Radeis

RADEIS 1 I 2016 1

rode adviezen, denkpistes en eisen van en voor senioren

factuurregering

Geen extra belastingen op onze pensioenen ABVV Senioren voerden samen met het ABVV, het ACV en het ACLVB op 28 januari actie tegen de hervormingen die de Minister van Pensioenen Daniel Bacquelaine wil doorvoeren. De regering wil de minima met 1% verhogen alleen voor wie 45 jaar loopbaan heeft, en in elk van die jaren minstens 53 dagen effectief gepresteerd heeft. Vooral vrouwen zijn hiervan de dupe, omdat dit een frontale aanval is tegen gelijkgestelde periodes.

Marcella (minimumpensioen, na 40 jaar dienst):

“Alle facturen gaan omhoog, mijn pensioen niet”

IN DIT NUMMER

1 2016

3

Interview met John Crombez

7

Naar het rusthuis: hoe je huur­ overeenkomst beëindigen?

8

Thomas More’s Utopia

LEES VERDER OP DE VOLGENDE BLZ.

10

Jaak Brepoels’ ‘Wat zoudt gij zonder ‘t werkvolk zijn’

13

Rood Roest Niet: Frieda Ardies

We hebben ook nog een KEUKENRECEPT op pagina 10 en een KRUISWOORDPUZZEL op 11. En nog veel meer! Ontdek het snel binnenin…

edito

factuurregering

Waarde Kameraad, We zijn zeer blij jullie onze Radeis te kunnen voorstellen in een nieuw kleedje. We zijn dan ook niet voor niets een vakbond “in beweging”. Verandering is goed als het ook verbetering betekent en dit is zeker een verbetering, al zeggen we dat zelf!

Niet alle verandering is verbetering. Wat de huidige minister van pensioenen in zijn achterzak heeft zitten, is een globale verslechtering voor vele honderdduizenden gepensioneerden.

In deze Radeis geven we verslag van een geslaagde actie op 28 januari laatstleden, maar we zullen ook in de nabije toekomst onze senioren moeten mobiliseren om het protest tegen de asociale maatregels van minister Bacquelaine vorm te geven! We houden jullie dan ook allemaal geïnformeerd. Want laten we duidelijk zijn: de vakbonden worden door de minister op geen enkele manier betrokken. Er is geen overleg die naam waardig. Als we zien wat er op tafel komt, dan is dat ook niet verwonderlijk... we zouden het er meteen afduwen.

We rekenen dan ook volop op onze senioren, in het ganse land om ons protest mee luid te laten klinken!

Met kameraadschappelijke groet, Caroline Copers, afgev. bestuurder Linx+

een verse radeis

Wat denken jullie van het nieuwe ontwerp?

Jos: “De nieuwe lay-out van de radeis is prachtig, duidelijk, overzichtelijk en goed leesbaar.

De thema’s die beschreven worden belangen ons senioren allemaal aan. Wat ik leuk vind zijn de verhalen achter de persoon. Hoe zij de vakbond in de loop der jaren hebben ervaren, hoe men van lid naar militant, van militant naar delegee tot secretaris is geëvalueerd. Het kruiswoordraadsel vind ik ook een goed idee, evenals het vermelden van de gewestelijke acties die hebben plaatsgevonden.”

RADEIS 1 I 2016 1

rode adviezen, denkpistes en eisen van en voor senioren

factuurregering

Geen extra belastingen op onze pensioenen ABVV Senioren voerden samen met het ABVV, het ACV en het ACLVB op 28 januari actie tegen de hervormingen die de Minister van Pensioenen Daniel Bacquelaine wil doorvoeren. De regering wil de minima met 1% verhogen alleen voor wie 45 jaar loopbaan heeft, en in elk van die jaren minstens 53 dagen effectief gepresteerd heeft. Vooral vrouwen zijn hiervan de dupe, omdat dit een frontale aanval is tegen gelijkgestelde periodes.

Marcella (minimumpensioen, na 40 jaar dienst):

“Alle facturen gaan omhoog, mijn pensioen niet”

LEES VERDER OP DE VOLGENDE BLZ.

IN DIT NUMMER

1 2016

3

Interview John Crombez

7

Naar het rusthuis: hoe je huur­ overeenkomst beëindigen?

8

Thomas More’s Utopia

10

Jaqcues Brepoels

13

Rood Roest Niet

En nog veel meer!

Ontdek het snel binnenin…

Leo: “Proficiat voor de hele ploeg.

Een geweldige verbetering tegenover vroeger. Het geeft het blad wat meer allure en het komt veel moderner over en vooral up-to-date.

Goed werk, doe zo verder”

Lou: “De nieuwe lay-out is verfrissend. Alle artikels zijn interessant, maar het kruiswoordraadsel is een uitstekend idee.”

Franky: “Ziet er leuk uit!”

Laurent: “In elk geval luchtiger en aangenamer” Rudi: “Nieuwe editie ziet er goed.

Foto’s vertellen soms meer dan een lange tekst.”

Jean: “Ik vind de nieuwe lay-out alvast verfrissend en goed. Ik lees gewoon alles wat er in staat. Waar moet er in de toekomst meer aandacht aan geschonken worden?

Ik zou zeggen aan de actualiteit.”

Marcella: “Het ziet er heel goed uit!”

Ronald: “Hou de lezers alert in geval van sociale ontsporing en wees voor een stukje de waakhond die aan de alarmbel trekt.“ Gilbert: “Dit is prachtig.”

Maurice: “Ziet er goed uit en nodigt uit tot het lezen van de artikels.”

Beste, met grote allure kondigde de minister van pensioenen in de pers aan de laagste pensioenen te willen verhogen met 1%. Goed nieuws zou men zo denken. De Belgische pensioenen behoren al lang tot de laagste in Europa. De voorwaarden om in aanmerking te komen voor een verhoging zijn helaas niet niets: 45 jaar loopbaan, een minimum aantal dagen gewerkt en een minimumpensioen ontvangen.

Mensen die minder dan 45 jaar gewerkt hebben en niet aan het minimumpensioen geraken, vooral vrouwen, zien bijgevolg alles door hun neus geboord.

De hoge pensioenen krijgen tegelijkertijd zonder voorwaarden een aanpassing. Anders zouden de kleine pensioenen hen inhalen.

Waar haalt men deze redenering?

Het gaat maar om 15% van de gepensioneerden! Periodes van ziekte, zorg, werkloosheid, brugpensioen worden gewoon niet meegeteld. Opnieuw een ingrijpen om de 45 jaar loopbaan niet meer te kunnen halen.

Als voorzitter van een plaatselijke ouderenvereniging stel ik vast dat de gepensioneerden het steeds moeilijker hebben om aan de samenleving deel te nemen. De deelnamekosten van een activiteit kunnen zij niet meer betalen en ze blijven vervolgens weg. De factuurregering zorgt ervoor dat gepensioneerden met een laag of gemiddeld pensioen het steeds moeilijker krijgen om alle rekeningen zoals de waterfactuur, de elektriciteitsfactuur, de afschaffing van het openbaar vervoer, de verhoogde zorgverzekering, de turteltaks, enz. te betalen Deze regering zorgt enkel voor de rijken. Armen, zieken, gepensioneerden en de mensen met een laag loon vallen uit de boot.

Een lezersbrief die in onze postbus belandde

Mvg, Roger Deschacht gepensioneerde, Oostende

RADEIS 1 I 2016 3

INTERVIEW

John Crombez over CTRL+ALT+DEL Mensen hebben recht op meer loon, meer tijd en meer pensioen Mensen hebben recht op meer Eerst en vooral loon, meer tijd en meer pensioen.’ proficiat met uw boek. Waarom nu U gelooft niet dat de nieuw een nieuw sociaal technologische revoluties inimanifest? tieel de gehele bevolking ten ‘We zijn op een goede komen? moment gekomen ‘We moeten alsmaar meer prodat men wereldduceren en consumeren, maar de wijd vaststelt dat winst vloeit niet terug in tijd of we drie decennia loon naar de mensen. Welke zin achter de rug hebheeft het om betere technologie ben van oneerlijke in te zetten, als het enkel een paar herverdeling. De aandeelhouders ten goede komt? welvaart is wel Het bekendste voorbeeld is de toegenomen, maar taxidienst Uber. De taxichauffeurs het resultaat daarvan gaat niet worden er in de praknaar diegenen dat tijk niet beter van, het gecreëerd hebde winst gaat naar ben. Dit thema staat “Bij elke technologi­ de uitvinders van de bovenaan de agenda sche revolutie heeft app. Er verandert in Amerika, Engeland de politiek nieuwe niets aan de klassieke en Zuid-Europa. Maar instrumenten arbeidsverdeling. het geldt ook hier bij gevonden om er We moeten zorgen ons. We moeten de voor te zorgen dat voor nieuwe kaders derde weg van ver ze de motor werd die geënt zijn op de doorgedreven privavan hogere welvaart nieuwe technologie. tisering en liberalisevoor iedereen. Dat Zowel inzake arbeidsring opnieuw tegen moet nu opnieuw organisatie, als het licht houden, om gebeuren” werknemersstatuten.’ te komen tot een John Crombez eerlijke herverdeling.

Wat is de rol van de vakbonden in uw nieuwe sociaal model?

‘Sociale partners zijn de grendels op het systeem van rechtvaardige verdeling. Zij stonden mee aan grondslag van de sociale zekerheid. De regimes van Tatcher en Reagan in de jaren ‘80 onderdrukten de macht van het middenveld.

Dit zorgde voor winststijging bij een kleine groep en achteruitgang bij een grote groep. Vandaag staan we daar opnieuw. Als technologie, economie en samenleving veranderen, is de rol van de sociale partners juist des te belangrijker. Hun rol is alleen maar toegenomen. Pak de sociale partners weg en je hebt een sociaal kerkhof.’

U pleit voor een nieuwe sociale zekerheid. Wat zijn de fundamenten voor een nieuwe sociale bescherming?

‘Volledige tewerkstelling invoeren en het hertekenen van de arbeidsmarktverdeling. Er moet een nieuw sociale band komen tussen sociale bescherming en de LEES VERDER OP DE VOLGENDE BLZ.

RADEIS 1 I 2016 4

“Een nieuwe sociale Volledige tewerkstelde vaststelling dat zekerheid geeft volle ling wil ook zeggen steeds meer mensen rechten vanaf een dat jongeren kungemengde carrières 30-uren week. Ze nen worden opgeleid hebben.

Steeds meer voorziet in een als het economisch jongeren beginnen basisloon, geeft minder is. Dat is een daarnaast in een zelfjongeren een rugzak activering van de standigen statuut te en werkt armoede werkloosheidsuitkewerken met minder weg.” ring voor jongeren. bescherming, omdat John Crombez Vandaag zien we dat ze een greep willen steeds meer jongeren op hun eigen leven. met dagcontracten In mijn voorstellen moeten werken, soms drie jaar aan worden alle uitkeringen en pensieen stuk. Ze kunnen hierdoor vaak oenen opgetrokken. Niet naar de geen huurcontract krijgen, omdat hoogte van de ambtenarenpensiWat verstaat u onder een volle ze geen zekerheid hebben.’ oenen, maar we zorgen wel voor sociale bescherming? een stijging van alle uitkeringen.’

‘Ik wil naar een veel eenvoudiWat met personen die leven ger systeem, waarbij zowel sociale van een bijstandsuitkering?

Hoe wilt u dit nieuwe model zekerheid als fiscaliteit een herken‘Elke vorm van sociale bescherfinancieren? baar minimum hebben. Iedereen ming moet naar dezelfde ‘Een heel simpel systeem, dat die recht heeft op sociale bescherbasisbescherming. Ook de eerst kost en dan opbrengt. Ik ming, krijgt een basisbedrag los bijstandsuitkeringen.’ verhoog de belastingvrije som, van de reden waarom men niet kan zodat iedereen voor dat basisbewerken. Dit basisloon beschermt Pensioenen vallen niet onder drag geen belastingen betaalt. En tegen armoede en is geïndividuahet basisloon. Waarom niet? 1/5 Ik verlaag de belastingen op werk liseerd. Nu hebben we een wirwar van de gepensioneerden leeft met 10%. Dat is de kostenkant. De van vervangingsinkomens, waar nu onder de armoedegrens. Zij inkomsten zitten in de verbreding niemand nog wijs uit geraakt. Ik wil zouden baat hebben bij een van de belasting. Een inkomen, is al die uitzonderingen eruit.’ waardig basispensioen. een inkomen. Of dat nu uit vermo‘Mijn model van een 30-uren gen, arbeid of huur komt. Alle inkoWaar liggen de verschil­ week, betekent ook dat ik het mens worden progressief belast, len met het gegarandeerd model voor een volledig pensihierdoor wordt de belastbare basis basisinkomen? oen onderteken. Een loopbaan ook echt toegepast. We moeten ‘Het basisloon is niet universeel, van 42 jaar is voldoende. Wankomaf maken met uitzonderingen noch onvoorwaardelijk. Een 30-uur neer men 42 jaar, 30-uren per die de belastbare basis eroderen. werkweek is voldoende voor een week heeft gewerkt , heeft men Hierdoor krijg je een echte shift volledige sociale bescherming.‘ recht op hetzelfde basisbedrag. Dit richting vermogen. De inkomsten betekent ook wanneer men meer uit de grote fraudebestrijding U koppelt basisloon aan werkdan 30-uren werkt, zou men een zijn bovendien een belangrijke bereidheid, begeeft u zich hierbeter pensioen moeten kunnen inkomstenbron.’ bij niet op glad ijs? ontvangen.’

‘Ik koppel het aan volledige Volledige tewerkstelling speelt tewerkstelling. De overheid moet U wil de statuten afschaffen in in uw pleidooi een cruciale rol. jobs creëren en investeren op de uw nieuwe sociaal Hoe wil u dit bekomen? moment dat het minsysteem?

‘In Amerika is volledige tewerkder gaat in de econostelling een wet. Hier moeten we mie. Het omgekeerde ‘Een verdere gelijk“Europese socialis­ naartoe. In besparings- en begrowat men gedaan schakelijking, ja.’ ten moeten de crisis tingscriteria kan dit een perfect heeft na de bankenin de Eurozone criterium zijn. is het een moeilijcrisis. Ook wij hebBestaat er niet het aangrijpen om de kere periode, dan moet je durven ben ons daar schulrisico dat men gelijkagenda om te investeren in jobs. Natuurlijk zal dig aan gemaakt. In schakelt naar benegooien: volledige de regering zeggen: “het geld zorg en onderwijs is den toe? tewerkstelling als is er niet”. Maar 700 miljoen is er meer personeel ‘Neen, ik zet er basisprincipe, naar Electrabel gegaan, er is 500 nodig. Dit zijn ook geen bedrag op. Een Europese sociale miljoen minder van grote fiscale de sectoren waar verdere gelijktrekstandaarden en fraudeurs, AB INBEV heeft nog de overheid meer king van de statubovenal investeren” een korting gekregen, BNP Paribas in moet investeren. ten komt voort uit John Crombez gevraagde arbeidsmarktprestaties. De welvaart is toegenomen.

Een 30-uur werkweek is voldoende voor een volledige sociale bescherming. Ten slotte moeten we het model omkeren naar de jongeren toe. Er zou een basisloon moeten zijn voor iedere jongeren tussen 18 jaar en 23 jaar. Of je nu werkt, studeert of een stage doet. Door het huidige besparingsbeleid hebben jongeren, het steeds moeilijker om hun leven op te bouwen.’

RADEIS 1 I 2016 5

een vlag die moet worden genaaid en opgepoetst. Het is momenteel geen sterk merk, omdat het ook is misbruikt door werkgevers om bijvoorbeeld aan sociale dumping te doen. Een coöperatie is zeker een goede werkvorm, maar mensen kennen het niet meer.’

betaalt 2 miljard dividenden.

Hoezo, het geld is er niet? Het geld is er wel en de keuze om te investeren in mensen vind ik niet gek.’

Er moeten dan wel voorwaar­ den aan gekoppeld worden naar de werkgevers toe. In Duits­ land bereikte men volledige tewerkstelling met alle gevol­ gen van dien: mini-jobs, loon­ matiging, flexibilisering.

‘Het is een drama. Duitsland is het land met de grootste toename van de werkende armen. Ze hebben de band tussen arbeid en bescherming volledig doorgeknipt.

Nu worden statuten uitgehold door interim- en dagcontracten. Een basisloon als minimum is daarom belangrijk. Het zal ook sociale dumping verminderen, wat ook in het voordeel is van de KMO’s. De kost om iemand extra aan te werven, daar zit het probleem. Mijn belastingvermindering van 10% op arbeid is hier niet onbelangrijk in. De meeste werkgevers zijn het erover eens dat werknemers meer nettoloon moeten krijgen, zij willen dat het goed gaat met hun werknemers. Maar vandaag wordt de verkeerde belastbare basis belast.’

De huidige senioren hebben jaren gestreden voor het

Europa speelt een grote rol betreffende het reguleren van basisvoorwaarden en wettelijk kader. Hoe kunnen we Europa in die De overheid als een richting sturen? Dat partnerstaat. Een lijkt me momenteel overheid als finan­ geen gemakkelijke cierder van en opdracht? investeerder in ‘Neen, maar wel private, coöperatie­ doenbaar. Ik heb de ve en sociale slechte kanten van initiatieven die niet Europa gezien. Bijvoor winst werken. voorbeeld de strijd huidige systeem. tegen sociale dumWaarom moeJohn Crombez ping, waar Europa ten we ons achter niet bereid was om dit nieuwe model zich te verenigen. We moeten zetten? dit op de agenda plaatsen, door ‘We moeten opnieuw strijden de minimumlonen en de sociale voor een beter model. Nu doet bescherming in de standaarden te men aan Chinese foltering. Drupzetten. Niet alleen begrotingstepel per druppel is men mensen aan korten en schuld. Maar ik heb ook het overtuigen dat hun kinderen de positieve kanten gezien. Naar en kleinkinderen het minder goed aanleiding van de Luxleaks en zullen hebben. Dat mogen we niet de Swissleaks, was er in een paar aanvaarden. We moeten naar een dagen tijd een anti-misbruik bepanieuw model waar de relatie tusling op de dividenden. Het kan dus sen werkgevers en werknemers wel, maar Europa heeft te weinig veel gemakkelijker verloopt. Nu van die voorbeelden.’ worden ze tegen elkaar uitgespeeld, door te stellen dat arbeid Wat mogen we verwachten van te duur is. Dat is een strijd die het tweede deel? belangrijk is.’

‘Ik ben nu de debatten gestart. Ik schuif nu pistes naar voren waarU wil de relatie tussen werkgeover de discussie moet worden vers en werknemers versterken. aangegaan. Uit die debatten zouZijn coöperatieve initiatieven den er een aantal conclusies moein dit licht geen interessante ten komen, waarop ik mijn nieuw piste? model zal baseren. Ik heb namelijk ‘Absoluut. Er wordt veel te weinig nog heel veel vragen opengelaten.’ aandacht aan gegeven. We weten nochtans dat het kan: Er bestaan zeer succesvolle coöperaties in andere landen. Maar in België is het wetgevend kader helemaal niet aangepast. Welke kans hebben ze dan op de arbeidsmarkt, als ze moeten concurreren met de grote ondernemingen? De coöperatie is

RADEIS 1 I 2016 6

SOLIDARITEIT KAN JE ZIEN .be R MEE SUPPORTE EREEN N E S R E T PLEIS R IED PLAK DEZE BESCHERMING VOO E L IA VOOR SOC

In een land als Peru is gezondheidszorg voor velen onbetaalbaar. Maxime De Winne had er daar misschien zo uitgezien.

Samen met sociale organisaties keert FOS het tij in Peru.

Want iedereen heeft recht op goede gezondheidszorg.

v.u.: Annuschka Vandewalle, Grasmarkt 105/46, 1000 Brussel

Ontdek waarom Maxime er zo zou uitzien via

solidariteitkanjezien.be

RADEIS 1 I 2016 7

actuele thema ’ s

Plots naar het rusthuis: hoe je huurcontract beëindigen?

Maria huurt al jaren een appartement. Ze heeft steeds het appartement goed onderhouden. Huur en kosten werden steeds stipt betaald. Plots krijgt ze een herseninfarct en moet tijdelijk worden opgenomen in het ziekenhuis. Ze mag niet meer naar het appartement terugkeren van de dokters. Er is een plaats aangevraagd in een rustoord. Dit betekent dat ze op een bepaald moment drie rekeningen moet betalen: het ziekenhuisfactuur, het rusthuisfactuur en de huur.

Overmacht De huurder kan de huurovereenkomst op ieder moment beëindigen, met inachtneming van een opzeggingstermijn van 3 maanden, tenzij anders vermeld in het huurcontract. Bij overlijden en vertrek naar een rusthuis, kan dit eventueel teruggebracht worden tot de lopende maand.

Verplichte opname in een rusthuis wordt in het algemeen beschouwd als overmacht. Het verlies van je zelfstandigheid en verplicht opgenomen worden in een instelling, zijn zaken die je nooit kan voorzien.

Zelf tot een oplossing komen Probeer tot een overeenkomst te komen met de verhuurder om de huur te verbreken zonder opzegtermijn, noch verbrekingsvergoeding. De huurder betaalt dan huur tot het eind van de maand. Het appartement moet dan natuurlijk leeg zijn. Zorg dat alles op papier staat en wordt ondertekend door de verhuurder.

Biedt dit geen oplossing, stuur dan een aangetekende brief naar de tegenpartij en leg uit wat je wil verkrijgen. Indien de verhuurder niet antwoordt binnen een redelijke termijn, wendt je dan tot de vrederechter.

Minnelijke schikking De vrederechter zal de gesprekken leiden en de partijen proberen te verzoenen. Dit is volledig gratis!

Wordt een verzoening bereikt, dan wordt dit opgeschreven in een proces-verbaal dat alle partijen ondertekenen. Komt de tegenpartij niet opdagen, kan de rechter echter niets doen. Een minnelijke schikking is namelijk niet dwingend.

Stuur een gewone brief naar de vrederechter met vermelding van: —— je naam, voornaam en adres; —— de identiteit (naam en voornaam) en het adres van de verhuurder; —— een korte uiteenzetting van de feiten; —— wat je wilt bereiken; —— je verzoek om de partijen op te roepen om tot een verzoening te komen.

OF ga naar de griffie (= het secretariaat) van het vredegerecht om te vragen dat er een verzoeningszitting georganiseerd wordt.

Nuttige adressen HUURDERSBOND http://www.vob-vzw.be

voor meer informatie rond huurwetgeving.

RUSTHUIS-INFOFOON 078/15 25 25 indien u vragen heeft

over de rechten en plichten van het rusthuis.

SOCIALE DIENST VAN HET ZIEKENHUIS hier kan je terecht

met al je vragen voor, tijdens en na je opname.

Probeer tot een overeenkomst te komen met de verhuurder om de huur te verbreken zonder opzegtermijn, noch verbrekingsvergoeding.

RADEIS 1 I 2016 8

expo

Tussen droom en realiteit 500 jaar Utopia van Thomas More Mensen dromen graag. Wij denken graag na over dingen die we graag zouden hebben, zijn of kunnen betekenen voor anderen. Dromen drijven mensen. “Gij droomt” dient vaak om te zeggen dat je iets té idealistisch, of nog meer, té utopisch denkt. Utopisch? Wat is dat eigenlijk voor een beest, een utopie? Wel, dit jaar is het exact 500 jaar geleden dat het woordje “Utopie” algemeen ingang vond.

Thomas more als humanistisch denker Een half millennium geleden verscheen bij een Leuvense drukkerij een van de meest besproken boeken ooit: Utopia. In 1516 gaf de Leuvense drukker Dirk Martens (die oorspronkelijk uit Aalst kwam) dit werk van de Engelse humanist Thomas More uit. Deze Thomas bleek geen onbesproMore plaveide ons ken figuur te zijn: hij was een de weg om utopisch topdiplomaat, bekend katholiek humanist en een belangrijk pote durven (na) liticus in Londen. Door zijn iets denken. Goede ideeën zijn belang­ te kritische bedenkingen en overtuigd katholicisme zou hij rijk om dingen in beweging te zetten. later ter dood veroordeeld worden door koning Hendrik VIII van Engeland.

Maar wat maakt het boek Utopia nu zo speciaal? Wel, omdat dit merkwaardige werk fictie en realiteit, ernst en satire als geen ander met elkaar wist te combineren en confronteren.

Tijdens en na het lezen van dit werk gonzen er heel wat vragen over de huidige staat van de samenleving door je hoofd.

More plaveide ons zo de weg om utopisch te durven (na)denken.

Goede ideeën zijn belangrijk om dingen in beweging te zetten.

Iemand als Karl Marx beschouwde More als een zogenaamd “vroeg socialist”. Collectief eigendom moet voor alle mensen toegankelijk zijn, en verschillen tussen arm en rijk kunnen zo verdwijnen. Dit idee vond je bijvoorbeeld ook in het taoïsme of het jodendom. Ook bij de oude Grieken waren filosofen die een ideale staat zonder privé-eigendom bedachten. Plato was hier de bekendste van.

Humanistische schrijvers en denkers uit de zestiende eeuw namen heel wat van die antieke voorbeelden weer op. Ze leefden in wat wij kennen als de “Renaissance”. Dat betekent niet voor niets “wedergeboorte”. Het bekendste werk over hoe onze ideale samenleving er uit zou kunnen zien, was dus Utopia van Thomas More.

THOMAS MORE Gravure van het portret van Hans Holbein.

Een originele afbeelding van het eiland UTOPIA uit het boek van Thomas More

RADEIS 1 I 2016 9

Het boek Utopia Utopia bestaat uit twee delen. Het is geschreven in dialoogvorm tussen de auteur, de Antwerpse stadsgriffier Pieter Gillis en een zekere Rafaelo Hythlodaeus. Deze denkbeeldige reiziger heeft veel vreemde landen bezocht. Het speelt zich uiteraard ook af in de tijd dat de grote ontdekkingsreizen plaatshadden, Amerika was een dikke twintig jaar eerder ontdekt door Columbus.

Het eerste boek is een regelrechte kritiek op het toenmalige Engeland. Het beschrijft het Engelse leven aan het begin van de zestiende eeuw. Tirannie en corruptie tieren welig. De kern van alle kwaad is het misbruik van privébezit van land, dat leidt tot uitbuiting door grootgrondbezitters van de massa arme mensen, hetgeen weer tot toenemende criminaliteit leidt.

In het tweede boek wordt een tegenovergesteld tafereel uitgebeeld.

Daarin wordt het land Utopia beschreven. Utopia verwijst zowel naar het Griekse woord “Eu-” (goede) als naar “Ou-” (geen) Topos (plaats). Utopia betekent dus GEEN plaats én GOEDE plaats. Het is dus een ideaal, denkbeeldig eiland. Op dit eiland zijn overheersing en luxe afgeschaft, privébezit van land is er niet.

Maatschappijkritiek More schetst alle ernstige misstanden van zijn tijd, de religieuze, sociale en politieke. Op een filosofische manier overweegt hij een oplossing.

Hij doet dat op een manier waarin hij zijn tijdgenoten ver vooruit was.

De inwoners van Utopia zijn een ideaalbeeld. Zij zijn niet bedoeld om in de alledaagse wereld te leven.

More heeft zijn Utopia nooit bedoeld als in de praktijk toepasbaar.

Zijn werk is een sociale satire. Het was een aanklacht tegen de werkelijkheid (de zelfverrijking van de adel en de schrijnende armoede van de bevolking). Zijn utopie was zeker geen blauwdruk die direct moest worden doorgevoerd. Daar hadden en hebben we politici voor.

Ahum.

TITELBLADZIJDE van de eerste druk met als titel “De Optimo Reipublicae Statu deque Nova Insula Utopia”.

tentoonstelling

OP ZOEK NAAR UTOPIA in M-Museum Leuven 20 oktober 2016 t.e.m. 17 januari 2017

In 2016 is 500 jaar geleden dat de Engelse humanist en staatsman Thomas More in Leuven zijn wereldberoemde boek ‘Utopia’ publiceerde. De 500ste verjaardag van deze culturele en intellectuele mijlpaal is de aanleiding voor een bijzondere tentoonstelling in M. film

BACK TO UTOPIA Wordt verwacht in de loop van 2016

500 jaar na ‘Utopia’ staat de mensheid oog in oog met een wereldwijde crisis. De documentaire ‘Back to Utopia’ van Fabio Wuytack zet More’s legendarisch boek in als gids op een tocht doorheen de geglobaliseerde samenleving aan het begin van de 21ste eeuw.

RADEIS 1 I 2016 10

ROOD RECEPT

Boterham met platte kaas en radijssalade De Radijs is een echte lentegroente met als topmaanden maart, april, mei. We kennen allemaal de klassieke boterham met plattekaas en radijsjes. Jeroen Meus geeft hier zijn eigen signatuur aan. Zet alvast een authentieke geuze klaar, de perfecte glazen boterham om dit gerecht compleet te maken.

BEREIDING INGREDIËNTEN •• 1⁄4 bruin boeren brood (ongesneden) •• 200 g plattekaas •• 1 1⁄2 tomaten •• 1⁄2 busseltje radijzen •• 1⁄2 rijpe avocado •• 1⁄4 sjalot •• 1⁄2 bakje tuinkers •• 1⁄8 busseltje bieslook •• 1⁄4 limoen •• een toefje wasabi (Japanse groene mosterd) •• een scheut fijne olijfolie •• 1⁄2 koffielepel maanzaad •• enkele scheutjes honing •• peper •• zout

—— Breng een pot water aan de kook. Snij een ondiep kruisje in de top van elke vrucht.

—— Dompel de tomaten 10 tot 15 tellen onder in het kokend water en spoel ze meteen onder een koude straal.

—— Pel de tomaten met behulp van een scherp aardappelmesje.

—— Snij de tomaten in kwartjes en snij de waterige zaadlijsten weg.

Verdeel het vruchtvlees eerst in reepjes van een halve centimeter breed en vervolgens in gelijke blokjes. Verzamel alles in een mengkom.

—— Snij het loof en het wortelpuntje van de radijzen weg en spoel ze schoon. Snij elke radijs in kwartjes of iets kleinere stukjes. Voeg ze bij de blokjes tomaat.

—— Pel de sjalot en snipper het stuk dat je nodig hebt zo fijn mogelijk.

Te grote snippers smaken niet lekker in de bereiding.

—— Snij de rijpe avocado in kwarten.

Verwijder de dikke pit en de donkere schil. Snij het vruchtvlees in blokjes van een kleine centimeter breed.

—— Snij de pijpjes bieslook in millimeterkleine stukjes. Voeg de avocadoblokjes en de bieslook bij de stukjes tomaat, radijs en sjalot.

—— Kruid de mengeling met een snuifje zout en wat peper van de molen. Druppel er een scheutje fijne olijfolie over en ook wat limoensap. Roer even.

—— Snij dikke boterhammen van het boerenbrood. (Tot 2 cm dik.) Toast het brood krokant in de broodrooster of onder de ovengrill.

—— Schep de plattekaas in een tweede mengkom. Voeg een bescheiden toefje wasabi toe en roer. Proef en beslis of je extra wasabi wil proeven.

—— Smeer een royale laag plattekaas over elke getoaste boterham.

—— Beleg het brood met fijne groentesla en een hoopje tuinkers.

—— Strooi tenslotte een beetje maanzaad over het gerecht en eindig met een streep vloeibare honing.

RADEIS 1 I 2016 11

ROOD KRUISWOORD 1 3

2

4 5

7

8

6

VERTICAAL

1. foute registratie van emissie in dieselauto’s Volkswagens.

2. doggybag 3. onbetaalde zorg 4. Vlaamse energieheffing 5. een ideale samenleving 6. plafond voor medische kosten 7. aanvullend pensioen bij de werkgever HORIZONTAAL

7. maatregelen om langer werken aan te moedigen.

8. Iemand die altijd met zijn telefoon bezig is 9. iemand die twee of meer banen combineert 10. een informatieverslaving 11. regering waarvan de coalitiepartners onderling ruziemaken 12. De economie van vandaag 13. bijstandsregeling voor 65-plussers

9

10

11

12

13

WIST JE DAT…

Automobilisten rijden voorzichtiger op wegen ZONDER WEGMARKERINGEN.

Een lapjeskat (driekleur) altijd een vrouwtje is? Maar een RODE KAT is vaak, maar niet altijd een mannetje!

Een MIER slechts één keer per 1 à 2 minuten ademhaalt?

Van het canvas naar de realiteit: het Art Institute of Chicago heeft het schilderij DE SLAAPKAMER van Vincent van Gogh nagebouwd en verhuurt die via Airbnb.

Als gevolg van de opwarming van de oceanen het aantal HAAIEN naar verwachting verder zal toenemen.

Je in Japan mag SLAPEN op je werk?

Het is daar een teken dat je hard hebt gewerkt.

Onze vingers worden rimpelig in water omdat Het geluid van PIEPENDE BANDEN in Amerikaanse films, tijdens de montage wordt aangebracht door geluidstechnici?

Wist je dat een blinde geen HOOGTEVREES kan hebben?

De gemiddelde mens iedere vijf minuten zucht? Een ZUCHT is een uitzonderlijk soort ademteug, waarbij alle longblaasjes extra gaan openstaan, zuurstofrijker bloed tot gevolg.

GERIMPELDE VINGERS je een

betere grip geven op gladde voorwerpen onderwater.

RADEIS 1 I 2016 12

boekbespreking

Wat zoudt gij zonder ‘t werkvolk zijn?

De arbeidersbeweging streefde aanvankelijk naar de maatschap­ pelijke ontvoogding van de kleine man en vrouw die door het negen­ tiende-eeuwse kapitalisme ver­ oordeeld leken tot een armoedig bestaan. Dat dit ver achter ons ligt, is de verdienste van de arbeidersbeweging. Maar met de kennis van onze sociale geschiedenis is het povertjes gesteld. Alleen wie de jaren van sociale onzekerheid en schaarste aan den lijve gevoeld heeft, beseft welke strijd en inzet de welvaartsmaatschappij hebben doen ontstaan die we vandaag als vanzelfsprekend ervaren.

Vandaar het belang van een overzichtelijke geschiedenis van de arbeidersbeweging. In 1977 bracht uitgeverij Kritak voor het eerst Wat zoudt gij zonder ‘t werkvolk zijn? uit. Het boek groeide uit tot een standaardwerk. Zo veel jaren later baadt het land in een sfeer van sociale onrust, wat de vraag naar een update opnieuw doet rijzen.

Deze nieuwe versie is geen herdruk, maar een volledig geactualiseerde uitgave. Het is geen nostalgische terugblik, maar een boek dat ook peilt naar de uitdagingen van vandaag. De politieke partijen die zich historisch beriepen op de verdediging van de kleine man liggen in de lappenmand, de sociale zekerheid en de verzorgingsstaat kraken in hun voegen en in het verweer daartegen grijpen de vakbonden naar middelen die het niet altijd goed doen bij de publieke opinie. Net daarom is Wat zoudt gij zonder ‘t werkvolk zijn? relevanter dan ooit.

Historicus en voormalig leraar JAAK BREPOELS is al sinds 1983

sp.a-gemeenteraadslid voor de stad Leuven en was van 1995 tot 2012 schepen. Enkele jaren geleden blikte hij met het boek Wij zijn de bouwers van een komende aarde terug op de geschiedenis van het socialisme in zijn stad.

Jaak Brepoels, Wat zoudt gij zonder ’t werkvolk zijn, de geschiedenis van de Belgische arbeidersbeweging 1830-2015, Van Halewyck, Leuven, 655 blz. ISBN 9789461314277

“Zeker nu de arbeidersbeweging steeds meer in het oog van de storm staat en menige sociale verworven­ heid in de gevaren­ zone komt, kan het geen kwaad om dat verleden opnieuw op te rakelen en tot zijn recht te laten komen.””

Jaak Brepoels

RADEIS 1 I 2016 13

kameraden

Vakbondswerk over de grenzen heen ABVV Senioren is betrokken bij internationaal vakbondswerk voor en met senioren. Wij zijn actief binnen de Federation Européenne des Retraités et Personnes Agées (FERPA), de Europese vakbondsorganisatie van ouderen binnen het Europese Verbond van Vakverenigingen (EVV).

Over de FERPA FERPA (Fédération Européenne des Retraités et des Personnes Âgées) werd in 1993 opgericht in de schoot van het EVV. FERPA behartigt de belangen van circa 10 miljoen gepensioneerden die lid zijn van 40 vakbonden over heel Europa. Ze oefent rechtstreeks invloed uit op de Europese Unie en het Europees Parlement.

Belangrijke thema’s in de Europese belangenbehartiging zijn armoedebestrijding, pensioenrechten, actief ouder worden en gezondheidszorg.

Leden van de FERPA dragen die thema’s uit in de afzonderlijke landen.

Tijdens het zevende congres van de FERPA (in september 2015) is Carla Cantone als algemeen secretaris gekozen. Carla was tot voor kort werkzaam bij de Italiaanse vakbond SPI-CGIL.

ABVV SENIOREN EN DE FERPA

ABVV Senioren is sinds de oprichting van de FERPA lid. We hebben een vertegenwoordiger, EHSAN MALIK, in het directiecomité. Onze vertegenwoordigster in het Vrouwencomité is MARIE-JOSÉ DAEMS. EHSAN MALIK (67jaar) is afkomstig uit Pakistan. Hij wilde verder studeren in het V.K., maar vond de liefde van zijn leven in het diepe West-Vlaanderen. Ehsan heeft 30 jaar gewerkt bij Vesuvius. Hij heeft tijdens zijn carrière al heel wat ervaring opgedaan in de Europese ondernemingsraad.

Sinds 2012 heeft hij een mandaat bij FERPA. Vorig jaar volgde hij Gilbert Lannoy (FGTB) op in het directiecomité van FERPA.

Vanwaar die interesse in Europees vakbondswerk?

“Ik vind dat boeiende en uitdagende materie. Meer en meer wetgeving wordt op Europees niveau vastgelegd. De toekomst van het vakbondswerk ligt op Europees niveau.”

Wat zijn je eerste indrukken in de FERPA? “FERPA behartigt de belangen van de gepensioneerden in alle Europese landen. Zij buigt zich over belangrijke thema’s zoals pensioenen, gezondheidszorg, mobiliteit.

Daarnaast maak je kennis met vakbonden uit andere Europese landen. Dat is zeer boeiend. Je leert zaken die je kan gebruiken in je eigen werking.”

Waar wil je zeker nog werk van maken in de FERPA? “Alle gepensioneerden binnen de Europese unie hebben recht op een waardig pensioen, degelijke huisvesting, toegankelijke gezondheidszorg en mobiliteit. We moeten hierop inzetten met FERPA. Een moeilijke taak, maar met de nodige ondersteuning vanuit het ABVV moet ons dat lukken.”

foto boven

Ehsan samen met Gilbert Lannoy en Marie-José Daems op het Executive committee, Ferpa. foto onder

Ehsan samen met Caroline Cocquyt, Coördinator ABVV Senioren.

RADEIS 1 I 2016 14

Vrouwen worden nog altijd niet gelijkwaardig behandeld.

8 maart was het internationale vrouwendag. In het kader daarvan interviewen we straffe madam FRIEDA ARDIES. Zij heeft altijd voor de socialistische mutualiteit gewerkt. Jarenlang was ze één van de weinige vrouwelijke delegees in haar bedrijf. Hoe kijkt zij hier op terug? Waar liggen de belangrijkste uitdagingen inzake vrouwenrechten?

In welk soort nest ben je opgegroeid?

‘Mijn grootouders waren heel geëngageerd. Mijn ouders iets minder. Mijn grootmoeder was een fervente socialiste en zij heeft me grootgebracht. Mijn ouders werkten allebei en ik was enig kleinkind voor lange tijd. Ik heb dat dus meegekregen met de paplepel. Ik liep van jongs af aan al mee in de 1 meistoet.’

De vrouwen in jouw familie hadden het voor het zeggen?

‘De vrouwen hadden altijd het laatste woord. Mijn grootmoeder en mijn moeder beslisten altijd alles. Dat heb ik overgenomen (lacht).’

Wat betekent voor jou internationale vrouwendag?

‘Veel mensen denken dat de vrouwen het gemaakt hebben, maar dat is nog altijd niet waar.

We zijn nog altijd niet gelijk. We krij“Stakingen zijn gen nog steeds niet memorabel, omdat dezelfde verloning je dan je grenzen voor dezelfde job. We verlegd.” worden nog altijd niet Frieda Ardies

FRIEDA ARDIES op de 1 mei viering te Mechelen in 2014.

als gelijkwaardig beschouwd.’

Hoe ben je in de vakbond terecht gekomen?

‘Ik ben van opleiding maatschappelijk assistent en ik ben direct na mijn studies beginnen werken bij de socialistische mutualiteiten. Na 10 jaar ben ik delegee geworden. Er waren problemen op het werk en ik wilde mij gaan moeien (lacht).’

Namen veel van je vrouwelijke collega’s het delegeeschap op?

‘Neen, ik was de enigste vrouw tussen allemaal mannelijke collega’s.’

Er werken nochtans heel wat vrouwen bij de mutualiteit?

‘Er waren nog wel vrouwelijke delegees bij ons, maar dat beperkte zich tot de plaatselijk vestiging. Zij namen wel deel aan

RADEIS 1 I 2016 15

betogingen, maar zij namen geen deel aan vormingen of zaten niet in het bestuur. Voor mij was dat niet voldoende, dan weet je niet wat er reilt en zeilt in het sociaal landschap.’

FRIEDA thuis, een niet-vanzelfsprekend familieleven.

Wat bedoel je?

‘De werking van de mutualiteit is plaatselijk, maar je hebt verschillende federaties. De mutualiteit heeft een federale structuur.

Samen met een aantal Waalse organisaties worden bijvoorbeeld de lonen beslist. Dat is binnen een comité van de 27. Als je geen lid bent van de federatie, mag je niet meewerken op nationaal niveau.

Dat was ook een mannenwereld, maar daar heb ik me goed geamuseerd (lacht).’

Jij was lid van een federatie?

‘Ik was eerst lid van het gewestelijk bestuur van BBTK Mechelen, daarna ondervoorzitter en vervolgens voorzitter gedurende 14 jaar. 2 jaar geleden ben ik daarmee gestopt. De ondervoorzitter was een vriendin van mij, met ons tweeën voelden wij ons heel goed (lacht).’

Wat was je taak als voorzitter voor BBTK Mechelen?

‘De voorzitter moet in oog houden dat de secretarissen hun werk goed doen en dat het personeel goed werkt en goed behandeld wordt. Dat was allemaal in mijn vrije tijd. Daarnaast deed ik nog mijn werk bij de mutualiteit.’

Wat was voor jou de belangrijkste verwezenlijking?

‘Buiten het feit dat je meewerkt aan nationale en plaatselijke projecten, kan je mensen toch individueel helpen. Je kan toch mee richting geven aan een aantal projecten en doelstellingen binnen je bedrijf in het voordeel van het personeel.’

Was gendergelijkheid een belangrijk punt op de agenda toen je delegee was?

‘Dat was bij ons geen probleem,

want wij waren met meer vrouwen dan mannen. 3/4 van personeel waren vrouwen. Dan is het toch wel vreemd, dat in bijna alle federaties geen enkele vrouw vertegenwoordigd was.’

“Ik was veel onder­ weg en ik heb ondertussen vier kinderen grootge­ bracht. Dat is organisatie.”

Wij hebben toen serieus naar ons voeten gehad. Maar het was leuk (lacht).’

Frieda Ardies

Is de situatie nu niet beter?

‘Ondertussen zijn er meer vrouwelijke delegees, maar het is nog altijd niet gelijk verdeeld.’

Wat zouden de mogelijke oorzaken zijn?

‘Ik denk dat sommigen het niet durven. Het is kleur bekennen, het is soms neen zeggen. Je kan niet voor iedereen goed doen. Maar ik zie nu op de lijst van de sociale verkiezingen bij ons dat heel veel vrouwen zich kandidaat stellen. Dat vind ik toch een positief signaal.’

Wat is het meest memorabele uit je carrière als vakbondsafgevaardigde?

‘Ik heb ooit een ongelofelijke vorming gehad in Blankenberge. In die vorming zat journaliste Greet de Keyser en er waren toen problemen bij de BRT (nu VRT). Wij hebben dat aangekaart en direct een bericht naar de media gestuurd.

Waren er ook soms stakingen?

‘Af en toe is de boel platgelegd op de mutualiteit. Dat werd nooit in dank afgenomen natuurlijk. De stakingen gingen meestal over loonsverhogingen die we niet kregen. Stakingen zijn memorabel, omdat je dan je grenzen verlegd.’

Hoe combineerde je het delegeeschap met je privéleven?

‘Ik was veel onderweg en ik heb ondertussen vier kinderen grootgebracht. Dat is organisatie. Mijn echtgenoot heeft daar nooit een probleem van gemaakt. Ik heb ook heel veel op mijn moeder kunnen rekenen. Zij heeft me altijd heel goed geholpen in het huishouden.

Zij kwam een dag per week, ze kuiste wanneer ze zin had en ze maakte eten tegen ’s avonds. Je hebt die steun wel nodig.’

Je bent nog steeds actief op het ABVV? ‘Ik ben met brugpensioen gegaan en ondervoorzitter geworden van de mutualiteit en ik zit nog steeds in het gewestelijk bestuur. Vanuit

RADEIS 1 I 2016 16

FRIEDA ARDIES op het federaal congres van BBTK in 2015.

dat gewestelijk bestuur heb ik een mandaat voor de BBTK senioren en de seniorencommissie van het Vlaams ABVV.’ Wat is er veranderd met pakweg 15 jaar geleden?

‘Er zijn meer vrouwelijke secretarissen op nationaal vlak. Dat wordt nu beter bewaakt, waardoor er nu ook meer vrouwenproblemen onder de aandacht zijn gebracht.

Daarnaast verloopt het overleg veel moeilijker vandaag. De mutualiteit ontvangt vanaf dit jaar een veel lagere dotatie van de overheid. De toekomst is heel onzeker. De delegees moeten nu heel hard bewaken dat er door de crisissituatie geen personeel wordt ontslagen.’

Waar liggen de grote uitdagingen voor de vakbond?

‘De vakbond moet erover waken dat ze de macht niet verliezen.

Dat onze sociale zekerheid blijft bestaan. Mijn grootste angst is een vergaande afbouw van de sociale zekerheid. Dat er geen vangnetten meer zijn en mensen in armoede terecht komen. Zeker voor de gepensioneerden zou dit nefast zijn. Het verschil tussen een

inkomen en een pensioen is ongelofelijk groot. Als ze daar verder op besparen, o.a. de indexsprong, gaan mensen hun facturen niet meer kunnen betalen. Daar moeten we aandacht aan geven, zeker vanuit de seniorenwerking. Ook het recht op gezondheidszorg moeten we bewaken. Het moet betaalbaar en toegankelijk blijven voor iedereen.’

Wat kan de vakbond doen inzake vrouwen?

‘Binnen de vakbond moeten we blijven streven naar gendergelijkheid. De vakbond heeft hier een voorbeeldfunctie naar buiten toe.’

Welke boodschap wil je nog meegeven aan de jonge mensen?

‘Dat ze zich sociaal engageren.

We moeten mensen warm maken om mee deel te nemen aan acties.

De publieke perceptie naar de vakbond toe is zo negatief. Mensen zouden niet alles zo gemakkelijk mogen aanvaarden wat er in de media verschijnt, ze zouden zich wat kritischer moeten opstellen.

Hier ligt een belangrijke rol bij het onderwijs.’

“Binnen de vakbond moeten we blijven streven naar gendergelijkheid.

De vakbond heeft hier een voorbeeld­ functie naar buiten toe.”

Frieda Ardies

radeis 1 · 2016 JAARGANG 11 januari - februari - maart 2016 verschijnt driemaandelijks Afgiftekantoor 9000 Gent Erkenningsnummer P608427 BC 30003 ABVV-Senioren Hoogstraat 42 - 1000 Brussel v.u. Caroline Copers Voor vragen, opmerkingen, adreswijzigingen: 02/289.01.70 of dorien.deloof@linxplus.be