Zwemveiligheid in Nederland: kennis omzetten in kansen In april 2016 ging NL Zwemveilig van start. Het project is gericht op het verzamelen van cijfers en kennis over zwemonderwijs, zwemvaardigheid en zwemveiligheid in Nederland. Door kennis te verzamelen kan de zwemveiligheid naar een hoger niveau worden getild. Het Nationaal Platform Zwembaden | NRZ coördineert het project namens de zwembadbranche, het ministerie van VWS ondersteunt NL Zwemveilig. Het afgelopen jaar zijn veel onderzoeken verricht door onder andere het Mulier Instituut, Hogeschool Windesheim, Hanzehogeschool Groningen en Kenniscentrum Sport. Inmiddels is de rapportage met de opbrengsten aangeboden aan het ministerie van VWS en verstuurd naar de Tweede Kamer. Wat heeft het project tot nu toe concreet opgeleverd?
Wanneer we het over zwemveiligheid hebben, gaat het al heel snel over het beheersen van vaardigheden. Een duik in de (grotendeels buitenlandse) literatuur bevestigt dat er een duidelijke relatie is tussen zwemveilig zijn en het beheersen van algemene vaardigheden zoals te water gaan, drijven, onder water oriënteren, draaien, ontspannen ademhalen en verplaatsen over een afstand. Deze vaardigheden zijn ook de basis van de examenprogramma’s van het ZwemABC. Je kunt ze gebruiken om jezelf te redden wanneer je onverwacht in een lastige situatie in het water terecht bent gekomen. Is er sprake van een verdrinking van een jong kind? Dan vragen we ons direct af of het kind wel een zwemdiploma heeft. Het bezit van een zwemdiploma heeft een directe relatie met zwemveiligheid.
Diplomabezit Het is goed om te kijken naar het diplomabezit van kinderen, wanneer je iets wilt zeggen over de zwemveiligheid in Nederland. Uit onderzoek van het SCP in 2012 bleek dat 19% van de kinderen in de leeftijd van 6-10 jaar gemiddeld geen enkel zwemdiploma bezit. Voor kinderen van 11-16 jaar was dit 5%. Uit nog in dit najaar te publiceren cijfers blijkt dat deze percentages in 2016 nog iets zijn gedaald. Uiteindelijk leren dus veel kinderen in Nederland zwemmen en halen ze één of meer zwemdiploma’s. Voor het grootste deel wordt dit
8
ZWEMBADBRANCHE
opgepakt door de ouders, het hoort bij de opvoeding. Maar wij weten ook uit hetzelfde onderzoek dat kinderen uit de grote steden, uit arme gezinnen en van niet westerse herkomst minder vaak een zwemdiploma halen. Voor hen is het schoolzwemmen een belangrijke voorziening om het diploma te halen.
Schoolzwemmen Dat blijkt ook uit onderzoek van het Mulier Instituut (september 2017) bij scholen en gemeenten naar het schoolzwemmen in Nederland. Het aantal scholen dat schoolzwemmen aanbiedt, is de afgelopen jaren enigszins verder gedaald van 34 naar 32%. Het aantal gemeenten dat nog schoolzwemmen ondersteunt, is gedaald van 43 % in 2012 naar 30% in 2016. In de grote gemeenten wordt het schoolzwemmen vaker aangeboden dan in kleine gemeenten. Daar is het ‘traditionele’ schoolzwemmen, gericht op het halen van een zwemdiploma, van groter belang omdat er immers meer kinderen zijn zonder zwemdiploma. Voor kinderen die al een zwemdiploma hebben gehaald, worden andere programma’s aangeboden. Het ‘traditionele’ schoolzwemmen lijkt niet meer te bestaan, meer dan de helft van de scholen biedt (ook) een vorm van natte gymles aan. Schoolzwemmen is volop in ontwikkeling, zo blijkt ook uit praktijkvoorbeelden die door het Kenniscentrum Sport zijn gepubliceerd.