XJX. asır ba�ında dağılma
31
Ağalarından b azıları da devlet merkezinin emirlerine ekseriya itaat etmekle beraber, bazan kendi arzu ve menfaatlerine göre hareket etmekten çekinmiyorlardı. Biraz tamim ile denilebilir k i, XVI I I . asır sonlarında, Osmanlı saltanatı merkezi ve m untazam bir devlet olmaktan ziyade feodal bir saltanat manzarası gösteriyordu. Teferrüt eden Beyler arasında en meşhurları Rumelide Serezli İsmail Beg Tersenik oğlıı gibi adamlar, Anadoluda ise Kara Osman oğulları, Çapan oğulları ve Cebbar oğullan denilen kuvvetli aileler idi. Osmanlı müverrihleri bu nevi feodal Bey ve Paşalara, hare k etlerini gayri kanuni görerek, " mütegallibe,, namını verirler. Bu m ütegallibenin idarelerinde nizam ve adalet pek eksikti. Ağa, Bey ve Paşalar, ahaliyi soymaktan ve ezmekten çekinmiyorlardı. Kendi aralarında da niza' ve k avga eksik olmuyor, bu m ütemadi kavgalar yüzünden bir çok ahali ölüyor, kasaba ve k aryeler, tarla, bağ ve bahçeler tahrip e diliyordu, Avrupa m üverrihlerinin dediği gibi, bu devrede Osmanlı devleti bir başsızhk (anarşi) içinde yüzüyordu. Mer k ezi devletin vilayetlerde n üfuz ve sultası pek eksilmişti. Merkezin zatından ve valilerin aczinden dolayı,her tarafta yol kesen, şehir ve köy basan eşkiya ve haydutlar pek çogalmıştı. Bunların en m eşhurları, Rumelinin her tarafına yayılmış olan " Kırcali ve Dağlı eşkıyası,, dır. [ 1 ] Bunlar, [1] Bu eşk iyanı n mah iyeti ve hareketi hakkında Osmanlı vak'anüvis lerinin verdikleri malumat karışık olduğundan, m iralay Lamouche'un bunlara dair, başka mehazlardan, bilhassa, İ retchek'in "Histoire des Bul gares,, ından alarak daha açık ve anlaşılışlı tarzda yazdıklarından i stifade ediyorum : Kırcal ı eşkiyası, Tuna ha vzasında ve Trakyada bulunan köy ve ka sabalara saldırıyordu. K ırcalılar, birçok çetelere ayrılmışlardı. Bunlar aslen Rus harplerinden sonra dağıtılan askerlerden ve yağmadan istifa de maksadile onlara iltihak eden kimselerden terekküp ediyordu. Bun ların çoğu, Türk, Tatar ve Arnavut idise de içlerinde Boşnaklar ve Bul garlar da az değildi. Kırcalılar, başta Rodop eteklerindeki Türk Has köyünde göründüler. Mi ktarları, 25,000 e kadar çıktı, Hepsi süvari idi; kılıç, piştav ve uzun tüfekle müsellahtılar; teşkilatları muntazamdı : Bin başılar ve bölükbaşılar kumandası altında bölüklere ayrılmışlardı. Köylere ve şehirlere taarruzla o mahalleri yağma ve harap ediyorlar, erkekleri öldürüp kadınları beraber götürüyorlardı. Koca Balkan etrafın ı çok tahrip ettiler ; hatta bir aralık İ s tanbul ci varına kadar sarktılar. . Üzerlerine gönderilen devlet askeri, ciddi neticeler alamadı ; tal i m v e terbiyeden mahrum olan b u asker, y a K ırcalıların önünden kaçıyor, ya hut onl ara i ltihak ederek, yağmalarından istifadeyi tercih ediyordu. K ır-