2. Winterswijk. Foto H. ter Steege. troffen, terwijl in Hazendonk I eenkoorn en gerst voorkomen °. Naast deze aardewerkvondst kennen we nog een groot randfragment uit Zwolle (gem. Groenlo), dat enige overeenkomst vertoont met het Swifterbant-materiaal7. Deze vindplaats ligt op circa 8 kilometer stroomafwaarts van de Winterswijkse vindplaats. Aangezien we slechts met één scherf te maken hebben, moet een zekere culturele of chronologische toewijzing ge zien worden voor bewoning in de periode 3400—3000 v. Chr. Burrichter 8 neemt op grond van pollenonderzoek aan, dat we vanaf 3365 ± 120 v. Chr. met permanente nederzettingen in dit gebied mogen rekenen 9 . Het lijkt niet onwaarschijnlijk dat we in de Achterhoek ook sporen van de Michelsberg-cultuur mogen verwachten. Uit de omgeving van Coesveld, op 30 kilometer afstand van Winterswijk, zijn drie nederzettingsterreinen van deze cultuur bekend 10 . Tot slot wil ik de in de tekst genoemde personen bedanken voor hun medewerking en de heer J. H. Goorhuis voor zijn toestemming om deze vondst te publiceren. Noten 1 Dit fragment was de enige neolithische vondst, naast vondsten uit de Bronstijd en Ijzertijd. 2 Hulst 1981. 3 Hazendonk I en II-materiaal is beschreven in Louwe Kooijmans 1976, 255—259 en 263—267. 't Zie ook De Roever 1979, 13—37. 5 Casparie e.a. 1977, 51.
0
Louwe Kooijmans 1976, 259. Lanting & Mook 1977, 57. S Burrichter 1980, 43. 9 De overige vroeg-neolithische vondsten uit de Achterhoek zijn beschreven door Schut 1981, 105—111. ln Finke 1980, 67—71. 7
Literatuur Burrichter, E., 1980. Pollenanalystische und Vegetationskundliche Befunde zur Siedlungsgeschichte im westlichen und zentralen Munsterland. In: Führer zu vor- und frühgeschichtlichen Denkmalern, Band 45, 40— 52, Mainz am Rhein. Casparie, W. A., B. Mook-Camps, R. M. Palfenier-Vegter, P. C. Struyk, W. van Zeist, 1977. The palaeobotany of Swifterbant ('Swifterbant Contribution 7). Helinium XVII-1, 28—56. Finke, W., 1980. Die Jungsteinzeit im westlichen und zentralen Munsterland. In: Führer zu vor- und frühgescbichtlichen Denkmalern, Band 45, 67—86, Mainz am Rhein. Hulst, R. S., 1981. De Whemerbeek te Winterswijk archeologisch benaderd. Uitgave: vereniging „het Museum" Winterswijk. Lanting, J. N. & W. G. Mook, 1977. The preand protohistory of the Netherlands in terms : of radiocarbon dates. Groningen. . Louwe Kooijmans, L. P., 1976. Local developments in a borderland. Oudheidkundige Mededelingen uit het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden LVII, 227—297. Roever, P. de, 1979. The pottery from Swifterbant — Dutch Erteb011e? Swifterbant Contribution 11, Helinium XIX-1, 13—37. Schut, P., 1981. Een „durchlochte Breitkeil" uit Zelhem en een overzicht van vroeg-neolithische vondsten uit de Achterhoek. Westerheem XXX-3/4, 105—111. Steenstraat 40, 6828 CL ARNHEM 215.