14 LOOPBAAN
spui 41 02 | 2014 alumni.uva.nl
Rena Netjes – 1966 @RenaNetjes • 1988 propedeuse Arabisch, Radboud Universiteit Nijmegen • 1992 Arabisch, UvA
CORRESPONDENT WORDEN AAN DE UVA
• 1998-2002 duoraadslid CDA in stadsdeel De Baarsjes, Amsterdam • 2006-2009 raadslid CDA centrale stad, Amsterdam • 2010 verhuizing naar Egypte • 2014 bij verstek veroordeeld tot tien jaar cel
tekst • Han Ceelen beeld • Kees Hummel
Nooit meer naar Egypte Rena Netjes haalde dit jaar alle voorpagina’s toen ze in Egypte tot tien jaar gevangenisstraf werd veroordeeld wegens ‘hulp aan terroristen’. Hoewel ze het land niet meer in mag, is ze vastbesloten erover te blijven berichten. Voor Rena Netjes is de interviewafspraak op Schiphol een pijnlijke herinnering aan het feit dat haar bewegingsvrijheid ernstig is ingeperkt. ‘Ik kan alleen nog veilig reizen binnen West-Europa’, zegt ze. ‘Daarbuiten loop ik de kans om te worden aangehouden op verzoek van de Egyptische autoriteiten.’ Netjes werd begin dit jaar in één klap wereldberoemd toen ze door de Egyptische regering werd aangeklaagd wegens ‘samenzwering en hulp aan terroristen’. Netjes wachtte haar proces niet af en vluchtte het land uit. In juni werd ze bij verstek veroordeeld tot tien jaar cel. Hoewel iedereen het erover eens was dat het proces een farce was (‘Knettergekkistan’, reageerde ze zelf op Twitter), betekent het waarschijnlijk dat ze Egypte nooit meer in kan. Verbanning Die verbanning was voor Netjes extra wrang omdat haar journalistieke carrière net op stoom begon te komen. Sinds ze zich in 2010 in Caïro vestigde, was ze een van de weinige westerse correspondenten in de stad die vloeiend Arabisch sprak. Behalve voor Het Parool, BNR en de NOS werkte ze ook
voor buitenlandse media als de BBC. ‘Die taal was echt mijn kracht,’ zegt ze. ‘Ik had geen vertaler of fixer nodig. Ik kon snel werken, en had overal toegang. Voor mensen die MiddenOostencorrespondent willen worden, heb ik één advies: ga Arabisch studeren. De journalistieke vaardigheden kun je later sneller bijleren.’ Wiedergutmachung Bij Netjes, opgegroeid in Overijssel, kwam de keuze voor haar studie op een opmerkelijke manier tot stand. Tijdens haar jeugd ontvingen haar ouders regelmatig groepen Israëlische jongeren die in het kader van de Wiedergutmachung naar Duitsland reisden. ‘Als dank voor hun gastvrijheid kregen ze van de gemeente Tel Aviv twee vliegtickets aangeboden. Zo kon ik met een vriendinnetje naar Israël. Ik werd verliefd op het land, en besloot Hebreeuws te gaan studeren aan de Radboud Universiteit Nijmegen.’ Omdat Hebreeuws in Nijmegen alleen nog als bijvak werd gegeven, koos Netjes als hoofdvak Arabisch. Na haar propedeuse verhuisde ze naar de UvA, waar ze een paar jaar later afstudeerde als arabist. ‘Ook in Amsterdam heb ik al mijn bijvakken volgestopt met Hebreeuws. Ik was echt heel fanatiek met die talen bezig. Ik deed aanvullende cursussen in Tel Aviv, Caïro, Beirut, Damascus. Ik heb me ook een aantal dialecten eigen gemaakt.’ Na haar studie begon Netjes een talenschool, en werd ze duoraadslid voor het CDA in Amsterdam. De eerste stap pakte goed uit, de tweede minder. Politiek bleek haar niet echt te liggen,
rena netjes
‘Ze denken dat we allemaal spionnen zijn’ en in 2009 raakte ze in opspraak toen ze een interview gaf aan de radicale islamitische website Al-yaqeen. ‘Stom, had ik niet moeten doen,’ blikt ze nu terug. ‘Maar de kritiek die ik kreeg van mensen als Afshin Ellian was totaal niet gebaseerd op feiten. Ongelooflijk dat die man voor Elsevier mag werken.’ Mediastorm Vijf jaar later is Netjes voor de tweede keer onderdeel van een mediastorm. Zelf gaat ze ervan uit dat ze werd aangepakt vanwege haar contacten met de Egyptische Al Jazeera-journalist Mohammed Fahmy. Maar eigenlijk doet de aanleiding er volgens haar niet toe. ‘Iedere journalist in Egypte loopt gevaar, zeker buitenlanders. Vier jaar geleden heetten de mensen ons welkom, nu denken ze vanwege de regeringspropaganda dat we allemaal spionnen zijn. Het is ongelooflijk hoe snel de stemming in het land is omge-
slagen. Door Egypte ben ik pas echt gaan begrijpen hoe dat in nazi-Duitsland moet zijn gegaan.’ Haar aanvaring met de Egyptische autoriteiten had ingrijpende persoonlijke gevolgen. Ze moest haar bezittingen in Caïro achterlaten en zag de relatie met haar Egyptische partner op de klippen lopen. Maar vanwege alle publiciteit (die ze zelf ook opzoekt) is ze professioneel drukker dan ooit. Ze wordt gevraagd voor radio- en televisiedebatten, verzorgt presentaties, schrijft een boek over haar ervaringen, en werkte onlangs mee aan een stuk in de New York Times. Kan ze dat ook op lange termijn blijven volhouden? Netjes: ‘Ik hoop het. Ik heb natuurlijk al 25 jaar ervaring in dat gebied. Ik heb mijn bronnen, en mijn netwerk is alleen maar groter geworden. Het nieuws volg ik ook vanaf hier op de voet. Ik word zenuwachtig als ik geen Arabische zenders heb.’ •