TRIENNIAL_BRUGES_2018

TRIENNALE BRUGGE 2018

TRIENNALE BRUGGE 2018

Liquid City | Vloeibare Stad

JAROSŁAW KOZAKIEWICZ (PL)

05.05 – 16.09.2018

De wereld is in transitie. Gevestigde gedachten en

WESLEY MEURIS (BE)

leefvormen staan onder druk, alles verandert voortdurend.

Die variatie en ambivalentie kan leiden tot onzekerheid

RENATO NICOLODI (BE)

Brugge 2018: Liquid City | Vloeibare Stad als mogelijk baken, een vloeiende stad, open en betrokken, motor van maatschappelijke, culturele en politieke verandering.

Brugge als creatieve smeltkroes die leidt naar ontmoeting.

NLÉ - KUNLÉ ADEYEMI (NG-NL)

De broedplaats voor vernieuwing in een stedelijke context.

De vloeibare stad, letterlijk omringd door water dat ooit voor Brugges wereldfaam zorgde, wordt een metaforische

OBBA (KR)

Liquid City. Fluïditeit, transitie, instroom, uitwisseling, een continue artistieke beweging die soms stormachtig en soms zacht kabbelend door de stad trekt.

TRIENNALE BRUGGE 2018

en zelfs angst. Tegenover die reflex staat Triënnale

ROXY PAINE (US)

Triënnale Brugge 2018: Liquid City | Vloeibare Stad nodigt opnieuw internationaal gerenommeerde kunstenaars en architecten van over de hele wereld uit. Zij realiseren

JOHN POWERS (US)

tijdelijke gastvrije openbare ruimtes, verbeeldingen van de stad en verrassende ontmoetingsplekken in de historische binnenstad.

RAUMLABOR (DE)

The world is in transition. Established ideas and ways of life are under pressure: everything is in flux. This volatility and ambivalence can lead to uncertainty and even fear.

ROTOR (BE)

Bruges Triennial 2018: Liquid City | Vloeibare Stad offers a beacon of hope, presenting a fluid, open and engaged city; Bruges as an engine of social, cultural and political

RUIMTEVELDWERK (BE)

and a breeding ground for urban innovation.

The liquid city of Bruges - literally ringed by the water

TOMÁS SARACENO (AR)

that once brought it prosperity and fame - becomes a metaphorical Liquid City, characterised by fluidity, transition, influx and exchange: a continuous artistic dynamism that at times flows gently and at others

SELGASCANO (ES)

turbulently through the city.

Bruges Triennial 2018 Liquid City | Vloeibare Stad invites

MONIR SHAHROUDY FARMANFARMAIAN (IR)

internationally acclaimed artists and architects from around the world to interpret the Liquid City theme.

They develop temporary hospitable spaces, conceptual representations and unexpected places for encounters

STUDIOKCA (US)

within the historic heart of the city.

ISBN 978-90-5856-599-0

9 7 8 9 0 5 8 5 6 5 9 9 0

PETER VAN DRIESSCHE (BE)

LIQUID CITY | VLOEIBARE STAD

change; a creative melting pot for encounters of all kinds;

LIQUID CITY VLOEIBARE STAD

Inhoud Contents

Ten geleide Preface

4

5

3 Voorwoord

3 Foreword

Op 5 mei 2018 opent in Brugge de Triënnale voor

On 5 May 2018, the Bruges Architecture and Visual Arts

Architectuur en Beeldende Kunsten met de tentoonstel-

Triennial opens with the exhibition Liquid City | Vloeibare

ling Liquid City | Vloeibare Stad.

Stad.

Voor deze tweede editie nodigde Triënnale Brugge vijf-

For this second edition, Bruges Triennial invited fifteen art-

tien kunstenaars en architecten uit om nieuw werk te

ists and architects to create new works based on the con-

concipiëren in functie van het concept Liquid City. Liquid

cept of the Liquid City. Liquid City | Vloeibare Stad is divided

Burgemeester Renaat Landuyt

Mayor Renaat Landuyt

5

Ten geleide

5 Preface

Michel Dewilde

Michel Dewilde

8 ESSAYS

8 ESSAYS

9

9

17

City | Vloeibare Stad behelst diverse delen en verschil-

into various parts and levels of intensity, the highlight be-

Phytophthora death march and other

lende intensiteiten: het hart van de Triënnale bestaat

ing a trail of site-specific interventions in the historic city

achteloze slachtingen: waarom we de industriële

heedless slaughter: why we should ban

uit een parcours van in situ creaties in de historische

centre. Here you will discover installations, performances,

boomkwekerijhandel moeten verbieden

the industrial nursery trade

binnenstad. Daar ontdek je installaties, performances,

sculptures and temporary structures and buildings,

Anna Lowenhaupt Tsing

sculpturen of tijdelijke constructies en gebouwen van

by Tomás Saraceno (AR), raumlabor (DE), Rotor (BE),

Tomás Saraceno (AR), raumlabor (DE), Rotor (BE), Monir

Monir Shahroudy Farmanfarmaian (IR), NLÉ (NG-NL),

Shahroudy Farmanfarmaian (IR), NLÉ (NG-NL), selgascano

selgascano (ES), Ruimteveldwerk (BE), Wesley Meuris (BE),

(ES), Ruimteveldwerk (BE), Wesley Meuris (BE), Jarosław

Jarosław Kozakiewicz (PL), Renato Nicolodi (BE), OBBA

Kozakiewicz (PL), Renato Nicolodi (BE), OBBA (KR),

(KR), StudioKCA (US), John Powers (US) and Roxy Paine

Phytophthora dodenmars en andere

Anna Lowenhaupt Tsing

De longue durée van een vloeibare geschiedenis:

17

The longue durée of a liquid history:

Brugge - Ville flottante

Bruges - Ville flottante

Till-Holger Borchert

Till-Holger Borchert

23

Liquid City. Vragen naar het wezen

23

Liquid City. Inquiry into the nature

StudioKCA (US), John Powers (US), Roxy Paine (US). Verder

(US). In addition, the Bruges Triennial is collaborating with

of the liquid city

zet Triënnale Brugge een samenwerking op met Beaufort

Beaufort to present a project by the architect collective

Michel Dewilde

waarbij het architectencollectief Rotor een project pre-

Rotor that is divided between the two exhibitions.

senteert dat verspreid wordt over beide tentoonstellingen.

van de vloeibare stad

Michel Dewilde

39

Vloeibaar leven in een vloeibare stad

39

Liquid life in a liquid city

Marc Van den Bossche

Marc Van den Bossche

A number of new works, existing scale models, videos In de gebouwen van de gerenoveerde Poortersloge wordt

and archive material that elaborate on the liquid city

het thema van de vloeibare stad verder verdiept aan de

theme are on display in the Poortersloge. Abdelkader

hand van enkele nieuwe werken en bestaande maquettes,

Damani, director of Frac Centre-Val de Loire, was invited

51

De Ruimte van Stromen

51

The Space of Flows

Tom Trevor

Tom Trevor

61

De architectuur op zoek naar zichzelf

61

Architecture in search of itself

video’s en archiefmateriaal. Op onze uitnodiging formu-

to formulate his response to the theme, and the result-

Abdelkader Damani & Gilles Rion

Abdelkader Damani & Gilles Rion

leert Abdelkader Damani, directeur van Frac Centre-Val

ing exhibition, Architectures Liquides, is presented in the

de Loire, in het Grootseminarie ook een antwoord op het

church of the Grootseminarie. Here one will find a selec-

thema met zijn expositie Architectures Liquides. In de kerk

tion of works, models and archive materials from the rich

van het seminarie treft men een selectie werken, modellen

collections held by the Frac Centre-Val de Loire. Finally,

en archiefmateriaal afkomstig uit de rijke collecties van

the liquid theme is also reflected in two pop-up cafes:

Frac Centre-Val de Loire. Ten slotte vertaalt de Triënnale

URB EGG at the Poorters­loge and URB SEA on the beach

het vloeibare thema ook naar het stedelijke weefsel met de

in Zeebrugge.

75 TRIBRU18 168 TRIBRU18 EXPO

75 TRIBRU18 168 TRIBRU18 EXPO

169 Architectures Liquides

169 Architectures Liquides

Frac Centre-Val de Loire

Frac Centre-Val de Loire

Abdelkader Damani

Abdelkader Damani

173

Partners & sponsors

173

Partners & sponsors

174 Colofon

creatie van twee pop-upcafés: URB EGG aan de Poorters­ loge en URB SEA op het strand van Zeebrugge.

The story of the Triennial: a liquid process Het verhaal van de Triënnale: een vloeibaar proces

174 Colophon

The first ideas on the 2018 triennial where discussed between mayor Renaat Landuyt and curators TillHolger Borchert and Michel Dewilde in late August 2015.

Eind augustus 2015 startten in Brugge de eerste gesprek-

Eventually, it was decided that this edition would explore

ken over de Triënnale 2018 tussen burgemeester Renaat

the liquid aspect of the contemporary city and its commu-

Landuyt en curatoren Till-Holger Borchert en Michel

nity. The inspiration came from a number of works by the

Inhoud Contents

Ten geleide Preface

4

5

3 Voorwoord

3 Foreword

Op 5 mei 2018 opent in Brugge de Triënnale voor

On 5 May 2018, the Bruges Architecture and Visual Arts

Architectuur en Beeldende Kunsten met de tentoonstel-

Triennial opens with the exhibition Liquid City | Vloeibare

ling Liquid City | Vloeibare Stad.

Stad.

Voor deze tweede editie nodigde Triënnale Brugge vijf-

For this second edition, Bruges Triennial invited fifteen art-

tien kunstenaars en architecten uit om nieuw werk te

ists and architects to create new works based on the con-

concipiëren in functie van het concept Liquid City. Liquid

cept of the Liquid City. Liquid City | Vloeibare Stad is divided

Burgemeester Renaat Landuyt

Mayor Renaat Landuyt

5

Ten geleide

5 Preface

Michel Dewilde

Michel Dewilde

8 ESSAYS

8 ESSAYS

9

9

17

City | Vloeibare Stad behelst diverse delen en verschil-

into various parts and levels of intensity, the highlight be-

Phytophthora death march and other

lende intensiteiten: het hart van de Triënnale bestaat

ing a trail of site-specific interventions in the historic city

achteloze slachtingen: waarom we de industriële

heedless slaughter: why we should ban

uit een parcours van in situ creaties in de historische

centre. Here you will discover installations, performances,

boomkwekerijhandel moeten verbieden

the industrial nursery trade

binnenstad. Daar ontdek je installaties, performances,

sculptures and temporary structures and buildings,

Anna Lowenhaupt Tsing

sculpturen of tijdelijke constructies en gebouwen van

by Tomás Saraceno (AR), raumlabor (DE), Rotor (BE),

Tomás Saraceno (AR), raumlabor (DE), Rotor (BE), Monir

Monir Shahroudy Farmanfarmaian (IR), NLÉ (NG-NL),

Shahroudy Farmanfarmaian (IR), NLÉ (NG-NL), selgascano

selgascano (ES), Ruimteveldwerk (BE), Wesley Meuris (BE),

(ES), Ruimteveldwerk (BE), Wesley Meuris (BE), Jarosław

Jarosław Kozakiewicz (PL), Renato Nicolodi (BE), OBBA

Kozakiewicz (PL), Renato Nicolodi (BE), OBBA (KR),

(KR), StudioKCA (US), John Powers (US) and Roxy Paine

Phytophthora dodenmars en andere

Anna Lowenhaupt Tsing

De longue durée van een vloeibare geschiedenis:

17

The longue durée of a liquid history:

Brugge - Ville flottante

Bruges - Ville flottante

Till-Holger Borchert

Till-Holger Borchert

23

Liquid City. Vragen naar het wezen

23

Liquid City. Inquiry into the nature

StudioKCA (US), John Powers (US), Roxy Paine (US). Verder

(US). In addition, the Bruges Triennial is collaborating with

of the liquid city

zet Triënnale Brugge een samenwerking op met Beaufort

Beaufort to present a project by the architect collective

Michel Dewilde

waarbij het architectencollectief Rotor een project pre-

Rotor that is divided between the two exhibitions.

senteert dat verspreid wordt over beide tentoonstellingen.

van de vloeibare stad

Michel Dewilde

39

Vloeibaar leven in een vloeibare stad

39

Liquid life in a liquid city

Marc Van den Bossche

Marc Van den Bossche

A number of new works, existing scale models, videos In de gebouwen van de gerenoveerde Poortersloge wordt

and archive material that elaborate on the liquid city

het thema van de vloeibare stad verder verdiept aan de

theme are on display in the Poortersloge. Abdelkader

hand van enkele nieuwe werken en bestaande maquettes,

Damani, director of Frac Centre-Val de Loire, was invited

51

De Ruimte van Stromen

51

The Space of Flows

Tom Trevor

Tom Trevor

61

De architectuur op zoek naar zichzelf

61

Architecture in search of itself

video’s en archiefmateriaal. Op onze uitnodiging formu-

to formulate his response to the theme, and the result-

Abdelkader Damani & Gilles Rion

Abdelkader Damani & Gilles Rion

leert Abdelkader Damani, directeur van Frac Centre-Val

ing exhibition, Architectures Liquides, is presented in the

de Loire, in het Grootseminarie ook een antwoord op het

church of the Grootseminarie. Here one will find a selec-

thema met zijn expositie Architectures Liquides. In de kerk

tion of works, models and archive materials from the rich

van het seminarie treft men een selectie werken, modellen

collections held by the Frac Centre-Val de Loire. Finally,

en archiefmateriaal afkomstig uit de rijke collecties van

the liquid theme is also reflected in two pop-up cafes:

Frac Centre-Val de Loire. Ten slotte vertaalt de Triënnale

URB EGG at the Poorters­loge and URB SEA on the beach

het vloeibare thema ook naar het stedelijke weefsel met de

in Zeebrugge.

75 TRIBRU18 168 TRIBRU18 EXPO

75 TRIBRU18 168 TRIBRU18 EXPO

169 Architectures Liquides

169 Architectures Liquides

Frac Centre-Val de Loire

Frac Centre-Val de Loire

Abdelkader Damani

Abdelkader Damani

173

Partners & sponsors

173

Partners & sponsors

174 Colofon

creatie van twee pop-upcafés: URB EGG aan de Poorters­ loge en URB SEA op het strand van Zeebrugge.

The story of the Triennial: a liquid process Het verhaal van de Triënnale: een vloeibaar proces

174 Colophon

The first ideas on the 2018 triennial where discussed between mayor Renaat Landuyt and curators TillHolger Borchert and Michel Dewilde in late August 2015.

Eind augustus 2015 startten in Brugge de eerste gesprek-

Eventually, it was decided that this edition would explore

ken over de Triënnale 2018 tussen burgemeester Renaat

the liquid aspect of the contemporary city and its commu-

Landuyt en curatoren Till-Holger Borchert en Michel

nity. The inspiration came from a number of works by the

Phytophthora dodenmars en andere achteloze slachtingen: waarom we de industriële boomkwekerijhandel moeten verbieden

Phytophthora death march and other heedless slaughter: why we should ban the industrial nursery trade

ANNA LOWENHAUPT TSING

ESSAYS

Er sterven zoveel bomen in de bossen in de buurt van waar

So many trees are dying in the woodlands near where I

ik woon. Ik weet niet wat hun dood veroorzaakt. Ik heb een

live. I don’t know what is causing their deaths. I wrote to

paar experts aangeschreven, maar geen antwoord ontvan-

some experts, but they did not reply. Anyway, they would

gen. Hoe dan ook, ze zouden voorzichtig te werk moeten

have to be cautious: at the least, I would need a sample

gaan: op zijn minst zou ik een staal nodig hebben van de

of dying plant material and life histories of the trees in

stervende plant en de levensgeschiedenis van de bomen

question. Surely California’s long drought is playing a role.

in kwestie. De lange droogte in Californië speelt zeker een

But it is hard not to consider the barrage of new and up-

rol. Maar het is moeilijk om niet aan de lawine van nieuwe

graded pests and pathogens coming my way thanks to

en sterkere plagen en ziekteverwekkers die dankzij de in-

the industrial nursery trade. The sheer volume of soils and

dustriële boomkwekerijhandel op me afkomen te denken.

living plants shipped into California every year – with

De veelheid van grondsoorten en levende planten die elk

all their pests and pathogens – guarantees a future full

jaar naar Californië worden verscheept – met al hun pla-

of plagues. Given the diversity of introduced threats to

gen en pathogenen – garandeert een toekomst vol plagen.

native plants, it is often true that none of us know, but we

Gezien de diversiteit van uitheemse bedreigingen voor in-

suspect and worry whether our woodlands will survive.

heemse planten, is het zo dat niemand van ons echt zeker is, maar eerder twijfelt en zich zorgen maakt, of onze bos-

Plants, and plant diseases, have always moved. This is

sen wel zullen overleven.

not a diatribe against movement, nor against foreigners.

Trees, like us, are long-lived organisms, and many live

Planten en plantenziekten hebben zich altijd verplaatst.

much longer than we do. Pests and pathogens, in contrast,

Dit is geen betoog tegen verplaatsing, noch tegen buiten-

adapt quickly to modern capitalism, taking advantage of

landers. Bomen zijn, net als wij, langlevende organismen,

centralized nurseries and mass long-distance shipping to

en vele leven veel langer dan wij. Plagen en pathogenen

switch hosts and evolve virulent new forms. Trees cannot

daarentegen, passen zich snel aan het moderne kapitalis-

keep up with them.

me aan, en maken gebruik van gecentraliseerde kwekerijen en grootschalig langeafstandsvervoer om van gastheer

I’m not talking about trees in private gardens or along

te wisselen en virulente nieuwe vormen te ontwikkelen. De

city streets. I’m a mushroom picker, which means I go off

bomen kunnen hen niet bijhouden.

trail, and I notice the state of the woods. I have my familiar places, and I remember the trees and the small worlds

Ik heb het niet over bomen in privétuinen of langs de stra-

each makes. When mature trees are falling en masse – or

ten in de stad. Ik ben een paddenstoelplukker, wat bete-

standing sentinel in death – I am shocked, and I care. We

kent dat ik de begane paden verlaat, en ik zie hoe het bos

need these woodlands.

eraan toe is. Ik heb mijn vertrouwde plekken en ik herinner me de bomen en de kleine werelden die ze vormden.

The places I look for mushrooms are rarely majestic groves.

Wanneer volwassen bomen massaal sterven – of als ze als

They are weedy, abandoned human places, full of poison

doden in de rij staan – ben ik diep geschokt en maakt het

oak, people’s trash, and common native trees –the ones

me wel iets uit. We hebben deze bossen nodig.

that know how to live around human settlements. These trees are important to a world in which humans blithely cut

De plaatsen waar ik paddenstoelen zoek zijn zelden ma-

down forests with no thought to what comes next. These

jestueuze bossen. Het zijn met onkruid bezaaide, verlaten

are the trees that grow back, allowing forest ecologies to

plekken, vol gifsumak, afval van mensen en gewone in-

reassert themselves. Some trees have worked with us for

heemse bomen – degene die weten hoe ze rond mense-

thousands of years, honing their abilities to live with hu-

lijke nederzettingen moeten overleven. Deze bomen zijn

mans1. Oaks, for example, resprout from their bases after

9

Phytophthora dodenmars en andere achteloze slachtingen: waarom we de industriële boomkwekerijhandel moeten verbieden

Phytophthora death march and other heedless slaughter: why we should ban the industrial nursery trade

ANNA LOWENHAUPT TSING

ESSAYS

Er sterven zoveel bomen in de bossen in de buurt van waar

So many trees are dying in the woodlands near where I

ik woon. Ik weet niet wat hun dood veroorzaakt. Ik heb een

live. I don’t know what is causing their deaths. I wrote to

paar experts aangeschreven, maar geen antwoord ontvan-

some experts, but they did not reply. Anyway, they would

gen. Hoe dan ook, ze zouden voorzichtig te werk moeten

have to be cautious: at the least, I would need a sample

gaan: op zijn minst zou ik een staal nodig hebben van de

of dying plant material and life histories of the trees in

stervende plant en de levensgeschiedenis van de bomen

question. Surely California’s long drought is playing a role.

in kwestie. De lange droogte in Californië speelt zeker een

But it is hard not to consider the barrage of new and up-

rol. Maar het is moeilijk om niet aan de lawine van nieuwe

graded pests and pathogens coming my way thanks to

en sterkere plagen en ziekteverwekkers die dankzij de in-

the industrial nursery trade. The sheer volume of soils and

dustriële boomkwekerijhandel op me afkomen te denken.

living plants shipped into California every year – with

De veelheid van grondsoorten en levende planten die elk

all their pests and pathogens – guarantees a future full

jaar naar Californië worden verscheept – met al hun pla-

of plagues. Given the diversity of introduced threats to

gen en pathogenen – garandeert een toekomst vol plagen.

native plants, it is often true that none of us know, but we

Gezien de diversiteit van uitheemse bedreigingen voor in-

suspect and worry whether our woodlands will survive.

heemse planten, is het zo dat niemand van ons echt zeker is, maar eerder twijfelt en zich zorgen maakt, of onze bos-

Plants, and plant diseases, have always moved. This is

sen wel zullen overleven.

not a diatribe against movement, nor against foreigners.

Trees, like us, are long-lived organisms, and many live

Planten en plantenziekten hebben zich altijd verplaatst.

much longer than we do. Pests and pathogens, in contrast,

Dit is geen betoog tegen verplaatsing, noch tegen buiten-

adapt quickly to modern capitalism, taking advantage of

landers. Bomen zijn, net als wij, langlevende organismen,

centralized nurseries and mass long-distance shipping to

en vele leven veel langer dan wij. Plagen en pathogenen

switch hosts and evolve virulent new forms. Trees cannot

daarentegen, passen zich snel aan het moderne kapitalis-

keep up with them.

me aan, en maken gebruik van gecentraliseerde kwekerijen en grootschalig langeafstandsvervoer om van gastheer

I’m not talking about trees in private gardens or along

te wisselen en virulente nieuwe vormen te ontwikkelen. De

city streets. I’m a mushroom picker, which means I go off

bomen kunnen hen niet bijhouden.

trail, and I notice the state of the woods. I have my familiar places, and I remember the trees and the small worlds

Ik heb het niet over bomen in privétuinen of langs de stra-

each makes. When mature trees are falling en masse – or

ten in de stad. Ik ben een paddenstoelplukker, wat bete-

standing sentinel in death – I am shocked, and I care. We

kent dat ik de begane paden verlaat, en ik zie hoe het bos

need these woodlands.

eraan toe is. Ik heb mijn vertrouwde plekken en ik herinner me de bomen en de kleine werelden die ze vormden.

The places I look for mushrooms are rarely majestic groves.

Wanneer volwassen bomen massaal sterven – of als ze als

They are weedy, abandoned human places, full of poison

doden in de rij staan – ben ik diep geschokt en maakt het

oak, people’s trash, and common native trees –the ones

me wel iets uit. We hebben deze bossen nodig.

that know how to live around human settlements. These trees are important to a world in which humans blithely cut

De plaatsen waar ik paddenstoelen zoek zijn zelden ma-

down forests with no thought to what comes next. These

jestueuze bossen. Het zijn met onkruid bezaaide, verlaten

are the trees that grow back, allowing forest ecologies to

plekken, vol gifsumak, afval van mensen en gewone in-

reassert themselves. Some trees have worked with us for

heemse bomen – degene die weten hoe ze rond mense-

thousands of years, honing their abilities to live with hu-

lijke nederzettingen moeten overleven. Deze bomen zijn

mans1. Oaks, for example, resprout from their bases after

9

t

Solaris, het visionaire ecologische

vlaggeschip van het Singapore One-North Fusionopolis project ¿ Solaris, the visionary ecological flagship of the Singapore One-North Fusionopolis Project © TR Hamzah & Yeang / CPG Consultants

MICHEL DEWILDE

30

The unprecedented success of community gardens in

tijdens het Pleistoceen (circa 2,58 miljoen tot 11.700 jaar ge-

temporary housing, and so forth.40 But these types of sus-

both Europe and North America points to the desire of lo-

leden) toevluchtsoorden in het Amazonewoud. Daar konden

tainable, microscopic urban renewal are often dependent

cal residents to rebuild their cities from the bottom up.33

de bewoners van het woud in periodes van grote klimaats-

on a macroscopic vision and the goodwill of government

veranderingen schuilen en regenereren. Vertaald naar de

and, increasingly, private corporations.

De liquide stad is niet enkel het knooppunt van energieën,

vloeibare stad met haar concentratie aan menselijke en

creativiteit en ruimte voor stromen (flows) het is ook een

niet-menselijke inwijkelingen stellen we de vraag of bijvoor-

In conclusion, projects by artists and architects for the tri-

ambivalente plaats van onzekerheid, ongelijkheid, con-

beeld Baumans gastvrije gedeelde plekken gelieerd kunnen

ennial offer analogous examples of urban interventions.

flict, armoede en exponentiële vervuiling.

worden aan de idee van diepe schuilplaatsen. Kunnen we in

These can inspire a new and different way to imagine the

Triënnale Brugge stelt onder meer de vraag of de stad

de vloeibare stad überhaupt plaatsen bedenken, een keten

city. But if there are to be profound changes, there also

opnieuw een veilige plaats kan vormen voor al haar be-

van groene archipels, waar menselijke en niet-menselijke

needs to be a sea change in consciousness from the hu-

woners. We refereren hier specifiek aan Baumans analyse

bewoners zich kunnen regenereren, herbronnen?

man inhabitants of the city.

van de vloeibare polis als de plek waar hoge concentraties aan ongelijkheden, onveiligheid, armoede en angst voor

Ten slotte verbinden we Baumans gastvrije ruimtes met

de ander heersen.34 Volgens Bauman zijn we getuige van

de vele voorbeelden van recente stadsvernieuwing, duur-

The new urbanite: I am a multitude

een historische omkering: stond de stad symbool voor

We link Bauman’s shared, hospitable spaces with the con-

zaamheid en de cruciale rol van het actieve burgerschap.

beschaving en beveiliging tegen gevaren van buitenaf,

cept of deep refuges and bottom-up citizen initiatives.

We hebben het over de vele bottom-up projecten van ver-

Even when we are alone, we are never alone. We exist

dan is zij nu verworden tot de principiële bron van gevaar

The American anthropologist Anna Lowenhaupt Tsing re-

antwoordelijke burgers, de buurtinitiatieven, de stedelijke

in symbiosis – a wonderful term that refers to differ-

en onveiligheid.35 Het onheil bevindt zich nu intra-muros

fers in her work to refugia, hiding places where different

moestuinen, opwaardering van bepaalde wijken, etc.39

ent organisms living together.41

en dit leidt bijvoorbeeld tot het opzetten van symbolische

organisms can shelter, recover and regenerate at times

Misschien kunnen bestaande modellen van eco-villages

en effectieve urbane barrières, het ontwikkelen van een

of major climate catastrophe.37 This model of deep ref-

en eco-communities zoals Robert Gilman ze beschreef een

No species, not even our own arrogant one pretending

stedelijke architectuur van de angst en bescherming met

uges is based on a concept by the ornithologist Jürgen

rol spelen: met hun nadruk op kleinschalige biologische

to be good individuals in so-called modern Western

gesloten en bewaakte gemeenschappen (gated commu-

Haffer.38 According to Haffer, refuges arose in the Amazon

landbouw, productie van hernieuwbare energie, eigen ver-

scripts, acts alone; assemblages of organic species

nities), als typisch voorbeeld. Bauman wijst in dat verband

rainforest during the Pleistocene era (circa 2.58 million to

voer, tijdelijke bewoningen, etc.40 Maar die voorbeelden

and abiotic actors make history, the evolutionary

specifiek naar de segregatie van de stedelijke bewoners in

11,700 years ago). Inhabitants of the forest could shelter

van duurzame microscopische stadsvernieuwing zijn vaak

kind, and the other too.42

gescheiden gebieden volgens economische lijnen en spe-

and regenerate there in periods of drastic climate change.

afhankelijk van een macroscopische visie en goodwill van

cifiek de angst voor de vreemdeling, de ander.36 Een van de

Transposed to the liquid city, with its concentrations of

overheid en steeds vaker van private ondernemingen.

urbane oplossingen volgens de socioloog is de oprichting

human and non-human settlers, could, for example,

van gastvrije openbare ruimtes in de stad. Dit zijn open en

Bauman’s shared, hospitable places intersect with the

Afsluitend: deze voorbeelden van stedelijke ingrepen vin-

Modernity – and its brainchild the modern city – was, and

toegankelijke plekken, waar alle bewoners hun gedeelde

idea of deep refuges? Can we in the liquid cities conceive

den we ook terug in de projecten van de kunstenaars en

often still is, regarded as the era of the autonomous indi-

ervaringen kunnen uitwisselen. Het zijn urbane laboratoria

of places – a chain of green archipelagos – where human

architecten binnen de Triënnale. Ze kunnen aanleiding geven

vidual: the person who makes their own decisions, thinks

waar het complexe samenleven met een zeer verscheiden

and non-human populations could revive and recharge?

tot een ander verbeelden van de stad. Maar om diepgaan-

and acts in freedom and consequently also enjoys politi-

de veranderingen te bereiken, dient men deze praktische

cal freedom.43 Every form of living being, and humans in

Finally, we associate Bauman’s hospitable spaces with

ingrepen te combineren met het ontwikkelen van een

particular, appears to have existed and evolved discrete-

Baumans gedeelde gastvrije ruimtes verbinden we met het

many recent examples of urban renewal, sustainability

ander bewustzijn bij de menselijke bewoners van de stad.

ly from other species, in other words, to be completely

beeld van de deep refuges (diepe schuilplaatsen) en de

and the crucial role of active citizenship. Here we are re-

bottom-up burgerinitiatieven. De Amerikaanse antropolo-

ferring to the plethora of bottom-up projects by respon-

ge Anna Lowenhaupt Tsing verwees in haar werk naar het

sible citizens; the neighbourhood initiatives, urban veg-

begrip refugia, schuilplaatsen waar diverse organismen op

etable gardens, rejuvenation of neighbourhoods, etc.

momenten van grote klimatologische catastrofes kunnen

Perhaps existing models of eco-villages and eco-commu-

Even when we are alone, we are never alone. We exist

into the vast numbers of bacteria present in our bodies

schuilen, herstellen en regenereren.37 Dit model van de deep

nities such as those described by Robert Gilman can play

in symbiosis – a wonderful term that refers to diffe-

shows that their impact on the thinking and behaviour of

refuges (schuilplaatsen) is gebaseerd op het concept van

a role, with their emphasis on small-scale organic agricul-

rent organisms living together.41

humans is far greater than previously thought, so that an

ornitholoog Jürgen Haffer . Volgens Haffer ontstonden er

ture, production and renewable energies, local transport,

bevolking kan worden onderzocht en beleefd.

38

In re-imagining the (liquid) city, the position and the profile of its builders and inhabitants must be taken into account.

self-contained. But the autonomy and freedom of this (human) individual, the city-builder par excellence, has come

De nieuwe stedeling: ik ben een veelvoud

under increasing pressure from the latest scientific findings in biology and genetics. For example, recent research

39

individual is actually a multitude. The Self is a crowd.44 We

31

t

Solaris, het visionaire ecologische

vlaggeschip van het Singapore One-North Fusionopolis project ¿ Solaris, the visionary ecological flagship of the Singapore One-North Fusionopolis Project © TR Hamzah & Yeang / CPG Consultants

MICHEL DEWILDE

30

The unprecedented success of community gardens in

tijdens het Pleistoceen (circa 2,58 miljoen tot 11.700 jaar ge-

temporary housing, and so forth.40 But these types of sus-

both Europe and North America points to the desire of lo-

leden) toevluchtsoorden in het Amazonewoud. Daar konden

tainable, microscopic urban renewal are often dependent

cal residents to rebuild their cities from the bottom up.33

de bewoners van het woud in periodes van grote klimaats-

on a macroscopic vision and the goodwill of government

veranderingen schuilen en regenereren. Vertaald naar de

and, increasingly, private corporations.

De liquide stad is niet enkel het knooppunt van energieën,

vloeibare stad met haar concentratie aan menselijke en

creativiteit en ruimte voor stromen (flows) het is ook een

niet-menselijke inwijkelingen stellen we de vraag of bijvoor-

In conclusion, projects by artists and architects for the tri-

ambivalente plaats van onzekerheid, ongelijkheid, con-

beeld Baumans gastvrije gedeelde plekken gelieerd kunnen

ennial offer analogous examples of urban interventions.

flict, armoede en exponentiële vervuiling.

worden aan de idee van diepe schuilplaatsen. Kunnen we in

These can inspire a new and different way to imagine the

Triënnale Brugge stelt onder meer de vraag of de stad

de vloeibare stad überhaupt plaatsen bedenken, een keten

city. But if there are to be profound changes, there also

opnieuw een veilige plaats kan vormen voor al haar be-

van groene archipels, waar menselijke en niet-menselijke

needs to be a sea change in consciousness from the hu-

woners. We refereren hier specifiek aan Baumans analyse

bewoners zich kunnen regenereren, herbronnen?

man inhabitants of the city.

van de vloeibare polis als de plek waar hoge concentraties aan ongelijkheden, onveiligheid, armoede en angst voor

Ten slotte verbinden we Baumans gastvrije ruimtes met

de ander heersen.34 Volgens Bauman zijn we getuige van

de vele voorbeelden van recente stadsvernieuwing, duur-

The new urbanite: I am a multitude

een historische omkering: stond de stad symbool voor

We link Bauman’s shared, hospitable spaces with the con-

zaamheid en de cruciale rol van het actieve burgerschap.

beschaving en beveiliging tegen gevaren van buitenaf,

cept of deep refuges and bottom-up citizen initiatives.

We hebben het over de vele bottom-up projecten van ver-

Even when we are alone, we are never alone. We exist

dan is zij nu verworden tot de principiële bron van gevaar

The American anthropologist Anna Lowenhaupt Tsing re-

antwoordelijke burgers, de buurtinitiatieven, de stedelijke

in symbiosis – a wonderful term that refers to differ-

en onveiligheid.35 Het onheil bevindt zich nu intra-muros

fers in her work to refugia, hiding places where different

moestuinen, opwaardering van bepaalde wijken, etc.39

ent organisms living together.41

en dit leidt bijvoorbeeld tot het opzetten van symbolische

organisms can shelter, recover and regenerate at times

Misschien kunnen bestaande modellen van eco-villages

en effectieve urbane barrières, het ontwikkelen van een

of major climate catastrophe.37 This model of deep ref-

en eco-communities zoals Robert Gilman ze beschreef een

No species, not even our own arrogant one pretending

stedelijke architectuur van de angst en bescherming met

uges is based on a concept by the ornithologist Jürgen

rol spelen: met hun nadruk op kleinschalige biologische

to be good individuals in so-called modern Western

gesloten en bewaakte gemeenschappen (gated commu-

Haffer.38 According to Haffer, refuges arose in the Amazon

landbouw, productie van hernieuwbare energie, eigen ver-

scripts, acts alone; assemblages of organic species

nities), als typisch voorbeeld. Bauman wijst in dat verband

rainforest during the Pleistocene era (circa 2.58 million to

voer, tijdelijke bewoningen, etc.40 Maar die voorbeelden

and abiotic actors make history, the evolutionary

specifiek naar de segregatie van de stedelijke bewoners in

11,700 years ago). Inhabitants of the forest could shelter

van duurzame microscopische stadsvernieuwing zijn vaak

kind, and the other too.42

gescheiden gebieden volgens economische lijnen en spe-

and regenerate there in periods of drastic climate change.

afhankelijk van een macroscopische visie en goodwill van

cifiek de angst voor de vreemdeling, de ander.36 Een van de

Transposed to the liquid city, with its concentrations of

overheid en steeds vaker van private ondernemingen.

urbane oplossingen volgens de socioloog is de oprichting

human and non-human settlers, could, for example,

van gastvrije openbare ruimtes in de stad. Dit zijn open en

Bauman’s shared, hospitable places intersect with the

Afsluitend: deze voorbeelden van stedelijke ingrepen vin-

Modernity – and its brainchild the modern city – was, and

toegankelijke plekken, waar alle bewoners hun gedeelde

idea of deep refuges? Can we in the liquid cities conceive

den we ook terug in de projecten van de kunstenaars en

often still is, regarded as the era of the autonomous indi-

ervaringen kunnen uitwisselen. Het zijn urbane laboratoria

of places – a chain of green archipelagos – where human

architecten binnen de Triënnale. Ze kunnen aanleiding geven

vidual: the person who makes their own decisions, thinks

waar het complexe samenleven met een zeer verscheiden

and non-human populations could revive and recharge?

tot een ander verbeelden van de stad. Maar om diepgaan-

and acts in freedom and consequently also enjoys politi-

de veranderingen te bereiken, dient men deze praktische

cal freedom.43 Every form of living being, and humans in

Finally, we associate Bauman’s hospitable spaces with

ingrepen te combineren met het ontwikkelen van een

particular, appears to have existed and evolved discrete-

Baumans gedeelde gastvrije ruimtes verbinden we met het

many recent examples of urban renewal, sustainability

ander bewustzijn bij de menselijke bewoners van de stad.

ly from other species, in other words, to be completely

beeld van de deep refuges (diepe schuilplaatsen) en de

and the crucial role of active citizenship. Here we are re-

bottom-up burgerinitiatieven. De Amerikaanse antropolo-

ferring to the plethora of bottom-up projects by respon-

ge Anna Lowenhaupt Tsing verwees in haar werk naar het

sible citizens; the neighbourhood initiatives, urban veg-

begrip refugia, schuilplaatsen waar diverse organismen op

etable gardens, rejuvenation of neighbourhoods, etc.

momenten van grote klimatologische catastrofes kunnen

Perhaps existing models of eco-villages and eco-commu-

Even when we are alone, we are never alone. We exist

into the vast numbers of bacteria present in our bodies

schuilen, herstellen en regenereren.37 Dit model van de deep

nities such as those described by Robert Gilman can play

in symbiosis – a wonderful term that refers to diffe-

shows that their impact on the thinking and behaviour of

refuges (schuilplaatsen) is gebaseerd op het concept van

a role, with their emphasis on small-scale organic agricul-

rent organisms living together.41

humans is far greater than previously thought, so that an

ornitholoog Jürgen Haffer . Volgens Haffer ontstonden er

ture, production and renewable energies, local transport,

bevolking kan worden onderzocht en beleefd.

38

In re-imagining the (liquid) city, the position and the profile of its builders and inhabitants must be taken into account.

self-contained. But the autonomy and freedom of this (human) individual, the city-builder par excellence, has come

De nieuwe stedeling: ik ben een veelvoud

under increasing pressure from the latest scientific findings in biology and genetics. For example, recent research

39

individual is actually a multitude. The Self is a crowd.44 We

31

Vloeibaar leven in een vloeibare stad

Liquid life in a liquid city

MARC VAN DEN BOSSCHE

38

Intro

Introduction

“Ik moet u nog iets bekennen”, zegt Zygmunt Bauman op het

“I owe you another confession”, Zygmunt Bauman remarks

einde van één van zijn conversaties met Keith Tester. “Als

at the end of one of his conversations with Keith Tester.

we het hebben over verschillende politieke visies en ideeën

“In terms of assumed/ideational divisions, I happen to be

ben ik niet alleen maar een socialist, maar ook een liberaal.

a liberal in addition to being a socialist. Being both and

Door beide te zijn en door geen van beide inspiraties te wil-

not wishing to surrender either of the two souls is a recipe

len opgeven, heb ik een recept bekomen voor een leven dat

for a life full of doubt and difficult, never unambiguously

vervuld is van twijfels en moeilijke, nooit eenduidig goede,

good, choices”. And he adds that socialism and liberalism

keuzes”. En hij voegt daaraan toe dat socialisme en libera-

complement rather than contradict each other, so long as

lisme, als ze maar niet verstenen in dogma’s of verstarren

they don’t ossify into dogma or transform into windowless

achter gesloten vensters, elkaar aanvullen eerder dan te-

fortresses. The right to fulfil your own potential and the

genspreken. Het recht om je eigen mogelijkheden te vervul-

freedom to stand up for that right are for him values that

len en de vrijheid om voor dat recht op te komen, zijn voor

cannot be surrendered without diminishing human digni-

hem waarden waar niet kan op ingeleverd worden zonder de

ty. A few sentences later, Bauman says that the supreme

menselijke waardigheid naar beneden te halen. Enkele re-

value of human life is to follow the inner logic of freedom.

gels verder zegt Bauman nog dat de hoogste waarde voor

(Bauman 2001b, 155).

een mensenleven erin bestaat de innerlijke logica van de vrijheid te kunnen naleven. (Bauman 2001b, 155).

These statements are typical of this intellectual, who as a sociologist and philosopher had experience, both in the-

p

Tokio Rainbow Parade (2015)

© Tokyo Fashion

Deze uitspraken typeren een intellectueel die als socio-

ory and in practice, of the dark side of political systems

loog en filosoof zowel in theorie als in praktijk de donkere

that do not respect individual freedoms. Communism and

kanten had ervaren van politieke systemen die het niet zo

Nazism had confronted Bauman with the blatant excess-

nauw nemen met de individuele vrijheid. Communisme en

es of ideologies that considered that a society could be

nazisme hadden Bauman onverbloemd geconfronteerd met

created according to strict preconceived notions. As a

de uitwassen van ideologieën die meenden dat het mogelijk

confirmed communist at the time, he even worked for the

was een samenleving te maken volgens een strikt vooraf

cause in the 1940s and 50s in Poland and Russia. On the

bepaald beeld. Als toen nog overtuigd communist had hij

other end of the political spectrum, his Jewish roots had

daar in de jaren 1940 en 1950 in Polen en Rusland zelf nog

shown him the violent consequences of a worldview that

enthousiast aan meegewerkt. Zijn joodse roots hadden hem

does not allow for doubt. Bauman was raised in a poor

dan weer aan de heel andere kant van het politieke spec-

Jewish family in Poznan, Poland. The family fled to Russia

trum gewezen op de gewelddadige gevolgen van een we-

in 1939 when the growing anti-Semitism at home became

reldbeeld dat geen twijfels toelaat. Bauman was opgegroeid

intolerable. Bauman joined the Polish army in Russia four

in een arm joods gezien in het Poolse Poznan. Zijn familie

years later and, shortly after, became an officer in an ar-

vluchtte naar Rusland in 1939. Thuis was het antisemitisme

tillery unit that fought the Nazis. It would appear from an

té overheersend geworden. Bauman vervoegde vier jaar na

autobiographical novel by his wife Janina that his strong

die verhuis het Poolse leger in Rusland en werd niet lang

sense of engagement as an officer in a communist army

nadien al officier, vechtend in een artillerie-eenheid die de

was motivated by two factors: opposition to poverty and

strijd met de nazi’s aanging. Zoals uit een autobiografische

social injustice and a horror of racist Nazi ideology.

roman van zijn latere vrouw Janina blijkt, had zijn krachtige engagement als officier in een communistisch leger in

He was personally rather quiet about this period in his life.

die zin een dubbel motief: verzet tegen armoede en sociale

The fight for freedom that characterises much of his later

achterstelling in combinatie met weerstand tegen de racis-

work, the perpetual concern for the people who, for one

tisch geïnspireerde nazi-ideologie.

reason or another, fall through the net of social services,

39

Vloeibaar leven in een vloeibare stad

Liquid life in a liquid city

MARC VAN DEN BOSSCHE

38

Intro

Introduction

“Ik moet u nog iets bekennen”, zegt Zygmunt Bauman op het

“I owe you another confession”, Zygmunt Bauman remarks

einde van één van zijn conversaties met Keith Tester. “Als

at the end of one of his conversations with Keith Tester.

we het hebben over verschillende politieke visies en ideeën

“In terms of assumed/ideational divisions, I happen to be

ben ik niet alleen maar een socialist, maar ook een liberaal.

a liberal in addition to being a socialist. Being both and

Door beide te zijn en door geen van beide inspiraties te wil-

not wishing to surrender either of the two souls is a recipe

len opgeven, heb ik een recept bekomen voor een leven dat

for a life full of doubt and difficult, never unambiguously

vervuld is van twijfels en moeilijke, nooit eenduidig goede,

good, choices”. And he adds that socialism and liberalism

keuzes”. En hij voegt daaraan toe dat socialisme en libera-

complement rather than contradict each other, so long as

lisme, als ze maar niet verstenen in dogma’s of verstarren

they don’t ossify into dogma or transform into windowless

achter gesloten vensters, elkaar aanvullen eerder dan te-

fortresses. The right to fulfil your own potential and the

genspreken. Het recht om je eigen mogelijkheden te vervul-

freedom to stand up for that right are for him values that

len en de vrijheid om voor dat recht op te komen, zijn voor

cannot be surrendered without diminishing human digni-

hem waarden waar niet kan op ingeleverd worden zonder de

ty. A few sentences later, Bauman says that the supreme

menselijke waardigheid naar beneden te halen. Enkele re-

value of human life is to follow the inner logic of freedom.

gels verder zegt Bauman nog dat de hoogste waarde voor

(Bauman 2001b, 155).

een mensenleven erin bestaat de innerlijke logica van de vrijheid te kunnen naleven. (Bauman 2001b, 155).

These statements are typical of this intellectual, who as a sociologist and philosopher had experience, both in the-

p

Tokio Rainbow Parade (2015)

© Tokyo Fashion

Deze uitspraken typeren een intellectueel die als socio-

ory and in practice, of the dark side of political systems

loog en filosoof zowel in theorie als in praktijk de donkere

that do not respect individual freedoms. Communism and

kanten had ervaren van politieke systemen die het niet zo

Nazism had confronted Bauman with the blatant excess-

nauw nemen met de individuele vrijheid. Communisme en

es of ideologies that considered that a society could be

nazisme hadden Bauman onverbloemd geconfronteerd met

created according to strict preconceived notions. As a

de uitwassen van ideologieën die meenden dat het mogelijk

confirmed communist at the time, he even worked for the

was een samenleving te maken volgens een strikt vooraf

cause in the 1940s and 50s in Poland and Russia. On the

bepaald beeld. Als toen nog overtuigd communist had hij

other end of the political spectrum, his Jewish roots had

daar in de jaren 1940 en 1950 in Polen en Rusland zelf nog

shown him the violent consequences of a worldview that

enthousiast aan meegewerkt. Zijn joodse roots hadden hem

does not allow for doubt. Bauman was raised in a poor

dan weer aan de heel andere kant van het politieke spec-

Jewish family in Poznan, Poland. The family fled to Russia

trum gewezen op de gewelddadige gevolgen van een we-

in 1939 when the growing anti-Semitism at home became

reldbeeld dat geen twijfels toelaat. Bauman was opgegroeid

intolerable. Bauman joined the Polish army in Russia four

in een arm joods gezien in het Poolse Poznan. Zijn familie

years later and, shortly after, became an officer in an ar-

vluchtte naar Rusland in 1939. Thuis was het antisemitisme

tillery unit that fought the Nazis. It would appear from an

té overheersend geworden. Bauman vervoegde vier jaar na

autobiographical novel by his wife Janina that his strong

die verhuis het Poolse leger in Rusland en werd niet lang

sense of engagement as an officer in a communist army

nadien al officier, vechtend in een artillerie-eenheid die de

was motivated by two factors: opposition to poverty and

strijd met de nazi’s aanging. Zoals uit een autobiografische

social injustice and a horror of racist Nazi ideology.

roman van zijn latere vrouw Janina blijkt, had zijn krachtige engagement als officier in een communistisch leger in

He was personally rather quiet about this period in his life.

die zin een dubbel motief: verzet tegen armoede en sociale

The fight for freedom that characterises much of his later

achterstelling in combinatie met weerstand tegen de racis-

work, the perpetual concern for the people who, for one

tisch geïnspireerde nazi-ideologie.

reason or another, fall through the net of social services,

39

9

Strand Zeebrugge Pakhuizen site DuPont

8 Dampoort

Baron Ruzettepark

B

13

Werfplein

Grootseminarie

3

5 Ezelpoort

6 9

Graaf Visartpark

11

Bloedput

A

Kruispoort

14 Poortersloge

Sebrechtspark Markt

Jan van Eyckplein

TRIBRU18

7

2 1 Burg

12 Vismarkt

Koningin Astrid park ‘t Zand

10

Site Oud Sint-Jan

Smedenpoort

1

Jarosław Kozakiewicz

2 Wesley Meuris

15

3 Renato Nicolodi Gentpoort

Koning Albert |-park

4 NLÉ - Kunlé Adeyemi 5 OBBA 6 Roxy Paine

Begijnhof

7 John Powers 8 raumlabor

Unesco-rotonde

4

9 Rotor

Minnewaterpark

10 Ruimteveldwerk Katelijnepoort

11 Tomás Saraceno 12 selgascano

Stationsplein

Bargeplein

13 Monir Shahroudy Farmanfarmaian 14 StudioKCA 15 Peter Van Driessche - Atelier4

9

Strand Zeebrugge Pakhuizen site DuPont

8 Dampoort

Baron Ruzettepark

B

13

Werfplein

Grootseminarie

3

5 Ezelpoort

6 9

Graaf Visartpark

11

Bloedput

A

Kruispoort

14 Poortersloge

Sebrechtspark Markt

Jan van Eyckplein

TRIBRU18

7

2 1 Burg

12 Vismarkt

Koningin Astrid park ‘t Zand

10

Site Oud Sint-Jan

Smedenpoort

1

Jarosław Kozakiewicz

2 Wesley Meuris

15

3 Renato Nicolodi Gentpoort

Koning Albert |-park

4 NLÉ - Kunlé Adeyemi 5 OBBA 6 Roxy Paine

Begijnhof

7 John Powers 8 raumlabor

Unesco-rotonde

4

9 Rotor

Minnewaterpark

10 Ruimteveldwerk Katelijnepoort

11 Tomás Saraceno 12 selgascano

Stationsplein

Bargeplein

13 Monir Shahroudy Farmanfarmaian 14 StudioKCA 15 Peter Van Driessche - Atelier4

John Powers Lanchals MINNEBOPLEIN

112

De Amerikaanse kunstenaar John Powers

The American artist John Powers (1970) brings

(°1970) brengt op het Minneboplein een omhoog

a tall, oscillating vertical sculpture Lanchals to

slingerende verticale sculptuur Lanchals. Net

the Minneboplein. Powers assembled two stacks

als bij de dubbele helix van een DNA-molecule

of identical steel forms, resembling the double

assembleerde Powers twee lijnen van identieke

helix of a DNA molecule, to create a feather-like

stalen vormen tot één opverend geheel.

sculpture.

Eigen aan zijn werk is het gebruik van modulaire

His work is characterised by the use of modular

systemen, vaak ontleende industriële materia-

systems – often borrowed from the manufac-

len, die hij samenklit tot wervelende gehelen en

turing industry – to form swirling objects and

werelden. Bedacht vanuit de initiële basisvorm

worlds. Powers gradually builds upon the form

van het eerste segment of onderdeel, accumu-

of the first segment or part so that the sculpture

leert Powers zijn vormen, die zich vervolgens

spreads out and expands into the space.

in de ruimte verspreiden of uitdijen. De kunste-

In a sense, forces present in the modules and

naar volgt in zekere zin de stuwende, innerlijke

in society guide the artist: he externalises

krachten die aanwezig zijn in de vorm én in de

liquid dynamics. His works depict power and

maatschappij, hij veruitwendigt de vloeibare

movement but also the fragility of the structure.

dynamiek. Zijn werken verbeelden kracht en beweging maar ook de broosheid van de structuur.

t

© Iwan Baan

113

John Powers Lanchals MINNEBOPLEIN

112

De Amerikaanse kunstenaar John Powers

The American artist John Powers (1970) brings

(°1970) brengt op het Minneboplein een omhoog

a tall, oscillating vertical sculpture Lanchals to

slingerende verticale sculptuur Lanchals. Net

the Minneboplein. Powers assembled two stacks

als bij de dubbele helix van een DNA-molecule

of identical steel forms, resembling the double

assembleerde Powers twee lijnen van identieke

helix of a DNA molecule, to create a feather-like

stalen vormen tot één opverend geheel.

sculpture.

Eigen aan zijn werk is het gebruik van modulaire

His work is characterised by the use of modular

systemen, vaak ontleende industriële materia-

systems – often borrowed from the manufac-

len, die hij samenklit tot wervelende gehelen en

turing industry – to form swirling objects and

werelden. Bedacht vanuit de initiële basisvorm

worlds. Powers gradually builds upon the form

van het eerste segment of onderdeel, accumu-

of the first segment or part so that the sculpture

leert Powers zijn vormen, die zich vervolgens

spreads out and expands into the space.

in de ruimte verspreiden of uitdijen. De kunste-

In a sense, forces present in the modules and

naar volgt in zekere zin de stuwende, innerlijke

in society guide the artist: he externalises

krachten die aanwezig zijn in de vorm én in de

liquid dynamics. His works depict power and

maatschappij, hij veruitwendigt de vloeibare

movement but also the fragility of the structure.

dynamiek. Zijn werken verbeelden kracht en beweging maar ook de broosheid van de structuur.

t

© Iwan Baan

113

Monir Shahroudy Farmanfarmaian Khayyám Fountain (Fountain of Life) GROOTSEMINARIE

In de gebouwen van het Grootseminarie brengt

A new sculpture, Khayyám Fountain (Fountain

de Iraanse kunstenares Monir Shahroudy

of Life), by the Iranian artist Monir Shahroudy

Farmanfarmaian (°1922, Qazvin) haar nieuwe

Farmanfarmaian (°1922, Qazvin) is on display

sculptuur Khayyám Fountain (Fountain of Life).

in the Grootseminarie. Shahroudy constructed

Shahroudy bouwt haar sculptuur op uit een

the artwork from a large number of delicate,

grote reeks delicate, transparante glaslagen.

transparent layers of glass. Structurally,

Vormelijk bouwt ze haar sculptuur op aan de

she used a series of geometric segments,

hand van een reeks geometrische segmenten,

the patterns that form the building blocks of

patronen die gelden als de bouwstenen van

her aesthetic alphabet.

haar artistieke alfabet.

Shahroudy’s contribution is undoubtedly the Shahroudy brengt zonder twijfel het meest

most sculptural response to the theme of the

sculpturale antwoord op de vraag naar de

liquid, fluid city. Her fountain of life embodies the

liquide, vloeibare stad. Haar levensfontein

importance of water in the gardens of Old Persia

belichaamt het belang van de waterpartijen in

and later of Iran. Water symbolised light and

de Oud-Perzische en latere Iraanse tuinen. Water

purity in ancient Persia, with the water features

was een boodschapper van licht en puurheid in

often harnessed in geometrical fountains: ele-

het Oude Perzië, waarbij de waterpartijen vaak

ments that we see in Shahroudy’s piece Khayyám

door een geometrische fontein werden beheerst,

Fountain (Fountain of Life). Her work reflects the

elementen die we in Shahroudy’s werk Khayyám

beauty, harmony and perfect equilibrium of the

Fountain (Fountain of Life) terugvinden. Haar werk

cosmic within the city.

weerspiegelt de schoonheid, de balans, het ideale evenwicht van het kosmische binnen de stad.

Shahroudy developed her unique artistic voice in the late 1960s with inspiration from the Iranian

Geïnspireerd op de Iraanse spiegelmozaïeken

mirror mosaics (aineh-kari) that are found in

(aineh-kari) in de belangrijke schrijnen en paleizen

important shrines and palaces in Shiraz, Isfahan

in Shiraz of Isfahan en Teheran ontwikkelde

and Tehran.1

Shahroudy vanaf de late jaren 1960 haar unieke kunsttaal.1

p

Digitale ontwerpen voor Khayyám Fountain

(Fountain of Life) ¿ Digital design renders for Khayyám Fountain (Fountain of Life) t

© Matthias Desmet

149

Monir Shahroudy Farmanfarmaian Khayyám Fountain (Fountain of Life) GROOTSEMINARIE

In de gebouwen van het Grootseminarie brengt

A new sculpture, Khayyám Fountain (Fountain

de Iraanse kunstenares Monir Shahroudy

of Life), by the Iranian artist Monir Shahroudy

Farmanfarmaian (°1922, Qazvin) haar nieuwe

Farmanfarmaian (°1922, Qazvin) is on display

sculptuur Khayyám Fountain (Fountain of Life).

in the Grootseminarie. Shahroudy constructed

Shahroudy bouwt haar sculptuur op uit een

the artwork from a large number of delicate,

grote reeks delicate, transparante glaslagen.

transparent layers of glass. Structurally,

Vormelijk bouwt ze haar sculptuur op aan de

she used a series of geometric segments,

hand van een reeks geometrische segmenten,

the patterns that form the building blocks of

patronen die gelden als de bouwstenen van

her aesthetic alphabet.

haar artistieke alfabet.

Shahroudy’s contribution is undoubtedly the Shahroudy brengt zonder twijfel het meest

most sculptural response to the theme of the

sculpturale antwoord op de vraag naar de

liquid, fluid city. Her fountain of life embodies the

liquide, vloeibare stad. Haar levensfontein

importance of water in the gardens of Old Persia

belichaamt het belang van de waterpartijen in

and later of Iran. Water symbolised light and

de Oud-Perzische en latere Iraanse tuinen. Water

purity in ancient Persia, with the water features

was een boodschapper van licht en puurheid in

often harnessed in geometrical fountains: ele-

het Oude Perzië, waarbij de waterpartijen vaak

ments that we see in Shahroudy’s piece Khayyám

door een geometrische fontein werden beheerst,

Fountain (Fountain of Life). Her work reflects the

elementen die we in Shahroudy’s werk Khayyám

beauty, harmony and perfect equilibrium of the

Fountain (Fountain of Life) terugvinden. Haar werk

cosmic within the city.

weerspiegelt de schoonheid, de balans, het ideale evenwicht van het kosmische binnen de stad.

Shahroudy developed her unique artistic voice in the late 1960s with inspiration from the Iranian

Geïnspireerd op de Iraanse spiegelmozaïeken

mirror mosaics (aineh-kari) that are found in

(aineh-kari) in de belangrijke schrijnen en paleizen

important shrines and palaces in Shiraz, Isfahan

in Shiraz of Isfahan en Teheran ontwikkelde

and Tehran.1

Shahroudy vanaf de late jaren 1960 haar unieke kunsttaal.1

p

Digitale ontwerpen voor Khayyám Fountain

(Fountain of Life) ¿ Digital design renders for Khayyám Fountain (Fountain of Life) t

© Matthias Desmet

149

TRIENNALE BRUGGE 2018

TRIENNALE BRUGGE 2018

Liquid City | Vloeibare Stad

JAROSŁAW KOZAKIEWICZ (PL)

05.05 – 16.09.2018

De wereld is in transitie. Gevestigde gedachten en

WESLEY MEURIS (BE)

leefvormen staan onder druk, alles verandert voortdurend.

Die variatie en ambivalentie kan leiden tot onzekerheid

RENATO NICOLODI (BE)

Brugge 2018: Liquid City | Vloeibare Stad als mogelijk baken, een vloeiende stad, open en betrokken, motor van maatschappelijke, culturele en politieke verandering.

Brugge als creatieve smeltkroes die leidt naar ontmoeting.

NLÉ - KUNLÉ ADEYEMI (NG-NL)

De broedplaats voor vernieuwing in een stedelijke context.

De vloeibare stad, letterlijk omringd door water dat ooit voor Brugges wereldfaam zorgde, wordt een metaforische

OBBA (KR)

Liquid City. Fluïditeit, transitie, instroom, uitwisseling, een continue artistieke beweging die soms stormachtig en soms zacht kabbelend door de stad trekt.

TRIENNALE BRUGGE 2018

en zelfs angst. Tegenover die reflex staat Triënnale

ROXY PAINE (US)

Triënnale Brugge 2018: Liquid City | Vloeibare Stad nodigt opnieuw internationaal gerenommeerde kunstenaars en architecten van over de hele wereld uit. Zij realiseren

JOHN POWERS (US)

tijdelijke gastvrije openbare ruimtes, verbeeldingen van de stad en verrassende ontmoetingsplekken in de historische binnenstad.

RAUMLABOR (DE)

The world is in transition. Established ideas and ways of life are under pressure: everything is in flux. This volatility and ambivalence can lead to uncertainty and even fear.

ROTOR (BE)

Bruges Triennial 2018: Liquid City | Vloeibare Stad offers a beacon of hope, presenting a fluid, open and engaged city; Bruges as an engine of social, cultural and political

RUIMTEVELDWERK (BE)

and a breeding ground for urban innovation.

The liquid city of Bruges - literally ringed by the water

TOMÁS SARACENO (AR)

that once brought it prosperity and fame - becomes a metaphorical Liquid City, characterised by fluidity, transition, influx and exchange: a continuous artistic dynamism that at times flows gently and at others

SELGASCANO (ES)

turbulently through the city.

Bruges Triennial 2018 Liquid City | Vloeibare Stad invites

MONIR SHAHROUDY FARMANFARMAIAN (IR)

internationally acclaimed artists and architects from around the world to interpret the Liquid City theme.

They develop temporary hospitable spaces, conceptual representations and unexpected places for encounters

STUDIOKCA (US)

within the historic heart of the city.

ISBN 978-90-5856-599-0

9 7 8 9 0 5 8 5 6 5 9 9 0

PETER VAN DRIESSCHE (BE)

LIQUID CITY | VLOEIBARE STAD

change; a creative melting pot for encounters of all kinds;

LIQUID CITY VLOEIBARE STAD