Χαιρετισμός του Εκδότη

Αγαπητοί αναγνώστες αγαπητοί φίλοι Παρά τις αντίξοες κοινωνικές συνθήκες που ζούμε και οι οποίες, δικαιολογημένα, μονοπωλούν την προσοχή και το ενδιαφέρον μας, όλοι συνειδητοποιούμε ότι τη χρονιά που διανύουμε συμπληρώνονται 2.500 χρόνια από δύο γεγονότα που σημάδεψαν την εξέλιξη των Περσικών Πολέμων, το 480 π.Χ., και επηρέασαν καθοριστικά σε πολλαπλά επίπεδα την μετέπειτα ελληνική και παγκόσμια ιστορία και τον πολιτισμό: τη μάχη των Θερμοπυλών και τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Από όλα τα γεγονότα της αρχαίας ελληνικής ιστορίας, τα δύο που εξιδανικεύθηκαν και ταυτίστηκαν άρρηκτα με την «αρετή» και την «ελευθερία» στη συλλογική μνήμη και το συναίσθημα τόσο του δυτικού κόσμου, όσο και του ελληνικού έθνους, ήταν αυτά της μάχης των Θερμοπυλών και της ναυμαχίας της Σαλαμίνας. Μια εξαιρετικά γλαφυρή περιγραφή της υπέρτατης θυσίας στις Θερμοπύλες και της θρυλικής νίκης των Ελλήνων στο στενό της «Θείας Σαλαμίνας» βρίσκουμε 2.300 χρόνια αργότερα στα «Νησιά της Ελλάδας» γραμμένα από τον Λόρδο Βύρωνα. Ο κοινός εθνικός αγώνας των Ελλήνων κατά τους Περσικούς Πολέμους για την προάσπιση της ελευθερίας τους και την υπεράσπιση όχι μόνο βωμών και εστιών, αλλά ενός τρόπου ζωής, μιας κοσμοθεωρίας και ενός ολόκληρου πολιτισμού απέναντι στον ανατολικό δεσποτισμό και τον ολοκληρωτισμό, ήταν ένα πρότυπο επάνω στο οποίο εδράζεται μέχρι σήμερα τόσο ο δυτικός κόσμος και ο πολιτισμός του, όσο και ο Ελληνισμός. Η μάχη των Θερμοπυλών ήδη από την εποχή του Ηρόδοτου και διαμέσου των αιώνων έως τις μέρες μας, αποτέλεσε συνώνυμο της ύψιστης θυσίας για την τιμή και τη συμμόρφωση προς τον νόμο της πατρίδας. Η θυσία του Λεωνίδα, των Σπαρτιατών, των Θεσπιών και των

Θηβαίων, που εθελουσίως τον ακολούθησαν, δεν ήταν μια ανώφελη στρατιωτικά θυσία όπως μερικοί νεώτεροι θέλησαν να την παρουσιάσουν. Ήταν μια συνειδητά εγνωσμένη και προμελετημένη θυσία, που άφησε κληρονομιά στην ελληνική ιστορία και φωτεινό παράδειγμα στην παγκόσμια, μια κατεξοχήν ηθική πράξη, μια υπέρτατη εκδήλωση συνέπειας, αρετής και στρατιωτικής τιμής. Μετά τις Θερμοπύλες που έστησαν το βωμό της θυσίας, ήρθε η Σαλαμίνα που δεν θα μπορούσε να υστερήσει σε δείγματα αυτοθυσίας για να υπερασπιστεί τους βωμούς, τις εστίες, τις οικογένειες, τον τρόπο ζωής, τον πολιτισμό και την ελευθερία των παιδιών και των πατέρων. Έτσι η Σαλαμίνα μετουσίωσε την αρετή των Θερμοπυλών σε ένα στρατιωτικό θαύμα, υπερβαίνοντας την εχθρική αριθμητική υπεροχή και πέτυχε την ανάσχεση της εχθρικής προέλασης για την κατάκτηση όλου του ελληνικού χώρου. Η απογοήτευση και ο φόβος που κατέλαβαν τον εξ ανατολών δεσπότη έθεσαν τέρμα στις αλαζονικές φιλοδοξίες, ο οποίος έσπευσε να επιστρέψει στην πατρίδα του τερματίζοντας ουσιαστικά τις ιταμές εκστρατείες του. Το τυπικό τέλος των πολέμων δόθηκε τον επόμενο χρόνο στις Πλαταιές, παρά την τεράστια αριθμητική υπεροχή των Περσών και την ίδια ακριβώς ημέρα στη Μυκάλη, όπου συνετρίβη για άλλη μια φορά ο περσικός στόλος. Εδώ και 2.500 χρόνια, ο δυτικός κόσμος και ο Ελληνισμός αναγνωρίζουν στο θαύμα της Σαλαμίνας ένα γεγονός που συνέβαλε καθοριστικά στη διάσωση και εμπέδωση του αναδυόμενου πολιτισμού τους, λειτουργώντας καταλυτικά για τη φιλοσοφική, την πολιτική και την καλλιτεχνική έκρηξη που ακολούθησε υπό τη φυσική και πνευματική ηγεσία της αθηναϊκής δημοκρατίας. Ο θρίαμβος της Σαλαμίνας αφενός διέσωσε τον Ελληνισμό, αφετέρου κατέστησε αυτά τα πολιτιστικά επιτεύγματα εφικτά.

Ακολούθησε η περίοδος της Αθηναϊκής δημοκρατίας που καταπλήσσει ακόμα σήμερα τους ερευνητές και μελετητές με την ωριμότητα του αρχαίου πολιτισμού και τη δημιουργία των τόσο σημαντικών πολιτιστικών επιτευγμάτων, όπως του Παρθενώνα, της Δημοκρατίας, της φιλοσοφικής σκέψης και την ανάδειξη προσωπικοτήτων που ενέπνευσαν και εμπνέουν ακόμα σήμερα με το μεγαλείο της σκέψης τους, όπως του Περικλή, του Σοφοκλή και του Αισχύλου, του Θουκυδίδη του Πλάτωνα και τόσων άλλων. Οι βάσεις του νεοελληνικού, του ευρωπαϊκού και του δυτικού πολιτισμού, όπως τον γνωρίζουμε σήμερα, και η αναγνωρίσιμη ως κοινή πνευματική και ιδεολογική καταβολή και ταυτότητα των λαών που τον ενστερνίστηκαν και τον καλλιέργησαν περαιτέρω, στηρίζονται εν πολλοίς στα συμβολικά και ουσιαστικά θεμέλια που τέθηκαν ακριβώς πριν 2.500 χρόνια στις Θερμοπύλες και στη Σαλαμίνα. Παρά το γεγονός ό,τι οι συνθήκες της πανδημίας την οποία ζούμε κατέστησαν ανέφικτη την έκθεση ιστορικής τεκμηρίωσης που ετοιμαζόταν να παρουσιασθεί στο Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος, ο «Περίπλους» θεώρησε σκόπιμο να περιληφθεί στο τεύχος ένα μικρό αφιέρωμα με θέματα σχετιζόμενα με τη νίκη στη Σαλαμίνα. άναστασία άναγνωστοπούλου-παλούμπη Πρόεδρος ΝΜΕ

M. Fernard Cormon. Les Vainquers de Salamine,1887. (Οι νικητές της Σαλαμίνας). Χαράκτης: Mnf Albertcharpetié Συλλογή Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος.