In het begin

Zoals ik jarenlang aan den lijve ondervonden heb, hebben Roemenen en Nederlanders een ander perspectief als het over ideale temperatuur op de werkvloer gaat en hoe we die bereiken. Zo sluiten Roemenen graag het raam omdat het tocht. Terwijl Nederlanders juist het raam openen, zodat het eens fl ink kan doortochten.

Daarnaast werk ik als Noord-Europeaan het beste bij een binnentemperatuur tussen de 18 en 20 graden, waar Roemenen weer de voorkeur geven aan een temperatuur tussen de 25 en 28 graden. Het komt dan ook niet als een verrassing, dat Nederlanders in de winter graag een trui dragen op het werk, terwijl Roemenen liever in een t-shirt rondlopen.

Sauna

Bij een bezoek aan de sauna viel het me op dat ik vreemd genoeg niet zweette. Het begon me te dagen, dat het zonder kleding in de sauna even warm was als aangekleed op het werk.

Een jaar later

Ik was opgelucht toen we vanwege de Covid-19 crisis thuis mochten gaan werken. Goed, ik was dan nog geen meester over mijn eigen lot, maar tenminste kon ik zelf de kamertemperatuur gaan regelen. Al gold niet hetzelfde voor mijn werkzaamheden zelf. Toen ik nog op de werkvloer zat, ontbrak het aan eff ectieve controle en als gevolg schreef ik bijna twee boeken tijdens werktijd. Vervelend genoeg creëerde het werken op afstand ook de drang bij het management om de controle op te voeren. Nu de kamertemperatuur onder controle was, werd het me toch nog te heet onder de voeten. Sindsdien ben ik voltijds schrijver zonder werkplek.

Canicula din iarnă

La început

Așa cum ani de zile am simțit pe pielea mea, românii și olandezii au puncte de vedere diferite atunci când vorbim despre temperatura ideală a unei camere și cum o obținem. De pildă, românilor le place să închidă fereastra din cauza curentului, pe când olandezii o deschid ca să aerisească bine.

În plus, ca nord-european, eu muncesc mai bine la o temperatură de interior între 18 și 20 grade, pe când românii preferă o temperatură cuprinsă între 25 și 28 grade. Astfel nu-i deloc surprinzător că iarna olandezilor le place să poarte pulovere de lână la muncă, iar românii preferă să meargă în tricouri.

Saună

Recent, când eram la saună, paradoxal nu transpiram deloc. Mi-am dat seama că gol în saună îmi era tot așa de cald cum îmi e atunci când sunt îmbrăcat la muncă.

Un an mai târziu

M-am simțit ușurat când ni s-a permis să lucrăm de acasă din cauza Covid-19. Mă rog, încă nu am ajuns să fi u stăpânul destinului meu, dar măcar am am putut să controlez temperatura camerei. Cu munca, în schimb, lucrurile au stat altfel. Când eram încă la locul de muncă, lipsea un control adecvat și drept urmare, am scris aproape două cărți în timpul programului. Din nefericire, munca la distanță a determinat managementul să exercite, din nevoie, mai mult control. Deși aveam temperatura camerei sub control, m-au trecut toate apele totuși. De atunci, sunt scriitor cu normă întreagă, fără loc de muncă.

DE LINK - GELDZAKEN MANNEKEN PIS ALS CĂLUȘAR

Je wist misschien al dat Manneken Pis vaak wordt aangekleed, maar wist je ook dat hij een traditioneel Roemeens kostuum in zijn kleerkast heeft hangen?

Een paar jaar geleden kreeg Manneken Pis, in het Frans Le Petit Julien, zijn 1050ste kostuum. Het eerste standbeeld van het Manneken dateert van 1388 toen er op de hoek van de Stoofstraat en de Eikstraat een Julianekensborre (bron van Juliaan) was met het standbeeld van een kleine jongen. Dat het manneken plaste werd pas in 1452 bevestigd. Over de legenden van het plassende mannetje kan een apart boek geschreven worden.

De traditie om het beeldje te kleden zou in 1615 zijn ontstaan. In mei 2016 kreeg Manneken Pis het kostuum van een căluşar aangemeten. Dat gebeurde in aanwezigheid van Natalia Elena Intotero, minister voor de Roemeense Diaspora en Nichita Dragomira, de choreograaf die de căluş (een acrobatische dans uit lang vervlogen tijden) aan de wereld gaf. De mannen die deze dans brengen, de Călușari, vormden een geheim genootschap dat zich toelegt op het beoefenen van deze dans. Het woord ‘căluș’ zou afgeleid zijn van het Latijn voor ‘paard’ of ‘paardje’. In het Roemeens is een paard nog steeds een ‘cal’. Maar er zijn nog andere verklaringen voor het woord.

Het kostuum van de Călușari vind je in Garderobe Manneken Pis, Eikstraat 19 in Brussel. Dat is op een steenworp van het beroemde standbeeldje dat – voor velen een ontgoocheling – maar 61 cm groot is. Omdat het beeldje vaak gevandaliseerd werd, wordt het origineel bewaard in het Museum van de Stad Brussel, in het Broodhuis op de Grote Markt.

10 LEU - ION LUCA CARAGIALE

Iedereen die een beetje kennis heeft over Roemenië weet dat men daar betaalt met de Roemeense leu. Maar waar komt deze naam vandaan? En wie pronkt er op de biljetten? In deze en de volgende nummers van Buna nemen we je mee in het verhaal achter het Roemeense geld. In dit nummer: 10 leu, de beeltenis van Ion Luca Caragiale.

Ion Luca Caragiale (1852-1912) is één van de grote figuren uit de Roemeense literatuur. Zijn ouders waren van Griekse afkomst en twee van zijn ooms hadden een eigen theatergezelschap. In Boekarest was hij één van de souffleurs van het Nationaal Theater, een status die hij deelde met die andere grote uit de Roemeense literatuur: Mihai Eminescu.

Op 21-jarige leeftijd debuteerde hij als dichter en humoristisch kroniekschrijver. Caragiale ging ook aan de slag als journalist en getuigde van een uitgesproken liberale republikeinse visie, die hij later weer zou verloochenen. Zijn stijl was aanmatigend en sarcastisch. Zijn eerste groot toneelstuk was de komedie 'O noapte furtunoasă' (Een stormachtige nacht) uit 1878. Het werd opgevoerd in het Nationaal Theater in Boekarest maar later uit de programmatie verwijderd onder druk van de Nationale Liberale Partij. Caragiale introduceerde ook een ‘normale’ spreekstijl in het theater dat tot dan bol stond van de declamerende stijl. Caragiale bleef toneelstukken schrijven die dreven op humor en bijtende spot. Dat leverde hem een aantal vijanden op. Toch bracht Caragiale het tot directeur van het Nationaal Theater in Boekarest. In 1905 vestigde hij zich in Berlijn waar hij tot aan zijn dood in 1912 actief bleef als journalist en letterkundige.

Op de voorkant van het biljet staat ook een viooltje. Op de achterzijde staat een afbeelding van het oude gebouw van het Nationaal Theater van Boekarest en een van een standbeeld van Caragiale gemaakt door Constantin Baraschi. Voor 100 leu koop je 4 scheerkopjes Gilette Fusion.

VARZA A LA CLUJ

Varza a la Cluj is een traditioneel gerecht uit het gebied Transsylvanië dat elke huisvrouw moet leren maken. Het is een gerecht op basis van kool en vlees specifi ek voor de winterperiode. Het is een recept dat je thuis snel en makkelijk kan maken.

Wat heb je nodig:

500 gr gemengd gehakt (rund/varken) 150 gr rijst 100 ml tomatenpasta 100 gr crème fraiche 2 uien 750 gr fi jngehakte zuurkool zout en peper

Bereiding

Stap 1: Verwarm de oven voor op 170 graden en kook de rijst in water met een beetje zout.

Stap 2: Hak de ui fi jn en fruit deze in een beetje olie. Voeg als de ui glazig wordt, het gehakt toe en breng het op smaak met zout en peper.

Stap 3: Doe vervolgens alles in een ovenschaal: eerst een laag gehakte kool, dan een laag gekookte rijst, dan een laag gehakt, nog een laag rijst en dan nog een laag kool.

Stap 4: Giet daarna de tomatenpasta eroverheen verdund met water en zet de schaal in de voorverwarmde oven voor ongeveer 40 minuten.

Stap 5: Haal na 30 minuten de schaal eruit, verdeel de crème fraiche erbovenop en plaats de schaal weer in de oven voor de laatste 10 minuten.

Serveer de Varza a la Cluj warm geserveerd met polenta of brood! Poftă Bună!

@beautiful.oradea

@lablouseroumaine @belgiuminromania

@visit.zarnesti @albastrurural

@cniptcaransebes

@un_katun @camara.din.totesti @danielaktoi