الهام از حیات
همشهري معماري موج نو
80
ریخت‌شناسی حاصل از متابولیسم جانداران
فرمی برای بهتر زیستن معماریهموارهدرحالتغییراتیسیستمیکاست.تغییراتیکهتوسطدینامیک آبوهواواقتصاد،تکنولوژی‌هایجدیدوابزارهایجدیدتولیدهدایتمی‌شوند. عالقه به دینامیک سیاالت در شبکه‌ها و سطوحی با ویژگی‌های جدید در حال افزایش اس�ت .این تمایالت جدید یک واکنش فرهنگ�ی عمومی به بازنگری مفهوم طبیعت با نگرشی معمارانه در عصر معاصر است .این بازنگری نگاه ابزاری به طبیعت در معماری اس�ت .این نگاه از منبعی برای تبدیل ساده به مدل‌ها یا طبیعت به عنوان تنها منبعی از الهامات ترسیمی به این سطح تغییر کرده است که طبیعت معدنی از فرآیندهای دینامیک مرتبط به هم و قابل آنالیز و بازسازی دیجیتالیاست.
در طول تاریخ ،فرم اصلی‌ترین نقطه تمرکز در تئوری‌ها و کارهای عملی احمدرضا لطفی معماری بوده است .فرم در طول زمان براساس ایدئولوژی‌های مختلف و معمار روش‌های تولید شکل ساختمان ،تغییرات بسیاری کرده است .سیستم انتقال یا سیس��تم جابه‌جایی هوا هم��واره در ایجاد فرم م��ورد نظر قرار گرفته‌اند .در معماری ساخت ،ریخت‌شناسی بر متابولیسم(سوخت و ساز) ارجحیت دارد و از آن جدا شده است .در ریخت‌شناسی ش��هرها ،اختصاص دادن پارک‌ها و مابقی فضاها به عنوان ریه‌های شهرها تشبیه دقیقی نیست و این تشبیهی است که از متابولیسم اشتباهی انتخاب شده است. در دنیای طبیعی ،فرم و متابولیس��م روابط بس��یار متفاوتی دارند .ترکیب پیچیده انرژی و متریال مشخصکننده ریخت‌شناسی موجودات زنده و ارتباط موجودات با یکدیگر اس��ت .ارتباطی که سبب ایجاد سیستم اکولوژیک و جمعیتی از موجودات زنده می‌شود که به صورت خودمختار اداره می‌گردند. تمامی موجودات زنده باید انرژی و متریال را از اطراف خود به دست آورند و آن را به بدن خود انتقال دهند تا برای ساختن بافت‌ها ،رشد ،بازسازی خود و زنده ماندن استفاده شود .دارکی ونتوورت تامسون در «رشد و فرم» به این موضوع می‌پردازد که ریخت‌شناسی موجودات زنده دارای ویژگی‌های دینامیک و فعال است که انرژی نقش غالب را در آن بازی می‌کند.موجودات زنده می‌توانند با تبادل انرژی متریال در طی س��طوح خود و برگرداندن متریال و انرژی‌های تغییریافته به محیط ،خود را بسازند و به صورت دینامیک زنده بمانند .ریخت‌شناسی و متابولیسم شدیدا با این فرآیند انرژی و ماده مرتبط است .متابولیسم آتش زندگی است که در تمامی سطوح مولکولی تا دینامیک‌های اکولوژیک پیچیده اتفاق می‌افتد .ویژگی‌های متابولیکی مشترکی در تمامی فرم‌ها وجود دارد .فرم‌ها حاصل رابطه‌ها مابین هندسه و اندازه کلی طرح بدن ،دمای داخلی و نحوه زندگی در محیط است. نحوه اجرا ،مهم‌ترین نگرانی در مباحثات معماری معاصر بوده است و این موضوع کامال مشخص است که معماران این روزها توجه زیادتری به طبیعت پیدا کرده‌اند .حساس��یت زیادی در مورد «زندگی» ساختمان‌ها وجود دارد و همچنین فهم این موضوع که اجرا و رفتار ساختمان می‌تواند بر پروسه طراحی تأثیر بگذارد بهجای آنکه عملکردهای همشهري معماري
فصلنامه‌معماري و شهرسازي .پاییز نود و دو
81