HAVELSAN‑ın robot və avtonom sistemləri ?Zaur Babaşov Dünyada xüsusilə quru qoşunları üçün təhlükəsizlik təhdidlərinin tezliyi və müxtəlifliyi artıb. Avtonom pilotsuz vasitələr uzaqdan idarəetmə və ya sensor sistemlərdən istifadə etməklə ətraf mühiti tədqiq edərək, rəqəmsal döyüş meydanlarının tələbləri çərçivəsində şəxsi heyət olmadan kəşfiyyat, müşahidə, sursat daşıma kimi əsas vəzifələri insansız olaraq yerinə yetirərək müasir texnologiyanı hərbi bölmələrə inteqrasiya edir.
BARKAN döyüş robotu
Müxtəlif ehtiyaclar üçün fərqli ölçülərdə və konfiqurasiyalarda mövcud olan pilotsuz yerüstü nəqliyyat vasitələri (PNV) bir çox missiyaları yerinə yetirə biləcək keyfiyyətlər qazanıb. Pilotsuz yerüstü nəqliyyat vasitələri ilə yanaşı pilotsuz uçuş aparatları (PUA) da inkişaf edən texnologiya ilə döyüş sistemlərinin mürəkkəbliyi və strateji əhəmiyyətinin artması səbəbindən müasir döyüş sa‐ hələrinin əvəzsiz elementlərinə çevrilib. Bu yazıda Türkiyənin ən böyük tex‐ nolo giya nəhənglərindən sayılan HAVELSAN şirkətinin robot və avtonom sistemlərindən BARKAN döyüş robotu, BAHA buludaltı avtonom pilotsuz uçuş aparatı və KAHAP‐M6 mikro kəşfiyyat PUA‐sından bəhs edəcəyik. BARKAN ‑ müasir müharibələrin avtonom döyüş robotu HAVELSAN şirkəti tərəfindən müasir müharibə ehtiyaclarına uyğun dizayn
28 www.poliqon.az
və istehsal edilən BARKAN, birinci səviyyə və orta sinif çoxməqsədli pilotsuz yerüstü platformadır. BARKAN robotu əməliyyat müvəffəqiyyətinin artırılması, itkilərin qarşısının alınması və əməliyyat xərclərinin azaldılması başda olmaq üzərə bir çox başlıqda ərazidəki qoşunların əsas köməkçisidir. Şirkət mütəxəssislərinin sözlərinə görə, gələcəyin əməliyyat sahələrində uzaqdan idarəetmə və avtonom tapşırıq imkanları ilə BARKAN hərbi bölmələrin yaxın yardımçısı olacaq. BARKAN robotu sürü infrastrukturu sayəsində digər quru və hava nəqliyyat vasitələri ilə birgə əməliyyatları mümkün edir və pilotsuz komanda tək bir əməliyyat mərkəzindən idarə oluna bilir. BARKAN döyüş robotu üstün avtonom xüsusiyyətləri və CBRN sensorları, robot qolu və sürü kamikadze PUA buraxma qurğusu kimi müxtəlif faydalı yüklərin birləşdirilə biləcəyi
modul dizaynı sayəsində çoxməqsədli missiyalarda istifadə edilə bilər. Bu yolla BARKAN yüklərin daşınması və ya yedəklənməsi, yaxından mühafizənin təmin edilməsi, silahlı kəşfiyyatdan mina və partlamamış hərbi sursatların zərər‐ sizləşdirilməsinə qədər müxtəlif vəzifələri yerinə yetirmək qabiliyyətinə malikdir. Şirkət mütəxəssilərinin sözlərinə görə, HAVELSAN‐ın “Rəqəmsal Bölmələr” (“Digital Troops”) konsepsiyasının əvəzsiz elementi hesab olunan BARKAN platforması ən çətin şərtlər altında müxtəlif növ təhdidlərin öhdəsindən gəlmək üçün hazırlanıb. Avtonom yerüstü nəqliyyat vasitəsi elektrik mühərriklərinin köməkliyi ilə çətin mərtəbələri tez və səssiz keçə bilir. Sistem bu günün və gələcəyin döyüş meydanına asimmetrik təhlükə yaradan elektron müharibə hücumlarına qarşı üstün imkanlar nümayiş etdirir. Taktiki Məlumat Bağlantı Sistemi ilə BARKAN, 1 km baxış xətti
