Srawanti jan 2015

SRAVANTHI RNI3108/58 January, 2015 Date of Publication - 18th of every month Posted at Patrika Channel on 20th January 2015 Regd. No. H-HD-1050/2012-14

Registered News Paper

Ÿfl fl·¸

◊ŸÈcÿ ∑ Ë ‚ëøË ¬„øÊŸ ©‚∑ „ÊÁŒ¸∑ ÁflŸÿ ‚ „ÙÃË „Ò–

- ◊„Êà◊Ê ªÊ¢œË

To

If undelivered, please return to

Dakshin Bharat Hindi Prachar Sabha - Andhra

fl·¸ Ÿfl, „·¸ Ÿfl, ¡ËflŸ ©à∑ ·¸ Ÿfl– Ÿfl ©◊¢ª, Ÿfl Ã⁄¢ ª, ¡ËflŸ ∑ Ê Ÿfl ¬˝‚¢ª– Ÿfl‹ øÊ„, Ÿfl‹ ⁄Ê„, ¡ËflŸ ∑ Ê Ÿfl ¬˝flÊ„ – ªËà Ÿfl‹, ¬˝Ëà Ÿfl‹, ¡ËflŸ ∑ Ë ⁄ËÁà Ÿfl‹, ¡ËflŸ ∑ Ë ŸËÁà Ÿfl‹, ¡ËflŸ ∑ Ë ¡Ëà Ÿfl‹ !

(Provincial Branch of Dakshin Bharat Hindi Prachar Sabha, Madras) (Declared by Parliament as an Institution of National Importance by Act 14 of 1964)

P.B. No. 23, Khairatabad, Hyderabad - 500 004.

‚Ê⁄ Œ‡Ê ◊¥ ∞∑ ¬˝œÊŸ ÷Ê·Ê ∑ Ê ¬˝øÊ⁄ •’ ÷Ë •àÿ¢Ã •Êfl‡ÿ∑ „Ò •ÊÒ⁄ •Êª ÷Ë •àÿ¢Ã •Êfl‡ÿ∑ „ÙªÊ, •ÊÒ⁄ ÿ„ ÷Ê·Ê Á„¢ ŒË ∑ Á‚flÊÿ •ÊÒ⁄ ∑ Ù߸ Ÿ„Ë¥ „Ù ‚∑ ÃË– - ◊„ÊflË⁄ ¬˝‚ÊŒ ÁmflŒË Edited, Printed and Published by C.S. Hosagoudar on behalf of the D.B. Hindi Prachar Sabha - Andhra, Khairatabad, Hyderabad - 500 004 and Printed at Sai Likhita Printers, Khairatabad, Hyderabad - 500 004.

- „Á⁄fl¢‡Ê⁄Êÿ ’ëøŸ

° ∞ Ê Ÿ ◊ ◊∑ ⁄ ‚¢∑˝ ÊÁ¢ à ∑ Ë ‡ÊÈ÷∑ Ê ¢ fl ∞ ¸ · fl Ÿfl

Œ.÷Ê.Á„¢ ŒË ¬˝øÊ⁄ ‚÷Ê, ◊º˝Ê‚ ∑ ‚◊∑È ‹¬Áà üÊË •Ê⁄.∞» . ŸË⁄‹∑ ≈˜ ≈ Ë ∑ ◊ʪ¸Œ‡Ê¸Ÿ ◊¥ •ª˝‚⁄– •Ê¢œ˝ ‚÷Ê ¬˝ªÁà ∑ Ë •Ù⁄ Áfl‡ÊÊπ¬≈˜ ≈ áÊ◊ ◊¥ Ÿ√ÿÙŒÿ ÁfllÊÁŸ∑ ß ∑ Ê ÷ÍÁ◊¬Í¡Ÿ - ÁøòÊ ŒËÉÊʸ

‚òÊ wÆvy Á„¢ ŒË ¬˝øÊ⁄∑ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ ◊„ÊÁfllÊ‹ÿ, Áfl‡ÊÊπ¬≈˜ ≈ áÊ◊ ‚òÊÊ⁄¢ ÷ - ÁøòÊ ŒËÉÊʸ

㋬=Ou

dfl¢ Á à Ám÷Ê·Ê ◊ÊÁ‚∑§ ¬ÁòÊ∑§Ê

kfiÉèÏëê =∂ã¨Ñ¨u„Hõ

¡ŸflÁ⁄UU - wÆvz

[#=i – 2015

∑¥§º˝Ëÿ Á„¢UŒË ÁŸŒ‡ÊÊ‹ÿ, ◊ÊŸfl ‚¢‚ÊœŸ Áfl∑§Ê‚ ◊¢òÊÊ‹ÿ, ÷Ê⁄Uà ‚⁄U∑§Ê⁄U ∑§ •ŸÈŒÊŸ ‚ ¬˝∑§ÊÁ‡ÊÃ

fl·¸ z~ ‚¢¬ÊŒ∑§ /ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞

‚Ë.∞‚. „UÙ‚ªÊÒ«U⁄U

ã≤.Zãπ. Ǩϟã¨Q“_»~ü ‚„U ‚¢¬ÊŒ∑§ ã¨Ç¨Ï ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞

«UÊÚ. ¡Ë. ŸË⁄U¡Ê

_®II l. h~°[ srawanti1@gmail.com

•¢∑§-vÆ

ã¨OѨÙ\˜–59

∑Χ¬Ê ¬òÊ ‚¢¬ÊŒ∑§Ëÿ ‚¢flŒŸÊ•Ù¥ ∑§ œŸË ∞∑§ ⁄UøŸÊ∑§Ê⁄U ∑§ ‚ê◊ÊŸ ◊¥ ....... œ⁄UÙ„U⁄U Ÿflfl·¸ (∑§ÁflÃÊ) ªŒ‹ (∑§„UÊŸË) ãÿˇÊË ¡Ÿ¡ÊÁà ∑§Ê ◊ıÁπ∑§ ‚ÊÁ„Uàÿ ãÿˇÊË ∑§ÕÊ∞° - w •Ê‹π ⁄UÊ∑§‡Ê ∑ȧ◊Ê⁄U Á‚¢„U ∑§Ë ∑§„UÊÁŸÿÙ¢ ◊¥ flÒøÊÁ⁄U∑§ ‚¢ÉÊ·¸ ‹ˇ◊ËŸÊ⁄UÊÿáÊ ‹Ê‹ ∑§ ŸÊ≈U∑§Ù¥ ◊¥ ª˝Ê◊øßÊ

flÊÁ·¸∑§ ‡ÊÈÀ∑§ -⁄U . vzÆ/ã¨O=`«û~° K«O^• : -⁄U . 150/–

y

●

„UÁ⁄Ufl¢‡Ê⁄UÊÿ ’ìÊŸ ⁄UÊ¢ªÿ ⁄UÊÉÊfl

●

¡Ù⁄UÊ◊ ÿÊ‹Ê◊ ŸÊ’Ê◊

}

●

¡Ë.∞ø. ŸËÃÊ ¬Ë.∑§. ¡ÿ‹ˇ◊Ë

vv ww

\˜. "≥∂ǨÏ<£ã≤OQ∑ ÉˇÅ¡OH˘O_» ã¨OѨ`ü‰õΩ=∂~ü

32 41

●

● ●

PHõe<Õ JHõ∆~°OQÍ =∞Åz# HõÅOÜ≥∂^èŒ∞_»∞ _®II ~å=Ói =\˜ìHÀ@ Hõ^ä•=ã¨∞Î=ÙÖ’ ^Œ$HõÊ^äŒO – =∂#gÜ«∞ qÅ∞=Å∞

‚ÊˇÊÊà∑§Ê⁄U Á‡ÊˇÊÊ ∑§Ê •ı¡Ê⁄U ÁSòÊÿÙ¥ ∑§ „UÊÕ ◊¥ (©U·Ê ◊„UÊ¡Ÿ ‚ •ŸÈ¬◊Ê ÁÃflÊ⁄UË ∑§Ë ’ÊÃøËÃ) Á⁄U¬Ù≈¸U ÁflŒ‡ÊÙ¥ ◊¥ ÷Ê⁄UÃËÿ ÷Ê·Ê•Ù¥ ∑§Ë ÁSÕÁà •ŸÈ‚ΡŸ

•Êfl⁄UáÊ ¬ÎDÔU vy

●

wz

●

yx

● ● ● ●

¬˝flÊ‚Ë »Í§‹ (`≥Å∞QÆ∞ Hõq`«, Z<£. QÀÑ≤) •ŸÈ — •Ê⁄U. ‡ÊÊ¢ÃÊ ‚È¢Œ⁄UË ÁŸÁ·hÊˇÊ⁄UË (`≥Å∞QÆ∞ Hõq`«, x+≤^•úHõ∆i : =∞O^Œ~°Ñ¨Ù ÃÇ·Ï=∞=u) •ŸÈ — ¡.∑§. Áfl‡fl‡fl⁄U ⁄UÊfl É’‰õ∆Ω–15 (Ç≤ÏOn #=Å, ◊ΪʢÃ∑§, ª¢ªÊ ¬˝‚ÊŒ Áfl◊‹) J#∞ : H˘q∞‡â‹\ ˜ì "≥∂ǨÏ<£ W~°∞=k S^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞Å∞ #∂@Ü«∂Éèˇ· (Ç≤ÏOn Hõ^äŒ, ◊Í‹ — •Ù◊¬˝∑§Ê‡Ê flÊÀ◊ËÁ∑§) J#∞ : ã≤.q. =∞ǨÅH˜∆ ‡

ŒÁˇÊáÊ ÷Ê⁄Uà Á„¢UŒË ¬˝øÊ⁄U ‚÷Ê-•Ê¢œ˝ ªÁÃÁflÁœÿÊ° (Declared by Parliament as an Institution of National Importance by Act 14 of 1964)

πÒ⁄UÃÊ’ÊŒ, „ÒUŒ⁄UÊ’ÊŒ - zÆÆ ÆÆy

vx

●

●

◊ÍÀÿ — -⁄U . vz/q_ç„Ѩu : -⁄U . 15/–

ã¨OzHõ–10

•ÁflS◊⁄UáÊËÿ

10 27 29 36 yz vÆ

“dfl¢ÁÔ ◊¥ ¬˝∑§ÊÁ‡Êà ⁄UøŸÊ∑§Ê⁄UÙ¥ ∑§ ÁfløÊ⁄U Sflÿ¢ ©UŸ∑§ „Ò¥U– •Ã— ‚¢¬ÊŒ∑§ ∑§Ê ©UŸ‚ ‚„U◊à „UÙŸÊ •ÁŸflÊÿ¸ Ÿ„UË¥ „ÒU–

dfl¢Áà / 㨄=Ou ‚¢¬ÊŒ∑§Ëÿ

‚¥flŒŸÊ•Ù¥ ∑‘§ œŸË ∞∑§ ⁄UøŸÊ∑§Ê⁄U ∑‘§ ‚ê◊ÊŸ ◊¥ .....

[v] Œ⁄U •ÊÿŒ ŒÈL§Sà •ÊÿŒ! ÿ„ ∑§„Êflà ‚ÊÁ„àÿ •∑§ÊŒ◊Ë ∑‘§ fl·¸ wÆvy ∑‘§ ¬È⁄US∑§Ê⁄UÙ¥ ∑§Ë ÉÊÙ·áÊÊ ¬…∏UŸ ‚ÈŸŸ ¬⁄U •¬Ÿ •Ê¬ ÿÊŒ •Ê ªß¸– ‚¥Œ÷¸ ÕÊ «ÊÚ. ⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ ∑§Ù ©Ÿ∑‘§ ©¬ãÿÊ‚ “ÁflŸÊÿ∑§” ¬⁄U ‚ÊÁ„àÿ •∑§ÊŒ◊Ë ¬È⁄US∑§Ê⁄U ¬˝ŒÊŸ Á∑§∞ ¡ÊŸ ∑§Ë ÉÊÙ·áÊÊ ∑§Ê– «ÊÚ. ⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ ∑§Ê ‚ÊÁ„àÿ ‹¥’ ‚◊ÿ ‚ ß‚ ‚ê◊ÊŸ ∑§Ê ŒÊflŒÊ⁄U •ı⁄U „∑§ŒÊ⁄U ÕÊ– ‚ÈŸÊ ÃÙ ÿ„Ê° Ã∑§ „Ò Á∑§ ß‚‚ ¬„‹ ©Ÿ∑§Ë •ı¬ãÿÊÁ‚∑§ ∑ΧÁÃÿÊ°, ∑§ÁflÃÊ ‚¥ª˝„ •ı⁄U «Êÿ⁄UË ß‚ ¬È⁄US∑§Ê⁄U ∑‘§ Á‹∞ ¿„ ’Ê⁄U ‡ÊÙ≈U¸ Á‹S≈U „Ù øÈ∑§Ë „Ò¥– •’ ‚ÊÃflË¥ ’Ê⁄U ¡Ê∑§⁄U ÿ„ Áø⁄U ¬˝ÃËÁˇÊà ÉÊÙ·áÊÊ ‚Ê◊Ÿ •Ê߸ „Ò– ß‚‚ ¬Ífl¸ fl ¬küÊË, √ÿÊ‚ ‚ê◊ÊŸ, ◊äÿ ¬˝Œ‡Ê ‡ÊÊ‚Ÿ ∑‘§ ‚¥S∑Χà Áfl÷ʪ mÊ⁄UÊ “Á‡Êπ⁄U ‚ê◊ÊŸ”, ÷Ê⁄UÃËÿ ÷Ê·Ê ¬Á⁄U·Œ, ∑§Ù‹∑§ÊÃÊ mÊ⁄UÊ “¬Íflʸ¬⁄U” ©¬ãÿÊ‚ ∑‘§ Á‹∞, ◊äÿ ¬˝Œ‡Ê ‚ÊÁ„àÿ ¬Á⁄U·Œ mÊ⁄UÊ •Ê‹ÙøŸÊ, ©¬ãÿÊ‚ ÃÕÊ ∑§Ê√ÿ ‚¥ª˝„ ∑‘§ Á‹∞ ∑˝§◊‡Ê— Ÿ¥ŒŒÈ‹Ê⁄U flÊ¡¬ÿË ¬È⁄US∑§Ê⁄U, flË⁄UÁ‚¥„ Œfl ¬È⁄US∑§Ê⁄U ÃÕÊ ÷flÊŸË ¬˝‚ÊŒ Á◊üÊ ¬È⁄US∑§Ê⁄U ‚ ‚ê◊ÊÁŸÃ „Ù øÈ∑‘§ „Ò¥– ßÃŸÊ „Ë Ÿ„Ë¥ ©ã„¥ wÆvz ∑‘§ Á‹∞ ª¡ÊŸŸ ◊Êœfl ◊ÈÁÄÃ’Ùœ ⁄UÊc≈˛UËÿ ‚ÊÁ„àÿ ‚ê◊ÊŸ } »§⁄Ufl⁄UË ∑§Ù •ÊÿÙÁ¡Ã ‚◊Ê⁄UÙ„ ◊¥ ¬˝ŒÊŸ Á∑§ÿÊ ¡Ê∞ªÊ– ‚ÊÁ„àÿ •∑§ÊŒ◊Ë ‚ ¬È⁄US∑Χà ©¬ãÿÊ‚ “ÁflŸÊÿ∑§” ∑‘§ ’Ê⁄U ◊¥ ’ÃÊÃ „È∞ ⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ Ÿ “Á„ãŒÈSÃÊŸ ≈UÊßê‚” ∑‘§ ‚¥flÊŒŒÊÃÊ •Á÷Ÿÿ ‡ÊÈÄU‹ ‚ ∑§„Ê Á∑§ "Vinayak is the hero of the novel.

When the novel starts, he is about 55. He is going to retire in a few years. The novel is about with the grown up Vinayak, but Vinayak is the name of the protagonist of my first novel Gobar Ganesh also, which has run in six editions. Although, Vinayak is complete in itself yet there is a link between Vinayak and Gobar Ganesh. Gobar ganesh dealt with the childhood, youth and boyhood of Vinayak, but this novel deals with the middle age of Vinayak."

•À◊Ù«UÊ ◊¥ ¡ã◊¥ «ÊÚ. ⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ (v~x|) Á„¥ŒË ∑‘§ ÁflÁ⁄UD ∑§Áfl, ∑§ÕÊ∑§Ê⁄U •ı⁄U •Ê‹Ùø∑§ „Ò¥– v~~| ◊¥ ÷٬ʋ ∑‘§ ‡ÊÊ‚∑§Ëÿ „◊ËÁŒÿÊ ∑§ÊÚ‹¡ ‚ •¥ª˝¡Ë ¬˝Ù»‘§‚⁄U ∞fl¥ Áfl÷ʪÊäÿˇÊ ∑‘§ ¬Œ ‚ ‚flÊÁŸflÎûÊ „È∞– Ãà¬pÊà v~~|-wÆÆÆ Ã∑§ fl ÷٬ʋ ÁSÕà ÁŸ⁄UÊ‹Ê ‚ΡŸ¬Ë∆ ∑‘§ ÁŸŒ‡Ê∑§ ÷Ë ⁄U„ øÈ∑‘§ „Ò¥– |} fl·¸ ∑§Ë •ÊÿÈ ◊¥ ÷Ë fl ÁŸ⁄U¥Ã⁄U ‚ÊÁ„àÿ ‚ΡŸ ∑§⁄U ⁄U„ „Ò¥– ©Ÿ∑§Ë ¬˝Ê∑§Á‡Êà ∑ΧÁÃÿÙ¥ ◊¥ [ÁŸ’¥œ ‚¥ª˝„] ⁄UøŸÊ ∑‘§ ’Œ‹ (v~{|), ‡ÊÒÃÊŸ ∑‘§ ’„ÊŸ (v~}Æ), •Ê«Í ∑§Ê ¬«∏U (v~}y), ‚’Œ ÁŸ⁄U¥Ã⁄U (v~}|), ¬…∏UÃ-¬…∏UÃ (v~}Æ), Sflœ◊¸ •ı⁄U ∑§Ê‹ªÁà (v~~y), Sflʜ˟ ß‚ Œ‡Ê ◊¥ (v~~z), Ÿ¬âÿ ‚; [∑§Ê√ÿ ‚¥ª˝„] ∑§¿È∞ ∑§Ë ¬Ë∆ ¬⁄U, „Á⁄Up¥Œ˝ •Ê•Ù, ŸŒË ÷ʪÃË •Ê߸, åÿÊ⁄U ◊Èø∑§È¥Œ ∑§Ù, ŒπÃ „Ò¥ ‡ÊéŒ ÷Ë •¬ŸÊ ‚◊ÿ, •ŸÊªÁ⁄U∑§, ø∑§ ¬⁄U ‚◊ÿ; [©¬ãÿÊ‚] ªÙ’⁄U ªáÊ‡Ê, Á∑§S‚Ê ªÈ‹Ê◊ (Ÿ‡ÊŸ‹ ’È∑§ ≈˛S≈U mÊ⁄UÊ •Ÿ∑§ ÷Ê⁄UÃËÿ ÷Ê·Ê•Ù¥ ◊¥ •ŸÍÁŒÃ), ¬Íflʸ¬⁄U, •ÊÁπ⁄UË ÁŒŸ, ¬ÈŸflʸ‚, •Ê¬ ∑§„Ë¥ Ÿ„Ë¥ ⁄U„Ã, Áfl÷ÍÁÃ’Ê’Í, ∑§Áê’à ߂ ◊Ù«∏U ¬⁄U •ı⁄U ÁflŸÊÿ∑§; [•Ê‹ÙøŸÊ] ¿ÊÿÊflÊŒ ∑§Ë ¬˝Ê‚¥Áª∑§ÃÊ, ‚◊ÊŸÊ¥Ã⁄U, flʪո, ¡ÿ‡Ê¥∑§⁄U ¬˝‚ÊŒ, •ôÊÿ (‚ÊÁ„àÿ •∑§ÊŒ◊Ë ◊ٟ٪˝Ê»§), ÷Í‹Ÿ ∑‘§ ÁflL§h, •ôÊÿ — flʪո ∑§Ê flÒ÷fl, •Ê‹ÙøŸÊ ∑§Ê ¬ˇÊ, [«Êÿ⁄UË] ß‚ Áπ«∏U∑§Ë ‚ •ı⁄U ¡¥ª‹ ¡È„Ë •ÊÁŒ ©ÑπŸËÿ „Ò¥– ߟ∑‘§ •ÁÃÁ⁄UÄà ∑§ß¸ ∑§„ÊŸË ‚¥ª˝„, ŸÊ≈U∑§, ÁŸ’¥œ, ÿÊòÊÊflÎûÊ ÃÕÊ ∑§ß¸ ‚¥¬ÊÁŒÃ ª˝¥Õ ÷Ë ¬˝∑§ÊÁ‡Êà „Ù øÈ∑‘§ „Ò¥– ≈U◊ٟق •∑§ÊŒ◊Ë, ‹¥ŒŸ ‚ √ÿÊÅÿÊŸÙ¥ ∑§Ë ¬ÈSÃ∑§ “Ancestral Voices : Four Essays towards a Philosophy of Imagination” ÷Ë ¬˝∑§ÊÁ‡Êà „Ò– ©Ÿ∑§Ë œ◊¸¬àŸË íÿÙà‚ŸÊ Á◊‹Ÿ (v~ ¡È‹Ê߸ v~yv-z ◊߸ wÆvy) ÷Ë ‚Ȭ˝Á‚h ‚ÊÁ„àÿ∑§Ê⁄U ÕË¥– “• •SÃÈ ∑§Ê” ©Ÿ∑§Ê øÁø¸Ã ©¬ãÿÊ‚ „Ò– ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

4

dfl¢Áà / 㨄=Ou [w] «ÊÚ. ⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ ‚ ◊⁄UË ◊È‹Ê∑§Êà „ÒŒ⁄UÊ’ÊŒ ◊¥ xÆ ¡È‹Ê߸ wÆvw ∑§Ù •Ê¥œ˝ ¬˝Œ‡Ê Á„¥ŒË •∑§ÊŒ◊Ë ◊¥ „È߸ ÕË– ◊Ò¥ ©Ÿ∑§Ê √ÿÊÅÿÊŸ ‚ÈŸŸ ªß¸ ÕË– ’«∏U „Ë ÁŸ‡¿‹ ÷Êfl ‚ fl ‚’‚ Á◊‹ ⁄U„ Õ– ◊Ò¥ ◊Ÿ „Ë ◊Ÿ ‚Ùø ⁄U„Ë ÕË - ßÃŸË ’«∏UË „SÃË •ı⁄U ßÃŸÊ ‚„¡! ∑§ÈÃʸ ¬¡Ê◊Ê ◊¥ Õ– ø„⁄U ∑§Ë •Ê∑ΧÁà Ÿ „Ë ¬Í⁄UË Ã⁄U„ ‚ ªÙ‹Ê∑§Ê⁄U „Ò •ı⁄U Ÿ „Ë ¬Í⁄UË Ã⁄U„ ‚ •¥«Ê∑§Ê⁄U– ŒÙŸÙ¥ ∑§Ê •Œ˜÷Èà ‚Áê◊üÊáÊ– ø‡◊ŒÊ⁄U ÃÙ Õ „Ë– ¬Í⁄UË Ã⁄U„ ‚ ¬∑‘§ „È∞ ’Ê‹– ø„⁄U ¬⁄U ø◊∑§– ©ã„¥ ’‚ ŒπÃË ⁄U„ ªß¸– √ÿÊÅÿÊŸ◊Ê‹Ê ‡ÊÈM§ „È߸– ©ã„Ù¥Ÿ ÷Ê⁄UÃËÿ ÷Ê·Ê•Ù¥ ¬⁄U •¬ŸÊ ‚È√ÿflÁSÕà ÁfløÊ⁄U ¬˝SÃÈà Á∑§∞– √ÿÊÅÿÊŸ ‚◊Êåà „ÙŸ ∑‘§ ’ÊŒ ‚’‚ ÁflŒÊ ‹Ã ‚◊ÿ ◊Ò¥ ‚¥∑§Ùø ∑§⁄UÃ „È∞ ©Ÿ‚ ¡Ê∑§⁄U Á◊‹Ë •ı⁄U •¬ŸË ¬ÈSÃ∑§ “Ã‹ÈªÈ ‚ÊÁ„àÿ — ∞∑§ •fl‹Ù∑§Ÿ” •ı⁄U ŒÁˇÊáÊ ÷Ê⁄Uà Á„¥ŒË ¬˝øÊ⁄U ‚÷Ê, „ÒŒ⁄UÊ’ÊŒ ∑§Ë ¬ÁòÊ∑§Ê “dfl¥ÁÔ ©ã„¥ ÷¥≈U ∑§Ë ÃÙ fl ’„Èà „Ë •Êà◊Ëÿ ÷Êfl ‚ ◊Ȥʂ Á◊‹ •ı⁄U ◊⁄UË ¬ÈSÃ∑§ ∑‘§ ¬ãŸ ¬‹≈UÃ „È∞ •Ê‡ÊËflʸŒ ÁŒ∞ - “ÿ‡ÊEË ÷fl—”– ©‚∑‘§ ’ÊŒ wÆ •ÄU≈UÍ’⁄U wÆvw ∑§Ù “÷ÊSfl⁄U ÷Ê⁄UÔ ∑‘§ ¬˝fl‡ÊÊ¥∑§ ∑‘§ ‹Ù∑§Ê¬¸áÊ ‚◊Ê⁄UÙ„ ◊¥ ∞∑§ ’Ê⁄U Á»§⁄U ©Ÿ‚ Á◊‹Ÿ ∑§Ê •fl‚⁄U ¬˝Ê# „È•Ê– •Êª ’…∏U∑§⁄U ¡Ò‚ „Ë ◊Ò¥Ÿ ©Ÿ∑§Ê ø⁄UáÊ S¬‡Ê¸ Á∑§ÿÊ ÃÙ ©ã„Ù¥Ÿ ∑§„Ê - “’≈UË, ÃÈê„Ê⁄UË Á∑§ÃÊ’ ¬…∏U «Ê‹Ê– ’„Èà •ë¿Ê ‹ªÊ– Á„¥ŒË ÷Ê·Ê÷ÊÁ·ÿÙ¥ ∑§Ù Ã‹ÈªÈ ‚ÊÁ„àÿ •ı⁄U ‚ÊÁ„àÿ∑§Ê⁄UÙ¥ ∑§Ë ¡ÊŸ∑§Ê⁄UË ŒŸ ∑§Ê ÿ„ ∑§Êÿ¸ SÃÈàÿ „Ò– ◊⁄UÊ •Ê‡ÊËflʸŒ ‚ŒÊ „Ë ÃÈê„Ê⁄U ‚ÊÕ ⁄U„ªÊ–” ◊Ò¥ ªŒ˜ªŒ „Ù ªß¸– ©‚∑‘§ ’ÊŒ Ÿ „Ë «ÊÚ. ⁄U◊‡Êø¥Œ ‡ÊÊ„ ‚ Á◊‹Ÿ ∑§Ê •fl‚⁄U ¬˝Êåà „È•Ê •ı⁄U Ÿ „Ë ©Ÿ‚ ’ÊÃøËà ∑§⁄UŸ ∑§Ê– ‹Á∑§Ÿ ‚◊ÿ ‚◊ÿ ¬⁄U “÷ÊSfl⁄U ÷Ê⁄UÔ ∑‘§ ◊Êäÿ◊ ‚ ©Ÿ∑‘§ ÁfløÊ⁄UÙ¥ ‚ M§-’-M§ „ÙŸ ∑§Ê •fl‚⁄U ¬˝Êåà „ÙÃÊ ⁄U„Ê– ‚ÊÁ„àÿ •Ê∑§ÊŒ◊Ë ∑§Ë ¬È⁄US∑§Ê⁄U ∑§Ë ÉÊÙ·áÊÊ „ÙŸ ¬⁄U ™§„ʬل ◊¥ ⁄U„Ÿ ∑‘§ ’ÊŒ Á∑§ ßß ’«∏U ‹π∑§ ∑§Ù ◊⁄UÊ »§ÙŸ ∑§⁄UŸÊ ∆Ë∑§ ÷Ë „ÙªÊ ÿÊ Ÿ„Ë¥, ◊Ò¥Ÿ wv ÁŒ‚¥’⁄U wÆvy ∑§Ù ’œÊ߸ ŒŸ „ÃÈ ¡’ ©ã„¥ »§ÙŸ Á∑§ÿÊ ÃÙ ©ã„Ù¥Ÿ •àÿ¥Ã ¬˝‚㟠Sfl⁄U ◊¥ •Ê‡ÊËflʸŒ ŒÃ „È∞ ∑§„Ê- “◊Ò¥ ¡„Ê° ÷Ë ¡ÊÃÊ „Í° fl„Ê° „◊‡ÊÊ ÿ„Ë ∑§„ÃÊ „Í° Á∑§ Á„¥ŒË ∑§Ê ©hÊ⁄U ŒÁˇÊáÊ ÷Ê⁄UÃËÿ „Ë ∑§⁄UÃ „Ò¥ •ı⁄U fl „Ë ÿ„ ∑§Ê◊ ∑§⁄U ‚∑§Ã „Ò¥– ÄUÿÙ¥Á∑§ fl •¬ŸË ◊ÊÃÎ÷Ê·Ê ∑‘§ ‚ÊÕ Á„¥ŒË ∑§Ù ÷Ë •Êª ‹ ¡ÊŸ ∑§Ê ∑§Ê◊ ∑§⁄U ⁄U„ „Ò¥– “dfl¥ÁÔ ∑‘§ ◊Êäÿ◊ ‚ ¡Ù ∑§Ê◊ •Ê¬ ‹Ùª •Ê¥œ˝ ¬˝Œ‡Ê ◊¥ ⁄U„ ∑§⁄U ⁄U„ „Ò¥ fl„ •Á÷Ÿ¥ŒŸËÿ „Ò–” ©Ÿ∑§Ê SŸ„ •ı⁄U •Ê‡ÊËflʸŒ ¬Ê∑§⁄U ◊Ò¥ œãÿ „Ù ªß¸– [x] flSÃÈ× ‹πŸ ∑‘§ Á‹∞ ¬˝⁄UáÊÊ ∑§Ë ¡M§⁄Uà „ÙÃË „Ò– ‚ÊÕ „Ë ‚¥flŒŸ‡ÊË‹ ‚NŒÿ ∑§Ë ÷Ë– ŒπÊ ¡Êÿ ÃÙ ’ø¬Ÿ ‚ „Ë „⁄U ∞∑§ ◊ŸÈcÿ ∑‘§ ◊ÊŸ‚ ¬⁄U ‹ÊπÙ¥ „¡Ê⁄UÙ¥ S◊ÎÁÃÿÊ° •¥Á∑§Ã „Ù ¡ÊÃË „Ò¥– ¡Ù •¬ŸË ‚¥flŒŸÊ•Ù¥ ∑§Ù •Á÷√ÿÄà ∑§⁄U ‚∑§Ã „Ò¥ fl ‚ÊÁ„àÿ∑§Ê⁄U ’Ÿ ¡ÊÃ „Ò¥ •ı⁄U „⁄U ‚ÊÁ„àÿ∑§Ê⁄U ∑‘§ Á‹∞ •¬ŸË ∞∑§ ÁŸ¡Ë ⁄UøŸÊ ¬˝Á∑˝§ÿÊ „ÙÃË „Ò– ⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ ∑‘§ Á‹∞ ÃÙ ⁄UøŸÊ ∞∑§ •≈UÍ≈U ‚ÊœŸÊ „Ò– •¬ŸË ⁄UøŸÊ ¬˝Á∑˝§ÿÊ ∑‘§ ‚¥’¥œ ◊¥ ©ã„Ù¥Ÿ Sflÿ¥ ∑§„Ê „Ò Á∑§ “◊⁄UË ⁄UøŸÊà◊∑§ øÃŸÊ ∑‘§ ÁŸ◊ʸáÊ ◊¥ ¬˝∑ΧÁà ∑§Ê ’„Èà ÿÙªŒÊŸ „Ò– ◊⁄UË S◊ÎÁà ¬„Ê«∏U ‚ ¡È«∏UË „Ò– fl„ ◊⁄UË øÃŸÊ ∑§Ë ¬Í°¡Ë „Ò– ◊⁄U ’ø¬Ÿ ◊¥ ◊⁄UË S◊ÎÁà ◊¥ ¬˝∑ΧÁà „Ò– ‹Á∑§Ÿ •Ê¡ ∑§Ë ¿Ê¬¥ ¡Ù ¬«∏UÃË „Ò¥ S◊ÎÁà ¬⁄U, øÃŸÊ ¬⁄U ©Ÿ‚ ◊⁄UÊ ‚¥ÉÊ·¸ „ÙÃÊ „Ò– •Ê¡ ÷Ë ¬˝∑ΧÁà ◊⁄UÊ ‚„Ê⁄UÊ „Ò–” (⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ ‚ ⁄UflË¥Œ˝ SflÁ埋 ¬˝¡Ê¬Áà ∑§Ë ’ÊÃøËÃ) ⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ ‚ÈœË •Ê‹Ùø∑§ „Ò¥– ŸÊ◊fl⁄U Á‚¥„ ∑§Ù fl •Ê‹Ùø∑§ ‚ ¡ÿÊŒÊ •ÊSflÊŒ∑§ ‹ªÃ „Ò¥– ©Ÿ∑§Ê ◊ÊŸŸÊ „Ò Á∑§ ⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ SflÊŒ ‹Ÿ •ı⁄U SflÊŒ ¬˝ŒÊŸ ∑§⁄UŸ flÊ‹ •Ê‹Ùø∑§ „Ò¥– fl ◊È¤Ê ¡Ò‚ ŸflÊ¥∑§È⁄UÙ¥ ∑§Ë ¿Ù≈UË ‚Ë ¿Ù≈UË ¬ÈSÃ∑§ ¬⁄U ÷Ë ©‚Ë ª¥÷Ë⁄UÃÊ ∑‘§ ‚ÊÕ Á‹πÃ „Ò¥ Á¡‚ ª¥÷Ë⁄UÃÊ ∑‘§ ‚ÊÕ ¬˝ÁÃÁDà ⁄UøŸÊ∑§Ê⁄UÙ¥ ∑§Ë ∑ΧÁà ¬⁄U Á‹πÃ „Ò¥– ß‚ ‚¥Œ÷¸ ◊¥ «ÊÚ. ŸÊ◊fl⁄U Á‚¥„ ∑§Ê ∑§ÕŸ Œ˝C√ÿ „Ò - “‹ªÃÊ „Ò fl ¬ÈSÃ∑§Ù¥ ∑§Ù øÈŸÃ Ÿ„Ë¥– •Ê‹ÙøŸÊ ∑‘§ Á‹∞ ¡Ù ÷Ë ∑ΧÁà ©Ÿ∑‘§ ‚Ê◊Ÿ •Ê ¡Ê∞, ©‚ ¬⁄U Á‹π ŒÃ „Ò¥–” (‚ΡŸÊà◊∑§ÃÊ ∑‘§ ’øÊfl ◊¥, ŸÊ◊fl⁄U Á‚¥„ ‚ ÁflcáÊÈ π⁄U ∑§Ë ’ÊÃøËÃ, ∑§„ŸÊ Ÿ „ÙªÊ [∞∑§ Œ‡Ê∑§ ∑§Ë ’ÊÃøËà ŸÊ◊fl⁄U Á‚¥„ ∑‘§ ‚ÊÕ], ¬Î. zx)– ⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ ÷Ê⁄UÃËÿ ‚¥S∑ΧÁà •ı⁄U Œ‡Ê¸Ÿ ∑‘§ ‚ÊÕ ‚ÊÕ ¬Êpàÿ ‚¥S∑ΧÁà •ı⁄U Œ‡Ê¸Ÿ ∑‘§ ÷Ë ôÊÊÃÊ „Ò¥– ©Ÿ∑‘§ •ŸÈ‚Ê⁄U •Ê‹ÙøŸÊ ∞∑§ ’ıÁh∑§ ⁄UøŸÊ „Ò– Á„¥ŒË •Ê‹ÙøŸÊ ∑‘§ ‚¥’¥œ ◊¥ ©Ÿ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ “Á„¥ŒË ◊¥ ‚ÒhÊ¥ÁÃ∑§ •Ê‹ÙøŸÊ ÃÙ ∞∑§ ∑§È„Á‹∑§Ê „Ò– „⁄U •Ê‹Ùø∑§ •¬ŸÊ ¤Ê¥«Ê •‹ª „Ë ‹„⁄UÊŸÊ øÊ„ÃÊ „Ò–” (ª¡ÊŸŸ ◊Êœfl ◊ÈÁÄÃ’Ùœ ∑‘§ ŸÊ◊ ¬òÊ, ◊⁄U ÿÈfl¡Ÿ ◊⁄U ¬Á⁄U¡Ÿ, (‚¥) ⁄U◊‡Ê ª¡ÊŸŸ ◊ÈÁÄÃ’Ùœ, •‡ÊÙ∑§ flÊ¡¬ÿË) ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

5

dfl¢Áà / 㨄=Ou ⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ ∑‘§ ’Ê⁄U ◊¥ ⁄UÊ◊SflM§¬ øÃÈfl¸ŒË ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ “⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ Ÿ∞ ‚ÊÁ„àÿ ∑§Ë ‚◊SÿÊ•Ù¥ ∑§Ù ‹∑§⁄U ø‹Ÿ flÊ‹ •Ê‹Ùø∑§ „Ò¥– fl ’«∏U ‚¥flŒŸ‡ÊË‹ ‚◊¤Ê ∑‘§ œŸË „Ò¥, •ı⁄U ©Ÿ∑§Ê •äÿÿŸ ÷Ë •àÿ¥Ã √ÿʬ∑§ „Ò– ß‚ ÃÒÿÊ⁄UË ∑‘§ ‚ÊÕ ÿÁŒ fl ∑§Ù߸ ‚◊ª˝ •Ê‹ÙøŸÊ-∑ΧÁà Á‹πÃ ÃÙ ÁŸpÿ „Ë •ë¿Ë ’ŸÃË– ¬⁄U fl ÷Ë S»§È≈U M§¬ ◊¥ ÁŸ’¥œ Á‹π∑§⁄U ‚¥ÃÈC „Ù ¡ÊŸ flÊ‹ •Ê‹Ùø∑§ „Ò¥, ¡„Ê° ¬˝SÃÈà ⁄UøŸÊ∑§Ê⁄U ∑‘§ ’Ê⁄U ◊¥ ÁŸ⁄U¬ˇÊ ÷Êfl ‚ ∑§È¿ ∑§„ ‚∑§ŸÊ •Ê‚ÊŸ „Ò–” (⁄UÊ◊SflM§øÃÈfl¸ŒË, Á„¥ŒË ‚ÊÁ„àÿ •ı⁄U ‚¥flŒŸÊ ∑§Ê Áfl∑§Ê‚, ¬Î. w{y) ⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ ∑§Ë •Ê‹ÙøŸÊ ∑‘§ ’Ê⁄U ◊¥ ŸÊ◊fl⁄U Á‚¥„ ∑§„Ã „Ò¥ Á∑§ “⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ ∑§Ë •Ê‹ÙøŸÊ ◊¥ ‚’‚ ’«∏UË ∑§Á∆ŸÊ߸ ©Ÿ∑§Ë ÷Ê·Ê „Ò– ‹ªÃÊ „Ò •¬ŸË •Ê‹ÙøŸÊ ◊¥ fl ⁄UøŸÊ ‚ „Ù«∏U ‹Ÿ ‹ªÃ „Ò¥–” (‚ΡŸÊà◊∑§ÃÊ ∑‘§ ’øÊfl ◊¥, ŸÊ◊fl⁄U Á‚¥„ ‚ ÁflcáÊÈ π⁄U ∑§Ë ’ÊÃøËÃ, ∑§„ŸÊ Ÿ „ÙªÊ [∞∑§ Œ‡Ê∑§ ∑§Ë ’ÊÃøËà ŸÊ◊fl⁄U Á‚¥„ ∑‘§ ‚ÊÕ], ¬Î. zx) ⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ flÊŒ ∑‘§ ∑§∆ÉÊ⁄U ◊¥ Á»§≈U „ÙŸÊ ¬‚¥Œ Ÿ„Ë¥ ∑§⁄UÃ– •Ê¡ ∑‘§ Á„¥ŒË ‹πŸ ∑‘§ ’Ê⁄U ◊¥ fl ∑§„Ã „Ò¥ Á∑§ “Á„¥ŒË ∑§Ê ‹πŸ •Áœ∑§Ã⁄U “‚çU≈UË flÊÀfl” ∑§Ë πÙ¡ ∑§Ê ¬Á⁄UáÊÊ◊ „ÙÃÊ „Ò– ÿÙ¥ ÃÙ ∞∑§ ¬˝∑§Ê⁄U ‚ ’«∏U-‚-’«∏U ‚ÊÁ„àÿ∑§Ê⁄U ÷Ë •¥Ã—‚Èπ ∑‘§ ‹ˇÿ ‚ ãÿÍŸÊ¥‡Ê ‚ ¬˝Á⁄Uà „ÙÃÊ „Ò– •Áœ∑§Ê¥‡Ê ◊¥ „ÙŸÊ ÷Ë •¬Ÿ •Ê¬ ◊¥ ∑§Ù߸ ŒÙ· Ÿ„Ë¥ „Ò– SflʥׂÈπÊÿ ◊¥ ◊ÊŸfl-Œ˝Ù„ „Ù ÿ„ ∑§Ã߸ •Êfl‡ÿ∑§ Ÿ„Ë¥ Á»§⁄U ÷Ë „◊ ŒπÃ „Ò¥ Á∑§ ◊Íœ¸ãÿ ∑§‹Ê∑§Ê⁄UÙ¥ ∑§Ê ¡ËflŸ ∑§‹Ê ‚ ™§¬⁄U ©∆∑§⁄U „Ë •¬Ÿ ©ëøÃ◊ ‹ˇÿ ∑§Ù ¬˝Ê# ∑§⁄U ¬ÊÿÊ „Ò–” (ª¡ÊŸŸ ◊Êœfl ◊ÈÁÄÃ’Ùœ ∑‘§ ŸÊ◊ ¬òÊ, ◊⁄U ÿÈfl¡Ÿ ◊⁄U ¬Á⁄U¡Ÿ, (‚¥) ⁄U◊‡Ê ª¡ÊŸŸ ◊ÈÁÄÃ’Ùœ, •‡ÊÙ∑§ flÊ¡¬ÿË) [y] ⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ ◊͋× ∑§Áfl „Ò¥– fl ∑§Áfl „ÙŸ ∑‘§ ŸÊÃ ∑§ÁflÃÊ ∑§Ë •Ê‹ÙøŸÊ ∑§⁄UÃ „È∞ ∑§„Ã „Ò¥ Á∑§ ∑§ÁflÃÊ ∞∑§ ∞‚Ë øË¡ „Ò Á¡‚◊¥ „◊Ê⁄U ŸÊ∑§ •ı⁄U ∑§ÊŸ ÷Ë ‚Á∑˝§ÿ „Ù ¡ÊÃ „Ò¥– ßÃŸÊ „Ë Ÿ„Ë¥ ÷Êfl Ã¥òÊ ∑‘§ ‚ÊÕ ‚ÊÕ ÁfløÊ⁄U Ã¥òÊ ÷Ë ‚Á∑˝§ÿ „ÙÃÊ „Ò– ©Ÿ∑‘§ •ŸÈ‚Ê⁄U ∑§ÁflÃÊ ∞∑§ ‚◊Áãflà •ı⁄U ∞∑§Ë∑Χà ¬˝Á∑˝§ÿÊ „Ò– fl ’‹ Œ∑§⁄U ∑§„Ã „Ò¥ Á∑§ ∑§ÁflÃÊ ‚ Á◊‹Ÿ flÊ‹Ê ‚Èπ •ãÿ Á∑§‚Ë øË¡ ‚ Á◊‹Ÿ flÊ‹ ‚Èπ ‚ •Áœ∑§ „ÙÃÊ „Ò– ∑§ÁflÃÊ ‚ ¡Ù •Á÷√ÿÁÄà Á◊‹ÃË „Ò fl„ ÷Ë •ŸÙπË „ÙÃË „Ò– ∑§ÁflÃÊ ◊¥ ∑§Áfl ∑‘§ ‚◊Íø √ÿÁÄÃàfl ∑§Ù •Á÷√ÿÁÄà Á◊‹ÃË „Ò– “∑§ÁflÃÊ •Á÷√ÿÁÄà •ı⁄U ‚¥¬˝·áÊ ŒÙŸÙ¥ „Ò– ¡’ •Ê∑§ÁflÃÊ Á‹πÃ „Ò¥ ÃÙ •Ê¬∑§Ê ÁøûÊ ‹ªÊÃÊ⁄U ’Ù‹ÃÊ ⁄U„ÃÊ „Ò– ©‚◊¥ ∞∑§Êª˝ „Ù ¡ÊÃÊ „Ò– ‡Êʥà „Ù ¡ÊÃÊ „Ò– ÿ ∑Ò§‚ „ÙÃÊ „Ò, ÄUÿÙ¥ „Ù ¡ÊÃÊ „Ò, ÿ„ ¬˝Á∑˝§ÿÊ ø‹ÃË „Ò–” (⁄UflË¥Œ˝ SflÁ埋 ¬˝¡Ê¬Áà ‚ ’ÊÃøËÃ) ⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ ∑§Ë ∑§ÁflÃÊ ∑§Ù äÿÊŸ ‚ Œπ¥ ÃÙ ÿ„ ¬˝ÃËà „ÙÃÊ „Ò Á∑§ fl„ „◊ ‚ ’Ê⁄U ’Ê⁄U ¬˝‡Ÿ ∑§⁄UÃË „Ò– ©ŒÊ„⁄UáÊ SflM§¬ ©Ÿ∑§Ë ∑§ÁflÃÊ “‡ÊéŒ, ’ÃÊ•Ù” ∑§Ù „Ë ŒπÊ ¡Ê ‚∑§ÃÊ „Ò - “‡ÊéŒ, ’ÃÊ•Ù/ ∑§„ŸÊ ÄUÿÊ „Ò?/ ‡ÊéŒ, ’ÃÊ•Ù/ ª„ŸÊ ÄUÿÊ „Ò?/ ◊⁄UÊ ÃÈê„¥/ ÃÈê„Ê⁄UÊ ◊ȤÊ/ ©‹„ŸÊ ÄUÿÊ „Ò?/ ‡ÊéŒ, ’ÃÊ•Ù/ ∑§„ŸÊ ÄUÿÙ¥ „Ò?/ ‡ÊéŒ, ’ÃÊ•Ù/ ‚„ŸÊ ÄUÿÙ¥ „Ò?/ ÃÈ◊Ÿ „◊∑§Ù/ „◊Ÿ ÃÈ◊∑§Ù/ ¬„ŸÊ ÄUÿÙ¥ „Ò?” (‡ÊéŒ, ’ÃÊ•Ù; åÿÊ⁄U ◊Èø∑§È¥Œ ∑§Ù, ¬Î. vw) ⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ ∑§Ë ∑§ÁflÃÊ ∑‘§ ’Ê⁄U ◊¥ •‡ÊÙ∑§ flÊ¡¬ÿË ∑§„Ã „Ò¥ Á∑§ “÷Ê·Ê, øË¡¥, ÷͌·ÿ, •ÊÅÿÊ, ¿¥Œ-‹ÿ •ÊÁŒ ‚’ ÉÊÈ‹-Á◊‹∑§⁄U fl„ ⁄U‚ÊÿŸ ⁄UøÃ „Ò¥ ¡Ù ⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ ∑§Ë ∑§ÁflÃÊ „Ò– ©‚∑§Ë Áø¥ÃÊ∞° ÷Êfl¬˝fláÊ „Ò¥ ¬⁄U ÁŸpÿ „Ë ’ÒÁh∑§ •ı⁄U •ÊäÿÊÁà◊∑§ ÷Ë– fl„ øË¡Ù¥ ∑§Ù ©Ÿ∑§Ë ÁŸ⁄U¬ˇÊ •Õ¸◊ÿÃÊ ◊¥ ŒπŸ ∑‘§ ’Ê¡ÿ „◊Ê⁄UË •Ê¡ ∑§Ë Á¡¥ŒªË •ı⁄U flÒøÊÁ⁄U∑§ ‚¥ÉÊ·¸ ∑‘§ ¬˝‚¥ª ◊¥ ©Ÿ∑‘§ ª„⁄U •Õ¸ •ı⁄U •Ê‡Êÿ πÙ¡Ÿ-ŒπŸ ∑§Ë øCÊ ∑§⁄UÃË „Ò– *** ⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ ∑‘§ ÿ„Ê° ∑§ÁflÃÊ ◊ıÁ‹∑§ ¬˝‡Ÿ ¬Í¿Ÿ ∑§Ê ŒÈS‚Ê„‚ ∑§⁄UÃË „Ò •ı⁄U •¬ŸË ¬˝‡ŸÊ∑§È‹ÃÊ ‚ „Ë •¬ŸÊ ∑§Ê√ÿM§¬ •Á¡¸Ã ∑§⁄UÃË „Ò– ©‚◊¥ ¡Ëfl¥Ã éÿı⁄U, ≈U≈U∑§Ë ÁøòÊ◊ÿÃÊ, ∑§ı‡Ê‹ ∑§Ë ¬Á⁄U¬ÄflÃÊ ‚’ „Ò¥–” (•‡ÊÙ∑§ flÊ¡¬ÿË, “åÿÊ⁄U ◊Èø∑§È¥Œ ∑§Ù” ∑‘§ »Ò§À¬ ‚)– ⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ Ÿ ’Ê‹ ∑§ÁflÃÊ•Ù¥ ∑§Ê ÷Ë ‚ΡŸ Á∑§ÿÊ „Ò– ©Ÿ∑§Ë ’Ê‹ ∑§ÁflÃÊ ∑§Ê ∞∑§ ©ŒÊ„⁄UáÊ ŒÁπ∞ - “¬Í¿ ⁄U„Ë ◊¿‹Ë ∑§¿È∞ ‚/ ÄUÿÊ ‹ªÃ „Ù ◊⁄U?/ ‚Ê°¬ ¬Í¿ÃÊ „Ò ∑§¿È∞ ‚/ „Ê‹-øÊ‹ ÄUÿÊ Ã⁄U?/ ‚Í⁄U¡ Ÿ œ⁄UÃË ‚ ¬Í¿Ê/ ‹ªÊ ⁄U„Ë ÄUÿÙ¥ »‘§⁄UÊ?/ œ⁄UÃË Ÿ ‚ʪ⁄U ‚ ¬Í¿Ê/ ÄUÿÙ¥ ◊ȤÊ∑§Ù „Ò ÉÊ⁄UÊ?/ ‹ª „ÊÕ ◊Ò¥Ÿ ÷Ë ¬Í¿Ê/ •Ê‚◊ÊŸ ‚ ¡Ê∑§⁄U/ …Í°…∏U ⁄U„ ÃÈ◊ Á∑§‚∑§Ù ŒÊŒÊ/ ßß ÁŒ∞ ¡‹Ê∑§⁄U?” ⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ ’ëøÙ¥ ∑‘§ √ÿfl„Ê⁄U ◊¥ ÃÕÊ flø◊ÊŸ Á‡ÊˇÊÊ ¬hÁà ◊¥ •Ê◊Í‹øÍ‹ ¬Á⁄UfløŸ ‹ÊŸ ∑‘§ ¬ˇÊ ◊¥ „Ò– ©Ÿ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ “„◊ •¬Ÿ ’ëøÙ¥ ∑§Ê ßSÃ◊Ê‹ •¬ŸË ◊Ÿ◊ÊŸË ‹Ê‹‚Ê•Ù¥ •ı⁄U •Ê∑§Ê¥ˇÊÊ•Ù¥ ∑§Ë ÃÈÁC ∑‘§ Á‹∞ ∑§ŒÊÁ¬ Ÿ„Ë¥ ∑§⁄U¥ª ¡Ò‚Ê Á∑§ „◊ ∑§⁄UÃ •Ê∞ „Ò¥ - „¡Ê⁄UÙ¥ ‚Ê‹Ù¥ ‚– “¬˝◊” ∑§Ë „◊Ê⁄UË ‚◊¤Ê Á∑§ÃŸË ©Õ‹Ë •ı⁄U ’¥¡⁄U „Ò ÿ„ „◊Ê⁄UË ‚◊¤Ê ◊¥ Ã÷Ë •Ê∞ªÊ, ¡’ „◊ ‚’‚ ¬„‹ ’ëøÙ¥ ∑§Ù Ÿ„Ë¥, ©Ÿ∑‘§ Á‡ÊˇÊ∑§Ù¥ ∑§Ù Á‡ÊÁˇÊà ∑§⁄UŸ ∑§Ê ’Ë«U∏Ê ©∆Ê ‹¥–” (¡¥ª‹ ¡È„Ë, ¬Î. vx}) ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

6

dfl¢Áà / 㨄=Ou [z] ÿ„ ¬„‹ ÷Ë ‚¥∑‘§Ã Á∑§ÿÊ ¡Ê øÈ∑§Ê „Ò Á∑§ ⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ ‚¥S∑ΧÁà •ı⁄U Œ‡Ê¸Ÿ ∑‘§ ôÊÊÃÊ „Ò¥– ⁄U◊‡Êø¥Œ˝ ‡ÊÊ„ ∑‘§ ∑§È¿ ÁfløÊ⁄UÙ¥ ∑§Ù ÿ„Ê° ¬˝SÃÈà Á∑§ÿÊ ¡Ê ⁄U„Ê „Ò * ‚¥S∑ΧÁÃÿÊ° •Êà◊Êfl‹¥’Ë ÷Ë „ÙÃË „Ò¥ •ı⁄U ŒÍ‚⁄UË •Ù⁄U, •¬Ÿ ∞ÁÄÊÁ‚∑§ Áfl∑§Ê‚ ∑˝§◊ ◊¥ ¬Ê⁄US¬Á⁄U∑§ •ÊŒÊŸ ¬˝ŒÊŸ mÊ⁄UÊ •Áœ∑§ÊÁœ∑§ •¥Ã⁄UÊfl‹¥’Ÿ ∑§Ë •Ù⁄U •Á÷◊Èπ ÷Ë– (÷Í‹Ÿ ∑‘§ ÁflL§h, ¬Î. wv{) * ∑§Ù߸ ‚¥S∑ΧÁà ÿÁŒ •¬ŸË ¬„øÊŸ Ã∑§ ∑‘§ Á‹∞ ŒÍ‚⁄UÙ¥ mÊ⁄UÊ ∑§Ë ªß¸ √ÿÊÅÿÊ ¬⁄U ÁŸ÷¸⁄U „Ù ©∆ - ŒÍ‚⁄UÙ¥ mÊ⁄UÊ ŒË ªß¸ ‚◊¤Ê •ı⁄U ◊ÍÀÿ ŒÎÁC ∑‘§ ¬⁄UÊflÁøà ¬˝∑§Ê‡Ê ◊¥ „Ë •¬Ÿ ∑§Ù •ı⁄U •¬Ÿ ¡ËflŸ ◊ÍÀÿÙ¥ ∑§Ù ŒπŸ ∑§Ë •ÊÁŒ „Ù ¡Ê∞ ÃÙ ∞‚Ë „Ê‹Ã ◊¥ ©‚∑§Ê •Êà◊’Ùœ •ı⁄U •Êà◊ÊÁ÷√ÿÁÄà ŒÙŸÙ¥ π¥Á«Ã „Ù¥ª „Ë– ∞‚ •ı¬ÁŸflÁ‡Ê∑§ ◊ÊŸÁ‚∑§ÃÊ •ı⁄U ¬⁄Uʜ˟ÃÊ ∑§Ù „◊ •ŸÈflÊŒ¡ËflË ‚¥S∑ΧÁà Ÿ ∑§„¥ ÃÙ ÄUÿÊ ∑§„¥? (fl„Ë) * ¬˝àÿ∑§ Áfl∑§Ê‚◊ÊŸ •ı⁄U ¡Ëfl¥Ã ‚¥S∑ΧÁà ◊¥ ∞∑§ ŒÙ„⁄UË ¬˝Á∑˝§ÿÊ ∑§Êÿ¸⁄Uà Œπ ¡Ê ‚∑§ÃË „Ò — ©‚∑‘§ •¬Ÿ ∑‘§¥Œ˝ ‚ „ÙŸ flÊ‹Ê •Êà◊ Áfl∑§Ê‚ •ı⁄U ’Ê„⁄U ∑‘§ - ŒÍ‚⁄UË ‚¥S∑ΧÁÃÿÙ¥ ∑§Ë ≈U∑§⁄UÊ„≈U ‚ ¬ÒŒÊ „ÙŸ flÊ‹ ‚¥ÉÊÊÃÙ¥ ∑§Ê •ŸÈ∑§Í‹Ÿ, ÿÊÁ∑§ •Êà◊Ë∑§⁄UáÊ– (fl„Ë, ¬Î. wv}) * ◊ŸÈcÿ ÷ÙÄÃÊ ÷Ë „Ò •ı⁄U ‚ÊˇÊË ÷Ë– Sflÿ¥ •¬Ÿ ÷ÙÄÃÎàfl ∑§Ê ‚ÊˇÊË– “∑§◊¸ ∑§Ê ÷Ùª, ÷Ùª ∑§Ê ∑§◊¸/ ÿ„Ë ¡«∏U ∑§Ê øß •ÊŸ¥Œ–” •¬Ÿ ‚ÊˇÊˬŸ ∑§Ê ©ûÊ⁄UÙûÊ⁄U Áfl∑§Á‚à „ÙÃÊ ’Ùœ „Ë ◊ŸÈcÿ ∑§Ù •¬ŸË “•Êà◊Ê” ∑§Ê ¬ÃÊ ŒÃÊ „Ò - •¬Ÿ •Êà◊SflM§„ÙŸ ∑§Ê (“©¬÷ÙÄÃÊ-‚¥S∑ΧÁà •ı⁄U ©‚∑§Ê Áfl∑§À¬”, Sflœ◊¸ •ı⁄U ∑§Ê‹ªÁÃ, ¬Î. yÆ) * ©¬÷ÙÄÃÊ ‚¥S∑ΧÁà •Êà◊-¬˝àÿÁ÷ôÊÊ •ı⁄U SflÊÃ¥àÿ ‚ÊœŸÊ ŒÙŸÙ¥ ∑‘§ ÁflL§h ¡ÊÃË „Ò– ©‚◊¥ ◊ÊŸflËÿ ©ûÊ⁄UŒÊÁÿàfl ∑§Ê OÊ‚ •ı⁄U Áfl‹Ù¬ •fl‡ÿ¥÷ÊflË M§¬ ‚ ÁŸÁ„à ⁄U„ÃÊ „Ò– ◊ŸÈcÿ •¬Ÿ ◊ÊŸflËÿ ©ûÊ⁄UŒÊÁÿàfl ∑§Ù Ã÷Ë •ŸÈ÷fl ∑§⁄U ‚∑§ÃÊ „Ò, Ã÷Ë ÁŸ÷Ê ‚∑§ÃÊ „Ò, ¡’ fl„ •¬ŸË SflÃ¥òÊÃÊ ∑§Ë ◊ÿʸŒÊ•Ù¥ ∑§Ù ÷Ë ‚ÊÕ-‚ÊÕ ¬„øÊŸ– (fl„Ë, ¬Î. yw) * ÷Ê⁄Uà ∑§Ë ¬⁄U¥¬⁄Uʪà ŒÎÁC ◊ŸÈcÿ •ı⁄U ©‚∑‘§ ¬Á⁄Ufl‡Ê ∑‘§ ’Ëø Á¡‚ Ã⁄U„ ∑‘§ ‚¥’¥œ ‚ÍòÊ ∑§Ê ÁŸflʸ„ ∑§⁄UÃË ⁄U„Ë „Ò, fl„ ©‚∑‘§ •Êà◊-¬˝àÿÁ÷ôÊÊ ∑‘§ ‹ˇÿ ∑‘§ •ŸÈM§¬ „Ë „Ò– SflÊÃ¥òÿ ∑§Ë ¬Á⁄U∑§À¬ŸÊ ÷Ë ◊ÊŸfl¡Ëfl Ã∑§ „Ë ‚ËÁ◊à Ÿ„Ë¥, ©‚∑§Ë ¬Á⁄UÁœ ◊¥ ¡Ëfl ◊ÊòÊ ∑§Ê ‚„¡ ‚◊Êfl‡Ê „Ò– ß‚Ë •Õ¸ ◊¥ fl„ ‹Ù∑§ ‚¥‚Äà ŒÎÁC „Ò– (fl„Ë) [{] •¥Ã× ÿ„ •ı⁄U ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ◊ȤÊ ‚ÊÁ„àÿ •∑§ÊŒ◊Ë ¬È⁄US∑§Ê⁄U ∑‘§ Á‹∞ øÿÁŸÃ ©¬ãÿÊ‚ “ÁflŸÊÿ∑§” •¬Ÿ “flÎhÊflSÕÊ Áfl◊‡Ê¸” ∑‘§ ∑§Ê⁄UáÊ •ãÿ ‚◊∑§Ê‹ËŸ ©¬ãÿÊ‚Ù¥ ◊¥ Áfl⁄U‹Ê ¬˝ÃËà „ÙÃÊ „Ò– ß‚Á‹∞ Ÿflfl·¸ •ı⁄U “◊∑§⁄U ‚¢∑˝§Ê¢ÁÔ ∑§Ë ‡ÊÈ÷∑§Ê◊ŸÊ∞° ŒÃ „È∞, ß‚ ©¬ãÿÊ‚ ∑‘§ ŒÙ •ŸÈë¿Œ ÿ„Ê° ©Œ˜œÎà ∑§⁄UŸÊ ‚◊ËøËŸ „ÙªÊ ““◊Ê‹ÃË ¡ËflŸ-‚¥ÁªŸË „Ò– ¡ËflŸ-‚¥ÁªŸË ‚ ‚„ÊŸÈ÷ÍÁà Ÿ „Ù, ÿ„ ∑Ò§‚ ‚¥÷fl „Ò? ◊ª⁄U ÄUÿÊ ÁflŸÊÿ∑§ ÷Ë ©ÃŸË „Ë, ’ÁÀ∑§ ◊Ê‹ÃË ∑§Ë ÃÈ‹ŸÊ ◊¥ ∑§È¿ •Áœ∑§ „Ë, ‚„ÊŸÈ÷ÍÁà ∑§Ê ¬ÊòÊ Ÿ„Ë¥? ÁflŸÊÿ∑§ πÈŒ ∑§Ù •∑§‚⁄U “‹≈U S≈UÊ≈U¸⁄U” ∑§„Ê ∑§⁄UÃÊ „Ò •∑§‚⁄U, ÃÙ ÄUÿÊ ÿÍ° „Ë? ‚’ ∑§È¿ Áfl‹¥’ ‚ „Ë ÉÊÁ≈Uà „È•Ê ©‚∑‘§ ¡ËflŸ ◊¥– ‚◊ÿ ¬⁄U ‚’ ∑§È¿ „ÙÃÊ ø‹ÃÊ ÃÙ ©‚∑§Ë ◊„àflÊ∑§Ê¥ˇÊÊ πÈŒ ©‚∑‘§ ÉÊ⁄U ∑‘§ ‹ÙªÙ¥ ∑§Ù •Ÿª¸‹ ‹ªÃË? ◊Ê‹ÃË ÃÙ ∑§ß¸ ’Ê⁄U ÿ„ ’Êà ŒÈ„⁄UÊ øÈ∑§Ë „Ò Á∑§ Á⁄U≈UÊÿ⁄U◊¥≈U ∑§Ë Œ„‹Ë¡ ¬⁄U π«∏U •ÊŒ◊Ë ∑§Ù •¬Ÿ Á‹∞ Ÿ„Ë¥, •¬Ÿ ’ëøÙ¥ ∑‘§ Á‹∞ ¡ËŸÊ øÊÁ„∞– ©ã„Ë¥ ∑‘§ ’Ê⁄U ◊¥ ‚ÙøŸÊ øÊÁ„∞– ©ã„Ë¥ ∑§Ë ‚»§‹ÃÊ ◊¥ •¬ŸË ‚»§‹ÃÊ •ı⁄U ©ã„Ë¥ ∑§Ë πȇÊË ◊¥ •¬ŸË πȇÊË ŒπŸË øÊÁ„∞– - ÄUÿÙ¥ ‚Ê„’, ÄUÿÙ¥? •Ê¬Ÿ ÄUÿÊ •¬ŸÊ ÿ„ •ÊüÊ◊ ’ëøÙ¥ ∑§Ë πȇÊË ∑‘§ Á‹∞ πÙ‹Ê „Ò?...ÃÙ Á»§⁄U? “¬⁄U ©¬Œ‡Ê ∑§È‚‹ ’„ÈÃ⁄U”.... ◊ʪ¸⁄U≈U...„Ê°, „Ê°, ◊ʪ¸⁄U≈U Ã∑§ Ÿ ©‚ ÁŒŸ ÄUÿÊ ∑§„ ÁŒÿÊ ÕÊ Á¡‚‚ ÁflŸÊÿ∑§ ∑§Ê ’À’ ∞∑§Œ◊ “çUÿÍ¡” „Ù ªÿÊ ÕÊ– “∞Áꒇʟ ∑§ê¡ √„Ÿ •‹Ë¸ »§Ù‚¸ ß¡ S¬¥≈U” (◊„àflÊ∑§Ê¥ˇÊÊ Ã’ ¡ÊªÃË „Ò ¡’ ¬˝ÊáÊ™§¡Ê¸ ∑§Ê •‚‹Ë ‚ÙÃÊ ‚Íπ øÈ∑§Ê „ÙÃÊ „Ò)– ©‚Ÿ ÃÙ ÿÙ¥ „Ë ‚„¡ ÷Êfl ‚ ¡Ù ©‚ ‚ͤÊÊ ÿÊ ÿÊŒ •Ê ªÿÊ ©‚ ¬˝‚¥ª ◊¥ •ŸÊÿÊ‚, ©‚Ë ∑§Ù √ÿÄà ÷⁄U Á∑§ÿÊ ÕÊ– ÁflŸÊÿ∑§ ∑§„Ë¥ ‚ ÷Ë ‹ˇÿ Ÿ„Ë¥ ÕÊ ©‚ ‚ÍÁÄà ∑§Ê; ◊ª⁄U ¬ÃÊ Ÿ„Ë¥ ÄUÿÙ¥ ÁflŸÊÿ∑§ ∑§Ù fl„ ’Êà øÈ÷ ªß¸ ÕË– ’øÊ⁄UË ◊ʪ¸⁄U≈U ∑§Ù ÃÙ ß‚∑§Ê ÷ÊŸ „Ë Ÿ„Ë¥ ÕÊ ⁄UûÊË ÷⁄U, Á∑§ •Ÿ¡ÊŸ ◊¥ ÿÍ° „Ë, ©‚∑‘§ ◊È°„ ‚ ÁŸ∑§‹ ªÿÊ ¡È◊‹Ê ÁflŸÊÿ∑§ ∑§Ù Á∑§ÃŸ ª„⁄U Áfl·ÊŒ ◊¥ «È’Ù ªÿÊ– ◊ª⁄U ÄUÿÙ¥? ∞‚Ê ÄUÿÊ ÕÊ ©‚ ¡È◊‹ ◊¥? ©‚∑§Ê ∑§Ê≈U͸Ÿ ‚⁄UËπÊ ’ŸÊÃÊ „È•Ê?”” (‚„U ‚¢¬ÊŒ∑§) ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

7

dfl¢Áà / 㨄=Ou ãÿˇÊË ¡Ÿ¡ÊÁà ∑§Ê ◊ıÁπ∑§ ‚ÊÁ„Uàÿ —

ãÿˇÊË ∑§ÕÊ∞°-w

- «UÊÚ. ¡Ù⁄UÊ◊ ÿÊ‹Ê◊ ŸÊ’Ê◊

∑§ÕÊ-∑§„UÊŸË ∑§Ê •ÁSÃàfl ’„ÈUà ¬È⁄UÊŸÊ „ÒU; øÊ„U fl„U ◊ıÁπ∑§ ⁄U„U „UÙ¥ •ÕflÊ Á‹ÁπÖ ¬˝àÿ∑§ ÿȪ ◊¥ ∑§„UÊŸË Ÿ •¬ŸÊ •ÁSÃàfl ’ŸÊ∞ ⁄UπÊ– „U⁄U ‚◊Ê¡ ◊¥ ∑§ÕÊ-∑§„UÊŸË ÁflÁflœ M§¬Ù¥ ◊¥ ‹ÙªÙ¥ ∑§Ë Á¡ôÊÊ‚Ê•Ù¥ ∑§Ù ‡Êʢà ∑§⁄UÃË ⁄U„UË „Ò¥U– ∑§ÕÊ Œ‡Ê-∑§Ê‹ ÃÕÊ ¬Á⁄UÁSÕÁÃÿÙ¥ ∑§ •ŸÈ‚Ê⁄U Áfl∑§Á‚à „UÙÃË ⁄U„UË „ÒU– ãÿˇÊË ‚◊Ê¡ ◊¥ ∑§ÕÊ-‚ÊÁ„Uàÿ ◊ıÁπ∑§ „ÒU– ¬⁄¢UÃÈ ßŸ∑§Ë ∑§ÕÊ-∑§„UÊÁŸÿÊ° Á∑§‚Ë Áfl∑§Á‚à ‚ÊÁ„Uàÿ ‚◊Ê¡ ∑§Ë ∑§ÕÊ•Ù¥ ‚ Á∑§‚Ë ÷Ë ¬˝∑§Ê⁄U ∑§◊ ◊„Uàfl¬Íáʸ Ÿ„UË¥ „ÒU– ÿ ∑§ÕÊ∞° ¡ÊÃ∑§ ∑§ÕÊ•Ù¥ ‚ ÷Ë ’„ÈUà ∑ȧ¿U Á◊‹ÃË-¡È‹ÃË „Ò¥U– ߟ◊¥ •Ÿ∑§ Áfl·ÿ „Ò¥U– ãÿˇÊË ¡Ÿ¡ÊÁà ¬˝àÿ∑§ „UÙŸË ∑§ ¬Ë¿U ∑§Ù߸ Ÿ ∑§Ù߸ ∑§Ê⁄UáÊ ◊ÊŸÃË „Ò, ¡Ù ∑§ÕÊ ∑§Ê M§¬ ‹ÃË „Ò¥U– ÿ ∑§„UÊÁŸÿÊ° ߟ∑§ ¡ËflŸ ◊¥ ß‚ ¬˝∑§Ê⁄U ÉÊÈ‹Ë „ÈU߸ „ÒU¢, Á∑§ ©UŸ‚ ãÿˇÊË ‚◊Ê¡ •‹ª „UÙŸ ∑§ ’Ê⁄U ◊¥ ‚Ùø ÷Ë Ÿ„UË¥ ‚∑§ÃÊ– ◊ÊŸfl ¡ËflŸ ∑§ ¬˝àÿ∑§ ˇÊòÊ ‚ ¡È«∏UË „ÈU߸ •Ÿ∑§ ∑§ÕÊ∞° ãÿˇÊË ◊¥ ◊ı¡ÍŒ „Ò¥U, Á¡Ÿ◊¥ ‚ ∑ȧ¿U∑§ ∑§Ù •Êª Á‹πÊ ¡Ê ⁄U„UÊ „ÒU– ߟ ∑§ÕÊ•Ù¥ ‚ ãÿˇÊË ‹ÙªÙ¥ ∑§Ë ◊ÊãÿÃÊ•Ù¥, ‹Ù∑§Áfl‡flÊ‚Ù¥ ∑§Ù „U◊ ¬˝àÿˇÊ Œπ fl ◊„U‚Í‚ ∑§⁄U ‚∑§Ã „Ò¥U– ߟ ∑§ÕÊ•Ù¥ ◊¥ „UÊSÿ ∑§ »§√flÊ⁄U „Ò¥U, ¬Ë«∏UÊ „ÒU, flË⁄UÃÊ „ÒU, øÊ‹ „ÒU, ·«K¢òÊ „ÒU, ¬˝◊ „ÒU– ߟ ∑§ÕÊ•Ù¥ ∑§Ê ◊Ò¥Ÿ ¬„U‹ ãÿˇÊË ’Ù‹Ë ◊¥ Á‹πÊ „ÒU– Á»§⁄U ©U‚∑§Ê •ŸÈflÊŒ Á∑§ÿÊ „ÒU– ãÿˇÊË ’Ù‹Ë ∑§Ê ◊Í‹SflM§¬ ‚È⁄UÁˇÊà ⁄U„U, ∞‚Ê ÁfløÊ⁄U ∑§⁄U ◊Ò¥Ÿ ß‚ ß‚ M§¬ ◊¥ ¬˝SÃÈà Á∑§ÿÊ „ÒU–

•’ ‹Ù◊Ê (•Ê÷Í·áÊ ÁŸ◊ʸáÊ ∑§Ë ‡ÊÈM§•ÊÃ) ãÿˇÊË ‚◊Ê¡ ◊¥ •Ê÷Í·áÊÙ¥ ∑§Ê ’«∏UÊ ◊„Uàfl „ÒU– ∑§÷Ë-∑§÷Ë ãÿˇÊË ¬ÈL§· •Áœ∑§ •Ê÷Í·áÊÙ¥ ∑§Ë øÊ„U ◊¥ ∞∑§ ‚ •Áœ∑§ ÁflflÊ„U ∑§⁄UÃ „Ò¥U– •ı⁄UÃ¥ ◊Êÿ∑§ ‚ •¬Ÿ ‚ÊÕ •Ê÷Í·áÊ ‹ÊÃË „Ò¥U– ÿ„U ãÿˇÊË ‹ÙªÙ¥ ∑§ ∞‡flÿ¸ ∑§Ê ÷Ë ¬˝ÃË∑§ „ÒU– ’«∏U-’«∏U •fl‚⁄UÙ¥ ¬⁄U ãÿˇÊË ‹Ùª •Áœ∑§ ‚ •Áœ∑§ •Ê÷Í·áÊ ¬„UŸ∑§⁄U •¬Ÿ ∞‡flÿ¸ ∑§Ê ¬˝Œ‡Ê¸Ÿ ∑§⁄UÃ „Ò¥U– •Ê÷Í·áÊÙ¥ ∑§ ‡Êı∑§ËŸ ãÿˇÊË ‹ÙªÙ¥ ◊¥ Áfl‡flÊ‚ „ÒU Á∑§ ß‚∑§Ê ‚ΡŸ Á∑§‚Ë ‚ÊœÊ⁄UáÊ ß¢‚ÊŸ Ÿ Ÿ„UË¥ Á∑§ÿÊ– ÁŸÁ‡øà M§¬ ‚ fl„U ŒflÃÊ Õ, Á¡ã„UÙ¥Ÿ ◊ÊŸfl ‚◊Ê¡ ∑§Ù •Ê÷Í·áÊÙ¥ ∑§ M§◊¥ ÁflÁflœ ⁄¢UªÙ¥ ∑§Ê ©U¬„UÊ⁄U ¬˝ŒÊŸ Á∑§ÿÊ „ÒU– ß‚∑§ ¬Ë¿U ∑§ÕÊ ß‚ ¬˝∑§Ê⁄U „ÒU ◊Í‹ — “•¡ ‹ÙßæU ÃÊ◊æU ‹Ê ÃŸ „UÙª ‹Ù’ÍæU ª◊Ê, ‹ÙÿÊ◊ •Ê⁄UÙ ªÃ‹, •Ù¿UÙ ÁÃ⁄Uª ◊Ê’ ∑ͧ •Ê∑§ ‹ãà ‹ÊÿÍ– ÃŸ ’ŸÊ◊˘ Á„U⁄U ‹Ù◊Ê ªÈÁê‚ ‹Ù „UÙ∑§Ê ÃÈ¡È– „UÙª˘ •⁄U∑§Ë ÃÊøÊ∑§, •⁄U∑§ ŒÍ⁄UæU æUÊ◊ ¬Ù¡ ¬ÊÿÍ– ÃÊøÊ∑§ ªÈÁê‚ÿÊ◊ ŸÊ‚ ¬ÊÿÍ– „ÈU◊Í◊ ÁŸ Ÿ˘ ãÿÊ’ ãÿÊ¬Ê ÿÍ– ÃŸ ÿÍ ∑ͧ ‹Ù◊Ê, ∑ͧ ‹ÙÿÊ „U‹ ∞Á◊Ÿ Á◊Ÿ˝Ê’ ¬ÊŸ ÿÍ– ◊È’Í◊ ªÙŸ‚Ù ‹Ù◊Ê ©UŒ˜ ◊Ãʬ˘ ™§⁄UÊ’, „UÙ ‹Ù◊Ê Á’Á⁄UÿæU æU ’ÙÁ⁄UÿÙ Á⁄U∑§ÿÍ– ÿÈÁ¬ ŒŸ ‚Ù ‹Ù◊Ê Á¡◊-¡Ê◊Ê Ÿ∑§-’ÊÿÍ– ÃŸ ‹‹Ê◊ ‚∑§⁄U ‚È∑§ÿÍ, ∑§Ê¬Ê ∑ͧ◊Ê– æUÊ∑§ ∑ͧ ‹Ù◊Ê, ¬Ù¬È◊, ’¬È¸◊, ÃÊ⁄UÊ◊’⁄UÊ◊ Ÿ∑§’Ê– ‚Ù‚æU ÃÊßæU æU M§êŒ •Á⁄UæU, Á⁄UÿÊ-Á⁄UÿÊ ÃÊªÊ æU ªÙ •æU ‚ÈŒ ∑ȧøÙ– æUÊ ∑ȧ•Ê◊ ÃŸ æUÙ ‹Ù◊Ê éÿÍŒÈæU ‹Ù ÃÊøÈæU ÃÈ‚„U ÃÍ‹ª, ÃÊ⁄UÊ ⁄UÊ◊˘ ⁄UÊ‹ª ÃÊÁ⁄UŸ– Á„U⁄U ’ÁŸÿÊ ‹Ù ⁄UÊ‹ª ÃÊÁ⁄UŸ– ‹Ùπ Ë ∑§Ÿ •Ê‹ „UÙ ‹Ù◊Ê •Ê∑ͧ⁄U ¬Ê∑§ÿÍ– ÃÁŸŸ ÃÊ⁄UÊ’ ªÁ⁄UÿÍ ““ÃŸ ŸÙ æUʪ •Ê’˘ ¡Ê‹Ù æUÊ◊ ’⁄Uª ÃÙ– ‹Ù◊Ê æUÙ ∑§ß¸ ¬Êêê, ∑§Á⁄UÿÙ, ¬ÊêŒÙ ‹Ù◊Ê ¡‹ ¬ŸÊ◊ ◊Ê◊ ‹Ù◊Ê Á∑§Á‚ • Á’⁄U˜ ¬ŸÍ◊– øËØ ‹˘ ‹Ã˜ ÿÊŒ˜Ÿ ⁄U, ŒÙûÊ ‹˘ ‹ûÊ ÿÊŒŸ–”” ÃŸ ’ŸÊ◊ ◊ÿÍ, ““øËØ˘ ∑§Ù߸ Ë ŒË ÁŸ’-Ÿ¬Ê∑§ ∑§ ‚ÙÁ◊Ÿ ŒÙ, ÁŸÁ‚Ÿ „UÙÁ¡ÿ ¡Ù⁄UÁ◊Ÿ ŒÙ– ŒÙûÊ˘ ∑§Ù߸ Ë Á¡⁄U˜ ŒÙÁŸÿ, ¿UÊÁ‹Ÿ ŒÙ, ‹’Ê ¬Ù‹˘ ∑§Á‹¸Ÿ ŒÙ, π’¸ ÃÊ∑§Ê⁄U˘ ’ÈÁ‹Ÿ ŒÙ–”” ‹Ù◊Ê ’ŸÊ◊˘, ““∑§ŒÍ •Ê¬ÈæU æU ¬Í‹ ÿÊ, ÿŒ˜¸ •ÊÁπÿ π‹ ÿÊ?”” ÃŸ ’ŸÊ◊˘, ““∑§Œ˜ •Ê¬ÈæU æU ¬Í∑§ËŸ ªÙ, ÿŒ˜¸ •ÊÁπÿ π‹ ÿÊ–”” - ““Á„U⁄U˜ ‹˘ ‹˘Ã˜ ÿÊ, Á„Uãà ‹˘ ‹˘ à ÿÊ–”” - ““Á„U⁄U˜ ‹˘ ‹˘Ã ÿÊ–”” ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

8

dfl¢Áà / 㨄=Ou - ““Á„Uãà ÃÙ‹˘ ’Ù‹ ÿÊŸÊ◊ ÿ, Á„U⁄U ÃÙ‹˘ ’Ù‹ ÿÊŸÊ◊?””

- ““Á„Uãà ÃÙ‹˘ ’Ù‹ ÿʬÊ, Á„U⁄U˜ ÃÙ‹˘ ’Ù‹ ÿÊ◊Ê–”” „U‹Ù∑§Ê◊ ÃŸ ŸË æUÊ ª •Ê’˘ ¡Ê‚ŸË „UŸ˘ ÃÁŸŸ æÈUÁŸÿÊ ÃÍÃ’∑§ ∑§‹ ‹Ù◊Ê ’Á⁄U ∑ȧŸ ÃŸ Á„U⁄U˜ ‹◊⁄U ‹Ê ‹Ù◊Ê ‹◊⁄U ’˘ ÃÍ‹¬Ê– Á„Uãà Áÿ⁄U˜ ª˘ M§‚Í◊ ‚Ë’ Ã˘ ÃÍ‹ª ¬Ê– „UÙ ŸËŒÈæU ‹Ù◊Ê ∑§ÊêŒÈæU ÃÍ⁄UÊ’, ŸË‚Ù ‹Ù◊Ê ∑§Êê‚Ù ÃÍ⁄UÊ’– ŸË¡Ê ‹Ù◊Ê ÃÊ¡Ê πÊ⁄UÊ’– ŸË‹Í◊ ‹Ù◊Ê ÃÊ¡Ê ¬Ê⁄U’¬Ê– ÁŸÿÊ-©U߸ ø◊Ê’ ‹Ù◊Ê ¡‹ ¬⁄UÊ’, ⁄UˬÈ◊-⁄UËÁ¬ÿÊ◊ ¬Á‹Ÿ ¬Ê– Á¬ãÿÈæU Á¬ãÿÊ ¡Ê’∏ •ÊÁŸÿÊ ⁄UË¡Ê-•ÊŒÈæU ŒÁ‹æU æUÊ◊ ¬¬Ê– •Õʸà ÃŸ ÃÕÊ •¡ ‹ÙßæU Ã◊ÊæU ‚ ∞∑§ ∞‚Ê ¬ÈòÊ ©Uà¬ãŸ „ÈU•Ê ¡Ù Á’ŸÊ „UaÔUË ∑§Ê ÕÊ– ÃŸ Ÿ ©U‚∑§Ê ŸÊ◊ ‹Ù◊Ê-‹ËÿÊ ⁄UπÊ (Á’ŸÊ „U«˜U«UË)– ©U‚Ÿ ◊Ê° ∑§Ê ÷Ë ŒÍœ Ÿ„UË¥ Á¬ÿÊ– Á¬ÃÊ Ÿ ©U‚ •Ù‚ Á¬‹ÊÿÊ– •∑§Ë¸ ÃÊøÊ∑§ (ÁøÁ«∏UÿÊ) ∑§ ¬¢πÙ¥ ‚ œÊªÊ ’ŸÊ∑§⁄U ©U‚∑§ ’Ê‹Ù¥ ∑§Ù ◊SÃ∑§ ¬⁄U ’Ê°œ ÁŒÿÊ– •⁄U∑§ ŒÍ⁄UæU (’Ê°‚ ∑§Ê ◊ª) ’ŸÊ ÁŒÿÊ– ¡ã◊ ∑§ ÃË‚⁄U ÁŒŸ ‹Ù◊Ê Ÿ ©UŒ (ªËÃ) ªÊŸÊ ‡ÊÈM§ ∑§⁄U ÁŒÿÊ– øıÕ ÁŒŸ ªÊÿ’ „UÙ ªÿÊ– Á¬ÃÊ Ÿ ‚ÙøÊ ‡ÊÊÿŒ ’Ë„U«∏U flŸ ◊¥ ◊⁄U ¬ÈòÊ ∑§ ‡Ê⁄UË⁄U ¬⁄U ◊ÁÄπÿÊ° Á÷ŸÁ÷ŸÊÃË „UÙ¥ªË– ◊Ò¥ ©U‚ …Í°U…∏U ‹Ê™°§ªÊ– ©U‚∑§ ∑§’˝ ¬⁄U ’ãŒ⁄U ÃÕÊ Ÿ⁄U ’Á‹ ŒÍ°ªÊ, Á¡Ÿ∑§Ë •Êà◊Ê ◊⁄U ¬ÈòÊ ∑§Ë •Êà◊Ê ∑§Ë ⁄UˇÊÊ ∑§⁄¥UªË– ‚ÊÃfl¥ ÁŒŸ ‹Ù◊Ê •øÊŸ∑§ Sflÿ¢ flʬ‚ •Ê ªÿÊ– fl„U •ı⁄U •Áœ∑§ ôÊÊŸË „UÙ ªÿÊ ÕÊ– ©U‚Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ ◊Ê◊Ê•Ù¥ ∑§ •Ê÷Í·áÊ ÁŸ◊ʸáÊ ∑§Ù ¿ÈU¬∑§⁄U Œπ •ÊÿÊ „Í°U, •Ã— •’ ◊Ò¥ ÿȪ٥-ÿȪ٥ Ã∑§ Á¬ÃÊ ∑§ ŸÊ◊ ∑§Ù Á¡¢ŒÊ ÃÕÊ ⁄Uهʟ ⁄UπÍ°ªÊ– ÿÁŒ ÃÈ◊ ◊⁄U Á¬ÃÊ „UÙ ÃÙ ◊⁄U ‚flÊ‹Ù¥ ∑§Ê ¡flÊ’ ŒÙ– ◊⁄U ‚flÊ‹ „Ò¥U (v) œ⁄UÃË ’«∏UË „ÒU ÿÊ •Ê‚◊ÊŸ? (w) πÒŸË ∑§ »Í§‹ •Áœ∑§ »Í§‹ÃÊ „ÒU ÿÊ Á◊ø˸ ∑§Ê? (x) •Ê÷Í·áÊ ∑§ ¬˝∑§Ê⁄U •Áœ∑§ „Ò¥U ÿÊ Á◊ÕÈŸ ∑§Ê? ÃŸ Ÿ ¡flÊ’ ÁŒÿÊ ““œ⁄UÃË ’«∏UË „ÒU ß‚Á‹∞ ◊ÊŸfl, ¡Ëfl-¡¢ÃÈ Áflø⁄UáÊ ∑§⁄UÃ „Ò¥U, flΡÊ, ÉÊÊ‚ ßàÿÊÁŒ ©UªÃ „Ò¥U– •¢ÃÁ⁄UˇÊ ÷Ë ’«∏UÊ „ÒU, ß‚Á‹∞ ‚Íÿ¸ ÁŸ∑§‹ÃÊ „ÒU, øÊ°Œ-ÃÊ⁄U ÁŸ∑§‹Ã „Ò¥U– Á◊ø˸ ∑§Ê »Í§‹ ’Ê⁄U-’Ê⁄U »Í§‹ÃÊ „ÒU, πÒŸË ∑§Ê ◊ÊòÊ ∞∑§ ’Ê⁄U– •Ê÷Í·áÊ ∑§ ¬˝∑§Ê⁄U •Áœ∑§ „UÙÃ „Ò¥U, Á◊ÕÈŸ ∑§Ê ∑§◊–”” ß‚ ¬˝∑§Ê⁄U ∑§ß¸ ‚flÊ‹-¡flÊ’ „ÈU∞– ÃŸ Ÿ ÷Ë ‚÷Ë ¬˝‡ŸÙ¥ ∑§Ê ‚„UË ¡flÊ’ ’ÃÊÿÊ– ‹Ù◊Ê ◊ÊŸ ªÿÊ Á∑§ ∆UË∑§ „ÒU; ÃŸ ◊⁄U Á¬ÃÊ ’ŸŸ ‹Êÿ∑§ „ÒU– •Ã¢ ◊¥ ‹Ù◊Ê Ÿ Á¬ÃÊ ∑§Ù ◊œÈ◊ÄπË ∑§Ê ¿UûÊÊ ‹ÊŸ ∑§Ù ∑§„UÊ– ÃŸ ‚¢‚Ê⁄U ∑§ ∑§ÙŸ-∑§ÙŸ ‚ ◊œÈ◊ÄπË ∑§ ¿UûÊ ‹Ê ÁŒ∞– ‹Ù◊Ê ∑§Ùÿ‹ ∑§Ù ¬Ë‚-¬Ë‚ ∑§⁄U ¿UûÊÙ¥ ∑§ ‚È⁄Uʪ٥ ◊¥ ÷⁄UŸÊ ‡ÊÈM§ Á∑§ÿÊ– ‹¢’Ë •Ê∑§Ê⁄U ∑§Ë ◊Ê‹Ê, øÙ≈U •Ê∑§Ê⁄U ∑§Ë ◊Ê‹Ê, ªÙ‹, øı∑§Ù⁄U ¬˝àÿ∑§ ¬˝∑§Ê⁄U ∑§Ë ◊Ê‹Ê ’ŸÊŸÊ ‡ÊÈM§ Á∑§ÿÊ– •¢ÁÃ◊ ◊¥ ¿UÙ≈UË-¿UÙ≈UË åÿÊ⁄UË ÉÊ¢≈UËŸÈ◊Ê ◊Ê‹Ê ’ŸÊ߸ Á¡Ÿ∑§Ê ∑§áʸÁ¬˝ÿ Sfl⁄U •Ê¡ ÷Ë Á¬ÃÊ ‹Ù◊Ê ∑§ ‚È¢Œ⁄U, ◊œÈ⁄U ª‹ ∑§Ê S◊⁄UáÊ ÁŒ‹ÊÃÊ „ÒU– ß‚ ∑§ÕÊ ‚ ß‚ ’Êà ∑§Ê ¬ÃÊ ø‹ÃÊ „ÒU Á∑§ ¬˝ÊøËŸ ÿȪ ◊¥ Ÿ⁄U ’Á‹ ÷Ë ŒË ¡ÊÃË ÕË– ß‚∑§Ê •ŸÈ◊ÊŸ ÷Ë „U◊ ‹ªÊ ‚∑§Ã „Ò¥U Á∑§ ‚ø◊Èø ◊œÈ◊ÄπË ∑§ ¿UàÃ ‚ ◊Ê‹Ê ÷Ë ’ŸÊ ‚∑§Ã „Ò¥U– - ªflŸ¸◊¥≈U Á«Uª˝Ë ∑§ÊÚ‹¡ ŒÙß◊Èπ, Á¡‹Ê ¬Ê¬È◊ ¬Ê⁄U, •L§áÊÊø‹ ¬˝Œ‡Ê - |~v vvw ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

9

dfl¢Áà / 㨄=Ou

¬˝flÊ‚Ë »Í§‹ Ã‹ÈªÈ ◊Í‹— ¬˝Ù. ∞Ÿ. ªÙÁ¬* üÊÁ◊∑§Ù¥ ∑§ ’ìÊÙ¥ ∑§Ù ‹Ù⁄UË ‚ÈŸÊŸ ∑§Ë Ÿ„UË¥ „ÒU ïÊM§⁄Uà ŸË¥Œ „ÒU ©UŸ∑§Ë ‚„U¡ ‚¢¬ÁûÊ–

•ŸÈ. •Ê⁄U. ‡ÊÊ¢ÃÊ ‚È¢Œ⁄UË** ∑§Ê»§Ë „ÒU œÍ¬ „UË– fl ’ìÊ ¡Ë÷ ¡Ò‚ „Ò¥U ¡„UÊ° ÷Ë ¡ÊÃ fl„UÊ° ∑§ ¬ÊŸË ∑§Ë Ã⁄U„U Á◊≈˜U≈UË ∑§Ë Ã⁄U„U ’Ù‹Ã „Ò¥U– Á¡‚ Ã⁄U„U ‚◊¢Œ⁄U ∑§ •Ê°‚Í „UÙÃ „Ò¥U πÊ⁄U ߟ∑§ ¡ËflŸ ∑§Ê ÷Ë Ãàfl „ÒU ¬‚ËŸÊ–

©UŸ∑§ ‚¬Ÿ ÷Ë „Ò¥U ¿UÙ≈U ∞∑§ ∑§Ê◊ ‚ ŒÍ‚⁄U ∑§Ê◊ Ã∑§ ‚»§⁄U ©UŸ ’ìÊÙ¥ ∑§Ù ¡ªÊŸ ∑§Ë ÷Ë Ÿ„UË¥ „ÒU ïÊM§⁄Uà Á‚»¸§ flŒË¸ ¬„UŸ ¬˝‡ŸÙ¥ ∑§Ù ‚ÈŸ øı¥∑§∑§⁄U ¡Êª ©U∆UÃ „Ò¥U– ∑§‹◊ ◊¥ ¬ÊŸË ÷⁄UÙ ÃÙ ÷Ë ©UŸ∑§Ë √ÿÕÊ•Ù¥ ∑§Ù Á‹πÃË „ÒU ¬˝ªÊ…∏UÃÊ ‚ ∑§Ùÿ‹ ¡‹ÊŸ ∑§ Á‹∞ •Êª ïÊM§⁄UË Ÿ„UË¥

ߟ∑§Ë ’ÊÃÙ¥ ∑§Ë √ÿÊÅÿÊ Ÿ„UË¥ „ÒU ïÊM§⁄UË ¬Í¢¿U ‡ÊˇÊ „Ò¥U ߟ∑§ ¡ËflŸ •°œ⁄U ◊¥ ÄÿÊ ¬ÊŸË Ÿ„UË¥ „UÙÃÊ? ß‚Ë Ã⁄U„U ¬ÊŸË ◊¥ ‚ •¢œ⁄U ∑§Ù •‹⁄U ∑§⁄UŸ flÊ‹Ë •Ê°πÙ¥ ∑§Ê „UË ∑§⁄UÃ ⁄U„UÃ „Ò¥U ߢÃïÊÊ⁄U–

* vx-v/z’Ë, üÊËÁŸflÊ‚¬È⁄U◊, ⁄UÊ◊¢ÃʬÈ⁄U, „ÒUŒ⁄UÊ’ÊŒ - zÆÆ Ævx ** zÆ{, flS≈¥U«U •¬Ê≈¸U◊¥≈˜U‚, ◊ÁS¡Œ ’¢«UÊ, ∑§Ù¥«UʬÈ⁄U, „ÒUŒ⁄UÊ’ÊŒ - zÆÆ Æ}y

•ÁflS◊⁄UáÊËÿ ¡ã◊ ÁŒfl‚ ¡ÒŸ¥º˝ ∑ȧ◊Ê⁄U — Æw.Æv.v~Æz üÊË üÊË ∑§◊‹‡fl⁄U — Æ{.Æv.v~xw ◊ÊÁ◊Á«U¬Í«UË fl¥∑§≈U⁄UÊ◊ƒÿÊ ◊Ù„UŸ ⁄UÊ∑§‡Ê — Æ}.Æv.v~wz fl΢ŒÊflŸ‹Ê‹ fl◊ʸ ª¢¬¡¸ — Æ~.Æv.v~ww ‡Ê◊‡Ê⁄U ’„UÊŒÈ⁄U Á‚¢„U ◊Á⁄¸U øãŸÊ⁄UaÔUË — vx.Æv.v~v~ ÁfllÊÁŸflÊ‚ Á◊üÊ ÁòʬÈ⁄UŸÁŸ ⁄UÊ◊SflÊ◊Ë øıœ⁄UË — vz.Æv.v}}| ⁄¢Uªÿ ⁄UÊÉÊfl ⁄UÊ¡¥º˝ •flSÕË — wz.Æv.v~xv ¡ÿ‡Ê¢∑§⁄U ¬˝‚ÊŒ fl‚¢Ã ¬¢ø◊Ë — ÁŸ⁄UÊ‹Ê ¡ÿ¢ÃË — wy.Æv.wÆvz ¬Èáÿ ÁÃÁÕ Áª«ÈUªÈ ⁄UÊ◊◊ÍÁø ¬¢ÃÈ‹È — Æx.Æv.v~yz àÿʪƒÿÊ ÷Ê⁄UÃ¥ŒÈ „UÁ⁄U‡ø¢º˝ — Æ{.Æv.v}}z ◊À‹◊¬ÁÀ‹ ‚Ù◊‡fl⁄U ‡Ê◊ʸ ◊ÊÁ◊«UˬͫUË fl¥∑§≈U⁄UÊ◊ƒÿÊ — vx.Æv.v~}w ÁòʬÈ⁄UŸÁŸ ⁄UÊ◊SflÊ◊Ë øıœ⁄UË SflÊ◊Ë ⁄UÊ◊ÊŸ¢Œ ÃËÕ¸ — ww.Æv.v~|w ÁflÁ‹ÿ◊ ’≈˜U‹⁄U ÿË≈˜U‚ ◊ÊπŸ‹Ê‹ øÃÈfl¸ŒË — xÆ.Æv.v~{} Áfl‡fl Á„¢UŒË ÁŒfl‚ — vÆ ¡Ÿfl⁄UË ªáÊâòÊ ÁŒfl‚ — w{ ¡Ÿfl⁄UË ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

10

— — — — — — —

Æw.Æv.v~vÆ Æ}.Æv.v}}~ Æ~.Æv.v}}~ vx.Æv.v~vv vy.Æv.v~w{ v|.Æv.v~wx xÆ.Æv.v}~Æ

— — — —

Æ{.Æv.v}y| Æ|.Æv.v~{x v{.Æv.v~yx w}.Æv.v~x~

dfl¢Áà / 㨄=Ou

⁄UÊ∑§‡Ê ∑ȧ◊Ê⁄U Á‚¢„U ∑§Ë ∑§„UÊÁŸÿÙ¥ ◊¥ flÒøÊÁ⁄U∑§ ‚¢ÉÊ·¸ - «UÊÚ. ¡Ë.∞ø. ŸËÃÊ ◊„UàflÊ∑§Ê¢ˇÊË √ÿÁÄà ∑§Ù Áfl‡fl ∑§ ‚◊ˇÊ •¬ŸË ÁflÁ‡Êc≈U ¬„UøÊŸ fl •Á◊≈U ¿Uʬ ’ŸÊŸ ∑§Ë øÊ„U „UÙÃË „ÒU– ∑§÷Ë∑§÷Ë ◊ŸÈcÿ ∑§Ù ∑ȧ¿U ¬ÊŸ ∑§ Á‹∞ ∑ȧ¿U πÙŸÊ ÷Ë ¬«∏UÃÊ „ÒU– ’„ÈUà ∑ȧ¿U ©U¬‹ÁéœÿÊ° ¬˝Êåà ∑§⁄U ‹Ÿ ∑§ ’ÊŒ ¡’ √ÿÁÄà flÒøÊÁ⁄U∑§ ‚¢ÉÊ·¸ ∑§Ë ÁSÕÁà ‚ ªÈïÊ⁄UÃÊ „ÒU ÃÙ ©U‚ ôÊÊà „UÙÃÊ „ÒU Á∑§ ∑ȧ¿U •ŸÈ¬‹ÁéœÿÊ° ÷Ë ©U‚ Á◊‹Ë „ÒU¢– ∑ȧ¿U ©U¬‹ÁéœÿÊ° ÃÙ ¡ËflŸ ∑§Ë πÈÁ‡ÊÿÊ° Ã∑§ ∑§Ù ¿UËŸ ‹ÃË „Ò¥U– ∑§÷Ë-∑§÷Ë ÁŸÿÁà ’„ÈUà ∑ȧ¿U ŒÃË „ÒU ÃÙ ’„ÈUà ∑ȧ¿U ‹ ÷Ë ‹ÃË „ÒU– ÿ„UÊ° ⁄UÊ∑§‡Ê ∑ȧ◊Ê⁄U Á‚¢„U ∑§Ë ∑§„UÊÁŸÿÙ¥ ◊¥ ÁøÁòÊà ◊ÊŸfl ¡ËflŸ ∑§Ë ©U¬‹ÁéœÿÙ¥ •ı⁄U •ŸÈ¬‹ÁéœÿÙ¥ ∑§Ê ÁflfløŸ Á∑§ÿÊ ¡Ê ⁄U„UÊ „ÒU– S∑§flÊ«˛UŸ ‹Ë«U⁄U ŸË‹ ∑§Ù “•ÊÚ¬⁄U‡ÊŸ „U‹Ë” ŸÊ◊∑§ •¢ÃÁ⁄UˇÊ •Á÷ÿÊŸ ∑§ Á‹∞ øÿŸ Á∑§ÿÊ ªÿÊ– ß‚ Á◊‡ÊŸ ◊¥ π⁄U ©UÃ⁄UŸÊ ŸË‹ ∑§ Á‹∞ ‚flÙ¸ûÊ◊ ©U¬‹Áéœ ÕË– ‹π∑§ ∑§ ‡ÊéŒÙ¥ ◊¥ - ““ŸË‹ ∑§ ÷ËÃ⁄U ¡Ò‚ ◊„UàflÊ∑§Ê¢ˇÊÊ•Ù¥ ∑§Ë ∑§Ù߸ ÷^ÔUË œœ∑§ ⁄U„UË ÕË– ∑ȧ¿U ÁflÁ‡Êc≈U ∑§⁄U ªÈïÊ⁄UŸ ∑§Ë •Êª ÕË– •¬Ÿ ∑§Ù ‚ÊÁ’à ∑§⁄U ÁŒπÊŸ ∑§Ë ’øÒŸË •ı⁄U •¢ÃÁ⁄UˇÊ ∑§Ù ¿ÍUŸ ∑§Ë •Œêÿ ÃÎcáÊ Ÿ ŸË‹ ◊¥ ¡Ò‚ Ã◊Ê◊ ¬⁄UˡÊáÊÙ¥ ¬⁄U π⁄UÊ ©UÃ⁄UŸ ∑§Ê ∞∑§ ¡ÈŸÍŸ-‚Ê ¬ÒŒÊ ∑§⁄U ÁŒÿÊ ÕÊ– *** •¢ÁÃ◊ øÈŸÊfl Ã∑§ ŸË‹ Ÿ Sflÿ¢ ∑§Ù ◊ÊŸÁ‚∑§ •ı⁄U ‡ÊÊ⁄UËÁ⁄U∑§ M§¬ ‚ SflSÕ ⁄UπÊ ÕÊ–”” (¡Ù«∏UÊ „UÊÁ⁄U‹ ∑§Ë M§¬∑§ÕÊ, ⁄UÊ∑§‡Ê ∑ȧ◊Ê⁄U Á‚¢„U, ¬Î. z|) ŸË‹ ∑§Ë ¬˝ÿ‚Ë ÷Ë ¬˝⁄UáÊÊ ’ŸË ÕË– ““Áfl‡fl ∑§Ù ÃÈ◊‚ ’‡ÊÈ◊Ê⁄U ©Uê◊ËŒ¥ „Ò¥U ....– ◊⁄UË ÷Ë ‚Ê⁄UË ©Uê◊ËŒ¥ ÃÈê„UÊ⁄U „UË ‚ÊÕ ’°œË „Ò¥U– ◊Ò¥ ÃÈê„UÊ⁄UË ¬˝ÃˡÊÊ ∑§M°§ªË ŸË‹– ∑§Ê‡Ê ◊Ò¥ ÷Ë ÃÈê„UÊ⁄U ‚ÊÕ ø‹ ‚∑§ÃË.....– ¡ËŸÊ-◊⁄UŸÊ ‚ÊÕ-‚ÊÕ....”” (fl„UË, ¬Î. z{) •¢Ã× ŸË‹ Ÿ ◊¢ª‹ ª˝„U ¬⁄U •¬ŸË Áfl¡ÿ ¬ÃÊ∑§Ê »§„U⁄UÊ ŒË– fl„U ø⁄U◊ •ÊŸ¢Œ ∑§Ë •ŸÈ÷ÍÁÃÿÙ¥ ‚ •Êå‹ÊÁflà ÕÊ– •øÊŸ∑§ ŸË‹ ∑§ ÿÊŸ ∑§ ‚ÊÕ ∑§Ù߸ •Ê∑§Ê‡ÊËÿ Á¬¢«U ≈U∑§⁄UÊ ¡ÊÃÊ „ÒU •ı⁄U ŒÈÉʸ≈UŸÊ ÉÊ≈UÃË „ÒU– ß‚ ŒÈÉʸ≈UŸÊ Ÿ ŸË‹ ◊¥ ◊ÊŸÁ‚∑§ mãm ©Uà¬ãŸ „UÙÃÊ „ÒU– ‹π∑§ ∑§ ‡ÊéŒÙ¥ ◊¥ - ““¬‡Ê •Ê߸ ŒÈÉʸ≈UŸÊ •ı⁄U ‚Ê◊ÍÁ„U∑§ ◊ıÃÙ¥ Ÿ •∑§S◊ÊØ ©U‚∑§ ÷ËÃ⁄U ◊ÎàÿÈ ∑§Ë Á∑§‚Ë Œ’Ë Œ„U‡Êà ∑§Ù ◊ÊŸÙ ¡ªÊ ÁŒÿÊ ÕÊ– ¬„U‹Ë ’Ê⁄U ©U‚∑§ ÷ËÃ⁄U ŒÍ⁄UË •ı⁄U ™°§øÊ߸ ∑§ •Êâ∑§ Ÿ ∑§⁄Ufl≈¥U ‹Ë ÕË¥– .......– &&& ÿÊŸ •’ ÁŸÿ¢òÊáÊ ◊¥ ÕÊ ¬⁄U •ÁŸÿ¢ÁòÊà „UÙŸ ‹ª Õ ŸË‹ ∑§ ÁfløÊ⁄U– ÿÊŸ ∑§Ë ÁŒ‡ÊÊ Á’À∑ȧ‹ ∆UË∑§ ÕË ¬⁄U ŸË‹ ∑§ ÁfløÊ⁄UÙ¥ ∑§Ê ¬˝flÊ„U ÷≈U∑§Ê ¡Ê ⁄U„UÊ ÕÊ– ’Œ‹Ÿ ‹ªË ÕË ©U‚∑§ ‚Ùø ∑§Ë ÁŒ‡ÊÊ–”” (fl„UË, ¬Î. {v) •’ ŸË‹ ∑§Ù ©U‚ •¢ÃÁ⁄UˇÊ ∑§ ÷ÍÁÃÿÊ ‚ãŸÊ≈U ∑§Ê ∞∑§Ê∑§Ë¬Ÿ •Ê¡ËflŸ ∑§Ê⁄UÊflÊ‚ ∑§Ë ÷Ê°Áà ‹ª ⁄U„UÊ ÕÊ– ◊ÎàÿÈ ‚ ‚ÊˇÊÊà∑§Ê⁄U ∑§⁄UŸ ∑§ ’ÊŒ, ¬ÎâflË ¬⁄U ¬ÈŸ— ‹ı≈U •ÊŸ ∑§Ê ∞∑§◊ÊòÊ ∑§Ê⁄UáÊ ©U‚∑§Ë ¬˝Á◊∑§Ê ¡ÁŸ‚ ÕË Á¡‚∑§ ‚ÊÕ fl„U ¬Í⁄UÊ ¡ËflŸ ¡ËŸÊ øÊ„UÃÊ ÕÊ– •¬ŸË ◊Ê° •ı⁄U ¬˝ÿ‚Ë ¡ÁŸ‚ ∑§Ë ÿÊŒ¥ „UË ©U‚ ∑ȧ‡Ê‹ÃʬÍfl¸∑§ Áfl¡ÿË ’ŸÊ∑§⁄U ¬ÎâflË ¬⁄U ‹ı≈U •ÊŸ ∑§Ë ¬˝⁄UáÊÊ ŒÃ „Ò¥U– ¬ÎâflË ¬⁄U flʬ‚Ë ∑§ ‚◊ÿ ©U‚∑§ ◊Ÿ ◊¥ ©U¬‹ÁéœÿÙ¥ •ı⁄U •ŸÈ¬‹ÁéœÿÙ¥ ∑§ ◊äÿ flÒøÊÁ⁄U∑§ ‚¢ÉÊ·¸ ©Uà¬ãŸ „UÙÃ „Ò¥U– ““ÿÊŸ flʬ‚ ‹ı≈U ø‹Ê ÕÊ– ŸË‹ ∑§Ù •’ ÿ„U ◊ÈÁ„U◊ ∑§Ù߸ ◊„UÊŸ ©U¬‹Áéœ Ÿ„UË¥ ’ÁÀ∑§ ÕÒ‹ ÷⁄U Á◊^ÔUË, ¬àÕ⁄U •ı⁄U ⁄Uà ∑§Ê …∏U⁄U ‹ªŸ ‹ªË ÕË– ÄÿÊ ÿ„UË „UÙÃË „ÒU ◊ÊŸflËÿ ¡ÊŸ ∑§Ë ∑§Ë◊Ã? ’‚ ßÃŸË ‚Ë? ßã„UË¥ ∑§ Á‹∞ •¢ÃÁ⁄UˇÊ ∑§ ª„U⁄U ∑§Ê‹ ÉÊÈå¬ •¢œ⁄U, Á∑§‚Ë é‹Ò∑§ „UÙ‹ ◊¥ ⁄UÁ«UÿÙœ◊˸ ∑§ø⁄U ∑§Ë ÷Ê°Áà »¥§∑§ ÁŒ∞ ª∞ ©U‚∑§ ¡ËflŸ ∑§ ŒÙ ’„ÈU◊ÍÀÿ ‚Ê‹–”” (fl„UË, ¬Î. {x) •¢ÃÁ⁄UˇÊ ‚ ‹ı≈UŸ ∑§ ’ÊŒ ŸË‹ ∑§Ë ‡ÊÊ⁄UËÁ⁄U∑§ Œ‡ÊÊ ’„ÈUà π⁄UÊ’ „UÙ ªß¸ ÕË– Áfl‡fl ∑§Ë ‚flÙ¸ûÊ◊ ©U¬‹Áéœ ©U‚Ÿ ¬˝Êåà ∑§⁄U ‹Ë ÕË Á∑¢§ÃÈ √ÿÁÄêà ¡ËflŸ ◊¥ ’„ÈUà ∑ȧ¿U •ŸÈ¬‹ÁéœÿÊ° „UË ©U‚ „UÊÕ ‹ªË ÕË¥– ∞∑§ ÃÙ ŸË‹ ∑§Ë ‡ÊÊ⁄UËÁ⁄U∑§ „UÊ‹Ã π⁄UÊ’ „UÙ ªß¸, Á¡‚ ‚Èœ⁄UŸ ◊¥ ∑§ß¸ fl·¸ ‹ª ‚∑§Ã Õ– ŒÍ‚⁄UÊ ©U‚Ÿ ©U‚∑§Ë ◊Ê° ∑§ •¢ÁÃ◊ Œ‡Ê¸Ÿ ÷Ë Ÿ„UË¥ Á∑§∞, ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

11

dfl¢Áà / 㨄=Ou ÃË‚⁄UÊ, ©U‚∑§Ë ¬˝ÿ‚Ë fl ◊¢ªÃ⁄U ¡ÁŸ‚ Ÿ ©U‚∑§ ‚ÊÕ ◊¢ªŸË ÃÙ«∏U ∑§⁄U ©U‚Ë ∑§ ‚„U∑§◊˸ ‚ ◊¢ªŸË ∑§⁄U ‹Ë– •’ ŸË‹ ∑§Ù •¢ÃÁ⁄UˇÊ ∑§ ∞∑§Ê∑§Ë¬Ÿ ‚ ÷Ë ÁïÊ¢ŒªË ÖÿÊŒÊ ÷ÿÊfl„U ‹ªŸ ‹ªË ÕË– ‹π∑§ ∑§ ‡ÊéŒÙ¥ ◊¥ - ““∆U¢«UÊ „UÙ øÈ∑§Ê ÕÊ ŸË‹–..... •¢ÃÁ⁄UˇÊ ∑§ „U⁄U Œ’Êfl-ßÊfl ∑§Ù ¤Ê‹Ÿ flÊ‹Ê ‡ÊÅ‚ ¬ÎâflË ∑§ ßÊfl ∑§Ù Ÿ ¤Ê‹ ‚∑§Ê ÕÊ– ÷ʪ ªÿÊ ÕÊ •¢ÃÁ⁄UˇÊ ∑§Ê fl„U Áfl¡ÃÊ, Á»§⁄U ‚ •¢ÃÁ⁄UˇÊ ∑§Ë ∞∑§ •‚◊Êåà ÿÊòÊÊ ¬⁄U– ¬ÎâflË ‚ ∞∑§Œ◊ ¬⁄U–”” (fl„UË, ¬Î. |Æ) ∑§÷Ë-∑§÷Ë ◊ŸÈcÿ ∑§Ë •¬ŸË ‚flÙ¸ûÊ◊ ‚◊¤ÊË ¡ÊŸ flÊ‹Ë ©U¬‹Áéœ ÷Ë ‚fl¸ŸÊ‡Ê ∑§Ê ∑§Ê⁄UáÊ ’Ÿ∑§⁄U •ŸÈ¬‹ÁéœÿÙ¥ ∑§Ë üÊáÊË ◊¥ •Ê ¡ÊÃË „ÒU– ⁄UÊ∑§‡Ê ∑ȧ◊Ê⁄U ∑§Ë ∑§„UÊŸË “⁄UÄÃ’Ë¡” ◊¥ ¡ŸÁ≈U∑§ ߢ¡ËÁŸÿ⁄U ¬˝Ù. ÁŒflÊ∑§⁄U ∑ȧ‹∑§áÊ˸ •ı⁄U ‡ÊÙœÊÕ˸ ÃÕÊ ‚„UÿÙªË flÒôÊÊÁŸ∑§ ¬ÈòÊË «UÊÚ. üÊhÊ ∑ȧ‹∑§áÊ˸ ∑§ ◊äÿ ©U¬‹ÁéœÿÙ¥ •ı⁄U •ŸÈ¬‹ÁéœÿÙ¥ ∑§Ù ‹∑§⁄U flÒøÊÁ⁄U∑§ ‚¢ÉÊ·¸ „UÙÃÊ „ÒU– üÊhÊ ∑ȧ‹∑§áÊ˸ •¬Ÿ flÒôÊÊÁŸ∑§ Á¬ÃÊ ¬˝Ù. ÁŒflÊ∑§⁄U ∑ȧ‹∑§áÊ˸ ∑§ ∑§„UŸ ¬⁄U •¬Ÿ ª÷¸ ‚ „UË •¬Ÿ Á¬ÃÊ ∑§ Ä‹ÙŸ ∑§Ù ¡ã◊ ŒŸ ∑§Ù ‚„U◊à „UÙ ¡ÊÃË „ÒU– ß‚ Ÿ∞ •ŸÈ‚¢œÊŸ ∑§ Á‹∞ fl„U ’„UŒ ©Uà‚È∑§ ÷Ë „ÒU– ““SòÊË ∑§ Á‹∞ ◊Ê° ’ŸŸÊ ©U‚∑§Ë ‚flÙ¸ûÊ◊ ©U¬‹Áéœ ÷Ë „UÙ ‚∑§ÃË „ÒU •ı⁄U ÷ÿ¢∑§⁄U „UÊŒ‚Ê ÷Ë– ¬ÈL§·-÷˝ÍáÊ ∑§Ù •¬Ÿ ÷ËÃ⁄U •¢∑ȧÁ⁄Uà „UÙŸ ŒŸÊ •ı⁄Uà ∑§Ë ¬ÍáʸÃÊ ∑§Ê ¬ÿʸÿ ÷Ë „UÙ ‚∑§ÃÊ „ÒU •ı⁄U •Êà◊„¢UÃÊ òÊÊ‚ŒË ÷Ë....– ¡ËflŸ ∑§ ‚’‚ •„U◊ ‚◊¤ÊıÃ - ÁflflÊ„U ∑§ ’ÊŒ ª÷¸œÊ⁄UáÊ ŸÊ⁄UË ∑§Ê ‚¬ŸÊ „UÙÃÊ „ÒU, ¬⁄¢UÃÈ «UÊÚ. üÊhÊ ∑ȧ‹∑§áÊ˸ ∑§ Á‹∞ ÃÙ ÿ„U •ŸÈ÷fl •¬ŸË ©U¬‹ÁéœÿÙ¥ •ı⁄U ◊„UàflÊ∑§Ê¢ˇÊÊ•Ù¥ ∑§ •Ê∑§Ê‡Ê Ã∑§ ¬„È°UøŸ „UÃÈ ‚Ë…∏UË ◊ÊòÊ ÕÊ...– (“⁄UÄÃ’Ë¡”, „UÊ°∑§Ê ÃÕÊ •ãÿ ∑§„UÊÁŸÿÊ°, ⁄UÊ∑§‡Ê ∑ȧ◊Ê⁄U Á‚¢„U, ¬Î. wv) ¬˝Ê⁄¢U÷ ◊¥ üÊhÊ ∑ȧ¿U ‚∑ȧøÊŸ •fl‡ÿ ‹ªË ÕË, Á∑¢§ÃÈ Á¬ÃÊ Ÿ ©U‚ ©U¬‹ÁéœÿÙ¥ ∑§ Á‡Êπ⁄U ¬⁄U ’Ò∆UŸ ∑§Ê ‚¬ŸÊ ÁŒπÊ ÁŒÿÊ ÕÊ– ““’˝Êß≈U „ÒU ÃÈê„UÊ⁄UÊ çÿÍø⁄U– •ı⁄U ÿ„UË „ÒU ÃÈê„UÊ⁄UÊ ∑Ò§Á⁄Uÿ⁄U.... “’ÊÿÙ≈UÄŸÙ‹ÊÚ¡Ë” (¡Òfl ¬˝ılÙÁª∑§Ë)– ¡⁄UÊ ‚ÙøÙ «UÊÚÄ≈U⁄U, ÿÁŒ „U◊ ∑§Ê◊ÿÊ’ ⁄U„U, ÃÙ ¡ŸÁ≈UÄ‚ (•ŸÈflÊ¢Á‡Ê∑§Ë) ∑§Ë Á∑§ÃÊ’Ù¥ ◊¥ ÃÈê„UÊ⁄UÊ ŸÊ◊ ‚ÈŸ„U⁄U •ˇÊ⁄UÙ¥ ◊¥ Á‹πÊ ¡Ê∞ªÊ– Áfl‡fl ∑§ ¬˝Õ◊ ◊„UÊ◊ÊŸfl ∑§Ë ¡ŸŸË ... «UÊÚ. üÊhÊ ∑ȧ‹∑§áÊ˸ ..... »˝§ÊÚ◊ ߢÁ«UÿÊ.....–”” (fl„UË, ¬Î. ww)– ÷˝ÍáʇÊÊSòÊË üÊhÊ ∑ȧ‹∑§áÊ˸ ∑§Ù •÷Ë ‚ •¬ŸÊ ŸÊ◊ •¢ÃÁ⁄UˇÊ ◊¥ ≈°Uª ¬^ÔU ¬⁄U ‚ÈŸ„U⁄U •ˇÊ⁄UÙ¥ ◊¥ ÁŒπÊ߸ ŒŸ ‹ª ⁄U„UÊ ÕÊ– ©U‚∑§ Á¬ÃÊ ∑§„U ¡Ê ⁄U„U Õ - ““∞∑§ ‚◊Á¬¸Ã flÒôÊÊÁŸ∑§ ∑§Ê ÷Áflcÿ ©U‚∑§ ¬˝ÿ٪٥ ∑§Ë ‚»§‹ÃÊ ◊¥ „UË ÁŸÁ„Uà „UÙÃÊ „ÒU, «UÊÚÄ≈U⁄U, ...... Á»§⁄U ŒÈÁŸÿÊ øÊ„U ∑ȧ¿U ÷Ë ∑§„U, ¬⁄¢UÃÈ ©U‚ ÃÈê„UÊ⁄UË ©U¬‹ÁéœÿÙ¥ ∑§ ‚◊ˇÊ ŸÃ◊SÃ∑§ „UÙŸÊ „UË ¬«∏UÃÊ „ÒU–”” (fl„UË, ¬Î. ww) •¢Ã×, •¬Ÿ Á¬ÃÊ ∑§ ¬˝ÁÃM§¬ ∑§Ë ◊Ê° ’ŸŸ, •¬Ÿ „UË ¡Ÿ∑§ ∑§Ù •¬Ÿ ª÷¸ ‚ ¡ã◊ ŒŸ ∑§Ê ÿ„U ⁄UÙ◊Ê¢ø∑§ •fl‚⁄U πÙŸ ∑§ Á‹∞ fl„U ∑§Ã߸ ÃÒÿÊ⁄U Ÿ„UË¥ ÕË ¡ŸÁ≈UÄ‚ ∑§Ë ‡ÊÙœÊÕ˸ üÊhÊ ∑ȧ‹∑§áÊ˸.....– ‹π∑§ ∑§ ‡ÊéŒÙ¥ ◊¥ ““............•ı⁄U ©Uã„UÙ¥Ÿ ¡ã◊, ◊ÎàÿÈ, ¬ÈŸ¡¸ã◊ •ÊÁŒ ∑§Ë •flœÊ⁄UáÊÊ•Ù¥ ∑§Ù äfl¢‚ ∑§⁄U «UÊ‹Ê „ÒU– Áfl‡fl ∑§ flÒôÊÊÁŸ∑§ •÷Ë øÍ„UÙ¥, øÍïÊÙ¥, ÷«UÙ¥ •ı⁄U ’¢Œ⁄UÙ¥ ¬⁄U „UË ß‚ ¬˝ÿÙª ∑§Ë ‚»§‹ÃÊ ∑§Ê ¡‡Ÿ ◊ŸÊ ⁄U„U Õ, ¬⁄U ¬˝Ù. ÁŒflÊ∑§⁄U Ÿ Ã٠߸‡fl⁄U ∑§Ë ‚ûÊÊ ∑§Ù „UË øÈŸıÃË Œ «UÊ‹Ë ÕË–”” (fl„UË, ¬Î. wy) ŒÈ÷ʸÇÿfl‡Ê ¬˝Ù. ÁŒflÊ∑§⁄U ∑§ •¬ŸË ß‚ ◊„UÊŸÃ◊ •‚¢÷fl ©U¬‹Áéœ ∑§Ù ‚Êfl¸¡ÁŸ∑§ ∑§⁄UŸ ‚ ¬„U‹ „UË “◊ÊŸfl Ä‹ÙŸ” ’ŸÊŸ ¬⁄U Áfl‡fl-√ÿÊ¬Ë ¬˝ÁÃ’¢œ ‹ªÊ ÁŒÿÊ ªÿÊ Á¡‚‚ fl ’„ÈUà ©UŒÊ‚ „UÙ ª∞– ““•ı⁄U ‚’‚ πÃ⁄UŸÊ∑§ •Ê‡Ê¢∑§Ê ÿ„U ÕË Á∑§ ‚Ȭ⁄U sÔÂ◊Ÿ ∑§ ÁŸ◊ʸáÊ ◊¥ ∑§Ù߸ øÍ∑§ Á∑§‚Ë ∞‚ ‚fl¸ªÈáÊ ‚¢¬ãŸ •ı⁄U ◊„UÊ-‡ÊÁÄÃ◊ÊŸ, ◊„UÊ-¬‡ÊÈ ∑§Ù ÷Ë ¡ã◊ Œ ‚∑§ÃË „ÒU, ¡Ù ◊ÊŸfl ¡ÊÁà ∑§ ÁflŸÊ‡Ê ∑§Ê ∑§Ê⁄UáÊ ÷Ë ’Ÿ ¡Ê ‚∑§ÃÊ „ÒU–”” (fl„UË, ¬Î. wy) ÿ„U ‚ÈŸ∑§⁄U, ¬˝Ù. ÁŒflÊ∑§⁄U ’„UŒ ÁŸ⁄UÊ‡Ê „UÙ ª∞ Õ– ©UŸ∑§Ë fl·ÙZ ∑§Ë ìSÿÊ ∑§ ’ÊŒ „UÊÁ‚‹ ∑§Ë ªß¸ ©U¬‹Áéœ ∑§Ù Áfl‡fl ∑§ ‚◊ˇÊ ∞∑§ “•Êâ∑§ÊflËŒ ‚»§‹ÃÊ” ‚ÊÁ’à ∑§Ë ¡Ê øÈ∑§Ë ÕË– Á»§⁄U ÷Ë fl ‡ÊÃ-¬˝ÁÇÊà •Ê‡flSà Õ Á∑§ ©UŸ∑§ ¬˝ÁÃM§¬ ◊¥ ©UŸ∑§Ë ◊ÊŸÁ‚∑§ Áfl⁄UÊ‚Ã •fl‡ÿ ◊ı¡ÍŒ „U٪˖ Á∑¢§ÃÈ •ãÿ flÒôÊÊÁŸ∑§, ¬˝Ù. ÁŒflÊ∑§⁄U ∑§ Ã∑§ÙZ ‚ ∞∑§ ¬˝ÁÇÊà ÷Ë ‚„U◊à Ÿ„UË¢ Õ– ‚’∑§ •ŸÈ‚Ê⁄U ÿ„U ◊ÊŸfl Ä‹ÙŸ ‡ÊÃ-¬˝ÁÇÊà ‚Ê◊Êãÿ ◊ÊŸfl ¡Ò‚Ê ∑§Ã߸ Ÿ„UË¥ „UÙ ‚∑§ÃÊ– ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

12

dfl¢Áà / 㨄=Ou •¢Ã× üÊhÊ Ÿ Ä‹ÙŸ Á‡Ê‡ÊÈ ∑§Ù Ÿı ◊Ê„U ∑§Ë •¬ˇÊÊ ¬Ê°ø ◊„UËŸÙ¥ ◊¥ „UË ¡ã◊ Œ ÁŒÿÊ– Á∑¢§ÃÈ ß‚∑§Ê Áfl∑§Ê‚ ‚Ê◊Êãÿ M§¬ ‚ Ÿ „UÙ∑§⁄U ’«∏U „UË ÁflÁøòÊ ªÁà ‚ „UÙŸ ‹ªÊ– üÊhÊ •ı⁄U ¬˝Ù. ÁŒflÊ∑§⁄U ∑§Ë ¬˝‚ãŸÃÊ fl ©U¬‹Áéœ œË⁄U-œË⁄U ÁŸ⁄UʇÊÊ, ¬⁄U‡ÊÊŸË, •Êâ∑§ fl •ŸÈ¬‹Áéœ ◊¥ ’Œ‹Ÿ ‹ªË– fl„U ∑§Ê‹ Á‡Ê‡ÊÈ ‚Ê◊Êãÿ Ÿ„UË¥ ÕÊ– ©U‚◊¥ ÃËfl˝ÃÊ ‚ •ÊÃ ¬Á⁄UfløŸ ∑§Ù Œπ∑§⁄U Á¬ÃÊ-¬ÈòÊË ŒÙŸÙ¥ ◊¥ flÒøÊÁ⁄U∑§ ‚¢ÉÊ·¸ ∑§Ë ÁSÕÁÃÿÊ° ©Uà¬ãŸ „UÙ ¡ÊÃË „Ò¥U– ““∑§Ê‹ Á‡Ê‡ÊÈ ∑§ ◊ÁSÃc∑§ ∑§ “S∑Ò§Ÿ ¬ÊÚÁ¡≈˛UÊŸ ∞Á◊‡ÊŸ „UÙ◊Ùª˝Ê»§Ë” ¬⁄UˡÊáÊ Ÿ ¬˝Ù. ÁŒflÊ∑§⁄U ∑§Ù ∑ȧ¿U •ı⁄U „UÃÊ‡Ê ∑§⁄U ÁŒÿÊ– Á‡Ê‡ÊÈ ∑§ ÁŒ◊ʪ ∑§Ê “»˝¢§≈U‹‹Ù’” (•ª‹Ê ÷ʪ) ∑ȧ¿U ÁŸÁc∑˝§ÿ ÕÊ– ©UŸ∑§ Á‹∞ ÿ„U ∑§À¬ŸÊ, ÿ„U ÁŸ⁄UʇÊÊ¡Ÿ∑§ ÁSÕÁà ’„UŒ ¬Ë«∏UÊŒÊÿ∑§ ÕË Á∑§ Áflfl∑§ ∑§ Á‹∞ ÁïÊê◊ŒÊ⁄U ◊ÁSÃc∑§ ∑§ ß‚ Á„US‚ ∑§ SflÊ◊Ë, ©UŸ∑§ ¬˝ÁÃM§¬ ∑§Ë ◊ÊŸÁ‚∑§ ‚Ê◊âÿ¸ ‚¢÷fl× ©UŸ∑§ •ŸÈM§¬ Ÿ„UË¥ „UÙ ‚∑§ªË–”” (fl„UË, ¬Î. w|)– •ÊÁπ⁄U∑§Ê⁄U fl„U ∑§Ê‹-Á‡Ê‡ÊÈ, ◊„UÊ◊ÊŸfl ◊¥ ÃéŒË‹ „UÙ ªÿÊ– ©U‚◊¥ •¬ŸË ¡ŸŸË ∑§ ¬˝Áà ∑§Ù߸ ÷ÊflŸÊ∞° Ÿ„UË¥ ÕË¥– ©U‚∑§ Á‹∞ ÷Íπ •ı⁄U ∑§Ê◊ ¡ÒÁfl∑§ •Êfl‡ÿ∑§ÃÊ∞° ÕË¥– Áflfl∑§ Ÿ„UË¥– ∑§Ê‹-¬ÈL§· ∑§Ë •Ê°πÙ¥ ◊¥ Á¬‡ÊÊø Œπ∑§⁄U, •¬Ÿ „UË •ÊÁflc∑§Ê⁄U ∑§ ‚◊ˇÊ üÊhÊ Áª«∏UÁª«U∏ÊŸ ‹ªË ÕË– ÿÕÊ - ““..... •ı⁄U Á»§⁄U ÁflôÊÊŸ ’∑§Ê’Í „UÙ ªÿÊ ÕÊ– fl„U “∑§Ê‹ ¬ÈL§·” øËÃ ∑§Ë ÷Ê°Áà üÊhÊ ¬⁄U ≈ÍU≈U ¬«∏UÊ ÕÊ– üÊhÊ ¬⁄U ¿UÊ ªÿÊ ÕÊ– ÷Íπ ÷Á«∏U∞ ∑§Ë ÷Ê°Áà •¬ŸË ¡ã◊ŒÊòÊË-ª÷ʸ‡Êÿ ∑§Ë Œ„U ÷°÷Ù«∏UŸ ‹ªÊ ÕÊ– ∑˝È§h ’ŸÒ‹ ‚È•⁄U ∑§Ë ÷Ê°Áà ªÈ⁄Uʸ„U≈¥U ©U‚∑§ π¢∆U ‚ »Í§≈U ⁄U„UË ÕË¥–”” (fl„UË, ¬Î.xÆ) ß‚ ŸÎ‡Ê¢‚ „UàÿÊ∑§Ê¢«U ÃÕÊ ’‹Êà∑§Ê⁄U ∑§ ¡È◊¸ ◊¥ ¬˝Ù. ÁŒflÊ∑§⁄U ∑§Ù •Ê¡ËflŸ ∑§Ê⁄UÊflÊ‚ ∑§Ë ‚ïÊÊ ‚ÈŸÊ߸ ªß¸– “◊ÊŸfl Ä‹ÙŸ” ÁŸ◊ʸáÊ ∑§ ‚¢ªËŸ •¢Ã⁄U⁄UÊc≈˛UËÿ •¬⁄Uʜ٥ ∑§Ê ◊È∑§Œ˜◊Ê ÷Ë ø‹ÊÿÊ ªÿÊ– •¬ŸË ©U¬‹ÁéœÿÙ¥ •ı⁄U •ŸÈ¬‹ÁéœÿÙ¥ ∑§ ’Ëø flÒøÊÁ⁄U∑§ ‚¢ÉÊ·¸ ‚ ªÈïÊ⁄UÃ flÒôÊÊÁŸ∑§ ¬˝Ù. ÁŒflÊ∑§⁄U •¬ŸÊ ◊ÊŸÁ‚∑§ ‚¢ÃÈ‹Ÿ πÙ ’Ò∆UÃ „Ò¥U– ““◊ȤÊ ∑§Ù߸ ◊Ê⁄U Ÿ„UË¥ ‚∑§ÃÊ– ⁄UÄÃ’Ë¡ „Í°U ◊Ò¥ .....– ÃÈ◊Ÿ ◊⁄UË “πÙ¡” ∑§Ù Œ»§Ÿ ∑§⁄U ÁŒÿÊ, ◊ª⁄U ◊Ò¥ Á»§⁄U ’ŸÊ™°§ªÊ Á„U≈U‹⁄U ... ◊È‚ÙÁ‹ŸË .. ŸÊÁŒ⁄U ... ¬Ù‹¬Ù≈U ..... ø¢ª¡ ...∞À«UË◊⁄UË ‚’∑§ “Ä‹ÙŸ”– •ÊÿÊ◊ ¡S≈U ∞Ÿ ßê◊Ê≈¸U‹ ◊ÒŸ ..... •Ê߸ Áfl‹ ’Ë •‹Êßfl »§ÊÚ⁄U ∞fl⁄U ‹Êß»§ Á»§ÁŸÄ‚.......–”” (fl„UË, ¬Î. xv)– •¢Ã× ©UŸ∑§Ë π⁄UÊ’ ◊ÊŸÁ‚∑§ „UÊ‹Ã ∑§ ø‹Ã fl ™°§øÊ߸ ‚ ‚ʪ⁄U ◊¥ ∑ͧŒ∑§⁄U •Êà◊„UàÿÊ ∑§⁄U ‹Ã „Ò¥U–

- ÉÊ.Ÿ¢. |-v-vv~/w, å‹Ê≈U Ÿ¢. vww, üÊËÁŸflÊ‚Ÿª⁄U, ⁄UaÔUË ∞ŸÄ‹fl, ≈¥U¬‹ •ÊÀflÊ‹, Á‚∑¢§Œ⁄UÊ’ÊŒ - zÆÆ ÆvÆ ∑Χ¬Ê ¬òÊ ∞∑§ ⁄Uı ◊¥ ’„U ¡ÊŸÊ •ÊŒ⁄UáÊËÿ ¬Ê∆U∑§ªáÊ, •ÊŒ⁄UáÊËÿÊ ŸË⁄U¡Ê ¡Ë, “dfl¢ÁÔ •Ê¬∑§Ë •¬ŸË ¬ÁòÊ∑§Ê ‚ÊŒ⁄U Ÿ◊SÃ– Ÿflfl·¸ ∑§Ë ‡ÊÈ÷∑§Ê◊ŸÊ•Ù¥ ‚Á„UÖ “dfl¢ÁÔ „Ò– ß‚◊¥ ¬˝∑§ÊÁ‡Êà ‚Ê◊ª˝Ë ¬⁄U •Ê¬∑§Ë ⁄UÊÿ •Ê◊¢ÁòÊà „ÒU– •Ê¬∑§Ë ⁄UÊÿ „U◊¥ ß‚ ∑§ ‚»§‹ ‚¢¬ÊŒŸ ∑§ Á‹∞ •Ê¬∑§Ù ’œÊ߸– ∞∑§ NUŒÿ „UÙ ÷Ê⁄Uà •ı⁄U ’„UÃ⁄U ÃÕÊ •Ê¬∑§ •ŸÈM§¬ ’ŸÊŸ ◊¥ ¡ŸŸË ... fl„UÊ° ‚ ‚Œ˜÷ÊflŸÊ ¤Ê‹∑§ ⁄U„UË „ÒU– “∑§„UÊ° ∑§„UÊ° ‚ ªÈ¡⁄U ‚„UÊÿ∑§ „U٪˖ •Ã— „U⁄U •¢∑§ ¬⁄U •¬ŸË ⁄UÊÿ ÷Á¡∞– ‚ÊÕ „UË ÷Ê·Ê, ‚ÊÁ„Uàÿ •ı⁄U ªÿÊ” ∑§ Sâ÷ ◊¥ ¬˝Ù. ÁŒ‹Ë¬ Á‚¢„U ∑§ ‹π ¬…∏UÃ ¬…∏UÃ ∞∑§ ⁄Uı ‚¢S∑ΧÁà ‚¢’¢œË ÁflÁflœ ◊ÈgÙ¥ ¬⁄U •Ê¬∑§Ë ◊¥ ’„U ¡ÊŸÊ ⁄U„UÊ....! - ŒflË ’Ë. ŸÊª⁄UÊŸË, ~-«UË, ∑§ÊÚŸ¸⁄U √ÿÍ ‚¢ÁˇÊåà Á≈Uå¬ÁáÊÿÙ¥ ∑§Ê ÷Ë Sflʪà „ÒU– „U◊ ‚Ù‚Êß≈UË, vz/xx, ⁄UÙ«U ’Ê¢Œ⁄UÊ (¬Á‡ø◊), ◊È¢’߸ - yÆÆ ÆzÆ •Ê¬∑§Ë •Ê‹ÙøŸÊ•Ù¥ •ı⁄U ‚ȤÊÊflÙ¥ ∑§Ê Sflʪà ∑§⁄U¢ª– ∞∑§ ÁŸflŒŸ - “∑Χ¬Ê ¬òÊ” Sâ÷ ∑§ Á‹∞ Á‚»¸§ •ı¬øÊÁ⁄U∑§ ∞fl¢ ¬˝‡Ê¢‚Êà◊∑§ ¬òÊ ∑§Ë •¬ˇÊÊ, Ãâÿ¬⁄U∑§ ¬˝ÁÃÁ∑˝§ÿÊ „UË ÷¡¥– - ‚¢¬ÊŒ∑§ “dfl¢ÁÔ, ŒÁˇÊáÊ ÷Ê⁄Uà Á„¢UŒË ¬˝øÊ⁄U ‚÷Ê, πÒ⁄UÃÊ’ÊŒ, „ÒUŒ⁄UÊ’ÊŒ zÆÆ ÆÆy, srawanti1@gmail.com

ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞, P~°º, _çÃãO|~°∞ '„ã¨=Ou— Ѩ„uHõÖ’ „ѨK«∞iOK«|_ç# '=∂ÅѨe¡— `˘e ѨÅ∞‰õΩÅ∞, ™⁄~å[ºO— #=ÖÏ Ñ¨iK«Ü«∞ "åHͺÅ∞ =¸Å „QÆO^ä•Å∞ K«^Œ∞=x "åifl K«kqOKÕ L`åûǨxfl HõeyOKÕqQÍ L<åfl~Ú. – a. JO[Ü«∞º, 4–21–25/3, K≥·`«#ºÑ¨Ùi, QÆ∞O@∂~°∞ – 7 ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

13

dfl¢Áà / 㨄=Ou

ªŒ‹

- ⁄UÊ¥ªÿ ⁄UÊÉÊfl

⁄UÊ¥ªÿ ⁄UÊÉÊfl ¡ã◊ — v| ¡Ÿfl⁄UË, v~wx, •Êª⁄UÊ, ©ûÊ⁄U ¬˝Œ‡Ê ÁŸœŸ — vw Á‚Ã¥’⁄U, v~{w, ◊È¥’߸, ◊„Ê⁄UÊc≈˛U ©¬ãÿÊ‚ — ÉÊ⁄Uı¥ŒÊ, Áfl·ÊŒ ◊∆, ◊È⁄UŒÙ¥ ∑§Ê ≈UË‹Ê, ‚ËœÊ ‚ÊœÊ ⁄UÊSÃÊ, „È¡Í⁄U, øËfl⁄U, ¬˝ÁÌʟ, •°œ⁄U ∑‘§ ¡ÈªŸÍ, ∑§Ê∑§Ê, ©’Ê‹, ¬⁄UÊÿÊ, Œfl∑§Ë ∑§Ê ’≈UÊ, ÿ‡ÊÙœ⁄UÊ ¡Ëà ªß¸, ‹Ù߸ ∑§Ê ÃÊŸÊ, ⁄UàŸÊ ∑§Ë ’ÊÃ, ÷Ê⁄UÃË ∑§Ê ‚¬ÍÃ, •Ê°œË ∑§Ë ŸÊfl¥, •°œ⁄U ∑§Ë ÷Íπ, ’Ù‹Ã 𥫄⁄U, ∑§’ Ã∑§ ¬È∑§ÊM§°, ¬ˇÊË •ı⁄U •Ê∑§Ê‡Ê, ’ıŸ •ı⁄U ÉÊÊÿ‹ »§Í‹, ‹Áπ◊Ê ∑§Ë •Ê°π¥, ⁄UÊ߸ •ı⁄U ¬fl¸Ã, ’¥ŒÍ∑§ •ı⁄U ’ËŸ, ⁄UÊ„ Ÿ L§∑§Ë, ¡’ •ÊflªË ∑§Ê‹Ë ÉÊ≈UÊ, œÍŸË ∑§Ê œÈ•Ê°, ¿Ù≈UË ‚Ë ’ÊÃ, ¬Õ ∑§Ê ¬Ê¬, ◊⁄UË ÷fl ’ÊœÊ „⁄UÙ, œ⁄UÃË ◊⁄UÊ ÉÊ⁄U, •Êª ∑§Ë åÿÊ‚, ∑§À¬ŸÊ, ¬˝Ù»‘§‚⁄U, ŒÊÿ⁄U, ¬Ã¤Ê⁄U, •ÊÁπ⁄UË •ÊflÊïÊ ∑§„ÊŸË ‚¥ª˝„ — ‚Ê◊˝Êíÿ ∑§Ê flÒ÷fl, ŒflŒÊ‚Ë, ‚◊ÈŒ˝ ∑‘§ »‘§Ÿ, •œÍ⁄UË ◊Í⁄UÃ, ¡ËflŸ ∑‘§ ŒÊŸ, •¥ªÊ⁄U Ÿ ’ȤÊ, ∞ÿÊ‡Ê ◊È⁄UŒ, ßã‚ÊŸ ¬ÒŒÊ „È•Ê, ¬Ê°ø ªœ, ∞∑§ ¿Ù«∏ ∞∑§ ∑§Ê√ÿ — •¡ÿ, 𥫄⁄U, Á¬ÉÊ‹Ã ¬àÕ⁄U, ◊œÊflË, ⁄UÊ„ ∑‘§ ŒË¬∑§, ¬Ê¥øÊ‹Ë, M§¬¿ÊÿÊ ŸÊ≈U∑§ — Sfláʸ÷ÍÁ◊ ∑§Ë ÿÊòÊÊ, ⁄UÊ◊ÊŸÈ¡, ÁflM§…∏∑§ Á⁄U¬ÙÃʸ¡ — ÃÍ»∏§ÊŸÙ¥ ∑‘§ ’Ëø, •Ê‹ÙøŸÊ, ÷Ê⁄UÃËÿ ¬ÈŸ¡Ê¸ª⁄UáÊ ∑§Ë ÷ÍÁ◊∑§Ê, ÷Ê⁄UÃËÿ ‚¥Ã ¬⁄U¥¬⁄UÊ •ı⁄U ‚◊Ê¡, ‚¥ª◊ •ı⁄U ‚¥ÉÊ·¸, ¬˝ÊøËŸ ÷Ê⁄UÃËÿ ¬⁄U¥¬⁄UÊ •ı⁄U ßÁÄʂ, ¬˝ªÁÇÊË‹ ‚ÊÁ„àÿ ∑‘§ ◊ÊŸŒ¥«, ‚◊ˡÊÊ •ı⁄U •ÊŒ‡Ê¸, ∑§Ê√ÿ ÿÕÊÕ¸ •ı⁄U ¬˝ªÁÃ, ∑§Ê√ÿ ∑§‹Ê •ı⁄U ‡ÊÊSòÊ, ◊„Ê∑§Ê√ÿ ÁflfløŸ, ÃÈ‹‚Ë ∑§Ê ∑§‹Ê Á‡ÊÀ¬, •ÊœÈÁŸ∑§ Á„¥ŒË ∑§ÁflÃÊ ◊¥ ¬˝◊ •ı⁄U oÎ¥ªÊ⁄U, •ÊœÈÁŸ∑§ Á„¥ŒË ∑§ÁflÃÊ ◊¥ Áfl·ÿ •ı⁄U ‡ÊÒ‹Ë, ªÙ⁄UπŸÊÕ •ı⁄U ©Ÿ∑§Ê ÿȪ ’Ê„⁄U ‡ÊÙ⁄UªÈ‹ ◊øÊ– «Ù«Ë Ÿ ¬È∑§Ê⁄UÊ - “∑§ıŸ „Ò?” ∑§Ù߸ ©ûÊ⁄U Ÿ„Ë¥ Á◊‹Ê– •ÊflÊ¡ •Ê߸ - “„àÿÊÁ⁄UŸ! ÃȤÊ ∑§Ã‹ ∑§⁄U Œ°ÍªÊ!”

SòÊË ∑§Ê Sfl⁄U •ÊÿÊ - “∑§⁄U∑‘§ ÃÙ Œπ! Ã⁄U ∑§ÈŸ’ ∑§Ù «ÊÿŸ ’Ÿ∑‘§ Ÿ πÊ ªß¸, ÁŸ¬ÍÃ!” «Ù«Ë ’Ò∆Ê Ÿ ⁄U„ ‚∑§Ê– ’Ê„⁄U •ÊÿÊ– “ÄUÿÊ ∑§⁄UÃÊ „Ò, ÄUÿÊ ∑§⁄UÃÊ „Ò, ÁŸ„Ê‹?” - «Ù«Ë ’…∑∏§⁄U ÁøÑÊÿÊ - “•ÊÁπ⁄U Ã⁄UË ◊ÒÿÊ „Ò–” “◊ÒÿÊ „Ò!” - ∑§„∑§⁄U ÁŸ„Ê‹ „≈U ªÿÊ– “•ı⁄U ÃÍ „ÊÕ ©∆Ê∑‘§ ÃÙ Œπ!” SòÊË Ÿ »È§»§∑§Ê⁄UÊ - “∑§…Ë $πÊ∞! Ã⁄UË ‚Ë¥∑§ ¬⁄U Á’ÁÑÿÊ° ø‹flÊ Œ°Í! ‚◊¤Ê ⁄UÁπÿÙ! ◊à ¡ÊŸ ⁄UÁπÿÙ! „Ê°! Ã⁄UË •Ê‚⁄UÃÍ Ÿ„Ë¥ „°Í–” “÷Ê÷Ë!” - «Ù«Ë Ÿ ∑§„Ê - “ÄUÿÊ ’∑§ÃË „Ò? „Ù‡Ê ◊¥ •Ê!” fl„ •Êª ’…Ê– ©‚Ÿ ◊È«∑∏§⁄U ∑§„Ê - “¡Ê•Ù ‚’– ÃÈ◊ ‚’ ‹Ùª ¡Ê•Ù!” ÁŸ„Ê‹ „≈U ªÿÊ– ©‚∑‘§ ‚ÊÕ „Ë ‚’ ‹Ùª ßœ⁄U-©œ⁄U „Ù ª∞– «Ù«Ë ÁŸSÃéœ, ¿å¬⁄U ∑‘§ ŸËø ‹ªÊ ’⁄UÒ¥«Ê¬∑§«π∏«Ê ⁄U„Ê– SòÊË fl„Ë¥ Á’»§⁄UË „È߸-‚Ë ’Ò∆Ë ⁄U„Ë– ©‚∑§Ë •Ê°πÙ¥ ◊¥ •Êª-‚Ë ¡‹ ⁄U„Ë ÕË– ©‚Ÿ ∑§„Ê - “◊Ò¥ ¡ÊŸÃË „°Í, ÁŸ„Ê‹ ◊¥ ßÃŸË Á„ê◊à Ÿ„Ë¥– ÿ„ ‚’ ÃÒŸ Á∑§ÿÊ „Ò, Œfl⁄U!” “„Ê° ªŒ‹!”- «Ù«Ë Ÿ œË⁄U ‚ ∑§„Ê - “◊Ò¥Ÿ „Ë Á∑§ÿÊ „Ò–” ªŒ‹ Á‚◊≈U ªß¸– ∑§„Ê - “ÄUÿÙ¥, ÃȤÊ ÄUÿÊ ¡M§⁄Uà ÕË?” «Ù«Ë∑∏§„ Ÿ„Ë¥ ‚∑§Ê– fl„ ™§¬⁄U ‚ ŸËø Ã∑§ ¤ÊŸ¤ÊŸÊ ©∆Ê– ¬øÊ‚ ‚Ê‹ ∑§Ê fl„ ‹¥’Ê πÊ⁄UË ªÍ¡⁄U, Á¡‚∑§Ë ◊°Í¿¥ Áπø«Ë „Ù øÈ∑§Ë ÕË¥, ¿å¬⁄U Ã∑§ ¬„°ÈøÊ-‚Ê ‹ªÃÊ ÕÊ– ∏ ©‚∑‘§ ∑§¥œ ∑§Ë øı«Ë „ÁaÿÙ¥ ¬⁄U •’ ÁŒ∞ ∑§Ê „À∑§Ê ¬˝∑§Ê‡Ê ¬« ⁄U„Ê ÕÊ, ©‚∑‘§ ‡Ê⁄UË⁄U ¬⁄U ◊Ù≈UË »§ÃÈ„Ë ÕË •ı⁄U ©‚∑§Ë œÙÃË ÉÊÈ≈UŸÙ¥ ∑‘§ ŸËø ©Ã⁄UŸ ∑‘§ ¬„‹ „Ë ¤ÊÍ‹ Œ∑§⁄U øÈSÃ-‚Ë ™§¬⁄U ∑§Ë •Ù⁄U ‹ı≈U ¡ÊÃË ÕË– ©‚∑§Ê „ÊÕ ∑§⁄Uʸ ÕÊ •ı⁄U fl„ ß‚ ‚◊ÿ ÁŸSÃéœ π«Ê ⁄U„Ê– SòÊË ©∆Ë– fl„ ‹ª÷ª yz fl·Ë¸ÿÊ ÕË, •ı⁄U ©‚∑§Ê ⁄U¥ª ªÙ⁄UÊ „ÙŸ ¬⁄U ÷Ë •ÊÿÈ ∑‘§ œ°Èœ‹∑‘§ ◊¥ •’ ◊Ò‹Ê-‚Ê ÁŒπŸ ‹ªÊ ÕÊ– ©‚∑§Ù Œπ∑§⁄U ‹ªÃÊ ÕÊ Á∑§ fl„ »§ÈÃ˸‹Ë ÕË– ¡ËflŸ-÷⁄U ∑§∆Ù⁄U ◊„ŸÃ ∑§⁄UŸ ‚, ©‚∑§Ë ª∆Ÿ ∑‘§ …Ë‹ ¬«Ÿ ¬⁄U ÷Ë ©‚∑§Ë »§ÍÃ˸ •÷Ë Ã∑§ ◊ı¡ÍŒ ÕË– “ÃȤÊ ‡Ê⁄U◊ Ÿ„Ë¥ •ÊÃË, ªŒ‹?” - «Ù«Ë Ÿ ¬Í¿Ê– “ÄUÿÙ¥, ‡Ê⁄U◊ ÄUÿÙ¥ •Ê∞ªË?” - ªŒ‹ Ÿ ¬Í¿Ê– «Ù«Ë ˇÊáÊ÷⁄U ‚∑§Ã ◊¥ ¬«ª∏ÿÊ– ÷ËÃ⁄U ∑‘§ øı’Ê⁄U ‚ •ÊflÊ¡ •Ê߸ - “‡Ê⁄U◊ ÄUÿÙ¥ •Ê∞ªË ß‚? ‡Ê⁄U◊ ÃÙ ©‚ •Ê∞, Á¡‚∑§Ë •Ê°πÙ¥ ◊¥ „ÿÊ ’øË „Ù–” “ÁŸ„Ê‹!” - «Ù«Ë ÁøÑÊÿÊ - “ÃÍ øȬ ⁄U„!” Á»§⁄U •ÊflÊ¡ ’¥Œ „Ù ªß¸– ªŒ‹ Ÿ ∑§„Ê -“◊ȤÊ ÄUÿÙ¥ ’È‹ÊÿÊ „Ò ÃÍŸ?” «Ù«Ë Ÿ ß‚ ’Êà ∑§Ê ©ûÊ⁄U Ÿ„Ë¥ ÁŒÿÊ– ¬Í¿Ê - “⁄UÙ≈UË πÊ߸ „Ò?” ¡ŸflÁ⁄U wÆvz 14

dfl¢Áà / 㨄=Ou “Ÿ„Ë¥,” ªŒ‹ Ÿ ∑§„Ê - “πÊÃË ÷Ë ∑§’? ∑§◊’πà ⁄UÊSÃ ◊¥ Á◊‹– πà „Ù∑§⁄U ‹ı≈U ⁄U„Ë ÕË– ⁄UÊSÃ ◊¥ •⁄UŸ-∑§¥« ’ËŸ∑§⁄U ‚¥¤ÊÊ ∑‘§ Á‹∞ ‹ ¡Ê ⁄U„Ë ÕË–” «Ù«Ë Ÿ ¬È∑§Ê⁄UÊ - “ÁŸ„Ê‹! ’„Í ‚ ∑§„, •¬ŸË ‚Ê‚ ∑§Ù ⁄UÙ≈UË Œ ¡Êÿ!” ÷ËÃ⁄U ‚ Á∑§‚Ë SòÊË ∑§Ë …Ë∆ •ÊflÊ¡ ‚ÈŸÊ߸ ŒË - “•⁄U, •’ ‹ı„⁄UÙ¥ ∑§Ë ’Òÿ⁄U •Ê߸ „Ò¥; ©ã„¥ ÄUÿÙ¥ ª⁄UË’ πÊÁ⁄UÿÙ¥ ∑§Ë ⁄UÙ≈UË ÷Ê∞ªË?” ∑§È¿ ÁSòÊÿÙ¥ Ÿ ∆„Ê∑§Ê ‹ªÊÿÊ– ÁŸ„Ê‹ ÁøÑÊÿÊ - “‚ÈŸ ‹, ¬⁄U◊‚È⁄UË, ¡ª„°‚Ê߸ „Ù ⁄U„Ë „Ò– πÊÁ⁄UÿÙ¥ ∑§Ë ÃÙ ÃÍŸ ŸÊ∑§ ∑§≈UÊ∑§⁄U¿Ù«Ë–” *** ªÈÛÊÊ ◊⁄UÊ, ÃÙ ¬ø¬Ÿ ’⁄U‚ ∑§Ê ÕÊ– ªŒ‹ ÁflœflÊ „Ù ªß¸– ªŒ‹ ∑§Ê ’«Ê ’≈UÊ ÁŸ„Ê‹ ÃË‚ fl·¸ ∑‘§ ¬Ê‚ ¬„È°ø ⁄U„Ê ÕÊ– ©‚∑§Ë ’„Í ŒÈÑÊ ∑§Ê ’«Ê ’≈UÊ ‚Êà ∑§Ê, ŒÍ‚⁄UÊ øÊ⁄U ∑§Ê •ı⁄U ÃË‚⁄UË ¿Ù⁄UË ÕË ¡Ù ©‚∑§Ë ªÙŒ ◊¥ ÕË– ÁŸ„Ê‹ ‚ ¿Ù≈UË Ã⁄UÊ-™§¬⁄U ∑§Ë ŒÙ ’Á„ŸÙ¥ ÕË øê¬Ê •ı⁄U ø◊‹Ë, Á¡‚∑§Ê R§◊‡Ê— ¤ÊÊ¡ •ı⁄U ÁflEÊ⁄UÊ ªÊ°flÙ¥ ◊¥ éÿÊ„ „È•Ê ÕÊ– •Ê¡ ©Ÿ∑§Ë ªÙÁŒÿÙ¥ ‚ ©Ÿ∑‘§ ‹Ê‹ ©Ã⁄U∑§⁄U œÍ‹ ◊¥ ÉÊÈ≈UM§flŸ ø‹Ÿ ‹ª Õ– •¥ÁÃ◊ ¬ÈòÊ ŸÊ⁄UÊÿŸ •’ ’Ê߸‚ ∑§Ê ÕÊ, Á¡‚∑§Ë ’„Í ŒÍ‚⁄U ’ëø ∑§Ë ◊Ê° ’ŸŸflÊ‹Ë ÕË– ∞‚Ë ªŒ‹, ßÃŸÊ ’«Ê ¬Á⁄UflÊ⁄U ¿Ù«∑∏§⁄U ø‹Ë ªß¸ ÕË •ı⁄U ’ûÊË‚ ‚Ê‹ ∑‘§ ∞∑§ ‹ı„⁄UªÍ¡⁄U ∑‘§ ÿ„Ê° ¡Ê ’Ò∆Ë ÕË– «Ù«Ë ªÈãŸÊ ∑§Ê ‚ªÊ ÷Ê߸ ÕÊ– ’„Í ÕË, ’ëø ÷Ë „È∞– ‚’ ◊⁄U ª∞– •¬ŸË ¡ª„ •∑‘§‹Ê ⁄U„ ªÿÊ– ªÈÛÊÊ Ÿ ’«Ë-’«Ë∑∏§„Ë, ¬⁄U fl„ Á»§⁄U •∑‘§‹Ê „Ë ⁄U„Ê, ©‚Ÿ éÿÊ„ Ÿ„Ë¥ Á∑§ÿÊ, ªŒ‹ „Ë ∑‘§ øÍÀ„ ¬⁄U πÊÃÊ ⁄U„Ê– ∑§◊Ê∑§⁄U ‹ÊÃÊ, flÙ ©‚Ë ∑§Ù Œ ŒÃÊ, ©‚Ë ∑‘§ ’ëøÙ¥ ∑§Ù •¬ŸÊ ◊ÊŸÃÊ, ∑§÷Ë ©‚Ÿ •‹ªÊfl Ÿ„Ë¥ Á∑§ÿÊ– ÁŸ„Ê‹ •¬Ÿ øÊøÊ ¬⁄U ¡ÊŸ ŒÃÊ ÕÊ– •ı⁄U Á»§⁄U πÊ⁄UË ªÍ¡⁄U •¬Ÿ ∑§Ù ‹ı„⁄UÙ¥ ‚ ™§°ø ‚◊¤ÊÃ Õ– ªŒ‹ Á¡‚∑‘§ ÉÊ⁄U ’Ò∆Ë ÕË, ©‚∑§Ê ¬Í⁄UÊ ∑§ÈŸ’Ê ÕÊ– ©‚Ÿ ªŒ‹ ∑§Ë ©◊˝ Ÿ„Ë¥ ŒπË, ÿ„ ŒπÊ Á∑§ πÊ⁄UË •ı⁄Uà „Ò, ¬«Ë ⁄U„ªË– øÍÀ„ ¬⁄U Œ◊ »§°Í∑§ŸflÊ‹Ë ∑§Ë ¡M§⁄Uà ÷Ë ÕË– •Ê¡ „Ë ªŒ‹ ‚fl⁄U ªß¸ ÕË •ı⁄U ‡ÊÊ◊ ∑§Ù ©‚∑‘§ ’≈U ©‚ Á»§⁄U ’Ê°œ ‹Ê∞ Õ– ©‚∑‘§ Ÿ∞ ¬Áà ◊ıŸË ∑§Ù •÷Ë ¬ÃÊ ÷Ë Ÿ„Ë¥ „È•Ê „٪ʖ ◊ıŸË ⁄U°«È•Ê ÕÊ– ©‚∑§Ë ÷Ê÷Ë ¡Ù ¬Ê°fl »Ò§‹Ê∑§⁄U ◊≈U∑§-◊≈U∑§∑§⁄U ¿Ê¿ Á’‹ÙÃË ÕË - ŒÈÑÙ ‚ÈŸªË ÃÙ ÄUÿÊ ∑§„ªË? ªŒ‹ ∑§Ê ◊Ÿ ÁflˇÊÙ÷ ‚ ÷⁄U ©∆Ê– •ÊœË ⁄UÊà „Ù ø‹Ë ÕË– ªŒ‹ fl„Ë¥ ¬«Ë ÕË– «Ù«Ë fl„Ë¥ ’Ò∆Ê Áø‹◊ »§°Í∑§ ⁄U„Ê ÕÊ– ©‚ ‚ÛÊÊ≈U ◊¥ «Ù«Ë Ÿ œË⁄U ‚ ∑§„Ê - “ªŒ‹!” “ÄUÿÊ „Ò?”- ªŒ‹ Ÿ „ı‹ ‚ ∑§„Ê– “ÃÍ ø‹Ë ªß¸ Ÿ?” ªŒ‹ ’Ù‹Ë Ÿ„Ë¥– «Ù«Ë Ÿ Á»§⁄U ∑§„Ê - “‚’ ø‹ ¡ÊÃ „Ò¥– ∞∑§ ÁŒŸ Ã⁄UË Œfl⁄UÊŸË ø‹Ë ªß¸, Á»§⁄U ∞∑§-∞∑§ ∑§⁄U∑‘§ Ã⁄U ÷ÃË¡ ÷Ë ø‹ ª∞– ÷ÒÿÊ ÷Ë ø‹Ê ªÿÊ–¬⁄U ÃÍ ¡Ò‚Ë ªß¸; flÒ‚ ÃÙ ∑§Ù߸ ÷Ë Ÿ„Ë¥ ªÿÊ– ¡ª „°‚ÃÊ „Ò, ¡ÊŸÃË „Ò?” ªŒ‹’È⁄U’È⁄UÊ߸ - “¡ª „°‚Ê߸ ‚ ◊Ò¥ Ÿ„Ë¥ «⁄UÃË Œfl⁄U! ¡’ øıŒ„ ∑§Ë ÕË, Ã’ Ã⁄UÊ ÷ÒÿÊ ◊ȤÊ ªÊ°fl ◊¥ Œπ ªÿÊ ÕÊ– ÃÍ ©‚∑‘§ ‚ÊÕ Ã‹ Á¬ÿÊ ‹_ ‹∑§⁄U ◊ȤÊ ‹Ÿ •ÊÿÊ ÕÊ Ÿ, Ã’? ◊Ò¥ •Ê߸ ÕË Á∑§ Ÿ„Ë¥? ÃÍ ‚ÙøÃÊ „ÙªÊ Á∑§ ªŒ‹ ∑§Ë ©◊⁄U ªß¸, •’ ©‚ π‚◊ ∑§Ë ÄUÿÊ ¡M§⁄Uà „Ò? ¬⁄U ¡ÊŸÃÊ „Ò, ◊Ò¥ ÄUÿÙ¥ ªß¸?” “Ÿ„Ë¥–” “ÃÈ ÃÙ ’‚ ÿ„Ë ‚Ùø ∑§⁄UÃÊ „ÙªÊ Á∑§ ªŒ‹ ªß¸, •’ ¬„‹-‚Ê ⁄UÙÁ≈UÿÙ¥ ∑§Ê •Ê⁄UÊ◊ Ÿ„Ë¥ ⁄U„Ê– ’„È∞° Ÿ„Ë¥ ∑§⁄U¥ªË Ã⁄UË øÊ∑§⁄UË Œfl⁄U! ÃÍŸ ÷Ê߸ ‚ •ı⁄U ◊Ȥʂ ÁŸ÷Ê߸, ÃÙ ◊Ò¥Ÿ ÷Ë ÃȤÊ •¬ŸÊ „Ë ‚◊¤ÊÊ! ’Ù‹ ¤ÊÍ∆ ∑§„ÃË „Í°?” “Ÿ„Ë¥, ªŒ‹, ◊Ò¥Ÿ ∑§’ ∑§„Ê!” “’‚ ÿ„Ë ’Êà „Ò Œfl⁄U! •’ ◊⁄UÊ ÿ„Ê° ∑§ıŸ „Ò! ◊⁄UÊ ◊⁄UŒ ÃÙ ◊⁄U ªÿÊ– ¡ËÃ-¡Ë ◊Ò¥Ÿ ©‚∑§Ë øÊ∑§⁄UË ∑§Ë, ©‚∑‘§ ŸÊÃ ©‚∑‘§ ‚’ •¬ŸÙ¥ ∑§Ë øÊ∑§⁄UË ’¡Ê߸– ¬⁄U ¡’ ◊ÊÁ‹∑§ „Ë Ÿ ⁄U„Ê, ÃÙ ∑§Ê„ ∑§Ù „«∑∏§¥¬ ©∆Ê™§°? ÿ„ ‹«∑∏§, ÿ„ ’„È∞°! ◊Ò¥ ߟ∑§Ë ªÈ‹Ê◊Ë Ÿ„Ë¥ ∑§M§°ªË!” “¬⁄U ÄUÿÊ ÿ„ ‚’ Ã⁄UË •ı‹ÊŒ Ÿ„Ë¥ ’Êfl⁄UË– Á’ÑË Ã∑§ •¬Ÿ ¡ÊÿÙ¥ ∑‘§ Á‹∞ ‚Êà ÉÊ⁄U ©‹≈U-»‘§⁄U ∑§⁄UÃË „Ò, Á»§⁄U ÃÍ ÃÙ ◊ÊŸÈ· „Ò– Ã⁄UË ◊ÊÿÊ-◊◊ÃÊ ∑§„Ê° ø‹Ë ªß¸?” “Œfl⁄U, Ã⁄UË ∑§„Ê° ø‹Ë ªß¸ ÕË, ÃÍŸ Á»§⁄U éÿÊ„ Ÿ Á∑§ÿÊ–” “◊ȤÊ Ã⁄UÊ ‚„Ê⁄UÊ ÕÊ ªŒ‹!” “∑§Êÿ⁄U! ÷ÒÿÊ Ã⁄UÊ ◊⁄UÊ, ∑§Ê⁄U¡ Á∑§ÿÊ ’≈U Ÿ •ı⁄U Á»§⁄U ¡’ ‚’ „Ù ªÿÊ Ã’ ÃÍ ◊ȤÊ ⁄Uπ∑§⁄U ÉÊ⁄U Ÿ„Ë¥ ’‚Ê ‚∑§ÃÊ ÕÊ– ÃÍŸ ◊ȤÊ ¬≈U ∑‘§ Á‹∞ ¬⁄UÊ߸ «ÿı…Ë‹°ÉÊflÊ߸– øÍÀ„Ê ◊Ò¥ Ã’ »§Í°∑§Í°, ¡’ ◊⁄UÊ ∑§Ù߸ •¬ŸÊ „Ù– ∞‚Ë ’Ê°ŒË Ÿ„Ë¥ „°Í Á∑§ ◊⁄UË ∑§È„ŸË ’¡, •ı⁄UÙ¥ ∑‘§ Á’Á¿∞ ¿Ÿ∑‘§– ◊Ò¥ ÃÙ ¬≈U Ã’ ÷M§°ªË, ¡’ ¬≈U ∑§Ê ◊Ù‹ ∑§⁄U ‹Í°ªË– ‚◊¤ÊÊ Œfl⁄U! ÃÍŸ ÃÙ Ÿ„Ë¥ ∑§„Ê Ã’– •’ ∑§ÈŸ’ ∑§Ë ŸÊ∑§ ¬⁄U øÙ≈U ¬«Ë, Ã’ ‚ÙøÊ– Ã’ Ÿ ‚ÙøÊ, ¡’ Ã⁄UË ªŒ‹ ∑§Ù ’„È•Ù¥ Ÿ •Ê°π¥ Ã⁄U⁄U∑§⁄U ŒπÊ– •⁄U, ∑§ıŸ Á∑§‚∑§Ë ¬⁄UflÊ ∑§⁄UÃÊ „Ò!” “ªŒ‹!” - «Ù«Ë Ÿ ÷⁄Uʸ∞ Sfl⁄U ◊¥ ∑§„Ê - “◊Ò¥ «⁄UÃÊ ÕÊ–” “÷‹Ê ÄUÿÙ¥ ÃÙ?” ¡ŸflÁ⁄U wÆvz 15

dfl¢Áà / 㨄=Ou “ªŒ‹, ◊Ò¥ ’ÈIÊ„°Í– «⁄UÃÊ ÕÊ, ¡ª „°‚ªÊ– ’≈U ‚Ùø¥ª, ‡ÊÊÿŒ øÊøÊ ∑§Ê •ê◊Ê° ‚ ¬„‹ ‚ ŸÊÃÊ ÕÊ, Ã÷Ë øÊøÊ Ÿ ŒÍ‚⁄UÊ éÿÊ„ Ÿ„Ë¥ Á∑§ÿÊ– ªŒ‹,÷ÒÿÊ ∑§Ë ÷Ë ’ŒŸÊ◊Ë „ÙÃË Ÿ?”

“•⁄U ø‹ ⁄U„Ÿ Œ!” ªŒ‹ Ÿ ©ûÊ⁄U ÁŒÿÊ - “÷ÒÿÊ ∑§Ê ’«Ê ÅÿÊ‹ ⁄U„Ê ÃȤÊ? ÃÍ Ÿ„Ë¥ ÕÊ ∑§Ê⁄U¡ ◊¥ ©Ÿ∑‘§ ÄUÿÊ? ◊⁄U ‚È‚⁄U ◊⁄U Õ, Ã’ Ã⁄U ÷ÒÿÊ Ÿ Á’⁄UÊŒ⁄UË ∑§Ù Á¡◊Ê∑§⁄U „Ù∆Ù¥ ‚ ¬ÊŸË ¿È‹ÊÿÊ ÕÊ •¬Ÿ– •ı⁄U ÃÈ◊ ‚’Ÿ Á∑§ÃŸ ’È‹Ê∞? ÃÍ ÷ÒÿÊ ŒÙ ’≈U– ÿ„Ë ÷ÒÿÊ „Ò¥, ÿ„Ë¥ ’≈U „Ò¥? ¬ëøË‚ •ÊŒ◊Ë ’È‹Ê∞ ∑§È‹– ÄUÿÙ¥ •ÊÁπ⁄U? ∑§„ ÁŒÿÊ ‹«Ê߸ ◊¥ ∑§ÊŸÍŸ „Ò– ¬ÈÁ‹‚ ¬ëøË‚ ‚ íÿÊŒÊ „ÙÃ „Ë ¬∑§« ‹ ¡Ê∞ªË! «⁄U¬Ù∑§ ∑§„Ë¥ ∑‘§! ◊Ò¥ Ÿ„Ë¥ ⁄U„ÃË ∞‚Ù¥ ∑‘§–” „∆Êà«Ù«Ë∑∏§Ê Sfl⁄U ’Œ‹Ê– ∑§„Ê - “◊⁄U ⁄U„Ã ÃÍ ¬⁄UÊ∞ ◊⁄UŒ ∑‘§ ¡Ê ’Ò∆ªË?” “„Ê°–” “•’∑‘§ ÃÙ ∑§„!”- fl„ ©∆∑§⁄U ’…Ê– “‚ı ’Ê⁄U ∑§„Í° ‹Ê‹Ê!” ªŒ‹¬«Ë-¬«Ë ’Ù‹Ë– «Ù«Ë’…Ê– “’…!” - ªŒ‹ Ÿ »§È»§∑§Ê⁄UÊ– «Ù«Ë M§∑∏§ ªÿÊ– ªŒ‹ ŒπÃË ⁄U„Ë– «Ù«Ë¡∏Ê∑§⁄U ’Ò∆ ªÿÊ– ªŒ‹ ŒπÃË ⁄U„Ë– Á»§⁄U „°‚Ë– ∑§„Ê - “ÃÍ ◊ȤÊ ∑§⁄UªÊ! ÃȤÊ◊¥ Á„ê◊à ∑§„Ê° „Ò Œfl⁄U! ◊⁄UÊ ŸÿÊ ◊⁄UŒ „Ò Ÿ? ◊⁄UŒ „Ò– ßÃŸË ‚ÈŸ ÃÙ ‹ ÷‹Ê– ◊ȤÊ ‹ªÃÊ „Ò Ã⁄UÊ ÷ßÿÊ „Ë Á»§⁄U Á◊‹ ªÿÊ „Ò ◊ȤÊ– ÃÍ?” - fl„ M§∑§Ë- “◊⁄UŒ „Ò! •⁄U ∑§Ù߸ ’Òÿ⁄U ‚ ÁÉÊÁÉÊÿÊÃÊ „Ò? ’…∑∏§⁄U ¡Ù ÃÍ ◊ȤÊ ◊Ê⁄UÃÊ, ÃÙ ◊Ò¥ ‚◊¤ÊÃË, ÃÍ •¬ŸÊ¬Ê ◊ÊŸÃÊ „Ò¥– ◊Ò¥ ß‚ ÉÊ⁄U ◊¥ ⁄U„°ÍªË?” «Ù«Ë ŒπÃÊ „Ë ⁄U„ ªÿÊ– ⁄UÊà ª„⁄UË „Ù ªß¸– ªŒ‹ Ÿ ‹„°ª ∑§Ë ¬Ã¸ »Ò§‹Ê∑§⁄U ß …∑§ Á‹ÿÊ– «Ù«Ë ™§°ÉÊŸ ‹ªÊ– **** •Ù‚Ê⁄U ◊¥ ŒÈÑ Ÿ •°ª«Ê߸ ‹∑§⁄U ∑§„Ê - “•Ê ªß¸ Œfl⁄UÊŸË ¡Ë! ⁄UÊà ∑§„Ê° ⁄U„Ë?” ‚Í∑§Ê «Í’ ªÿÊ ÕÊ– •Ê∑§Ê‡Ê ◊¥ ¬ı »§≈U ⁄U„Ë ÕË– ’Ò‹ •’ ©∆∑§⁄U π« „Ù ª∞ Õ– „flÊ ◊¥ ∞∑§ ∆¥«∑§ ÕË– ªŒ‹ Ÿ ëÊ∑§ ‚ ¡flÊ’ ÁŒÿÊ - “‚Ù, ¡∆ÊŸË ◊⁄UË! „È∑§È◊ Ÿ„Ë¥ ø‹Ê ◊È¤Ê ¬⁄U– Ã⁄UË ¡Ò‚Ë ’Á≈UÿÊ° „Ò ◊⁄UË– Œfl⁄U ∑‘§ ŸÊÃ Œfl⁄UÊŸË „Í°, Ã⁄UË ¡ÍÃË Ÿ„Ë¥–” ŒÈÑÙ ‚∑§¬∑§Ê ªß¸– ◊ıŸË ©∆Ê „Ë ÕÊ– ÷ÛÊÊÿÊ „È•Ê •ÊÿÊ– ’Ù‹Ê- “∑§„Ê° ªß¸ ÕË?” ªŒ‹ Ÿ ÉÊÍ°ÉÊ≈U πË¥ø Á‹ÿÊ, ¬⁄U •ÊflÊ¡ Ÿ„Ë¥ ’Œ‹Ë– ∑§„Ê - “fl„Ë ‹ ª∞ ◊ȤÊ ÉÊ⁄U∑§⁄U! ◊ı∑§Ê ¬Ê∑‘§ ÁŸ∑§‹ •Ê߸–” ◊ıŸË Œ’ ªÿÊ– ◊ıŸË ∑§Ê ’ʬ ’Ê„⁄U ‚ „Ë …Ù⁄U „Ê°∑§ ‹ ªÿÊ– ◊ıŸË ’…Ê– “∑§„Ê° ¡ÊÃÊ „Ò?” - ªŒ‹ Ÿ ¬Í¿Ê– “πÃ-„Ê⁄U–” “¬„‹ ◊⁄UÊ »Ò§‚‹Ê ∑§⁄U ¡Ê–” ªŒ‹ Ÿ ∑§„Ê– ŒÈÑÙ ©‚ •œ« SòÊË ∑∏§ ŸÄU‡Ê Œπ∑§⁄U •ø⁄U¡ ◊¥ π«Ë ⁄U„Ë– “∑Ò§‚Ê »Ò§‚‹Ê? - ◊ıŸÊ Ÿ ¬Í¿Ê– fl„ ©‚ ’«Ë SòÊË ‚ Œ’ ªÿÊ–” “•’ ÄUÿÊ Ã⁄U ÉÊ⁄U ∑§Ê ¬Ë‚ŸÊ ¬Ë‚°ÍªË ◊Ò¥?” - ªŒ‹ Ÿ ∑§„Ê - “„◊ ÃÙ ŒÙ ¡Ÿ „Ò¥– •‹ª ∑§⁄U¥ª πÊ∞°ª–” - ©‚∑‘§ ©ûÊ⁄U ∑§Ë ¬˝ÃˡÊÊ Á∑§∞ Á’ŸÊ „Ë ÿ„ ∑§„ÃË ⁄U„Ë - “∑§◊Ê߸ ‡ÊÊÁ◊‹ ∑§⁄UÙ, ◊Ò¥ Ÿ„Ë¥ ⁄UÙ∑§ÃË, ¬⁄U ÷ËÃ⁄U ÃÙ •‹ª-•‹ª ÷‹–” ◊ıŸË ˇÊáÊ-÷⁄U ‚ÛÊÊ≈U ◊¥ π«Ê ⁄U„Ê– ŒÈÑÙ Áß∑§∑§⁄U ÁŸ∑§‹Ë– ’Ù‹Ë - “•’ øȬ ÄUÿÙ¥ „Ù ªÿÊ, Œfl⁄U? ’Ù‹ÃÊ ÄUÿÙ¥ Ÿ„Ë¥? Œfl⁄UÊŸË ‹ÊÿÊ „Ò Á∑§ ‚Ê‚! Ã⁄UË ’Ù‹ÃË ÄUÿÙ¥ Ÿ„Ë¥ ∑§…ÃË? ∞‚Ë Ÿ ‚◊Á¤ÊÿÙ ÃÍ ◊ȤÊ! ⁄UÙ≈UË Ãfl ¬⁄U ¬‹≈UÃ ◊ȤÊ ÷Ë •Ê°ø Ÿ„Ë¥ ‹ªÃË, ¡Ù ◊Ò¥ ß‚∑§Ë π⁄UË-πÙ≈UË ‚ÈŸ ‹°ÍªË,‚◊¤ÊÊ? ◊⁄UË •ê◊Ê° Ÿ ÷Ë ◊ȤÊ øÍÀ„ ∑§Ë ◊^Ë πÊ∑‘§ „Ë ¡ŸÊ ÕÊ– „Ê°!”

“•⁄UË ÃÙ ‚ıÃ!”- ªŒ‹ Ÿ ¬È∑§Ê⁄UÊ - “◊^Ë Ÿ πÊ ∑‘§ •Ê߸, ‚Ê⁄U ∑§ÈŸ’ ∑§Ù ø’Ê ¡Ê∞ªË «ÊÿŸ– ∞‚Ë Ÿ„Ë¥ Ã⁄UË ªÈ« ∑∏§Ë÷‹Ë „Ò, ¡Ù Ÿ πÊ∞¥ª „◊, ÃÙ ⁄UÙ≈UË ª‹ ◊¥ »§¥ŒÊ ◊Ê⁄U ¡Ê∞ªË–” ◊ıŸË ©ûÊ⁄U Ÿ„Ë¥ Œ ‚∑§Ê– fl„ ’Ê„⁄U ø‹Ê ªÿÊ– ŒÈ¬„⁄U „Ù ªß¸– ŒÈÑÙ ’Ò∆Ë ø⁄UπÊ ∑§Êà ⁄U„Ë ÕË– Ÿ⁄UÊÿŸ Ÿ •Ê∑§⁄U •ÊflÊ¡ ŒË - “∑§Ù߸ „Ò?” ŒÈÑÙ Ÿ ÉÊ°ÍÉÊ≈U∑§Ê… Á‹ÿÊ– ¬Í¿ - “∑§ıŸ „Ù?” Ÿ⁄UÊÿŸ Ÿ πÍŸ ∑§Ê ÉÊ°Í≈U ¬Ë∑§⁄U ∑§„Ê - “ªŒ‹ ∑§Ê ’≈UÊ „°Í–” ŒÈÑÙÉÊ°ÍÉÊ≈U ◊¥ „°‚Ë– ¬Í¿Ê - “¿Ù≈U „Ù Á∑§ ’«?” “¿Ù≈UÊ–” “•ı⁄U Á∑§ÃŸ „Ò!” “Á∑§ûÊ ÷Ë „Ù¥– ÃȤÊ ÄUÿÊ?” - ªŒ‹ Ÿ ÁŸ∑§Ê‹∑§⁄U ∑§„Ê– “•⁄U •Ê ªß¸!” ∑§„∑§⁄U ŒÈÑÙ ÷ËÃ⁄U ÷ʪ˖ “•ÊŸ Œ •Ê¡ ©‚– ÃȤÊ ’ÃÊ ŒÍ°ªË Á¡∆ÊŸË!” - ªŒ‹ Ÿ Á‚⁄U Á„‹Ê∑§⁄U ∑§„Ê– ”•ê◊Ê°!” - Ÿ⁄UÊÿŸ Ÿ ∑§„Ê - “ÿ„ Ã⁄UË Á¡∆ÊŸË!” ¡ŸflÁ⁄U wÆvz 16

dfl¢Áà / 㨄=Ou “ÄUÿÙ¥ •ÊÿÊ „Ò ÃÍ? ÿ„ ’ÃÊ!” - ªŒ‹ ¤ÊÑÊ߸– ”Œ¥« œ⁄UflÊŸ •ÊÿÊ „Í°, •ê◊Ê°! - ∑§„∑§⁄U Ÿ⁄UÊÿŸ •Êª ’Ò∆Ÿ ∑§Ù ’…Ê– “fl„Ë¥ ⁄U„!” - ªŒ‹ Ÿ ∑§„Ê– ©‚Ë ‚◊ÿ ‹Ù≈UÊ-«Ù⁄U Á‹∞ ◊ıŸË ‹ı≈UÊ– ©‚Ÿ ŒπÊ Á∑§ ªŒ‹ Ÿ •¬Ÿ ∑§«•ı⁄U„°‚‹Ë ©ÃÊ⁄U∑§⁄U »‘§∑§ ŒË •ı⁄U ∑§„Ê - “÷⁄U ªÿÊ Œ¥« Ã⁄UÊ! •’ ◊⁄UŒ ∑§Ê ‚’ ◊Ê‹ Œ’Ê∑§⁄U ’„È•Ù¥ ∑‘§ ∑§„Ÿ ‚ ’≈UÙ¥ Ÿ ◊ȤÊ ÁŸ∑§Ê‹ ÁŒÿÊ „Ò–” Ÿ⁄UÊÿŸ ∑§Ê ◊È°„ SÿÊ„ ¬«ª∏ÿÊ– fl„ ª„Ÿ ©∆Ê∑§⁄U ø‹Ê ªÿÊ– ◊ıŸË ◊Ÿ-„Ë-◊Ÿ ‡Ê¥Á∑§Ã-‚Ê ÷ËÃ⁄U •ÊÿÊ– ŒÈÑÙ Ÿ Á‡Ê∑§Êÿà ∑§Ë - “‚ÈŸÊ ÃÍŸ Œfl⁄U! Œfl⁄UÊŸË Ÿ ª„Ÿ Œ ÁŒ∞– ÉÊÈ≈UŸÊ •ÊÁπ⁄U ¬≈U ∑§Ù „Ë ◊È«Ê– øÊ⁄U ¡ª„ ’Ò∆ªË, ÃÙ ’≈UÙ¥ ∑‘§ πà ∑§Ë «ı⁄U ¬⁄U «¥«Ê-œÍ•Ê Ã∑§ ‹ª ¡Ê∞°ª, ¬P§Ê ø’ÍÃ⁄UÊ ÉÊ⁄U ∑‘§ •Êª ’Ÿ ¡Ê∞ªÊ, ‚◊¤ÊÊ ŒÃË „Í°– ÃÈ◊ ÷Ù‹-÷Ê‹ ∆„⁄U– ÁÃÁ⁄UÿÊ-øÁ⁄UûÊ⁄U ÃÈ◊ ÄUÿÊ ¡ÊŸÙ– œ¥œÊ „Ò ÿ„ ÷Ë– •’ ∑§„ªË, Á»§⁄U ’ŸflÊ ◊ȤÊ–” ªŒ‹ „°‚Ë, ∑§„Ê- “flÊ„ Á¡∆ÊŸË, ¬È⁄UÊŸ ◊⁄UŒ ∑§Ê ◊Ù‹ Ÿ∞ ◊⁄UŒ ‚ Ã⁄U ÉÊ⁄U ∑§Ë ’Òÿ⁄UøÈ∑§flÊÃË „Ù¥ªË– ªŒ‹ ÃÙ ◊Ê‹Á∑§Ÿ ’Ÿ∑§⁄U ⁄U„ÃË „Ò, ‚◊¤ÊË! ’Ê°ŒË ’Ÿ∑§⁄U Ÿ„Ë¥– øÊ∑§⁄UË ∑§M§°ªË ÃÙ •¬Ÿ ◊⁄UŒ ∑§Ë, Ÿ„Ë¥ ÃÙ Á’œŸÊ ◊⁄U ∆¥ª ¬⁄U– ‚◊¤ÊË! ÃÍ ’Ëø ◊¥ ’Ù‹ŸflÊ‹Ë ∑§ıŸ?” ŒÈÑÙ Ÿ ⁄UÙ· ‚ ŒπÊ •ı⁄U ¬Ê°fl ¬≈U∑§ÃË ø‹Ë ªß¸– ◊ıŸË Ÿ ŒπÊ •ı⁄U ∑§„Ê - “’„Èà ’…-’…∑∏§⁄U ’ÊÃ¥ ◊à „Ê°∑§, ‚◊¤Ê ‹ ÉÊ⁄U ◊¥ ’„Í ’Ÿ∑§⁄U ⁄U„!”

“•⁄U ÃÍ ÃÙ Ã’ ¬ÒŒÊ ÷Ë Ÿ„Ë¥ „È•Ê ÕÊ, ’Ê‹◊!” - ªŒ‹ Ÿ ◊ÈS∑§⁄UÊ∑§⁄U ∑§„Ê - “Ã’ ‚ ◊Ò¥ ‚’ ¡ÊŸÃË „Í°– ◊ȤÊ ÄUÿÊ Á‚πÊÃÊ „Ò ÃÍ? ∞‚Ê ∑§Ù߸ ◊Ò¥Ÿ ∑§Ê◊ Ÿ„Ë¥ Á∑§ÿÊ „Ò, ¡Ù Á’⁄UÊŒ⁄UË ∑‘§ Ÿ◊ ∑‘§ ’Ê„⁄U „Ù– ¡’ ÃÍ Œπ, ◊Ò¥Ÿ ∞‚Ë ∑§Ù߸ ’Êà ∑§Ë „Ù, ÃÙ „¡Ê⁄U ’Ê⁄U ⁄UÙ∑§, ¬⁄U ‚ıà ∑§Ë ∆‚∑§ Ÿ„Ë¥ ‚„°ÍªË–” “ÃÙ ’ÃÊ™§° ÃȤÊ!” - fl„ Á‚⁄U Á„‹Ê∑§⁄U ’Ù‹Ê– ªŒ‹ „°‚∑§⁄U •Ù’⁄UË ◊¥ ø‹Ë ªß¸ •ı⁄U ∑§Ê◊ ◊¥ ‹ª ªß¸– **** ∆¥«Ë „flÊ Ã¡ „Ù ªß¸– «Ù«Ë øȬøʬ ’Ê„⁄U ¿å¬⁄U ◊¥ ’Ò∆Ê „ÈP§Ê ¬Ë ⁄U„Ê ÕÊ– ¬ËÃ-¬ËÃ ™§’ ªÿÊ •ı⁄U ©‚Ÿ Áø‹◊ ©‹≈U ŒË •ı⁄U Á»§⁄U ’Ò∆Ê ⁄U„Ê– πà ‚ ‹ı≈U∑§⁄U ÁŸ„Ê‹ Ÿ ’Ò‹ ’Ê°œ, ãÿÊ⁄U «Ê‹Ê •ı⁄U ∑§„Ê - “∑§Ê∑§Ê!” «Ù«Ë∑∏§È¿ ‚Ùø ⁄U„Ê ÕÊ– ©‚Ÿ ‚ÈŸÊ Ÿ„Ë¥– “∑§Ê∑§Ê!” - ÁŸ„Ê‹ Ÿ Sfl⁄U ©∆Ê∑§⁄U ∑§„Ê– “„!” «Ù«Ë øı∑§ ©∆Ê - “ÄUÿÊ „Ò? ◊Ȥʂ ∑§„Ê ∑§È¿?” “ÃÈ◊‚ Ÿ ∑§„°ÍªÊ, ÃÙ ∑§„Í°ªÊ Á∑§‚‚? ÁŒŸ-÷⁄U ÃÙ ÃÈ◊ Á◊‹ Ÿ„Ë¥– Áøê◊Ÿ∑§…⁄UÊ ∑§„ÃÊ ÕÊ, ÃÈ◊Ÿ ÁŒŸ-÷⁄U ◊Ÿ◊ı¡Ë ’Ê’Ê ∑§Ë œÍŸË ∑‘§ ¬Ê‚ Á’ÃÊÿÊ, ÿ„ ‚ø „Ò?” “„Ê°, ’≈UÊ, ø‹Ê ÃÙ ªÿÊ ÕÊ–” “ÄUÿÙ¥ ª∞ Õ ÷‹Ê?” “∞‚ „Ë ¡Ë Á∑§ÿÊ ÕÊ, ’≈UÊ!”

“•ı⁄U ∑§S’ ‚ ÉÊË∑§≈U™§ ÄUÿÊ ∑§⁄UÊÿÊ Á∑§ ’ÁŸ∞ ∑§Ê •ÊŒ◊Ë •ÊÿÊ ÕÊ– ◊Ò¥Ÿ ∑§„Ê - “Ÿ„Ë¥ „Ò, fl„ ’Ù‹Ê - ‹∑‘§ ¡Ê™§°ªÊ– ¤Êª«Ê „ÙÃ-„ÙÃ ’øÊ–” “∞‚Ê Ÿ„Ë¥ ∑§⁄UÃ, ’≈UÊ!” - «Ù«Ë Ÿ ∑§„Ê - “’ı„⁄U ‚ ∑§Ù߸ ¤Êª«Ê ◊Ù‹ ‹ÃÊ „Ò?” ÁŸ„Ê‹ Ÿ Áø‹◊ ©∆Ê߸, ∑§¥«Ù¥ ◊¥ ‚ •Ê°ø ’ËŸ∑§⁄U œ⁄UË •ı⁄U »§°Í∑§ ‹ªÊÃÊ „È•Ê •ÊÿÊ– ∑§„Ê - “◊Ò¥ ÃÙ ªÿÊ Ÿ„Ë¥– Á‚⁄U »§Í≈U ¡ÊÃ– Ÿ⁄UÊÿŸ ∑§Ù ÷¡Ê ÕÊ–” “∑§„Ê°?” «Ù«Ë øı¥∑§Ê– “©‚Ë ∑§È‹ë¿ŸË ∑§È‹’Ù⁄UŸË ∑‘§ ¬Ê‚–” “•¬ŸË ◊Ê° ∑‘§ ¬Ê‚?” “Ÿ ¡ÊŸ ÃÈê„¥ ©‚‚ ÄUÿÊ „Ò, •’ ÷Ë ÃÈê„¥ ©‚ ¬⁄U ªÈS‚Ê Ÿ„Ë¥ •ÊÃÊ– ©‚ ◊Ê° ∑§„Í°ªÊ ◊Ò¥?” “¬⁄U ’≈UÊ, ÃÍ Ÿ ∑§„, ¡ª ÃÙ ©‚ Ã⁄UË ◊Ê° „Ë ∑§„ªÊ– ¡’ Ã∑§ ◊⁄UŒ ¡ËÃÊ „Ò, ‹Ùª ’Òÿ⁄U ∑§Ù ◊⁄UŒ ∑§Ë ’„Í ∑§„∑§⁄U ¬È∑§Ê⁄UÃ „Ò¥, ¡’ ◊⁄UŒ ◊⁄U ¡ÊÃÊ „Ò, ÃÙ ‹Ùª ©‚ ’≈U ∑§Ë •ê◊Ê° ∑§„∑§⁄U ¬È∑§Ê⁄UÃ „Ò¥– ∑§Ù߸ ŸÿÊ Ÿ◊ÕÙ«Ë „Ë „Ò–” ÁŸ„Ê‹ ÷ÈŸ÷ÈŸÊÿÊ– ∑§„Ê- “Á∆∑§ „Ò, ∑§Ê∑§Ê ∆Ë∑§ „Ò, ¬⁄U ÃÈ◊Ÿ •÷Ë Ã∑§ ÿ ÃÙ ¬Í¿Ê „Ë Ÿ„Ë¥ Á∑§ ÄUÿÙ¥ ÷¡Ê ÕÊ ©‚?” “„Ê° ’≈UÊ!” - «Ù«Ë Ÿ øı¥∑§∑§⁄U ∑§„Ê - “ÿ„Ê ÃÙ ÃÍŸ ’ÃÊÿÊ „Ë Ÿ„Ë¥! ’ÃÊ Ÿ?” “Œ¥« ÷⁄UflÊŸ ÷¡Ê ÕÊ– ‚Ù ¬¥øÊÿà ¡È«flÊŸ ∑‘§ ¬„‹ „Ë ©‚Ÿ ÃÙ ª„Ÿ ©ÃÊ⁄U »‘§¥∑‘§–” «Ù«Ë◊ÈS∑§È⁄UÊÿÊ– ∑§„Ê - “ÃÙ fl„ ÿ„ ’ÃÊ ⁄U„Ë „Ò Á∑§ ÉÊ⁄UflÊ‹Ù¥ Ÿ ¬¥øÊÿà ÷Ë Ÿ„Ë¥ ¡È«flÊ߸? ÿÊŸË „◊ ©‚ ÷ªÊŸÊ „Ë øÊ„Ã Õ– Ÿ⁄UÊÿŸ ‹ •ÊÿÊ?” “„Ê°–” «Ù«Ë ‚ÙøŸ ‹ªÊ– “◊Ò¥ »‘§⁄U •Ê™§°?” - ÁŸ„Ê‹ Ÿ ¬Í¿Ê– “Ÿ„Ë¥ ’≈UÊ!” «Ù«Ë Ÿ ∑§„Ê - “fl„ ‚ø◊Èø M§∆∑§⁄U „Ë ªß¸ „Ò– •ı⁄U ∑§Ù߸ ’Êà Ÿ„Ë¥ „Ò– ÃÍŸ ⁄UÙ≈UË πÊ ‹Ë?” ¡ŸflÁ⁄U wÆvz 17

dfl¢Áà / 㨄=Ou “Ÿ„Ë¥–” “ÃÙ ¡Ê ¬„‹ πÊ ‹–” ÁŸ„Ê‹ ©∆ ªÿÊ, ¬⁄U «Ù«Ë ’Ò∆Ê ⁄U„Ê– ⁄UÊà ∑§Ê •°œ⁄UÊ ‚Ê°¤Ê ∑‘§ ¬Ë¿ ∞‚ •Ê ªÿÊ, ¡Ò‚ ∑§Ù߸ ¬Ã¸ ©‹≈U ªß¸ „Ù– ŒÍ⁄U …Ù‹Ê ªÊŸ ∑§Ë •ÊflÊ¡ •ÊŸ ‹ªË– «Ù«Ë ©∆Ê •ı⁄U ø‹ ¬«Ê– ÁŸ„Ê‹ Ÿ ’„Í ‚ ¬Í¿Ê - “∑§Ê∑§Ê Ÿ πÊ ‹Ë?” “Ÿ„Ë¥ ÃÙ–” ÁŸ„Ê‹ ’Ê„⁄U •ÊÿÊ– ∑§Ê∑§Ê Ÿ„Ë¥ Õ– “∑§Ê∑§Ê–” ©‚Ÿ ¬È∑§Ê⁄UÊ– ⁄UÊ„ ¬⁄U Áø⁄U¥¡Ë ¬È¡Ê⁄UË ª…flÊ‹„ŸÈ◊ÊŸ¡Ë ∑‘§ ¬≈U ’¥Œ ∑§⁄U∑‘§ •Ê ⁄U„Ê ÕÊ– ©‚Ÿ ¬È¿Ê - “ÄUÿÊ „Ò ⁄U?” “¬Ê°ÿ‹ÊªÍ°, ¬¥Á«Ã¡Ë–” ÁŸ„Ê‹ Ÿ ∑§„Ê - “∑§Ê∑§Ê •÷Ë ÃÙ ’Ò∆ Õ–” Áø⁄U¥¡Ë Ÿ ∑§„Ê- “•⁄U, fl„ fl„Ê° …Ù‹ ‚ÈŸ ⁄U„Ê „Ò– ◊Ò¥ •÷Ë Œπ∑§⁄U •ÊÿÊ „Í°–” Áø⁄U¥¡Ë ø‹Ê ªÿÊ, ÁŸ„Ê‹ Á∆∆∑§ π«Ê ⁄U„Ê– ’„Í Ÿ ¤ÊÊ°∑§∑§⁄U ¬Í¿Ê- “ÄUÿÊ „È•Ê?” “∑§Ê∑§Ê …Ù‹Ê ‚ÈŸŸ ª∞ „Ò¥–” - ÁŸ„Ê‹ Ÿ •ÁflEÊ‚ ‚ ∑§„Ê - “fl ÃÙ Ÿ„Ë¥ ¡ÊÃ Õ–” “¡Ê∑§⁄U ’È‹Ê ‹ •Ê•Ù– ⁄UÊà ’… ⁄U„Ë „Ò–” - ’„Í Ÿ ∑§„Ê •ı⁄U ⁄UÙÃ ’ëø ∑§Ù ŒÍœ Á¬‹ÊŸ ‹ªË– ÁŸ„Ê‹ ¡’ ∑§Ê∑§Ê ∑§Ù ‹∑§⁄U ‹ı≈UÊ, ÃÙ ∑§Ê∑§Ê ∑§Ë Œ„Ë Ã¬ ⁄U„Ë ÕË– “„flÊ ‹ª ªß¸ „Ò •ı⁄U ∑§È¿ Ÿ„Ë¥–” - «Ù«Ë Ÿ ¿Ù≈UË πÁ≈UÿÊ ¬⁄U •¬ŸË ÁŸ∑§Ê‹Ë ≈UÊ°ª ‚◊≈U∑§⁄U ‹≈UÃ „È∞ ∑§„Ê - “⁄UÙ≈UË ⁄U„Ÿ Œ, •Ê¡ ¡Ë Ÿ„Ë¥ øÊ„ÃÊ–” ÁŸ„Ê‹ π«Ê ⁄U„Ê– «Ù«Ë Ÿ ∑§„Ê - “•⁄U, ‚Ùø ÃÙ, ’≈UÊ! ◊Ò¥Ÿ …Ù‹Ê Á∑§ÃŸ ÁŒŸ ’ÊŒ ‚ÈŸÊ „Ò– ©‚ ÁŒŸ ÷ÒÿÊ ∑§Ë ‚Ȅʪ⁄UÊà ∑§Ù ‚ÈŸÊ ÕÊ, ÿÊ Á»§⁄U •Ê¡ ...–” ÁŸ„Ê‹ Ÿ ‚ÈŸÊ •ı⁄U ŒπÊ, «Ù«Ë•Ê°π ◊Ëø∑§⁄U ∑§È¿ ªÈŸªÈŸÊŸ ‹ªÊ ÕÊ ... ‡ÊÊ◊ „Ù ªß¸ ÕË– ◊ıŸË ’Ê„⁄U ’Ò∆Ê ÕÊ– ªŒ‹ Ÿ ª⁄U◊-ª⁄U◊ ⁄UÙ≈UË •ı⁄U •Ê◊ ∑§Ë ø≈UŸË ‹ ¡Ê∑§⁄U πÊŸ ∑§Ù œ⁄U ŒË– “’„Èà •ë¿Ë ’ŸË „Ò–” - ◊ıŸË Ÿ πÊÃ „È∞ ∑§„Ê - “’„Èà •ë¿Ë „Ò–” ªŒ‹ ’Ò∆ ªß¸– ∑§„Ê - “ÃÈ◊ ∞∑§ éÿÊ„ •ı⁄U ÄUÿÙ¥ Ÿ„Ë¥ ∑§⁄U ‹Ã •¬ŸË ©Á◊⁄U ‹Êÿ∑§?” ◊ıŸË øı¥∑§Ê– ∑§„Ê - “∞∑§ ∑§Ë ⁄UÙ≈UË ÷Ë Ÿ„Ë¥ ’ŸÃË?” “Ÿ„Ë¥”, ªŒ‹ Ÿ ∑§„Ê - “‚ÙøÃ „Ù¥ª ‚ıà ’È‹ÊÃË „Í° ,¬⁄U ◊⁄UŒ ∑§Ê ÄUÿÊ? ◊⁄UË ÷Ë ÃÙ …‹ÃË ©Á◊⁄U „Ò– ¡ËÃ ¡Ë Œπ ¡Ê™§°ªË ÃÙ ∆Ë∑§ „Ò– Ÿ „Ù Ã „È∑§Í◊à ∑§⁄UŸ ∑§Ù ÃÙ ∞∑§ Á◊‹ ¡Ê∞ªË–” ◊ıŸÊ „°‚Ê– ’Ù‹Ê - “ÿÙ¥ ∑§„– „ı¥‚ „Ò ÃȤÊ, ‹«Ÿ ∑§Ù øÊÁ„∞–” πÊŸÊ πÊ∑§⁄U ©∆Ê, ÃÙ ªŒ‹ „ÈP§Ê ÷⁄U∑§⁄U Œ ªß¸ •ı⁄U •Ê¬ ŒËflÊ⁄U ∑§Ë •Ù≈U ◊¥ ’Ò∆∑§⁄U πÊŸ ‹ªË– ßß ◊¥ ‚ÈŸÊ߸ ÁŒÿÊ - “•⁄U, ß‚ ’πà ∑§„Ê° ø‹Ê?” “¡M§⁄UË ∑§Ê◊ „Ò, ◊ıŸË!” - ©ûÊ⁄U Á◊‹Ê - “¬‚∑§Ê⁄U ‚Ê’ Ÿ ’È‹flÊÿÊ „Ò–” ªŒ‹ Ÿ ¬„øÊŸÊ– ©‚Ë ∑‘§ ªÊ°fl ∑§Ê ÃÙ ÕÊ, ÉÊÙ≈UÿÊ ◊ÒŸÊ ∑§Ê ø¥ŒÊ Áª⁄Uʸ¡ÇflÊÁ⁄UÿÊ– ¡M§⁄U ¬‚∑§Ê⁄U ∑§Ë ªÊÿ ∑§Ë ø⁄UÊŸ ∑§Ë ’Êà „٪˖ “•⁄U ÃÙ ⁄UÊà ∑§Ù ¡Ê ⁄U„Ê „Ò?” - ◊ıŸË Ÿ ∑§„Ê - “‹ Áø‹◊ ÃÙ ¬ËÃÊ ¡Ê–” •Ê∑§·¸áÊ Ÿ ⁄UÙ∑§Ê– Áª⁄Uʸ¡ ’Ò∆ ªÿÊ– ªŒ‹ Ÿ ŒÍ‚⁄UË ⁄UÙ≈UË ©∆Ê߸– ∑§ı⁄U ◊È°„ ◊¥ ⁄UπÊ– “ÃÈ◊Ÿ ‚ÈŸÊ?” Áª⁄Uʸ¡ Ÿ ∑§„Ê •ı⁄U Œ◊ πË¥øÊ– “ÄUÿÊ?” ◊ıŸË Ÿ ¬Í¿Ê– “ªŒ‹ ∑§Ê Œfl⁄U «Ù«Ë ◊⁄U ªÿÊ–” ªŒ‹ ∑§Ê ◊È°„ M§∑§ ªÿÊ– ¡ÀŒË ‚ ‹Ù≈U ∑‘§ ¬ÊŸË ∑‘§ ‚¥ª ∑§ı⁄U ÁŸª‹Ê •ı⁄U ‚ÈŸŸ ‹ªË– ∑§‹¡Ê ◊È°„ ∑§Ù •ÊŸ ‹ªÊ– “∑Ò§‚ ◊⁄U ªÿÊ?” - ◊ıŸË Ÿ ∑§„Ê - “fl„ ÃÙ ÷‹Ê-ø¥ªÊ ÕÊ!” “∆¥« ‹ª ªß¸, ⁄UÊà ©ÉÊÊ«Ê ⁄U„ ªÿÊ–” ªŒ‹ mÊ⁄U ¬⁄U ÁŒπÊ߸ ŒË– ∑§„Ê - “Áª⁄Uʸ¡!” “∑§Ê∑§Ë!” - Áª⁄Uʸ¡ Ÿ ∑§„Ê - “‚ø– ◊⁄UÃ ’πà ©‚∑‘§ ◊È°„ ‚ ÃÈê„Ê⁄UÊ ŸÊ◊ ∑§…Ê ÕÊ, ∑§Ê∑§Ë– Á’øÊ⁄UÊ’«Ê ÷‹Ê ◊ÊŸ‚ ÕÊ–” ªŒ‹ SÃéœ π«Ë ⁄U„Ë– Áª⁄Uʸ¡ ø‹Ê ªÿÊ– ªŒ‹ Ÿ ∑§„Ê - “‚ÈŸÃ „Ù!” “ÄUÿÊ „Ò ⁄UË?” “◊Ò¥ ¡⁄UÊ ¡Ê™§°ªË–” “∑§„Ê°?” - fl„ •ÊÃ¥Á∑§Ã „È•Ê– ¡ŸflÁ⁄U wÆvz 18

dfl¢Áà / 㨄=Ou “fl„Ë¥–” “ÄUÿÙ¥?” “Œfl⁄U ◊⁄U ªÿÊ „Ò Ÿ?” “Œfl⁄U! •’ ÃÙ fl„ Ã⁄UÊ Œfl⁄U Ÿ„Ë¥–” ªŒ‹ ¤ÊŸ¤ÊŸÊÃË „È߸ „°‚Ë „°‚Ë - “Œfl⁄U ÃÙ ◊⁄UÊ •ª‹ ¡Ÿ◊ ◊¥ ÷Ë ⁄U„ªÊ– fl„Ë Ÿ ◊ȤÊ M§πÊ߸ ÁŒπÊÃÊ, ÃÙ ÄUÿÊ ÿ„ ¬Ê°fl ∑§≈U Á’ŸÊ ©‚ Œ„⁄UË ‚ ’Ê„⁄U ÁŸ∑§‹ ‚∑§Ã Õ? ©‚Ÿ ◊Ȥʂ ◊Ÿ »‘§⁄UÊ, ◊ÒŸ ©‚‚– ◊Ò¥Ÿ ∞‚Ê ’Œ‹Ê Á‹ÿÊ ©‚‚!” ∑§„Ã ∑§„Ã fl„ ∑§∆Ù⁄U „Ù ªß¸– “ÃÍ Ÿ„Ë¥ ¡Ê ‚∑§ÃË–” - ◊ıŸË Ÿ ∑§„Ê– “ÄUÿÙ¥?” - ªŒ‹ Ÿ ∑§„Ê - “ÃÍ ⁄UÙ∑‘§ªÊ? •⁄U, ◊⁄U πÊ‚ ¬≈U ∑‘§ ¡Ê∞ ◊ȤÊ ⁄UÙ∑§ Ÿ ¬Ê∞– •’ ÄUÿÊ „Ò? Á¡‚ ŸËøÊ ÁŒπÊŸÊ øÊ„ÃË ÕË, fl„Ë Ÿ ⁄U„Ê •ı⁄U ÃÍ ◊ȤÊ ⁄UÙ∑§ŸflÊ‹Ê „Ò ∑§ıŸ? •¬Ÿ ◊Ÿ ‚ •Ê߸ ÕË, ⁄U„Í°ªË, Ÿ„Ë¥ ⁄U„Í°ªË, ∑§ıŸ ÃÍŸ ◊⁄UÊ ◊Ù‹ ÁŒÿÊ „Ò– ßÃŸÊ ’Ù‹ ÃÙ ÷Ë Á‹ÿÊ - ÃÍ ¡Ù „ÙÃÊ ◊⁄U ©‚ ÉÊ⁄U ◊¥ ÃÙ, ÃÙ ¡Ë÷ ∑§…flÊ ‹ÃË Ã⁄UË–” “•⁄UË ø‹-ø‹–” ◊ıŸË Ÿ „ÊÕ ¬∑§«∑§⁄U ©‚ ÷ËÃ⁄U œ∑‘§‹ ÁŒÿÊ •ı⁄U mÊ⁄U ¬⁄U πÊ≈U «Ê‹∑§⁄U ‹≈U∑§⁄U „ÈP§Ê ¬ËŸ ‹ªÊ– ªŒ‹ ÷ËÃ⁄U ⁄UÙŸ ‹ªË, ¬⁄U¥ÃÈ ßß œË⁄U Á∑§ ©‚∑§Ë Á‚‚∑§Ë Ã∑§ ◊ıŸË Ÿ„Ë¥ ‚ÈŸ ‚∑§Ê– •Ê¡ ªŒ‹ ∑§Ê ◊Ÿ ’„Ê ¡Ê ⁄U„Ê ÕÊ– ⁄UÊà ∑§Ê ÃË‚⁄UÊ ¬„⁄U ’Ëà ⁄U„Ê ÕÊ– ◊ıŸË ∑§Ë ŸÊ∑§ ’¡ ⁄U„Ë ÕË– ªŒ‹ Ÿ ¬Í⁄UË ‡ÊÁQ§ ‹ªÊ∑§⁄U ¿å¬⁄U ∑§Ê ∑§ÙŸÊ ©∆ÊÿÊ •ı⁄U ‚Ê°Á¬Ÿ ∑§Ë Ã⁄U„ ©‚∑‘§ ŸËø ‚ ⁄U¥ª∑§⁄U ŒÍ‚⁄UË •Ù⁄U ∑§ÍŒ ªß¸– ◊ıŸË ⁄U„-⁄U„∑§⁄U ë¬ÃÊ ÕÊ– Á„ê◊à Ÿ„Ë¥ „ÙÃË ÕË Á∑§ ¡Ê∑§⁄U ‚Ëœ ªÊ°fl ◊¥ „ÑÊ ∑§⁄U •ı⁄U ‹_ ∑‘§ ’‹ ¬⁄U ªŒ‹ ∑§Ù ©∆Ê ‹Ê∞– ◊Ÿ ∑§⁄UÃÊ ‚È‚⁄UË ∑§Ë ≈UÊ°ª ÃÙ« Œ– ŒÈÑÙ Ÿ √ÿ¥Çÿ ÷Ë Á∑§ÿÊ Á∑§ ©‚∑§Ë ‹ÈªÊ߸ ÷ʪ∑§⁄U ŸÊ∑§ ∑§≈UÊ ªß¸ „Ò, πÍŸ ∑§Ê-‚Ê ÉÊÍ°≈U ¬Ë∑§⁄U ⁄U„ ªÿÊ– ªÍ¡⁄UÙ¥ Ÿ ¡’ ‚ÈŸÊ, ÃÙ ∑§„Ê - “•⁄U ’ÈÁ…ÿÊ ∑‘§ Á‹∞ πÍŸπ⁄UÊ’Ê ∑§⁄UÊ∞ªÊ! •ı⁄U •÷Ë Ã⁄UÊ ©‚Ÿ π⁄Uø „Ë ÄUÿÊ ∑§⁄UÊÿÊ „Ò? ŒÙ ¡ÍŸ ⁄UÙ≈UË πÊ ªß¸ „Ò, ÃȤÊ ÷Ë ÃÙ Á≈UP§«$ πÁ‹Ê∑§⁄U „Ë ªß¸!” ◊ıŸË ∑§Ê R§Ùœ ÷«∑∏§ ªÿÊ– ÉÊÙ≈UÿÊ ∑§Ê Áª⁄Uʸ¡ ‚ÈŸÊ ªÿÊ ÕÊ– Á¡‚ flQ§ ªŒ‹¬„°ÈøË, ¬≈U‹ ’Ò∆Ê ÕÊ– ÁŸ„Ê‹ Ÿ ∑§„Ê ÕÊ - “π’⁄UŒÊ⁄U! ÷ËÃ⁄U ¬Ê°fl Ÿ œÁ⁄UÿÙ!” “ÄUÿÙ¥ ‹ı≈U •Ê߸ „Ò, ’„Í?” ¬≈U‹ øı¥∑§Ê ÕÊ– ’Ù‹Ê- “•’ ÄUÿÊ ‹Ÿ •Ê߸ „Ò?” ªŒ‹ ’Ò∆ ªß¸– ∑§„Ê - “¡’ ¿Ù≈UË ÕË, Ã÷Ë ◊⁄UÊ Œfl⁄U ‹_ ’Ê°œ ◊⁄U π‚◊ ∑‘§ ‚ÊÕ •ÊÿÊ ÕÊ– ß‚Ë ∑‘§ „ÊÕ ŒπÃË ⁄U„ ªß¸ ÕË ◊Ò¥ ÃÙ– ‚ÙøÊ ÕÊ ◊⁄UŒ „Ò, ß‚∑§Ë ¿ûÊ⁄U-¿ÊÿÊ ◊¥ ¡Ë ‹°ÍªË– ’ÃÊ•Ù, ¬≈U‹, fl„ „Ë ¡’ ◊⁄U •ÊŒ◊Ë ∑‘§ ◊⁄UŸ ∑‘§ ’ÊŒ ◊ȤÊ Ÿ ⁄Uπ ‚∑§Ê, ÃÙ ÄUÿÊ ∑§⁄UÃË? •⁄U, ◊Ò¥ Ÿ ⁄U„Ë, Ã٠ߟ‚ ÄUÿÊ „È•Ê? ŒÙ ÁŒŸ ◊¥ ∑§Ê∑§Ê ©∆ ªÿÊ Ÿ? ߟ∑‘§ ‚„Ê⁄U ◊Ò¥ ⁄U„ÃË ÃÙ ÄUÿÊ „ÙÃÊ?” ¬≈U‹ Ÿ ∑§„Ê- “¬⁄U ÃÍŸ ’≈UÊ-’≈UË ∑§Ë ©◊⁄U Ÿ ŒπË ’„Í–” “∆Ë∑§ „Ò”, ªŒ‹ Ÿ ∑§„Ê - “©◊⁄U ŒπÃË Á∑§ ßí¡Ã, ÿ„ ∑§„Ù– ◊⁄UË Œfl⁄U ‚ ⁄UÊ⁄U ÕË, πÃ◊ „Ù ªß¸– ÿ ’≈UÊ „Ò, ◊ÒŸ ∑§Ù߸ Á’⁄UÊŒ⁄UË ∑‘§ Ÿ◊ ∑‘§ ’Ê„⁄U ∑§Ë ’Êà ∑§Ë „Ù ÃÙ ⁄UÙ∑§∑§⁄U ◊È¤Ê ¬⁄U ŒÊflÊ ∑§⁄UÙ– ¬¥øÊÿà ◊¥ ¡flÊ’ Œ°ÍªË– ‹Á∑§Ÿ ’≈UÙ¥ Ÿ Á’⁄UÊŒ⁄UË ∑‘§ ◊°È„ ¬⁄U ÕÍ∑§Ê, Ã’ ÃÈ◊ ‚’ ∑§„Ê° Õ?” “‚Ù ∑§’?” - ¬≈U‹ Ÿ •Êpÿ¸ ‚ ¬Í¿Ê– “¬≈U‹ Ÿ ∑§„¥ª ÃÙ ∑§ıŸ ∑§„ªÊ? ¬ëøË‚ •ÊŒ◊Ë Áπ‹Ê∑§⁄U ‹È≈UÊ ÁŒÿÊ ◊⁄U ◊⁄UŒ ∑‘§ ∑§Ê⁄U¡ ◊¥!” “¬⁄U ¬ª‹Ë, ÿ„ ÃÙ ‚⁄U∑§Ê⁄U ∑§Ê ∑§ÊŸÍŸ ÕÊ–” “∑§ÊŸÍŸ ÕÊ!” - ªŒ‹ „°‚Ë - “‚Ê⁄U ¡ª ◊¥ ∑§ÊŸÍŸ ø‹ ⁄U„Ê „Ò, ¬≈U‹? ÁŒŸ Œ„Ê« ÷Ò¥‚ πÙ‹∑§⁄U ‹Ê߸ ¡ÊÃË „Ò¥– ◊⁄U „Ë ◊⁄UŒ ¬⁄U ∑§ÊŸÍŸ ÕÊ? ÿÙ¥ Ÿ ∑§„Ùª, ’≈UÙ¥ Ÿ ‚ÙøÊ, ŒÍ‚⁄UÊ •’ ÄUÿÊ œ⁄UÊ „Ò, ÄUÿÙ¥ ¬Ò‚Ê Á’ªÊ«Ã „Ù? ∑§Êÿ⁄U ∑§„Ë¥ ∑‘§?” ÁŸ„Ê‹ ª⁄U¡Ê - “∑§Êÿ⁄U! „◊ ∑§Êÿ⁄U? ÃÍ Á‚¥œŸË?” “„Ê° ◊Ò¥ Á‚¥œŸË!” ...ª∏Œ‹Ã«¬Ë - “’Ù‹ ÃȤÊ◊¥ „Ò Á„ê◊Ã?” “’Ù‹!” - “fl„ ÷Ë ÁøÑÊÿÊ–” “¡Ê, Á’⁄UÊŒ⁄UË ∑§Ê⁄U¡ ◊¥ ãÿÙÃÊ Œ ∑§Ê∑§Ê ∑‘§–” - ªŒ‹ Ÿ ∑§„Ê– ÁŸ„Ê‹ ‚∑§¬∑§Ê ªÿÊ– ’Ù‹Ê - “¬È‹‚ ...” ª∏Œ‹ Ÿ ‚ËŸÊ ∆Ù¥∑§∑§⁄U ∑§„Ê - “’‚?” “‹ÈªÊ߸ ’∑§ÃË „Ò!” - ¬≈U‹ Ÿ ∑§„Ê - “ªÙ‹Ë ø‹ªË, ÃÙ?” ªŒ‹ Ÿ ∑§„Ê - “œ⁄U◊-œÈ⁄U¥œ⁄UÙ¥ Ÿ ÃÙ «Í’Ù „Ë ŒË– ‚Ê⁄UË ªÈ¡⁄UÊà ∑§Ë «Í’ ªß¸, ◊ʜٖ •’ Á∑§‚Ë ∑§Ê •Ê‚⁄UÊ Ÿ„Ë¥– ∑§Êÿ⁄U-„Ë-∑§Êÿ⁄U ’‚ „Ò¥–” Á»§⁄U •øÊŸ∑§ ∑§„Ê - “◊Ò¥ ∑§M§° ¬⁄U’¥œ?” “ÃÍ?” - ÁŸ„Ê‹ Ÿ ∑§„Ê– ¡ŸflÁ⁄U wÆvz 19

dfl¢Áà / 㨄=Ou “„Ê°, ◊Ò¥!” ...•ı⁄U ©‚∑§Ë •Ê°πÙ¥ ◊¥ ¬ÊŸË ÷⁄U •ÊÿÊ– ∑§„Ê - “fl„ ◊⁄UÃ ’πà ◊⁄UÊ ŸÊ◊ ‹ÃÊ ªÿÊ „Ò Ÿ, ÃÙ ©‚∑§Ê ¬⁄U’¥œ ◊Ò¥ „Ë ∑§M§°ªË–” ◊ıŸË •Êpÿ¸ ◊¥ ÕÊ– Áª⁄Uʸ¡ Ÿ ’ÃÊÿÊ ÕÊ Á∑§ ∑§Ê⁄U¡ ∑§Ê ¡Ù⁄UŒÊ⁄U ߥáÊ◊ „Ò– ªŒ‹ Ÿ Œ⁄UÙªÊ ∑§Ù Á⁄UEà ŒË „Ò– fl„ ßœ⁄U •Ê∞ªÊ „Ë Ÿ„Ë¥– ªŒ‹’«Ê ߥáÊ◊ ∑§⁄U ⁄U„Ë „Ò– ‹Ùª ∑§„Ã „Ò, ©‚ •¬Ÿ ◊⁄UŒ ∑§Ê ßÃŸÊ ª◊ Ÿ„Ë¥ „È•Ê ÕÊ, Á¡ÃŸÊ •’ ‹ªÃÊ „Ò– Áª¸¸⁄UÊ¡ ÃÙ ø‹Ê ªÿÊ ÕÊ, ¬⁄U ◊ıŸË ◊¥ Áfl· ÷⁄U ªÿÊ ÕÊ– ©‚Ÿ ©∆Ã „È∞ ∑§„Ê - “ÃÙ ªŒ‹! Ã⁄UË ÷Ë ◊Ÿ ∑§Ë „ÙŸ Œ°Í, ‚Ù ªÙ‹Ê ∑§Ê ◊ıŸË Ÿ„Ë¥– Œ⁄UÙªÊ ∑§Ê ◊°È„ ’¥Œ ∑§⁄U Œ, ¬⁄U ©‚‚ ÷Ë ™§¬⁄U ∞∑§ Œ⁄U’Ê⁄U „Ò– ◊Ò¥ ∑§S’ ◊¥ ’« Œ⁄UÙªÊ ‚ Á‡Ê∑§Êÿà ∑§M§°ªÊ–” ∑§Ê⁄U¡ „Ù ⁄U„Ê ÕÊ– ¬Ê°Ã ’Ò∆ÃË¥, ¡Ë◊ÃË¥, ©∆ ¡ÊÃË¥ •ı⁄U ∑§…Êfl ‚ ¬È∞ ©Ã⁄UÃ– ’Ê„⁄U ◊⁄UŒ ߥáÊ◊ ∑§⁄U ⁄U„ Õ, Áπ‹Ê ⁄U„ Õ– ÁŸ„Ê‹ •ı⁄U Ÿ⁄UÊÿŸ Ÿ ‹«Ê߸ ◊¥ ◊„°ªÊ ŸÊ¡ ’ø∑§⁄U ¡Ù ÉÊ«Ê¥ ◊¥ ŸÙ≈UÙ¥ ∑§Ë øÊ°ŒË ’ŸÊ∑§⁄U «Ê‹Ë ÕË, fl„ ÁŸ∑§‹Ë •ı⁄U ’ı„⁄U ∑§Ê ∑§¡¸ ø…Ê– ¬⁄U «Ê°ª ◊¥ ‹ÙªÙ¥ Ÿ ∑§„Ê - “ªŒ‹ ∑§Ê „Ë ’ÍÃÊ ÕÊ– ’≈U ÃÙ „Ê⁄U ’Ò∆ Õ– ∑§ÊŸÍŸ ÄUÿÊ Á’⁄UÊŒ⁄UË ‚ ™§¬⁄U „Ò?” ªŒ‹ Õ∑§ ªß¸ ÕË– •ı⁄UÃÙ¥ ◊¥ ’Ò∆Ë ÕË– •øÊŸ∑§ mÊ⁄U ◊¥ ‚ Á‚¬Ê„Ë-‚Ê ŒËπÊ– ’Ê„⁄U •Ê ªß¸– ÁŸ„Ê‹ Á‚⁄U ¤ÊÈ∑§Ê∞ π«Ê ÕÊ– “ÄUÿÊ ’Êà „Ò, ŒËflÊŸ¡Ë?” - ªŒ‹ Ÿ ’…∑∏§⁄U ¬Í¿Ê– SòÊË ∑§Ê ’…∑∏§⁄U ¬Í¿ŸÊ Œπ ŒËflÊŸ ‚∑§¬∑§Ê ªÿÊ– ÁŸ„Ê‹ Ÿ ∑§„Ê - “∑§„Ã „Ò¥ ∑§Ê⁄U¡ ⁄UÙ∑§ ŒÙ–” “‚Ù, ∑Ò§‚?” - ªŒ‹ øı¥∑§Ë– “Œ⁄UÙªÊ¡Ë Ÿ ∑§„Ê „Ò–” ŒËflÊŸ¡Ë Ÿ Ÿ◊˝ ©ûÊ⁄U ÁŒÿÊ– “ÄUÿÙ¥? ©Ÿ‚ ¬Í¿∑§⁄U „Ë ÃÙ Á∑§ÿÊ ¡Ê ⁄U„Ê „Ò–” ©‚∑§Ê S¬C ‚¥∑‘§Ã ÕÊ Á∑§ Á⁄UEà ŒË ¡Ê øÈ∑§Ë „Ò– ŒËflÊŸ Ÿ ∑§„Ê - “¡ÊŸÃÊ „°Í, Œ⁄UÙªÊ¡Ë ÃÙ ◊‹-◊È‹Ê∑§Êà ◊ÊŸÃ „Ò¥, ¬⁄U Á∑§‚Ë Ÿ ’« Œ⁄UÙªÊ¡Ë ∑‘§ ¬Ê‚ Á‡Ê∑§Êÿà ¬„°ÈøÊ߸ „Ò, Œ⁄UÙªÊ¡Ë ∑§Ù •ÊŸÊ „Ë ¬«ª∏Ê– ß‚Ë ‚ ©ã„Ù¥Ÿ ∑§„‹Ê ÷¡Ê „Ò Á∑§ ÷Ë« ¿Ê°≈U ŒÙ– flŸÊ¸ ∑§ÊŸÍŸË ∑§Ê⁄U¸flÊ߸ ∑§⁄UŸË ¬«ª∏Ë–” ˇÊáÊ÷⁄U ªŒ‹ Ÿ ‚ÙøÊ– ∑§ıŸ „ÙªÊ fl„? ‚◊¤Ê Ÿ„Ë¥ ‚∑§Ë– ’Ù‹Ë - “Œ⁄UÙªÊ¡Ë Ÿ ¬„‹ Ÿ„Ë¥ ‚ÙøÊ ÿ„ ‚’? •’ Á’⁄UÊŒ⁄UË ∑§Ù ©∆Ê Œ¥? ŒËflÊŸ¡Ë, ÃÈ◊ ÷Ë ’Ò∆∑§⁄U ¬ûÊ‹ ¬⁄UÙ‚flÊ ‹Ù– „ÙªË ‚Ù ŒπË ¡Ê∞ªË– „◊ π’⁄U ÷¡ Œ¥ª, Œ⁄UÙªÊ •ÊÃ „Ë ÄUÿÙ¥ „Ò¥? fl ÃÙ ⁄UÊ¡Ê „Ò–” ŒËflÊŸ¡Ë Ÿ ∑§„Ê - “‚⁄U∑§Ê⁄UË Ÿı∑§⁄UË „Ò– ø‹Ë ¡Ê∞ªË? •ÊŸÊ „Ë „ÙªÊ ©ã„¥–” “ÃÙ •ÊŸ ŒÙ!” - ªŒ‹ Ÿ øÈ÷Ã Sfl⁄U ‚ ∑§„Ê - “‚’ Áª⁄UçUÃÊ⁄U ∑§⁄U Á‹∞ ¡Ê∞°ª– ‚◊¤ÊË! ⁄UÊ¡ ‚ ≈UP§⁄U ‹Ÿ ∑§Ë ∑§ÙÁ‡Ê‡Ê Ÿ ∑§⁄UÙ–” “•⁄U ÃÙ ÄUÿÊ ⁄UÊ¡ Á’⁄UÊŒ⁄UË ‚ ™§¬⁄U „Ò?” - ªŒ‹ Ÿ Ã◊∑§∑§⁄U ∑§„Ê - “⁄UUÊ¡ ∑‘§ ¬Ë‚ ÃÙ •Ê¡ Ã∑§ Á¬‚ „Ò¥, ¬⁄U ⁄UÊ¡ ∑‘§ Á‹∞ œ◊¸ Ÿ„Ë¥ ¿Ù« Œ¥ª, ÃÈ◊ ‚ÈŸ ‹Ù! ÃÈ◊ œ⁄U◊ ¿ËŸ ‹Ù, ÃÙ „◊¥ ¡ËŸÊ „⁄UÊ◊ „Ò–” ªŒ‹ ∑‘§ ¬Ê°fl ∑‘§ œ◊Ê∑‘§ ‚ œ⁄UÃË ø‹ ªß¸– ÃËŸ ¬Ê°Ã •ı⁄U ©∆ ªß¸, •¥ÁÃ◊ ¬Ê°Ã ÕË– ÁŸ„Ê‹ Ÿ •°œ⁄U ◊¥ Œπ∑§⁄U ∑§„Ê - “Ÿ⁄UÊÿŸ, ¡ÀŒË ∑§⁄U– ∞∑§ ¬Ê°Ã ’øË „Ò Ÿ?” ªŒ‹ Ÿ ¿å¬⁄U ∑§Ë ¿ÊÿÊ ◊¥ ‚ ∑§„Ê - “ÁŸ„Ê‹!” ÁŸ„Ê‹ ªÿÊ– “«⁄UÃÊ „Ò?” - ªŒ‹ Ÿ ¬Í¿Ê– ‚Íπ „Ù∆Ù¥ ¬⁄U ¡Ë÷ »‘§⁄U∑§⁄U ©‚Ÿ ∑§„Ê - “Ÿ„Ë¥!” “◊⁄UË ∑§Ùπ ∑§Ë ‹Ê¡ ∑§⁄UŸË „ÙªË ÃȤÊ–” - ªŒ‹ Ÿ ∑§„Ê - “Ã⁄U ∑§Ê∑§Ê Ÿ ÃȤÊ∑§Ù ’≈UÊ ‚◊¤Ê∑§⁄U •¬ŸÊ ŒÍ‚⁄UÊ éÿÊ„ ŸÊ◊¥¡Í⁄U ∑§⁄U ÁŒÿÊ ÕÊ– ÿÊŒ ⁄UπŸÊ,©‚∑‘§ •ı⁄U ∑§Ù߸ Ÿ„Ë¥–” ÁŸ„Ê‹ Ÿ Á‚⁄U ¤ÊÈ∑§Ê Á‹ÿÊ– ÷ÊªÊ „È•Ê ∞∑§ ‹«∑∏§Ê •ÊÿÊ– “ŒÊŒË!” fl„ ÁøÑÊÿÊ– “ÄUÿÊ „Ò ⁄U?” - ªŒ‹ Ÿ ‚‡Ê¥∑§ „Ù∑§⁄U ŒπÊ– “¬ÈÁ‹‚ „ÁÕÿÊ⁄U ’¥Œ „Ù∑§⁄U •Ê ⁄U„Ë „Ò–” ÁŸ„Ê‹ Ÿ ªŒ‹ ∑§Ë •Ù⁄U ⁄U„Sÿ÷⁄UË ŒÎÁC ‚ ŒπÊ– ªŒ‹ Ÿ ∑§„Ê - “¬Ê°Ã ©∆Ÿ ◊¥ íÿÊŒÊ Œ⁄U Ÿ„Ë¥ „Ò–” “‹Á∑§Ÿ fl ∑§’ ◊ÊŸ¥ª?” “©ã„¥ ⁄UÙ∑§ŸÊ „٪ʖ” “©Ÿ∑‘§ ¬Ê‚ ’¥ŒÍ∑‘§¥ „Ò¥–” “’¥ŒÍ∑‘§¥ „◊Ê⁄U ¬Ê‚ ÷Ë „Ò¥, ÁŸ„Ê‹!” - ªŒ‹ Ÿ ∑§„Ê - “«Ê°ª ◊¥ ’¥ŒÍ∑§Ù¥ ∑§Ë ÄUÿÊ ∑§◊Ë?” “¬⁄U „◊ Á»§⁄U πÊ∞°ª ÄUÿÊ!” “¡Ù ÷ªflÊŸ ŒªÊ–” ¡ŸflÁ⁄U wÆvz 20

dfl¢Áà / 㨄=Ou ’Ê„⁄U ¬ÈÁ‹‚ ∑§Ë ªÊ«Ë∑∏§Ê ÷Ù¥¬Í ’¡Ê– ÁŸ„Ê‹ •Êª ’…Ê– Œ⁄UÙªÊ Ÿ ©Ã⁄U∑§⁄U ∑§„Ê - “ÿ„Ê° ŒÊflà „Ù ⁄U„Ë „Ò?” ÁŸ„Ê‹ ÷ı¥ø∑§ ⁄U„ ªÿÊ– Á¡‚ •ÊŒ◊Ë Ÿ Á⁄UEà ‹Ë ÕË, •’ fl„ ¬„øÊŸ ÷Ë Ÿ„Ë¥ ⁄U„Ê ÕÊ– “„Ê°– „Ù ⁄U„Ë „Ò?” - ©‚Ÿ ∑˝È§h Sfl⁄U ◊¥ ∑§„Ê– “¬ëøË‚ •ÊŒ◊Ë ‚ ™§¬⁄U „Ò?” “ÁªŸ∑§⁄U „◊ Ÿ„Ë¥ Áπ‹ÊÃ, Œ⁄U٪ʡË!” “◊ª⁄U ÃÈ◊ ∑§ÊŸÍŸ ÃÙ Ÿ„Ë¥ ÃÙ« ‚∑§Ã–” “⁄UÊ¡ ∑§Ê ∑§ÊŸÍŸ ∑§‹ ∑§Ê „Ò, ◊ª⁄U Á’⁄UÊŒ⁄UË ∑§Ê ∑§ÊŸÍŸ ‚ŒÊ ∑§Ê „Ò, „◊¥ ⁄UÊ¡ Ÿ„Ë¥ ‹ŸÊ „Ò, Á’⁄UÊŒ⁄UË ‚ ∑§Ê◊ „Ò–” “ÃÙ ◊Ò¥ Áª⁄UçUÃÊ⁄U ∑§M§°ªÊ!” ªŒ‹ Ÿ ¬È∑§Ê⁄UÊ - “ÁŸ„Ê‹–” ÁŸ„Ê‹ ÷ËÃ⁄U ªÿÊ– ªŒ‹ Ÿ ∑§„Ê - “¬¥ªÃ „ÙŸ Ã∑§ ßã„¥ ⁄UÙ∑§ŸÊ „Ë „ÙªÊ!” “Á»§⁄U!” “Á»§⁄U ‚’∑§Ù ¬Ë¿ ‚ ÁŸ∑§Ê‹ Œ¥ª– •ª⁄U ∑§Ù߸ ¬∑§«Ê ªÿÊ, ÃÙ Á’⁄UÊŒ⁄UË ÄUÿÊ ∑§„ªË?” “¬⁄U ÿ flÒ‚ Ÿ M§∑‘§¥ª– ªÙ‹Ë ø‹Ê∞°ª–” “ÃÍ Ÿ «⁄U– ¿Ã ¬⁄U Ÿ⁄UÊÿŸ øÊ⁄U •ÊŒÁ◊ÿÙ¥ ∑‘§ ‚ÊÕ ’¥ŒÍ∑‘§¥ Á‹∞ ’Ò∆Ê „Ò–” ÁŸ„Ê‹ ∑§Ê°¬ ©∆Ê– ©‚Ÿ ÉÊ’⁄UÊ∞ „È∞ Sfl⁄U ‚ ‚◊¤ÊŸ ∑§Ë ∑§ÙÁ‡Ê‡Ê ∑§Ë - “„◊Ê⁄UË ≈U٬ˌÊ⁄U „Ò¥, ©Ÿ∑§Ë ⁄UÒ»§‹ „Ò¥–” “∑§È¿ ÷Ë „Ù, ¬¥ªÃ ©Ã⁄U ¡Ê∞ªË–” “•ı⁄U Á»§⁄U!” “ÃÈ◊ ‚’ ÷ʪŸÊ–” „∆Êà‹Ê‹≈UŸ ’È¤Ê ªß¸– œÊ°ÿ-œÊ°ÿ ∑§Ë •ÊflÊ¡ •Ê߸– ªÙÁ‹ÿÊ° •¥œ∑§Ê⁄U ◊¥ ø‹Ÿ ‹ªË¥– ªŒ‹ Ÿ ÁøÑÊ∑§⁄U ∑§„Ê - “‚ıª¥œ „Ò, πÊ∑§⁄U ©∆ŸÊ–” ¬⁄U ‚’∑§Ù ¡ÀŒË ∑§Ë Á»§∑§⁄U ÕË– ’Ê„⁄U œÊ°ÿ-œÊ°ÿ „Ù ⁄U„Ë ÕË– ∑§Ù߸ ÁøÑÊ∑§⁄U Áª⁄UÊ– ¬Ê°Ã ¬Ë¿ ‚ ÁŸ∑§‹Ÿ ‹ªË– ¡’ ‚’ ø‹ ª∞, ªŒ‹ ™§¬⁄U ø…Ë– ÁŸ„Ê‹ ‚ ∑§„Ê - “’≈UÊ!” ©‚∑‘§ Sfl⁄U ∑§Ë •π¥« ◊◊ÃÊ ‚ÈŸ∑§⁄U ÁŸ„Ê‹ ∑‘§ ⁄UÙ¥ª≈U ©‚ „‹ø‹ ◊¥ ÷Ë π« „Ù ª∞– ß‚‚ ¬„‹ Á∑§ fl„ ©ûÊ⁄U Œ, ªŒ‹ Ÿ ∑§„Ê - “ÃȤÊ ◊⁄UË ∑§Ùπ ∑§Ë ‚ıª¥œ „Ò– Ÿ⁄UÊÿŸ ∑§Ù •ı⁄U ’„Í-’ëøÙ¥ ∑§Ù ‹∑§⁄U ÁŸ∑§‹ ¡Ù ¬Ë¿ ‚–” “•ı⁄U ÃÍ?” “◊⁄UË Á»§∑§⁄U ¿Ù«! ◊Ò¥ Œπ ⁄U„Ë „°Í, Ã⁄UÊ ∑§Ê∑§Ê ◊ȤÊ ’È‹Ê ⁄U„Ê „Ò–” ÁŸ„Ê‹ Ÿ ’„‚ Ÿ„Ë¥ ∑§Ë– ªŒ‹ Ÿ ∞∑§ ’¥ŒÍ∑§flÊ‹ ‚ ÷⁄UË ’¥ŒÍ∑§ ‹∑§⁄U ∑§„Ê - “ø‹ ¡Ê•Ù ‚’, ÁŸ∑§‹ ¡Ê•Ù–” ‚¥ÃÊŸ ∑‘§ ◊Ù„ ‚ ¡∑§« „È∞ ÿÈfl∑§Ù¥ ∑§Ù Áfl¬ÁûÊ Ÿ •¥œ∑§Ê⁄U ◊¥ Áfl‹ËŸ ∑§⁄U ÁŒÿÊ– ªŒ‹ Ÿ ÉÊÙ«Ê Œ’ÊÿÊ– ∑∏§Ù߸ ÁøÑÊ∑§⁄U Áª⁄UÊ– fl„ „°‚Ë– Áfl∑§⁄UÊ‹ „ÊSÿ ©‚ •¥œ∑§Ê⁄U ◊¥ ª°Í¡ ©∆Ê– Œ⁄UÙªÊ Ÿ ‚ÈŸÊ ÃÙ øı¥∑§Ê— •ı⁄UÃ! ◊⁄UŒ ∑§„Ê° ª∞! ©‚∑‘§ ∑§È¿ Á‚¬ÊÁ„ÿÙ¥ Ÿ ¬Ë¿ ‚ ÉÊ⁄UÊfl «Ê‹Ê •ı⁄U ™§¬⁄U ø…ª∏∞– ªÙ‹Ë ø‹Ê߸– ªŒ‹ ∑‘§ ¬≈U ◊¥ ‹ªË– ÿÈh ‚◊Ê# „Ù ªÿÊ ÕÊ– ªŒ‹ ⁄UQ§ ‚ ÷ËªË „È߸ ¬«Ë ÕË– ¬ÈÁ‹‚ ∑‘§ ¡flÊŸ ß∑§_ „Ù ª∞– Œ⁄UÙªÊ Ÿ ¬Í¿Ê - “ÿ„Ê° ÃÙ ∑§Ù߸ Ÿ„Ë¥?” “„È¡Í⁄U! - ∞∑§ Á‚¬Ê„Ë Ÿ ∑§„Ê - “ÿ„ •ı⁄Uà „Ò–” Œ⁄UÙªÊ •Êª ’…•ÊÿÊ– ©‚Ÿ ŒπÊ •ı⁄U ¬Í¿Ê - “ÃÍ ∑§ıŸ „Ò?” ªŒ‹ ◊ÈS∑§⁄UÊ߸ •ı⁄U œË⁄U ‚ ∑§„Ê - “∑§Ê⁄U¡ „Ù ªÿÊ, Œ⁄U٪ʡË! •ÊÃ◊Ê ∑§Ù ‚Ê¥Áà Á◊‹ ªß¸–” Œ⁄UÙªÊ Ÿ ¤ÊÑÊ∑§⁄U ∑§„Ê - “¬⁄U ÃÍ „Ò ∑§ıŸ?” ªŒ‹ Ÿ •ı⁄U ÷Ë ˇÊËáÊ Sfl⁄U ‚ ∑§„Ê - “¡Ù ∞∑§ ÁŒŸ •∑‘§‹Ê Ÿ ⁄U„ ‚∑§Ê, ©‚Ë ∑§Ë ... –” •ı⁄U Á‚⁄U ‹È…∑∏§ ªÿÊ– ©‚∑‘§ „Ù∆Ù¥ ¬⁄U ◊ÈS∑§⁄UÊ„≈U ∞‚Ë ÁŒπÊ߸ Œ ⁄U„Ë ÕË, ¡Ò‚ •’ ¬È⁄UÊŸ •¥œ∑§Ê⁄U ◊¥ ¡‹Ê∑§⁄U ‹Ê߸ „È߸ ...¬„‹ ∑§Ë ’ȤÊË ‹Ê‹≈UŸ– ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

21

dfl¢Áà / 㨄=Ou

‹ˇ◊ËŸÊ⁄UÊÿáÊ ‹Ê‹ ∑§ ŸÊ≈U∑§Ù¥ ◊¥ ª˝Ê◊øÃŸÊ - «UÊÚ. ¬Ë.∑§. ¡ÿ‹ˇ◊Ë SflÊâòÿÙûÊ⁄U Á„¢UŒË ŸÊ≈U∑§ ∑§Ê •ŸÈ‡ÊË‹Ÿ ∑§⁄UŸ ‚ •flªÃ „UÙÃÊ „ÒU Á∑§ ª˝Ê◊ËáÊ ¬Á⁄Ufl‡Ê ‚¢’¢œË ŸÊ≈K ⁄UøŸÊ∞° ÁªŸË øÈŸË „UË „Ò¥U– ¿U∆U ÃÕÊ ‚ÊÃfl¥ Œ‡Ê∑§ ∑§Ë •Áœ∑§Ê¢‡Ê ∑ΧÁÃÿÊ° SflÊâòÿ-¬Ífl¸ ∑§Ë ª˝Ê◊ËáÊ ‚◊SÿÊ•Ù¥ ∑§Ù „UË ¬˝◊Èπ M§¬ ‚ ÁŸŒ¸Á‡Êà ∑§⁄UÃË „Ò¥U, Á¡Ÿ◊¥ ¡◊Ë¥ŒÊ⁄UÙ¥ mÊ⁄UÊ Á∑§∞ ¡ÊŸ flÊ‹ •ÊÁÕ¸∑§ ‡ÊÙ·áÊ ∑§Ê ’Ë÷à‚ M§¬, „UÁ⁄U¡ŸÙ¥ ∑§ ∑ȧ•Ù¥ ‚ ¬ÊŸË ÷⁄UŸ ÃÕÊ ◊¢ÁŒ⁄U ◊¥ ¬˝fl‡Ê ∑§⁄UŸ ∑§Ë ‚◊SÿÊ, Á∑§‚ÊŸÙ¥ ◊¥ √ÿÊåà œÊÁ◊¸∑§ •¢œÁfl‡flÊ‚ •ı⁄U •ôÊÊŸÃÊ, ’Ê‹-ÁflflÊ„U, Œ„U¡¬˝ÃÊ •ÊÁŒ ‚Ê◊ÊÁ¡∑§ ∑ȧ⁄UËÁÃÿÙ¥ ∑§Ê ÁøòÊáÊ ÃÕÊ ª˝Ê◊ËáÊÙ¥ ∑§Ë •ÊÁÕ¸∑§, ‚Ê◊ÊÁ¡∑§ Œ‡ÊÊ ∑§Ù ‚ÈœÊ⁄UŸ ∑§ Á‹∞ ŸÊ≈U∑§∑§Ê⁄UÙ¥ mÊ⁄UÊ ÁŒ∞ ª∞ ‚ȤÊÊflÙ¥ ∑§Ê M§¬ ¬˝œÊŸ „ÒU– •Ê∆Ufl¥ Œ‡Ê∑§ ∑§Ë ∑ȧ¿U ŸÊ≈K ⁄UøŸÊ∞° ªÊ°flÙ¥ ◊¥ ©U÷⁄UÃË Ÿß¸ øßÊ, ¬È⁄UÊŸ ¡◊Ë¥ŒÊ⁄UÙ¥ ∑§ ’Œ‹Ã M§¬ ÃÕÊ ªÊ°flÙ¥ ◊¥ ’…U∏Ã Ÿª⁄UËÿ ¡ËflŸ ∑§ ¬˝÷Êfl ∑§Ù ¬˝π⁄UÃÊ ‚ √ÿ¢Á¡Ã ∑§⁄UÃË „ÒU¢– SflÊâòÿÙûÊ⁄U ª˝Ê◊ËáÊ ¬Á⁄Ufl‡Ê ∑§Ù •¬ŸË ∑ΧÁÃÿÙ¥ ◊¥ ÁøÁòÊà ∑§⁄UŸ flÊ‹ ŸÊ≈U∑§∑§Ê⁄U „Ò¥U - fl΢ŒÊflŸ‹Ê‹ fl◊ʸ, ‹ˇ◊ËŸÊ⁄UÊÿáÊ ‹Ê‹, ⁄UÊ◊flÃÊ⁄U øß, ⁄U◊‡Ê ◊„UÃÊ, ‚fl¸‡fl⁄UŒÿÊ‹ ‚Ä‚ŸÊ, „UÁ⁄U∑ΧcáÊ ¬˝◊Ë, ∑§◊‹∑§Ê¢Ã ¬Ê∆U∑§, ôÊÊŸŒfl •ÁÇŸ„UÙòÊË, ‡ÊË‹, ¡ªŒË‡Êø¢º˝ ◊ÊÕÈ⁄U, ŒÿÊŸÊÕ ¤ÊÊ, •¡ÿ ∑ȧ◊Ê⁄U, «UÊÚ. ‚È⁄U‡Êø¢º˝ ‡ÊÈÄ‹ •ÊÁŒ– SflÊâòÿÙûÊ⁄U Á„¢UŒË ŸÊ≈U∑§∑§Ê⁄UÙ¥ Ÿ •¬ŸË ⁄UøŸÊ•Ù¢ ◊¥ ª˝Ê◊ øÃŸÊ ∑§Ù ’πÍ’Ë ÁŒπ‹ÊŸ ∑§Ë øCÔUÊ ∑§Ë „ÒU– ©Uã„UÙ¥Ÿ ©U¬ÁˇÊà ÃÕÊ ª˝Ê◊ËáÊ ¬Á⁄Ufl‡Ê ∑§Ù •Á÷√ÿÁÄà ¬˝ŒÊŸ ∑§Ë „ÒU– ÷Ê⁄UÃËÿ ª˝Êêÿ ¡ËflŸ ∑§Ù ÃÕÊ ©U‚∑§Ë ‚¢¬Íáʸ ¡ËflŸ √ÿflSÕÊ ∑§Ù ‹ˇÿ ’ŸÊ∑§⁄U ßã„UÙ¥Ÿ ŸÊ≈U∑§Ù¥ ∑§Ë ‚ÎÁc≈U ∑§Ë „ÒU– ©Uã„UÙ¥Ÿ ‚Ê◊ÊÁ¡∑§ ߸◊ÊŸŒÊ⁄UË ∑§Ê ¬Á⁄Uøÿ ÁŒÿÊ „ÒU– ªÊ°flÙ¥ ◊¥ Áfll◊ÊŸ œ◊¸ ¬⁄¢U¬⁄UÊ•Ù¥, M§Á…∏UÿÙ¥ ÃÕÊ ∑§◊¸∑§Ê¢«UÙ¥ ∑§Ê πÈ‹∑§⁄U Áfl⁄UÙœ Á∑§ÿÊ „ÒU– •¢œÁfl‡flÊ‚Ù¥ ∑§Ë ©Uã„UÙ¥Ÿ πÍ’ ÁπÀ‹Ë ©U«∏UÊ߸ „ÒU– ¡ÊÁì˝ÕÊ ∑§Ê π¢«UŸ Á∑§ÿÊ „ÒU– ŸÊ⁄UË ∑§Ù ©UŸ∑§ •Áœ∑§Ê⁄UÙ¥ ‚ ôÊÊà ∑§⁄UÊÿÊ– ©UŸ∑§ ¬˝Áà ©UŒÊ⁄U ŒÎÁc≈U ⁄UπË „ÒU– ß‚Á‹∞ ©Uã„UÙ¥Ÿ ©U‚∑§Ë ’¢œŸ ◊ÈÁÄà ∑§Ë ∑§Ê◊ŸÊ ∑§Ë „ÒU– ߟ ŸÊ≈U∑§∑§Ê⁄UÙ¥ Ÿ ª˝Ê◊ËáÊ ¬Á⁄Ufl‡Ê ◊¥ »Ò§‹ ÷˝CÔUÊøÊ⁄U ÃÕÊ •ŸÊøÊ⁄U ∑§Ë ÷à‚¸ŸÊ ∑§Ë „ÒU– ÿ ŸÊ≈U∑§∑§Ê⁄U ◊ÊŸflÃÊflÊŒ ÃÕÊ ªÊ¢œËflÊŒ ∑§ ‚◊Õ¸∑§ „Ò¥U– SflÊâòÊÙûÊ⁄U Á„¢UŒË ŸÊ≈U∑§∑§Ê⁄UÙ¥ Ÿ ª˝Ê◊ËáÊ ¬Á⁄Ufl‡Ê ∑§Ë ‚◊SÿÊ•Ù¥ ÃÕÊ ÁSÕÁÃÿÙ¥ ∑§Ê •¬ŸË ∑ΧÁÃÿÙ¥ ◊¥ ÁøòÊáÊ ∑§⁄U ©UŸ◊¥ ¬Á⁄UfløŸ ‹ÊŸ ∑§Ë øCÔUÊ ∑§Ë „ÒU– ߟ◊¥ ¬˝◊Èπ „Ò¥U - fl΢ŒÊflŸ‹Ê‹ fl◊ʸ (ÁŸSÃÊ⁄U), ⁄UÊ◊flÊÃÊ⁄U øß (œ⁄UÃË ∑§Ë ◊„U∑§), ⁄U◊‡Ê ◊„UÃÊ (⁄UÙ≈UË •ı⁄U ’≈UË), ‚fl¸‡fl⁄UŒÿÊ‹ ‚Ä‚ŸÊ (’∑§⁄UË), „U⁄UË∑ΧcáÊ ¬˝◊Ë („U◊Ê⁄UÊ ªÊ°fl, Ÿß¸ ⁄UÊ„U), ∑§◊‹∑§Ê¢Ã ¬Ê∆U∑§ (•S¬Î‡ÿ), ôÊÊŸŒfl •ÁÇŸ„UÙòÊË (◊Ê≈UË ¡ÊªË ⁄U), ¡ªŒË‡Êø¢º˝ ◊ÊÕÈ⁄U (’¢ŒË)– ‹ˇ◊ËŸÊ⁄UÊÿáÊ ‹Ê‹ •¢œÊ ∑ȧ•Ê°, øÃÈ÷ȸ¡ ⁄UÊˇÊ‚, ∞∑§ ‚àÿ „UÁ⁄U‡ø¢º˝, ª¢ªÊ◊Ê≈UË, ‚¢S∑§Ê⁄U äfl¡ Áfl‡Ê· M§¬ ‚ ©UÀ‹πŸËÿ „Ò¥U– ÷Ê⁄UÃËÿ ª˝Ê◊ËáÊ ¡ËflŸ ∑§ •ÊœÊ⁄U ¬⁄U ‹ˇ◊Ë ŸÊ⁄UÊÿáÊ‹Ê‹ Ÿ ∑ȧ¿U ŸÊ≈U∑§Ù¥ ∑§Ê ‚ΡŸ Á∑§ÿÊ, Á¡Ÿ◊¥ ÷Ê⁄UÃËÿ ª˝Ê◊ËáÊ ‹ÙªÙ¥ ◊¥ ¬Ÿ¬Ÿ flÊ‹ •¢œÁfl‡flÊ‚, M§Á…∏UÿÊ°, ÁŸ⁄UʇÊÊ, ‚¢òÊÊ‚, ◊¡’ÍÁ⁄UÿÊ°, Áflfl‡ÊÃÊ∞° •ÊÁŒ ∑§Ë øøʸ „ÈU߸– ©Uã„UÙ¥Ÿ ªÊ°flÙ¥ ◊¥ Áfll◊ÊŸ ÁflÁflœ ‚◊SÿÊ•Ù¥ ∑§Ù •¬Ÿ ŸÊ≈U∑§Ù¥ ◊¥ ÁøÁòÊà Á∑§ÿÊ „ÒU– “•¢œÊ ∑ȧ•Ê¢” ©UŸ∑§Ê ‚fl¸¬˝Õ◊ ª˝Ê◊ËáÊ ¡ËflŸ ¬⁄U •ÊœÊÁ⁄Uà ŸÊ≈U∑§ „ÒU Á¡‚∑§Ê ⁄UøŸÊ∑§Ê‹ v~zz ÕÊ– ‹ˇ◊ËŸÊ⁄UÊÿáÊ ‹Ê‹ Ÿ ÷Ê⁄UÃËÿ ª˝Ê◊ËáÊ ¡ËflŸ ∑§Ê ¡ËÃÊ-¡ÊªÃÊ fláʸŸ •àÿ¢Ã ∑ȧ‡Ê‹ÃʬÍfl¸∑§ ß‚◊¥ ¬˝SÃÈà Á∑§ÿÊ „ÒU– ß‚ ŸÊ≈U∑§ ∑§Ë ‚Í∑§Ê ∞∑§ ÁŸS‚„UÊÿ ŸÊ⁄UË „ÒU ¡Ù ¬Áà ÷ªıÃË ∑§ „U⁄U ∞∑§ •àÿÊøÊ⁄U ∑§Ù ◊ıŸ „UÙ∑§⁄U ‚„UÃË ⁄U„UÃË „ÒU– •Ê◊ Ãı⁄U ¬⁄U ªÊ°fl ∑§ ÁŸêŸflªË¸ÿ ¬Á⁄UflÊ⁄UÙ¥ ◊¥ ¡Ù ∑ȧ¿U „UÙÃÊ „ÒU ©U‚Ë ∑§Ê •¢∑§Ÿ ÷ªıÃË, ‚Í∑§Ê •ı⁄U ‹Ê¿UË ∑§ ◊Êäÿ◊ ‚ Á∑§ÿÊ ªÿÊ „ÒU– ª˝Ê◊ËáÊ ¬Á⁄UflÊ⁄UÙ¥ ◊¥ ¬ÁÃ-¬àŸË ∑§Ê ‚¢’¢œ ŒÒÁ„U∑§ SÃ⁄U ¬⁄U •Áœ∑§ „UÙÃÊ „ÒU, ◊ÊŸÁ‚∑§ SÃ⁄U ¬⁄U •àÿÀ¬– ÷ªıÃË ∑§Ê •àÿÊøÊ⁄U ‚Í∑§Ê ¬⁄U ÁŸ⁄U¢Ã⁄U ø‹ÃÊ ⁄U„UÃÊ „ÒU– Á»§⁄U ÷Ë fl„U ß‚∑§Ê Áfl⁄UÙœ Ÿ„UË¥ ∑§⁄UÃË– ‚Í∑§Ê ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

22

dfl¢Áà / 㨄=Ou ÁflflÊ„U ∑§ ’„ÈUà ’ÊŒ Ã∑§ ÷Ë ’Ê¢¤Ê ⁄U„UÃË „ÒU ÃÙ ¬Áà v} fl·Ë¸ÿ ‹Ê¿UË ∑§Ù éÿÊ„U ∑§⁄U ‹ÃÊ „ÒU– ÿ„U ª˝Ê◊ËáÊ ¬Á⁄Ufl‡Ê ◊¥ •Ê◊ ’Êà „ÒU– ‚Í∑§Ê ∞∑§ SÕÊŸ ¬⁄U ∑§„UÃË „ÒU - ““•¢œÊ ∑ȧ•Ê° fl„UË „ÒU Á¡‚∑§ ‚¢ª ◊Ò¥ éÿÊ„UË ªß¸ „Í°U-Á¡‚◊¥ ∞∑§ ’Ê⁄U ◊Ò¥ Áª⁄UË Á»§⁄U Ÿ ©U’⁄UË– Ÿ ∑§Ù߸ ◊ȤÊ ÁŸ∑§Ê‹ ¬ÊÿÊ, Ÿ ◊Ò¥ πÈŒ ÁŸ∑§‹ ‚∑§Ë •ı⁄U Ÿ ∑§÷Ë ÁŸ∑§‹ „UË ¬Ê©°UªË–”” ß‚ ¬˝∑§Ê⁄U ß‚ ŸÊ≈U∑§ ◊¥ ¬ÈL§· ∑§Ë ¬L§·àfl ∑§∆UÙ⁄UÃÊ ∑§Ê ÁøòÊáÊ „ÒU– Áfl‡fl ∑§Ë ŸÊÁ⁄UÿÊ° ÃÕÊ ÷Ê⁄Uà ∑§Ë Á‡ÊÁˇÊà ŸÊÁ⁄UÿÊ° ¡’ ŸÊ⁄UË ◊ÈÁÄà •Ê¢ŒÙ‹Ÿ ∑§Ù ‚»§‹ ’ŸÊŸ ∑§Ë ÁŒ‡ÊÊ ◊¥ ¬˝ÿàŸ‡ÊË‹ „Ò¥U Ã’ ÷Ê⁄UÃËÿ ª˝Ê◊ËáÊ ¬Á⁄Ufl‡Ê ∑§Ë ŸÊÁ⁄UÿÊ° ¬Áà ¬⁄U◊‡fl⁄U ∑§ Á‚hʢà ∑§Ù ◊ÊŸÃ „ÈU∞ ¬ÈL§· ∑§ „U⁄U •àÿÊøÊ⁄U ∑§Ù ¤Ê‹Ÿ ∑§ Á‹∞ Áflfl‡Ê ÕË¥– SflâòÊÃÊ ¬˝ÊÁåà ∑§ ¬‡øÊà ÷Ë ª˝Ê◊ËáÊ ŸÊÁ⁄UÿÙ¥ ∑§Ë ÁSÕÁà ◊¥ πÊ‚ ¬Á⁄UfløŸ Ÿ„UË¥ •ÊÿÊ– “‚¢S∑§Ê⁄U äfl¡” ∞‚Ê ŸÊ≈U∑§ „ÒU Á¡‚◊¢ •¢œ Áfl‡flÊ‚ •ı⁄U ©U‚‚ ©U¬¡Ë ¡«∏UÃÊ ∑§Ù ’ÊπÍ’Ë ¬˝SÃÈà Á∑§ÿÊ ªÿÊ „ÒU– √ÿÁÄà ¡’ Ã∑§ •ôÊÊŸÃÊ ◊¥ ÷≈U∑§ÃÊ ⁄U„UÃÊ „ÒU Ã’ Ã∑§ fl„U œ◊¸, ⁄UÊ¡ŸËÁà •ÊÁŒ ∑§ß¸ ’¢œŸÙ¥ ◊¥ ¡∑§«∏UÊ ⁄U„UÃÊ „ÒU ‹Á∑§Ÿ ¡Ò‚ „UË ©U‚◊¥ ◊ÈÁÄà ∑§Ë ¿U≈U¬≈UÊ„U≈U ¡ã◊ ‹ÃË „ÒU fl„U •¬ŸÊ •ÁSÃàfl ‚◊¤ÊŸ ‹ªÃÊ „ÒU– ß‚ ŸÊ≈U∑§ ∑§Ê ∞∑§ ¬ÊòÊ ∑§„UÃÊ „ÒU- ““∑§fl‹ ª⁄UË’ „UË ‹«∏U ‚∑§ÃÊ „ÒU ÄÿÙ¥Á∑§ •¬ŸË ªÈ‹Ê◊Ë, ª⁄UË’Ë ∑§ •‹ÊflÊ ©U‚ ∑ȧ¿U •ı⁄U πÙŸ ∑§Ù Ÿ„UË¥ „ÒU, ¬ÊŸ ∑§ Á‹∞ ‚’ ∑ȧ¿U „ÒU ©U‚–”” ª˝Ê◊ËáÊÙ¥ Ÿ Sflÿ¢ ∑§Ù, •¬Ÿ ªÊ°fl ∑§Ù, •¬ŸË •Ê¡ÊŒË ∑§Ù ¬„U‹Ë ’Ê⁄U ¬„UøÊŸ ∑§⁄U ∞∑§ ¤Ê¢«U ∑§ ŸËø ∞∑§òÊ „UÙ∑§⁄U ¡ËflŸ ◊ÍÀÿÙ¥ ∑§ ¬˝Áà •ÊSÕÊ √ÿÄà ∑§Ë– ◊ÍÀÿ„UËŸÃÊ ‚ ◊ÍÀÿ øÃŸÊ Ã∑§ ∑§Ë ÿÊòÊÊ ∑§⁄UŸ ∑§ ©Ug‡ÿ ‚ „UË “‚¢S∑§Ê⁄U äfl¡” ŸÊ≈U∑§ ∑§Ë ⁄UøŸÊ „ÈU߸– ¡’ √ÿÁÄà ◊¥ ◊ÍÀÿøÃŸÊ ∑§Ê ’Ùœ „UÙÃÊ „ÒU Ã’ fl„U Á∑§‚Ë ÷Ë ¬Á⁄UÁSÕÁà ∑§Ê ‚Ê„U‚ ¬Ífl¸∑§ ‚Ê◊ŸÊ ∑§⁄U ‚∑§ÃÊ „ÒU– ©U‚ ªÊ°fl ∑§ ÁŸflÊ‚Ë Á¡‚ ⁄UÊ¡Ê ∆UÊ∑ȧ⁄U ∑§ ÷ÿ ‚ ¬≈U ◊¥ ÷Íπ •ı⁄U ¬Ë∆U ¬⁄U ∑§Ù«∏U ∑§ Œ¢‡Ê ∑§Ù ‚„U ‹Ã Õ, ∑§Ê‹∑˝§◊ ◊¥ ©Uã„UË¥ ◊¥ ‚ ∞∑§ ÿÈfl∑§ ⁄UÊ¡Ê ‚ ∑§„UÃÊ „ÒU - ““„U◊ „UË Ÿ ÃÈê„¥U ÿ„UÊ° ¬˝ÁÃÁc∆Uà Á∑§ÿÊ– ÿ„UË fl„U ÷ÍÁ◊ ÕË ¡„UÊ° •Ê∑§⁄U ÃÍŸ •¬Ÿ ⁄UÊ¡◊„U‹ ∑§Ê SflåŸ ŒπÊ– ¬⁄UâòÊÃÊ Ã’ Ã∑§ ’ŸË ⁄U„UÃË „ÒU ¡’ ¡ŸÃÊ ∑§ ’Ëø ÿ„U ÷˝◊ flø◊ÊŸ ⁄U„UÃÊ „ÒU Á∑§ •Áœ∑§Ê⁄U ⁄UÊ¡Ê ∑§ Á„US‚ ∑§Ë øË¡ „ÒU •ı⁄U ¡ŸÃÊ ∑§Ã¸√ÿ ¬Ê‹Ÿ ∑§ Á‹∞ ¡ã◊ ‹ÃË „ÒU– ‹Á∑§Ÿ Á¡‚ ÁŒŸ ÿ„U ÷˝◊ ≈ÍU≈UÃÊ „ÒU ©U‚Ë ÁŒŸ Áfl⁄UÙœ ∑§Ê ¤Ê¢«UÊ ‹„U⁄UÊŸ ‹ªÃÊ „ÒU, •ı⁄U ¡ŸÃÊ SflâòÊ „UÙ ¡ÊÃË „ÒU, ‚◊Ê¡ ∑§ ∞‚ „UË ¬Á⁄Ufl‡Ê ∑§Ù “‚¢S∑§Ê⁄U äflÿ” ◊¥ Sfl⁄U ÁŒÿÊ ªÿÊ „ÒU– “øÃÈ÷ȸ¡ ⁄UÊˇÊ‚” ŸÊ≈U∑§ ◊¥ ª˝Ê◊¡ËflŸ ∑§Ê ÿÕÊÕ¸ ŒÎ‡ÿ ÁŒπ‹Ê߸ ¬«∏UÃÊ „ÒU– •Ê¡ ªÊ°fl ∑§ ‹Ùª „UË ‚’‚ ÖÿÊŒÊ ‡ÊÙÁ·Ã •ı⁄U ¬ËÁ«∏Uà „Ò¥U– ◊ÒŸÊ •Ê¡ ∑§Ë ¡ÊªM§∑§ ŸÊ⁄UË ∑§Ê ¬˝ÃË∑§ „ÒU– fl„U ‚ËœÊ ¬˝‡Ÿ ∑§⁄UÃË „ÒU Á∑§ ““ÿ„U ∑Ò§‚Ê ªÊ°fl „ÒU? ¡„UÊ° ∞∑§ •ãŸ ∑§ Á‹∞ ë∏U¬∑§⁄U ¡ÊŸ ŒŸ ∑§Ù „ÒU, ŒÍ‚⁄UÊ •¬Ÿ ÉÊ⁄U ◊¥ ◊¡ ‚ πÊ ⁄U„UÊ „ÒU– ÿ ∑Ò§‚ ‹Ùª „Ò¥U, Á¡ã„¥U ßÃŸË ÷Ë Áø¢ÃÊ Ÿ„UË¥ ¡Ù ©UŸ∑§ ‚Ê◊Ÿ ◊⁄U ⁄U„U „Ò¥U– •ÊÁπ⁄U fl„U ∑§ıŸ „Ò¥U? ¡„UÊ° ‹Ùª •¬ŸË Ã⁄U„U ŒÍ‚⁄UÙ¥ ∑§Ù Ÿ„UË¥ ŒπÃ? ß‚ ŸÊ≈U∑§ ◊¥ ‚◊Ê¡ ∑§Ë ∑§ß¸ ‚◊SÿÊ∞° ÁøÁòÊà „Ò¥U– ‡Êͺ˝ •ı⁄U ‚fláʸ ∑§Ë ‚◊SÿÊ ÷Ë ÁøÁòÊà „ÒU– ª⁄UË’Ù¥ ∑§ ‡ÊÙ·áÊ ÃÕÊ ©Uã„¥U ∆UªŸ ∑§Ë ÉÊ≈UŸÊ ∑§Ê ÷Ë •¢∑§Ÿ „ÒU– ‚⁄U∑§Ê⁄U ª⁄UË’ ª˝Ê◊ËáÊÙ¥ ∑§Ë ‚„UÊÿÃÊ ∑§⁄UÃË „ÒU Á∑¢§ÃÈ ©UŸ∑§Ë ‚„UÊÿÃÊ ‚„UË √ÿÁÄà Ã∑§ Ÿ„UË¥ ¬„È°Uø ¬ÊÃË– ŸÊ≈U∑§∑§Ê⁄U ∑§ •ŸÈ‚Ê⁄U ‚Ê◊ÊÁ¡∑§ •ãÿÊÿ ∑§ ’Êfl¡ÍŒ ÿÁŒ ◊ŸÈcÿ ‚◊Ê¡ ◊¥ ⁄U„UŸÊ øÊ„UÃÊ „ÒU ÃÙ ß‚∑§Ê ∑§Ê⁄UáÊ ÿ„UË „ÒU Á∑§ ∑§„UË¥ fl„U •¬Ÿ ∑§Ù ŒÍ‚⁄U ‚, ‚◊Ê¡ ‚ ’°œÊ „ÈU•Ê ¬ÊÃÊ „ÒU, fl„U ©U‚‚ ÷ʪ∑§⁄U ¡Ê Ÿ„UË¥ ‚∑§ÃÊ– ‚÷Ë •ãÿÊÿÙ¥ ∑§ ◊Í‹ ◊¥ ÷ÿ „ÒU– ‚◊Ê¡ ∑§Ë ÁSÕÁà ∞‚Ë „UÙ ªß¸ „ÒU Á∑§ •ãÿÊÿ ∑§ Á‹∞ ∑§Ù߸ ∞∑§ ŒÙ·Ë Ÿ „UÙ∑§⁄U ¬Í⁄UÊ ‚Ê◊ÊÁ¡∑§ …UÊ°øÊ ŒÙ·Ë ’Ÿ øÈ∑§Ê „ÒU, •Ã— ‚¢¬Íáʸ ∑˝§Ê¢Áà ∑§Ë •Êfl‡ÿ∑§ÃÊ „ÒU– ŸÊ≈U∑§∑§Ê⁄U ¡Êª⁄UáÊ ∑§Ê ‡Ê¢π »Í¢§∑§Ÿ ∑§ •Ê∑§Ê¢ˇÊË „ÒU– fl ’Ã‹ÊŸÊ øÊ„UÃ „ÒU¢ Á∑§ Á’ŸÊ ‚¢ÉÊ·¸ Á∑§∞ „U◊ •¬Ÿ •Áœ∑§Ê⁄UÙ¥ ∑§Ë ⁄UˇÊÊ Ÿ„UË¥ ∑§⁄U ‚∑§Ã •ı⁄U ““Á’ŸÊ ‚¢ª∆UŸ ∑§ ‚◊Ê¡ ∑§ ⁄UÊˇÊ‚Ù¥ ∑§Ê ◊È$∑§Ê’‹Ê Ÿ„UË¥ ∑§⁄U ‚∑§Ã–”” “ª¢ªÊ◊Ê≈UË” ª˝Ê◊ËáÊ ¡Êª⁄UáÊ ∑§Ë ‚¢flŒŸÊ ‚ ÿÄà ŸÊ≈U∑§ „ÒU– ŸÊ≈U∑§∑§Ê⁄U Ÿ ª˝Ê◊ËáÊÙ¥ ∑§Ë øÈå¬Ë ÃÙ«∏UŸË øÊ„UË– ß‚ ŸÊ≈U∑§ ∑§Ê “∑§◊‹” ∑§„UÃÊ „ÒU - øȬ ⁄U„UÃ ™§’ øÈ∑§Ë „ÒU ÿ„U ◊Ê≈UË– ß‚∑§Ù ∞∑§ ’Ê⁄U •¬ŸË ÷Ê·Ê ◊¥ •¬ŸË ’Êà ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

23

dfl¢Áà / 㨄=Ou ∑§„ U‹Ÿ ŒÙ– ª¢ªÊ◊Ê≈UË ∞∑§ ªÊ°fl „ÒU ¡„UÊ° ‚÷Ë fláʸ •ı⁄U flª¸ ∑§ ‹Ùª ⁄U„UÃ „Ò¥U– ª¢ªÊ ©U‚Ë ªÊ°fl Á∑§ ∞∑§ •ŸÊÕ ’˝ÊrÊÔáÊ ‹«∏U∑§Ë „ÒU fl„U ¡ÊÃË ¬Ê¢Ã ∑§Ë ’Êà Ÿ„UË¥ ◊ÊŸÃË, ¡Ù Á‡ÊÁˇÊÃ, ©UŒÊ⁄U •ı⁄U ¬˝ªÁÇÊË‹ „ÒU– ‡Êͺ˝Ù¥ ∑§ ÉÊ⁄U ©U∆UÃË’Ò∆UÃË „ÒU •ı⁄U ©UŸ∑§ „UÊÕ ∑§Ê ¿ÈU•Ê πÊÃË ¬ËÃË „ÒU– ªÊ°fl flÊ‹Ù¥ ∑§Ù ß‚∑§Ê •Êø⁄UáÊ •ë¿UÊ Ÿ„UË¥ ‹ªÃÊ •ı⁄U fl ˇÊÈéœ „UÙ∑§⁄U ¬¢øÊÿà ’È‹ÊÃ „Ò¥U– ß‚ ŸÊ≈U∑§ ∑§Ê ∑§◊‹ ª¢ªÊ ∑§Ë Ã⁄U„U ¬˝ªÁÇÊË‹ ÁfløÊ⁄UÙ¥ ‚ ÿÈÄà „ÒU- ““∞∑§ „UË ◊Ê≈UË ¬⁄U „U◊ ‚’ π«∏U „Ò¥U– ÿ„U ªÊ°fl ∑¥§º˝ „ÒU, œÈ⁄UË „ÒU Á¡‚ ¬⁄U ‚Ê⁄UÊ ∑ȧ¿U ÉÊÍ◊ ⁄U„UÊ „ÒU–”” œË⁄U œË⁄U ªÊ°fl ◊¥ ¡ÊªÎÁà •Ê ¡ÊÃË „ÒU– ¬È⁄UÊß ∑§Ê ÁÃ⁄US∑§Ê⁄U Ÿ∞ ∑§Ê SflË∑§Ê⁄U ÿ„UË ß‚ ŸÊ≈K ‹πŸ ∑§Ê ∑¥§º˝ Á’¢ŒÈ „ÒU - “„U◊¥ Ÿ∞ ∑§ ‚ÊÕ ’Œ‹ŸÊ „UÙªÊ Ÿ„UË¥ ÃÙ „U◊ ŸCÔU „UÙ ¡Ê∞°ª–” ß‚ ¬˝∑§Ê⁄U «UÊÚ. ‹ˇ◊ËŸÊ⁄UÊÿáÊ ‹Ê‹ ª˝Ê◊ËáÊ ¬Á⁄Ufl‡Ê ¬⁄U •ÊœÊ Œ¡¸Ÿ ŸÊ≈U∑§ Á‹π „Ò¥U Á¡Ÿ∑§ •ŸÈ‚Ê⁄U ªÊ°flÙ¥ ∑§ ¬ÃŸ ∑§Ê ◊ÈÅÿ ∑§Ê⁄UáÊ œ◊¸ •ı⁄U ⁄UÊ¡ŸËÁà „ÒU– œ◊¸ ÃÙ ÷ÿ ∑§ ∑§Ê⁄UáÊ ©U¬¡Ê „ÒU •ı⁄U ⁄UÊ¡ŸËÁà ‡ÊÁÄÄUËŸÃÊ ∑§ ∑§Ê⁄UáÊ ¬˝÷Êfl‡ÊÊÁ‹ŸË ’ŸË „ÒU– ©Uã„UÙ¥Ÿ •¬Ÿ ŸÊ≈U∑§Ù¥ ◊¥ ªÊ°flÙ¥ ∑§ ¬ÃŸ ∑§ ߟ ŒÙŸÙ¥ ◊Í‹÷Íà ∑§Ê⁄UáÊÙ¥ ¬⁄U ¬˝∑§Ê‡Ê «UÊ‹Ã „ÈU∞ ©UŸ∑§ ©UàÕÊŸ ∑§Ë Œ‡ÊÊ•Ù¥ ∑§Ê ‚¢∑§Ã Á∑§ÿÊ „ÒU– ª⁄UË’Ë, •Á‡ÊˇÊÊ ∞fl¢ •ôÊÊŸÃÊ ∑§ »§‹SflM§¬ ª˝Ê◊ËáÊ ŸÊ⁄UË ªÊ°flÙ¥ ◊¥ Á¡‚ ÿÊÃŸÊ ¬Íáʸ ¡ËflŸ ∑§Ù ¡Ë ⁄U„UË „ÒU, ©U‚∑§Ê ◊◊¸S¬‡Ê˸ •ı⁄U ¬˝÷ÊflË ÁøòÊáÊ ÷Ë ∑§⁄U∑§ ‹ˇ◊ËŸÊ⁄UÊÿáÊ ‹Ê‹ Ÿ SflÊâòÊÙûÊ⁄U Á„¢UŒË ŸÊ≈U∑§ ◊¥ ŸÊ⁄UË ∑§Ë ÁSÕÁà ‚ ¬Á⁄Uøÿ ∑§⁄UÊÿÊ– ŸÊ≈U∑§∑§Ê⁄U ∑§ •ŸÈ‚Ê⁄U ª˝Ê◊ËáÊ ¡Ÿ‚◊Í„U •¢œÁfl‡flÊ‚Ù¥ ∑§ Œ‹Œ‹ ◊¥ »°§‚Ê „ÈU•Ê „ÒU, fl„U ¡ËŸÊ ÷Í‹ ªÿÊ „ÒU, ß‚Á‹∞ ¬˝ªÁà Ÿ„UË¥ ∑§⁄U ¬Ê ⁄U„UÊ „ÒU– fl ªÊ°fl ◊¥ Ÿß¸ øÃŸÊ ∑§ ¬˝‚Ê⁄U ∑§ ¬ˇÊœ⁄U „Ò¥U–

- ¬˝Êäÿʬ∑§, ‚ÙÁ»§ÿÊ Áfl‡flÁflŒ˜ÿÊ‹ø, ’ÈÀªÊÁ⁄UÿÊ (ÿÍ⁄UÙ¬)

’œÊ߸

| ÁŒ‚¢’⁄U wÆvy ∑§Ù ©UûÊ⁄U ¬˝Œ‡Ê Á„¢UŒË ‚¢SÕÊŸ ∑§ ‚ı„Uʺ˝¸ ‚ê◊ÊŸ ¬˝Êåà ∑§⁄UÃ „ÈU∞ flÁ⁄Uc∆U •ŸÈflÊŒ∑§ üÊË◊ÃË ◊ÈŸÈ∑ȧ≈˜U‹ ¬Œ˜◊Ê⁄UÊfl–

xv ÁŒ‚¢’⁄U wÆvy ∑§Ù üÊË ‹Ê‹ ‡ÊÈÄ‹ ∑§ ~Æ fl¥ ¡ã◊ÁŒfl‚ ¬⁄U „UÒŒ⁄UÊ’ÊŒ ÁSÕà •Ê¢œ˝ ¬˝Œ‡Ê Á„¢UŒË •∑§ÊŒ◊Ë ∑§ ‚÷ʪÊ⁄U ◊¥ «UÊÚ. ‚Ë◊Ê Á◊üÊÊ mÊ⁄UÊ •ÊÿÙÁ¡Ã “÷Ê⁄UÃËÿ ©U¬ãÿÊ‚ •ı⁄U ⁄Uʪ Œ⁄U’Ê⁄UË” Áfl·ÿ∑§ ⁄UÊc≈˛UËÿ ‚¢ªÙc∆UË ◊¥ •¬Ÿ ÁfløÊ⁄U ¬˝SÃÈà ∑§⁄UÃ „ÈU∞ ¬˝Ù. ´§·÷ Œfl ‡Ê◊ʸ– ‚ÊÕ ◊¥ - «UÊÚ. •Á„UÀÿÊ Á◊üÊ, •äÿˇÊ ¬˝Ù. ∞◊. fl¥∑§≈U‡fl⁄U, ◊ÈÅÿ •ÁÃÁÕ üÊË⁄UÊ◊ ÁÃflÊ⁄UË •Ê߸¬Ë∞‚, ¬˝Ù. ‡ÊÈ÷ŒÊ flÊ¢¡¬, ◊ÈÅÿ flÄÃÊ ¬˝Ù. •Ê⁄U.∞»§. ‚⁄Uʸ¡Í, «UÊÚ. ◊È¢¡È ‡Ê◊ʸ–

¡ŸflÁ⁄U wÆvz

24

dfl¢Áà / 㨄=Ou

Á‡ÊˇÊÊ ∑§Ê •ı¡Ê⁄U ÁSòÊÿÙ¥ ∑§ „UÊÕ ◊¥ - ©U·Ê ◊„UÊ¡Ÿ (©U·Ê ◊„UÊ¡Ÿ ‚ «UÊÚ. •ŸÈ¬◊Ê ÁÃflÊ⁄UË ∑§Ë ’ÊÃøËÃ) Á„¢UŒË ‚ÊÁ„Uàÿ ∑§ ˇÊòÊ ◊¥ ©U·Ê ◊„UÊ¡Ÿ Ÿ •¬ŸË ⁄UøŸÊœÁ◊¸ÃÊ ∑§ mÊ⁄UÊ ‚◊Ê¡ ∑§ ÿÕÊÕ¸ ∑§Ù ©U¡Êª⁄U ∑§⁄UŸ ∑§Ê ‚»§‹ ©Ul◊ Á∑§ÿÊ „ÒU– ©UŸ∑§ ©U¬ãÿÊ‚, ∑§ÁflÃÊ∞° ‚Ê◊ÊÁ¡∑§ ÿÕÊÕ¸ ∑§ ÁflÁflœ ¬„U‹È•Ù¥ ∑§Ù ‹∑§⁄U ª…∏U ª∞ „Ò¥U– •Ê¢œ˝ Áfl‡flÁfllÊ‹ÿ ◊¥ ⁄UÊc≈˛UËÿ ‚¢ªÙc∆UË ∑§ •fl‚⁄U ¬⁄U ©UŸ‚ Á◊‹Ÿ ∑§Ê ‚ı÷ÊÇÿ ¬˝Êåà „ÈU•Ê– ß‚ ◊È‹Ê∑§Êà ◊¥ ◊Ò¥Ÿ ¬ÊÿÊ Á∑§ fl •àÿ¢Ã ‚„U¡, ‚⁄U‹ ∞fl¢ SŸ„U ‚ ÷⁄U¬Í⁄U „Ò¥U– ‚◊ÿ ∑§ •÷Êfl ∑§ ’Êfl¡ÍŒ ©Uã„UÙ¥Ÿ ◊⁄UË Á¡ôÊÊ‚Ê•Ù¥ ∑§ ∞∑§Œ◊ ‚≈UË∑§ •ı⁄U ‚ȪÁ∆Uà ‚◊ʜʟ ÁŒ∞– ÿ„UÊ° ¬˝SÃÈà „Ò¥U ©UŸ∑§ ‚ÊˇÊÊà∑§Ê⁄U ∑§ ◊ÈÅÿ •¢‡Ê– - «UÊÚ. •ŸÈ¬◊Ê ÁÃflÊ⁄UË– flø◊ÊŸ ¬Á⁄U¬˝ˇÿ ◊¥ ‹Ù∑§Ã¢òÊ ∑§Ë øÈŸıÁÃÿÊ° •ı⁄U SòÊË ∑§Ë ÷ÍÁ◊∑§Ê ∑§ ’Ê⁄U ◊¥ •Ê¬∑§Ê ÄÿÊ ⁄UÊÿ „ÒU? flø◊ÊŸ ¬Á⁄U¬˝ˇÿ ◊¥ ‹Ù∑§Ã¢òÊ ∑§Ë øÈŸıÁÃÿÊ° ’„ÈUà ÖÿÊŒÊ „Ò¥U– ÁSòÊÿÙ¥ ∑§ ‚Ê◊Ÿ, ¬ÈL§·Ù¥ ∑§ ‚Ê◊Ÿ, ¬Í⁄U ‚◊Ê¡ ∑§ ‚Ê◊Ÿ øÈŸıÁÃÿÊ° ’„ÈUà ÖÿÊŒÊ „Ò¥U– Á¡‚ Ã⁄U„U ∑§Ê ÷˝c≈UÊøÊ⁄U ÿÊ •ŸÊøÊ⁄U ‚◊Ê¡ ◊¥ »Ò§‹ ⁄U„UÊ „ÒU ©U‚∑§ Á‹∞ Á∑§‚Ë Ÿ Á∑§‚Ë ∑§Ù ÃÙ •Êª •ÊŸÊ „UË „UÙªÊ, ‹Á∑§Ÿ ¡Ù ÷Ë •Ê ⁄U„U „Ò¥U, •¬ŸÊ „UË ©UÀ‹Í ‚ËœÊ ∑§⁄UŸ ‹ªÃ „Ò¥U– ∑§÷Ë-∑§÷Ë ÃÙ Ÿß¸ ¬Ê≈U˸ ÷Ë ’Ÿ ¡ÊÃË „ÒU Ÿ∞ Ÿ∞ ‹ÙªÙ¥ ∑§ ‚ÊÕ– ¬⁄U ∑ȧ¿U „UË ÁŒŸÙ¥ ◊¥ ©UŸ∑§Ë ‚ìÊÊ߸ ÷Ë ‚Ê◊Ÿ •Ê ¡ÊÃË „ÒU– Œ‡Ê ‚flÊ, ‚◊Ê¡ ‚flÊ ÿÊ •¬Ÿ •Ê∑§Ù ©Uà‚ª¸ ∑§⁄U∑§ ∑ȧ¿U ∑§⁄UŸ flÊ‹, ∞‚Ê ¬Á⁄UŒÎ‡ÿ ÃÙ ÁŒπÊ߸ „UË Ÿ„UË¥ ¬«∏UÃÊ– ‹Á∑§Ÿ ’Œ‹Êfl ÃÙ ¡M§⁄UË „Ò– ∑§„UÃ „Ò¥U Ÿ Á∑§ ¡’ •Áà „UÙ ¡ÊÃË „ÒU ÃÙ ‚◊Ê¡ ∑§Ù Á»§⁄U ‚ ∞∑§ ŸÿÊ M§¬ ÁŒÿÊ ¡ÊÃÊ „ÒU– •’ fl„UË ‚◊ÿ •Ê ªÿÊ „Ò– ß‚◊¥ ÷ÍÃÊ ¬Ë…∏UË „ÒU ©UŸ‚ „U◊Ê⁄UË ÿÈflÊ ¬Ë…∏UË ÖÿÊŒÊ ‚ˇÊ◊ „ÒU •ı⁄U ©UŸ∑§ ¬Ê‚ •ÊŒ‡Ê¸ ÷Ë „ÒU, ÷‹ „UË fl ¬Ê‡øÊàÿ ‚¢S∑ΧÁà ∑§Ê •ŸÈ∑§⁄UáÊ ∑§⁄U ⁄U„U „UÙ¥– ÁŒÀ‹Ë ◊¥ ÁŸ÷¸ÿÊ ∑§‚ ∑§Ù Œπ∑§⁄U ‹ªÃÊ ÃÙ „ÒU Á∑§ ‚◊Ê¡ ◊¥ ∞∑§ ¡ÊªM§∑§ÃÊ •Ê߸ „ÒU •ı⁄U ⁄UÊ¡ŸËÁà ∑§ ¬˝Áà ÿÈflÊ ¬Ë…∏UË ∑§Ê L§¤ÊÊŸ ’…∏UÊ „ÒU– ∞‚Ê ‹ªÃÊ „ÒU Á∑§ ◊Á„U‹Ê•Ù¥ •ı⁄U ¬ÈL§·Ù¥ ∑§ ‚◊flà ¬˝ÿàŸÙ¥ ‚ ‚◊Ê¡ ◊¥ ∑ȧ¿U ’Œ‹Êfl ÃÙ ¡M§⁄U •Ê∞ªÊ– ‹«∏UÁ∑§ÿÊ° •Ê¡∑§‹ ÖÿÊŒÊ •Êª •Ê ⁄U„UË „ÒU¢– „U⁄U ¬⁄UˡÊÊ »§‹ ◊¥ fl „UË ’Ê¡Ë ◊Ê⁄UÃË „Ò¥U– ∑§Ê⁄UáÊ ÿ„U „ÒU Á∑§ ‚ÁŒÿÙ¥ ‚ ¡Ù ‚ÃÊ߸ ªß¸ •ı⁄Uà „UÙ ©U‚ •’ ¡Ê∑§⁄U ◊ı∑§Ê Á◊‹Ê „ÒU Á‡ÊˇÊÊ ∑§Ê Á¡‚∑§Ê fl„U ¬Í⁄UÊ-¬Í⁄UÊ ‹Ê÷ ©U∆UÊ∑§⁄U ©U¬ÿÙª ∑§⁄U ⁄U„UË „ÒU– ÿ„U ¡Ù Á‡ÊˇÊÊ ∑§Ê •ı¡Ê⁄U ÁSòÊÿÙ¥ ∑§ „UÊÕ ◊¥ •ÊÿÊ „ÒU ß‚Ë ‚ fl •¬ŸÊ •ı⁄U ‚◊Ê¡ ŒÙŸÙ¥ ∑§Ê Áfl∑§Ê‚ ∑§⁄UŸÊ øÊ„UÃË „Ò¥U– ÁSòÊÿÊ° ◊ÈÁÄà ÷Ë øÊ„UÃË „ÒU¢ ¬⁄U ¬Ê‡øÊàÿ Œ‡ÊÙ¥ ∑§Ë ‡ÊÒ‹Ë ◊¥ Ÿ„UË¥– fl øÊ„UÃË „Ò¥U Á∑§ ©Uã„¥U Á‡ÊˇÊÊ •ı⁄U ‚◊ÊŸÃÊ ∑§Ê •Áœ∑§Ê⁄U Á◊‹, ÉÊ⁄U •ı⁄U ’Ê„U⁄U ŒÙŸÙ¥ ¡ª„U ©U‚ ‚ê◊ÊŸ Á◊‹ •ı⁄U ⁄UÙ¡ªÊ⁄U ∑§ •fl‚⁄U Á◊‹– ß‚ Ã⁄U„U ‚ ŸÊ⁄UË ∑§Ê ’„ÈUà ’«∏UÊ ÿÙªŒÊŸ „ÒU ‹Ù∑§Ã¢òÊ ∑§Ù •Êª ’…∏UÊŸ ◊¥– Á¬¿U‹ ∑ȧ¿U fl·ÙZ ◊¥ ÉÊÁ≈Uà ÁSòÊÿÙ¥ ∑§Ë Œ‡ÊÊ, ÁŒ‡ÊÊ •ı⁄U ŒÈŒ¸‡ÊÊ ∑§ ’Ê⁄U ◊¥ •Ê¬ ÄÿÊ ∑§„UŸÊ øÊ„¥UªË? ÿ„U ‚ø „ÒU Á∑§ Á¬¿U‹ ∑ȧ¿U fl·ÙZ ‚ ÁSòÊÿÙ¥ ∑§ ¬˝Áà •¬⁄UÊœ ’…∏U ⁄U„U „Ò¥U– ◊Ò¥Ÿ ~Æ ∑§ Œ‡Ê∑§ ◊¥ ∑ȧ¿U ‡ÊÙœ Á∑§ÿÊ ÕÊ Á¡‚◊¥ Œ„U¡ „UàÿÊ∞° •ı⁄U ’‹Êà∑§Ê⁄U ∑§Ë ¡Ù ÁSÕÁà ÕË ©UŸ •Ê°∑§«∏UÙ¥ ∑§Ë ÃÈ‹ŸÊ ◊¥ •’ •¬⁄UÊœ ’„ÈUà ’…∏U ªÿÊ „ÒU– v~{v ◊¥ Œ„U¡ ∑§ Á‹∞ ¡Ù ∑§ÊŸÍŸ ’ŸÊ ÕÊ ©U‚∑§Ê ∑§Ù߸ »§ÊÿŒÊ Ÿ„UË¥ „ÒU– Œ„U¡ ¬˝ÕÊ •¬ŸË ø⁄U◊ ‚Ë◊Ê ¬⁄U „ÒU– ’«∏U ‡Ê„U⁄UÙ¥ ◊¥ •ª⁄U äÿÊŸ Œ¥ ÃÙ •Áœ∑§Ã⁄U ‹«∏UÁ∑§ÿÊ° ÿÙÇÿÃÊ „UÙŸ ¬⁄U ÷Ë Á’ŸÊ ‡ÊÊŒË-‡ÊÈŒÊ ∑§Ë Á¡¢ŒªË Á’ÃÊ ⁄U„UË „Ò¥U– ŒÍ‚⁄UÊ ¬Á⁄UŒÎ‡ÿ “Á‹Áfl¢ª Á⁄U‹‡ÊŸÁ‡Ê¬” ∑§Ê ÁŒπÊ߸ Œ ⁄U„UÊ „ÒU– SòÊË-¬ÈL§· ◊¡Ë¸ ‚ ‚ÊÕ ◊¥ ⁄U„UÃ „Ò¥U, ‹Á∑§Ÿ ‚͡◊ÃÊ ‚ ŒπÊ ¡Ê∞ ÃÙ ÿ„UÊ° ÷Ë ÁSòÊÿÙ¥ ∑§Ù „UË ŸÈ∑§‚ÊŸ „ÒU ÄÿÙ¥Á∑§ ¬ÈL§· Sflë¿UÊ ‚ ¡’ ¡Ê„U ¿UÙ«∏U∑§⁄U ø‹Ê ¡ÊÃÊ „ÒU– ∑§÷Ë ∑§÷Ë ’ìÊÊ ÷Ë „UÙ ¡ÊÃÊ „ÒU– ÿlÁ¬ ∑§ÊŸÍŸ Ÿ Á‹Áfl¢ª Á⁄U‹‡ÊŸÁ‡Ê¬ ∑§ ’ìÊ ∑§Ù ¡Êÿ¡ ◊ÊŸÊ „ÒU ¬⁄U •‚Á‹ÿà ÃÙ ÿ„UË „ÒU Á∑§ ∆UªË ÃÙ SòÊË „UË ¡ÊÃË „ÒU– ©U‚ Á¡ÃŸË ◊ÈÁÄà Á◊‹Ë „ÒU ©UÃŸÊ „UË ŒÈ—π ÷Ë– ªÊ°fl ∑§Ë •ı⁄UÃ¥ πÃÙ¥ ◊¥ ∑§Ê◊ ∑§⁄UÃË „Ò¥U– ‡Ê„U⁄UÙ¥ ◊¥ ÁSòÊÿÊ° ÉÊ⁄U •ı⁄U ’Ê„U⁄U ŒÙŸÙ¥ Á¡ê◊ŒÊ⁄UË ©U∆UÊÃË ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

25

dfl¢Áà / 㨄=Ou „ÒU¢, ÃÙ ∞∑§ Ã⁄U„U ‚ ŒÙ„U⁄UË ◊Ê⁄U ©UŸ∑§Ù πÊŸË ¬«∏UÃË „ÒU– ß‚∑§Ê ∞∑§ ∑§Ê⁄UáÊ ÿ„U ÷Ë „ÒU Á∑§ „U◊Ê⁄UÊ ‚◊Ê¡ ∑§„UË¥ Ÿ ∑§„UË¥ ‚¢∑˝§◊áÊ ∑§Ê‹ ‚ ªÈ¡⁄U ⁄U„UÊ „ÒU– „U◊ Ÿ ÃÙ ◊ÈÄà „UÙ ¬Ê ⁄U„U „Ò¥U, Ÿ •ÊœÈÁŸ∑§ ’Ÿ ¬Ê ⁄U„U „Ò¥U •ı⁄U Ÿ „UË ¬⁄¢U¬⁄UÊ•Ù¥ ∑§Ù ¿UÙ«∏U ⁄U„U „Ò¥U– ß‚◊¥ SòÊË ∑§Ë ŒÈŒ¸‡ÊÊ ÖÿÊŒÊ „ÒU– ÉÊ⁄U ‚ SòÊË ¬ÈL§· ŒÙŸÙ¥ ∑§Ê◊ ∑§ Á‹∞ ÁŸ∑§‹Ã „Ò¥U, flʬ‚ •ÊŸ ¬⁄U ŒÙŸÙ¥ ∑§Ù Á◊‹∑§⁄U ÉÊ⁄U ∑§Ê ∑§Êÿ¸ ÁŸ’≈UÊŸÊ øÊÁ„U∞– SòÊË ∑§ Ã∑§‹Ë»§ ∑§Ù ÷Ë ‚◊¤ÊŸÊ øÊÁ„U∞– ÉÊ⁄U flÊ‹ SòÊË ∑§Ù •ŸŒπÊ ∑§⁄U ŒÃ „Ò¥U– •π’Ê⁄UÙ¥ ◊¥ ÁflôÊʬŸ •ÊÃÊ „ÒU Á∑§ ‡ÊÊŒË ∑§ Á‹∞ ∑§Ê◊∑§Ê¡Ë •ı⁄U ÉÊ⁄U‹Í ‹«∏U∑§Ë øÊÁ„U∞– •Ê‡Êÿ ÿ„U „ÒU Á∑§ fl„U ¬Ò‚Ê ÷Ë ∑§◊Ê∑§⁄U ‹Ê∞ •ı⁄U ªÊÿ ∑§Ë Ã⁄U„U ÉÊ⁄U ◊¥ ‚’∑§Ë ’Êà ÷Ë ◊ÊŸ, ¬Á⁄UflÊ⁄U ÷Ë ‚¢÷Ê‹– ÉÊ⁄U ∑§ ÷ËÃ⁄U „UË ©U‚ ’„ÈUà ◊ÊŸÁ‚∑§ ÿÊßÊ∞° ‚„UŸË ¬«∏UÃË „Ò¥U– ’Ê„U⁄U ∑§Ë ÃÙ ’Êà „UË ÁŸ⁄UÊ‹Ë „UÙÃË „ÒU– ¬ÈL§·Ù¥ ∑§Ê äÿÊŸ ÁSòÊÿÙ¥ ∑§ „U⁄U ªÁÃÁflÁœ ¬⁄U „UÙÃÊ „ÒU– fl„U ∑§Ê⁄U ø‹ÊÃË „ÒU ©U‚ ¬⁄U ÷Ë ∑§◊¥≈U– •ÊÚÁ»§‚ ◊¥ ∑ȧ¿U •ë¿UÊ ∑§Ê◊ ∑§⁄U∑§ ‡ÊʒʇÊË ¬ÊÃË „ÒU Ã’ ÷Ë ∑§◊¥≈U– ÃÙ ß‚ Ã⁄U„U ‚ ¡’ Ã∑§ ‚◊Ê¡ ◊¥ ‹ÙªÙ¥ ∑§Ë ◊ÊŸÁ‚∑§ÃÊ Ÿ„UË¥ ’Œ‹ÃË Ã’ Ã∑§ ‚ÈœÊ⁄U •ÊŸÊ ◊ÈÁ‡∑§‹ „ÒU– ¬Á⁄UflÊ⁄U •ı⁄U ‚◊Ê¡ ◊¥ flÎh ¡ŸÙ¥ ∑§Ë ÁSÕÁà ÁŒŸ ’ ÁŒŸ ŒÿŸËÿ „UÙÃË ¡Ê ⁄U„UË „ÒU– ß‚∑§ Á¡ê◊ŒÊ⁄U fl Sflÿ¢ „Ò¥U ÿÊ ÿÍflÊ ¬Ë…∏UË ©Uã„¥U •Êà◊‚Êà Ÿ„UË¥ ∑§⁄U ¬Ê ⁄U„UË „ÒU? ÁŸÁ‡øà M§¬ ‚ flÎhÙ¥ ∑§Ë ÁSÕÁà ‚ÙøŸËÿ „ÒU– ß‚∑§Ê ¬˝◊Èπ ∑§Ê⁄UáÊ „ÒU ‚¢ÿÈÄà ¬Á⁄UflÊ⁄UÙ¥ ∑§Ê ≈ÍU≈UŸÊ– ¬„U‹ ¡„UÊ° ‚’∑§Ë ∑§◊Ê߸ ∞∑§ „UË „UÊÕ ‚ πø¸ Á∑§ÿÊ ¡ÊÃÊ ÕÊ fl„Ê°U ¬Á⁄UflÊ⁄U ∑§Ê ◊ÈÁπÿÊ „UÙÃÊ– ’«∏UÙ¥ ∑§Ê ‚’ ‚ê◊ÊŸ ∑§⁄UÃ Õ– ¿UÙ≈U ’ìÊ ©Uã„UË¢ ∑§ „UÊÕÙ¥ ¬‹Ã-’…∏UÃ– ÉÊ⁄U ◊¥ ©UŸ∑§Ê •Œ’ ⁄U„UÃÊ ÕÊ– ¡’ ‚ ‹Ùª Ÿı∑§⁄UË ∑§ ø‹Ã ∞∑§‹ ¬Á⁄UflÊ⁄UÙ¥ ◊¥ ⁄U„UŸ ‹ª, flÎhÙ¥ ∑§ ¬˝Áà •ÊŒ⁄U ÷Êfl ∑§◊ „UÙŸ ‹ªÊ– ‹Á∑§Ÿ ◊„°UªÊ߸ ∑§Ê ¡Ù Œı⁄U ø‹ ⁄U„UÊ „ÒU ©U‚◊¥ SòÊË-¬ÈL§· ŒÙŸÙ¥ ÉÊ⁄U ‚ ’Ê„U⁄U ∑§◊Ê߸ ∑§ Á‹∞ ÁŸ∑§‹ ⁄U„U „Ò¥U, ¬⁄U ’ìÊÙ¥ ‚ ŒÍ⁄U „UÙÃ ¡Ê ⁄U„U „Ò¥U– ◊ȤÊ ‹ªÃÊ „ÒU Á∑§ ß‚ ‚◊SÿÊ ∑§ ø‹Ã ŒÊŒË, ŸÊŸË ∑§Ê ‚◊ÿ Á»§⁄U ‚ ‹ı≈UªÊ– ¬Á⁄UflÊ⁄U ◊¥ ©UŸ∑§Ë ¡M§⁄Uà ’…∏UªË, ’ìÊÙ¥ ∑§Ù ‚„UË Œ‡ÊÊ •ı⁄U ÁŒ‡ÊÊ ’ÃÊŸ ∑§ Á‹∞– ‹Á∑§Ÿ flÎhÙ¥ ∑§Ù ÷Ë •¬ŸË M§Á…∏UflÊŒË ‚Ùø ’Œ‹ŸË ¬«∏UªË– ©Uã„U¢ ‚◊Ê¡ ◊¥ •Ê∞ Ÿ∞ ’Œ‹Êfl ∑§ ‚ÊÕ πÈŒ ∑§Ù ’Œ‹ŸÊ ¬«∏UªÊ– ’ìÊÙ¥ ∑§ ŸËÁ¡ ¡ËflŸ ◊¥ ≈UÙ∑§Ê≈UÊ∑§Ë ‚ ŒÍ⁄U ⁄U„U∑§⁄U fl ¬Á⁄UflÊ⁄U ∑§Ê ÃÊ¡ ’Ÿ ‚∑§Ã „Ò¥U– ŒÍ‚⁄UÊ ⁄UÊSÃÊ ÿ„U ÷Ë „ÒU Á∑§ fl •¬ŸË ¡◊ʬͰ¡Ë ¡ËÁflà ⁄U„UÃ Ã∑§ Á∑§‚Ë ∑§Ù Ÿ Œ¥– •¬Ÿ •Ê¬ ∑§Ù ‚◊Ê¡ ∑§ Á‹∞ ©U¬ÿÙªË ’ŸÊ∞°– flø◊ÊŸ ‚¢Œ÷¸ ◊¥ ‚ÊÁ„Uàÿ ∑§ ¬˝Áà L§Áø ⁄UπŸÊ, ‚flÊ ÷Êfl „ÒU ÿÊ ß‚ √ÿfl‚Êÿ ÷Ë ∑§„UÊ ¡Ê ‚∑§ÃÊ „ÒU? •Ê¡ ∑§‹ ‚ÊÁ„Uàÿ ‚ ¡È«∏UŸÊ ∞∑§ »Ò§‡ÊŸ ’Ÿ ªÿÊ „ÒU– •¬Ÿ ◊Ÿ ∑§Ë ’Êà •Á÷√ÿÄà ∑§⁄UŸ ∑§ Á‹∞ ‹Ùª ‚ÊÁ„Uàÿ ◊¥ ©UÃ⁄U •ÊÃ „Ò¥U– ß‚◊¥ ‚ÊÁ„Uàÿ ‚flÊ ŸÊ◊ ◊ÊòÊ ∑§Ê Ÿ„UË¥ „UÙÃÊ– ©UŸ∑§Ë flÒÿÁÄÃ∑§ ‚Ùø ‚flÙ¸¬Á⁄U „UÙÃË „ÒU– ¬˝◊ø¢Œ ∑§ ‚◊ÿ ◊¥, ¡ÿ‡Ê¢∑§⁄U ¬˝‚ÊŒ ∑§ ‚◊ÿ ◊¥ ¡Ù ‚ÊÁ„Uàÿ ‚Î¡Ë ¡ÊÃË ÕË¥ ©UŸ◊¥ „U◊ ‚flÊ÷Êfl •ı⁄U ‚◊¬¸áÊ Œπ ¬ÊÃ „Ò¥U– •Ê¡ ∑§ ‚◊ÿ ◊¥ ‚ÊÁ„Uàÿ ‚flÊ, ◊ȤÊ ÃÙ Á’À∑ȧ‹ ÁŒπÊ߸ Ÿ„UË¥ ¬«∏UÃË– ∑ȧ¿U ‹Ùª ÃÙ πÈŒ ∑§Ù ’ÈÁh¡ËflË flª¸ ◊¥ ‡ÊÊÁ◊‹ ∑§⁄UŸ ∑§ Á‹∞, ÿ‡Ê ¬ÊŸ ∑§ Á‹∞ ∞∑§-ŒÙ Á∑§ÃÊ’ ÁŸ∑§‹flÊ ‹Ã „Ò¥U •ı⁄U ‹π∑§ ∑§Ë üÊáÊË ◊¥ •¬ŸÊ ŸÊ◊ ¡Ù«∏UŸ ‹ªÃ „Ò¥U– •Ã— ◊ȤÊ Ÿ„UË¥ ‹ªÃÊ Á∑§ ∞‚ ‹Ùª ‚flÊ÷Êfl ⁄UπÃ „Ò¥U– flÒ‡flË∑§⁄UáÊ ∑§ Œı⁄U ◊¥ ÷Ê⁄Uà •ı⁄U Á„¢UŒË ∑§ ∑§Œ◊ ∑§„UÊ° Ã∑§ ¬„È°Uø „Ò¥U? flÒ‡flË∑§⁄UáÊ ∑§Ë ŒÎÁc≈U ‚ ‚’∑§Ë ŸïÊ⁄U ÷Ê⁄Uà ¬⁄U Á≈U∑§Ë „ÒU– ÿ„U ∞∑§ Áfl∑§Ê‚‡ÊË‹ Œ‡Ê „ÒU •ı⁄U ŒÍ‚⁄U Œ‡ÊÙ¥ ∑§ ◊È∑§Ê’‹ ÿ„UÊ° ÿÈflÊ•Ù¥ ∑§Ë ‚¢ÅÿÊ •Áœ∑§ „ÒU– ÷Ê⁄Uà ∑§Ù ∑§ÊÁ’‹ Œ‡Ê ‚◊¤ÊÊ ¡ÊÃÊ „ÒU– ÁflŒ‡ÊË Á¡‚ Ã⁄U„U ∑§Ë ‚¢÷ÊflŸÊ∞° „U◊Ê⁄U Œ‡Ê ◊¥ Ã‹Ê‡Ê ⁄U„U „Ò¥U fl„U „U◊Ê⁄U Á‹∞ ªı⁄Ufl ∑§Ë ’Êà „ÒU– øËŸ, ¡Ê¬ÊŸ •ÊÁŒ Œ‡Ê ÷Ê⁄Uà ∑§ ‚ÊÕ √ÿʬÊÁ⁄U∑§ ‚¢’¢œ ⁄UπÃ „Ò¥U– ÿ √ÿʬÊ⁄UË „UË Á„¢UŒË ∑§Ë ªÁ⁄U◊Ê ∑§Ù ©UìÊÃ⁄U ’ŸÊÃ ¡Ê ⁄U„U „Ò¥U– •’ ÃÙ „U⁄U Áfl‡flÁfllÊ‹ÿ ◊¥ Á„¢UŒË ¬…∏UÊÿÊ ¡Ê ⁄U„UÊ „ÒU– ‚◊Ê¡ ◊¥ Á„¢UŒË ∑§Ê ◊„Uàfl ’…∏U ⁄U„UÊ „ÒU– Á◊Á«UÿÊ Ÿ ÷Ë Á„¢UŒË ∑§ Á‹∞ ∑§ß¸ ◊„Uàfl¬Íáʸ Œ⁄UflÊ¡ πÙ‹ „Ò¥U– ¬Í⁄UÊ Áfl‡fl Á∑§‚Ë Ÿ Á∑§‚Ë Ã⁄U„U ÷Ê⁄Uà ‚ ¡È«∏UŸÊ øÊ„UÃÊ „Ò– ß‚Ë ŒÎÁc≈U ‚ ÁflŒ‡ÊÙ¥ ◊¥ ÷Ë Á„¢UŒË ¬…∏UÊÿÊ ¡Ê ⁄U„UÊ „ÒU– Á„¢UŒË ∑§Ê ÷Áflcÿ ÁŸÁ‡øà M§¬ ‚ ©UÖÖfl‹ „ÒU– - x-xy/vw, »§ÊÚøȸŸ ⁄UÊÚÿ‹ ⁄U¡Ë«¥U‚Ë, xÆy, ÃË‚⁄UË ◊¢Á¡‹, ’Ä∑§ãŸ¬Ê‹◊, ◊œÈ⁄UflÊ«UUÊ, Áfl‡ÊÊπʬ^ÔUáÊ◊-yv ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

26

dfl¢Áà / 㨄=Ou

x+≤^•úHõ∆i `≥Å∞QÆ∞ =¸ÅO : =∞O^Œ~°Ñ¨Ù ÃÇ·Ï=∞=u

eOQÆ x~åú~°} ѨsHõ∆Ö’ P_»Ñ≤Å¡#x `≥e™êHõ ™ê„=∂*ϺÅ∞ HÀÖ’Ê~Ú#@∞¡ =¸_À „ѨѨOK« Ü«Ú^Œú "Õ∞Ѷ¨∂Å∞ =Úã¨∞~°∞H˘#fl@∞¡ JÖÏ kQÆ∞Å∞ =ÚYO "ÕÖÏ_»n™êÎ"≥O^Œ∞‰õΩ <å LeÑ≤i „áê}Ïxfl QÍeÖ’ Hõe¿ÑÜ«∂#Å∞H˘O\Ï"≥O^Œ∞‰õΩ K«∂ã¨∂Î K«∂ã¨∂ΠѨÓň~‰õΩÅ<≥·<å zkq∞ áê~°"ÕÜ«∞ÖËO JÖÏ\˜k J=∞‡ Hõ_»∞ѨÙÖ’x L=∞‡h\˜ ã¨~°ã¨∞û #∞Oz H˘`«Î „ѨѨOK«O á⁄uÎà◊§Ö’xH˜ F `å=∞~°"≥ÚQÆæÖÏ L^Œ~ÚOKåÅ#∞H˘x ~ÀAefl ÖˇHõ¯ÃÑ_»∞`«∞#fl^•xfl <å ~åHõx x¿+kè™êÎ"≥O^Œ∞‰õΩ =Ú‰õΩ¯`À QÆ∞_»∞¤x á⁄_»∞ã¨∂Î zxflz#fl Ô~Hõ¯Å∞ qÑ≤Ê D Ö’HõOÖ’H˜ `˘Oy K«∂ã¨∞ÎO@∞Ok ѨH˜∆Ñ≤Å¡ K≥OQÆ∞K≥OQÆ∞# K≥OQÆ<åÅ∞ "Õã¨∂Î L~°HõÅ∞ "Õã¨∞ÎO@∞Ok ^Œ∂_» ѨÔH∆Â<å Ѩâ◊√"≥·<å `«=∞ Ñ≤Å¡ÅH˜ `å"Õ∞ =∞~°}tHõ∆ "ÕÜ«∞=Ù =∞Ô~O^Œ∞Hõ=∂‡! <å ~åHõ‰õΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_»`å=Ù

ÁŸÁ·hÊˇÊ⁄UË •ŸÈ‚ΡŸ — «UÊÚ. ¡.∑§. Áfl‡flfl‡fl⁄U ⁄UÊfl** ÿ„U ¡ÊŸ∑§⁄U Á∑§ Á‹¢ª-ÁŸœÊ¸⁄UáÊ ¬⁄UˡÊÊ ◊¥ ◊Ò¥ ◊ÊŒÊ Á‡Ê‡ÊÈ „Í°U ÃÈ◊ ÄÿÙ¥ ◊È°„U ‹≈U∑§Ê∞ ŒÈ—π ◊ŸÊÃ „UÙ? ÃÈ◊Ÿ Ÿ „UË ⁄UÊÖÿÙ¥ ∑§Ù πÙÿÊ •ı⁄U Ÿ „UË ÃË‚⁄U Áfl‡fl-ÿÈh ∑§ ’ÊŒ‹ ÁÉÊ⁄U „Ò¥U Á»§⁄U ◊⁄UË Ÿã„UË ‚Ë ¡ÊŸ ∑§Ù ÄÿÙ¥ „UflÊ ◊¥ ©U«∏UÊ ŒŸÊ øÊ„UÃ „UÙ? ŒπÃ-ŒπÃ »Í§‹ ∑§Ë ¬¢Ê°πÈÁ«∏UÿÙ¥ ∑§Ù ÷Ë „U◊ »¥§∑§Ã Ÿ„UË¥ ∞‚ ◊¥ ◊Ê° ∑§ ©UŒ⁄U ∑§ ª÷¸¡‹ ∑§ ‚⁄UÙfl⁄U ‚ Ÿ∞ ‚¢‚Ê⁄U ∑§Ë ªÙŒË ◊¥ ∑§◊‹ ∑§Ë ∑§‹Ë ∑§Ë Ã⁄U„U ©UÁŒÃ „UÙŸÊ øÊ„UÃË „Í°U ◊Ò¥ •ı⁄U ’øÒŸ „UÙ, ÁŒŸ ÁªŸ ⁄U„UË „Í°U ◊Ò¥ ÃÈ◊ ÄÿÙ¥ ◊⁄U ß‚ ¡ã◊ ∑§Ù ⁄UÙ∑§ŸÊ øÊ„UÃË „UÙ? ¬ˇÊË ∑§ ‡ÊÊfl∑§ •¬Ÿ Ÿã„ ¬⁄UÙ¥ ∑§Ù πÙ‹ øÙ¥ø ‚ •¢«U ∑§Ù »§Ù«∏UÃ „ÈU∞ ß‚ ‹Ù∑§ ◊¥ •ÊŸ ∑§ Á‹∞ ¤ÊÊ°∑§ÃÊ „ÒU ’¿U«∏Ê ÷Ë ©U¿U‹ÃÊ-∑ͧŒÃÊ ¿U‹Ê°ª ◊Ê⁄UÃÊ „ÒU ¬‡ÊÈ „UÙ ÿÊ ¬ˇÊË •¬ŸË ‚¢ÃÊŸ ∑§Ù Sflÿ¢ ◊ıà ∑§Ë ‚¡Ê Ÿ„UË¥ ŒÃ „U ◊Ê°! ÃÍ ÄÿÙ¥ ◊⁄U ¡ã◊ ‚ «U⁄UÃË „UÙ? ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

27

dfl¢Áà / 㨄=Ou "≥∞_»Ö’ Ѩã¨∞ѨÙ`å_»∞ ayã≤<åHõ `≥~°"≥#Hõ ã¨∂„`«^è•~°∞_»∞ P_ç¿ãÎ P_Õ `ÀÅ∞ ÉÁ=∞‡ÖÏ HõÅÅ∞ Hõà◊Å∞ ˆ~YÅ∞ K≥iyáÈ~Ú ~°OQÆ∞Å∞ "≥Åã≤# z„`«OÖÏ ã¨~åfi=Ü«∞"åÅ∞ PÉèí~°}ÏÅ`À JÅOHõ$`«"≥∞ÿ `«Å =∂„`«"Õ∞ ÖËx tÖÏq„QÆǨÏOÖÏ q∞yeáÈ`å#x ÉÏ^èŒÑ¨_»∞`«∞<åfl"å! J=∂‡!

ª‹ ◊¥ ◊¢ª‹‚ÍòÊ ¬«∏UŸ ¬⁄U ¬⁄UŒ ∑§ ¬Ë¿U ‚ ‚ÍòÊœÊ⁄U ∑§ „UÊÕÙ¥, ŸøÊŸ flÊ‹Ë ∑§∆U¬ÈÃ‹Ë ’Ÿ ¡Ê™°§ªË ◊Ò¥ ÄÿÊ ß‚Ë ‚Ùø ◊¥ ¬«∏U Áø¢ÁÃà „UÙ ÃÈ◊ ◊Ê°? ∑§‹Ê •ı⁄U ‚¬ŸÙ¥ ‚ fl¢Áøà ⁄¢Uª„UËŸ-ÁŸ¡Ë¸fl ÁøòÊ-‚Ê •Ê÷Í·áÊÙ¥ ‚ •‹¢∑Χà „UÙ∑§⁄U ÷Ë Á‚⁄U ∑§ •÷Êfl ◊¥ ¬Ë‹ ¬«∏U ¡ÊŸ flÊ‹Ë, ’¡ÊŸ Á‡Ê‹Ê ∑§Ë ◊ÍÁø ∑§Ë Ã⁄U„U ÁŸSÃ¡ ’Ÿ ¡Ê™°§ªËÄÿÊ ß‚Ë √ÿÕÊ ‚ ÃÈ◊ ¬ËÁ«Uà „UÙ ◊Ê°?

Wã¨∞Hõ㨄~°Ö’¡ WOH˜áÈÜÕ∞ h\˜ÖÏ =∂#=`«fiO =∞O@ HõÅã≤#ѨÙ_»∞ ^èŒ#O KÕu H©Å∞ÉÁ=∞‡Öˇ· P`«‡Å∞ J=Ú‡_»∞ áÈ`«∞#flѨÙ_»∞ Hõ#fl`«Å∞¡ÖË =$^•ú„â◊=∂Å =Åã¨Ñ¨‰õ∆ΩÖ∫`å~°∞ P_»Ñ≤Å¡ÖË x+≤^•úHõ∆~åÖ∫`å~°∞ JѨC_»∞ Ѩã¨∞ÎÅ áê~îåÅ∞ `å=Ú =∂„`«"Õ∞ K«^Œ∞=ÙH˘O@∂ Ñ≤Å¡Å PHõe f~°Û_®xH˜ F `«e¡ LO_»^Œ∞ J~°÷~å„u WO\˜H˜ =zÛ# J#fl‰õΩ `«Å∞ѨÙfã≤ J#flO ÃÑ@ì_®xH˜ F K≥e¡ LO_»^Œ∞ JǨÏOHÍ~å#flO`å ÉèíiOz J}‰õΩ=`À Ѩ_ç=ÙO_Õ F ÉèÏ~åº =ÙO_»^Œ∞ W^Õ H˘#™êy`Õ =~°Hõ\ÏflÅ∞ z~°∞<å=∂ K≥iyáÈ~Ú Hõ<åºâ◊√ůO ѨÙ#~å=$`«=∞ø`«∞O^Õ"≥∂ JѨC_≥·<å WѨC_≥·<å ÉÏkè`«∞ÅO =∞#"Õ∞QÆ^•!

’Ê‹Í ∑§ ≈UË‹Ù¥ ◊¥ œ°‚Ÿ flÊ‹ ¬ÊŸË ¡Ò‚Ê ¡’ ◊ÊŸflÃÊ Á◊^ÔUË ◊¥ Á◊‹ ¡ÊÃË „ÒU ¡’ •Êà◊Ê∞° œŸ ∑§ ‹Ê‹ø ◊¥ ¬«∏U ∑§∆U¬ÈÃÁ‹ÿÙ¥ ∑§Ë Ã⁄U„U Á’∑§ ¡ÊÃË „Ò¥U, Ã’ ÁŸ¡Ë ◊ÊÃÊ∞° „UË flÎhÊüÊ◊Ù¥ ∑§ „UflÊ‹ ∑§⁄U ŒË ¡ÊÃË „Ò¥U •ı⁄U ¬˝flÊ‚Ë ¬ˇÊË ’Ÿ ¡ÊÃ „Ò¥U •ı⁄U ‹«∏UÁ∑§ÿÊ° ÁŸÁ·hÊˇÊ⁄UË ’Ÿ ¡ÊÃË „Ò¥U Ã’ Sflÿ¢ ÷ÍπË ⁄U„U∑§⁄ ’ìÊÙ¥ ∑§Ë ÷Íπ Á◊≈UÊŸ ◊Ê° Ÿ„UË¥ ⁄U„UªË •ı⁄U •ÊœË ⁄UÊà ∑§Ù ÉÊ⁄U •Ê∞ ÷Ê߸ ∑§Ù Œπ Œ⁄UflÊ¡Ê πÙ‹∑§⁄U πÊŸÊ Áπ‹ÊŸ ’„UŸ Ÿ„UË¥ ⁄U„UªË ¬ÈL§·Ê„¢U∑§Ê⁄U ∑§Ù ‚„UŸ ∑§⁄U ⁄U„UŸ flÊ‹Ë •ÊôÊ∑§Ê⁄UË ¬àŸË ÷Ë Ÿ„UË¥ ⁄U„UªË– ÿ„UË SÕÁà ⁄U„UË ÃÙ Œ„U¡ ∑§Ê ¬ÃÊ ªÊÿ’ „UÙ ¡Ê∞ªÊ ∑§ãÿʇÊÈÀ∑§ ∑§Ë ¬˝ÕÊ ∑§Ê ¬ÈŸL§hÊ⁄U „U٪ʖ øÊ„U Ã’ „UÙ ÿÊ •’ „U◊ „UË „Ò¥U •÷ÊÁªŸ ŸÊÁ⁄UÿÊ°–

** 19–1–376/3, ÖˇHõÛ~°~üû HÍÅx, ÃÑ^•ÌѨÙ~°O–533 437, `«∂.QÀ. lÖÏ¡. ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

28

dfl¢Áà / 㨄=Ou QÆ`«ã¨OzHõ `«~°∞"å~Ú...

É’‰õ∆Ω – 14 Ç≤ÏOn =¸ÅO : =∞$QÍO`«H±, QÆOQÍ „Ѩ™ê^£ q=∞Öò (◊ΪʢÃ∑§, ª¢ªÊ ¬˝‚ÊŒ Áfl◊‹) J#∞ã¨$[# : _®. H˘q∞‡â‹\ ˜ì "≥∂ǨÏ<£ N^èŒ~å#O^Œ "≥Ú^Œ\ ˜ ¿Ñr „uѨÊQÍ<Õ J<åfl~°∞, ''JÔ~, '"Àº=∞Ü«∂#„ѨHõ~°}O—. Wk ѨÙ~å`«# q=∂<åʼnõΩ ã¨O|OkèOz# ѨÙã¨ÎHõO. WO^Œ∞Ö’ "Àº=∞Ü«∂# x~å‡} q^è•#O, Jyflâ◊H˜Î ã¨O~°Hõ∆} q^è•#O, `«H˜¯# "å`å=~°}Ïk ã¨O`«∞Å# „H˜Ü«∂q^è•#O. ''WO^Œ∞Ö’ ~åã¨∞HÀ=_»O LѨÜ≥∂QÆHõ~°OQÍ LO@∞Ok—— <Õ#<åfl#∞.

N^èŒ~å#O^Œ J<åfl~°∞, ''Wk ã¨z„`« ѨÙã¨ÎHõO. g∞~°∞ q„âßOuQÍ nxfl ~åÜ«∞O_ç. XHõ"Õà◊ D q^Œº =∞#O =∞m§ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO>Ë K«=∞`å¯~°"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. "Àº=∞Ü«∂#O xi‡OKÕ q^è•#O "≥Ú^ŒÅ∞ "Àº=∞Ü«∂# „Ѩܫ∂}ÏxH˜ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞„QÆ ™ê=∂„y WO^Œ∞Ö’ LOk. 'Ѩ^ŒO q=∂<Õ# qQÍǨÏ=∂#ó—. ã¨~°fi^•#O^Œ U^À ѨÙ~å`«# „QÆO^äŒ ã¨O^Œ~°ƒùO q=iOKå~°∞. "Õ∞=∞Hõ¯_» WOHÍ ZO`«¿ãѨ٠=ÙO_Õ"å~°"≥∂! JO`«Ö’<Õ ^•fi~°OÖ’Oz P`å‡#O^Œ*Á~°|_®¤_»∞. ''g∞~°∞ Éè’[#O KÕâß~å?—— P`å‡#O^Œ J_çQÍ_»∞. ''WOHõ ™êÜ«∞OHÍÅO J=_®xH˜ Z‰õΩ¯= ã¨=∞Ü«∞O Ѩ@ì^Œ∞——. "Õ∞=∞O`å |Ü«∞\˜H˜ =KåÛO. x[OQÍ<Õ =∞^蕺#flO ^•\˜ áÈ~ÚOk. PHÍâ◊O x~°‡ÅOQÍ LOk. K≥@∞¡, "≥ÚHõ¯Å∞ ZO`À JO^ŒOQÍ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. <Õ#∞ Hõà◊√§=¸ã¨∞‰õΩ<åfl#∞. "Õ∞q∞O`«¿ãѨ٠Éèí∂QÆ$ǨÏOÖ’<Õ Ñ¨Ùã¨ÎHÍÅ =∞^茺 z‰õΩ¯‰õΩáÈÜ«∂=∞O>Ë, #=∞‡HõO ‰õΩ^Œ~°ÖË^Œ∞, <Õ#∞ =∞m§Hõà◊√§ #∞Å∞=Ú‰õΩ<åfl#∞. J^ŒO`å ã¨fiѨflOÖÏ =ÙOk. J~Ú`Õ <Õ#∞ x*ÏxH˜ ã¨fiѨflOÖ’ ÖË#x <å‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. "≥∞à◊√‰õΩ=Ö’ ã¨fiѨfl"Õ∞q∞\˜? Jk x„^ŒáÈÜÕ∞@ѨC_Õ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. <Õ<≥O`À „|u=∂e# `«~åfi`« ѨÙ~å`«# tkäÖÏÖ’¡ H˘xfl ÉèÏQÍÅ∞ K«∂_»\ÏxH˜, "å\˜x „`«=fi_®xH˜ =∞}˜~åO „QÍ=∞ ã¨Éèí #∞Oz J#∞=∞u `≥KåÛ_»∞. „QÍ=∞ ã¨Éèí XHõ +¨~°`«∞ qkèOzOk. "åi `«~°Ñ¶¨Ù# W^ŒÌ~°∞ =º‰õΩÎÅ∞ ZšѨC_»∞ JHõ¯_» =ÙO\Ï~°∞. `«~åfi`« "Õ∞=Ú JHõ¯_» QÀ_»#∞ ѨQÆ∞ÅQ˘@ì‰õÄ_»^Œ∞. JHõ¯_» W^ŒÌ~°∞ =∞#∞+¨µÅ∞ =Ù#flO^Œ∞=Å# =∞#O ÉèíÜ«∞Ѩ_®eû# ѨxÖË^Œx =∞}˜~åO ã¨O`À+¨Ñ¨_®¤_»∞. "Õ∞=Ú Ñ¨QÆÅO`å uiy "≥Ú^Œ\ ˜ gkäÖ’ Ô~O_»∞ Wà◊√§ Z#∞fl‰õΩ<åfl=Ú. JHõ¯_» `«Ñ¨ÊHõ U^À „áê^è•#º`« QÆÅ ™ê=∂„y LO^Œx =^ŒO`«∞Å∞ "åºÑ≤OzL<åfl~Ú. JHõ¯_Õ^À Y*Ï<å =ÙO^Œx „QÍ=∞ã¨∞÷Å qâßfiã¨O. JHõ¯_» „ѨKå~°OÖ’ L#fl Hõ^äŒ#∞ |\˜ì XHõ Ju ÃÑ^ŒÌ `åO„u‰õΩx K«=∞`å¯~åxH˜ „Ѩã¨#∞fl_≥·# ~å*Ï[QÆ`üëê `«# HÀâßQÍ~°O Ö’x JkèHõ ÉèÏQÆO WKÕÛâß_»∞. D [QÆ`üëê =Oj‰õΩ_≥·# qz„`« ëê QÆ`« â◊`åaÌÖ’ XHõ Ѩ„`«O ‰õÄ_» "≥eH˜fâß_»∞. `«O„`« q^Œº‰õΩ HÀâßQÍ~°OÖ’ JkèHõ ÉèÏQÆq∞fi|_»∞`«∞O^Œx P Ѩ„`«OÖ’ edOK«|_ç LOk. â◊`åÉÏÌÅ `«~°|_ç =º‰õΩÎÅ∞ P Y*Ï<å J<Õfi+¨}Ö’<Õ WHõ¯_çH˜ =KÕÛ"å~°∞. WHõ¯_» XHõ J=¸Åº"≥∞ÿ# =∞}˜^•zÃÑ@ì|_ç =ÙO^Œx, Jk Z=i KÕuH˜ ^ŒH˜¯`Õ, "åiH˜ ã¨~°fiã¨fiO Åaèã¨∞ÎO^Œh =∞~À „ѨKå~°O LOk. JHõ¯_» WOHÍ Zxfl q+¨Ü«∂Å∞ „ѨKå~°OÖ’ =Ù<åflÜ≥∂ `≥b^Œ∞. "Õ∞q∞OHÍ g∞ J<Õfi+¨} ѨÓiÎ KÕÜ«∞Hõ=ÚO^Õ K«∞@∞ì „Ñ¨Hõ¯Å „Ѩ[Å∞ JHõ¯_çH˜ ~å=_»O „áê~°OaèOKå~°∞. "≥∞Å¡"≥∞Å¡QÍ, [ÖË^£ á⁄ÖÏÅ^•~°∞Ö’¡ „Ѩ[Å∞ QÆ∞OѨÙÅ∞QÆ∞OѨÙÅ∞QÍ HõxÑ≤OK«™êQÍ~°∞. Ñ≤Å¡Å∞, =$^Œ∞úÅ∞, „ã‘ÎÅ∞, Z=iH˜ ZHõ¯_» KÀ@∞ ^˘iH˜`Õ JHõ¯_Õ ã≤÷~°Ñ¨_»∞`«∞<åfl~°∞. "≥Ú^Œ@ „Ѩ[Å∞ =∞Ok~°OÖ’ [QÆ<å‡`« ^Œ~°≈#O KÕã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. `«~åfi`« JHõ¯_», WHõ¯_» ‰õÄK«∞O\Ï~°∞. =∂ ^ŒQÆæ~°QÍ =KÕÛO^Œ∞‰õΩ „Ѩܫ∞ufl™êÎ~°∞. HÍh "Õ∞=Ú á⁄^ŒÅ =∞^茺 ^Œ∞~°æ=∞"≥∞ÿ# KÀ@ =Ù<åfl=Ú. ™ê=∂#ºOQÍ JHõ¯_çH˜ KÕ~°_»O "åiH˜ Hõ+¨ì"≥∞ÿ# Ѩx. J~Ú<å #=Ü«Ú=‰õΩÅ∞, PѨ^ŒÅ#∞ ^è≥·~°ºOQÍ ZkiOK«^ŒÅz#"å~°∞ JHõ¯_çH˜ KÕ~°∞‰õΩ<åfl~°∞. [ÖË^£Ö’ PHÍâ◊O x~°‡ÅOQÍ LOk. he~°OQÆ∞Ö’ KåÅ =∞<ÀǨÏ~°OQÍ LOk. =~°¬|∞∞`«∞=٠ѨÓ~°Î~ÚOk. HÍh WOHÍ tkäÖÏÅ∞ „Ѩ^Õâ◊O |∞~°^ŒQÍ<Õ LOk. tkäÖÏÅ =∞^茺 h~°∞ xezOk. ^À=∞Å∞ KåÅ Z‰õΩ¯=QÍ L<åfl~Ú. z#fl z#fl P h\˜ QÆ∞O@Ö’¡ h~°∞ ZѨÊ\˜H© PiáÈ^Õ"≥∂#xÑ≤ã¨∞ÎOk. HÍh H˘O`« =∞\˜ìx `˘Åy¿ãÎ h~°∞ „H˜OkH˜ „Ѩ=Ç≤Ïã¨∞ÎOk. tkäÖÏÅ =∞^茺 ˆH=ÅO `«_çQÍ LO@∞Ok. "≥Ú^Œ\ ˜ gkäÖ’ Ô~O_»∞ ÃÑ^ŒÌ Wà◊§Ö’, ֒Ѩe ÉèÏQÍÅ∞ ÉÏQÍ PiáÈ~Ú á⁄_çQÍ =Ù<åfl~Ú. HÍh J=âıëêÅ∞ QÆ∞@ìQÍ KåÅ J_»∞QÆ∞Å =~°‰õΩ "åºÑ≤Oz L<åfl~Ú. Jq Ô~O_»`«ã¨∞÷Å Wà◊√§. Jq ѨÓiÎQÍ ^èŒfiOã¨=∞Ü«∂º~Ú. "å\˜ÃÑ· HõѨC ÉèÏQÍÅhfl „H˜O^Œ Ѩ_ç =Ù<åfl~Ú. HÍÅ „Hõ"Õ∞} Jq "≥∞Å¡ "≥∞Å¡QÍ Ñ¨_çáÈ~Ú H©∆}^Œâ◊‰õΩ KÕ~°∞‰õΩ<åfl~Ú. =∞\˜ì`Àáê@∞, ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ ~åà◊√§ `˘ÅyOK«_»O XHõi^ŒÌ~°∞ =∞#∞+¨µÅ‰õΩ KåÅ Hõ+¨ì"≥∞ÿ# Ѩx. Jn JHõ¯_ç „Ñ¨ã¨∞Î`« Ѩiã≤÷u.

P`å‡#O^Œ ÉÏQÍ QÍeOz XHõ WO\˜x `«# ѨxH˜ ÅHõ∆ ºOQÍ Z#∞fl‰õΩ<åfl_»∞. Z@∞"≥·Ñ¨Ù #∞Oz =ÚO^Œ∞‰õΩ "≥àϧÖÏ Jx "Õ∞=∞O^Œ~°O JHõ¯_Õ K«∂ã¨∂Î L<åfl=Ú. L^ŒÜ«∞Ѩ٠ѨÓ@ H˘O`« ã¨=∞Ü«∞O á⁄^ŒÅ∞ `˘ÅyOK«_®xH˜, "å\˜x QÆ∞O`«Ö’¡H˜ qã≤ˆ~Ü«∞_®xH˜ ã¨iáÈ~ÚOk. ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

29

dfl¢Áà / 㨄=Ou ''ѨÙ=ÙfiÅ∞ ZO`« JO^ŒOQÍ L<åfl~Ú——, P`å‡#O^Œ XHõ ѨÙ=Ùfi "åã¨# K«∂ã¨∂Î #=Ùfi`«∂ J<åfl_»∞, ''g\˜ ã¨∞QÆO^èŒO KåÖÏ Ñ¶¨∂@∞QÍ LOk——. <Õ#∞ J`«x K≥qÖ’ K≥|∞^•=∞#∞‰õΩ<åfl#∞ – ''H˘xfl ѨÙ=ÙfiÅ∞ iÉèòg^Õq HÀã¨O fã¨∞‰õΩ"≥à◊√§——. HÍh JÖÏ K≥ѨÊ_»O =∞Ozk HÍ^Œx PyáÈÜ«∂#∞. ''„QÍ=∞ã¨∞÷Å ã¨Ç¨Ü«∞O H˘O`« ZO^Œ∞‰õΩ fã¨∞HÀ‰õÄ_»^Œ∞?—— P`å‡~åO J<åfl_»∞. =∞}˜~åO XHõ¯™êiQÍ ^ŒQÆæ~°H˘KåÛ_»∞. ''U=∞O_ô, ѨO_ç\òr—— P`å‡~åO =∞m§ J<åfl_»∞. ''<å‰õΩ qxÑ≤OzOk——. =∞}˜~åO J<åfl_»∞. HÍh <å‰õΩ JÉèíºO`«~°O LOk. „Ѩ[Å∞ Ѩx KÕ¿ã <≥ѨO`À U"≥·<å =ã¨∞Î=ÙÅ∞ Z`«∞ΉõΩáÈ`Õ =∞#O W|ƒOkÖ’ Ѩ_»`å=Ú. „`«=fiHõOÖ’ ™ê=∂„y "≥Ú^Œ@ „QÍ=∞ ã¨Éèí ÃÑ^ŒÌÅ =ÚO^Œ∞ #"≥∂^Œ∞ KÕÜ«∂e. ''Jk 㨈~ ѨO_ç\ò r——. P`å‡~åO J<åfl_»∞, ''#=∞‡HõO QÆÅ =º‰õΩÎÅ<Õ fã¨∞‰õΩO^•O. nx=Å# Ѩx `«fi~°QÍ J~ÚáÈ`«∞Ok. JHõ¯_çH˜ "åiH˜ ‰õÄ_» T~°@QÍ LO@∞Ok——. ''PÖ’zOKåeû# q+¨Ü«∞O——, =∞}˜~åO x~°∞`åûǨÏѨ_ç#@∞¡<åfl_»∞. 'g∞ˆ~ PÖ’zOz K«∂_»O_ç——, J`«#∞ ##∞fl^ÕÌtOz J<åfl_»∞. '„QÍ=∞ ã¨Éèí ã¨Éèí∞ºÅ#_»QÆO_ç——. P`å‡#O^Œ ã¨ÅǨ WKåÛ_»∞. „QÍ=∞ ã¨Éèí ã¨|∞ºÅ∞ J#∞=∞uOK«QÍ<Õ S^•~°∞QÆ∞~°∞ Ü«Ú=‰õΩÅ∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ QÀ_»^Œ∂H˜ „H˜OkH˜ ky =KåÛ~°∞. „`«qfi# =∞\˜ìx |Ü«∞@ XHõ =¸ÅQÍ áÈÜ«∞=∞x P`å‡~åO "åiH˜ K≥áêÊ_»∞. =∞iH˘O`«=∞Okx ÃÑ^ŒÌÃÑ^ŒÌ ~åà◊√§ J~°∞QÆ∞ ^ŒQÆæ~° ÃÑ@ì=∞x K≥áêÊ_»∞. ÃÑ^ŒÌ gkäÖ’ ã¨O^Œ_ç ÉÏQÍ ÃÑiyOk. „Ѩ[Å∞ `«=∞O`«@ `å"Õ∞ á⁄^ŒÅ∞ #iH˜"Õã¨∞Î<åfl~°∞. "≥Ú^Œ@ =Oy =∂„`«"Õ∞ "≥à◊¡QÆeˆQ KÀ@ WѨC_»∞ ~˘=Ú‡ q~°∞K«∞‰õΩx "≥à◊√`«∞<åfl~°∞. P =™ê~å KåÅ ÃÑ^ŒÌ^≥·áÈ~ÚOk. JHõ¯_» KåÅ Z‰õΩ¯= =∞Ok QÆ∞q∞QÆ∂_®~°∞. =∞^蕺ǨÏflO =~°‰õΩ "Õ∞=Ú ÉÏQÍ „`«"åfi=Ú. HÍh =∞\˜ì `«Ñ¨Ê WOˆHg∞ ~å=_»O ÖË^Œ∞. W^ŒÌ~°∞ =ÚQÆ∞æ~°∞ „QÍg∞} Ü«Ú=‰õΩÅ∞ XˆH ~°Hõ"≥∞ÿ# áê=Úefl K«OÑ≤ `≥KåÛ~°∞. =∞}˜~åO "åix ÉÏQÍ =∞O^ŒeOKå_»∞. 'áê=ÚÅ∞ WHõ¯_» HÍѨÖÏ LO\Ï~Ú. "å\˜x K«OѨ‰õÄ_»^Œ∞.— =∞^蕺ǨÏflO `«~åfi`« ‰õÄ_» =∂‰õΩ Ug∞ ^˘~°HõÖË^Œ∞. "Õ∞=Ú Ñ¨x =kÖËã≤ q„âßOu fã¨∞HÀ™êQÍ=Ú. WHõ uiy "≥o§ áÈ^•=∞x =∞}˜~åO ã¨ÅǨ WKåÛ_»∞. "Õ∞=∞O`å ã¨~°fi^•#O^Œ WO\˜H˜ uiy "≥à◊§™êQÍ=Ú. K«∞@∞ì „Ñ¨Hõ¯Å =Ù#fl "å~°O`å "åi Wà◊§‰õΩ uiy "≥à◊√`«∞O_»@O "Õ∞=Ú K«∂âß=Ú. "åi HÀiHõÅ∞ <≥~°"Õ~°ÖË^Œ#fl@∞¡ "åi =ÚMÏÖ’¡ x~åâ◊ HõxÑ≤OzOk. x*ÏxH˜ "Õ∞=∞O`å x~åâ◊ K≥O^•=Ú. <Õ#∞ KåÅ x~åâ◊ K≥O^•#∞. U=ã¨∞Î=Ó, „áê^è•#º`« QÆÅ Hõhã¨O XHõ ~åu=ÚÔH·¯<å ^˘~°HõÖË^Œ∞ =∞i. Ug∞ ^˘~°Hõ¯áÈ`Õ? ''„Ѩ[Å∞ Zxfl Pâ◊Å`À =zÛ LO\Ï~°∞——. QÆ∞OѨÙÅ QÆ∞OѨÙÅ∞QÍ uiy "≥à◊√`«∞#fl =∞#∞+¨µefl K«∂ã≤ <Õ##∞‰õΩ<åfl#∞. <Õ#∞ "åiÖ’ #Å∞QÆ∞Ô~·^Œ∞QÆ∞i =ÚMÏefl K«∂_»ÖË#O^Œ∞‰õΩ ÉÏ^èŒÑ¨_®¤#∞. =∞^蕺ǨÏflO ѨÓ@, P~ÀA <Õ#∞ =∞}˜~åO WO\˜=^ŒÌ<Õ x„^ŒáÈÜ«∂=Ú.

P`å‡#O^Œ |Ǩïâ◊ iÉèòg^Õq`À =∂\Ï¡_»∞`«∞<åfl~°∞. Ug∞ ^˘~°Hõ#O^Œ∞ˆH<å tkäÅ`«fiO. =∞}˜~åO‰õΩ JÅã¨@. ™êÜ«∞OHÍÅO H˘O`«¿ãѨ٠<Õ#∞ á⁄ÖÏÅ"≥·Ñ¨Ù "≥àϧ#∞. =∞}˜~åO ^Œ~°≈#O HÀã¨O =∞Ok~åxH˜ "≥àϧ_»∞. ѨO_ç\ò ã¨~°fi^•#O^Œ ZHõ¯_»∞<åfl_À =∂‰õΩ `≥b^Œ∞. <ÕxOHÍ á⁄ÖÏÅÖ’<Õ =Ù<åfl#∞. <Õ<˘Hõ á⁄eˆHHõ q<åfl#∞. <Õ#∞ "≥O@<Õ WO\˜H˜ uiQ˘KåÛ#∞. =∞}˜~åO QÆ_»Ñ¨g∞^Õ ‰õÄK«∞x=Ù<åfl_»∞. '<ÕxѨC_Õ Z=i^À á⁄eˆHHõ q<åfl#∞.——<Õ#<åfl~°∞. ''ÉÏ|∞QÍ~°∞....—— QÆkÖ’Oz QÆ_»Ñ¨Ö’H˜ =ã¨∂Î P`å‡#O^Œ JâßOuQÍ J<åfl_»∞, ''ÉÏ|∞QÍ~°∂....——, J`«#∞ PÜ«∂ã¨Ñ¨_»∞`«∞#fl@¡xÑ≤OzOk, ''ÉÏ|∞QÍ~°∂ D ~ÀA "Õ∞=Ú É’‰õ∆Ω#∞ K«∂âß=Ú——. =∞}˜~åO ‰õÄ_» L„^ÕHõѨ_®¤_»∞. ''ÉèÏÜü∞ g~°∞ ˆHHõ "ÕÜ«∞HõáÈ`Õ É’‰õ∆Ω giÃÑ·H˜ ^•_ç KÕ¿ãk——. <Õ#∞ QÆ_»Ñ¨ KÕˆ~@ѨÊ\˜H˜ <å‰õΩ É’^èŒÑ¨_çOk, P`å‡#O^Œ iÉèòg^Õq JHõ¯_» [ÖË^£ ÃãÅÜÕ∞\˜ =^ŒÌ É’‰õ∆Ω K«∂âß~°x.

P`å‡~°O <å ^ŒQÆæ~°QÍ [iQÍ_»∞. ''ÉÏ|∞QÍ~°∂! Pâ◊Û~°ºHõ~° q+¨Ü«∞"Õ∞=∞O>Ë, iÉèòg ^Õq ÃãÅÜÕ∞\˜ =^ŒÌ‰õΩ "≥àı§@ѨÊ\˜H˜ H˘O`« ^Œ∂~°OÖ’ XHõ tÅÃÑ·# ã¨~°fi^•#O^Œ ѨO_ç\òr Ѩ^•‡ã¨#O =Ú„^ŒÖ’ ‰õÄK«∞x =Ù<åfl~°∞. <Õ#∞ KÕ~Ú Hõ_»∞QÆ_®xH˜ =OQÆQÍ<Õ, iÉèòg^Õq Hõ_»= Hõ_»∞QÆ_®xH˜ =OyOk. WO`«Ö’ QÆ\ ˜ìQÍ QÆ~°˚# qxÑ≤OzOk. "Õ∞=Ú `«ÅÃÑ·ÔHuÎ K«∂_»QÍ<Õ, tÅg∞k #∞Oz XHõ q~å\ò ~°∂ѨOÖ’ É’‰õ∆Ω "ÕQÆOQÍ ^Œ∞q∞H˜ =∂ W^ŒÌi Ü≥∞^Œ∞@ LOk.... ÉÏ|∞QÍ~°∂, ѨO_ç\òr É’‰õ∆ΩQÍ =∂~°ÖË^Œ∞ Hõ^•?—— HÍh "Õ∞"Õ∞g∞ =∂\Ï¡_»ÖËHõáÈÜ«∂=Ú. =∞}˜~åO ^≥|ƒu#fl"å_çÖÏ ‰õÄK«∞<åfl_»∞. P`å‡#O^Œ L„^ÕHõOQÍ L<åfl_»∞. <Õ#∞ <åÖ’x ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

30

dfl¢Áà / 㨄=Ou „ѨѨOK«OÖ’ b#=∞Ü«∂º#∞. XHõ"Õà◊ ã¨~°fi^• ~°∂áêO`«~°O K≥Ok =ÙO>Ë, ~°HõÎO „`åQÆO^Õ J`«#∞ =∞m§ =∞#∞+¨µºÜ≥∂x ^èŒiOK«ÖË_»∞. n#~°÷O – J`«xѨC_»∞ =∞#‰õΩ HõxÑ≤OK«_»∞. WѨC_»∞ É’‰õ∆Ω =∂„`«"Õ∞ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. áêѨO ã¨~°fi^•. <Õ#∞ =∞#ã¨∞Ö’<Õ J`«xH˜ ™ê#∞Éèí∂u `≥eáê#∞. J`«<≥O`« Hõ+¨ìOÖ’ Ѩ_®¤_»∞.. J`«#∞ =∂\Ï¡_»ÖË_»∞. HÍh JO`å q#QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞.

HÍh JÖÏ J~Ú LO\Ï_®? x*ÏxH˜k ZO`« Pâ◊º~°ÛHõ~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O? JO>Ë, <Õ#∞ „ѨѨOK«OÖ’x XHõ =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# ~°Ç¨Ï㨺O `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl#∞. n#~°÷O – [ÖË^£ ã≤^ŒúÑ‘~î°O, É’‰õ∆Ω, J=∞~°`«fiO, D q+¨Ü«∂Åhfl ã¨`«º"Õ∞... 'ã¨`«ºO—..... <Õ#∞ H˘O`«¿ãѨ٠ã¨`«ºO QÆ∞iOz PÖ’zã¨∂Î =Ù<åfl#∞. XHõ 'q∞^䌺— „Ѩ[Å =∞^茺 "åºÑ≤¿ãÎ Jk Uq^èŒOQÍ "≥∞Å¡"≥∞Å¡QÍ qâ◊fi~°∂ѨOÖ’ [x‡ã¨∞ÎOk... [ÖË^£ q+¨Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® J^Õ [~°∞QÆÖË^Œ∞Hõ^•? Ju ѨÙ~å`«#HÍÅOÖ’ „ѨK«e`«"≥∞ÿ# JÖÏO\˜ q∞^䕺 qâßfiã¨O`À „Ѩ[Å∞ HÍ~Àº#∞‡Y∞Å∞ HÍÖË^Œ∞ Hõ^•? P ™ê^èŒ#Å∞ ZÖÏO\˜"≥·<å, `«=∞ ѨikèÖ’x q+¨Ü«∂Å#∞ QÆ∞iOz XHõ LѨÜ≥∂QÆHõ~°"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ì`À ѨÙã¨ÎHÍÅ∞, „QÆO^ä•Å ~°K«#Å∞ KÕ~ÚOK«^ŒQÆÅ^Œ∞. FÇπÏ... W^≥O`« Q˘Ñ¨Ê ~°Ç¨Ï㨺O... ã¨`åºxH˜, HõÅÊ#‰õΩ =∞^茺QÀ_» ZO`« ™ê^è•~°}"≥∞ÿ#k. XHõ ™ê=∂lHõ HõÅÊ# XHõ ^è•i‡Hõ ã¨`«ºO JO>Ë XHõ qâßfi™êxH˜ ã¨`«ºO HÍQÆÅ^Œ∞... ã¨~°fi^•#O^Œ ~°∂áêO`«~°O K≥Ok<å, K≥O^ŒHõáÈ~Ú<å, PÜ«∞###∞fl ÃÑ^ŒÌ ã¨OHõ@OÖ’ Ѩ_»"Õâß~°∞. "Õ∞"≥∞ѨC_»∞ QÆ_»Ñ¨ #∞Oz ÖËz ֒ѨeÔHàϧ"≥∂ `≥b^Œ∞. iÉèòg^Õq =∂‰õΩ Éè’[#O ZѨC_»∞ =O_ç`À `≥b^Œ∞. P ѨO_ç\ò N^èŒ~å#O^Œ, PѨÓ*Ïi, ~À[O`å `«=∂ëê K«∂ã¨∞Î#fl „Ѩ[Å∞, ZѨC_»∞ ZHõ¯_çH˜ "≥àϧáÈÜ«∂~À `≥b^Œ∞. `«Ñ¨ÊHõ <Õ<Õ^À ã¨fiѨflO K«∂ã¨∂Î =Ù<åfl=∞xÑ≤OzOk. XHõ ã¨O㨯 $`«„QÆO^äŒOÖ’ 'D rq`«O ã¨fiѨflO =O\˜^Œx—, KåÖÏ ÉÏQÍ ~åã≤ =ÙOk. JO>Ë, ã¨fiѨflO ÖÏO\˜ x[O ZO`« J~°÷O ÖËxk. J~°÷~å„u `«~åfi`« ã¨~°fi^•#O^Œ =KåÛ_»∞. J`«#∞ KåÅ QÆ\ ˜ìQÍ `«Å∞Ѩ٠`«\Ïì_»∞. "≥Ú^Œ@ "Õ∞=∞O`å ÉèíÜ«∞Ѩ_®¤=Ú. HÍh z~å‰õΩQÍ L#fl ã¨fi~åxfl |\˜ì J`«#∞ ã¨~°fi^•#O^ŒQÍ QÆ∞iÎOKå=Ú. `«Å∞Ѩ٠`≥~°=_®xH˜ =∂Ö’ Z=iH© ^è≥·~°ºO KåÅÖË^Œ∞. ''`≥~°=O_ç, `≥~°=O_ç——, iÉèòg ^Õq J~°zOk. ''ѨO_ç\òr =KåÛ~°∞——. JO>Ë P"≥∞ `«# QÆk `«Å∞Ѩ٠`≥~°z |Ü«∞\˜H˜ =zÛO^Œ#fl=∂@.

P`å‡#O^Œ "ÕQÆOQÍ ÖËKå_»∞. `«Å∞Ѩ٠`≥~°Kå_»∞. H˘kÌáê\˜ ÖÏO`«~°∞Ö’ <Õ#∞ K«∂âß#∞. ã¨~°fi^•#O^Œ #QÆflOQÍ =Ù<åfl~°∞. ѨÓiÎ #QÆflOQÍ! J`«#∞ QÆO`Õã≤#@∞¡ XHõ¯™êiQÍ `«# Ѩ~°∞Ѩ٠g∞^Œ Ѩ_®¤_»∞. `«~åfi`« *Ï_» ÖË_»∞. J`«#∞ =∂`À Ug∞ =∂\Ï¡_»ÖË^Œ∞. H˘O`«¿ãѨ\ ˜ `«~åfi`«, J`«#∞ =∞Oz QÍ_è» x„^ŒÖ’ L#fl@¡xÑ≤OzOk. PÜ«∞xfl U"≥∞ÿ<å J_»QÆ_®xH˜ =∞}˜~åO‰õΩ QÍh, <å‰õΩ QÍh Z=iH© ^è≥·~°ºO KåÅÖË^Œ∞. HÍh... <Õ#∞ xâ◊Û~ÚOK«∞‰õΩ<åfl#∞. U^À XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’... XO@iQÍ L#flѨC_»∞... `«Ñ¨ÊHõ J_»∞QÆ∞`å#∞. `«Ñ¨ÊHõ... `≥Å¡"å~°_®xH˜ H˘O`«=ÚO^Œ∞ =ÚOy\’¡ U^À =ã¨∞Î=Ù "ÕQÆOQÍ Ñ¨_ç#@¡xÑ≤OzOk. Jk Ѩ_ç# â◊|ÌO "≥#∞Hõ QÆ\ ˜ìQÍ „Ѩu^èŒfixã¨∞Î#fl QÆ~°˚# qxÑ≤zOk. =∞}˜~åO |Ǩïâ◊ x„^ŒáÈÜ«∂_»∞. P`å‡#O^Œ =∞m§ ÖËKå_»∞. J`«#∞ XHõ z#fl Hõ„~° JO^Œ∞‰õΩ<åfl_»∞. <Õ<åѨÙ`«∞<åfl, ÖˇHõ¯ KÕÜ«∞Hõ ~î°‰õΩ¯# `«Å∞Ѩ٠`≥~°z |Ü«∞\˜H˜ "≥àϧ_»∞. H˘xfl Hõ∆}ÏÅ `«~åfi`« <å‰õΩ iÉèòg ^Õq ã¨fi~°O =∞m§ qxÑ≤OzOk. Pâ◊|ÌO`Àáê@∞ „ѨHõ¯ QÆk `«∞ÅѨ٠=¸ã≤# â◊|ÌO qxÑ≤zOk. KåÖÏ¿ãѨ\ ˜ `«~åfi`« P`å‡#O^Œ uiQ˘KåÛ_»∞. U^À Q˘}∞QÆ∞`«∂. qѨs`«"≥∞ÿ# PO^Àà◊#QÍ... '=∞O„`åÅO@∂ Ug∞ LO_»=Ù.. <å KÕuH˜ `«∞áêH© W¿ãΠѨÙeH˜ <å `«_®MÏ ~°∞z K«∂Ñ≤™êÎ#∞. ˆ~Ѩ٠<Õ#∞ ZÖÏQÀ `«∞áêH© `≥™êÎ#∞. `«Ñ¨Ê‰õΩO_®.... U"≥∞ÿ<å HÍh....— |Ü«∞@ `≥Å¡"åiáÈ~ÚOk. Ѩ‰õ∆ΩÅ HõÅHõÖÏ~å"åÅ∞ ÃãÅÜÕ∞\˜ h\˜ÖÏ =Ù<åfl~Ú.

H˘#∞QÀÅ∞ ^•~°∞Å q=~°} : ѨÓ*Ïi XHõ „QÆO^äŒO `≥KåÛ~°∞. ^•xÃÑ· Hõ=~°∞#∞ |\˜ì Jk KåŠѨÙ~å`«#"≥∞ÿO^Œx `≥Å∞™ÈÎOk. P „QÆO^äŒO `å#∞ K«^Œ∞=QÆÅ#x ѨÓ*Ïi #=∞‡HõO. JO^Œ∞Ö’x PYi ¿ÑrÅ∞ PÜ«∞# ã¨fiÜ«∞OQÍ K«k"å_»∞ ‰õÄ_». PYi ¿ÑrÖ’ QÆ`« H˘xfl ã¨O=`«û~åÅ q=~åÅ∞<åfl~Ú. ''Éèí∂ QÆ$ǨÏO J_»∞QÆ∞# XHõ =¸ÅÖ’ Wk Ѩ_ç LOk. W^Õ^À `«Ñ¨ÊHõ „áê^è•#º`« QÆÅ „QÆO^äŒ=∞x <Õ##∞‰õΩ<åfl#∞. WO^Œ∞Ö’ ÉèÏ+¨ ‰õÄ_» LѨÜ≥∂yOKå~°∞——. <Õ#∞ ѨÙã¨ÎHõO KÕuÖ’H˜ fã¨∞‰õΩ<åfl#∞. z=i ¿ÑrÖË K«^Œ=<å~°OaèOKå#∞. „Ѩã¨∞Î`« ÉèÏ+¨ HõO>Ë H˘O`« aè#flOQÍ LOk. JO^Œ∞Ö’x ÉèÏ+¨. ã¨O=`«û~åÅ∞ ã¨iQÍæ WKåÛ~°∞. ã¨fiuN^ÒÅ`ü ã≤OQ∑, ã¨fi~°‚HÍ~ü 1706 *˺+¨ª 17# Ô~O_»∞ ã¨fi~°‚Ñ‘iîHõÅ∞ fã¨∞ÔHàϧ~°∞. QÍ~°∞i^£ HõÅÊ„^Œ∞=∞ „Ѩ`«∞Å∞ Ô~O_»∞ Ñ‘iîHÍã¨#Ѩ٠^ŒH˜∆}=sÎ HÀ}OÖ’ PxOK«|_ç L<åfl~Ú. ã¨fi~°‚HÍ~ü ^ÒÅ`ü ã≤OQ∑ N=∂<£ 19 QÆ`Õ PK«∂Öò #gHõ$`«O KÕã≤ Ñ‘iîHõÅ∞ uiy W™êÎ~°∞....—— W^Õq∞\˜? <åˆHg∞ É’^èŒÑ¨_»ÖË^Œ∞. (ã¨âı+¨O) – 24/327–4, J=∞$`« QÍÔ~¤<£û, Ѩ=~ü ǨÏ∫ãπ „ã‘ì\ò, „á⁄^Œ∞Ì@∂~°∞, g~°Ñ¨Ù<å~ÚxѨe¡ – 516 321 (Hõ_»Ñ¨ lÖÏ¡) ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

31

dfl¢Áà / 㨄=Ou

PHõe<Õ JHõ∆~°OQÍ =∞Åz# HõÅOÜ≥∂^èŒ∞_»∞ _®II– _®.~å=Ói \˜. "≥∂ǨÏ<£ ã≤OQ∑ ''<å‰õΩ ~å[ºO =^Œ∞Ì, "≥∂Hõ∆O`À ѨxÖË^Œ∞. ^Œ∞óYÉÏkè`«∞Å HõëêìÅhfl `˘ÅyáÈ"åe. ã¨~°fi „áê}∞Å∞ ã¨∞YѨ_®e—— J<Õ ~å=Ói Éèí~°^•fi[QÍiH˜ *Ï˝#Ñ‘~î° |Ǩï=∞u ÅaèOzOk. Hõq 㨄=∂\ò qâ◊fi<å^äŒ ã¨`«º<å~åÜ«∞}, PKå~°º ã≤. <å~åÜ«∞}Ô~_ç¤ `«~åfi`« 2012 = ã¨O.Ѩ٠*Ï˝#Ñ‘~î° |Ǩï=∞u á⁄Ok _®. ~å=Ói Éèí~°^•fi[ 70 UO_»¡ áê@∞ xifi~å=∞OQÍ ~°K«#Å∞ KÕã≤ 180 HõO>Ë Z‰õΩ¯= ~°K«#Å#∞ `≥Å∞QÆ∞ áê~î°‰õΩʼnõΩ JOkOz# HõÅO Ü≥∂^èŒ∞_»∞. HõëêìÅ H˘eq∞ #∞O_ç `«Ü«∂Ô~·# ™êÇ≤Ïf Y_»æO PÜ«∞#. DÜ«∞# `«# ~°K«#ÅÖ’ ™ê=∂#∞ºÅ ã¨}∞QÆ∞_»∞#∞, PHõe áÈ~å\Ïxfl, HõëêìÅ Hõ_»ex D^Õ@O^Œ∞‰õΩ `å#∞ KÕã≤# r=# ã¨=∞~åxfl K«Hõ¯QÍ z„uOKå_»∞. `«# ã¨fiO`« Hõ+¨ìO`À L#fl`À#fl`« tY~åʼnõΩ KÕ~°∞‰õΩ#fl Éèí~°^•fi[ D<å\˜ ~°K«~Ú`«Å‰õΩ P^Œ~°≈O. 5 AÖˇ· 1927# Hõ$ëê‚ lÖÏ¡, #OkQÍ=∞ `åÅ∂HÍ, HõOzHõK«~°¡ ã¨g∞ѨOÖ’x "≥ÚQÆ∞Å∂~°∞ „QÍ=∞O (Ѩi\ÏÅ *Ïw~ü)Ö’x =∞^茺=~°æ =º=™êÜ«∞ ‰õΩ@∞O|OÖ’ [x‡Oz 18 JHÀì|~ü 2013 <å_»∞ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞Ö’x ˆH~ü Pã¨∞Ѩ„uÖ’ =∞^èŒ∞"Õ∞ǨÏO, ÃÇ·ÏѨ~ü >ˇ#¬<£, H˜_ôfl ã¨=∞㨺Å`À `«# 87= U@ Ѩ~°=∞ѨkOz# ~å=Ói Éèí~°^•fi[ "Õ∞~°∞#QÆ ã¨^Œ$â◊√_»∞, `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`åºHÍâ◊OÖ’ '^èŒ$=`å~°— =O\˜ "å_»∞.

QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡ `å_çH˘O_» „QÍ=∞OÖ’ Éèí~°^•=[ QÍi ÉÏź=∞O`å QÆ_çzOk. Pi÷Hõ W|ƒO^Œ∞Å HÍ~°}OQÍ L#fl`« q^Œº#∞ JÉèíºã≤OK«ÖËx PÜ«∞# Ѩ>ˇì_»#flO HÀã¨O <å<å JQÆKå@∞¡ Ѩ_®¤_»∞. =º=™êÜ«∞‰õÄbQÍ, Hõ=∞‡i H˘eq∞Ö’ ‰õÄbQÍ, á⁄Q͉õΩ ÉÏ~°<£Ö’ ÉÁQÆ∞æ#∞ "Õ¿ã ‰õÄbQÍ, HõÅѨ J_çuÖ’ ~°OѨOÖψQ Ѩx"å_çQÍ, HõÖÏÅ HõOÃÑhÖ’ ¿ãÖòû"≥∞<£QÍ, Ѩâ◊√=ÙÅ HÍѨiQÍ, „ÃÑãπÖ’ „Ѷ¨ÓѶπ s_»~üQÍ, Ѩ„uHÍ qÖËHõiQÍ Z<Àfl, =∞Ô~<Àfl Ѩ#∞Å#∞ KÕâß_»∞. PHõe ÉÏ^èŒ#∞ =∞~°z áÈ=_®xH˜ JHõ∆~åxH˜ ^ŒQÆæ~° JÜ«∂º_»∞. ^˘iH˜# „Ѩu ѨÙã¨ÎHÍxfl K«kq q^•º^•Ç¨xfl f~°∞ÛH˘<åfl_»∞. HÍi‡‰õΩÅÖ’ HÍi‡‰õΩ_çQÍ, Hõ~°¬‰õΩÅÖ’ Hõ~°¬‰õΩ_çQÍ `«# rq`åxfl P~°OaèOz# DÜ«∞##∞ Ѩiã≤÷`«∞ÖË ~°K«~Ú`«QÍ xÅɡ\Ïì~Ú. Ѩu`«∞Å#∞, ÉÏ^è•ã¨~°Ê^Œ+¨µìÅ#∞ ^ŒQÆæi #∞O_ç K«∂z `«# J#∞Éèí"åňH PÜ«∞# JHõ∆~° ~°∂ѨO WKåÛ_»∞. PHõe qâ◊fi~°∂Ѩ"≥∞uÎ`Õ, =∞x+≤ `«# qÅ∞=Å#∂, =ºH˜Î`åfihfl „ѨHõ¯# ɡ\ ˜ì QÆ_ç¤áÈK«ÖÏ ZÖÏ H˘@∞ìHõáÈ`å_À ^•xx ^Œi≈OKå_»∞. JO^Œ∞ˆH PÜ«∞# WÖÏ J<åfl_»∞ – ''<å‰õΩ PHõe `≥Å∞ã¨∞, Jq^Œº `≥Å∞ã¨∞, HÍ|\˜ì Wq ÖËx ã¨=∂*Ïxfl HÀ~°∞`«∞<åfl#∞——.

N Éèí~°^•fi[QÍi `«O„_çQÍÔ~·# N~å=Ói HÀ@Ü«∞ºQÍ~°∞ `«# 21 ZHõ~åÅ á⁄ÅOÖ’ 17 ZHõ~åÅ#∞ ã¨OѶ¨∞¿ã= HÀã¨O, <å@HÍÅ HÀã¨O Y~°∞Û KÕâß_»∞. P `«~åfi`« "åºáê~°OÖ’ `«# ÉèÏQÆ™êfiq∞ KÕã≤# "≥∂ã¨O`À JѨCÅ áêÅÜ«∂º_»∞. Ç≤ÏOn #=ÖÏ ã¨„=∂\ò N „¿Ñ"£∞K«O^£ QÍ~°∞ „"åã≤# =∞ǨHÍ"åº`«‡Hõ #=Å 'QÀ^•<£— Hõ^ä•<åÜ«∞‰õΩ_»∞ 'Ǩϟs— =ÖË gi ‰õΩ@∞O|O ‰õÄ_® =º=™êÜ«∞^•~°∞Å ‰õΩ@∞O|O #∞O_ç ‰õÄbÅ ™ê÷~ÚH˜ kQÆ*ÏiOk. D q^èŒOQÍ ÖËq∞ Éèí~°^•fi[QÍi ‰õΩ@∞OÉÏxfl "≥O\Ï_çOk. r=# QÆ=∞#OÖ’ Ñ≤_çÔH_»∞ "≥∞`«∞‰õΩÅ∞ ‰õÄ_® ^˘~°HõHõ Éèí~°^•fi[ QÍ~°∞ Ѩã¨∞ÎÅ∞#fl ~ÀAÅ∞ Z<Àfl L<åfl~Ú. J@∞=O\˜ ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ WO\’¡ #∞Oz |Ü«∞@‰õΩ =KåÛHõ U `«Ö’¡ J#flO ÃÑ_ç`Õ ^•xfl ux QÆ∞_ç "≥∞@¡g∞^Œ<À ÖËHõ =∞„i K≥@∞ì h_»Ö’<À Éèí~°^•fi[ `«Å ^•K«∞H˘<Õ"å_»∞. Ô~O_À „ѨѨOK« Ü«Ú^ŒúO [~°∞QÆ∞`«∞#flѨC_»∞ PHõe ÉÏ^èŒ #∞O_ç `«Ñ≤ÊOK«∞HÀ=_®xH˜ `«#‰õΩ 17 UO_»¡ =Ü«∞ã¨∞û L<åfl 18 UO_»∞¡ L<åflÜ«∞x J|^ŒúO K≥Ñ≤Ê Ãã·#ºOÖ’ KÕi XHõ ã¨O=`«û~°Oáê@∞ PHõe ÉÏ^èŒ #∞O_ç q=ÚH˜Î á⁄O^•_»∞. nO`À ÉÏźOÖ’ PÜ«∞# Zxfl HõëêìÅ#∞ Ѩ_®¤~À "å\˜x =∞#O J~°÷O KÕã¨∞H˘#=K«∞Û.

XHõ [`« ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞ XO\˜ÃÑ· LO>Ë =∞~À [`« =∂„`«"Õ∞ ^ŒO_≥OÃÑ· LO_Õ Hõiî# ¿Ñ^ŒiHÍxfl J#∞ÉèíqOz# Éèí~°^•fi[ 8= `«~°QÆu K«^Œ∞=ÙK«∞#fl ~ÀAÖ’¡ `«xv JkèHÍi =zÛ# <å_»∞ ziy# K˘Hͯ, ziQÆ∞ ÖÏQÆ∞ "Õã¨∞H˘x |_çH˜ ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

32

dfl¢Áà / 㨄=Ou =zÛ#O^Œ∞ʼnõΩ `«# Láê^蕺ܫÚ_ç`À f„=OQÍ ^ŒO_çOѨ|_®¤_»∞. P J==∂<åxfl ÉèíiOK«ÖËHõ ѨÙã¨ÎHÍÅ ã¨Ozx =∂™êìi =ÚYg∞‡^Õ y~å>Ëã≤ `«~°QÆu QÆk #∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ =zÛ# PÜ«∞# uiy |_çH˜ "≥à◊§<ÕÖË^Œ∞. PHÍÅOÖ’ ã¨O=`«û~åxH˜ 3 ~°∂áêÜ«∞Å „QÆO^ä•ÅÜ«∞ K«O^•QÍ LO_Õk. ^•xfl K≥e¡OK«_®xH˜, `«# *Ï˝# `«$+¨‚#∞ f~°∞ÛH˘#_®xH˜ Éèí~°^•fi[ ^ŒQÆæ~° _»É˃ÖË^Œ∞, J@∞=O\˜ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ H˘\Ï¡i "≥OHõ>Ëâ◊fi~°∞¡ QÍ~°∞ J<Õ ÃÑ^ŒÌ=∞x+≤ Pi÷Hõ ã¨Ç¨Ü«∞O`À „QÆO^ä•ÅÜ«∞ K«O^•#∞ K≥e¡Oz PÜ«∞# XHõ ã¨O=`«û~°HÍÅO áê@∞ ѨÙã¨ÎHÍÅ#∞ `≥zÛ ~å„uѨÓ@ QÆ∞_» nѨѨ٠"≥Å∞QÆ∞Ö’ "å\˜x K«k"Õ"å_»∞. P J^茺ܫ∞#"Õ∞ PÜ«∞# ™êÇ≤Ï`«º r=<åxH˜ =∞Å∞Ѩ٠`≥zÛOk. z#fl `«#OÖ’ Ѩ_ç# ÉÏ^èŒÅ∞, HõëêìÅ∞, J==∂<åÅ∞, Dã¨_çOѨÙÅ∞, Hõhflà◊√§ ÉèíiOK«ÖËHõáÈ`Õ `å#∞ D ~ÀA XHõ ~°K«~Ú`«QÍ g∞ =ÚO^Œ∞ LO_Õ"å_ç<Õ HÍ#x Éèí~°^•fi[ K≥¿ÑÊ"å_»∞. x*Ï~ÚfH˜ xÅ∞=Ù@^ŒÌO PÜ«∞#. 1946Ö’ `≥<åeÖ’ N PÅáê\˜ ~°gO„^Œ<å^ä£QÍi '[g∞<£Ô~·`«∞— Ѩ„uHõÖ’ NÉèí~°^•fi[ L^ÀºyQÍ KÕ~å_»∞. `≥<åe rq`«O PÜ«∞# =ºH˜Î`åfixH˜ Ѩ^Œ∞#∞ÃÑ\˜ìOk. PÜ«∞#Ö’x ~°K«~Ú`«‰õΩ „¿Ñ~°}#∞ WzÛOk. P `«~åfi`« Éèí~°^•fi[ '<≥Å∂¡~°∞— #∞O_ç "≥Å∞=_Õ 'n#|O^èŒ∞— "å~°Ñ¨„uHõ ã¨Oáê^ŒHõ =~°æOÖ’ KÕ~å_»∞. Ñ≤^ŒÑ¨ =∞„^•ã¨∞Ö’x ã¨∞„Ѩã≤^Œú Hõ^ä• ~°K«~Ú`« N ^èŒxH˘O_» ǨÏ#‡O`«~å=Ù QÍi 'z„`«ã‘=∞—Ö’ ã≤h Ѩ„uHÍ qÖËHõiQÍ Ñ¨xKÕâß_»∞. ã≤h`å~°Å`À HõÅã≤, "åi`À =∂\Ï¡_ç, Ѩ„uHõÖ’ „"å¿ã Ѩx PÜ«∞#k. P `«~åfi`« K≥<≥·flÖ’x *’ºu, ã¨g∞Hõ∆, ã≤<≥=∂ J<Õ Ñ¨„uHõÅÖ’ ~å=Ói Éèí~°^•fi[ Ѩx KÕâß_»∞. z#flѨÊ\˜ #∞O_ç ZHõ¯_® ~årѨ_»‰õΩO_® „|uH˜# Éèí~°^•fi[ "≥ÚO_ç"å_çQÍ ¿Ñ~°∞ `≥K«∞ÛH˘<åfl_»∞. JO^Œ∞=Å#<Õ PÜ«∞# K≥<≥·flÖ’x Ѩ„uHÍ L^ÀºQÍxfl =^Œe ÃÑ\˜ì ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞‰õΩ =KåÛ_»∞. '`≥<åe rq`«O PÜ«∞#‰õΩ PHõe Ö’`«∞áê@¡#∞ ѨiK«Ü«∞O KÕ¿ãÎ, =∞„^•ã¨∞ rq`«O „|`«∞‰õΩ Hõ@∞"≥·# "åã¨Î"åÅ Hõ`«∞ÎÅ =O`≥#ÃÑ· #_çÑ≤Ok.— JѨÊ\’¡ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞Ö’x Ѩa¡H± QÍÔ~¤<£û‰õΩ Z^Œ∞~°∞QÍ N K«„Hõáê}˜ QÍi ^•fi~å #_»∞Ѩ|_»∞`«∞#fl 'Ü«Ú=— `≥Å∞QÆ∞ =∂ã¨Ñ¨„uHõ =Ú„^Œ}ÏÅÜ«∞O LO_Õk. S^•~°∞ <≥ÅÅáê@∞ P Ѩ„uHõ ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞QÍ N~å=Ói QÍ~°∞ ѨxKÕâß~°∞. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ‰õΩ@∞OÉÏxfl "≥O@ fã¨∞Hõ~åHõáÈ=_»O =Å¡ P „ÃÑãπÖ’<Õ PÜ«∞# LO_Õ"å_»∞. gkä J~°∞QÆ∞Åg∞^Œ Ѩ_»∞H˘x PÜ«∞# HÍÅO "≥à◊§n¿ã"å_»∞. `«# 17= U@<Õ HõÅO Ѩ\ ˜ì# N Éèí~°^•fi[ QÍi `˘e Hõ^äŒ 'q=∞Å—. Jk 1946Ö’ '„Ѩ*Ïq∞„`«— J<Õ Ñ¨„uHõÖ’ JK«Û~ÚOk. P `«~åfi`« PÜ«∞# ^•^•Ñ¨Ù 500 ^•HÍ Hõ^äŒÅ∞ „"åâß_»∞. '^≥·= ~å[H©Ü«∂Å∞— J<Õ PÜ«∞# Hõ^䌉õΩ ZO`À „Ѩ*Ï^Œ~°} ÅaèOzOk. Jk PÜ«∞#‰õΩ 'ã¨fi~°‚ HõOHõ} |Ǩï=∂<åxfl— ‰õÄ_® `≥zÛ ÃÑO\˜ìOk. "≥Ú^Œ\’¡ N QÆ∞_çáê\˜ "≥OHõ@K«ÅO QÍi „ѨÉèÏ=O ~å=Ói Éèí~°^•fi[QÍiÃÑ· |_çOk. K«ÅO „ѨÉèÏ=O`À 1950Ö’ „"åã≤# ~°K«# ~åy}˜. nxH˜ K«ÅO QÍ~°∞ =ÚO^Œ∞=∂@ „"åã≤<å~°∞.

N Éèí~°^•fi[ QÍ~°∞ ^•^•Ñ¨Ù 17 #=ÅÅ#∞ „"åâß~°∞. "å\˜Ö’ áê‰õΩ_»∞ ~åà◊√§, HÍ^ŒO|i, r=# ã¨=∞~°O, ~åy}˜, tkäÅ ã¨O^茺, PHõà◊√§, „H˘`«Î z=Ùà◊√§, H“=Úk, =ã¨∞O^èŒ~°, Ö’HõO HÀã¨O "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q ¿Ñ~˘¯#^Œy#q. g\˜Ö’ 'HÍ^ŒO|i—, 'áê‰õΩ_»∞ ~åà◊√§— ~°K«~Ú`«‰õΩ ZO`À ¿Ñ~°∞ `≥zÛ ÃÑ\Ïì~Ú. 'H˘`«Î zQÆ∞à◊√§— â‹·e `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`«º q=∞~°≈‰õΩÅ ^Œ$+≤ìx ZO`À PHõi¬OzOk. =∞„^•ã¨∞Ö’x 'z„`«ã‘=∞— ã≤h Ѩ„uHõÖ’ ѨxKÕã¨∞Î#flѨC_»∞ Éèí~°^•fi[ `≥~°"≥#∞Hõ, "Õ∞HõѨC `˘Åy# rq`åÅÖ’x KÕ^Œ∞#∂, pHõ\ ˜x P^è•~°OQÍ KÕã¨∞H˘x '=∂Ü«∞[Å`å~°∞— J<Õ Hõ^äŒ#∞ „"åâß_»∞. P Hõ^䌉õΩ #=ÖÏ~°∂Ѩ"Õ∞ 'áê‰õΩ_»∞ ~åà◊√§—. Hõ$ëê‚ Ñ¨„uHõÖ’ ^è•~å"åÇ≤ÏHõOQÍ Wk „ѨK«∞iOK«|_çOk. D ã‘iÜ«∞Öò#∞ x¿+kèOKåÅh, Ѩ„uHõ<Õ PÑ≤ "ÕÜ«∂Åh JѨÊ\’¡ ZO^Œ~À ã≤h „Ѩ=ÚY∞Å∞ Ü«∞uflOKå~°∞. HÍx "åi „Ѩܫ∞`åflÅ∞ Ѷ¨eOK«ÖË^Œ∞. D #=ʼnõΩ 'áê‰õΩ_»∞ ~åà◊√§— J<Õ ¿Ñ~°∞ÃÑ@ì=∞x N Éèí~°^•fi[QÍiH˜ ã¨∂zOz# "å~°∞ N jÖÏ g„~åA QÍ~°∞. ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

33

dfl¢Áà / 㨄=Ou ™ê=∂#∞ºÅ rq`åÅ<Õ Wu=$`«ÎOQÍ 'r=# ã¨=∞~°O— „"åÜ«∞|_çOk. 19 "Õ∞ 1978 #∞O_ç 23 PQÆã¨∞ì 1979 =~°‰õΩ 'D<å_»∞— k# Ѩ„uHõÖ’ ^è•~å"åÇ≤ÏHõOQÍ „ѨK«∞iOK«|_»¤ D ~°K«# ^•fi~å Q˘_»∞QÆ∞Å∞, Ãã·H˜à◊√§ =∞~°=∞‡`«∞Î KÕ¿ã"åi, g^äŒ∞ÅÖ’ ÉÁ=∞‡Å#∞ w¿ã"åi rq`åÅ#∞ Éèí~°^•fi[QÍ~°∞ JHõ∆~° |^ŒúO KÕâß~°∞.

N Éèí~°^•fi[QÍi q"åǨÏO N=∞u HÍO`«O QÍi`À 1948Ö’ [iyOk. ÉèÏ~°º Ѩ@¡ Éèí~°^•fi[ QÍiH˜ Jq∞`«"≥∞ÿ# „¿Ñ=∂aè=∂<åÅ∞O_Õq. JO^Œ∞=Å¡ P"≥∞ K«xáÈ~Ú# `«~åfi`« ~å=ÓiQÍ~°∞ '<åÖ’x #∂=Ù—, 'JO`«~°Oy}˜—, 'S`«ˆ~Ü«∞O—, 'J~Ú<å XHõ UHÍO`«O—, 'XH˜O`« "Õ‰õΩ= HÀã¨O— J#∞ 㨇 $u HÍ"åºÅ#∞ „"åâß~°∞. `«# ÉèÏ~°º#∞ QÆ∞iOz Éèí~°^•fi[QÍ~°∞ J#fl D „H˜Ok =∂@Å∞ "åi J<Àº#º`«‰õΩ x^Œ~°≈<åÅ∞ – ''ã¨OѨ#∞fl~åÖˇ·<å <å ÖËq∞x, q^•ºÇ‘Ï#`«#∞, x~°∞^ÀºQÍxfl KåÖÏ ^ŒÜ«∞QÍ ÉèíiOzOk. J=∂Ü«∞‰õΩ_≥·# a_»¤#∞ `≥e"≥·# `«e¡ ZÖÏ K«∂K«∞H˘O@∞O^À P |OQÍ~°∞ `«e¡ ##∞fl JÖÏ K«∂K«∞H˘Ok——.

JѨÊ\’¡ N „uѨÙ~°<Õx QÀÑ‘K«O^£ QÍ~°∞ PÖò WO_çÜ«∂ ˆ~_çÜ≥∂, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ ˆHO„^ŒOÖ’ Ѩx KÕ¿ã"å~°∞. Éèí~°^•fi[QÍiH˜ "åi`À ѨÓ~°fi ѨiK«Ü«∞O LO_Õk. XHõ<å_»∞ PÜ«∞# QÀÑ‘K«O^£ QÍi ^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥o§ `«#‰õΩU^≥·<å L^ÀºQÍxfl WÑ≤ÊOK«=∞x J_çQÍ~°∞. JѨC_»∞ QÀÑ‘K«O^£ QÍ~°∞ U_»= `«~°QÆu =~°ˆH K«^Œ∞=Ù‰õΩ#fl hˆHO L^ÀºQÆO WÑ≤ÊOKåÖ’ <å‰õΩ `ÀK«_»O ÖË^Œ∞ Jx J<åfl~°∞. JѨC_»∞ N Éèí~°^•fi[ JѨÊ\˜^•HÍ „ѨK«∞i`«"≥∞ÿ# `«# ~°K«#Å#∞ "åiH˜ K«∂Ñ≤OKå_»∞. nx`À „ѨÉèÏq`«∞_≥·# PÜ«∞# JѨÊ\˜ PeO_çÜ«∂ ˆ~_çÜ≥∂ _≥·Ô~Hõì~ü QÍi ^ŒQÆæ~°‰õΩ Éèí~°^•fi[ QÍix fã¨∞H˘x "≥o§ "åi`À ѨiK«Ü«∞O KÕ~ÚOKå_»∞. `«# ã≤á¶ê~°ã¨∞`À _≥·Ô~Hõì~°∞ QÍix XÑ≤ÊOz #=O|~ü 1959Ö’ Éèí~°^•fi[ QÍiH˜ ExÜ«∞~ü „ã≤¯Ñπì Ô~·@~ü L^ÀºQÍxfl WÑ≤ÊOKå_»∞. nxH˜ Hõ$`«[˝`«QÍ N Éèí~°^•fi[QÍ~°∞ `«# XHõ ‰õΩ=∂~°∞xH˜ 'QÀÑ‘K«O^£— QÍi ¿Ñ~°∞#∞ ÃÑ@∞ìH˘<åfl~°∞. ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ #QÆ~°O <å‰õΩ =∞~À [#‡#∞ WzÛO^Œx Éèí~°^•fi[ QÍ~°∞ Ѩ^ÕѨ^Õ J<Õ"å~°∞. 1987Ö’ `≥Å∞QÆ∞ „Ѩã¨OQÆ HÍ~°º„Hõ=∂Å „ѨÜ≥∂HõÎQÍ PHÍâ◊"å}˜ #∞O_ç PÜ«∞# Ѩ^Œg q~°=∞} KÕâß~°∞. PHÍâ◊"å}˜ Ѩ@¡ `«# Hõ$`«[˝`«#∞ `≥Å∞ѨÙ`«∂ – ''`«#‰õΩ =∞~À [#‡ JO@∂ LO>Ë PHÍâ◊"å}˜ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’ QÆ_ç¤ Ñ¨~°Hõ<≥· [x‡OKåÅx JaèÅ+≤™êÎ#x PÜ«∞# J<åfl~°∞—. PHÍâ◊"å}˜Ö’ Ѩ^Œg q~°=∞} `«~åfi`« Éèí~°^•fi[ QÍ~°∞ H˘O`«HÍÅO áê@∞ JOÉË_»¯~ü ™ê~°fi„uHõ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞O ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞Ö’#∂, =∞iH˘O`« HÍÅO á⁄\˜ìN~å=ÚÅ∞ `≥Å∞QÆ∞ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞OÖ’#∂ Ѩx KÕâß~°∞. "≥Ú^Œ\’¡ PÖò WO_çÜ«∂ ˆ~_çÜ≥∂Ö’ ÉÏÖÏ#O^ŒO, ÉÏÅq<Àkx =O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ N Éèí~°^•fi[QÍ~°∞ x~°fiÇ≤ÏOKÕ"å~°∞. ÉÏÅÅ ™êÇ≤Ï`åºxfl ã¨$lOz P ™êÇ≤Ï`«º „Ѩ„H˜Ü«∞‰õΩ PÜ«∞# QÍ~°∞ Z#ÖËx ¿ã= KÕâß~°∞. rq`åÅ#∞ K«kq# PÜ«∞# `≥Å∞QÆ∞ ÉÏÅ™êÇ≤Ï`åºxH˜ z~°∞<å=∞ JO>Ë Juâ◊Ü≥∂H˜Î HÍ<Õ~°^Œ∞. `«# L^ÀºQÆ HÍÅOÖ’ N Éèí~°^•fi[ QÍ~°∞ Hõiî<åu Hõiî#"≥∞ÿ# „Hõ=∞tHõ∆}#∞ áê\˜OKÕ"å~°∞. 1986Ö’ `«# ÉèÏ~°ºÜ≥ÿ∞# N=∞u HÍO`«O Ѩ~°=∞ѨkOzO^Œ#fl "å~°Î `≥eã≤# `«~åfi`« ‰õÄ_® ™êÜ«∞O„`«O 5.30 QÆO@Å ^•HÍ PÜ«∞# `«# PÑ‘ã¨∞Ö’<Õ Ñ¨xKÕÜ«∞_»O nxH˜ x^Œ~°≈#O. J==∂<åÅ`À ^ŒÇ≤ÏOK«∞‰õΩ áÈ~Ú# QÆ∞O_≥ #∞O_Õ JHõ∆~åQÆ∞flefl ‰õΩiÑ≤Oz# _®II ~å=Ói Éèí~°^•fi[ QÍ~°∞ PO„^茄Ѩ^Õâò |_»∞QÆ∞ =~åæʼnõΩ „Ѩuxkè. DÜ«∞# QÍiH˜ Z<Àfl J"å~°∞¤Å∞, |Ǩï=∞`«∞Å∞ ÅaèOKå~Ú. PO„^èŒ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞O, qâßYѨ@ì}O, 1980Ö’, <åQÍ~°∞˚# qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞O 1977Ö’, [=ǨÏ~üÖÏÖò <≥„Ǩ˙ ™êOˆHuHõ qâ◊fiq^•ºÜ«∞ÅO 1980Ö’ giH˜ Q“~°= _®Hõìˆ~\ò _ç„wÅ#∞ WzÛ ã¨`«¯iOKå~Ú. DÜ«∞#‰õΩ 1968, 1983Ö’ Ô~O_»∞™ê~°∞¡ PO„^茄Ѩ^Õâò ™êÇ≤Ï`«º JHÍ_»g∞ ѨÙ~°™ê¯~°O ÅaèOzOk. giH˜ QÀÑ‘K«O^£ ™êÇ≤Ï`«º ѨÙ~°™ê¯~°O, ™ÈqÜ«∞\ò ÖÏO_£ <≥„Ǩ˙ |Ǩï=∞u, É’~Ú cè=∞#fl ™êÇ≤Ï`«º xkè |Ǩï=∞u, ÉèÏ~°fÜ«∞ ÉèÏëê Ѩi+¨`«∞Î, HõÅHõ`åÎ"åi |Ǩï=∞u, ~å[ºÅH˜∆ ‡ |Ǩï=∞u, ÉÏÅ™êÇ≤Ï`«º Ѩi+¨`«∞Î |Ǩï=∞u, `≥Å∞QÆ∞ JHÍ_»g∞ |Ǩï=∞u, Ö’Hõ<åÜ«∞H± ᶜO_Õ+¨<£ |Ǩï=∞u, `≥Å∞QÆ∞ HõàÏ ã¨=∞u ÔH.q ~å"£ *’ºu~å=Ù |Ǩï=∞u, PO„^茄Ѩ^Õâò „ѨÉèí∞`«fiѨ٠HõàÏ~°`«fl ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

34

dfl¢Áà / 㨄=Ou |Ǩï=∞u, Ü«Ú= ™êÇ≤Ïf |Ǩï=∞u, ÉÏѨÙÔ~_ç¤ á¶œO_Õ+¨<£ |Ǩï=∞u, =OQÆ∂i ᶜO_Õ+¨<£ PѶπ J"≥∞iHÍ |Ǩï=∞u `«k`«~° Z<Àfl |Ǩï=∞`«∞Å∞ ÅaèOKå~Ú. |Ǩï=∞`«∞Å ^•fi~å `«#‰õΩ ÅaèOz# ^èŒ<åxfl PÜ«∞# `«# ÉèÏ~°º 㨇 $uÖ’ ™ê÷Ñ≤Oz# „@ãπì ^•fi~å ¿Ñ^Œ q^•º~°∞÷ʼnõΩ ã¨Ç¨Ü«∂~°÷O XH˘¯Hõ¯iH˜ 5 "ÕÅ ~°∂áêÜ«∞Å Pi÷Hõ ã¨Ç¨Ü«∂xfl JO^ŒKÕ¿ã"å~°∞. _®II ~å=Ói Éèí~°^•fi[ QÍi H˘xfl ~°K«#Å∞ qq^èŒ q^•ºÅÜ«∂ÅÖ’ _ç„w, Ñ≤.l. áê~î°º„Hõ=∞OÖ’ KÕ~°Û|_®¤~Ú.

PÜ«∞#ÃÑ· Ѩiâ’^èŒ# KÕã≤# ZO^ŒiHÀ Ü«∞O.Ѷ≤Öò, Ñ≤.ÃÇÏKü_ç _ç„wÅ∞ ÅaèOKå~Ú. J~Ú<å Z#fl_»∂ PÜ«∞# =ÚYOÖ’ H˜Oz`ü QÆ~°fiO‰õÄ_® HõxÑ≤OKÕk HÍ^Œ∞. ZšѨC_»∞ x~å_»O|~°`Õ PÜ«∞# =ºH˜Î`«fiѨ٠"≥·t+¨ì ºOQÍ LO_Õk. q*Ï˝<åxH˜ K«^Œ∞=Ù`À ã¨O|O^èŒO ÖË^Œx ~å=Ói Éèí~°^•fi[ QÍi rq`«O x~°∂Ñ≤OzOk. qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂ezÛ# _ç„wÅ∞ ÖˉõΩ<åfl PÜ«∞# KÕã≤# ™êÇ≤Ï`«º ¿ã= J^Œ∞ƒù`«=∞~ÚºOk. Éèí~°^•fi[ QÍ~°∞ „"åã≤# „QÆO^ä•ÅÖ’ 'H˜<≥fl~°™êx—, 'Ö’HõO HÀã¨O— (Hõ^ä• ã¨OHõÅ<åÅ∞)† 'L_»∞`« LѨ^Õâ◊O—, 'H©Å∞QÆ∞„~°O—, '*ÏeQÆ∞O_≥— (ÉÏÅÅ Hõ^äŒÅ∞)† 'q+¨<åQÆ∞—, '^Œ∞+¨ìK«`«∞+¨ìÜ«∞O—, 'Z`«∞ÎѨÖÏ¡Å∞— (_ç>ˇH˜ì"£ #=ÅÅ∞)† 'W#∞Ѩ`≥~° "≥#∞Hõ—, '=∞u—, '"≥ÚQÆæ`˘_çy# Zé]QÆ∞ÖÏa— (™êÇ≤Ï`«º "庙êÅ∞)† 'JK«∞Û=ÚK«Û@—, 'J^ŒÌO Hõ^䌗, 'QÆ_çÜ«∂~°O Hõ^䌗, 'J=x–PHÍâ◊O—, '֒ǨÅ Hõ^䌗, '=∞x+≤ Hõ^䌗, 'q^Œ∞º`ü Hõ^䌗 ("≥·*Ï˝xHõ "庙êÅ∞), PÜ«∞# <å@HÍÅ∞ – Ѩk „Ѩ=ÚY"≥∞ÿ#q. PÜ«∞# „"åã≤# H˘xfl ~°K«#Å∞ POQÆ¡O, Ç≤ÏOn, ɡOQÍe, L~°∂Ì, QÆ∞[~åu, `«q∞à◊O, Hõ#fl_»O, =∞à◊Ü«∂à◊O =O\˜ ÉèÏ~°fÜ«∞ ÉèÏ+¨ÅÖ’xH˜ J#∞=kOK«|_®¤~Ú.

PHÍâ◊"å}˜ qq^èŒ ˆHO„^•Å #∞O_ç PÜ«∞# Z<Àfl „Ѩã¨OQÍÅ∞ „Ѩ™ê~°O KÕÜ«∞|_®¤~Ú. `«#‰õΩ "Õ∞Å∞ KÕã≤# "åix N Éèí~°^•fi[QÍ~°∞ =∞~°záÈHõáÈ=_»O PÜ«∞# =ºH˜Î`åfixH˜ =<≥fl `≥zÛOk. `≥<åeÖ’ PÜ«∞#‰õΩ L^ÀºQÍxflzÛ# N PÅáê\˜ ~°gO„^Œ<å^ä£QÍ~°∞, PeO_çÜ«∂ ˆ~_çÜ≥∂Ö’ `«#‰õΩ L^ÀºQÍxfl WÑ≤ÊOz# N QÀÑ‘K«O^£ QÍ~°∞, =∞„^•ãπÖ’ L#fl HÍÅOÖ’ `«#‰õΩ, `«# ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ Lz`«OQÍ "≥·^ŒºO KÕã≤# _®II QÍe ÉÏÅ ã¨∞O^Œ~°~å=Ù QÍ~°∞, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’ `«#‰õΩ WO\˜x WÑ≤ÊOz# N PÅáê\˜ "≥OHõ@~å=∞Ü«∞º QÍ~°¡‰õΩ ^èŒ#º"å^Œ ã¨∂K«HõOQÍ _®II Éèí~°^•fi[QÍ~°∞ `«# ‰õΩ=∂~°∞ʼnõΩ "åi ¿Ñ~°¡#∞ ÃÑ@∞ìHÀ=_»O, J>Ë¡ `å#∞ PHõe`À =∞Å=∞Å =∂_»∞`«∞#flѨC_»∞ `«##∞ KÕ~°nã≤ J#flO ÃÑ\˜ì =∂ŠѨ^ŒÌ=º ¿Ñ~°∞#∞ `«# ‰õΩ=∂Ô~ΉõΩ Ѩ^•‡=u Jx ÃÑ@∞ìHÀ=_»O W`«~°∞ʼnõΩ =∂~°æ^Œ~°≈HõO. x~°O`«~° ™êÇ≤Ïf Hõ$+‘=Å∞_»∞QÍ `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`åºxH˜ =<≥fl`≥zÛ# "å_»∞ _®II Éèí~°^•fi[. HõÅO ^•fi~å áê~î°‰õΩÅ#∞, QÆà◊O ^•fi~å „â’`«Å#∞ PHõ@∞ìH˘<Õ JѨÙ~°∂Ѩ â◊H˜Î Éèí~°^•fi[ QÍiH˜ LO_Õk. Éèí~°^•fi[ QÍi¯ H˘O^Œ~°∞ W`«~° ~°K«~Ú`«Å =Öˇ |Ǩï=∂Ѩ<åÅ∞ á⁄O^•Åx HÀÔ~¯ LO_Õk HÍ^Œ∞. D ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ "åi D „H˜Ok =∂@Å∞ QÆ=∞xOѨ^ŒQÆæq – ''<Õ#∞ J#flѨ٠XH˘¯Hõ¯ "≥∞`«∞‰õΩ HÀã¨O ÉÏ^èŒÑ¨_®¤#∞, |@ìÅ HÀã¨O ÉÏ^èŒÑ¨_®¤#∞, „"å¿ã HÍy`åÅ HÀã¨O ÉÏ^èŒ Ñ¨_®¤#∞ HÍx |Ǩï=∞`«Å∞ HÀã¨O Z#fl_»∂ ÉÏ^èŒÑ¨_»ÖË^Œ∞——. „ѨѨOK« ÉÏ^èŒ#∞ `«# ÉÏ^èŒ KÕã¨∞H˘x `«# "Õ^Œ##∞ ã¨=∂[ ã¨OH∆ÀÉèíOÖ’ "≥kHÍ~°∞ Éèí~°^•fi[ QÍ~°∞. Ѩ~°=∞ѨkOK«_®xH˜ H˘xfl ~ÀAÅ =ÚO^Õ _èçb¡Ö’ [iy# HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ gÖò K≥·~ü, ÃãÖˇ·<£ ÉÏ\˜ÖòÅ`À áêÖÁæx *Ï˝#Ñ‘~î° |Ǩï=∞ux JO^Œ∞H˘#fl Éèí~°^•fi[QÍ~°∞ "≥O@<Õ =∞~°}˜OK«_»O ™êÇ≤Ïf „Ñ≤Ü«ÚÅÔHO`À ^Œ∞óYHÍ~°}O. `≥Å¡x =Ú`«Hõ #∂Å∞ ѨOK≥, ÖÏeÛ, `≥Å¡x QÆ_»¤O, z~°∞^èŒ~°Ç¨ã¨O`À K«∂Ѩ~°∞Å#∞ `«#"≥·Ñ¨Ù‰õΩ PHõi¬OKÕ Éèí~°^•fi[QÍ~°∞ =∞iÖË~°O>Ë #=∞‡â◊ºHõO HÍx "åã¨Î=O. QÍOnè"å^ŒO`À, =∂~ü¯û"å^ŒO`À „ѨÉèÏq`«∞_≥·# PÜ«∞# „Ѩ[Å =∞x+≤, x~å_»O|~°`«‰õΩ xÅ∞=Ù@^ŒÌO. H˘O^Œ~°∞ PÜ«∞##∞ QÀs¯`À, =∞iH˘O^Œ~°∞ JÖˇQÍ˚O_»~ü ‰õΩ„Ñ≤<£`À, WOH˘O^Œ~°∞ ^Œ™êÎ~ü 㑯x`À áÈÅÛ_»O PÜ«∞# Q˘Ñ¨Ê`«<åxH˜ x^Œ~°≈#O.

– áê¡\ò <≥O. 10, ~À_£ <≥O.6, ã¨=∞`åѨÙi HÍÅh, #∂º<åQÀÖò |ãπ™êìO_£ ^ŒQÆæ~°, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ – 500 035 ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

35

dfl¢Áà / 㨄=Ou

W~° ∞ =k S^Œ ∞ <åÅ∞QÆ ∞ Å∞ #∂@ Ü« ∂ Éè ˇ · Ç≤ÏOn =¸ÅO : FO „ѨHÍâò "åb‡H˜ (•Ù◊ ¬˝∑§Ê‡Ê flÊÀ◊ËÁ∑§) J#∞"å^ŒO : ã≤.q. =∞ǨÅH˜∆ ‡ "≥Ú^Œ\ ˜ r`«O KÕuÖ’H˜ fã¨∞HÀQÍ<Õ ã¨∞nÑπ =∞#ã¨∞û QÍ_è®O^èŒHÍ~°Ñ¨Ù Ö’`«∞Ö’¡Oz PâßH˜~°}ÏÅ`À xO_çáÈ~ÚOk. J`«x =∞#ã¨∞Ö’ ZÖÏO\˜ P#O^Œ=∞O>Ë ^•xx á⁄O^Œ_®xH˜ J`«#∞ ÖˇHõ¯ÖË#xfl =Úà◊¥§–á⁄^ŒÅ`À xO_ç# ^•iÖ’ „Ѩܫ∂}˜OKåeû =zÛOk. J~°KÕuÖ’ Jkq∞ÃÑ\˜ì# _»|∞ƒÅ "≥K«Û^Œ#O, J`«x #~°#~åÖ’¡#∞ „áêH˜Ok. "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\ ˜™êiQÍ J`«#∞ Wxfl ~°∂áêÜ«∞efl XHõ¯KÀ@ K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞.

J`«#∞ =~°Î=∂#OÖ’ rqOKåÅ#∞‰õΩ<åfl_»∞. HÍx QÆ`«O J`«xfl =keÃÑ@ì_»O ÖË^Œ∞. „ѨfHõ∆}O J`«xÖ’ =~°Î=∂#O QÆ`«O =∞^茺 [~°∞QÆ∞`«∂<Õ LO_Õk. ÖËq∞ J<Õk J_»∞QÆ_»∞QÆ∞<å J`«xfl "≥∂ã¨yã¨∂Î<Õ LOk. J~Ú<å `«#∞fl`å#∞, ZÖÏQÀ HÍáê_»∞‰õΩO@∂ =KåÛ_»∞. JO^Œ∞ˆH =∂=¸Å∞ L^ÀºQÆO ‰õÄ_® J`«xH˜ KåÖÏ Q“~°=„Ѩ^ŒOQÍ JxÑ≤OKÕk.

L^ÀºQÆOÖ’ KÕi# H˘`«ÎÖ’ â‹Å=Ù ^˘~°Hõ_»"Õ∞ Hõ+¨ìO. J`«xH˜ ‰õÄ_® ã¨∞ÅÉèíOQÍ â‹Å=Ù ^˘~°HõÖË^Œ∞. J`«#∞ Pk"å~°O, â‹Å=Ù k<åÖ’¡ Z‰õΩ¯= Ѩx KÕâß_»∞. ^•xH˜ |^Œ∞Å∞QÍ Ô~O_»∞ ~ÀAÅ∞ â‹Å=Ù ^˘iH˜Ok. J`«#∞ "≥Ú^Œ\ ˜ r`«O ^˘iH˜# P#O^•xfl `«e¡^ŒO„_»∞Å`À ѨOK«∞HÀ"åÅ#∞‰õΩO@∞<åfl_»∞. ã¨∂¯Å∞ K«^Œ∞=Ù =∞iÜ«Ú L^ÀºQÆO =∞^茺֒ ã¨=∞Ü«∂xH© Ѩiã≤÷uH© L#fl HõO^ŒHõO J`«#∞ ѨÓ_»ÛÖËHõáÈÜ«∂_»∞.

J~Ú#ѨÊ\˜H© HõO^ŒHõOÖ’ U=ÚO^À ^•xH˜ ã¨=∂^è•#O K≥Ñ≤Ê `«# ÉÏ^èŒx `«yæOK«∞‰õΩO@∂<Õ LO_Õ"å_»∞. DHõ∆}O HÀã¨"Õ∞ xsH˜∆ã¨∂Î J`«#∞ ^Œ∂~° „Ѩܫ∂}åxfl x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. JÖÏO\˜ „Ѩܫ∂}OÖ’ ~å„f–ѨQÆÅ∂, =∂#O – J==∂#O =∞^茺 Jã¨Å∞ ÉË^èŒ"Õ∞ ÖË^Œ∞. Ѩ@flO #∞Oz Ñ¨Öˇ¡‰õΩ KÕ~°∞HÀ=_®xH˜ Ô~O_»∞, Ô~O_»∞#fl~° QÆO@Å∞ HõO>Ë Z‰õΩ¯= ã¨=∞Ü«∞"Õ∞ Ѩ_»∞`«∞Ok. JO^Œ∞ˆH J`«#∞ „á⁄^Œ∞Ì<Õfl |Ü«∞Å∞^Õ~å_»∞. |™êìѨÙH˜ ~åQÍ<Õ |ãπ ^˘iH˜Ok. |ã¨∞û KåÖÏ ~°nÌQÍ LOk. KåÖÏ Hõ+¨ìO g∞^Œ ‰õÄ~ÀÛ=_®xH˜ *ÏQÍ ^˘iH˜Ok. HõO_»Hõì~°∞ Z=~À „Ѩܫ∂}©‰õΩxÃÑ· J~°∞ã¨∞Î<åfl_»∞. 'D ™ê=∂#∞ fÃãÜü∞. |ã¨∞û g∞^Œ ÃÑ@∞ì =KÕÛ áÈÜÕ∞ ^•i<Õ =¸¿ã™ê™ê=Ù. Z=_ç ™ê=∂#∞— HõO_»Hõì~ü QÆ\ ˜ìQÍ Hõ~°¯â◊OQÍ J_çQÍ_»∞. ã¨#flQÍ |Hõ¯Ñ¨ÅK«QÍ L#fl „QÍ=∞ã¨∞÷_»∞ <≥=∞‡kQÍ K≥áêÊ_»∞ '<å^Õ#O_ç HõO_»Hõì~°∞—. „QÍ=∞ã¨∞÷_ç =¸@x `Àã¨∂Î Hõiî#"≥∞ÿ# ã¨fi~°O`À WOK«∞q∞OK«∞QÍ QÆi˚ã¨∂Î J<åfl_»∞. 'h^Œ~Ú`Õ h^ŒQÆæˆ~ LOK«∞HÀ. WHõ¯_» ^•iÖ’ J_»¤OQÍ ZO^Œ∞‰õΩ ÃÑ\Ïì=Ù? fÃãÜü∞ nxfl—. „QÍ=∞ã¨∞÷_»∞ ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∂ „áê^èÕÜ«∞Ѩ_»∞`«∞#fl@∞ì <≥=∞‡kQÍ J<åfl_»∞, 'ÉÏ|∂ Z^Œ~°<Õ kyáÈ"åÅO_ô—. ã¨∞nÑπ ZѨC_≥·<å Z=Ô~·<å „áê^èÕÜ«∞Ѩ_»_»O K«∂¿ãÎ<Õ `«O„_ç =ÚYO QÆ∞~°∞ΉõΩ =ã¨∞ÎOk. JÖÏO@ѨC_»∞ J`«x J}∞=}∞=Ù =∞O_çáÈ`«∞Ok. Z=~À <≥=∞‡k <≥=∞‡kQÍ `«# â◊s~åxfl ~°OѨO`À HÀã¨∞Î#fl@∞ìQÍ LOk. J`«#∞ HõO_»Hõì~°∞ "≥·Ñ¨Ù K«∂™ê_»∞. HõO_»Hõì~°∞ Ü≥ÚHõ¯ ÉÏ#á⁄@ì â◊s~°OÃÑ· L#fl |@ìefl pÅ∞Û‰õΩx |Ü«∞@‰õΩ ~å=_®xH˜ „Ѩܫ∞ufl™ÈÎOk. J_»qѨOkÖÏQÍ J`«x JO^•xfl W#∞=∞_çOѨ KÕã¨∞Î<åfl~Ú. ã¨∞nÑπH˜ J_çq ѨOk |ãπÖ’xH˜ K˘K«∞ÛH˘x =zÛ#@∞ì JxÑ≤OzOk. J`«#∞ ã¨~°∞̉õΩx K«∞@ìѨHõ¯Å "åà◊§x K«∂âß_»∞. "åà◊§O`å ^Õx`À ã¨O|O^èŒO ÖˉõΩO_® "åà◊§ Ö’HõOÖ’ "åà◊√§ =ÚxyáÈÜ«∂~°∞. ã¨∞nÑπ „QÍ=∞ã¨∞÷_çx K«∂¿ãÎ J`«xOHÍ „áê^èÕÜ«∞Ѩ_»∞`«∂<Õ L<åfl_»∞.

J`«x =∞#ã¨∞Ö’ `«O„_ç ~°∂ѨO "≥∞^ŒÅ™êyOk. `«O„_ç `«#x ã¨∂¯Ö’¡ KÕiÊOK«_®xH˜ fã¨∞HÀo§# ~ÀA =∞#ã¨∞û `«_»∞`«∂<Õ LOk. `«=∞ |ã‘ÎÖ’ Z=~°∂ ã¨∂¯Å∞H˜ áÈÜÕ∞"å~°∞HÍ^Œ∞. `«O„_ç =∞#ã¨∞Ö’ `«xx ã¨∂¯Å∞‰õΩ KÕiÊOKåÅ<Õ PÖ’K«# ZÖÏ =zÛO^À `≥eÜ«∞^Œ∞. |ã‘ÎÖ’ Z=iH© ‰õÄ_® K«^Œ∞=Ù ã¨O^茺Šg∞^Œ ^Œ$+≤ì ÖË<Õ ÖË^Œ∞. `«O„_ç ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ JOQÆÖËã¨∂Î #_»∞ã¨∞Î<åfl_»∞. <Õ#∞ PÜ«∞#`À #_»"åÅO>Ë Ñ¨iÔQ`åÎeû =KÕÛk. =ÚiH˜QÍ L#flHÍq~°OQÆ∞ ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

36

dfl¢Áà / 㨄=Ou K˘Hͯ, `åà◊§`À L#fl =∂=¸Å∞ xHõ¯~°∞ `˘_»∞‰õΩ¯x L<åfl_»∞. ^•xfl H˘kÌH˘kÌ¿ãѨ\ ˜ˆH ÃÑ·H˜ ÖÏHÀ¯=eû =KÕÛk. ã¨∂¯Å∞ =~°O_®Ö’H˜ KÕ~°∞‰õΩ#fl `«O„_ç XHõ¯ Hõ∆}O ã¨OHÀK«O`À PyáÈÜ«∂_»∞. `«~åfi`« <≥=∞‡k <≥=∞‡kQÍ D QÆkÖ’Oz P QÆkÖ’H˜ `˘Oy K«∂_»™êQÍ_»∞. „Ѩu QÆkÖ’#∂ pHõ\ ˜. pHõ\ ˜Ö’<Õ Ñ≤Å¡Å∞ K«^Œ∞=Ù`«∞<åfl~°∞. Láê^蕺ܫÚÅ∞ ‰õΩsÛÖ’¡ HÍà◊√¡ =Ú_»∞K«∞‰õΩx ‰õÄ~°∞Ûx K«∞@ì `åQÆ∞`«∞<åfl~°∞ ÖË^• x„^ŒáÈ`«∞<åfl~°∞. `«O„_ç ѨÓÖò ã≤Oò =∂™êìifl "≥^Œ∞‰õΩ`«∞<åfl~°∞. Ô~O_»∞ =¸_»∞ QÆ^Œ∞Ö’¡H˜ `˘Oy K«∂™êHõ, XHõ z#fl QÆk "≥·Ñ¨Ù uiQÍ_»∞. q∞QÆ`å QÆ^Œ∞Å HõO>Ë P QÆk Z‰õΩ¯= pHõ\ ˜QÍ LOk. Ѷ¨ÓÖò ã≤OQ∑ =∂™êì~°∞ XO@iQÍ ‰õÄ~°∞Ûx c_ô `åQÆ∞`«∞<åfl~°∞. "åà◊§x ^•fi~°O ^ŒQÆæ~° K«∂_»QÍ<Õ Ñ¶¨ÓÖòã≤OQ∑ =∂™êìˆ~ ã¨fiÜ«∞OQÍ |Ü«∞\˜H˜ =KåÛ~°∞. =∂ëêìifl K«∂_»QÍ<Õ `«O„_ç „áê^èÕÜ«∞Ѩ_»∞`«∂ *Ïe Q˘ÖËÊ HõO~î°O`À J<åfl_»∞. '=∂ëêì~°∂! D Ñ≤Å¡"å}˜‚ g∞ ^ŒQÆæ~° KÕ~°∞ÛHÀO_ç. Ô~O_»K«Û~åÅ∞ <Õ~°∞Û‰õΩO>Ë g∞ ^ŒÜ«∞ =Å¡ =∞x+¨=Ù`å_»∞. =∂ |`«∞‰õΩ ‰õÄ_® H˘OK≥O ÉÏQÆ∞Ѩ_»∞kÌ—. ã¨∞nÑπ `«O„_ç Ü≥ÚHõ¯ P ~°∂áêxfl ZѨC_»∂ =∞iÛáÈÖËHõáÈÜ«∂_»∞. PÜ«∞# KÕ`«∞Å∞ *’_çOz =Oy xÅ∞Û<åfl_»∞. Ѷ¨ÓÖòã≤OQ∑ =∂ëêì~°∞ c_ô=ÚHõ¯x KÕu"Õà◊§`À ^Œ∂~°OQÍ qã≤ˆ~ã≤, <å#flx fã¨∞‰õΩx ÃÇÏ_£ =∂™êìi QÆkÖ’H˜ "≥àϧ_»∞. ã¨∞nÑπx KÕ~°Û_»O J~ÚáÈ~ÚOk. `«O„_ç KåÖÏ P#O^ŒOQÍ L<åfl_»∞. PÜ«∞# P P#O^ŒOÖ’ ‰õÄ_® „|u=∂Å_»O HõxÑ≤ã¨∂Î<Õ LOk. =Oy =Oy Ѷ¨ÓÖòã≤OQ∑ =∂ëêìiH˜ #=∞™ê¯~°O KÕ¿ã"å_»∞. |ã¨∞û <≥=∞‡kQÍ ã¨OHÀzã¨∂Î „áê‰õΩ`ÀOk. K«∞@∞ì„ѨHõ¯Å „Ѩܫ∂}©‰õΩÅO`å "åà◊§ "åà◊§ ÉÏ^èŒÅhfl á⁄QÆ "Õ∞Ѷ¨∂Ö’¡ L^Õã¨∞Î#fl@∞ìQÍ c_ô, ã≤QÆÔ~\ò HÍÅÛ_»O "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïì~°∞. J`«#∞ `«# ^ŒQÆæ~°∞#fl H˜\ ˜H© J^•Ìxfl H˘kÌQÍ [iáê_»∞. `å*Ï QÍe `≥"≥∞‡~°Å∞QÍ ã¨„~°∞# ֒ѨeH˜ K˘K«∞Û‰õΩx =zÛOk. J`«x 㨇 $uÖ’ áê~î°âßÅ ~ÀAÅ∞ XHõ^•x `«~åfi`« XHõ\ ˜QÍ "≥∞^ŒÅ™êQÍ~Ú. Ô~O_»= `«~°QÆuÖ’H˜ =ã¨∂Î<Õ J`«#∞ =∞Oz q^•ºi÷ ÖˇHõ¯ Hõ@ìɡ\Ïì_»∞. Z<Àfl ™ê=∂lHõ J}z"Õ`«Å∞ =∞iÜ«Ú ÉË^èŒÉèÏ"åÅ#∞ `«@∞ì‰õΩx ZO`À x+¨ª`À ã¨∂¯Å∞H˜ KÕˆ~"å_»∞.

Jxfl q+¨Ü«∂Ö’¡#∂ ÉÏQÍ<Õ LO_Õ"å_»∞. QÆ}˜`«O JO>Ë J`«x =∞#ã¨∞û H˘OK≥O Z‰õΩ¯=QÍ<Õ W+¨ìѨ_Õk. t=<å~åÜ«∞} =∂ëêì~°∞ <åÅæ= `«~°QÆu q^•º~°∞÷efl Ѩk¿ÇÏ#∞ ZHͯŠ=~°‰õΩ HõO~î°ã¨÷O KÕÜ«∞=∞x K≥áêÊ_»∞. HÍx ã¨∞nÑπ‰õΩ W~°=k <åÅ∞QÀ ZHõ¯O =~°‰õΩ =ÚO^Õ ÉÏQÍ=K«∞Û. t=<å~åÜ«∞} =∂ëêì~°∞ â‹ÉèÏ+π Jx "≥∞K«∞Û‰õΩx W~°∞=k S^Œ= ZHõ¯O HõO~î°ã¨÷O KÕÜ«∞=∞x ã¨∞nÑπ‰õΩ K≥áêÊ~°∞. ã¨∂¯Å∞ #∞Oz WO\˜H˜ ~åQÍ<Õ ã¨∞nÑπ W~°∞"≥· S^Œ= ZHõ¯O K«^Œ=_»O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì_»∞. KåÖÏ ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌQÍ QÆ\ ˜ì ã¨fi~°OQÍ ZHõ¯O HõO~î°ã¨÷O KÕÜ«∞™êQÍ_»∞. W~°∞=k S^Œ∞ XHõ@∞¡ W~°∞=k S^Œ∞, W~°∞=k S^Œ∞ Ô~O_»∞¡ Ü«∂Éèˇ·, W~°∞=k S^Œ∞ =¸à◊√§ _≥ÉˇÂƒù S^Œ∞, W~°∞=k S^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞Å∞ =O^Œ... `«O„_ç |Ü«∞\˜ #∞Oz ÉÏQÍ JÅã≤áÈ~Ú =KåÛ_»∞. J`«#∞ W~°∞=k S^Œ= ZHõ¯O =e¡OK«_»O K«∂ã≤ PÜ«∞# =ÚYO g∞^Œ ã¨O`À+¨O Hõ^ŒÖÏ_çOk. JÅã¨@ =∞iÛáÈ~Ú J`«#∞ ã¨∞nÑπ ^ŒQÆæ~° ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞. Jã¨Å`«xH˜ W~°"≥· `«~°"å`« ÖˇHõ¯ ~å<Õ ~å^Œ∞.

HÍx W~°∞=k S^Œ= ZHõ¯O PÜ«∞# rq`«O Ü≥ÚHõ¯ =∞~°Ñ¨Ù~åx =∞lb, ^•<Õfl J`«#∞ KåÖÏ ™ê~°∞¡ "Õˆ~fi~°∞ =º‰õΩÎÅ =^ŒÌ „Ѩ™êÎqOKå_»∞. ZѨC_≥·<å P Ѷ¨∞@#x QÆ∞iOz „Ѩ™êÎq¿ãÎ, J`«x "≥ÚǨÏOÖ’ XHõ qz„`«"≥∞ÿ# #=∞‡HõO "≥∞~°∞ã¨∞ÎOk. ã¨∞nÑπ W~°∞=k S^À ZHõ¯O =∞m§ K«^Œ∞=Ù`«∂ W~°∞=k S^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞Å∞ =O^Œ J#QÍ<Õ PÜ«∞# J_»¤yOKå_»∞. HÍ^Œ∞ ÉÏ|∂ W~°∞=k S^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞Å∞ =O^Œ HÍ^Œ∞, #∂@ Ü«∂ɡ·... J`«#∞ ѨÓiÎ qâßfiã¨O`À K≥áêÊ_»∞. ã¨∞nÑπ LeH˜¯Ñ¨_ç `«O„_ç"≥·Ñ¨Ù K«∂âß_»∞. É’^èŒÑ¨iKÕ L^ÕÌâ◊ºO`À K≥áêÊ_»∞ ''HÍ^Œ∞ <å#flQÍ~°∂..... W~°∞=k S^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞Å∞ =O^Œ.... Wk K«∂_»O_ç. ÖˇHõ¯Å ѨÙã¨ÎHõOÖ’ ~åã¨∞Ok——. ''ÉÏ|∂ <å‰õΩ ѨÙã¨ÎHõO K«∂Ñ≤™êÎ"≥O^Œ∞‰õΩ? <Õ#∞ JHõ∆~åÖË <Õ~°∞ÛHÀÖË^Œ∞. <Õ<˘Hõ q^ŒºÖËx qO`« Ѩâ◊√=Ù ÖÏO\˜"å_çx.

J~Ú<å HÍh W~°∞=k S^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞Å∞ #∂@ Ü«∂Éèˇ· Jx =∂„`«O ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞—— `«O„_ç ã¨Ç¨Ï[OQÍ K≥áêÊ_»∞. ''ѨÙã¨ÎHõOÖ’ =∂„`«O KåÖÏ K«Hõ¯QÍ ~åã¨∞Ok. W~°∞=k S^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞Å∞ =O^Œ...—— ã¨∞nÑπ J=∂Ü«∞HõOQÍ J<åfl_»∞. ''h ѨÙã¨ÎHõOÖ’ `«¿ÑÊ"≥∞ÿ<å LO_˘K«∞Û<Õ"≥∂ ... ÖË^ŒO>Ë KÒ^Œi QÍ~°∞ J|^ŒÌO K≥|∞`å~å? h ѨÙã¨ÎHõO HõO>Ë Q˘Ñ¨Ê =ºH˜Î ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

37

dfl¢Áà / 㨄=Ou KÒ^ŒiQÍ~°∞. PÜ«∞# ^ŒQÆæ~° ÖÏ=Ù ÖÏ=٠ѨÙ`«ÎHÍÅ∞O_®Üü∞....P .. h ÃÇÏ_£ =∂ëêì~°∞ LO_®_Õ... PÜ«∞# ‰õÄ_® KÒ^Œi QÍiHÍà◊§@∞ì‰õΩO\Ï_»∞. =∞i PÜ«∞# `«Ñ¨C_»∞ q+¨Ü«∞O K≥ѨÙ`å_®? =∂ëêìi`À K≥ѨC ÉÏQÍ K«^Œ∞=Ù K≥ѨÊ=∞#..—— <å#fl QÆi˚ã¨∂Î J<åfl_»∞. ''<å#flQÍ~°∂... ѨÙã¨ÎHõOÖ’ `«Ñ¨C~åã¨∞O^•?—— ã¨∞nÑπ U_»∞ã¨∂Î J<åfl_»∞. ''#∞=Ùfi z#fl Ñ≤ÖÏ¡_çq. hˆHO `≥Å∞ã¨∞ Ö’HõO áÈHõ_». Ѩk ã¨O=`«û~åÅ „H˜O^Œ\ ˜ =∂@. #∞=Ùfi ѨÙ>Ëì =ÚO^Œ∞ g∞ J=∞‡ [|∞ƒ Ѩ_çOk. |`«∞‰õΩ`«∞O^Œ<Õ Pâ◊ ÖË^Œ∞. Ѩ@ì}OÖ’ ÃÑ^ŒÌ _®Hõì~°∞`À zH˜`«û KÕ~ÚOKå#∞. "≥Ú`«ÎO Y~°∞Û KÒ^Œi<Õ WKåÛ_»∞. ѨÓiÎQÍ =O^Œ <À@∞. ÃÑ^ŒÌ hÅO ~°OQÆ∞ <À@∞. _®Hõì~°∞ ~°∞ã¨∞O, =∞O^Œ∞Å∞ JhflHõeÑ≤ =O^Œ JÜ«∂º~Ú——. ''g∞ J=∞‡‰õΩ ѨÓiÎQÍ ÉÏQÆ~Ú #_çz u~°QÆ™êQÍHõ, <åÅ∞QÆ∞ <≥ÅÅ `«~åfi`« <Õ#∞ KÒ^Œi QÍi "Õ∞_»H˜ "≥àϧ#∞. <Õ#∞ =Oy ã¨ÖÏO KÕã≤ KÒ^Œi QÍi`À J<åfl#∞. KÒ^Œi QÍ~°∂ <Õ#∞ c^Œ"å_çx. g∞ ^ŒÜ«∞ =Å¡ <å ÉèÏ~°º „áê}O ^ŒH˜¯Ok. Jk |uH˜Ok. ÖËHõáÈ`Õ <å Ñ≤ÖÏ¡_»∞ k‰õΩ¯ÖËx"å_≥· áÈÜÕ∞"å_»∞. g∞~°∞ =O^Œ ~°∂áêÜ«∞eKåÛ~°∞. ^•x ÖˇHõ¯ K≥ѨÊO_ç. <Õ#∞ H˘OK≥O H˘OK≥OQÍ JѨÊO`å fˆ~Û™êÎ#∞. XHõ¯™êiQÍ fˆ~ÛO`« â◊H˜Î <å‰õΩ ÖË^ŒO_ô KÒ^Œi QÍ~°∂—— J<åfl_»∞. '<Õ#∞ h‰õΩ PѨ^ŒÖ’ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕâß#∞. #∞=Ùfi x*Ï~ÚfQÍ Jxfl _»|∞ƒÅ∂ K≥e¡OKåe. =O^ŒH˜ „Ѩu<≥Å áêuHõ ~°∂áêÜ«∞Å∞ =_ô¤ J=Ù`«∞Ok. <åÅ∞QÆ∞ <≥ÅÅ∞ J~ÚáÈÜ«∂~Ú. =_ô¤H˜ =_ô¤<Õ J~ÚºOk. áêuHõ <åÅ∞QÆ∞Å∞ #∂@Ü«∂Éèˇ·. #∞=Ùfi <å =∞x+≤q. h ^ŒQÆæ~° Z‰õΩ¯= fã¨∞HÀ=_»"Õ∞O\˜. #∂@ Ü«∂Éèˇ·Ö’ W~°"≥· ~°∂áêÜ«∞Å∞ `«yæOK«∞HÀ. W~°"≥· ~°∂áêÜ«∞Å∞ h‰õΩ =kÖËã¨∞Î<åfl#∞. q∞yeOk #∂@ =ÚÃÑÂÊù. <åÅ∞QÆ∞ <≥ÅÅ =_ô¤. #∂@ =ÚÃÑÂÊùWѨC_Õ WK«∞ÛÜü∞. q∞yeOk Jã¨Å∞ ZѨC_»~Ú`Õ JѨC_ç=Ùfi. <≥Å<≥ÖÏ =_ô¤ Wã¨∂Î LO_»∞——.

WѨC_»∞ K≥ѨC <åÜ«∞<å W~°∞=k S^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞Å∞ #∂@ Ü«∂Éèˇ· J=Ù`«∞O^• HÍ^•? KÒ^Œi =∞Oz"å_»∞. =∞~åº^Œã¨∞Î_»∞. ÖË^ŒO>Ë D ~ÀAÖ’¡ Z=Ô~·<å =^Œe ÃÑ_»`å~å? g∞ t=<å~åÜ«∞} =∂ëêìi `«O„_ç ÃÑ^ŒÌ ѨO`«∞Å∞ QÍi<Õ K«∂_»∞. XHõ¯ ÃÑ·™ê ‰õÄ_® =keÃÑ@ì_»∞. ÃÑ·QÍ "≥\ ˜ì KåH˜s "Õˆ~QÍ KÕ~Ú™êÎ_»∞. "≥\ ˜ì KåH˜s PÜ«∞# ǨωõΩ¯ J#fl@∞ìQÍ. ~À[O`å QÆ∂à◊√§ Ѩ_çáÈ`åÜü∞. ‰õÄeH˜ =∂„`«O =\˜ì KÕ`«∞ÖË. ÃÑ·QÍ "Õˆ~ u@∞¡. ZÖÏ u_»`å_»O>Ë "Õ^Œ =∞O„`åÅ∞ ã¨^Œ∂`«∞#fl@∞ìQÍ——. ã¨∞nÑπ W~°∞=k S^À ZHõ¯O =e¡OKå_»∞. W~°∞=k S^Œ∞ XHõ@∞¡ W~°∞=k S^Œ∞. W~°∞=k S^Œ∞ Ô~O_»∞ Ü«∂Éèˇ·. W~°∞=k S^Œ∞ =¸à◊√¡ _≥ÉˇÂƒ S^Œ∞. W=~°∞k S^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞Å∞ #∂@ Ü«∂Éèˇ·. `«~åfi`« ~ÀA `«~°QÆuÖ’ t=<å~åÜ«∞} =∂ëêì~°∞ W~°∞=k S^Œ= ZHõ¯O qxÑ≤OK«_®xH˜ ã¨∞nÑπx #∞OKÀÃÑ\Ïì~°∞. ã¨∞nÑπ #∞OK«∞x L`åûǨÏOQÍ ZHõ¯O qxÑ≤OK«™êQÍ_»∞. ''W~°∞=k S^Œ∞ XHõ@∞¡ W~°∞=k S^Œ∞. W~°∞=k S^Œ∞ Ô~O_»∞¡ Ü«∂Éèˇ·. W~°∞=k S^Œ∞ =¸à◊√¡ _≥ɡƒÂ S^Œ∞. W~°∞=k S^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞Å∞ #∂@ Ü«∂Éèˇ·.—— t=<å~åÜ«∞} =∂ëêì~°∞ J`«xfl Páê~°∞. W~°∞=k S^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞Å∞ =O^Œ... =∂ëêì~°∞ PÑ≤`Õ ã¨∞nÑπ J#∞HÀ‰õΩO_® <À~°∞ =¸¿ãã≤ xâ◊≈|ÌOQÍ =∂ëêìifl K«∂_»™êQÍ_»∞. t=<å~åÜ«∞} =∂ëêì~°∞ ‰õΩsÛ g∞^Œ HÍà◊√¡ ÃÑ·H˜ ÃÑ\˜ì =Ú_»∞K«∞‰õΩx ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞. c_ô #∞ã≤x „H˜O^Œ ~åÅ∞ã¨∂Î J<åfl_»∞. ''U~å! ... `«~åfi`« ... K≥ѨÊ"ÕO. =∞iÛáÈÜ«∂"ÕO\˜? ã¨∞nÑπ =∞m§ ZHõ¯O "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïì_»∞. ™êfiÉèÏqHõOQÍ W~°∞=k S^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞Å∞ #∂@ Ü«∂Éèˇ· J<åfl_»∞. t=<å~åÜ«∞} =∂ëêì~°∞ J~°∞ã¨∂Î J<åfl_»∞. 'Xˆ~ #Ö’¡_® ... #∂@ Ü«∂Éèˇ· HÍ^Œ∞. #∂~°∞...#∂~°∞— ã¨∞nÑπ ÉèíѨ_»∞`«∂, ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∂ K≥áêÊ_»∞. '=∂ëêì~°∂. <å#fl JO@∞<åfl_»∞. W~°∞=k S^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞Å∞ #∂@ Ü«∂Éèˇ· J=Ù`å~Ú—. t=<å~åÜ«∞} =∂ëêì~°∞ K≥Ü≥∞º`«∞Î# ÖËKå_»∞. ÖÏy XHõ¯ ÖˇOѨHÍÜ«∞ H˘\˜ì, QÆ∞_»∞¡~°∞=Ú`«∂ JiKå_»∞. 'U~å g∞ <å#fl JO`« ÃÑ^ŒÌ ѨO_ç`«∞_®? J~Ú`Õ UO\˜ hÜ«∞=∂‡... (XHõ Ѩx –^•xfl ã¨O™ê¯~°=O`«∞Å∞ ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ "å_»~°∞) =KåÛ_»∞. ™êÖË, q∞=∞‡efl ZO`« K«kqOz<å, ~å~ÚOz<å..... ZHõ¯_ç "åà◊§Hõ¯_Õ LO\Ï~°∞. `«ÅÖ’ K≥`åÎ K≥^•~°O JO`å xO_ç LO@∞Ok. ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

38

dfl¢Áà / 㨄=Ou K«^Œ∞=ÙÖ’x ã¨O™ê¯~°O g∞‰õΩ ~å<Õ~å^Œ∞. á¶È.... ã¨iQÍ K≥ѨC. W~°∞=k S^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞Å∞ =O^Œ. ã¨∂¯Ö’¡ x#∞fl H˘kÌQÍ á⁄y_ç`Õ U=∞=Ù`ÀOk. HÍà◊√§ <ÕÅg∞^Œ P_»_»O ÖË^•? ÃÑ·QÍ =∂\Ï¡_»∞`«∞<åfl=Ù? Z^Œ∞~°∞ ã¨=∂^è•#O K≥ѨÙÎ<åfl=Ù. ã¨∞nÑπ [O‰õΩ`«∂<Õ W~°∞=k S^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞Å∞ =O^Œ J<åfl_»∞. JO`Õ XHõ¯ QÆ∞Hõ¯Ö’ "≥Ú`«ÎO ZHõ¯O qxÑ≤OKå_»∞.

P<å\˜ ã¨OѶ¨∞@# J`«x =∞#ã¨∞ûÖ’ JÅ[_ç ˆ~Ñ≤Ok. XHõ"Õà◊ =∂ëêì~°∞ ã¨iQÍ K≥Ñ≤`Õ, <å#fl ZO^Œ∞‰õΩ `«Ñ¨C K≥ѨÙÎ<åfl~°∞?

XHõ"Õà◊ <å#fl ã¨Ô~·`Õ =∂ëêìÔ~O^Œ∞‰õΩ `«Ñ¨C K≥ѨÙ`«∞<åfl~°∞. <å#flQÍ~°∞ K≥áêÊ~°∞ Hõ^• KÒ^Œi ÃÑ^ŒÌ =∞x+≤. J|ÌO P_»_»∞. J`«x ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ `«∞áê#∞ "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. "≥∞`«Îx J=∂Ü«∞Hõ ÉÏźO g∞^Œ XHõ ^≥|ƒ Ѩ_çOk. ã¨=∞Ü«∞O`À áê@∞ Jq ‰õÄ_® WOHÍ Ö’`≥·Ok. Z=~À J<åfl~°∞. =∞#ã¨∞Ö’ =Ú_çÑ≤_ç`Õ qÑ≤Ê<å q_»^Œ∞. Ѩ@∞ì‰õΩ<åfl – ÖËz<å, xOK«∞<åfl, ‰õÄ~°∞Û<åfl, W~°∞=k S^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞Å∞ #∂@ Ü«∂Éèˇ·.

J`«xfl zH͉õΩ ÃÑ_»∞`«∞Ok. Ѩã≤=∞#ã¨∞Ö’ D ^≥|ƒ =Ú_çѨ_çOk. ZѨC_»∞ W~°∞=k S^Œ∞ ã¨OYº K«kq<å, ~åã≤<å, J`«xH˜ W~°∞=k S^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞Å∞ #∂@ Ü«∂Éèˇ· Jx QÆ∞~°∞ΉõΩ =KÕÛk. ^•O`À áê@∞QÍ #=∞‡HõO`À xO_ç# <å#fl "≥ÚǨÏO, HÀѨO`À u_»∞`«∞#fl <å~åÜ«∞} =∂ëêìi Z„~°x =ÚYO. Ô~O_»∞ =ÚMÏefl XˆH™êi *Ï˝Ñ¨HÍÖ’¡ J}z"Õã≤ W~°∞=k S^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞Å∞ #∂@ Ü«∂Éèˇ· Jx pHõ\ ˜ g^èŒ∞Ö’¡ ^•i `«Ñ≤Ê#@∞ì uiˆQ"å_»∞. ÃÑ^ŒÌ=Ù`«∞#fl H˘nÌ, Z<Àfl „Ѩâ◊flÅ∞ "å_ç =∞#ã¨∞x `˘eKÕã¨∂Î, "å\˜H˜ ã¨=∂^è•#O =∂„`«O J`«x ^ŒQÆæ~° ÖË^Œ∞. |™êìѨىõΩ H˘OK≥O =ÚO^Œ∞ XHõ ÃÑ^ŒÌ ã‘Ê_£ „ÉËHõ~ü LOk. ^•x =Å¡ ã¨_»<£ „ÉËH± "Õ¿ãã¨iH˜ |ã¨∞ûÖ’x „Ѩܫ∂}©‰õΩÅO^Œsfl ‰õΩk¿Ñã≤Ok. KåÖÏ =∞Ok Ѩ_»∞`«∂ Ѩ_»∞`«∂ PQÍ~°∞. ‰õΩ^Œ∞ѨىõΩ ã¨∞nÑπ Ü≥ÚHõ¯ PÖ’K«#Å fQÆ `≥yáÈ~ÚOk. J`«#∞ *Ë|∞x `«_çq∞ K«∂âß_»∞. r`«O _»|∞ƒÅ∞ *Ë|∞Ö’ ã¨∞~°H˜∆`«OQÍ L<åfl~Ú. |ã¨∞û „QÍ=∞O X_»∞¤# PyOk. |™êìѨ٠¿Ñ~°∞`À XHõ\ ˜ Ô~O_»∞ ^Œ∞HÍ}ÏÅ∞, áê<£ c_ô. XHõ K≥@∞ì h_»# L#fl áê`« ɡOp g∞^Œ "≥eã≤áÈ~Ú# J^ŒÌO ÃÑ@∞ì‰õΩx „QÍ=∞ =∞OQÆe |^Œ~°∂ ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞. =∞OQÆeH˜ H˘kÌQÍ [iy Ô~O_»= K≥@∞ì „H˜O^Œ „QÍ=∞OÖ’x =∂kQÆ "å_»∞, J~°\ ˜, *Ï=∞ѨO_»¡ "å_»∞. W^Õ |™êìѨÙ. ã¨∞nÑπ |ã¨∞û ky K«∞@∞ì „Ñ¨Hõ¯ÅO`å K«∂âß_»∞. |™êìѨÙÖ’ Ug∞ qâı+¨"≥∞ÿ# JÅ[_ç ÖË^Œ∞. XHõi^ŒÌ~°∞ =∞#∞+¨µÅ∞ JHõ¯_çHõ¯_» ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞. J`«#∞ u#flQÍ WO\˜"≥·Ñ¨Ù #_çKå_»∞. „QÍ=∂xH˜ Ѩ_»=∞~° "≥·Ñ¨Ù# =ÚÃÑ·Êù #ÅÉèˇ· QÆ_»Ñ¨Å∞#fl |ã‘ÎÖ’ J`«x WÅ∞¡ LOk. =∞^蕺ǨÏflO HÍ=™ÈÎOk. ã¨∂~°∞º_»∞ #_ç<≥uÎÔHHͯ_»∞. J`«#∞ `«fi~°`«fi~°QÍ J_»∞QÆ∞ÖË™ê_»∞. ã¨∞=∂~°∞ <≥Å ~ÀAÅ `«~åfi`« „QÍ=∞O uiy =KåÛ_»∞. `≥eã≤#, z~°Ñ¨iz`«"≥∞ÿ# g^äŒ∞Ö’¡ J`«xH˜ `«# ÉÏźO #∞O_ç WѨÊ\˜ =~°‰õΩ [iy# Hõ∆}ÏÅ∞ QÆ∞~°∞ΉõΩ =ã¨∞Î<åfl~Ú. WO`«‰õΩ =ÚO^≥#fl_»∂ J`«xH˜ÖÏO\˜ J#∞Éèí=O HõÅ∞QÆÖË^Œ∞. XHõ `≥eÜ«∞x Pf‡Ü«∞ ã¨∞YO`À J`«#∞ xO_çáÈÜ«∂_»∞. `«# „QÍ=∞O, `«# ^•i, `«# "åà◊√§, J`«¿Ñ =∞#ã¨∞Ö’<Õ #=Ùfi‰õΩx |∞~°^Œ`À xO_ç# HÍÅ∞=x ^•\˜, |ã‘Î"≥·Ñ¨Ù uiQÍ_»∞. „QÍ=∂xH˜, |ã‘ÎH˜ =∞^茺֒ XHõ K≥~°∞=Ù LOk. ^•xÖ’ `å=∞~° `«∂à◊√§ "åºÑ≤Oz L<åfl~Ú. #Å¡x `å=∞~° ѨÓÅ∞ J`«xH˜ ÉÏQÍ #K«∞Û`å~Ú. XHõ\ ˜, Ô~O_»∞ ѨÓÅ∞ HõxÊã¨∞Î<åfl~Ú. J`«#∞ K≥~°∞=Ù X_»∞¤<Õ #_»=_»O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì_»∞. <å#fl P=~°}Ö’ Ѩ_ç L#fl áê`« =∞OKåxH˜ `å_»∞ ¿Ñ#∞`«∞<åfl_»∞. ã¨∞nÑπ ~å=_»O K«∂ã≤ PÜ«∞# J`«x "≥·Ñ¨Ù "ÕQÆOQÍ =KåÛ_»∞.

'J#∞HÀ‰õΩO_® ... UO\˜ q+¨Ü«∞O... Ѩ@flOÖ’ =∞#ã¨∞û ÉÏQÍ ÖË^ŒxÑ≤™ÈÎOk—. 'ÖË^Œ∞... JÖÏO\˜ q+¨Ü«∞"Õ∞O ÖË^Œ∞. T~°Hõ<Õ JÖÏ =KåÛ#∞—. ã¨∞nÑπ ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ J<åfl_»∞. *Ë|∞Ö’Oz r`«O _»|∞ƒÅ∞ fã≤ PÜ«∞# KÕuÖ’ ÃÑ\˜ì áê^•Å‰õΩ #=∞㨯iOKå_»∞. `«O„_ç KåÖÏ P#OkOKå_»∞. Ô~O_»∞ KÕ`«∞Ö’Î _»|∞ƒÅ∞ Jkq∞ Ѩ\ ˜ì ^Õ=Ù_ç „Ñ¨™ê^ŒO fã¨∞‰õΩ#fl@∞ìQÍ Hõà◊§Hõ^Œ∞̉õΩ<åfl_»∞. =∞#ã¨∞ûÖ’<Õ Jã¨Ê+¨ìOQÍ H˘OK≥O Q˘}˜QÍ_»∞. =∞m§ ã¨∞nÑπ `«e¡x Ñ≤eKå_»∞. 'nÑπ "åà◊§=∂‡! H˘OK≥O WÖÏ ~å.... fã¨∞HÀ.... *Ï„QÆ`«Î K≥Üü∞ h „Ñ≤Ü«∞Ѩل`«∞x ã¨Oáê^Œ#—. ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

39

dfl¢Áà / 㨄=Ou J=∞‡ Ñ≤Å∞Ѩ٠qx |Ü«∞@‰õΩ =zÛOk. H˘OQÆ∞*ÏÑ≤ _»|∞ƒÅ∞ fã¨∞‰õΩOk. ã¨∞nÑπx H“yeOK«∞‰õΩOk. P Hõ∆}OÖ’ WÅ¡O`å P#O^ŒÑ¨Ù [Å∞¡`À `«_»∞ã¨∞Î#fl@∞¡QÍ JxÑ≤OK«™êyOk. ã¨∞nÑπ =∞ø#OQÍ JO^Œi qHõã≤Oz# "≥ÚǨÅ∞ K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞. JO`å P#O^ŒOQÍ L<åfl~°∞. |Ü«∞@‰õΩ J`«#∞ ‰õÄ_® #∞=Ùfi`«∞<åfl_»∞. HÍx =∞#ã¨∞Ö’ PO^Àà◊#QÍ LOk. J`«#∞ JâßOuQÍ L<åfl_»∞.

J`«#∞ J=∞‡`À J<åfl_»∞. ''WHõ¯_» ‰õÄ~ÀÛ J=∂‡!—— K≥~Úº KåÑ≤ H˘OQÆ∞Ö’Oz H˘xfl ~°∂áêÜ«∞Å∞ f™ê_»∞. QÆOcè~°"≥∞ÿ# ã¨fi~°O`À K≥áêÊ_»∞ ''<å#flQÍ~°∂ <Õ#∞ g∞`À XHõ q+¨Ü«∞O K≥áêÊe. ''UO\˜ ÉÏ|∂ q+¨Ü«∞O? .... U"≥∞ÿ<å HÍ"åÖÏ?—— <å#fl ‰õΩ`«∂ǨÏÅOQÍ J_çQÍ_»∞. ''ÖË^Œ∞ <å#flQÍ~°∂...... U=∞Hõ¯~°ÖË^Œ∞..... <Õ#∞ g∞‰õΩ H˘OK≥O K≥áêÊÅ#∞‰õΩO@∞<åfl#∞.—— <å#fl xâıÛ+¨µì_»~Ú J`«x "≥·Ñ¨Ù K«∂_»™êQÍ_»∞. H˘OK≥O¿ãѨ\ ˜ =ÚO^Œ∞ P#O^ŒOÃÑ· á⁄QÆ Hõ=Ú‡‰õΩO\’Ok. ~°Hõ~°HÍÅ PÖ’K«#Å∞ PÜ«∞xfl K«∞@∞ì =Ú_»∞`«∞<åfl~Ú. "åà◊√§ J#∞HÀ‰õΩO_® JâßOux J#∞ÉèíqOK«™êQÍ~°∞. ã¨∞nÑπ W~°∞=k S^Œ∞ ~°∂áêÜ«∞Å <åÅ∞QÆ∞ ‰õΩѨÊÅ∞ áÈ™ê_»∞. <å#flQÍi`À K≥áêÊ_»∞ 'WѨC_»∞ g∞~°∞ g\˜x ÖˇH˜¯OK«O_ç.— <å#fl =∞ø#OQÍ ã¨∞nÑπ "≥·Ñ¨Ù K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞. PÜ«∞#ˆHq∞ J~°÷O HÍ=_»O ÖË^Œ∞. Jã¨Ç¨Ü«∞OQÍ J<åfl_»∞. ''<åÜ«∞<å <å<Õ"≥∂ W~°"≥·H˜ ÃÑ·# ÖˇHõ¯ÃÑ@ì_»O KÕ`«~å^Œ∞. #∞"Õfi ÖˇÔH¯\˜ì K≥ѨC——. ã¨∞nÑπ <≥=∞‡^≥·# ã¨fi~°O`À K≥áêÊ_»∞ ''<å#flQÍ~°∂ ... D <åÅ∞QÆ∞ ã¨÷ÖÏÖ’¡ W~°∞=k S^Œ∞ – W~°∞=k S^Œ∞ ~°∂áêÜ«∞Å∞<åfl~Ú. WѨC_»∞ g\˜x HõeÑ≤ ÖˇH˜¯OKå~°O>Ë ... <åÅ∞QÆ∞ ã¨÷ÖÏÅO>Ë W~°∞=k S^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞Å∞——. H˘xfl Hõ∆}ÏÅ∞ Py ã¨∞nÑπ `«O„_ç "≥·Ñ¨Ù K«∂âß_»∞. =∞m§ J<åfl_»∞. 'WѨC_»∞, WѨC_»∞ K«∂^•ÌO. W~°∞=k S^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞Å∞ #∂~°∞ J=Ù`«∞O^À #∂@Ü«∂ÉèíÜ≥∂º!— `«O„_ç J"åÔH·¯ ã¨∞nÑπ =ÚYO K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞. PÜ«∞# Hõà◊¡ =ÚO^Œ∞ KÒ^Œi =ÚYO HõxÑ≤OzOk. =ÚÃÑ·Êù, =ÚÃÑ·Êù J~Ú^Õà◊§ „H˜O^Œ\ ˜ ã¨OѶ¨∞@# HõxÊOK« ™êyOk. J^Õ ã¨OѶ¨∞@#, ^Õx<≥·`Õ WѨÊ\˜ =~°‰õÄ JO^ŒiH˜ Zxfl ™ê~°∞¡ =∞m§ =∞m§ K≥áêÊ_À `≥eÜ«∞^Œ∞. D ~ÀA P ã¨OѶ¨∞@#<Õ ã¨∞nÑπ H˘`«Î ~°∂ѨOÖ’ fã¨∞‰õΩx ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞. ã¨∞nÑπ |Ü«∞\˜H˜ JO@∂ ~°∂áêÜ«∞efl ÖˇH˜¯OK«_»O "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïì_»∞. J<åfl_»∞ 'K«∂_»∞..... W~°∞=k S^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞Å∞ #∂~°∞ J~ÚºOk. #∂@ Ü«∂Éèˇ· HÍ^Œ∞—. <å#fl J`«x KÕuÖ’Oz ~°∂áêÜ«∞Å∞ D q^èŒOQÍ ÖωõΩ¯<åfl_»∞. U q^èŒOQÍ JO>Ë ã¨∞nÑπ J`«xfl =¸~°∞ö_çfl KÕã¨∞Î#fl@∞¡QÍ, PÜ«∞# ~°∂áêÜ«∞efl ÖˇH˜¯OKÕ „Ѩܫ∞`«flO KÕâß_»∞. HÍh, W~°"≥· ^ŒQÆæ~°‰õΩ =zÛ PyáÈÜ«∂_»∞. ã¨∞nÑπ PÜ«∞#‰õΩ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕâß_»∞. =O^Œ J~Ú# `«~åfi`« `«O„_ç "≥·Ñ¨Ù K«∂™ê_»∞. PÜ«∞#‰õΩ #=∞‡Hõ"Õ∞ HõÅQÆ@O ÖË^Œ∞. PÜ«∞# =∞m§ XHõ\ ˜ #∞Oz ÖˇH˜¯OK«_»O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì_»∞. W~°"≥· ^ŒQÆæ~° PyáÈÜ«∂_»∞. ~°∂áêÜ«∞efl uÑ≤Ê uÑ≤Ê K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞. ã¨∞nÑπ =∞m§ ÖˇH˜¯Oz K«∂áê_»∞. <å#flQÍiH˜ #=∞‡Hõ"Õ∞ ~å=@O ÖË^Œ∞. ã¨∞nÑπ „Ѩf™ês PÜ«∞#‰õΩ =zÛ# J#∞=∂<åefl Jxfl q^è•Å∞QÍ f~åÛ_»∞.

PY~°∞H˜ <å#flH˜ ã¨∞nÑπ ã¨iQÍæ<Õ K≥ѨÙÎ<åfl_»x #=∞‡HõO HõeyOk. W~°∞=k S^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞Å∞ =O^Œ J=Ù`«∞Ok. J|^ŒúO – x[O Z^Œ∞~°∞QÍ LOk. <å#fl =∞$^ŒÜ«∞OÖ’ QÆ`«O =∞O_»∞`«∞#fl@∞¡QÍ LOk. U #=∞‡HÍ#fl~Ú`Õ J`«#∞ =ÚÃÑ·Êù, =ÚÃÑ·Êù J~Ú^Õà◊§ #∞Oz =∞#ã¨∞Ö’ LOK«∞‰õΩx KÒ^Œi Q˘Ñ¨Ê^Œ<åxfl á⁄QÆ_»_®xH˜ ã¨O^ÕÇ≤ÏOKÕ"å_»∞ HÍ^À, J^Õ #=∞‡HõO WѨC_»∞ QÍAÖÏ Ñ¨yeáÈ~Ú J`«x ~À=∞~À=∂Å∞ xO_çáÈ`«∞Ok. PÜ«∞# Hõà◊§Ö’ XHõ qz„`«"≥∞ÿ# ÉèÏ=O áê`«∞‰õΩxáÈ`ÀOk. ^•xfl F@q∞ Jx ‰õÄ_® J#ÖËO. HÍx #=∞‡HõO =Å¡ "≥∂ã¨áÈ=_»O`À Hõey# Ö’`≥·# ÉÏ^èŒ J#=K«∞Û#∞.

PÜ«∞# `«# =ÚiH˜, =∞_ç¤QÍ L#fl ѨOK« z=~°`À Hõà◊§ z=~° L#fl ^Œ∞=Ú‡ `«∞_»∞K«∞‰õΩ<åfl_»∞. XHõ n~°…"≥∞ÿ# x@∂ì~°∞Ê q_çKå_»∞. _»|∞ƒÅ∞ ã¨∞nÑπ‰õΩ "åѨã¨∞ WKÕÛ™ê_»∞. PÜ«∞# "≥ÚǨÏOÖ’ ^Œ∞óYO ÃÑÅ∞¡aH˜Ok. Jk QÀ_»Ö’¡Oz W@∞HõÅ∞, ~åà◊√§ =∞iÜ«Ú ã≤"≥∞O\ò Hõ~°Hõ~°ÖÏ_»∞`«∂ Ѩ_çáÈ`«∞#fl@∞ìOk. PÜ«∞# =∞#ã¨∞Ö’ LO_ç, LO_ç ÉÏ^èŒ HõÅQÆ™êyOk. PÜ«∞# JO@∞#fl@∞ìQÍ LOk. ''ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞ Ѩ_çáÈ`å_»∞. KÒ^Œs .....Z=~°∂ ho§KÕÛ"åà◊√§ ‰õÄ_® q∞QÆÅ~°∞——.

– dr.srilakshmitalluri@yahoo.in ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

40

dfl¢Áà / 㨄=Ou

=\˜ìHÀ@ Hõ^ä•=ã¨∞Î=ÙÖ’ ^Œ$HõÊ^äŒO – =∂#gÜ«∞ qÅ∞=Å∞ – _®II ÉˇÅ¡OH˘O_» ã¨OѨ`ü‰õΩ=∂~ü

=\˜ìHÀ@ PàÏfi~°∞™êfiq∞ Q˘Ñ¨Ê L^Œº=∞HÍ~°∞_»∞. Hõq, ~°K«~Ú`«. L^Œº=∞O, ™êÇ≤Ï`«ºO rq`« áê~å≈fiÅ∞QÍ QÆÅ"å_»∞. x*ÏO =ºuˆ~Hõ`« ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@OQÍ =∂~°_®xH˜ |Å"≥∞ÿ# =Ú„^Œ"Õã≤# z~°ó㨇~°}©Ü«Ú_»∞. áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å#∞, „Ѩ*Ï™êfi=∂ºxfl Q“~°qOz#"å_»∞. ã≤^•úO`åxH˜, =∂#gÜ«∞ qÅ∞=ʼnõΩ Hõ@∞ì|_ç# "Õ∞^è•q. `˘e `«~°OÖ’ „áêѨOzHõ ^Œ$HõÊ^äŒO Hõey #=`«~åxH˜ =∂~°æ^Œ~°≈‰õΩ_»∞, Hõ~°Î=ºÉ’^茉õΩ_»∂ J~Ú# HÍ~°ºje. =\˜ìHÀ@ ~°K«#ʼnõΩ =∞x+≤ rq`«O ˆHO„^ŒaO^Œ∞=Ù. `«# ~°K«#Å ^•fi~å JO`«~åÅ∞ ÖËx qâ◊fi[h#`«#∞ Pq+¨¯iOKå_»∞. „â◊=∞#∞ #=Ú‡H˘x q[Ü«∞"å_» Ǩϟ\ÖòÖ’ ã¨~°fi~üQÍ Ñ¨xKÕ™ê_»∞. JHõ∆~åxfl „¿Ñq∞Oz QÀÅH˘O_» Ѩ„uHõÖ’ ѨxKÕ™ê_»∞. =∂~°∞Ê#∞ PtOz L^Œº=∂xfl HõÖÏxfl `«# ™ê=∂lHõ ÉÏ^茺`«ÅÖ’ ÉèÏQÆOQÍ ã‘fiHõiOKå_»∞. rq`åO`«O ~år ÖËx q^è•<åxfl H˘#™êyOKå_»∞.

1937Ö’ x*Ï=∂ÉÏ^£ PO„^èŒ =∞Ǩã¨ÉèíÖ’ áêÖÁæ#_»O`À PÜ«∞#Ö’ Q˘Ñ¨Ê Ѩi}u HõeyOk. JHõ¯_ç #∞O_ç „Ñ¨*Ï K≥·`«<åºxH˜ JǨÏiflâ◊Å∞ áê@∞ Ѩ_®¤_»∞. Éèí∂™êfi=∞º, ~åK«iHõ =º=ã¨÷#∞ x~°ã≤OKå_»∞. |ÅÇ‘Ï#∞Öˇ·# „Ѩ[Å"≥·Ñ¨Ù xÅ|_®¤_»∞. =º=™êÜ«∞O Éèí∂™êfi=ÚŠѨ~°"≥∞ÿáÈ~Ú, Ѩ#∞flÅ∞ Ѷ¨Óº_»Öò „ѨÉèí∞=ÙÅ fÔ~·áÈ~Ú, „â◊=∞‰õΩ `«y# Ѩe`«O ÖËx ™ê=∂#∞ºx |`«∞‰õΩ^≥~°∞=ÙѨ@¡ f„=OQÍ ‰õÅ∞=iOz „Ѩ*Ï K≥·`«#º"Õ∞ Ѩiëê¯~°=∞x ~°K«#Å ^•fi~å ~°∞A=Ù KÕ™ê_»∞. ã¨=∞ã¨Î =$`«∞ÎÅ∞ =º=™êÜ«∞~°OQÍxH˜ J#∞|O^èŒOQÍ, Ñ¨Öˇ¡ ã¨=∂[O "≥Ú`«ÎO =∂#= ã¨O|O^è•Å Ǩ~°OQÍ ã¨q∞+≤ì ã¨O|O^è•Å∞ Hõey LO@∞#fl ã¨Ç¨ÏHÍ~° ã¨fi`«O„`«`«Ö’ W@∞ ^˘~°Å ÃÑ`«Î#O, PkèѨ`åºxfl, J@∞ ~å[ºO áÈHõ_»Å#∞ `«# ~°K«#Å ^•fi~å `«∂~åÊ~°|\Ïì_»∞. Ô~·`«∞Å∞ `«Ñ¨Êx Ѩiã≤÷uÖ’ U\Ï "åºáê~°∞Å =^ŒÌ, Éèí∂™êfi=ÚÅ =^ŒÌ JѨC `≥K«∞ÛH˘x, =_ô¤ ‰õÄ_® K≥e¡OK«ÖËx ^Œ∞ã≤÷uÖ’ `«=∞ `«~åʼnõΩ k‰õ¯~Ú# ѨO@ Éèí∂=ÚÅ#∞ ~åã≤ W=fi=Åã≤ =zÛ# ^≥·<åºxfl, `«=∞ Éèí∂q∞Ö’ `å"Õ∞ r`«QÍà◊§~Ú, "≥\ ˜ìKåH˜s KÕÜ«∞=Åã≤ =zÛ# qëê^Œ Ѩ~°ºO`åxfl =\˜ìHÀ@ `«# ~°K«#ÅÖ’ HõàÏ`«‡HõOQÍ =∞ÅKå_»∞. XHõ ~ÀQÆHÍ~°Hõ ã¨∂Hõ∆ ‡rqx ~°HõÎHõ}ÏÅ∞, x~À^èŒHõ B+¨^è•Å∞ Z^Œ∞~°∞¯O@∞#flѨC_»∞ Jk `«# LxH˜ HÀã¨O J<ÕHõ ~°∂áêÅÖ’H˜ =∂~°∞`«∞#fl>Ëì Éèí∂™êfi=∞º, ™ê„=∂[º"å^Œ ÃÑ`«ÎO^•s`«#O q+¨ ã¨O㨯 $u "Õˆ~fi~°∞ ~°∂áêÅÖ’H˜ WOH˜ ã¨fiÉèÏ"åxfl xÅɡ@∞ìHÀEã¨∞Î#flk. Wxfl ^ŒâßÉÏÌÅ∞ QÆ_çz<å D ~ÀAH© J\˜ì q+¨„Hõ=∞O Ü≥ÚHõ¯ PkèѨ`«ºO ^ÀÑ≤_ç, ™êfi~°÷O, JO`«~åÅ∞ ã¨=∞ã≤áÈÖË^Œ∞. ǨωõΩ¯Å∞ HÍÅ~åÜ«∞|_»∞`«∞<åfl~Ú. Ô~·`«∞Å P`«‡=∞`«ºÅ∞ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. „ã‘ÎÅÃÑ· J`åºKå~åÅ∞ [~°∞QÆ∞`«∞<≥·fl. U ã¨=∞㨺 ÖË^Œx K≥ѨÊÖËO. QÀ¡|Öˇ·*Ë+¨<£ Ѩ_»QÆeѨCH˘x Ñ¨Öˇ¡Ö’H˜ „Ѩ"ÕtOz =∞x+≤x =∞x+≤ #∞O_ç ^Œ∂~°O KÕã¨∞Î#flk. ÃÑ@∞ì|_»∞Å J^èŒ∞<å`«# ã¨fi~°∂ѨO Éèí∂q∞ ã¨O|O^è•Å #∞O_ç |`«∞‰õΩ^≥~°∞=Ù #∞O_ç ^Œ∂~°O KÕã¨∞Î#flk. ã¨=∞㨺Šã¨∞_çQÆ∞O_»OÖ’ ™ê=∂#∞º_»∞ UHõHÍÅOÖ’ J<ÕHõ ã¨=∞㨺Å`À áÈ~å_»=Åã≤# JQÆ`åºxfl =\˜ìHÀ@ PàÏfi~°∞™êfiq∞ `«# ~°K«#Å ^•fi~å =ºH©ÎHõiOKå_»∞. q~°∞^Œú â◊‰õΩÎÅ =∞^茺 ã¨OѶ¨∞~°¬}Ö’ „Ѩ*Ï „ѨÜ≥∂[<åxfl Z\Ï¡ n~°…HÍeHõ áÈ~å@OQÍ KÕÜ«∂Ö’ `«# ~°K«#ÅÖ’ ~°∞A=Ù KÕâß_»∞. ÉèÏ=*ÏÅ "åºÑ≤Î KÕÜ«∞_»O, qaè#fl ~°OQÍÅÖ’H˜ qã¨Î $`«OQÍ K˘K«∞ÛH˘xáÈ~Ú áÈ~å\ÏÅ∞ ~°zOKÕ =ӺǨxfl ''„Ѩ[Å =∞x+≤—— ^•fi~å =~°ú=∂# ~°K«~Ú`«Å‰õΩ =\˜ìHÀ@ Q˘Ñ¨Ê ã¨O^Õâßxfl WKåÛ_»∞. Wxfl „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ áÈ~å\ÏÅ∞ [~°∞QÆ∞`«∞#fl <Õ_»∞ D =∂„`«OQÍ „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO, áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞, ^ÀÑ≤_ç, J}z"Õ`« Jx =∂\Ï¡_»QÆÅ∞æ`«∞<åfl=∞O>Ë =\˜ìHÀ@ =O\˜ "åi L^Œº=∞O, ™êÇ≤Ï`«ºO Ô~O_»∞ PÜ«Ú^è•Å∞QÍ áÈ~å_ç# `åºQÆ^èŒ#∞ŠѶ¨e`«"Õ∞.

Z=~°∂ JO_»QÍ xÅ|_»_®xH˜ ™êǨÏã≤OK«x *ˇ·Å~°¡"≥·Ñ¨Ù =\˜ìHÀ@ PàÏfi~°∞ P<å_Õ xÅ|_®¤_»∞. PÜ«∞# Mˇ·nÅ rq`åxfl =ã¨∞Î=ÙQÍ ã‘fiHõiOz Hõ^äŒÅ∞ ~åã≤# x|^Œúrq. 1947 ã¨OII #∞O_ç PÜ«∞# S^•~°∞ ™ê~°∞¡ *ˇ·Å∞ áêÅÜ«∂º_»∞. ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

41

dfl¢Áà / 㨄=Ou x*Ï=∂ÉÏ^£ *ˇ·Å∞Ö’ ^•â◊~°kä`À, QÆ∞Ń~åæ *ˇ·Å∞Ö’ HÍà’r`À ã¨Ç¨ÏK«~°ºO ZO`« ã¨∂ÊùiÎxKåÛÜ≥∂ JO`«Hõ<åfl Z‰õΩ¯=QÍ `À\˜ Mˇ·nÅ ã¨Ç¨ÏK«~°ºO`À „¿Ñ~°} á⁄O^•_»∞. "åi ǨÏ$^ŒÜ«∞q^•~°HõѨ٠Ѩiã≤÷`«∞Å HõÅ=iOѨÙ`À '*ˇ·Å∞֒Ѩŗ (1952Ö’) Hõ^äŒ ~å™ê_»∞. `À\˜ Mˇ·nÅ#∞ ZÖÏ J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åÖ’, XHõ |∞kú rqQÍ Ñ¨iã≤÷`«∞Å#∞ ZÖÏ J#fiÜ«∞O KÕã¨∞H˘x qâı¡+≤OK«∞HÀ"åÖ’ `«# Hõ^äŒ#OÖ’ á⁄O^Œ∞Ѩ~°∞™êÎ_»∞. ^Œ∞~å‡~°æѨ٠áêÅ#Ö’ |ÅÇ‘Ï#∞x n# Ç‘Ï# ã≤÷uH˜ =ÅÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ#fl áê=Ù~°OÖÏ qÅqÅÖÏ_»∞`å_»∞. ''Ѩu`«∞x ǨÏ$^ŒÜ«∞O—— Hõ^äŒÖ’ `«Ñ¨CÅ MÏ#∂<£x ã¨∂\˜QÍ „Ѩtfl™êÎ_»∞. =∞x+≤ K«OѨ@"Õ∞ `«Ñ¨C Jx K≥¿ÑÊ MÏ#∂<£ WOH˘Hõifl Lifã≤ K«OѨ=∞x ZÖÏ JO@∞Ok? QÆO_»Ü«∞º áê„`« ^•fi~å =ºHõÎ=∞~Ú# D „Ѩâ◊fl‰õΩ ["å|∞ ~å[ºO ^ŒQÆæ~° ÖË^Œ∞. =\˜ì HÀ@ Hõ^äŒÖ’ WÖÏO\˜ =∂#gÜ«∞ HÀ}ÏÅ∞ HÀH˘Å¡Å∞. 'ѨiÔQ— Hõ^äŒÖ’ PHõex K«∂¿ã HÀ}O qaè#fl"≥∞ÿOk. uO_ç HÀã¨O ѨiÔQ U~°∞H˘x `«# "åà◊§‰õΩ ÃÑ\ÏìÅ#∞‰õΩ#fl =∞Å¡Ü«∞º#∞ ^˘~°^˘OQÆQÍ *ˇ·Å∞‰õΩ ѨOѨÙ`å_»∞.

J^Õ ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ Ѩ>ˇì_»#flO ÃÑ\ÏìÅ<Õ „Ѩܫ∞`«flOÖ’ Ѩ@ì}OÖ’x #~°ûÜ«∞º <Õ~°ã¨∞÷_»=Ù`å_»∞. ''x*ÏxH˜ =∞#^Õâ◊OÖ’ *ˇ·à◊§Ö’ tHõ∆ J#∞Éèíqã¨∞Î#fl "åiÖ’ #∂\˜H˜ 85 =∞Ok <Õ~°=$uÎ HõÅ"å~°∞ HÍ~°∞. `«H˜¯# 15 =∞Ok ‰õÄ_® ã¨fiÉèÏ=`«ó <Õ~°HÍO„_»∞ HÍ~°∞. Ѩiã≤÷`«∞ÖË "åi<åq^èŒOQÍ KÕâß~Ú—— J#fl <≥„Ǩ˙ QÍi =∂@Å#∞ `«# ^Œ$HõÊ^ä•xHõ |Ö’¿Ñ`«O KÕã≤ D Hõ^äŒÖ’ =∂#gÜ«∞ qÅ∞=Å#∞ Pq+¨¯iOKå_»∞. 'J=HÍâ◊q∞¿ãΗ Hõ^äŒÖ’ Ѩiã≤÷`«∞Å HÍ~°}OQÍ Ñ¨~îå#∞ Ü≥ÚHõ¯ zè<åflaè#fl"≥∞ÿ# *ˇ·Å∞ rq`«O, Kå=Ù =ÚOK«∞H˘zÛ# <ÕѨ^䌺O <≥„Ǩ˙QÍ~°∞ K≥Ñ≤Ê# `«H˜¯# 15 âß`«O =∞Ok HÀ=Ö’H˜ =ã¨∞ÎOk. '"≥∞^Œ_»∞‰õΩ "Õ∞`«— Hõ^äŒ Ç≤ÏO^Œ∂ =Úã≤¡OÅ SHõº`«, ˆ~Ѩ\ ˜ „Ѩ*Ï ™êkèHÍiHõ`« H˘~°‰õΩ ѨxKÕÜ«∞=Åã≤# ã¨O^Œ~åƒùxfl ã¨O^Õtã¨∞ÎOk. ''„Ѩ[ÅÖ’ K≥·`«#ºO, q*Ï˝#O, qHÍã¨O HõÅ∞QÆ∞Ö’ "åi ÉèÏ=<å â◊H˜ÎH˜ „Ѩ^è•# ã¨=∞㨺ÅÃÑ· „Ѩã¨iOz qâߊǨÏ$^ŒÜ«∞O`À „Ѩu q+¨Ü«∂xfl Ѩije™êÎ~°∞. JѨC_»∞ „Ѩ[Å <≥·uHõ, ~å[H©Ü«∞, Pi÷Hõ ã¨=∞㨺ÖË „Ѩ^è•# q+¨Ü«∂Å∞QÍ Ñ¨iQÆ}˜OK«|_»`å~Ú——. ã¨O^Õâ◊O`À Hõ^äŒ =ÚyOK«_»O Hõ^äŒ#OÖ’ `ÕeHõѨx HÍ^Œ∞. '=∂HõO>Ë g∞ˆ~O `«‰õΩ¯=— Hõ^äŒÖ’ ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ ‰õΩÜ«Ú‰õΩÎÅ#∞, J=HÍâ◊"å^•xfl áœ~°∞Å∞ á⁄O^Œ=Åã≤# K≥·`«<åºxfl JÅ∞=ÚHÀ=Åã≤# áÈ~å@ `«`åfixfl Pq+¨¯i™êÎ_»∞. x~å_»O|~°`«, x|^Œú`«, =∞$^Œ∞ã¨fiÉèÏ=O, ¿ãflǨÏjÅ`«, ã≤xûÜ«∂i\© Ѩ~ÀѨHÍ~°QÆ∞}O "≥Ú^ŒÖˇ·#q Hõ=¸ºxã¨∞ì ÅHõ∆}ÏÅ∞. =∞Oz `«<åxfl |ÅÇ‘Ï#OQÍ ÉèÏqOKÕ PkèѨ`«º ÉèÏ=*ÏÅO QÆÅ ^Œ∞~å‡~°∞æÅ∞ H˘O^Œ~°∞O\Ï~°∞. JÖÏO\˜ "å~°∞ =\˜ìHÀ@ Hõ^äŒÖ’ ~å=∞ѨÊ#∞ "≥∞`«Î\ ˜ ã¨fiÉèÏ=O QÆÅ"å_»∞ Jã¨=∞~°∞÷_»x ÉèÏq™êÎ~°∞. HÍx ~å=∞Ñ¨Ê =∂Oã¨O uO@∞<åfl=∞x ÉÁHõ¯Å∞ "≥∞_»Ö’ "Õã¨∞H˘x u~°ˆQ =∞x+≤ HÍ_»x `«~åfi`«<Õ `≥Å∞ã¨∞ÎOk. ~å=∞Ñ¨Ê áê„`« XHõ qÅHõ∆}"≥∞ÿOk. =\˜ìHÀ@ ã‘fiÜ«∞ J#∞Éèí=OÖ’Oz =zÛ# áê„`« Jk. ~å=∞Ñ¨Ê Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì #∞O_ç ~°gO„^Œ∞_»∞ HÍO„ÔQãπ #∞O_ç XHõ ~å[H©Ü«∞ ã¨ÉèíÖ’ áêÖÁæ#fl ã¨O^Œ~°ƒùO QÆ=∞<å~°›"≥∞ÿOk. K«~°ÛÖ’ ~å[H©Ü«∞ ^Œ$HõÊ^äŒOÖ’ Z=i "å^Œ# "åik. áÈ\Ï¡_»∞‰õΩ#fl Ѩiã≤÷u J#O`«~°O ~å=∞Ñ¨Ê ~°gO„^Œ∞x ѨÅ∞HõiOz, x~å_»O|~°OQÍ, =∞$^Œ∞=ÙQÍ `«# ¿ãflǨÏjÅ`åfixfl |Ç≤Ï~°æ`«Ñ¨~°Û_»OÖ’ =\˜ìHÀ@ zO`«# ™êHÍ~°=∞=Ù`«∞Ok. Hõeã≤ LO_»_®xfl ~°K«~Ú`« z„uOz# q^èŒO =∂#gÜ«∞ qÅ∞=ʼnõΩ „Ѩ[ŠѨ@¡ =∞"Õ∞Hõ`«‰õΩ ^Œ~°Ê}O. ~å=∞ѨÊ#∞ Z=Ô~xfl ~°HÍÅ∞QÍ =∂@Å<åfl z~°∞#=Ùfi =ºHõΠѨˆ~Û ã¨fiÉèÏ=O QÆÅ"å_»∞QÍ fiÛk^ŒÌ_»OÖ’ ~°K«~Ú`« HÍ~°ºjÅ`«ˆH „áê^è•#º`« xKåÛ_»x L`«Î=∞ HÍ~°ºHõ~°Î ÅHõ∆}ÏÅ#∞ K≥ѨÊHõ<Õ K≥ѨÙ`«∞<åfl_»x „QÆÇ≤ÏOKåe. =\˜ìHÀ@ PàÏfi~°∞™êfiq∞ =ÚO^Œ∞ K«∂ѨÙQÆÅ ~°K«~Ú`«. J@ì_»∞QÆ∞ Ñ‘_ç`« ã¨=∂*ÏxH˜ ZѨÊ\˜ÔH·<å `«Ñ¨Êx áÈ~å@ ã¨O^Õâßxfl WKåÛ_»∞. =∂#= ǨωõΩ¯Å#∞ Hõ^ä•Hõ^äŒ#OÖ’ JO`«s¡#O KÕã≤ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ qÅ∞=Å ^•fi~å '=∞x+≤—x <å\˜# Hõ$+‘=Å∞_»∞. `«# rq`å#flO`å L^Œº=∞O`À ™êÇ≤Ï`«ºO`À ѨÙh`«O KÕã≤# `åºQÆ^èŒ#∞_»∞. `«‰õΩ¯= HÍÅO rqOz<å ^Õ=Ùx =∞x+≤QÍ HÍHõ „Ѩ[Å =∞x+≤QÍ âßâ◊fi`«"≥∞ÿ =∞m§=∞m§ ѨÙ_»∞`«∂<Õ LO\Ï_»∞.

– 302, Nt=QÆOQÍ @=~üû, =∞Or~å#QÆ~ü, FÖò¤ PÖÏfiÖò, ã≤H˜O„^•ÉÏ^£ – 10. (ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞) ÃãÖò : 9908519151 ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

42

dfl¢Áà / 㨄=Ou Á⁄U¬Ù≈¸U

ÁflŒ‡ÊÙ¥ ◊¥ ÷Ê⁄UÃËÿ ÷Ê·Ê•Ù¥ ∑§Ë ÁSÕÁà — ∑ȧ¿U Ãâÿ, ∑ȧ¿U ÁŸc∑§·¸ ’΄UûÊ⁄U-flÒÁŒ∑§-•äÿÿŸ-¬Á⁄U·Œ˜ (fl√‚) ∞fl¢ ◊ÊŸfl •èÿÈŒÿ ‚¢SÕÊŸ, Ÿß¸ ÁŒÀ‹Ë ∑§ ‚¢ÿÈÄà ÃàflÊflœÊŸ ◊¥ ∞∑§ Áfl‡Ê· √ÿÊÅÿÊŸ ∞fl¢ ¬Á⁄Uøøʸ ∑§Ê •ÊÿÙ¡Ÿ ÁŒŸÊ¢∑§ | ÁŒ‚¢’⁄U, wÆvy ∑§Ù ◊ÊŸfl •èÿÈŒÿ ‚¢SÕÊŸ ∑§ ¬˝∑§Ùc∆U ◊¥ Á∑§ÿÊ ªÿÊ– ¬Á⁄Uøøʸ ∑§Ê Áfl·ÿ “ÁflŒ‡ÊÙ¥ ◊¥ ÷Ê⁄UÃËÿ ÷Ê·Ê•Ù¥ ∑§Ë ÁSÕÁà - ∑ȧ¿U Ãâÿ, ∑ȧ¿U ÁŸc∑§·¸” ÕÊ– ¬˝SÃÈà Áfl·ÿ ¬⁄U flÄÃ√ÿ ŒŸ ∑§ Á‹∞ fl√‚ mÊ⁄UÊ ¬˝Ù. ‚È⁄¥Uº˝ ª¢÷Ë⁄U, ‚Ȭ˝Á‚h Á„U¢ŒË ÷Ê·ÊÁflŒ˜ ∞fl¢ ¬ÍflʸøÊÿ¸, ‚Ê©UÕ ∞Á‡ÊÿÊ S≈U«UËïÊ, ÿÍÁŸflÁ‚¸≈UË •ÊÚ»§ ¬Áã‚‹flÁŸÿÊ, ÿÍ.∞‚.∞. ∑§Ù •Ê◊¢ÁòÊà Á∑§ÿÊ ªÿÊ ÕÊ– «UÊÚ. ⁄UÜ¡Ëà ’„U⁄UÊ, ∞‚ÙÁ‚∞≈U ¬˝Ù»§‚⁄U, ÁŒÀ‹Ë Áfl‡flÁfllÊflÿ, ÁŒÀ‹Ë ∑§ mÊ⁄UÊ Á∑§∞ ª∞ ◊¢ª‹Êø⁄UáÊ ‚ ¬Á⁄Uøøʸ ∑§Ê ©UŒ˜ÉÊÊ≈UŸ „ÈU•Ê– ¬˝Ù. ‡ÊÁ‡Ê ÁÃflÊ⁄UË, ◊„UÊ‚Áøfl, ’΄UûÊ⁄U-flÒÁŒ∑§-•äÿÿŸ-¬Á⁄U·Œ˜ Ÿ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ ∑§Ê ‚¢øÊ‹Ÿ ∑§⁄UÃ „ÈU∞ •Ê◊¢ÁòÊà flÄÃÊ ∞fl¢ ©U¬ÁSÕà ÁflmÊŸÙ¥ ∑§Ê Sflʪà Á∑§ÿÊ ÃÕÊ Áfl·ÿ ∑§Ë ◊„UûÊÊ ¬⁄U ¬˝∑§Ê‡Ê «UÊ‹Ê– ¬˝Ù. ÷ÍŒfl ‡Ê◊ʸ, ¬˝Á‚h ªÁáÊÃôÊ ∞fl¢ •äÿˇÊ, ◊ÊŸfl •èÿÈŒÿ ‚¢SÕÊŸ Ÿ ¬˝Ù. ‚È⁄¥Uº˝ ª¢÷Ë⁄U ∑§Ê ¬Á⁄Uøÿ ŒÃ „ÈU∞ Á„¢UŒË ÷Ê·Ê ∑§Ë ‹Ù∑§Á¬˝ÿÃÊ ∑§ ¬˝Áà ©UŸ∑§ ¬˝ÿÊ‚Ù¥ ∑§Ë ¬˝‡Ê¢‚Ê ∑§Ë– ¬˝SÃÈà ¬Á⁄Uøøʸ ¬˝Ù. ª¢ªÊ¬˝‚ÊŒ Áfl◊‹, ¬˝ÁÃÁc∆Uà ÷Ê⁄UÃËÿ ÷Ê·ÊÁflŒ˜ ∞fl¢ ¬Ífl¸ •äÿˇÊ, ÷Ê⁄UÃËÿ ÷Ê·Ê ∑¥§º˝, ¡flÊ„U⁄U‹Ê‹ Ÿ„UM§ ÿÍÁŸflÁ‚¸≈UË, Ÿß¸ ÁŒÀ‹Ë ∑§Ë •äÿˇÊÃÊ ◊¥ •Ê⁄¢U÷ „ÈU߸– ◊ÈÅÿ flÄÃÊ ¬˝Ù. ‚È⁄¥Uº˝ ª¢÷Ë⁄U Ÿ ¬ÊÚfl⁄U ¬Êߢ≈U ∑§ ◊Êäÿ◊ ‚ •¬Ÿ ‡ÊÙœ¬òÊ ∑§ Áfl·ÿ ∑§Ù ‚Ê⁄UªÁ÷¸Ã M§¬ ◊¥ ¬˝SÃÈà Á∑§ÿÊ– ©Uã„UÙ¥Ÿ ÷Ê·Ê ∑§ º˝ÈÃÃ◊ OÔUÊ‚ ∑§Ê ∞∑§ ¬˝ÁÃ◊ÊŸ ÁŒπÊÿÊ Á¡‚∑§ •ŸÈ‚Ê⁄U ∑§Ù߸ ¬˝flÊ‚Ë ÷Ê·Ê ¬˝Õ◊ ¬Ë…∏UË ◊¥ ’Ù‹Ÿ •ı⁄U ‚◊¤ÊŸ ‚ ‚¢⁄UÁˇÊà ⁄U„UÃË „ÒU, ŒÍ‚⁄UË ¬Ë…∏UË ◊¥ ‚◊¤ÊŸ Ã∑§ ‚¢⁄UÁˇÊà ⁄U„UÃË „ÒU ¬⁄¢UÃÈ fl„UË ÷Ê·Ê ÃË‚⁄UË ¬Ë…∏UË ∑§ ‹ÙªÙ¥ mÊ⁄UÊ Ÿ ’Ù‹Ÿ •ı⁄U Ÿ ‚◊¤ÊŸ ∑§ ∑§Ê⁄UáÊ OÔUÊ‚ ∑§Ù ¬˝Êåà „UÙ ¡ÊÃË „ÒU– ß‚Ë ‚¢Œ÷¸ ◊¥ ©Uã„UÙ¥Ÿ •Êª S¬c≈U Á∑§ÿÊ Á∑§ ¬Ífl˸ •»˝§Ë∑§Ê, ∑§ËÁŸÿÊ, ≈UÊŸïÊÊÁŸÿÊ, ÿȪʢ«UÊ ◊¥ ⁄U„UŸ flÊ‹ ÷Ê⁄UÃËÿ ◊Í‹ ∑§ ¬¢¡Ê’Ë, ªÈ¡⁄UÊÃË ‹ÙªÙ¥ ∑§Ë ÷Ê·Ê ∑§Ê OÔUÊ‚ ÃË‚⁄UË ¬Ë…∏UË Ã∑§ ÷Ë Ÿ„UË¥ „ÈU•Ê ¬⁄¢UÃÈ ¬Á‡ø◊Ë ‚èÿÃÊ flÊ‹ ãÿÍïÊË‹Ò¥«U, „Uı‹Ò¥«U, •◊Á⁄U∑§Ê, ∑Ò§Ÿ«UÊ, ÿÍ.∑§. ¡Ò‚ Œ‡ÊÙ¥ ◊¥ ¬˝Õ◊ ¬Ë…∏UË ∑§ ’ÊŒ „UË ÷Ê⁄UÃËÿ ◊Í‹ ∑§ ÁŸflÊÁ‚ÿÙ¥ ∑§Ë ÷Ê·Ê ∑§Ê OÔUÊ‚ „UÙŸÊ ¬˝Ê⁄¢U÷ „UÙ ªÿÊ– ©UŸ∑§ •ŸÈ‚Ê⁄U √ÿÁÄà mÊ⁄UÊ •¬ŸË ◊Í‹ ÷Ê·Ê ∑§Ù ◊ïÊ’ÊŸ Œ‡Ê ∑§Ë ÷Ê·Ê ‚ ŸËøÊ ◊ÊŸŸÊ ÷Ë ÷Ê·Ê ∑§ OÔUÊ‚ ∑§Ê ∑§Ê⁄UáÊ „ÒU– •ãÿ Ãâÿ ∑§Ê ©UÀ‹π ∑§⁄UÃ „ÈU∞ ©Uã„UÙ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ øËŸË ∑§Ë πÃË ∑§⁄UŸ flÊ‹ Œ‡Ê ◊ÊÚÁ⁄UU‡Ê‚, ‚Í⁄UËŸÊ◊, Á$»§¡Ë ◊¥ •Ê¡ ÷Ë ÷Ê⁄UÃËÿ ◊Í‹ ∑§ ∞‚ Á’„UÊ⁄UË ‹Ùª „Ò¥U, ¡Ù ÷Ù¡¬È⁄UË ÿÊ Á„¢UŒË ÷Ê·Ê•Ù¥ ◊¥ flÊÃʸ‹Ê¬ ∑§⁄UÃ „Ò¥U– ß‚∑§ Áfl¬⁄UËà ªÿÊŸÊ, ÁòÊÁŸŒÊŒ ¡Ò‚ Œ‡ÊÙ¥ ◊¥ ⁄U„UŸ flÊ‹Ë ÷Ê⁄UÃËÿ ◊Í‹ ∑§Ë ¬ËÁ…∏UÿÊ° Á„¢UŒË ÷Ê·Ê ∑§Ù ‹ª÷ª ÷Í‹ øÈ∑§Ë „Ò¥U– ◊„Uàfl¬Íáʸ „ÒU Á∑§ ¡Ê¬ÊŸ, øËŸ, ∑§ÙÁ⁄UÿÊ ¡Ò‚ ∞Á‡ÊÿŸ Œ‡ÊÙ¥ ◊¥ •¬ŸË ÷Ê·Ê ‚ ¬˝◊ ÃÕÊ •ãÿ ÷Ê·Ê•Ù¥ ∑§ ¬˝Áà ‚ê◊ÊŸ ∑§Ê ‚¢Œ‡Ê •ŸÈ∑§⁄UáÊËÿ „ÒU– Á„¢UŒË ÷Ê·Ê ∑§Ë ÁflÁ÷㟠Œ‡ÊÙ¥ ◊¥ ÁSÕÁà ’ÃÊŸ ∑§ ’ÊŒ ¬˝Ù. ª¢÷Ë⁄U Ÿ ◊ÈÅÿ× •◊Á⁄U∑§Ê ◊¥ Á„¢UŒË ÷Ê·Ê ∑§Ë ÁSÕÁà ‚ ‚÷Ê ∑§Ù •flªÃ ∑§⁄UÊÿÊ– ©Uã„UÙ¢Ÿ •◊Á⁄U∑§Ê ◊¥ Á„¢UŒË ÷Ê·Ê ∑§ ∑ȧ¿U ∑§Êÿ¸∑˝§◊Ù¥ ∑§Ë ‚ÍøŸÊ ŒË Á¡Ÿ◊¥ S≈UÊ⁄U≈UÊÚ∑§ Áfl‡Ê·ÃÿÊ ©UÀ‹πŸËÿ „ÒU– S≈UÊ⁄U≈UÊÚ∑§ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ ∑§Ë ÉÊÙ·áÊÊ Ÿ‡ÊŸ‹ Á‚ÄÿÙÁ⁄U≈UË ‹Ò¥ªfl¡ ßÁŸÁ‡ÊÿÁ≈Ufl ∑§ •¢Ãª¸Ã z ¡Ÿfl⁄UË, wÆÆ{ ∑§Ù „ÈU߸ Á¡‚∑§Ê ©Ug‡ÿ ÕÊ •◊Á⁄U∑§Ê ∑§Ë •ª‹Ë ¬Ë…∏UË ∑§Ù Ám÷Ê·Ë ’ŸÊŸÊ– ß‚∑§ Á‹∞ •Ê∆U ◊±Ãfl¬Íáʸ ÷Ê·Ê•Ù¥ ∑§Ë ‚ÍøË ¬˝‚ÊÁ⁄Uà ∑§Ë ªß¸, Á¡‚◊¥ Á„¢UŒË ÷Ë ‚Áê◊Á‹Ã ÕË– •◊Á⁄U∑§Ê ∑§Ë ‹ª÷ª {ÆÆ ∑¢§¬ÁŸÿÊ° ÷Ê⁄Uà ∑§ ‚ÊÕ √ÿʬÊ⁄U ∑§⁄U ⁄U„UË „ÒU¢– ß‚Ë ∑§Ê⁄UáÊ ‚⁄U∑§Ê⁄U Á„¢UŒË ÷Ê·Ê ∞fl¢ Á„¢UŒÈSÃÊŸË ‚¢S∑ΧÁà ∑§Ù •¬Ÿ Œ‡ÊflÊÁ‚ÿÙ¥ ∑§Ù Á‚πÊŸÊ ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

43

dfl¢Áà / 㨄=Ou øÊ„UÃË „ÒU– S≈UÊ⁄U≈UÊÚ∑§ ∑§Êÿ¸∑˝§◊Ù¥ ∑§Ù •◊Á⁄U∑§Ë ‚⁄U∑§Ê⁄U ‚ •ŸÈŒÊŸ Á◊‹ÃÊ „ÒU– ¬Áã‚ÀflÁŸÿÊ ÿÍÁŸflÁ‚¸≈UË ∑§ Wharton School ∑§ Lauder Institute ∑§ ÷Ê·Ê ∞fl¢ ‚¢S∑ΧÁà Áfl÷ʪ ◊¥ Á„¢UŒË ÷Ê·Ê ∑§Ê ôÊÊŸ ÁfllÊÁÕ¸ÿÙ¥ ∑§Ù ÁŒÿÊ ¡ÊÃÊ „ÒU– •Ÿ∑§ ¬˝∑§Ê⁄U ∑§ flß ∑§ ‹Ê÷ Œ∑§⁄U ªÈåÃø⁄U Áfl÷ʪ ◊¥ ∑§Êÿ¸⁄Uà ‹ÙªÙ¥ ∑§Ù Á„¢UŒË ÷Ê·Ê Á‚πÊ߸ ¡ÊÃË „ÒU– •Ÿ∑§ √ÿfl‚ÊÿÙ¥ ¡Ò‚ Doctor, Researcher, Nurse, Lawyer, Bank, Departmental Store Wallmart •ÊÁŒ ◊¥ Á„¢UŒË ÷Ê·Ê ◊¥ ¬˝flËáÊÃÊ ∑§Ù ◊„UûÊÊ ŒË ¡ÊÃË „ÒU– •◊Á⁄U∑§Ê ¬˝flÊÁ‚ÿÙ¥ ∑§Ê Œ‡Ê „ÒU, •Ã— •ãÿ ÷Ê·Ê•Ù¥ ∑§Ê SÕÊŸ fl„UÊ° „ÒU– ©Uã„UÙ¥Ÿ •Êª ’ÃÊÿÊ Á∑§ •◊Á⁄U∑§Ê ◊¥ Á„¢UŒË ÷Ê·Ê ∑§Ê ¬˝ÿÙª ¬˝œÊŸÃ— ’Ù‹øÊ‹ ∑§Ë ÷Ê·Ê ∑§ M§¬ ◊¥ „UÙÃÊ „ÒU– •Ê¡ •◊Á⁄U∑§Ê ∑§ ©Uëø-¬ŒÊÁœ∑§ÊÁ⁄UÿÙ¥ ◊¥ ∑§ß¸ ¬˝flÊ‚Ë ÷Ê⁄UÃËÿ Á„¢UŒË fl •ãÿ ÷Ê⁄UÃËÿ ÷Ê·Ê•Ù¥ ∑§Ê ôÊÊŸ ⁄UπŸ flÊ‹ „Ò¥U– ©Uã„UÙ¥Ÿ 'Business Hindi' ¬Á⁄UÿÙ¡ŸÊ ∑§Ë •Ù⁄U üÊÙÃÊ•Ù¥ ∑§Ê äÿÊŸ •Ê∑§Á·¸Ã Á∑§ÿÊ– Á„¢UŒË ÷Ê·Ê ∑§Ù fl„UÊ° 'Heritage Language' ∑§„U∑§⁄U ‚¢’ÙÁœÃ Á∑§ÿÊ ¡ÊÃÊ „ÒU– •¬Ÿ flÄÃ√ÿ ◊¥ ¬˝Ù. ª¢÷Ë⁄U Ÿ ÷Ê·Ê ∑§ ∑˝§Á◊∑§ Áfl∑§Ê‚ ∑§Ê ∞∑§ ¬˝ÁÃ◊ÊŸ ¬˝SÃÈà Á∑§ÿÊ Á¡‚∑§ •ŸÈ‚Ê⁄U ‚’‚ ¬„U‹ ÷Ê·Ê ∑§Ù ¡ÊŸŸ ∑§Ë ßë¿UʇÊÁÄà „UÙŸË øÊÁ„U∞– ÃଇøÊØ ÷Ê·Ê ∑§ ¬˝ÿÙª •ÕflÊ ‚ËπŸ ∑§ •fl‚⁄U ¬˝ŒÊŸ Á∑§∞ ¡UÊŸ øÊÁ„U∞– ©U‚∑§ ’ÊŒ ÷Ê·Ê ∑§Ë ŒÎ‡ÿÃÊ ∞fl¢ üÊ√ÿÃÊ ∑§Ë •Ù⁄U äÿÊŸ ÁŒÿÊ ¡ÊŸÊ øÊÁ„U∞– Ã÷Ë √ÿfl„UÊÁ⁄U∑§ ¬ˇÊ mÊ⁄UÊ ÷Ê·Ê ◊¥ ¬˝flËáÊÃÊ ¬˝Êåà ∑§Ë ¡Ê ‚∑§ÃË „ÒU– ©Uã„UÙ¥Ÿ ’‹ Œ∑§⁄U ∑§„UÊ Á∑§ ÁflŒ‡ÊÙ¥ ◊¥ ÷Ê⁄UÃËÿ ÷Ê·Ê ‚ËπŸ ∑§ •fl‚⁄U ’„ÈUà „Ò¥U ¬⁄U ¬˝ÿÙª ∑§ •fl‚⁄U ∑§◊ „ÒU¢– ‚÷Ê ◊¥ ©U¬ÁSÕà «UÊÚ. ‚ÈŸËÃÊ Á‚¢„U ‚ŸªÈåÃÊ Ÿ ¬˝Ù. ª¢÷Ë⁄U ∑§ flÄÃ√ÿ ∑§Ù •ŸÈ¬◊ ∑§„UÊ •ı⁄U 'Business Hindi' ¬Á⁄UÿÙ¡ŸÊ ∑§Ù ◊ÒŸ¡◊¥≈U S≈U«UËïÊ ◊¥ ∑§ÊÿʸÁãflà ∑§⁄UŸ ∑§Ë ’Êà ∑§„UË– ¡Ê¬ÊŸ, øËŸ, ∑§ÙÁ⁄UÿÊ ¡Ò‚ Œ‡ÊÙ¥ ◊¥ Á„¢UŒË ¡Ò‚Ë ÷Ê·Ê•Ù¥ ∑§ ¬˝Áà •ÊŒ⁄U ∑§ Áfl·ÿ ◊¥ «UÊÚ. ‚ÈŸËÃÊ Ÿ Á¡ôÊÊ‚Ê ¬˝∑§≈U ∑§Ë– ©UûÊ⁄U ◊¥ ¬˝Ù. ª¢÷Ë⁄U Ÿ √ÿʬÊ⁄U ∞fl¢ œÊÁ◊¸∑§ ◊ÊãÿÃÊ ∑§Ù ◊ÈÅÿ ∑§Ê⁄UáÊ ’ÃÊÃ „ÈU∞ ∑ȧ¿U ∑¢§¬ÁŸÿÙ¥ ÃÕÊ ’ıh œ◊¸ ∑§ ¬˝Áà •ŸÈ⁄Uʪ ∑§ ©UŒÊ„U⁄UáÊ ÁŒ∞– ¬˝Ù. ∞‚. ¬Ë. ŸÊ⁄¢Uª Ÿ ¬˝Ù. ‚È⁄¥Uº˝ ª¢÷Ë⁄U mÊ⁄UÊ •àÿ¢Ã ª„UŸ ∞fl¢ ‚͡◊ÃÊ ‚ ¬˝SÃÈà Á∑§∞ ª∞ √ÿÊÅÿÊŸ ∑§Ë ¬˝‡Ê¢‚Ê ∑§Ë– ©Uã„UÙ¥Ÿ üÊË‹¢∑§Ê ∞fl¢ ◊ÊÚÁ⁄U‡Ê‚ ¡Ò‚ Œ‡ÊÙ¥ ◊¥ ÃÁ◊‹ ÷Ê·Ê •ı⁄U ∑§Ÿ«UÊ ◊¥ ¬¢¡Ê’Ë, ªÈ¡⁄UÊÃË, Ã‹ÈªÈ ÷Ê·Ê•Ù¥ ∑§ ¬˝ø‹Ÿ ∑§Ù Œ‡ÊʸÿÊ– ¬˝Ù. ÷ÍŒfl ‡Ê◊ʸ Ÿ Áfl‡flÁfllÊ‹ÿ SÃ⁄U ∑§ ∑ȧ¿U ∑§Êÿ¸∑˝§◊Ù¥ ∑§Ê ©UŒÊ„U⁄UáÊ ÁŒÿÊ, ¡„UÊ° Á„¢UŒË ÷Ê·Ê ∑§Ë ŒflŸÊª⁄UË Á‹Á¬ •ı⁄U ©UŒÍ¸ ÷Ê·Ê ∑§Ë Á‹Á¬ ∑§Ê •äÿÿŸ ∞∑§ ‚ÊÕ ∑§⁄UÊÿÊ ¡ÊÃÊ „ÒU– üÊË •Ù¥∑§Ê⁄U Á◊ûÊ‹ Ÿ ªËÃÙ¥ ∑§Ë ÷ÍÁ◊∑§Ê ∑§Ù ÷Ê·Ê ∑§Ù ‚ËπŸ •ı⁄U ‚¢⁄UÁˇÊà ∑§⁄UŸ ◊¥ •àÿ¢Ã ◊„Uàfl¬Íáʸ ∑§„UÊ– ¬˝Ù. ◊ŒŸ◊Ù„UŸ ’¡Ê¡ Ÿ ÁflôÊÊŸ ∑§ ˇÊòÊ ◊¥ Á„¢UŒË •ŸÈflÊŒ ∑§ ¬˝ø‹Ÿ ∑§Ù ‚ÁãŸÁflc≈U ∑§⁄UŸ ∑§Ê ¬˝SÃÊfl ÁŒÿÊ– ““Á„¢UŒË ÷Ê·Ê ∑§Ë Áfl‡fl÷⁄U ◊¥ ÄÿÊ ÁSÕÁà „ÒU, ÿ„U ¬˝Ù. ª¢÷Ë⁄U ∑§ √ÿÊÅÿÊŸ ‚ ¬ÃÊ ø‹ÃÊ „ÒU””, ¬˝Ù. ª¢ªÊ¬˝‚ÊŒ Áfl◊‹ Ÿ •¬Ÿ •äÿˇÊËÿ ©UŒ˜’ÙœŸ ◊¥ ∑§„UÊ– ©Uã„UÙ¥Ÿ ¬˝flÊ‚Ë ÷Ê⁄UÃËÿÙ¥ ∑§Ù ‡ÊÊSòÊËÿ SÃ⁄U ¬⁄U Á„¢UŒË ∞fl¢ •ãÿ ÷Ê⁄UÃËÿ ÷Ê·Ê•Ù¥ ∑§Ù ’…∏UÊflÊ ŒŸ ∑§Ê ‚ȤÊÊfl ÁŒÿÊ– ©Uã„UÙ¥Ÿ •◊Á⁄U∑§Ê ∑§ Á‡Ê∑§ÊªÙ ∑§Ë Deccan Street ∑§Ê ŸÊ◊ Á‹ÿÊ, ¡„UÊ° •Ê¡ ÷Ë ¬¢¡Ê’Ë, ªÈ¡⁄UÊÃË, ©UŒÍ¸ ÁŸc∆U Á„¢UŒË ∑§Ê ¬˝ÿÙª ¬˝flÊ‚Ë √ÿʬÊ⁄UË ÷Ê⁄UÃËÿ •Ê◊ ’Ù‹øÊ‹ ◊¥ ∑§⁄UÃ „Ò¥U– ÷Ê·Ê ∑§Ù ÁŸ⁄¢UÃ⁄U ¬Á⁄Uflø‡ÊË‹ ¡ÊŸ∑§⁄U ÷Ê·Ê ∑§ ¬Á⁄UflÁøà M§¬ ∑§ •äÿÿŸ ∑§Ù ’…∏UÊflÊ ŒŸÊ øÊÁ„U∞– ’Ù‹øÊ‹ ∑§Ë ‡ÊÒÁ‹ÿÙ¥ ∞fl¢ ’Ù‹Ë ◊¥ •ãÿ ÷Ê·Ê•Ù¥ ∑§ ‡ÊéŒÙ¥ ∑§ •Êª◊Ÿ ∑§Ê •Á÷flÊŒŸ ∑§⁄UŸÊ øÊÁ„U∞– ¬˝SÃÈà ¬Á⁄Uøøʸ ◊¥ ¬˝Ù. ⁄UÊ◊∑§⁄UáÊ ‡Ê◊ʸ, «UÊÚ. ‹À‹Ÿ ¬˝‚ÊŒ, ‚È÷Ê·Ê ªªÙ≈U, «UÊÚ. øÊ°Œ ÷Ê⁄UmÊ¡, flÊ߸. ∑§. flÊœflÊ, «UÊÚ. •¬áÊʸ œË⁄U, «UÊÚ. fl¢ŒŸÊ ∑§ıÁ‡Ê∑§, ¬˝◊ flÀ‹÷ Œfl‹Ë, ¬˝ËÁà fl◊ʸ, «UÊÚ. ‹Á‹ÃÊ ∑ȧ◊Ê⁄UË ¡ÈŸ¡Ê, Áfl∑§Ê‚ ‡Ê◊ʸ ßàÿÊÁŒ ÷Ë ©U¬ÁSÕà Õ– ◊ÊŸfl •èÿÈŒÿ ‚¢SÕÊŸ ∑§Ë •Ù⁄U ‚ ߸‡fl⁄U ŒÿÊ‹ ∑¢§‚‹ Ÿ ¬Á⁄Uøøʸ ◊¥ ©U¬ÁSÕà flÄÃÊ, ÁflmÊŸÙ¥ ∞fl¢ üÊÙÃÊ•Ù¥ ∑§ ¬˝Áà œãÿflÊŒ ôÊÊÁ¬Ã Á∑§ÿÊ– ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

44

dfl¢Áà / 㨄=Ou

•Áπ‹ ÷Ê⁄UÃËÿ ŸÊª⁄ËUÁ‹Á¬ ¬Á⁄U·Œ, Ÿß¸ ÁŒÀ‹Ë ∑§‹∑§ÃÊ ŸÊª⁄UËÁ‹Á¬ ∑§ ÃàflÊflœÊŸ ◊¥ ŒÙ ÁŒfl‚Ëÿ ‚¢ªÙc∆UË vz.vw.wÆvy ∑§Ù ‚¢¬ãŸ „ÈU߸– ß‚ •fl‚⁄U ¬⁄U ’¢ªÊ‹ ∑§Ë ⁄UÊÖÿ¬Ê‹ ◊ÈÅÿ •ÁÃÁÕ ⁄U„U– ¬˝Õ◊ ‚¢ªÙc∆ËU ◊¥ •Ê¢œ˝¬˝Œ‡Ê ŸÊª⁄UË Á‹Á¬ ¬Á⁄U·Œ ∑§ •äÿˇÊ üÊË øflÊ∑ȧ‹ Ÿ⁄UÁ‚¢„U ◊ÍÁø Ÿ ŸÊª⁄UËÁ‹Á¬ ∑§ flÒôÊÊÁŸ∑§ÃÊ ¬⁄U ¬˝∑§Ê‡Ê «UÊ‹Ê–

Á„U¢ŒË ¬˝◊ÊáÊ-¬òÊ ÁflÃ⁄UáÊÙà‚fl ‚¢¬ãŸ w{.vw.wÆvy ∑§Ù Áfl¡ÿŸª⁄U ∑§Ù‹ÊÚŸË ÁSÕà ªflŸ¸◊¥≈U „UÊ߸S∑ͧ‹ ◊¥ ◊¢«U‹Ë ∑§ •äÿˇÊ øÊflÊ∑ȧ‹ Ÿ⁄UÁ‚¢„U◊ÍÁø ∑§Ë •äÿˇÊÃÊ ◊¥ Á„U¢ŒË ¬˝◊ÊáÊ ¬òÊ ÁflÃ⁄UáÊÙà‚fl ‚¢¬ãŸ „ÈU•Ê– Œfl¥Œ⁄U ⁄U«˜U«UË Ã‹¢ªÊŸÊ ⁄UÊc≈˛U ‚Á◊Áà ∑§ ¬˝œÊŸ ‚Áøfl, ‚ËÁŸÿ⁄U •«˜Ufl∑§≈U ¬˝◊ÊáÊ ¬òÊ ÁflÃ⁄UáÊÙà‚fl ∑§ ◊ÈÅÿ •ÁÃÁÕ ⁄U„¥U– Ÿ⁄UÁ‚¢„U ◊ÍÁø Ÿ •¬ŸË •äÿˇÊËÿ ÷Ê·áÊ ◊¥ ∑§„UÊ Á∑§ ¬˝àÿ∑§ ÷Ê⁄UÃËÿ ∑§Ù ⁄UÊc≈˛U ÷Ê·Ê Á„U¢ŒË ‚ËπŸÊ •àÿ¢Ã •fl‡ÿ∑§ „ÒU– Á„U¢ŒË ŒÙ ÁŒ‹Ù¥ ∑§Ù Á◊‹ÊÃË „ÒU– ÷Ê⁄Uà ∑§Ë ∞∑§ÃÊ •ÊÒ⁄U •π¢«∏UÃÊ SÕÊÁ¬Ã ∑§⁄UÃË „ÒU– fl„U ÷Ê⁄UÃËÿ ‚¢S∑ΧÁà ∑§Ê flÊ„U∑§ „ÒU– fl„U øÁ⁄UòÊ ÁŸ◊ʸáÊ ∑§⁄UÃË „ÒU– ©Uã„UÙ¥Ÿ ‚⁄U∑§Ê⁄U ‚ •ŸÈ⁄UÙœ Á∑§ÿÊ Á∑§ Á„¢UŒË ¬„U‹ ∑§ˇÊÊ ‚ ¬…∏UÊÿÊ ¡Ê∞– ◊ÈÅÿ •ÁÃÁÕ Œfl¥Œ⁄U ⁄U«˜«UË Ÿ ∑§„UÊÁ∑§ Á„U¢ŒË ‚ËπŸ ‚ ∑§ß¸ ‹Ê÷ „ÒU¢– Á„¢UŒË ◊œÈ⁄U •ÊÒ⁄U ‚⁄U‹ ÷Ê·Ê „ÒU– Á„U¢ŒË ‚ËπŸÊ •ÊÒ⁄U ’Ù‹ŸÊ ’„ÈUà •Ê‚ÊŸ „ÒU– Á„U¢ŒË ‚Ëπ∑§⁄ ŸÊÒ∑§⁄UË ¬˝Êåà ∑§⁄U ‚∑§Ã „¢ÒU– ©Uã„UÙ¥Ÿ ◊¢«U‹Ë ∑§ Á„U¢ŒË ¬˝øÊ⁄U ∑§Êÿ¸ ∑§Ë ‚⁄UÊ„UŸÊ ∑§Ë– Á„U¢ŒË •äÿʬ∑§Ù¢ ∑§Ù øÊfl∑ȧ‹ Ÿ⁄UÁ‚¢„U ◊ÍÁø •ÊÒ⁄U flÊ߸. fl¥∑§≈U‡fl⁄U⁄UÊfl ∑§Ë •ÊÁÕ¸∑§ ‚„UÊÿÃÊ ‚ ◊¢«U‹Ë ∑§Ë •Ù⁄U ‚ ∞‚. ⁄UÊ◊ ‚Èé’ƒÿÊ ŸÊÿÈ«ÈU, ≈UË. ‹ˇ◊Ë Ÿ⁄UÁ‚¢„U ⁄U«˜U«UË, ∑§. ⁄UÊ◊ ∑ȧ◊Ê⁄U, ŸÊª‡fl⁄UË ŒflË •ÊÁŒ ∑§Ù ‚ê◊ÊÁŸÃ Á∑§ÿÊ ªÿÊ– ŒÈªÊ¸ŒflË, ŒÈªÊ¸ ∑ȧ◊Ê⁄UË, øflÊ∑ȧ‹ Áfl¡ÿ ÁŸ◊ʸ‹Ê, ∞◊. •Ê‡ÊÊ, ⁄UÊ◊Ê ⁄UÊ¡È, ◊ÊÿÊ ªÒ∑§flÊ«, Ÿ»§Ë¡ ◊È¢ÃÊ¡, ⁄UÊ¡∑ȧ◊Ê⁄UË, Ÿ◊ÊflÃË, ÃS‹Ë◊ ¬⁄UflËŸ, ÁŸ‹Ê»§⁄U ‡Ê„UŸÊ¡, ¬˝Ãʬ ø¢º˝ flÒl, ⁄UÊáÊÊ ’ª◊, ÁŸ‡ÊÊ, ‹ÊfláÿÊ, ≈UË.flË. ‚⁄UÙ¡ËŸË ŒflË ∞‚. ÃÊ⁄UÁ‚À‹Ê •ÊÁŒ ∑§Ù ¬˝◊ÊáÊ ¬òÊ •ı⁄U S◊ÎÁà Áø±Ÿ ¬˝ŒÊŸ Á∑§∞ ª∞– øÊfl∑ȧ‹ ⁄UÊ◊∑ΧcáÊ ⁄UÊfl ∑§Ë •ÁÕ¸∑§ ‚„UÊÿÃÊ ‚ ∑§ß¸ ¿UÊòÊ¿UÊòÊÊ•Ù¥ ∑§Ù ¬È⁄US∑§Ê⁄U ÁŒ∞ ª∞– ◊ÈÅÿ •ÁÃÁÕ Ÿ ©UûÊËáʸ ¬⁄UˡÊÊÁÕ¸ÿÙ¥ ∑§Ù ¬˝◊ÊáÊ ¬òÊ ¬˝ŒÊŸ Á∑§∞– ◊¢«U‹Ë ∑§ •ÁÃÁ⁄UÄà ‚Áøfl ‹Ù∑§ŸÊÕ ∑§ œãÿflÊŒ ôÊʬŸ ‚ ‚÷Ê ‚◊Êåà „ÈU߸– ß‚ •fl‚⁄U ¬⁄U ¡Ë. ◊„U‡fl⁄U⁄UÊfl, ©U¬ÊäÿˇÊ ¡Ë. ‚ËÃÊ⁄UÊ◊ʃÿÊ, ‚Ë.∞ø. ⁄UÊ◊∑ΧcáÊ ⁄UÊfl ∞fl¢ ‚¢ÿÈÄà ‚Áøfl ©U¬ÁSÕà Õ– - øflÊ∑ȧ‹ Ÿ⁄UÁ‚¢„U◊ÍÁø •äÿˇÊ, Á„U¢ŒË ¬˝◊Ë ◊¢«U‹Ë, „ÒUŒ⁄UÊ’ÊŒ ¡ŸflÁ⁄U wÆvz

45

dfl¢Áà / 㨄=Ou fl„ ÁŒŸ ŒÍ⁄U Ÿ„Ë¥ ¡’ ÁflE ∑‘§ •Ê°ªŸ ◊¥ Á„¥ŒË “ÃÈ‹‚Ë øı⁄UÊ” ∑§Ë Ã⁄U„ •fl‡ÿ SÕÊÁ¬Ã „ÙªË - ◊ÎŒÈ‹Ê Á‚ã„Ê „ÒŒ⁄UÊ’ÊŒ, vw ¡Ÿfl⁄UË wÆvz–

ÁflE Á„¥ŒË ÁŒfl‚ ∑‘§ ©¬‹ˇÿ ◊¥ vÆ ¡Ÿfl⁄UË wÆvz ∑§Ù ÃÁ◊‹ŸÊ«È Á„¥ŒË ‚ÊÁ„àÿ •∑§ÊŒ◊Ë mÊ⁄UÊ •ÊÿÙÁ¡Ã ÃÎÃËÿ •¥Ã⁄U⁄UÊc≈˛UËÿ ‚ê◊‹Ÿ ∑‘§ •fl‚⁄U ¬⁄U ‚¥¬ãŸ ‚ê◊ÊŸ ‚◊Ê⁄UÙ„ ◊¥ ªÙflÊ ∑§Ë ⁄UÊíÿ¬Ê‹ ∞fl¥ Á„¥ŒË ‚ÊÁ„àÿ∑§Ê⁄U ◊ÎŒÈ‹Ê Á‚ã„Ê ∑‘§ „ÊÕÙ¥ “¡ËflŸÙ¬‹Áéœ ‚ê◊ÊŸ” SflË∑§Ê⁄U ∑§⁄UÃ „È∞ Ãfl⁄UË ∑§Ê√ÿÊ¥ŒÙ‹Ÿ ∑‘§ ¬˝flø∑§ ´§·÷ Œfl ‡Ê◊ʸ– ‚ÊÕ ◊¥ «ÊÚ. ◊œÈ œflŸ, ⁄U◊‡Ê ªÈåà ŸË⁄UŒ, ߸E⁄U ∑§L§áÊ, «ÊÚ. ªÈ⁄U¸◊∑§Ù¥«Ê ŸË⁄U¡Ê ∞fl¥ «ÊÚ. üÊÊfláÊË ¬¥«Ê– ÃÁ◊‹ŸÊ«È Á„¥ŒË ‚ÊÁ„àÿ •∑§ÊŒ◊Ë, øÛÊÒ •ı⁄U ÿÈŸÊß≈U« ߥÁ«ÿÊ ß¥‡ÿÍ⁄U¥‚ ∑¢§. Á‹., øÛÊÒ ∑‘§ ÃàflÊflœÊŸ ◊¥ ÁflE Á„¥ŒË ÁŒfl‚ (vÆ ¡Ÿfl⁄UË, wÆvz) ∑‘§ •fl‚⁄U ¬⁄U ÃÎÃËÿ •¥Ã⁄U⁄UÊc≈˛UËÿ ‚ÊÁ„Áàÿ∑§ ‚ê◊‹Ÿ ÃÕÊ ‚ê◊ÊŸ ‚◊Ê⁄UÙ„ ∑§Ê •ÊÿÙ¡Ÿ ŸÈ¢ª¢’ÊÄ∑§◊ (øãŸÒ) ÁSÕà ÿÍŸÊß≈U« ߥÁ«ÿÊ ‹ÁŸZª ‚¥≈U⁄U ∑‘§ ¬Á⁄U‚⁄U ◊¥ „È•Ê– ß‚ •fl‚⁄U ¬⁄U Á„¥ŒË ÷Ê·Ê •ı⁄U ‚ÊÁ„àÿ ∑§Ë ‚flÊ ∑‘§ Á‹∞ Ãfl⁄UË •Ê¥ŒÙ‹Ÿ ∑‘§ ¬˝flø∑§ ¬˝Ù. ´§·÷ Œfl ‡Ê◊ʸ (•ÊøÊÿ¸ ∞fl¥ •äÿˇÊ, ©ëø Á‡ÊˇÊÊ •ı⁄U ‡ÊÙœ ‚¥SÕÊŸ, „ÒŒ⁄UÊ’ÊŒ) ∑§Ù üÊË◊ÃË ‡Ê∑§È¥Ã‹Ê⁄UÊŸË øÙ¬«∏UÊ ‚ÊÁ„àÿ Á‡Ê⁄UÙ◊ÁáÊ ‚ê◊ÊŸ (¡ËflŸÙ¬‹Áéœ ‚ê◊ÊŸ) ‚ ‚ê◊ÊÁŸÃ Á∑§ÿÊ ªÿÊ– ©ã„¥ ¬˝‡ÊÁSà ¬òÊ, ‡ÊÊ‹, S◊ÎÁà Áø±Ÿ •ı⁄U œŸ⁄UÊÁ‡Ê (wv,ÆÆÆL§.) ‚ ‚ê◊ÊÁŸÃ Á∑§ÿÊ ªÿÊ– ÿ„ ‚ê◊ÊŸ ◊ÈÅÿ •ÁÃÁÕ ∑‘§ M§¬ ◊¥ ¬œÊ⁄UË¥ ªÙflÊ ∑§Ë ⁄UÊíÿ¬Ê‹ ◊„Ê◊Á„◊ ◊ÎŒÈ‹Ê Á‚ã„Ê Ÿ ¬˝ŒÊŸ Á∑§ÿÊ– •∑§ÊŒ◊Ë ∑§Ë •Ù⁄U ‚ Œ‡Ê ÁflŒ‡Ê ∑‘§ ∑§È‹ wÆ Á„¥ŒË ‚ÁflÿÙ¥ •ı⁄U ‚ÊÁ„àÿ∑§Ê⁄UÙ¥ ∑§Ù ÁflÁ÷㟠‚ê◊ÊŸ •ı⁄U ¬È⁄US∑§Ê⁄U ¬˝ŒÊŸ Á∑§∞ ª∞– ¡ËflŸÙ¬‹Áéœ ‚ê◊ÊŸ ¬˝Ê# ∑§⁄UŸ flÊ‹ Á„¥ŒË ‚ÁflÿÙ¥ ◊¥ «ÊÚ. ´§·÷ Œfl ‡Ê◊ʸ ∑‘§ ‚ÊÕ «ÊÚ. ¬Ë. ∑‘§. ’Ê‹‚È’˝◊áÿŸ •ı⁄U flË. ¡Ë. ÷Í◊Ê ∑‘§ ŸÊ◊ ‚Áê◊Á‹Ã „Ò¥– ß‚ •fl‚⁄U ¬⁄U «ÊÚ. ⁄UÊ¡ „Ë⁄UÊ◊Ÿ (◊ÊÚÁ⁄U‡Ê‚) •ı⁄U •ÊßÁ⁄U‡Ê M§.ÿÍ.‹ÍŸ (øËŸË ¬˝Êäÿʬ∑§) ∑§Ù ÁflE¡ŸËŸ ‚ê◊ÊŸ, ¬˝Ù.ÁŸ◊¸‹Ê ∞‚. ◊ıÿ¸, ߸E⁄U ∑§L§áÊ, ◊„¥Œ˝ ∑§È◊Ê⁄U •ı⁄U ¬˝tÔUÊŒ üÊË◊Ê‹Ë ∑§Ù ◊ıÁ‹∑§ ∑§ÎÁà ‚ê◊ÊŸ, ⁄UÊ¡fl‹ (ŒÁˇÊáÊ ÷Ê⁄Uà Á„¥ŒË ¬˝øÊ⁄U ¬˝∑§Ê‡ÊŸ)∑§Ù ‚„d’Ê„È ¬˝∑§Ê‡ÊŸ ‚ê◊ÊŸ, «ÊÚ. ∞◊. ªÙÁfl¥Œ⁄UÊ¡Ÿ, «ÊÚ. flà‚‹Ê Á∑§⁄UáÊ, ◊Ù„Ÿ ’¡Ê¡ •ı⁄U «ÊÚ. •ÊŸ¥Œ ¬ÊÁ≈U‹ ∑§Ù •ŸÍÁŒÃ ∑§ÎÁà ‚ê◊ÊŸ, ∑‘§.flË.⁄UÊ◊ø¥Œ˝Ÿ, ∑‘§. ‚È‹ÙøŸÊ, ¬Ë. •Ê⁄U. ‚È⁄U‡Ê, ⁄UÁflÃÊ ÷ÊÁ≈UÿÊ, ∑‘§. ¬kE⁄UË •ı⁄U «ÊÚ. •éŒÈ‹ ◊Á‹∑§ ∑§Ù Á„¥ŒË‚flË ‚ê◊ÊŸ ‚ ŸflÊïÊÊ ªÿÊ– ◊ÈÅÿ •ÁÃÁÕ ªÙflÊ ∑§Ë ⁄UÊíÿ¬Ê‹ ◊„Ê◊Á„◊ ◊ÎŒÈ‹Ê Á‚ã„Ê Ÿ •àÿ¥Ã ªŒ˜ªŒ „Ù∑§⁄U •¬Ÿ ‚¥’ÙœŸ ◊¥ ∑§„Ê Á∑§ “•¥Ã⁄U◊Ÿ ¡’ ¬Í⁄UË Ã⁄U„ ‚ ÷Ë¢ªÃÊ „Ò ÃÙ ‡ÊéŒ Ÿ„Ë¥ »§Í≈UÃ– •Ê¡ ◊Ò¥ ¬Í⁄UË Ã⁄U„ ‚ ÷Ë¢ª ªß¸ „Í°– •ê◊Ê Á◊‹ ÃÙ πÍ’ ’ÁÃÿÊ•Ù, ª¥ªÊ Á◊‹ ÃÙ «Í’ ∑‘§ Ÿ„Ê•Ù •ı⁄U Á„¥ŒË Á◊‹ ÃÙ πÍ’ ÁŒ‹ πÙ‹ ∑‘§ ’ÁÃÿÊ•Ù– „⁄U ÷Ê⁄UÃËÿ ∑‘§ NŒÿ ∑§Ù S¬¥ÁŒÃ ∑§⁄UŸ flÊ‹Ë ÷Ê·Ê „Ò Á„¥ŒË– Á„¥ŒË ¡Ù«∏UŸ flÊ‹Ë ÷Ê·Ê „Ò– ‚¥flŒŸ‡ÊË‹ÃÊ ∑§Ë ÷Ê·Ê „Ò– ‚¥flŒŸÊ NŒÿ ∑§Ê •Ê÷Í·áÊ „Ò– ß‚‚ ‚◊Ê¡ ∑§Ù ‚È‚Áí¡Ã „ÙŸÊ øÊÁ„∞– ‚¥flŒŸÊ ∑‘§ •÷Êfl ◊¥ ‚ÊÁ„àÿ ∑§Ê ‚ΡŸ •‚¥÷fl „Ò– ÕÙ«∏UË ŒÍ⁄U ‚ •Ê߸ „Í°, ÁflEÊ‚ ∑§Ê ÃÙ„»§Ê ‹Ê߸ „Í°, Á„¥ŒË ’Ù‹Ã ⁄UÁ„∞, •èÿÊ‚ ∑§ËÁ¡∞, •¬Ÿ ÉÊ⁄U-¬Á⁄UflÊ⁄U ◊¥ Á„¥ŒË ∑§Ù ¬˝ÁÃSÕÊÁ¬Ã ∑§⁄U¥, fl„ ÁŒŸ ŒÍ⁄U Ÿ„Ë¥ ¡’ ÁflE ∑‘§ •Ê°ªŸ ◊¥ Á„¥ŒË “ÃÈ‹‚Ë øı⁄UÊ” ∑§Ë Ã⁄U„ •fl‡ÿ SÕÊÁ¬Ã „٪˖” - ¬˝SÃÈÁà — «UÊÚ. ¡Ë. ŸË⁄U¡Ê

¡ŸflÁ⁄U wÆvz

46

Œ.÷Ê.Á„¢ ŒË ¬˝øÊ⁄ ‚÷Ê, ◊º˝Ê‚ ∑ ‚◊∑È ‹¬Áà üÊË •Ê⁄.∞» . ŸË⁄‹∑ ≈˜ ≈ Ë ∑ ◊ʪ¸Œ‡Ê¸Ÿ ◊¥ •ª˝‚⁄– •Ê¢œ˝ ‚÷Ê ¬˝ªÁà ∑ Ë •Ù⁄ Áfl‡ÊÊπ¬≈˜ ≈ áÊ◊ ◊¥ Ÿ√ÿÙŒÿ ÁfllÊÁŸ∑ ß ∑ Ê ÷ÍÁ◊¬Í¡Ÿ - ÁøòÊ ŒËÉÊʸ

‚òÊ wÆvy Á„¢ ŒË ¬˝øÊ⁄∑ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ ◊„ÊÁfllÊ‹ÿ, Áfl‡ÊÊπ¬≈˜ ≈ áÊ◊ ‚òÊÊ⁄¢ ÷ - ÁøòÊ ŒËÉÊʸ

SRAVANTHI RNI3108/58 January, 2015 Date of Publication - 18th of every month Posted at Patrika Channel on 20th January 2015 Regd. No. H-HD-1050/2012-14

Registered News Paper

Ÿfl fl·¸

◊ŸÈcÿ ∑ Ë ‚ëøË ¬„øÊŸ ©‚∑ „ÊÁŒ¸∑ ÁflŸÿ ‚ „ÙÃË „Ò–

- ◊„Êà◊Ê ªÊ¢œË

To

If undelivered, please return to

Dakshin Bharat Hindi Prachar Sabha - Andhra

fl·¸ Ÿfl, „·¸ Ÿfl, ¡ËflŸ ©à∑ ·¸ Ÿfl– Ÿfl ©◊¢ª, Ÿfl Ã⁄¢ ª, ¡ËflŸ ∑ Ê Ÿfl ¬˝‚¢ª– Ÿfl‹ øÊ„, Ÿfl‹ ⁄Ê„, ¡ËflŸ ∑ Ê Ÿfl ¬˝flÊ„ – ªËà Ÿfl‹, ¬˝Ëà Ÿfl‹, ¡ËflŸ ∑ Ë ⁄ËÁà Ÿfl‹, ¡ËflŸ ∑ Ë ŸËÁà Ÿfl‹, ¡ËflŸ ∑ Ë ¡Ëà Ÿfl‹ !

(Provincial Branch of Dakshin Bharat Hindi Prachar Sabha, Madras) (Declared by Parliament as an Institution of National Importance by Act 14 of 1964)

P.B. No. 23, Khairatabad, Hyderabad - 500 004.

‚Ê⁄ Œ‡Ê ◊¥ ∞∑ ¬˝œÊŸ ÷Ê·Ê ∑ Ê ¬˝øÊ⁄ •’ ÷Ë •àÿ¢Ã •Êfl‡ÿ∑ „Ò •ÊÒ⁄ •Êª ÷Ë •àÿ¢Ã •Êfl‡ÿ∑ „ÙªÊ, •ÊÒ⁄ ÿ„ ÷Ê·Ê Á„¢ ŒË ∑ Á‚flÊÿ •ÊÒ⁄ ∑ Ù߸ Ÿ„Ë¥ „Ù ‚∑ ÃË– - ◊„ÊflË⁄ ¬˝‚ÊŒ ÁmflŒË Edited, Printed and Published by C.S. Hosagoudar on behalf of the D.B. Hindi Prachar Sabha - Andhra, Khairatabad, Hyderabad - 500 004 and Printed at Sai Likhita Printers, Khairatabad, Hyderabad - 500 004.

- „Á⁄fl¢‡Ê⁄Êÿ ’ëøŸ

° ∞ Ê Ÿ ◊ ◊∑ ⁄ ‚¢∑˝ ÊÁ¢ à ∑ Ë ‡ÊÈ÷∑ Ê ¢ fl ∞ ¸ · fl Ÿfl