18 19 2015 qxp имруз layout 1

18-19 2015.qxp имруз_Layout 1 03.09.2015 10:55 Страница 1

Имруз Аз имрeз коре ба фардо намон, Чb донb, ки фардо чb гардад замон!

Хафтаномаи чамъиятию сиёси

№ 18-19 (297-298)

аз 3 сентябри соли 2015

email: gazeta-imruz@mail.ru

www.tojinfo.ru

Исфара, кeчаи Марказb-10.

Вазорати адлияи Чумхурии Точикистон

ОГОХИНОМА

оид ба катъ намудани фаъолияти гайриконуни

Ҳизби наҳзати исломи Тоҷикистон ҳамчун ҳизби ҷумҳуриявӣ сабти ном гашта, тибқи моддаи 10 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳизбҳои сиёсӣ» ӯҳдадор аст, ки талаботи Конститутсия (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистонро риоя намояд. Бо вуҷуди ин Ҳизби наҳзати исломи Тоҷикистон вақтҳои охир ба қонуншиканиҳои пайдарҳам роҳ дода истодааст.

1. Ба Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон нусхаи қарорҳои сохторҳои маҳаллии Ҳизби наҳзати исломи Тоҷикистон оид ба қатъи фаъолият дар шаҳру ноҳияҳои Ҷумҳурӣ дастрас гардидаанд, ки нусхаи аслии он ба Раёсати Олии Ҳизби наҳзати исломи Тоҷикистон ирсол карда шудаанд. Аъзоёни ҳизб бо хоҳиши худ аъзогии хешро дар Ҳизби наҳзати исломи

Тоҷикистон қатъ кардаанд. Дар маҷмӯъ ба вазорат 76 санаду протоколҳои сохторҳои ибтидоии Ҳизби наҳзати исломи Тоҷикистон аз 58 шаҳру ноҳияҳои зерини Ҷумҳурӣ вобаста ба барҳам додани фаъолияти онҳо дастрас гардидааст: 1. Протокол аз натиҷаи баргузор намудани ҷаласаи шӯъбаи ҲНИТ дар вилояти Суғд аз 20 июни соли 2015, шаҳри Хуҷанд.

2. Протокол аз натиҷаи баргузор намудани ҷаласаи ячейкаи бахши ҲНИТ дар шаҳри Хуҷанд аз 18 майи соли 2015, ш. Хуҷанд.

3. Протоколи маҷлиси Раёсати бахши ҲНИТ дар ноҳияи Ғончӣ аз 06 апрели соли 2015, шаҳраки Ғончӣ.

4. Протокол аз натиҷаи баргузор намудани ҷаласаи бахши шаҳрии ҲНИТ дар шаҳри Панҷакент аз 23 июни соли 2015, шаҳри Панҷакент.

5. Протоколи ҷаласаи ғайринавбатии Раёсати бахши ҲНИТ дар шаҳри Ис-

фара аз 19 июни соли 2015, д. Чоркуҳ.

6. Қарори ҷаласаи ғайринавбатии Раёсати бахши ҲНИТ дар шаҳри Исфара аз 19 июни соли 2015, д. Чоркуҳ.

7. Протокол оиди қатъ намудани фаъолияти ҲНИТ дар ноҳияи Мастчоҳ аз 11 июни соли 2015, шаҳраки Бӯстон.

8. Протоколи ҷаласаи бахши ноҳиявии ҲНИТ дар ноҳияи Кӯҳистони Мастчоҳ аз 10 майи соли 2015, шаҳраки Меҳрон.

9. Протоколи маҷлиси ғайринавбатии ҲНИТ оиди қатъ намудани бахши ҳизби номбурда дар ноҳияи ба номи Ҷаббор Расулови вилояти Суғд аз 07 майи соли 2015, шаҳраки Пролетар.

10. Протокол аз натиҷаи баргузор гардидани ҷаласаи Раёсати бахши ҲНИТ дар ноҳияи Шаҳристон аз 28 майи соли 2015, ноҳияи Шаҳристон.

11. Протоколи маҷлиси ғайринавбатии ҲНИТ оиди қатъ намудани фаъолияти бахши ҳизб дар ҳудуди ноҳияи Спитамени вилояти Суғд аз 06 марти соли 2015, шаҳраки Нов.

12. Протокол аз натиҷаи баргузор гардидани ҷаласаи Раёсати бахши ҲНИТ дар ноҳияи Айнӣ аз 20 апрели соли 2015, ноҳияи Айнӣ.

13. Протоколи маҷлиси ғайринавбатии бахши ноҳиявии ҲНИТ оиди қатъ намудани фаъолияти бахши ноҳиявии ҲНИТ дар ноҳияи Ашт аз 29 майи соли 2015, шаҳраки Шайдон.

14. Суратҷаласаи маҷлиси фаъолони ҲНИТ дар шаҳри Истаравшан аз 15 майи соли 2015, шаҳри Истаравшан.

15. Протоколи маҷлиси ғайринавбатии ҲНИТ оиди қатъ намудани фаъолияти бахши ноҳиявии ҲНИТ дар ноҳияи Зафаробод аз 18 апрели соли 2015, шаҳраки Ҳ.Алиев.

16. Протоколи маҷлиси ғайринавбатии ҲНИТ оиди қатъ намудани фаъолияти бахши ноҳиявии ҲНИТ дар ноҳияи Бобоҷон Ғафуров аз 18 апрели соли 2015, шаҳраки Ғафуров.

17. Протокол аз натиҷаи баргузор намудани ҷаласаи бахши ҲНИТ дар шаҳри Конибодом аз 14 апрели соли 2015, шаҳри Конибодом.

18. Қарори ташкилоти ибтидоии Ҳавзи баланд аз 20 январи соли 2015, шаҳри Конибодом.

19. Протоколи ҷаласаи ғайринавбатии бахши ҲНИТ дар шаҳри Чкалов аз 15 майи соли 2015, шаҳри Чкалов.

20. Протоколи маҷлиси баҳши ҲНИТ дар шаҳри Қурғонтеппа аз 11 июни соли 2015, шаҳри Қурғонтеппа.

21.Протоколи конфронси ғайринавбатии бахши ҲНИТ дар ноҳияи Ҷалолиддини Румӣ аз 10 июни соли 2015, шаҳраки С. Исоев.

22. Протоколи ҷаласаи аъзоёни бахши ҲНИТ-и ноҳияи Шаҳритуз аз 10 июни соли 2015, ноҳияи Шаҳритуз.

23. Протоколи маҷлиси бахши шаҳрии ҲНИТ дар шаҳри Сарбанд аз 04 июни соли 2015, ш.Сарбанд.

24. Протоколи маҷлиси бахши ҲНИТ дар ноҳияи Бохтар аз 05 июни соли 2015, ҷ/д Меҳнатобод.

25. Протоколи маҷлиси бахши ҲНИТ дар ноҳияи Ҷиликул аз 20 апрели соли 2015 ҷ/д Ҷиликул.

26. Протоколи маҷлиси

Тел: 2-61-62

умумии бахши ҲНИТ дар ноҳияи А. Ҷомӣ аз 25 майи соли 2015, шаҳраки А. Ҷомӣ.

27. Протоколи маҷлиси умумии бахши ҲНИТ дар ноҳияи А. Ҷомӣ аз 28 майи соли 2015, шаҳраки А. Ҷомӣ.

28. Санад аз 08 июни соли 2015, ноҳияи А. Ҷомӣ.

29. Санад дар бораи қатъ гардидани фаъолияти ҲНИТ дар ноҳияи Ҷиликул аз 08.06.2015, ҷ/д Ҷиликул, н. Ҷиликул.

30. Протоколи ҷаласаи моҳонаи бахши ҲНИТ дар ноҳияи Қумсангир аз 15 майи соли 2015, ш. Дустӣ.

31. Санад аз 08 июни соли 2015, шаҳраки Дустӣ н. Қумсангир.

32. Санад дар бораи қатъ гардидани фаъолияти ҲНИТ дар ноҳияи Ёвон аз 21 майи соли 2015, ш. Ёвон.

33. Протоколи маҷлиси бахши ноҳиявии ҲНИТ дар ноҳияи Панҷ, аз 20 майи соли 2015 н.Панҷ.

34. Санад дар бораи гирифтани аризаи аъзоёни ҲНИТ дарноҳияи Панҷ аз 20 майи соли 2015, шаҳраки Панҷ.

35. Санад дар бораи қатъ намудани фаъолияти бахши ҲНИТ дар ноҳияи Хуросон аз 18 майи соли 2015, д. Уялӣ.

36. Суратҷаласаи ҷамъбастии бахши ҲНИТ дар ноҳияи Хуросон аз 18 майи соли 2015, ноҳияи Хуросон.

37. Протоколи ҷаласаи аъзоёни раёсати бахши ҲНИТ дар ноҳияи Қубодиён аз 10 апрели соли 2015, ноҳияи Қубодиён.

38. Протоколи ҷаласаи ғайринавбатии раёсати бахши ҲНИТ дар шаҳри Хоруғ аз 11 июни соли 2015, ш. Хоруғ.

39. Протоколи ҷаласаи ғайринавбатии бахши ноҳиявии ҲНИТ дар ноҳияи Рушон аз 10 июни соли 2015, д. Рушон.

40. Протоколи ҷаласаи ғайринавбатии раёсати бахши ҲНИТ дар ноҳияи Ишкошим аз 28 майи соли 2015, д. Ишкошим. (Давомаш дар саҳ.2).

18-19 2015.qxp имруз_Layout 1 03.09.2015 10:55 Страница 2

“Имрeз”

№ 18-19 (297-298)

аз 3 сентябри соли 2015

email: gazeta-imruz@mail.ru

Вазорати адлияи Чумхурии Точикистон

ОГОХИНОМА

оид ба катъ намудани фаъолияти гайриконуни (Аввалаш дар саҳ.1).

41. Қарор дар бораи қатъи фаъолияти ҲНИТ дар ноҳияи Ишкошим аз 28 майи соли 2015, н. Ишкошим.

42. Протоколи ҷаласаи ғайринавбатии бахши ҲНИТ дар ноҳияи Шуробод аз 03 июли соли 2015, н. Шуробод.

43. Қарор оиди фаъолияти минбаъдаи ҲНИТ дар ноҳияи Ховалинг аз 21 июли соли 2015, н.Ховалинг.

44. Протоколи ҷаласаи ғайринавбатии бахши ҲНИТ дар ноҳияи Ховалинг аз 21 июли соли 2015, н.Ховалинг.

45. Қарори фаъолияти минбаъдаи ҲНИТ дар ноҳияи Мӯминобод аз 15 майи соли 2015, н. Мӯминобод.

46. Протоколи ҷаласаи ғайринавбатии бахши ҲНИТ дар ноҳияи Мӯминобод аз 15 майи соли 2015, н. Мӯминобод.

47. Протоколи ҷаласаи ғайринавбатии бахши ноҳиявии ҲНИТ дар ноҳияи М. А. Ҳамадонӣ аз 25 майи соли 2015, н. М. А. Ҳамадонӣ.

48. Қарори ҷаласаи ғайринавбатии бахши ноҳиявии ҲНИТ дар ноҳияи М. А. Ҳамадонӣ 25 майи соли 2015, н. М. А. Ҳамадонӣ.

49. Протоколи ҷаласаи ғайринавбатии бахши ҲНИТ дар ноҳияи Темурмалик аз 09 июни соли 2015, н. Темурмалик.

50. Қарор оид ба фаъолиятиминбаъдаи ҲНИТ дар ноҳияи Темурмалик аз 09.06.2015, н. Темурмалик.

51. Қарор оиди фаъолияти минбаъдаи ҲНИТ дар н. Восеъ аз 22 апрели соли 2015, н. Восеъ.

52. Протоколи ҷаласаи ғайринавбатии бахши ҲНИТ дар ноҳияи Восеъ аз 29 апрели соли 2015, н. Восеъ.

53. Протоколи ҷаласаи ғайринавбатии раёсати бахши ноҳиявии ҲНИТ дар ноҳияи Рашт аз 14 майи соли 2015, д. Белгӣ.

54. Қарор дар бораи қатъи фаъолияти ҲНИТ дар ноҳияи Рашт аз 14 майи соли 2015, д. Белгӣ.

55. Протоколи маҷлиси бахши дар ноҳияи Вахшбудаи ҲНИТ аз 04 июни соли 2015, ҷ/дТоҷикобод.

56. Санад аз 04 июни соли 2015, ҷ/дТоҷикобод.

57. Қарор дар бораи қатъи фаъолияти ҲНИТ дар ноҳияиТоҷикобод.

58. Протоколи ҷаласаи ғайринавбатии раёсати бахши ноҳиявии ҲНИТ дар ноҳияи Тоҷикобод аз 04 июни соли 2015, д. Нӯшори поён.

59. Протоколи маҷлиси ғайринавбатии раёсати бахши ноҳиявии ҲНИТ дар ноҳияи Нуробод майи соли 2015, д. Комсомолобод.

60. Протоколи конференсияи бахши ноҳиявии ҲНИТ дар ноҳияи Ҷиргатол аз 18 майи соли 2015, н. Ҷиргатол.

61. Протоколи ҷаласаи ғайринавбатии раёсати бахши ноҳиявии ҲНИТ дар ноҳияи Тавилдара аз майи соли 2015, д. Тавилдара.

62. Қарори маҷлиси бахши ноҳиявии ҲНИТ дар ноҳияи Тавилдара аз 14 майи соли 2015, д. Тавилдара.

63. Протокол оиди фаъолияти ҲНИТ дар шаҳри Душанбе аз 02 июни соли 2015, ш. Душанбе.

64. Протокол оиди фаъолияти бахши ҲНИТ дар ноҳияи Синои шаҳри Душанбе 25 июли соли 2015, ш. Душанбе.

65. Протокол оиди фаъолияти бахши ҲНИТ дар ноҳияи Шоҳмансури шаҳри Душанбе 24 июни соли 2015, ш. Душанбе.

66. Протокол оиди фаъолияти бахши ҲНИТ дар ноҳияи И. Сомонии шаҳри Душанбе 24 июли соли 2015, ш. Душанбе.

67. Протокол оиди фаъолияти бахши ҲНИТ дар ноҳияи Фирдавсии шаҳри Душанбе 23 июни соли 2015, ш. Душанбе.

68. Протокол оиди фаъолияти бахши ноҳиявии ҲНИТ дар ноҳияи Рӯдакӣ 08 июли соли 2015, н. Рӯдакӣ. (Давомаш дар саҳ.2).

69. Протокол Оиди фаъолияти бахши ноҳиявии ҲНИТ дар ноҳияи Рӯдакӣ 13 июли соли 2015 н. Рӯдакӣ.

70. Протокол Оиди фаъолияти бахши ноҳиявии ҲНИТ дар ноҳияи Шаҳринав 15 майи соли 2015 н. Шаҳринав.

71. Протоколи маҷлиси ғайринавбатии бахши ҲНИТ дар шаҳри Турсунзода аз 12 июни соли 2015 ш. Турсунзода.

72. Қарор дар бораи қатъи фаъолияти ҲНИТ дар ш. Турсунзода аз 12 июни соли 2015 ш.Турсунзода.

73. Протокол маҷлиси Бахши ҲНИТ дар ноҳияи Файзобод аз 23 июни соли 2015 ҷ/д Д. Алиев.

74. Протокол оиди фаъолияти бахши ҲНИТ дар шаҳри Ваҳдат аз 02 июни соли 2015 ш. Ваҳдат.

75. Протокол Оиди фаъолияти бахши ҲНИТ дар ноҳияи Варзоб аз 24 июни соли 2015 н. Варзоб.

76. Протокол оиди фаъолияти ташкилоти ибтодии

бахши ҲНИТ дар ноҳияи Ҳисор аз 03 июни соли 2015 н. Ҳисор. Бо вуҷуди ин, Раёсати Олии ҳизб ин санадҳоро бар хилофи банди 2.4 Оинномаи Ҳизби наҳзати исломи Тоҷикистон бе баррасӣ мондааст. Ба эътибор нагирифтани санадҳои мазкур ва аз ҷониби роҳбарияти ҳизб эҷод кардани монеа дар татбиқи ҳуқуқҳои конститутсионии шаҳрвандон ва ифодаи иродаи сиёсии онҳо, ки собиқ аъзоёни ҳизб буданд, бар хилофи талаботҳои моддаи 28 Конститутсия (Сарқонун)-и Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад, ки тибқи он шаҳрванд ҳақ дорад ихтиёран ба ҳизбҳои сиёсӣ дохил ва аз онҳо хориҷ гардад. Амали мазкур инчунин ба талаботи моддаи 5 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳизбҳои сиёсӣ», ки тибқи он узвият дар ҳизб танҳо дар асоси майли ихтиёрии шаҳрванд сурат мегирад, низ зид мебошад. Ҳамин тариқ аз ҷониби Раёсати Олии Ҳизби наҳзати исломи Тоҷикистон дидаю дониста бе баррасӣ мондани қарорҳои сохторҳои маҳаллии Ҳизби наҳзати исломи Тоҷикистон ва аризаи аъзоёни ҳизб оид ба қатъ гардидани аъзогиашон дар ҳизб, хилофи Конститутсия (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳизбҳои сиёсӣ» ва Оинномаи ҳизб мебошад.

2. Ба масъалаи қатъи фаъолияти сохторҳои маҳаллии Ҳизби наҳзати исломи Тоҷикистон қонуншикании дигари ҳизб алоқамандии бевосита дорад. Мувофиқи моддаи 3 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳизбҳои сиёсӣ» дар ҷумҳурӣ танҳо ҳизбҳои сиёсии ҷумҳуриявӣ таъсис дода шуда метавонанд. Тибқи банди 1.1 Оинномаи Ҳизби наҳзати исломи Тоҷикистон ҳизб ҷумҳуриявӣ буда, он дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон амал мекунад. Қонун талаботи дигареро низ муаққарар менамояд, ки тибқи он ҳизби сиёсӣ дар аксарияти шаҳру ноҳияҳо ташкилоти ибтидоӣ бояд дошта бошад. Бо назардошти қарорҳои қайдгардидаи сохторҳои маҳаллии ҳизб оид ба қатъ намудани фаъолияташон Ҳизби наҳзати исломи Тоҷикистон ба талаботи моддаи 3 Қонуни мазкур ҷавобгӯ

нест. Дар ин сурат даъвати анҷуман аз ҷониби Раёсати Олии Ҳизби наҳзати исломи Тоҷикистон ғайриқонунӣ мебошад, зеро аксарияти кулли сохторҳои ҳизб фаъолияти хешро қатъ гардониданд ва намояндагии аъзоёни ҳизб аз аксарияти шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ ғайриимкон мебошад. Гузашта аз ин, қатъи фаъолияти сохторҳои маҳаллии ҳизб дар аксарияти шаҳру ноҳияҳо баргузории конфронсҳои ҳизбро бо мақсади интихоби вакилон ба анҷумани Ҳизби наҳзати исломии Тоҷикистон, истисно менамояд. Дар чунин шароит баргузории анҷумани Ҳизби наҳзати исломии Тоҷикистон мухолифи қонунҳои дар боло зикргардида ва Оинномаи ҳизб буда, оқибатҳои ҳуқуқиро ба бор намеорад.

3. Санаи 26 августи соли ҷорӣ бо имзои Муовини аввали ҳизб ба Вазорати адлия мактуб оид ба иваз гардидани суроғаи ҳизб ворид шуд. Бояд қайд намуд, ки мутобиқи қисми дуюми моддаи 6 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳизбҳои сиёсӣ» ва банди 10 Оиномаи Ҳизби наҳзати исломи Тоҷикистон маҳали ҷойгиршавии ҳизб муқаррароти Оинномавӣ мебошад. Муттаносибан, барои тағйир додани муқаррароти оинномавӣ ба Оинномаи ҳизб бояд тағйирот ворид карда шавад. Мутобиқи банди 4.5. Оинномаи Ҳизби наҳзати исломи Тоҷикистон салоҳияти ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Оинномаи ҳизб ба ваколати Анҷуман мансуб мебошад.

4. Ҳизби наҳзати исломи Тоҷикистон ба сифати ҳизби характери динӣ дошта эътироф мегардад, лекин он ташкилоти динӣ набуда, ҳуқуқи анҷом додани фаъолияти диниро надорад. Вале ҳизб ба қонуншиканӣ дар ин самт роҳ дода, ғайриқонунӣ расму оин ва маросимҳои динӣ, таблиғоти оммавии диниро анҷом медиҳад, ки боиси чораҳои эътиноии Вазорати адлия ва мақомоти давлатӣ гашта буд. Бо вуҷуди ин Ҳизби наҳзати исломи Тоҷикистон фаъолияти хешро дар ин самт идома дода истодааст. Ҳам дар нашрияҳои ҳизбӣ ва ҳам дар чорабиниҳои хеш бевосита ба тарғибу таблиғоти динӣ машғул

Ca[ифаи 2.

шуда, бо иштироки шумораи зиёди шаҳрвандон дар баргузории маросимҳои динӣ, адои тоату ибодат, расму оинҳо, хондани намозро амалӣ намуда истодааст. Машғул шудан ба тарғиботи динӣ ва дар шакли дигар давом додани фаъолияти Акадамияи исломӣ, ки нисбати он Вазорат эътино зоҳир намуда буд аз ҷониби ҳизб идома дорад. Мисол, маводҳои чопӣ дар нашрияи Ҳизби наҳзати исломи Тоҷикистон «Наҷот» № 43 (813) аз 23.10 с.2014, № 51 (821) 16.12 с.2014, № 14 (836) аз 02.04 с.2015, № 16 (838) аз 16.04 с.2015 ва ғ. шаҳодати он мебошанд. Мутобиқи қисми 9, моддаи 4-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи озодии виҷдон ва иттиҳодияҳои динӣ» ҳуқуқи таблиғотии оммавии диниро танҳо иттиҳодияҳои динӣ доранд. Тибқи моддаи 2 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳизбҳои сиёсӣ» мақсади асосии ҳизби сиёсӣ иштирок дар ҳаёти сиёсии ҷомеа ба воситаи ташаккули иродаи сиёсии шаҳрвандон мебошад. Дар ин самт шабоҳати Ҳизби наҳзати исломи Тоҷикистон бо ташкилоти динӣ ғайриқонунӣ мебошад, зеро мақсадҳои ташкилоти динӣ аз ҳизби сиёсӣ тафовут доранд. Аммо ҳизб бо ҳар роҳу усулҳо дар фаъолияти хеш дар самти ташаккули иродаи сиёсии шаҳрвандон аз дини ислом истифода намуда, шаҳрвандонро оид ба вазъи ҳуқуқии хеш ба гумроҳӣ мебарад. Бо назардошти қайдҳои боло ва мутобиқи моддаи 20 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳизбҳои сиёсӣ» Ҳизби наҳзати исломи Тоҷикистон огоҳ карда мешавад: 1. Фаъолияти ғайриқонунии Ҳизби наҳзати исломи Тоҷикистонро, ки дар вайрон кардани талаботҳои Конститутитсия (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳизбҳои сиёсӣ», Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи озодии виҷдон ва иттиҳодияҳои динӣ» ва Оинномаи ҳизб зоҳир мегардад, қатъ намояд.

2. Огоҳиномаи мазкурро дар мӯҳлати 10 (даҳ) рӯз баррасӣ намуда, аз натиҷааш ба Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ба таври хаттӣ ахборот диҳед.

3. Дар сурати иҷро нагардидани талаботи огоҳиномаи мазкур нисбати Ҳизб чораҳои пешбининамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳизбҳои сиёсӣ» андешида мешаванд. Вазир Р. Шоҳмурод, №10-10-415, аз 28.08.2015.

18-19 2015.qxp имруз_Layout 1 03.09.2015 10:56 Страница 3

“Имрeз” № № 18-19 (297-298) аз 3 сентябри соли 2015 email: gazeta-imruz@mail.ru Бори дигар сар ба кафи андеша гирифтану ба мардуми мусулмони кишвар, ҳамсангарон рӯй овардани як шахси тақводор, мударриси Донишкадаи исломии ба номи Имоми Аъзам-Абу Ҳанифа, собиқ муассис ва узви фаъоли Ҳизби наҳзати исломии иродаи мардуми мусалмон ва омад. Дар дохили мухолифин шинохта шоҳиди он гаштанд, ки руҳониёни мазҳабӣ нигоҳ накарда, гурӯҳбозӣ ва маҳаллагароӣ реша дар ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ Тоҷикистон дар симои бо кӯмаки хоҷагони паси пардагии давонда буд.

150 ҳазор фарзандони тоҷик аз сабанда, мулло Абдураҳим худ арзи вуҷуд намуд. То имрӯз ин Ташаккул ва пурқувват гарди- букандешии пешвоёни ҲНИТ беасос ва беҳуда нест. рақобати руҳониёни исломи асил дани гурӯҳҳои нав дар дохили му- кушта ва ҳазорон хонаҳои бо ҲНИТ боқӣ мондааст ва онро холифин барои роҳбарияти он истиқоматӣ ва биноҳои маъмурӣ Ман аз дурӯғ, фитна, дабисёр хатарнок буд. Ин омил низ хароб гаштанд, сиса, ҷудоиандозиҳо ба хо- онҳо эътироф намекунанд. Соли 1992 ҷанги таҳмилӣ сабаби бозгашти мухолифин ба Ин омилҳои калидӣ ва вазъи дотири манфиатҳои шахсӣ, Тоҷикистонро фаро гирифт. ҲНИТ сулҳ ва такя намудани онҳо ба дав- хилии ҲНИТ боиси он гашт, ки бигурӯҳӣ, зери дафи асосгузори ин ҷанги таҳмилӣ буд лати Тоҷикистон гашт. сёре аз намоянда ва аъзоёни ҲНИТ ҲНИТ дар дохили мухолифин нигарон ва дилшикаста шуда, бо хоҷагони хориҷӣ рақс кар- ва бо шиорҳои сохтаи ба ном исломӣ ва бегона ба фарҳанги ягон нақши мусбат надошт, балки ихтиёр ва иродаи худ аз ҲНИТ дани собиқ миллии мо вориди майдон гашт. он барои размандагони мухоли- хориҷ гаштанд. ҳамсангаронам хаста Омили мазкур ва надоштани фин тамоман бегона буд. Чеҳраҳои аввалияи ҲНИТ шудам. ҷаҳонбинии сиёсию маълумоти Қумондонҳои саҳроие, ки дар баъди истиқрори сулҳ соҳиби ман-

Мулло Абдураҳим: Марҳалаи нестшавии ҲНИТ фаро расид!

Имрӯз хуб дарк кардам, ки дар вазъи мураккаби ҷаҳони муосир, бархӯрди қудратҳои бузург, раванди ҷаҳонишавӣ қисме аз миллату давлатҳои хурд аз байн мераванд. Ин бархӯрдҳо чун бархӯрди амвоҷи бузурги уқёнусҳо киштиҳои шиновар- давлатҳои кӯчакро ба коми худ фурӯ мебаранд. Боиси таассуф аст, ки қудратҳои ҷаҳонӣ, ки ба дини мубини ислом ҳеҷ иртибот ва ҳамбастагӣ надоранд, барои ҳифзи мавқеи геополитикӣ ва сиёсии худ неруҳои имонӣ ва исломиро истифода мебаранд. Яке аз чунин омили фитнабори онҳо таъсиси созмон ва ҳизбҳои ба ном исломӣ мебошанд, ки дар ҷомеа ва кишварҳои исломӣ манобеи тафриқа ва низоъ гаштаанд. Дар чунин вазъият донистану лаб ба хомӯшӣ бастани ман байти зеринро ба хотир меорад: Агар бинӣ, ки нобиною чоҳ аст, Ту гар хомӯш биншинӣ гуноҳ аст. Ба ин хотир лозим донистам, дар даҳаи охири мубораки Рамазон қалам ба даст гирам ва рӯй ба мардуми мусулмон ва бо имони кишварам орам. Агар мо дар сӣ соли охир ба таърихи пайдоишу фаъолияти созмон ва ҳизбҳои исломӣ дар ҷаҳон рӯй орем, дармеёбем, ки ҳадафи таъсиси ташкилот ва ҳизбҳои исломӣ парокандагии уммати ислом ва аз байн бурдани ақидаву афкори исломи асил мебошад. Намунаи барҷастаи ин гуфта, ташкилоти террористии ДИИШ ба шумор меравад, ки он аз даҳҳо созмон ва ҳизбҳои ба ном исломӣ иборат аст. ҲНИТ низ аз ҷумлаи аҳзоби сиёсии динӣ хаст, ки баъди пошхӯрии Иттиҳоди Шӯравӣ нахустин шуда, аз ҳастии худ дар қаламрави Осиёи Миёна хабар дода буд. Яъне ҲНИТ аз фаъолияти пинҳонӣ ба фаъолияти ошкоро гузашт. Аммо, мутаассифона, бисёре аз аъзоён ва роҳбарони бахшҳои ҲНИТ, аз ҷумла, банда, дар бораи барномаи сиёсии пинҳонпижуҳонаи ҲНИТ огаҳӣ надоштанд. Аслан ҳизб барои ислом бегона аст. Бунёд кардани ҳизби исломӣ дар Тоҷикистон, ки қариб сад дар сади сокинони он мусулмон ҳастанд, худ тафриқа андохтан миёни мардуми мусулмони кишварамон мебошад. Аз ин ҷост, ки мардуми мусалмон ва аз ҷумла, руҳониёни машҳури тоҷик ҲНИТ–ро намепазируфтанд ва онро дастгоҳ ва манбаи идеологияи ваҳҳобият донистанд, фаъолияташро номашруъ ҳисобиданд. Аммо ҲНИТ бар

кофии динии аҳли ҷомеа боиси он гашт, ки душманони миллати тоҷик заминаи ҷанги шаҳрвандиро ба таври комил барномарезӣ ва ҷангро оғоз намуданд. Ин ҳолати кор боиси муҳоҷирати бисёре аз сокинони Тоҷикистон ба Афғонистон, Туркманистон ва Федератсияи Русия гардид. Ҷанги ирсолӣ ва таҳмилӣ тару хушкро сӯзонд. Ба хотири таъмини якпорчагӣ ва сулҳу амнияти Тоҷикистон дар соли 1992 фаъолияти ҲНИТ дар кишвар баста шуд. Маркази гурӯҳҳои мухолифи давлат ва Ҳукумати Тоҷикистон бо роҳбарии Саид Абдуллоҳи Нурӣ дар Афғонистон ҷойгир гашта, фаъолияти худро идома доданд. Бо талошҳои бевоситаи Президенти Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон ба хотири бақои миллат ва якпорчагии кишвар, идеяи сулҳ ва оташбаси умумӣ бо гурӯҳҳои мухолифи давлат, ки онҳо низ сокинони Тоҷикистон буданд, пешниҳод гардид. Идеяи мазкур дар байни ҷомеаи шаҳрвандӣ ва дар байни роҳбарияти мухолифин ҷонибдорӣ ёфт. Эмомалӣ Раҳмон ҷони хешро дар хатар гузошта, ба хотири таъмини амнияти давлату миллат ва баргардонидани халқи тоҷик барои мулоқот бо мухолифин ба кишвари Афғонистон сафар намуд. Дар Афғонистон Президент Эмомалӣ Раҳмон бо кӯмак ва миёнаравии Аҳмадшоҳи Масъуд ва Президенти собиқи Афғонистон Бурҳониддин Раббонӣ бо роҳбари мухолифин Саид Абдуллоҳи Нурӣ вохӯрӣ намуда, оид ба масъалаи сулҳ ва баргардонидани гурезагони иҷборӣ машварат намуд. Саид Абдуллоҳи Нурӣ дар симои Эмомалӣ Раҳмон ҷавонмарди асил, ватандӯст ва ростқавлро дарёфт ва донист, ки ба ҷуз сулҳ ҳеҷ роҳи дигаре вуҷуд надорад. Чунки ӯ вазъро хуб дарк карда буд. Дар байни худи мухолифин гурӯҳҳои саркаш ва ҷудоиталабе таъсис ёфта буданд, ки идора намудани онҳо барои Саид Абдуллоҳи Нурӣ низ ғайриимкон гашта буд. Мисоли он қумондони машҳур ва бераҳми мухолифин бо номи Ризвон Содиров буд, ки дар паи нест намудани роҳбарияти гурӯҳи мухолифин қарор дошт ва дигар Саид Абдуллоҳи Нуриро итоат намекард. Бародарони ҷинояткори Ризвон Содиров беҳтарин размандагони мухолифинро бераҳмона ба қатл расониданд. Хатари аз байн рафтани мухолифин чун нерӯ ба миён

байни мухолифин нақшофарин буданд, гарчанде аъзои ҲНИТ буданд, вале ҲНИТ барои онҳо бегона буд, чунки аз хархашаҳои дохилӣ огаҳ буданд. Ҷониби давлати Тоҷикистон ва роҳбарияти мухолифин барои оштии миллӣ ва истиқрори сулҳ талош варзиданд. Оқибат дар соли 1997 ба Ваҳдати миллӣ ҷонибайн мушарраф ва комёб гаштанд. Дар ин Оштии Миллӣ ҲНИТ нақше надошт. Умуман ҳангоми бастани созишномаи оштии миллӣ ҳеҷ сухане дар бораи ҲНИТ намерафт. Ҳайати гурӯҳи мухолифин на танҳо аз намояндаҳои ҲНИТ, балки аз намояндаҳои тамоми ҳизбу созмон ва гурӯҳҳо иборат буд. Бо дастури хоҷагони ҳамёнкалони хориҷии худ ҲНИТ кӯшиш мекард дастовардҳои истиқрори сулҳро ба худ мансуб диҳад ва ҷомеаро гумроҳ созад. Вале наметавон офтобро бо доман пӯшид. ҲНИТ зина ба зина миёни мардум эътибори худро аз даст медод. Зеро аксари мардум сарчашмаи ҷанги шаҳрвандиро дар ҲНИТ медиданд. Мардуми Тоҷикистон, чун мо аъзои ҳизб, чеҳраи дурӯғини онро дарк ва худро аз он дар канор гирифтанд. Қисме аз бунёдгузорон ва аъзои фаъоли ҲНИТ, аз ҷумла, мулло Абдуғаффор бо Ризвон Содиров пайваста, аз гурӯҳи Саид Абдуллоҳи Нурӣ ҷудо гашт, мулло Амриддин Табаров, собиқ узви фаъоли ҲНИТ дигар ба Тоҷикистон барнагашт ва ҲНИТ-ро тарк намуда, роҳбарии ҷабҳаи «Ансоруллоҳ» шуд. Ман, баъди Оштии Миллӣ аз ҳисоби 30 фоиза, чун аксари роҳбарони мухолифин соҳиби мансаб шудам. Дар ҳамин давра парда аз рӯйи роҳбарони ҳизб бардошта шуд. Тамоми мардуми Тоҷикистон донист, ки мақсади ин ҳизб мансаб, қудрат ва ҷоҳу ҷалол аст, на дини мубини ислом. Гузашта аз ин собиқ ва имрӯз аз ҳисоби кишварҳои хориҷӣ маблағгузорӣ гаштани ҳизб чун ойина рӯшан гашт. Афроди барои эътибори ҲНИТ ва роҳбарияти он дар Афғонистон сидқан мубориза бурда, баъди Оштии Миллӣ ва истиқрори сулҳ дигар барои ҲНИТ ва роҳбарияти он бегона ва фаромӯш шуданд. Ба ин хотир чун ман садҳо аъзои ҳизб расман бо аризаҳои хеш аз ҲНИТ хориҷ гашта, эълон намуданд, ки дар Ислом ҳизб вуҷуд надорад ва дигар онҳо намехоҳанд гирифтори ин доми фиреб гарданд. Мардуми бумӣ ва руҳониёни

саб ва хонаҳои боҳашамати истиқоматӣ гашта, фарзандони онҳо дорои молу сарвати зиёд гаштанд. Аъзоёни ҲНИТ, ки дар сангарҳои ҷиҳодӣ аз дасту пой ва наздикони худ маҳрум гашта буданд, дигар барои садри муаззами ҲНИТ нолозим гаштанд. Ин омил низ боиси коста гаштани эътибори ҲНИТ дар ҷомеа гардид. ҲНИТ ба ду ҷабҳаҳои мухолиф, яъне ашрофзодагони ағниё ва бесоҳибони Худодӯст ҷудо гаштанд. Фарзандони ашрофзодагони ҲНИТ то имрӯз зиндагии шоҳона дошта, дар қасру кушкҳои зиннатёфта умр ба сар мебаранд ва қишри «бесоҳиб»-и он бошад, бо аризаву дархостҳои худ аз сафи ҲНИТ хориҷ гардида истодаанд. Ба истиқрори сулҳ ва соҳиби вазифа гаштани баъзе аз намояндагони ҲНИТ ором наистоданд. Балки онҳо муртакиби ҷиноятҳои сангин ва хунин гашта, эътибори сиёсии ҲНИТ-ро коста намуданд. Онҳо бо ҷурми порахӯрӣ, ришваситонӣ ва қатлу куштор баъди Оштии Миллӣ аз ҷониби мақомотҳои давлатӣ дастгир гашта, аз озодӣ маҳрум гаштанд. Зеро ин аъзоёни ҲНИТ талаботҳои «Санади ҳамдигарбахшӣ»-ро фаромӯш намуда, хиёнат ба савганди худ намуданд. Шартҳои «Созишномаи Сулҳ» дар муроҷиатнома дарҷ гардидааст, ки аъзоёни ҲНИТ онро дидаву дониста поймол намуда, заминаи аз байн рафтани ҲНИТ-ро дар байни аҳолӣ муҳайё сохтанд. Ҳоло ҲНИТ талош дорад, ки Оштии миллӣ ва истиқрори сулҳро дар Тоҷикистон мансуб ба ҳизби наҳзат донанд. Оё ин воқеият дорад? Ман ҳамчун собиқ узви ин ҳизб ва қумандони неруҳои мухолифин бо камоли масъулият мегӯям, ки чунин андеша ҷуз дурӯғ чизе беш нест. Биёед ба «Санади ҳамдигарбахшӣ» рӯй меорем, ки Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Комиссияи оштии миллӣ ин санади ҳамдигарбахширо қабул ва эълон намудаанд. Дар зери он имзои ду нафар аст: «Эмомалӣ Раҳмонов Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Саид Абдуллоҳи Нурӣ Роҳбари Иттиҳоди Нерӯҳои Оппозитсиони Тоҷик». Тавре ки мебинем Сулҳ ва Оштии Миллӣ бевосита бо ташаббуси Президенти кишварамон Эмомалӣ Раҳмон ва Саид Абдуллоҳи Нурӣ Роҳбари Иттиҳоди Нерӯҳои Оппозитсиони Тоҷик сурат гирифтааст. Дар ин санади таърихӣ сухан дар бораи нақши ҲНИТ тамоман

Ca[ифаи

3.

нарафтааст. Баъди вафоти Саид Абдуллоҳи Нурӣ ва бо дархости Шӯрои Олии ҲНИТ роҳбарии ҳизбро Муҳиддин Кабирӣ ба уҳда гирифт. Муҳиддин Кабирӣ дар замоне роҳбарии ҲНИТ-ро ба уҳда гирифт, ки дар дохили ҲНИТ парокандагии ақидавӣ ҳукмфармо буд. Ӯ натавонист, ки ҲНИТ-ро аз ин фоҷеа ва дарди дохилӣ наҷот бидиҳад, балки вай аз дарди дили аъзоёни ранҷкашидаи ҳизб бехабар буд. Бинобар ҳамин сабаб Муҳиддин Кабирӣ назди собиқадорон ва размандагони ҳизб то имрӯз ягон эҳтиром ва қадр надорад. Дар тӯлии 10 соли баъди Оштии Миллӣ ҲНИТ ва роҳбарияти он барои рушди иқтисодии Миллӣ ва беҳдошти рӯзгузарони шаҳрвандони Тоҷикистон ягон амали чашмрас ва хайрхоҳонаеро ба анҷом нарасонидааст, балки роҳбарияти ҲНИТ дар тамоми суханрониҳо ва конфронсҳои худ ҲНИТ-ро мухолифи давлат ва Ҳукумати Тоҷикистон муаррифӣ намуд. Ин амалкардаи ҲНИТ мухолифи қарордоди «Санади ҳамдигарбахшӣ» буда, мунҷар ба муфлисшавӣ ва беэътиборгардии он дар ҷомеа гаштааст. Аз ҳамин лиҳоз мо шоҳиди он гаштаем, ки дар вақтҳои охир даҳҳо роҳбарони ноҳиявӣ ва аъзоёни ҲНИТ бо хоҳиши хеш аз сафи ҳизб хориҷ гашта, даъват аз он доранд, ки фаъолияти ҲНИТ баста бигардад. Роҳбари ҲНИТ ҷаноби Муҳиддин Кабирӣ баъди ноком шудани ҲНИТ дар интихоботи моҳи марти соли 2015 фирор намуда, ба хориҷи кишвар рафт. Ӯ хуб медонад, ки фаъолияти ҲНИТ дигар дар муҳити Тоҷикистон ғайриимкон аст, зеро ҲНИТ барои мардуми мусалмони ин минтақа бегона мебошад. Дар паи фирори Раиси ҲНИТ аз Тоҷикистон ду узви фаъоли ҲНИТ яке аз онҳо Ҷалолиддин Маҳмудов, бо ҷурми ғайриқонуни нигоҳдоштани силоҳи оташфишон ва дигаре бо номи Саидиброҳими Назар бо ҷурми зинокорӣ дастгир гашта, аз ҷониби Суд ҷазо дода шуданд. Ин вазъи баамаломада ва кирдорҳои номашрӯи аъзоёни ҲНИТ аз он далолат мекунад, ки ҲНИТ дигар барои фаъолият намудан қодир нест ва ба зудӣ он фаъолияти хешро дар Тоҷикистон ба таври қонунӣ қатъ менамояд. Бисёре аз чеҳраҳои маъруфи ҲНИТ худ дар ҳоли тарк намудани ҲНИТ ҳастанд. Имрӯз ҲНИТ барои бақои худ ба ташкилотҳои хориҷӣ ва дохилӣ муроҷиат намуда, талош дорад, ки беэътиборшавии ҳизби худро марбут ба фишорҳои ҷониби дигар нишон диҳад, дар холе, ки ҲНИТ зери ягон фишори сиёсӣ ва мақомотҳои дахлдор қарор надорад, риояи қонун барои ҳамаи шаҳрвандони Тоҷикистон новобаста аз аъзои ҳизб будан ва ё набудан баробар аст. Марҳилаи ба нестӣ расидани фаъолияти ҲНИТ дар Тоҷикистон фаро расидааст. Хуб мешуд, ки роҳбарияти ҲНИТ бо эълони баёнияи махсус фаъолияти ҲНИТ-ро қатъ намуда, чун дигар шаҳрвандон дар муҳити дӯстию бародарӣ зиндагӣ менамуданд. Домулло Абдураҳими Кӯлобӣ, собиқ муассиси Ҳизби наҳзати исломии Тоҷикистон Бознашр аз ҳафтаномаи «Тоҷикистон» №27 (1121) аз 09.07.2015с.

18-19 2015.qxp имруз_Layout 1 03.09.2015 10:56 Страница 4

Имрeз”

№ 18-19 (297-298) аз 3 сентябри соли 2015

Яке аз мушкилоти зеҳнии рушди иҷтимоӣ тақдиргароӣ ва бовару эътиқод ба он маҳсуб меёбад. Боварӣ ба тақдир бори масъулиятро аз дӯши одамӣ мебардорад, рӯҳияи инфиолӣ ба фард таҳмил мекунад ва тавоноии инсонро барои ифои нақши барҷаста ва муассир дар ҳаёти иҷтимоӣ мегирад. Бо бартараф кардани ин бовар аз фарҳанги ҷомеа инзивои иҷтимоӣ коста шуда, рӯҳияи ҳамкориву таовун тақвият меёбад. Бинобар ин, шинохти падидаи мазкур ва афзоиши огоҳиву дониш нисбат ба он барои ҷомеаи имрӯзаи тоҷик аз аҳамияти босазое бархӯрдор аст. Бо дарназардошти муҳимияти масъала барои ҷомеаи муосир хостем як таҳқиқоти кӯтоҳ ва иҷмолиро рӯи масъалаи мазкур аз диди ҷомеашиносӣ анҷом диҳем. Тақдиргароӣ аз масоили куҳане аст, ки дар тамоми тамаддунҳо дар давраҳои гуногун инсонҳо сӯи он кашида шуданд. Асли масъалаи тақдиргароӣ аз он бармеояд, ки оё инсон дар анҷоми корҳо озод аст ва зӯру фишоре паси он нест ва ё ин ки маҷбур асту дар ҳақиқат омилҳое шинохтаву ношинохта ӯро ба сӯи ҳадафи хос савқ медиҳад? Чунин тарзи тафаккур аз қадимулайём мавриди таваҷҷуҳи бештари афрод буда, ҳар яке аз онон дар ҳудуди истеъдоди худ ба таҳлили он пардохтаанд. Ба ҳар ҳол, ҳар инсоне, ки баҳрае аз тафаккур дорад, моил аст бидонад нақшаи зиндагии инсонҳо ба дасти худи онҳо сохта мешавад ва ё тарроҳу барномарез касе дигар аст. Тафсири роиҷ ва ё омиёна он аст, ки дасти тақдир ба унвони як омили ношинохта ва мармуз гиребони ҳар инсонеро гирифта ва аз лаҳзаи тавлид, то замони марг ӯро ба ҳамон ҷиҳате, ки мехоҳад, ҳидоят мекунад ва инсон хоҳнохоҳ ҳамон масирро тай карда ва ҳеҷ гуна ҳаққи интихоб надорад. Бесабаб нест, зарбулмасалҳое аз қабили «ҳар чӣ бодо бод», «ҳар чӣ пеш ояд, хуш ояд», «ин низ бигзарад» ва монанди ин тарзи тасодуфӣ дар зиндагии рӯзмарраи мо ҷойгоҳ пайдо накардаанд. Ин дар ҳоле аст, ки такрори ин одатҳо фикри инсонро аз талош ва кӯшиш бозмедорад. Дар чунин шароит фард ба мавҷуди комилан шикастхӯрда мубаддал меша-

email: gazeta-imruz@mail.ru

Тақдиргароӣ ва паёмадҳои иҷтимоии он вад. Тақдиргароӣ падидаи иҷтимоӣ аст, ки реша дар таҷрибаҳои таърихӣ ва масъалаҳои сиёсӣ дорад. Тақдиргароиро метавон чунин таъриф кард: пазириши бе чуну чарои воқеаҳо ва таслим дар баробари онҳо, рабт додани онҳо ба берун аз худи инсон ва қувваҳои хориҷӣ. Ба баёни равшантар, асолатро ба тақдир додан дар ҷое, ки иродаи инсон қодир ба тасмим ва амал бошад. Дар тақдиргароӣ фард ба ин бовар аст, ки оянда ва муҳити иҷтимоӣ дар зери назари ӯ нест ва тақдир вазъияту ояндаи ҳар касро рақам мезанад. Башар ҳамеша дар баробари ин масъала қарор гирифта, ки оё худ ҳоким бар сарнавишти хеш аст, метавонад ояндаи худро ба неруи саъй ва амали хеш бисозад ва ё ин ки неруҳои хосе ба сарнавишти ӯ ҳукумат мекунанд, ӯ мутааҳид ва маҳкуми неруҳост ва ҷуз таслим чорае надорад? Ҳангоме ки бо нигоҳи дақиқ ба масъала бингарем, мушоҳида мекунем, тақдиргароӣ, пеш аз он ки ба шакли фардгароёна қобили дарк бошад, бояд ба сурати иҷтимоӣ дида шавад ва ба унвони як воқеияти иҷтимоӣ мавриди баррасӣ қарор гирад. Дар шароити кунунӣ, ки ҷомеаҳо ба суръати рӯзафзуне дар ҳоли тағйиру таҳаввул ҳастанд, тавсеа ва дағдағаи аслии бештари ҷомеаҳо сармояи инсонӣ ва такя намудан ба донишҳои дақиқи илмию ақлӣ ва дар ин замина фароҳам овардани фанновариҳои навин дар ҳалли масоили инсонӣ маҳсуб мешавад, ки авомили фарҳангӣ ва иҷтимоӣ дар ин замина нақш доранд. Дар ҷомеаи кунунии мо муносибатҳои фарҳангӣ ва иҷтимоии вижае ҳокиманд, ки монеи пайдоиши андешаҳои навини ақлӣ ва халлоқиятҳои инсонӣ мешаванд. Бар асоси назари қисме аз ҷомеашиносон, шарти тавсеаи ҷомеа вуҷуди арзишҳои навин ва халлоқи инсонӣ, навовариҳои фардиву иҷтимоӣ аст. Ин гурӯҳ тақдиргароиро аз ҷумлаи омилҳое медонанд, ки монеи пазириши фарҳанги нав мешаванд. Инсон масъул аст ва метавонад ба сарнавишти хеш ҳоким бошад ва онро тағйир диҳад. Чунин инсон думболи тағйири шароити ҷомеа ва назорат ба муҳити хеш аст. Баръакс, дар ҷомеаи суннатӣ инсон тобеи неруҳое (моддӣ ва ғайримоддӣ) аст, ки қудрати таъсиргузориро аз ӯ салб кардаанд. Инсони тақдиргаро маҳсули табиии чунин вазъият аст. Вазъ-

ияте, ки дар он фард эҳсос мекунад ба муҳити худ назорат надорад ва коре барои тағйир додани мавқеияташ анҷом намедиҳад. Тақдиргароӣ ҳарчанд дар назари аввал хусусияти фардӣ дорад, вале дар маҷмӯъ, он бештар хусусияти иҷтимоӣ касб менамояд ва ба тарзи тафаккури як ҷомеаи мушаххас табдил меёбад. Тӯли таърих, махсусан дар замони собиқ шӯравӣ шиддати тақдиргароии ҷомеаи тоҷик хеле поин омад ва рушди донишҳои ақливу табиӣ боло гирифт. Бо сабаби пош хӯрдани Иттиҳоди Шӯравӣ, ки иддаи зиёди мардум тасаввуроти онро надоштанд ва зери таблиғоти идеологӣ сабабу омилҳои асосии аз байн рафтани Иттиҳоди Шӯравиро дарк намекарданд, дубора ба тақдиргароӣ рӯ оварданд. Аз ҷониби дигар, бархӯрдҳои сиёсии солҳои 90уми асри ХХ низоми сиёсию иҷтимоии ҷомеаро пурра шикаст ва то шакл гирифтани низоми нав ва ба эътидол омадани ҷомеа мушкилоти зиёди иқтисодиву сиёсӣ ва иҷтимоиву амниятӣ ба миён омаданд, ки сатҳи тақдиргароии ҷомеаро ниҳоят боло бурданд. Ҷомеаи тақдиргаро ҷомеаест, ки ҳалли мушкилотро ба салоҳияти худ намедонад ва интизор дорад, касе ҳатман меояд ва мушкили ӯро ҳал менамояд. Ба таври куллӣ, ҷомеаи тақдиргаро ҷомеаи нигарон ва ҷомеае, ки дар он тағйирот ба кундӣ сурат мегирад, навовариро қабул надорад ва ҳама кор дар он на аз рӯи барномарезии муайян, балки дар чорчӯбаи таваккул сурат мегирад. Тақдиргароӣ ба рушд ва инкишоф мухолиф аст. Ҷомеаи тақдиргаро дар баробари вазъиятҳои бавуҷудомада ва бавуҷудоянда бетафовут аст, зеро афроди ин ҷомеа муътақиданд, онҳо ҳеҷ вазъиятро дигар кардан наметавонанд ва ҳама вобастаи тақдир ва сарнавишт аст. Таъсири тақдиргароиро ҳамчун падидаи иҷтимоӣ метавон дар тамоми низоми иҷтимоӣ эҳсос кард. Низоми ҷомеа ба чор самт тақсим мешавад, ки иборатанд аз: сиёсӣ, иҷтимоӣ, иқтисодӣ ва фарҳангӣ. Тақдиргароӣ бар низоми сиёсии ҷомеа чунин таъсир мегузорад, ки гурӯҳе, ки қудрати сиёсӣ дар дасти онҳост, муътақиданд, ки тақдир ё сарнавишт ба онҳо чунин имкониятро додааст ва оҳиста-оҳиста иродаи ҳокимиятро ба иродаи илоҳӣ талаққӣ мекунанд ва аз ин шеваи кор манфиатдоранд, ки тақдиргароӣ бештар дар байни

мардум ривоҷ ёбад. Афроди тақдиргаро, вақте ба мақоме таъин мегарданд, масъулияти иҷтимоиро эҳсос намекунанд ва бо халлоқияту созандагӣ ва такя намудан бо неруҳои инсонӣ идоракуниро ба роҳ намемонанд, баръакс бо роҳи таваҳҳуму хурофот ва истибдод бақои ҳокимияти хешро идома мебахшанд. Бешак, агар андешаи тақдир ба ҳар ҷомеае нуфуз кунад, истибдод дар он реша ёфтаву масъулияти афзоиши он ба як омили берунӣ (тақдир) нисбат дода мешавад ва бад-ин тариқ мардум дар муқобили низоми ҳоким ба истилоҳ «халъи силоҳ» мешаванд. Ба илова, ривоҷи ин андеша муҳити муносиберо барои «бозтавлиди истибдод» фароҳам мекунад. Ба ибораи дигар, тақдиргароӣ ва истибдод дар як ҳаракати доиравӣ ба бозтавлиди якдигар мепардозанд. Дар низоми иҷтимоӣ инсони тақдиргаро ниҳодҳои иҷтимоиро ислоҳнопазир мепиндорад ва худро тавоно ба эҷоди тағйирот дар даруни низомҳои иҷтимоӣ намебинад. Аз назари ӯ низомҳои иҷтимоӣ аз қабл таъин шудаанд ва инсонҳо муваззафанд дар он зиндагиро ба иҷбор ба сар баранд. Инсони ин дидгоҳ худро даст ба дасти тақдир медонад ва эҳсос мекунад, наметавонад дахолате дар масоили сарнавиштсоз дошта бошад. Бинобар ин, талоше ҷиҳати тағйири умур намекунад. Дар заминаи корҳои иҷтимоӣ аз фикри ислоҳи онҳо хориҷ мешавад ва идораи умури иҷтимоиро ба дасти авомили мовароӣ (тақдирӣ) вомегузорад. Ин амр боис мешавад, мардум барои ҳалли мушкилоти иҷтимоӣ ба дунболи «қаҳрамон» бошанд, ғофил аз ин, ки қаҳрамон худашон ҳастанд. Дар чунин ҷомеа инсон бо пардохтан ба сарнавишт аз «масъулияти фардӣ ва иҷтимоӣ» мегурезад ва аз заҳмати тасмимгирӣ раҳо мешавад. Аз ин рӯ, «бетарафӣ» ва «интизории инфиолӣ» ба ҷомеа ҳоким мешавад. Дар низоми иқтисодӣ низ тақдиргароӣ таъсири манфии хешро мегузорад. Иқтисоди ҷомеаи тақдиргаро ниҳоят ба кундӣ рушд мекунад, зеро афроди ин ҷомеа интизор доранд, ҳар чӣ аз сарнавишт бошад, аз назари моддӣ онро дарёфт мекунад. Яъне, дар чунин ҷомеа иқтисоди муназзами фаъол, ки дар чорчӯбаҳои қонунмандии иқтисодӣ тарроҳӣ шуда бошад, вуҷуд надорад. Дар ҷомеаи тақдиргаро бештар сӯфимашрабӣ боло гирифта, иқтисод низ дар дасти як гурӯҳе,

Cа[ифаи. 4. ки гӯё тақдир ба онҳо додааст, маҳдуд мегардад. Бароварда кардани ниёзҳои моддӣ танҳо дар ҳадди «қути лоямут» аст. Дар низоми фарҳангӣ ҷомеаи тақдиргаро аз назари фарҳангӣ ҷомеаи хушҳол аст, зеро афроди ин ҷомеа бар он эҳсосанд, ки ҳеҷ амале аз онҳо вобастагӣ надорад. Шеър, мусиқӣ ва осори бадеияшон пур аз симоҳои тақдирзада аст. Ҷомеаи тақдиргаро ҷомеаи бетараф ва бозмондаест, ки он дар баробари ҳама гуна вазъиятҳо осебпазир аст ва дар он баданаи иҷтимоии қавӣ вуҷуд надорад ва аз ин ки дар он масъулияти фардиву иҷтимоӣ дар баробари масъалаҳои муҳими таслимгирӣ вуҷуд надорад, ҳамеша беқайду банду бор ва ҳамеша осебпазир аст. Хулласи калом, тақдиргароӣ ҳолати инфиолиест, ки мардумро дар ғафлат нигоҳ медорад, рӯҳи ғуломиро дар онҳо парвариш медиҳад ва монеи асосии рушд аст. Бояд аҳли равшанзамири ҷомеа ҷиҳати аз байн бурдани ин падидаи манфӣ андеша намоянд, то тавониста бошанд ҷомеаро аз паёмадҳои мусибатбор наҷот диҳанд. Исомиддин ШАРИФЗОДА, корманди Маркази омӯзиши равандҳои муосир ва оянданигарии илмии Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон Бознашр аз рӯзномаи «Садои мардум» №83 (3384) аз 18.06.2015с. www.tajinfo300.ucoz.ru gazeta-imruz@mail.ru №18-19 (296-297) аз 3.09.2015 ДИРЕКТОР Мустафо Эгамов. САРМУ{АРРИР Машрафxон Эгамов. ШEРОИ ТА{РИРИЯ Rудратулло Эшонов. Зафар Амакxонов. Фирeза Мадаминxонова. ОРОИШ ВА СА{ИФАБАНД Фаридун Мустафои Эгамзод. {АМКОРОНИ МО: МИ{Д ша[ри Исфара; Медиа – холдинги Тоxикии “TAJINFO”, Телевизиони “ИСФАРА”, Рeзномаи “Насими Исфара”. СУРОUА: ша[ри Исфара, кeчаи Марказb, 10. ошёнаи 1 Тел: +992-3462-2-61-62 (904) 66-22-44 E-MAIL: gazeta-imruz@mail.ru Рeзнома ба хотири гуногунандешb маводеро низ ба табъ мерасонад, ки хилофи назараш аст. Барои са[е[иву дурустии факту раrам[о муаллифон xавобгаранд. Дастнавис ва сурат[ои ба идораи рeзнома воридшуда баргардонда намешавад. {УДУДИ ПА{НИ РEЗНОМА: Xум[урии Тоxикистон. Дар матбааи ба номи Н.Фахрии ша[ри Конибодом чоп гашта, супориши ______ мебошад. Адади нашр: 1000.