Radeis nummer 1, 2017

RADEIS 1 I 2017 1

rode adviezen, denkpistes en eisen van en voor senioren

OPENBAAR VERVOER

DUURDER !

Op 1 februari verhoogden de tarieven bij De Lijn en de NMBS. Treinreizen worden gemiddeld 2,93 % duurder. De prijs van een seniorenbiljet kost nu € 6,2.

De prijs van een Rail Pass, stijgt naar € 77.

Ook de tram- en ­busreiziger betaalt meer. De Omnipas bedraagt vanaf nu € 52. Het

IN DIT NUMMER

1 2017

3

Vera Claes over de Internationale Vrouwendag

6

De zorg­ volmacht

sms-ticket gaat van € 1,80 naar € 2.

Een klassieke tienrittenkaart kost nu € 15. Een enkel biljet blijft € 3 kosten.

65-plussers die meer dan 17 keer per jaar een heen-en-terugrit maken of meer dan 35 ritten doen, zijn best af met een abonnement van € 52.

7

‘Wist-je-dat’ en Rood Kruiswoord

9

Gent: de bakermat van democratie en socialisme

10

Rood roest niet: Raymond Smeulders over de sluiting van Renault

Ook hebben we nog een ROOD RECEPT op pagina 8.

Ontdek het snel binnenin…

RADEIS 1 I 2017 2 edito

Waarde kameraad, Vandaag zijn wij tevreden en fier.

We zijn er als ABVV in geslaagd om de herdenking van de syndicale strijd naar aanleiding van de sluiting van de Renault-fabriek in Vilvoorde ruim, gedurende enkele dagen, en met veel respect voor de syndicalisten die maandenlang gevochten hebben, in het nieuws te zetten. Zowel de tentoonstelling in de oude fabriekshal, als de herdenking zelf , kwamen uitgebreid aan bod in de journaals , en terecht.

Onze gewaardeerde dank en appreciatie aan allen die dit mogelijk gemaakt hebben, is dan ook zeer op zijn plaats.

Vandaag zijn we ook ongerust en boos. De rechtse federale regering heeft een fundamentele aanval ingezet tegen onze kathedraal , de federale sociale zekerheid. Deze regering probeert “en stoemelings”

en onder het mom van “besparingen” het ganse financieringsmechanisme van de sociale zekerheid te ondergraven. Doelstelling is om onze (!) sociale zekerheid om te vormen tot stoplap voor het vullen van de budgettaire gaten. Vallen er gaten, dan zal de SZ deze moeten dichten. Terwijl een regering die de welvaartstaat ernstig neemt , zou moeten investeren in een sterke sociale zekerheid die geen gaten laat vallen in de vangnetten die noodzakelijk zijn en blijven. Niet zo met dit rechts beleid. Waakzaamheid is geboden, en indien nodig zullen de ordewoorden volgen!

Op 24 maart manifesteren we alvast tegen de steeds groter wordende sociale dumping. Concurreren op de rug van de werknemers. Ook dàt is nefast voor onze sociale zekerheid! We rekenen op je aanwezigheid.

Caroline Copers Afgev. Bestuurder Linx+

lezersbrief

ABVV Senioren willen de onderhandelaars feliciteren met het IPA akkoord 2017-2018. Het zijn geen gemakkelijke tijden. In vergelijking met het vorige akkoord, is het zeker een vooruitgang voor de loontrekkenden, maar als (brug) gepensioneerden hebben wij toch enkele opmerkingen.

Is het voor ons een topakkoord?

Neen.

Kunnen wij met dit voorstel van ontwerp leven? Ja. Ja, omdat wij solidariteit nog altijd hoog in ons vaandel dragen.

• de aanpassing van de berekeningsplafonds, • de inhaaloperatie van de oudste pensioenen, • de verhoging van het vakantiegeld gedurende 2 jaar.

Toch zijn er ook zaken die voor ons beter hadden gekund; 1. De welvaartsenveloppe moet terug zijn oorspronkelijke waarde van 100 % aannemen.

De bedragen zijn bij Wet vastgelegd en men kan hier nog steeds zomaar van afwijken. Het voelt als een aalmoes.

Wij zijn zeker tevreden met: • de verhoging van de minimumuitkeringen • de gelijkschakeling tussen een volledige en onvolledige pensioenloopbaan, zodat we terug één minimum hebben • de extra verhoging in de werkloosheidsuitkeringen,

2. Wij eisen een tweejaarlijkse automatische koppeling van alle pensioenen aan de welvaart, met een ingebouwde minimumgarantie. Momenteel volgen enkel de oudste pensioenen de evolutie van welvaart, de andere pensioenen gaan er op achteruit.

3. Het tweejaarlijks verhogen van de minima met minstens 2%, is noodzakelijk.

4. Het minimumpensioen (1145,80 euro) moet opgetrokken worden tot het niveau van het wettelijk minimumloon (1504,82 euro), anders bereik je maar beperkte resultaten met een welvaartsaanpassing van 2%.

5. Als laatste vragen wij de onderhandelaars om de berekeningsplafonds die nu op 1,7 % liggen, in de toekomst terug op 2% te brengen zoals het vroeger was.

Jos Vingerhoed Voorzitter ABVV Senioren

RADEIS 1 I 2017 3

INTERVIEW MET VERA CLAES

VROUWEN MOETEN OPNIEUW HET VOORTOUW NEMEN Op 8 maart 2017 vieren we Internationale Vrouwendag. We gaan in gesprek met Vera Claes, nationaal secretaris van de progressieve vrouwenbeweging zij-kant, over de jarenlange strijd van vrouwen voor gelijke rechten.

Wat is de betekenis van 8 maart?

Daarvoor moeten we exact 100 jaar terug in de tijd. Op 8 maart 1917 begonnen de textielarbeidsters in Sint-Petersburg te staken tegen de slechte werkomstandigheden. De

staking breidde uit, er waren als maar meer vrouwen die protesteerden tegen de oorlog, de voedseltekorten, de ellende. Het waren aanvankelijk de vrouwen die staakten, daarna is het uitgebreid naar een algemene werkstaking.

4 jaar later kwam het internationale vrouwensecretariaat in Sint-Petersburg samen, zij hebben 8 maart als vaste datum verkozen. In 1978 hebben de VN de dag erkend als internationale vrouwendag.

Het is zo uitgegroeid tot de wereldwijde internationale vrouwendag. Het initiatief gaat in eerste instantie uit van de eerste internationale socialistische vrouwenconferentie.

Vieren we dit jaar dan de 100ste internationale vrouwendag?

Neen, dat was in 2008.

In het Westen gaan we uit van de staking in New York op 8 maart 1908 waar duizenden textielarbeidsters samenkwamen voor betere werkomstandigheden, vrouwenkiesrecht en afschaffing van de kinderarbeid. Deze staking vormde het begin van de emancipatie van vrouwen en de strijd te-

Vera Claes, nationaal secretaris van de progressieve vrouwenbeweging zij-kant

gen vrouwendiscriminatie.

In België hebben we een nationale vrouwendag op 11 november. Wat is daar de achterliggende betekenis van?

Dat heeft alles te maken met de Franse schrijfster Simone de Beauvoir, die in 1972 werd uitgenodigd in Brussel. Men zocht een dag dat vrouwen konden samenkomen. Dat moest een feestdag zijn, anders hadden ze geen vrije dag. 11 november was de enige datum waarop Simone de Beauvoir zich kon vrij maken. Zo is de nationale vrouwendag ontstaan. Elk jaar wordt in een andere Vlaamse stad 11 november gevierd. Er worden dan verschillende activiteiten georganiseerd. Maar in Wallonië viert men 11 november niet.

In België werd een voorstel ingediend om van de internationale vrouwendag een officiële feestdag te maken?

In een aantal landen is 8 maart een officiële feestdag. Aanvankelijk is het wetsvoorstel ingediend door Dalila Douifi. In 2010 is het wetsvoorstel terug opgenomen door de sp.a volksvertegenwoordigers Maya Detiège en Meryame Kitir.

Wij willen van 8 maart een officiële feestdag maken om de gelijke rechten en gelijke kansen voor vrouwen en mannen in de picture te zetten.

Jammer genoeg hebben we vanuit politiek oogpunt niet veel medestanders, maar we blijven er op hameren.

Hoe komt dat?

Kijk naar een foto van de federale regering. Het is gewoon beschamend, die enkele vrouwen die er in zitten. Er is zelfs geen vrouwelijke vicepremier. In het kernkabinet zit

RADEIS 1 I 2017 4

bijna heel de geschiedenis heen.

Ik ben daarom tevreden dat dit jaar de internationale vrouwendag in het teken staat van international women’s strike. Er is heel veel om tegen te protesteren, ook de dag van vandaag nog.

“8 maart 1908, duizenden textielarbeidsters komen in New York We mogen nooit op straat voor betere werkomstandigheden, vrouwenkiesrecht en geloven dat wat afschaffing van de kinderarbeid.” we vandaag aan gendergelijkheid bereikt hebben, dat ons dit niet geen enkele vrouw. We gaan geen medestanders vinden om van inter- meer kan afgenomen worden. Kijk nationale vrouwendag een officië- naar wat er in de Verenigde Staten gebeurt. le feestdag te maken in de huidige rechtse coalitie. Jammer genoeg, maar de aanhouder wint en we ge- Wat zijn de grote kwesties waarmee vrouwen vandaag de dag ven niet op. worden geconfronteerd?

De inzet van onze staking zijn 5 Wat was de invloed van de stakingrote thema’s: arbeid, geweld, migen begin 20ste eeuw?

De betere werkomstandigheden, er gratie, armoede en beeldvorming. kwam overleg op gang tussen vak- Wij willen dat de loonkloof verkleint tussen mannen en vrouwen, die bebonden en werkgevers, de eis tot een achturige werkdag, de afschaf- draagt nog steeds een beschamenfing van kinderarbeid en het vrou- de 20% wanneer je de maandlonen onder de loep neemt. De pensioenwenkiesrecht is in de loop van de jaren gerealiseerd. In België heb- kloof tussen mannen en vrouwen bedraagt zelfs 25% ben vrouwen in 1921 omdat vrouwen een kiesrecht gekregen veel lager pensioen voor de gemeenten hebben.

Daarnaast en pas in 1948 hebook de combinatie ben zij kiesrecht getussen job en privé. De kregen voor de parvrouwen nemen nog lementsverkiezingen. altijd het merendeel België was daar heel van de huishoudelijke laat mee. taken op zich.

De uitkomst van de Je had het daarnet stakingen was enorm! ook over de vertegenDie stakingen toen woordiging van vrouduurden wel maanwen in de politiek? den. Dat waren heel Ik heb de eerste quointensieve stakin- … het zijn de vroutaregelingen in 1994 gen. Nadien sloten wen die de stakingen van dichtbij meegede mannen zich wel zijn begonnen en het maakt. We hebben aan, maar het zijn de voortouw hebben heel hard aan de kar vrouwen die de stagenomen. Over bijna getrokken met de sokingen zijn begonnen heel de geschiedenis cialistische vrouwenen het voortouw hebheen. beweging om een miben genomen. Over Vera Claes

nimaal aantal vrouwen op de lijsten te krijgen. We moeten op die quota blijven hameren, ook sedert er een verplichte 50/50 vertegenwoordiging van vrouwen en mannen op de verkiezingslijsten is. Er zijn nu meer vrouwelijke parlementsleden en dat is een goede zaak. Maar als het erop aankomt om ministers af te vaardigen, zie je dat het met deze conservatieve krachten blijkbaar niet lukt. Die mannenregering is een serieuze afknapper die ons jaren terug in de tijd gooit.

Jullie willen het moederschaps- en vaderschapsverlof uitbreiden?

We willen naar het Scandinavisch model. 3 maanden verplicht voor moeder en 3 maanden verplicht voor vader. Momenteel bedraagt het vaderschapsverlof 10 dagen, waarvan de eerste 3 dagen betaald.

7 op de 10 mannen nemen hun vaderschapsverlof niet op. Doordat het onvoldoende vergoed wordt en/of omdat de werkgever het niet accepteert.

Een ander strijdpunt is geweld?

We nemen vanuit de vrouwenbeweging daarin het voortouw. Heel wat vrouwen, en ook mannen, zijn slachtoffer van seksueel en huiselijk geweld. Partnergeweld is geen individuele zaak, maar een maatschappelijk probleem. Daarnaast heb je ook de seksuele intimidatie op straat. Iedereen moet veilig op straat kunnen komen, in alle omstandigheden. Een ander thema waarop we focussen is armoede.

Veel alleenstaande vrouwen met kinderen lopen een groot risico om in de armoede terecht te komen Al enkele jaren hebben jullie een campagne rond Equal Pay Day. Jullie kiezen al enkele jaren voor de harde beelden. Waarom?

De loonkloof was helemaal geen issue, totdat wij met Equal Pay Day begonnen zijn in 2005. We hebben toen een communicatiebureau onder de arm genomen, waar we nog steeds mee samenwerken. We proberen elk jaar een sterk beeld mee te geven en een provocerend spot-

RADEIS 1 I 2017 5

je, waarmee we al vaak in de prijzen zijn gevallen, zowel op binnenlandse als buitenlandse reclamefestivals. In 2011 hadden we met de ‘bonkende bomma’s’, krasse grootmoeders die moeten blijven werken om de loonkloof te dichten, meer dan 2 miljoen views op Youtube.

Het ernstige van de loonongelijkheid wordt aangekaart op een toe“De loonkloof was geen issue, totdat wij met Equal Pay Day zijn begonnen…”

gankelijke manier. Zo krijgen we het beleid in beweging. . Dankzij Equal Pay Day, is er jaarlijks het loonkloofrapport en is in 2012 de loonkloofwet gestemd. Er schort nog wat aan de uitvoering van die wet, maar het belangrijkste is dat ze gestemd is en moet nageleefd worden.

Foto: de loonkloof was geen issue, totdat wij met Equal Pay Day zijn begonnen.

Wat is het thema van dit jaar?

Dit jaar willen we specifiek focussen op deeltijds werk. Maar 9% van de mannen werkt deeltijds in de privé, tegenover 45% van de vrouwen.

Bijna de helft van de vrouwen werkt deeltijds. Dat is ontzettend veel.

Dankzij Equal Pay Day, is er jaarlijks het loonkloofrapport en is in 2012 de loonkloofwet gestemd.

Dat maakt dat vroumiddenveld met de wen afhankelijk zijn Vrouwenraad die heel van hun partner, maar wat acties organiook van de werkgever. seert, anderzijds heb Vera Claes Als je deeltijds werkt, je het Instituut voor heb je veel minder Gelijkheid van Vroukans op promotie en Internationale vrouwen en Mannen, de op loonsverhoging. wendag staat dit jaar federale overheidsinJe valt in het klassie- in het teken van de stelling. Op beleidsnike rollenpatroon. De international women’s veau is er heel veel vrouw staat in voor het strike. De inzet van de veranderd. Maar er huishouden en de kin- staking zijn 5 grote is nog veel werk aan deren. Het bizarre fe- thema’s: arbeid, de winkel. We mogen nomeen wanneer een geweld, migratie, nooit de fout maken te koppel meer kinderen armoede en beeldvordenken dat we er zijn. heeft: vrouwen gaan ming.

Onze rechten kunnen meer deeltijds werken altijd teruggeschroefd en mannen gaan meer worden. verdienen. Daar moeten we vanaf geraken. We moeten opkomen voor Dat bewijst het huidige politieke de 6-uren werkdag voor iedereen. klimaat. De Amerikaanse president Trump en de Turkse presiWelke verandering wil je echt verdent Erdogan bijvoorbeeld, zijn wezenlijkt zien voor de volgende geen voorvechters van vrouwengeneratie jonge vrouwen? rechten. Hoe moeten we daar De economische onafhankelijkheid tegen ingaan? van vrouwen is en blijft een hei- Het is heel beangstigd om te zien kel punt. Daar draait toch nog heel dat de Amerikaanse president veel rond. Als je financieel afhan- Trump o.m. de abortuswetgeving kelijk bent van je partner, ben je kan terugschroeven. We moeten als ook afhankelijk op andere manie- vrouwenbeweging op onze strepen ren. Het zelfbeschikkingsrecht van blijven staan en zorgen dat we goevrouwen is op alle domeinen be- de internationale contacten heblangrijk, maar de economische on- ben. Dat we de druk kunnen blijven afhankelijkheid en de politieke ver- opvoeren. We moeten politiek tetegenwoordiging van vrouwen zijn rug ernstig nemen. De vrouwen zulheel belangrijk. Niet alleen het on- len opnieuw het voortouw moeten derwijs, maar ook ouders hebben nemen, samen met de progressiedaar een grote rol in te vullen. We ve mannen. moeten niet alleen onze dochters opvoeden tot zelfstandige vrouwen, Tijd voor een derde feministische we moeten vooral ook onze zonen golf? opvoeden tot feministen.

Ja, natuurlijk. Daar zitten we al volop in. Ik zie bij jonge mensen heel Dolle Mina was een typische orgaveel militantisme. Het separatistinisatie van de tweede golf: een sche feminisme is terug in opmars. groep jonge vrouwen die met snel Deze feministen willen niet dat heopgezette, speelse straatacties de tero mannen zich aansluiten bij de aandacht trok van de pers. Is er beweging. Maar zo ga je dat echt vandaag nood aan een gelijkaarniet halen. We hebben de mannen dige nieuwe groepering? wel nodig. De quotawetgeving, de In de jaren ‘60 had je een heel mi- abortuswetgeving, enz. zijn gerealilitante vrouwenbeweging die met seerd dankzij de steun van mannen een aantal straffe acties naar bui- die ook geloven in gendergelijkheid. ten kwam. Ondertussen is heel de vrouwenbeweging geëvolueerd www.zij-kant.be naar een genderbeweging en ge- www.equalpayday.be professionaliseerd. Je hebt het

RADEIS 1 I 2017 6

de zorgvolmacht

Geldzaken van ouders overnemen Het gebeurt dagdagelijks dat mensen door een ongeval of ziekte niet langer in staat zijn om voor zichzelf te zorgen en zelf hun financiën te beheren. Indien je vooraf niets op papier hebt gezet, kom je onder het bewind te staan van een bewindvoerder. Je kan wel een vertrouwenspersoon aanduiden als bemiddelaar, maar elke rekening moet steeds de goedkeuring krijgen van de vrederechter. De zorgvolmacht kan hier een oplossing bieden.

DE ZORGVOLMACHT Je kan bij de notaris één of meerdere personen aanduiden die later je vermogen mogen beheren, indien je dit zelf niet meer kan. Die personen, al dan niet familieleden, kunnen tussenkomen bij de verkoop van een huis, het betalen van rekeningen, enz. , rekening houdende met eventuele voorwaarden die je in de volmacht hebt opgenomen.

De zorgvolmacht kan onmiddellijk in werking treden, of je kan deze zorgvolmacht veiligheidshalve geven, voor het geval je ooit wils- of handelingsonbekwaam wordt. Weet bovendien dat je ook zélf kan bepalen wanneer men je als “wilsonbekwaam” mag beschouwen.

“Mijn moeder is zwaar dement en woont sinds een jaar in een verzorgingstehuis. Ze is niet meer in staat om zelf beslissingen te nemen, laat staan om een handtekening te zetten. Het ouderlijk huis probeer ik zo goed als

thab

De Tegemoetkoming Hulp Aan Bejaarden moet vanaf 1 januari 2017 in Vlaanderen aangevraagd worden bij de zorgkas, het ziekenfonds of het OCMW. Er verandert niets voor wie al een THAB heeft. Ook als je nog een aanvraag voor de THAB hebt lopen, hoef je niets te doen. In Brussel en Wallonië is het voorlopig nog steeds de FOD Sociale Zekerheid die de THAB-dossiers behandelt en blijft alles zoals het nu is.

mogelijk te onderhouden: ik zet de chauffage af en toe op, ik ga poetsen, … Maar dat is toch een hele klus, ook omdat ik niet in de buurt woon. Ik zou graag het huis verkopen.”

DE REGISTRATIE Het geven van zorgvolmacht kan niet mondeling gebeuren, de overeenkomst moet geregistreerd worden vóór je wilsonbekwaam bent (via de griffie van het vredegerecht of via de notaris) . Dit is zeer belangrijk, anders geldt de zorgvolmacht niet. Je kan een lastgeving sluiten zonder tussenkomst van de notaris, maar dat valt sterk af te raden.

De notaris zal de zorgvolmacht gedetailleerd opstellen, met aandacht voor taboes binnen de familie. Hij kan de reikwijdte van de volmacht beschrijven en hij kan mee nadenken over wat écht belangrijk is voor jou. Daarnaast waakt de notaris over jouw belangen., bijvoorbeeld bij misbruik.

TIJDELIJK WILSONBEKWAAM? Er zijn gevallen waarbij je gedurende een bepaalde periode wilsonbekwaam wordt. Bijvoorbeeld als je drie maanden in een coma ligt.

Heb je veiligheidshalve een zorgmandaat gegeven aan een familielid, dan zal deze volmacht uitwerking hebben vanaf het moment van de wilsonbekwaamheid (vanaf de coma). Word je naderhand weer wilsbekwaam (omdat je uit coma ontwaakt), dan zal de volmacht eindigen.

WAT BIJ MISBRUIK VAN DE VOLMACHT? Jouw rekeningen en de gelden van de lasthebber moeten strikt gescheiden worden. Bovendien zal jouw lasthebber op geregelde tijdstippen met jou moeten overleggen. Bang dat jouw lasthebber de rekeningen toch slecht beheert of zijn taken slecht uitvoert? Ook voor deze situatie bestaat er een “alarmbel”. De rechter zal op vraag van de familie of notaris kunnen tussenkomen en een bewindvoerder aanstellen. Voor de persoon van deze bewindvoerder mag je eveneens op voorhand een voorkeur uitdrukken.

RADEIS 1 I 2017 7

WIST JE DAT… Om de VERSHEID VAN EEN EI te testen, legt u het in een glas water: als het naar de bodem zakt, is er geen probleem; als het komt bovendrijven, is het niet meer vers.

© FALTAZI

In de strijd tegen WILDPLASSEN heeft Parijs bloembakken geïnstalleerd, waarin je wel mag plassen.

De eerste twee exemplaren zijn geplaatst bij Gare de Lyon.

Elk jaar onderzoekt de Britse CHARITIES AID FOUNDATION welke bevolkingsgroep het meest solidair en vrijgevig is met haar medemens. Voor de derde keer op rij spant Myanmar de kroon.

Irakezen gaan het meest vreemden helpen en Chinezen het minst. Ons land strandt op een 32ste plaats Mensen, orka’s en WALVISSEN zijn de enige zoogdieren die in leven blijven na de menopauze.

Bij heel wat diersoorten sterven de vrouwtjes nadat ze onvruchtbaar zijn geworden.

Een geëvolueerde eigenschap die samenwerking in een groep een boost geeft. De grootmoeder zet zich mee in voor de opvoeding van de kleinkinderen, zodat de kans groter is dat de familielijn overleeft.

MEXICO-STAD is de drukste stad ter wereld

Onder het eiland MAURITIUS in de Indische Oceaan ligt een continent dat bijna 3 miljard jaar oud is. Mauritia was een klein continent tussen India en Madagaskar.

Één op drie mannen loopt rond in versleten ONDERBROEKEN.

ROOD KRUISWOORD HORIZONTAAL

3 onderwerp

1

4 ongelijke lonen voor mannen en vrouwen

2

6 interprofessioneel akkoord

3

8 minimum 4 6

5

VERTICAAL

1 aansporing 2 mijnsite

7

5 niet akkoord 8

9

10

7 vrijgevig 9 voertuig 10 Europese taal

RADEIS 1 I 2017 8

ROOD RECEPT

Rabarbertaart met zelfgemaakt kruimeldeeg Aan het begin van de lente is de eerste rabarber daar! Lekker fris en zuur en heerlijk in combinatie met zoet.

BEREIDING VULLING

—— Spoel de rabarberstelen en snij de taaie uiteinden eraf. Schil de stelen met je dunschiller en snij ze vervolgens in stukjes van zo’n halve tot één centimeter dik.

—— Doe alle stukjes rabarber in een ruime mengschaal.

Doe er de suiker bij en de bloem. Meng alles goed.

INGREDIËNTEN DEEG •• 500 g bloem •• 250 g malse boter •• 180 g suiker •• 2 vanillestokjes •• 3 eieren •• zout VULLING •• 1 kg rabarbersteel •• 200 g suiker •• 80 g petit-beurrekoekjes sneetje •• 1 eetlepel bloem •• enkele klontjes boter

—— Schep de rabarber met suiker in een grote zeef en laat ze minstens een uur lang grondig uitlekken. De taartvulling bevat best geen overtollig vocht.

—— Maak het kruimeldeeg —— Verwarm de oven voor op 180°C. —— Strooi wat bloem op het werkvlak en neem er de deegroller bij. Rol het kruimeldeeg uit tot een grote dunne lap.

—— Smelt een klontje boter op een zacht vuur. Deze boter heb je nodig om de taartvorm in te vetten.

—— Strijk de taartbodem in met de gesmolten boter en bepoeder de vorm met een beetje bloem. Zo zal je de taart na het bakken gemakkelijk kunnen losmaken.

—— Bedek de taartbodem met de lap deeg. Druk het deeg stevig aan in de randjes. Snij of druk de overlappende stukjes deeg weg. Zet de taartvorm in de koelkast.

—— Mix de ‘Petit Beurre-koekjes’ fijn en verdeel het Petit Beurre-haksel egaal over de bodem van de taartvorm.

—— Vul de taartvorm vervolgens met de mengeling van rabarber, suiker en bloem en verdeel enkele klontjes boter erbovenop.

—— Bak de taart ongeveer 30 minuten op 180°C in de voorverwarmde oven.

—— Laat de taart na het bakken goed afkoelen en haal ze vervolgens uit de vorm.

BEREIDING KRUIMELDEEG

—— Meng de boter, de suiker en het zout in een mengkom —— Haal de zaadjes uit de vanillestokjes en doe ze erbij.

—— Doe er een volledig ei bij en twee eierdooiers.

—— Meng verder tot een homogene massa.

—— Doe de helft van de bloem erbij. Kneed even verder en doe het tweede deel van de bloem erbij.

—— Meng verder tot het deeg begint ‘te bollen’.

—— Haal het deeg uit de kom en kneed even met de handen.

RADEIS 1 I 2017 9

boekvoorstelling

GENT de bakermat van democratie en socialisme De sociale geschiedenis van Gent is een te weinig ontgonnen goudmijn. Met dit boek brengt Joost Vandommele daar verandering in.

Hij wil synthetiseren, verwondering wekken, inspireren en aanzetten tot hernieuwde sociale strijd.

Uw boek ‘Gent, de bakermat van democratie en socialisme’ is een mooi, uitgebreid naslagwerk geworden. Van waar komt uw fascinatie voor de stad Gent?

Gent was ca. 1300 de grootste geïndustrialiseerde stad ter wereld. Net zoals in de 19de eeuw en vandaag, gerealiseerd op het dagelijks zweet van de arbeiders. Rond 1250 zit het systeem al op zijn limiet: crisissen, slechte arbeidsvoorwaarden, delokalisatie, wanbeheer, corruptie, rechteloosheid, nepotisme, werkloosheid, straffeloosheid etc. Dit leidde tot de eerste stakingen. Bovendien is de stadsstaat Gent tweemaal voor 7 jaar een republiek geweest. Tot vandaag blijft die geest een stuk leven al was het in de typische Gentse leuzen ‘vivat de liberteit’ en ‘nie pleuen’!

Elke nieuwe episode in de geschiedenis start met een gedicht van Réne De Clercq. Waarom je keuze voor deze Vlaamse dichter?

Hij was mijn grootvader en we hebben in zijn geboortehuis in het West-Vlaamse Deerlijk sedert 25 jaar een museum dat o.m. vertelt hoe de mensen leefden in de 19de

eeuw. De Clercq was misschien wel de eerste universiteitsstudent in Gent van lage komaf. Zijn vader draaide thuis vlassen koorden en had een gezin van 16 kinderen waarvan René de voorlaatste was.

René komt in 1896 in Gent toe als het socialisme er zowat op zijn sterkst staat. In 1901 wordt hij bekoord door het socialisme maar breekt als de partij kiest om niet verder ook de Vlaamse strijd in handen te nemen. Dit boek was een gelegenheid om zijn vrij onbekende sociale gedichten gecontextualiseerd nog eens onder de aandacht te brengen Welk gedicht spreekt u het meeste tot de verbeelding?

Dan kies ik het gedicht ‘Gent’: het is een gebald, duidelijk en na 101 jaar nog steeds actueel gedicht.

Gent!

Vol klinkt uw naam, kort als een daad, vast als ’t cement van Vlaanderens wezen en zijn faam.

Vechtstad, in heel de wereld staat, voor goed en kwaad, geen burcht van koppigheid opeen als in uw oud stout steen.

Eeuwen zijn meêgeperst door elken muur, door elk gewelf.

Als ooit dit harde harte berst, sterft vrijheid zelf In Gent heb ik geleefd, in Gent heb ik geloofd. daarom draag ik zo hoog mijn hoofd, als een die kop en kijkers heeft.

Kort als een daad, vast als ’t cement van Vlaanderens wezen en zijn faam, vol klinkt uw naam, Gent!

Achteraan het boek vinden we de triptiek ‘de werkstaking’ van Hendrik Luyten met beelden van de Borinage. Hoe verbindt u dit met de sociale geschiedenis van Gent?

Door toeval kwam ik te weten dat deze triptiek van 10 meter op 3 zich in de kelders van het Antwerpse MSK bevindt. De schilder maakte het op basis van schetsen die hij maakte tijdens de fameuze ‘staking in het Walenland’ anno 1886 die tientallen doden eiste. In Gent stuurde men toen treinladingen met brood om de stakers te ondersteunen, maar men wou ook af van het gewelddadig ‘anarchisme’ van de Waalse kameraden. Mijn droom is dat dit prachtige documentaire schilderij ooit, misschien wel permanent, terug het daglicht mag zien misschien en wel in één van de enorme Gentse socialistische monumenten die zowat uit dezelfde periode stammen.

Joost Vandommele, GENT BAKERMAT VAN DEMOCRATIE EN SOCIALISME,

Derde deel van triptiek ‘De werkstaking’ van Hendrik Luyten

440 p., € 25 - Een vorming rond het onderwerp is mogelijk. Contact: joost.vandommele@skynet.be

RADEIS 1 I 2017 10

rood roest niet

We hebben ALLES gedaan, wat we konden 27 februari 1997, de sluiting van Renault België werd aangekondigd.

Voor de syndicale delegatie van Renault België kwam het nieuws als een mokerslag. Raymond Smeulders, toen hoofddelegee, voerde samen met het personeel en de militanten 5 maanden een harde, sociale strijd. Met resultaat. Je leest zijn verhaal hier.

In welk nest ben je geboren?

Ik kom uit een groot gezin van 15 kinderen. Over politiek of vakbond werd er thuis niet gesproken. Dat is pas ter sprake gekomen toen ik bij de vakbond ben gegaan.

maar dat is niet doorgegaan. Men zag meer het fijne werk in mij, de afwerking van de paviljoenen van de wagens. Ik ben begonnen in de montage-afdeling Sellerie en gebleven.

Ben je meteen beginnen werken in de Renault fabriek?

Ik ben op 18 jaar begonnen bij Renault. Het jaar voordien startte ik er als jobstudent. Ik had loodgieterij gestudeerd. Ik wou bij Renault werken op de onderhoudsdienst,

Je maakte de gouden tijd mee van Renault.

Dat was inderdaad de gouden tijd.

Maar er was ook veel verloop. We zijn in 1971 begonnen met 20 mensen, na 14 dagen bleven er nog maar 5 à 6 mensen over. Weinig mensen

Raymond Smeulders op de sluitings­ herdenking te Vilvoorde op 27 februari laatstleden. © JURGEN AUGUSTEYNS/LINX+

waren bereid om uren bandwerk, of kettingwerk zoals wij dat noemen, te verrichten. Toen ik begon te werken, was er nog sprake van een 42uren week. Ik heb nog 6 zaterdagen gewerkt. Ook op kerstavond en nieuwjaarsavond werd er gewerkt.

Dat was minder prettig.

Ze stelden hoge eisen aan hun personeel?

Ja. Renault stond bekend als een goeie werkgever met mooie lonen.

Maar je moest ook wel uit uw pijp komen.

Wanneer ben je dan delegee geworden?

In 1971 kwam ik pas van school, ik wist niets af van de vakbond. Ik ben

RADEIS 1 I 2017 11

Karel Gacoms verwittigd: “Er hangt iets boven ons hoofd”. We zagen de dagen daarop veel gebeuren, maar er werd ons niets gezegd. Ik ben verschillende keren naar de directie geweest, maar er was zogezegd geen vuiltje aan de lucht. Tot de bewuste 27 februari.

Raymond op kop van de manifestatie in Parijs ten tijde van de sluitingsaanzegging in 1997.

pas in 1973 lid geworden van de vakbond. In 1975 waren het sociale verkiezingen. Ik ben toen voor het eerst opgekomen voor de jongeren als lijstduwer en ben toen ook als eerste plaatsvervanger verkozen voor de ondernemingsraad. Ik heb dan vorming gevolgd in Melreux. 4 jaar later werd ik opnieuw verkozen als effectief lid in de Ondernemingsraad. Dan is het redelijk snel gegaan. Einde jaren ’80 heb ik mijn eerste stappen gezet als hoofddelegee en vanaf 1990 ben ik de Europese Ondernemingsraad en het beperkt Europees comité als adjunct-secretaris binnengestapt.

Was het gemakkelijk die eerste jaren als delegee?

De toenmalige hoofdvakbondsafgevaardigde ging samen met enkele afgevaardigden op brugpensioen.

Iemand van onze We zijn met een bijmensen belde me ’s na volledig nieuwe morgens op: “Raysyndicale ploeg van mond er klopt daar start gegaan. Een iets niet. Er staan goed werkende syndaar veel vrachtwadicale delegatie was gens, klaar om de van groot belang in wagens op te laden.” een onderneming als Ik ben toen meteen Renault met meer naar de directie dan 3000 werknegegaan, maar die mers. Wij zijn begonbleven ontkennen. nen met onze jongeren meer te betrekken Raymond bij onze dagelijkse

werking, zodat zij zich ook nuttig voelden. Wij hielden meer vergaderingen met de militanten, zodat zij de gekregen informatie konden doorspelen aan de kameraden op de werkvloer. Er werd meer ingezet op ledenwerving en wij hielden meer personeelsvergaderingen in de onderneming, met tegenzin van de Directie. Dit alles heeft geleid tot een hechte groep, maar vooral een goed werkende jongerenploeg.

We kregen het vertrouwen van het personeel.

Plots werd er een sluiting aangekondigd in 1997. Had je het zien aankomen?

Helemaal niet. Naar jaarlijkse gewoonte organiseerde de directie van Renault België het feest van de arbeid. De werknemers met vele jaren dienst werden uitgenodigd. Premier Jean-Luc Dehaene was ook aanwezig. Er was toen al iets aan gaande. De directie kwam met mondjesmaat binnen, dat was niet de gewoonte. De directeur Gharsmuyer hield zijn toespraak voor de gevierden en feliciteerde hen voor hun jarenlange inzet. Men moet het maar durven 5 dagen voor een sluiting. Ook premier Dehaene was niet in normale doen. Hij kwam apart binnen, gaf geen toespraak en nam ook niet deel aan de feestmaaltijd. Na de ceremonie sprak ik iemand van de directie hierover aan, maar die heeft dat weggewoven. Ik heb meteen

De dag van de sluiting…

Iemand van onze mensen belde me ’s morgens op: “Raymond er klopt daar iets niet. Er staan daar veel vrachtwagens, klaar om de wagens op te laden.” Ik ben toen meteen naar de directie gegaan, maar die bleven ontkennen. De militanten van het ABVV en ACV hebben toen meteen de terreinen bezet. Daarop heeft de directie ons teruggeroepen. Er ging een speciale ondernemingsraad van start om 15 uur.

En toen kwam de boodschap.

De ondernemingsraad ging pas een uur later door. Niemand hield rekening met een sluiting. Men had nog maar pas investeringen gedaan van 8 miljard Belgische Frank. We dachten dat ze inleveringen van het personeel gingen vragen. Men zei koudweg dat men Renault Vilvoorde ging dichtdoen en dat was het dan. Je probeert als delegatie natuurlijk om de beslissing terug te draaien, maar daar wou de directie niet naar luisteren. De pers was onderwijl al ingelicht, met als gevolg dat de mensen in het bedrijf het eerder wisten dan wij. Wij zaten nog op de ondernemingsraad, toen de mensen het nieuws via de radio hoorden.

Dan moesten jullie het personeel officieel nog gaan inlichten over de genomen beslissing?

De directie was niet geneigd om naar het personeel te gaan, als secretaris van de ondernemingsraad nam ik de taak op mij. Je kan de reactie van het personeel naar mij toe wel inbeelden.

Wat er volgde was een lange periode van sociale strijd We zijn onmiddellijk met een delegatie naar het gemeentehuis van

RADEIS 1 I 2017 12

Vilvoorde getrokken. Het Pikket was er al, de wagens werden geblokkeerd op het terrein. Maar er was nog geen structuur. We organiseerde de ene betoging na de andere en legden contacten met de Franse en Spaanse vakbonden.

Hoe organiseerde je het pikket?

We hadden een pikket in Machelen, een pikket van 50 à 100 mensen, die daar gedurende 5 maanden dag en nacht zijn geweest. Zij werkten in ploegen. We hadden ook een pikket in Wavrien. Aan de piketten stonden militanten, maar ook gewoon leden van de drie vakbonden. Die hebben dat voortreffelijk gedaan. We probeerden daar structuur in te brengen door een aantal mensen verantwoordelijk te maken, zodat er geen vernielingen of diefstallen zouden zijn.

Hoe leid je dat alles in goede banen?

Na elke vergadering werd het personeel zo vlug mogelijk ingelicht.

Zij hadden recht op snelle en correcte informatie. Wij vonden het heel belangrijk dat onze mensen de informatie niet opnieuw langs derde hand moesten vernemen. Dit heeft vertrouwen gewekt bij het personeel. Op onze personeelsvergaderingen waren er gemakkelijk 1000 mensen aanwezig.

radeis 1 · 2017 JAARGANG 12 januari-februari-maart 2017 verschijnt driemaandelijks Afgiftekantoor 9000 Gent Erkenningsnummer P608427 BC 30003 ABVV-Senioren Hoogstraat 42 - 1000 Brussel v.u. Caroline Copers Voor vragen, opmerkingen, adreswijzigingen: 02 289 01 80 of dorien.deloof@linxplus.be

Had u het anders aangepakt, indien u er nu op terugkijkt?

Ik heb daar dikwijls over nagedacht. Maar ik ben er van overtuigd dat we alles gedaan hebben wat we konden. Het was emotioneel zwaar, je bent er constant mee bezig.

Je gaat er mee slapen en je wordt er mee wakker. Het beste sociaal plan was voor ons tewerkstelling en het behoud van loon.

Elke kans die we kregen, hoe klein ook, hebben we gegrepen.

Toen het sociaal plan was ondertekend, hadden we een financiële vergoeding voor de mensen die elders gingen werken bovenop hun ontslagvergoeding, de mogelijkheid tot brugpensioen en een tewerkstellingscel betaald door Renault.

Met resultaat Toen het sociaal plan Raymond was ondertekend, hadden we een financiële vergoeding voor de mensen die elders gingen werken bovenop hun ontslagvergoeding, de mogelijkheid tot brugpensioen en een tewerkstellingscel betaald door Renault. De tewerkstellingscel zorgde dat nagenoeg iedereen terug tewerkgesteld was. Uiteindelijk is de directie ook akkoord gegaan met een tewerkstelling op de site voor 400 mensen. De gemiddelde leeftijd van de werknemers was 45 jaar. Het zou niet gemakkelijk geweest zijn om op die leeftijd nog werk te vinden op de arbeidsmarkt.

Probleem was dat we niet konden zeggen hoe lang die activiteit kon duren. Daar zijn velen op afgeknapt.

Gelukkig hebben de mensen op de site kunnen werken tot het einde van hun carrière. Ook ik heb er gewerkt tot mijn 58 jaar. Ex-medewerkers kwamen achteraf tegen mij zeggen: “Hadden we geweten dat we nog 10 jaar voor Renault konden werken, kozen we niet voor het geld.”

De wet Renault is toch een verwezenlijking Positief aan de wet Renault, men kan niet meer van de ene dag op de andere het bedrijf sluiten. Men is verplicht om het personeel in te

lichten via de ondernemingsraad en men is deels verplicht om andere mogelijke oplossingen te zoeken… (stilte) Maar dit neemt niet weg dat men dikwijls blijft bij de beslissing van sluiting.

Wat is het verschil met 20 jaar geleden?

We hebben in die tijd te weinig steun gekregen van de overheid. Vandaag zie je toch dat de overheid geleerd heeft uit zijn fouten: bij de sluiting van Opel, Volkswagen en Ford Genk heeft de overheid zich toch meer ingezet.

Daarnaast stel ik vast dat delegees op de werkvloer geen persoonlijk contact meer hebben met hun militanten. Alles gebeurt via email. Ik heb daar toch gemengde gevoelens bij. Er is geen mogelijkheid meer tot discussie. Via mail is het moeilijk om mensen in beweging te krijgen.

Welke boodschap wil je meegeven aan de jonge mensen?

Wat wij in vijf maanden hebben gepresteerd, daar mogen we fier over zijn. Maar bij mij gaat de fierheid vooral naar onze mensen die daar 4 à 5 maanden pikket hebben gestaan, die duizenden mensen die zijn gaan betogen in Parijs, Brussel, enz. Zonder de steun van militanten en personeel hadden we nooit tot dit resultaat kunnen komen. We hebben die mensen nooit kunnen bedanken. Zonder de steun van militanten is een syndicale afvaardiging niets. De vakbond zijn onze leden en de militanten, de werknemers.