Magazyn nurkowy Perfect Diver nr 22 by perfectdiver

nurkowanie freediving pasja wiedza

nr 22 4(22)/2022

LIPIEC/SIERPIEŃ

cena 25,00 zł w tym 8% VAT

BASEN MORZA ŚRÓDZIEMNEGO AKABA W JORDANII KRÓLESTWO WRAKÓW DLA WSZYSTKICH

słowo wstępne

WOJCIECH ZGOŁA

Redaktor Naczelny

a szczęście pod wodą nie ma upałów, a jeśli na powierzchni jest wciąż zbyt gorąco, możemy zejść głębiej i natychmiast zrobi się chłodniej. Miałem już takie sytuacje, np. w zeszłym roku w Chorwacji, przy zanurzeniu woda Adriatyku miała 25°C,

a na 30 m głębokości jedynie 14°C. To o wiele lepsze od klimatyzacji ;) Środek wakacji, przynajmniej w Europie, i przetaczająca się lipcowa fala upałów. W bieżącym wydaniu, które bardzo polecam, przygotowaliśmy kilka artykułów dotyczących Morza Śródziemnego. Niestety nie wszystkie weszły do magazynu, ukażą się w następnym numerze. Klimat, który towarzyszy nurkowaniom jest niesamowity – lokalna muzyka, specyfika lokalnej kuchni, słońce i sól morska osadzająca się na skórze i włosach… Mamy też wyjątkowe: Jordanię z okładką tego wydania i Bali – część 1 – bardziej lądową niż wodną, ale i tak ekscytującą i bardzo poznawczą, jest też kilka słów o Lanzarote i ciekawe spojrzenie na Dahab. Niedawno mogliśmy czytać informację o ataku rekina na turystkę pływającą sobie w Morzu Czerwonym, czy o zamknięciu plaż w pięciu barcelońskich gminach z powodu pojawienia się rekinów. Co z tymi rekinami? Film „Szczęki” wciąż zbiera żniwo nagonki na te zwierzęta. Mamy dwa świetne artykuły na ten temat. Przeczytajcie tekst o strachu przed rekinami i merytoryczne spojrzenie na te przepiękne ryby. Serdecznie zapraszamy Was na najbliższe, tegoroczne konferencje nurkowe, na Diving Talks i na Baltictech. Co jeszcze? Zastanawiamy się „Jak zostać lepszym nurkiem”, bo to zawsze jest ważne i poważne, by nurkować bezpiecznie, starać się osiągnąć maksimum perfekcji. Lubicie nasze spojrzenie na wiedzę? O rekinach już wspomniałem, ale mamy jeszcze wejście w zachowania i życie ośmiornic. One są niesamowite, wiedzieliście o tym? A wiedzieliście, że niektóre gatunki jaskółek robią swoje „domki” pod pomostami jezior, w których nurkujemy? W wydaniu oprócz jaskółek krótko o Jeziorze Niedackim, które polecamy szczególnie dla nurków lubiących litoral. Ten numer, to wydanie, jest Twoje! Klikaj, czytaj i nurkuj!

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

spis treści

PODRÓŻE 14 Wybraliśmy Gozo 18 Malta w tydzień 26 Akaba w Jordanii. Królestwo wraków dla wszystkich

34 Bali zanim zanurkujesz 42 „Uzdrowisko”. Dahab trochę inaczej

POD SUFITEM 50 Nurkowanie w starej kopalni łupków Nuttlar

WIEDZA 62 Zaczęłam nurkować bo się bałam

10 PLANETA ZIEMIA 10 Zatoka Hanifaru. Potrzeba wielu mant, aby uruchomić cyklon

58 Czy kontakt z głowonogiem może być terapeutyczny? 66 Sharks 72 Śmigłe jaskółki

WYDARZENIA 22 Diving Talks 2022 56 Baltictech 2022 76 Wszystkie śmieci są nasze!

Wydawca PERFECT DIVER WOJCIECH ZGOŁA ul. Folwarczna 37, 62-081 Przeźmierowo

PORADY I CIEKAWOSTKI

redakcja@perfectdiver.com

ISSN 2545-3319

78 Jak zostać lepszym nurkiem?

redaktor naczelny

Wojciech Zgoła

archeologia podwodna

Mateusz Popek

fotograf

Karolina Sztaba

marketing i reklama tłumacze języka angielskiego

Hubert Reiss Agnieszka Gumiela-Pająkowska Arleta Kaźmierczak Reddo Translations Sp. z o.o. Piotr Witek

opieka prawna projekt graficzny i skład

Adwokat Joanna Wajsnis Brygida Jackowiak-Rydzak

magazyn złożono krojami pisma

Montserrat (Julieta Ulanovsky) Open Sans (Ascender Fonts) Noto Serif, Noto Sans (Google)

druk

Wieland Drukarnia Cyfrowa, Poznań, www.wieland.com.pl

dystrybucja

centra nurkowe, sklep internetowy

preorder@perfectdiver.com

fotografia na okładce

Anthony Leydet miejsce

Akaba, Jordania wrak

Cedar Pride

48 24 CYPR 32 LANZAROTE 48 JEZIORO NIEDACKIE

www.perfectdiver.com

Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, nie odpowiada za treść ogłoszeń oraz zastrzega sobie prawo do skracania, redagowania, tytułowania nadesłanych tekstów oraz doboru materiałów ilustrujących. Przedruk artykułów lub ich części, kopiowanie tylko za zgodą Redakcji. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za formę i treść reklam.

Podoba Ci się ten numer magazynu, wpłać dowolną kwotę! Wpłata jest dobrowolna. PayPal.Me/perfectdiver PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

redakcja

WOJCIECH ZGOŁA

HUBERT REISS

Często powtarza, że podróżuje nurkując i to jest jego motto. W 1985 roku

Z zawodu informatyk, ale z krwi i kości handlowiec, który żadnej pracy się

zdobył patent żeglarza jachtowego, a dopiero w 2006 zaczął nurkować.

nie boi. Nurkowanie zawsze było moim wielkim marzeniem. Na początku

W kolejnych latach doskonalił swoje umiejętności uzyskując stopień Dive

miało być wyzwaniem, krótkim epizodem, a okazało się pasją do końca świata

Mastera. Zrealizował blisko 650 nurkowań w różnych warunkach klima-

i jeden dzień dłużej. Pod wodą odreagowuję i odpoczywam. Jako Divemaster,

tycznych. Od 2007 roku fotografuje pod wodą, a od 2008 również filmuje.

nurek sidemount Razor, a ostatnio również fotograf, realizuję moje marzenia

Jako niezależny dziennikarz opublikował kilkadziesiąt artykułów, głów-

podziwiając i uwieczniając piękno podwodnego świata. „Pasja rodzi profe-

nie w czasopismach poświęconych nurkowaniu, ale nie tylko. Współau-

sjonalizm, profesjonalizm daje jakość, a jakość to luksus w życiu. W dzisiejszych

tor wystaw fotograficznych w kraju i za granicą. Jest pasjonatem i pro-

czasach szczególnie...”

pagatorem nurkowania. Od 2008 roku prowadzi swoją autorską stronę www.dive-adventure.eu. Na bazie szerokich doświadczeń, w sierpniu 2018 stworzył nowy Magazyn Perfect Diver.

MATEUSZ POPEK

KAROLA TAKES PHOTOS

„Moja pasja, praca i życie znajdują się pod wodą”. Nurkuje od 2009 roku.

Karolina Sztaba, a zawodowo Karola Takes Photos, jest fotografem z wykształ-

Od 2008 roku chodzi po jaskiniach. Z wykształcenia archeolog podwodny.

cenia i pasji. Obecnie pracuje w Trawangan Dive Centre na malutkiej wyspie

Uczestniczył w licznych projektach w Polsce i za granicą. Od 2011 zajmuje się

w Indonezji – Gili Trawangan, gdzie zamieszkała cztery lata temu. Fotografuje

nurkowaniem zawodowym. W 2013 uzyskał uprawnienia nurka II klasy. Ma

nad i pod wodą. Oprócz tego tworzy projekty fotograficzne przeciw zaśmie-

doświadczenie w pracach podwodnych zarówno na morzu jak i śródlądziu.

caniu oceanów oraz zanieczyszczaniu naszej planety plastikiem („Trapped”,

Od 2013 nurkuje w jaskiniach, zwłaszcza w górskich, a od 2014 jest instruk-

„Trashion”). Współpracuje z organizacjami NGO zajmującymi się ochroną

torem nurkowania CMAS M1. W czerwcu 2020 obronił doktorat z archeologii

środowiska i bierze aktywny udział w akcjach proekologicznych (ochrona

podwodnej.

koralowca, sadzenie koralowca, sprzątanie świata, ochrona zagrożonych gatunków). Jest również oficjalnym fotografem Ocean Mimic – marką tworzącą stroje kąpielowe i surfingowe ze śmieci zebranych na plażach Bali. Współpracowała z wieloma markami sprzętu nurkowego, dla których tworzyła kampanie reklamowe. W roku 2019 została ambasadorem polskiej firmy Tecline. Od dwóch lat jest nurkiem technicznym.

REKLAMA

+48 502 138 403 http://www.deepdivingslesin.pl/ baza-nurkowa-honoratka/

ANNA SOŁODUCHA

LAURA KAZIMIERSKA

Ma na swoim koncie ponad 8000 nurkowań. Nur-

Absolwentka Geografii na Uniwersytecie Wrocław-

Obecnie pracuje jako PADI Course Director w Tra-

kuje od ponad 30 lat, a w tym od ponad 20 lat jako

skim, niepoprawna optymistka… na stałe z uśmie-

wangan Dive Centre na indonezyjskiej wysepce Gili

nurek techniczny. Jest profesjonalistą z ogromną

chem na ustach! Do Activtour trafiła chyba z prze-

Trawangan. Założycielka portalu Divemastergilis.

wiedzą teoretyczną i praktyczną. Jest instruktorem

znaczenia… i została tu na stałe. Z zamiłowaniem

www.divemastergilis.com @divemastergilis

wielu federacji: GUE Instructor Mentor, CMAS**,

codziennie spełnia ludzkie marzenia przygotowu-

Od ponad 7 lat mieszka i odkrywa podwodny

IANTD nTMX, IDCS PADI, EFR, TMX Gas Blender.

jąc wyprawy nurkowe na całym świecie, a sama

świat Indonezji. Jest nie tylko zapalonym nurkiem

Uczestniczył w wielu projektach i konferencjach

nurkuje już… ponad połowę życia. Każdego roku

technicznym, ale także twarzą platformy Planet

nurkowych jako lider, eksplorator, pomysłodawca

eksploruje inny „kawałek oceanu” przypinając

Heroes oraz ambasadorem marki Ocean Mimic.

czy wykładowca. Były to między innymi Britannic

kolejną pinezkę na swojej nurkowej mapie świa-

Aktywnie przyczynia się do promowania ochrony

Expedition 2016, Morpheus Cave Scientific Project

ta! W zimie zamienia płetwy na ukochane narty

koralowców i naturalnego środowiska ryb i zwie-

on Croatia Caves, GROM Expedition in Narvik, Tuna

i ucieka w Alpy. Przepis na życie? „Tylko martwy

rząt morskich, biorąc udział w projektach nauko-

Mine Deep Dive, Glavas Cave in Croatia, NOA-MA-

pień płynie z prądem – czółno odkrywców, płynie

wych, kampaniach przeciw zaśmiecaniu oceanów

RINE. Zawodowo jest Dyrektorem Technicznym

w górę rzeki!”

i współpracując z organizacjami pozarządowymi

w TecLine w Scubatech, a także Dyrektorem Szko-

anna@activtour.pl

na terenie Indonezji.

lenia w TecLine Academy.

activtour.pl; travel.activtour.pl; 2bieguny.com

@laura_kazi

JAKUB DEGEE

MICHAL ČERNÝ

SYLWIA KOSMALSKA-JURIEWICZ

Polski fotograf, zdobywca nagród i wyróżnień

„Mokre zdjęcia“ fotografował odkąd pamięta. Po

Podróżniczka i fotograf dzikiej przyrody. Ab-

w światowych konkursach fotografii podwod-

kilku latach doświadczenia jako nurek zapragnął

solwentka dziennikarstwa i miłośniczka dobrej

nej nurkował już na całym świecie – z rekinami

zachowywać wspomnienia z podwodnych zanu-

literatury. Żyje w zgodzie z naturą, propaguje

i wielorybami w Południowej Afryce, z orkami za

rzeń. Kupił swój pierwszy aparat kompaktowy

zdrowy styl życia... jest yoginką i wegetarianką.

północnym kołem podbiegunowym, na Galapa-

z podwodną obudową. Z czasem jednak zaczęło

Angażuje się w ekologiczne projekty, szczególnie

gos z setkami rekinów młotów i z humbakami na

dominować pragnienie posiadania najlepszego

bliskie jej sercu są rekiny i ich ochrona, o których

wyspach Tonga. Bierze udział w specjalistycznych

zdjęcia, co nie było do końca możliwe w przypad-

pisze w licznych artykułach oraz na blogu www.

warsztatach fotograficznych. Nurkuje od 27 lat,

ku zastosowanego kompaktu. Dlatego przeszedł

divingandtravel.pl Swoją przygodę z nurkowa-

zaczął w wieku lat 12 – jak tylko było to formalnie

na lustrzankę Olympus PEN E-PL 5, która pozwala

niem zaczęła piętnaście lat temu przez zupełny

możliwe. Jako pierwszy na świecie użył aparatu

na użycie nawet kilku różnych obiektywów. Wyko-

przypadek. Dzisiaj jest Divemasterem, odwie-

Hasselblad X1d-50c do podwodnej fotografii su-

rzystuje kombinację połączeń podwodnych bły-

dziła ponad 60 państw i nurkowała na 5 konty-

per macro. Niedawno, na odległym archipelagu

sków i świateł. Koncentruje się na fotografii dzikiej

nentach. Na wspólną podróż zaprasza z biurem

Chincorro na granicy Meksyku i Belize, zrobił to

przyrody, a nie na aranżacji. Fotografuje zarówno

podróży www.dive-away.pl, którego jest współ-

ponownie, podejmując udaną próbę sfotografo-

w słodkich wodach „domowych“, jak i w morzach

założycielem.

wania oka krokodyla obiektywem makro z dodat-

i oceanach świata.

kową soczewką powiększającą, co jest najwięk-

Zdobywał już liczne nagrody na czeskich i zagra-

szym na świecie zdjęciem oka krokodyla żyjącego

nicznych konkursach fotograficznych. Więcej zdjęć

na wolności (pod względem ilości pixeli, wielkości

można znaleźć na jego stronie internetowej, gdzie

wydruku, jakości).

można je również kupić nie tylko jako fotografie, ale także jako zdjęcia wydrukowane na płótnie czy na innym nośniku. www.mokrefotky.cz www.facebook.com/MichalCernyPhotography www.instagram.com/michalcerny_photography/

stała współpraca

WOJCIECH A. FILIP

stała współpraca

WOJCIECH JAROSZ

AGNIESZKA KALSKA

Absolwent dwóch poznańskich uczelni – Akademii

„Nie wyobrażam sobie życia bez wody, gdzie w wol-

Tak się nazywam i pochodzę z Poznania. Z wodą

Wychowania Fizycznego (specjalność trenerska –

nym ciele doświadczam wolności ducha”.

związany jestem praktycznie od urodzenia a z nur-

piłka ręczna) oraz Uniwersytetu im. A. Mickiewicza,

● założycielka pierwszej w Polsce szkoły freedi-

Wydziału Biologii (specjalność biologia doświadczalna). Z tą pierwszą uczelnią związał swoje życie

vingu i pływania – FREEBODY, ● instruktorka freedivingu Apnea Academy Inter-

zawodowe próbując wpływać na kierunek rozwoju przyszłych fachowców od ruchu z jednej strony,

national i PADI Master Freediver, ● rekordzistka świata we freedivingu (DYN

a z drugiej planując i realizując badania, popychając mozolnie w słusznym (oby) kierunku wózek

253 m), ● rekordzistka i mistrzyni Polski, członkini kadry

zwany nauką. W chwilach wolnych czas spędza aktywnie – jego główne pasje to żeglarstwo (ster-

narodowej we freedivingu 2013–2019, ● finalistka Mistrzostw Świata we freedivingu

nik morski), narciarstwo (instruktor narciarstwa

2013, 2015, 2016 oraz 2018,

BARTOSZ PSZCZÓŁKOWSKI

kowaniem, odkąd nauczyłem się chodzić. Pasję do podwodnego świata zaszczepił mi dziadek, ***instruktor CMAS zabierając mnie w każdej wolnej chwili nad jeziora. Pierwsze uprawnienia zdobyłem w 1996 roku. Rok później pojechałem do Chorwacji i dosłownie zwariowałem na widok błękitnej wody, ośmiornic i kolorowych rybek;) Kupiłem swój pierwszy aparat pod wodę – Olympus 5060 i zacząłem przygodę z podwodną fotografią. Swoje doświadczenie nurkowe nabywałem na

zjazdowego), jazda motocyklem, nurkowanie re-

● multimedalistka Mistrzostw Polski oraz człon-

Wyspach Kanaryjskich, Sardynii, Norwegii, Male-

kreacyjne i wiele innych form aktywności, a także

kini kadry narodowej w pływaniu w latach

diwach i w polskich jeziorach. Obecnie jestem in-

fotografia, głównie przyrodnicza.

1998–2003,

struktorem Padi oraz ESA, szkolę w Europie zapa-

● pasjonatka freedivingu i pływania.

leńców nurkowych i przekazuję swoją pasję innym. Wszystkich miłośników podwodnego świata i fotografii zapraszam na Beediver (FB) – do zobaczenia.

AGATA TUROWICZ-CYBULA

IRENA KOSOWSKA

Od dziecka marzyłam, żeby zostać biologiem

Regionalny Manager Divers Alert Network Polska,

morskim i udało mi się spełnić te marzenia. Skoń-

Instruktor nurkowania i pierwszej pomocy, nurek

czyłam studia na kierunku oceanografia, gdzie od

techniczny i jaskiniowy. Zakochana we wszystkich

niedawna rozpoczęłam studia doktoranckie. Moja

zalanych, ciemnych, zimnych, ciasnych miejscach

przygoda z nurkowaniem zaczęła się, kiedy mia-

oraz niezmiennie od początku drogi nurko-

łam 12 lat. Kocham obserwować podwodne życie

wej – w Bałtyku. Realizując misje DAN, prowadzi

z bliska i staram się pokazać innym nurkom jak

cykl prelekcji „Nurkuj bezpiecznie” oraz Diving

fascynujące są podwodne, bałtyckie stworzenia.

Safety Laboratory, czyli terenowe badania nurków

piszą dla nas

do celów naukowych.

KRZYSZTOF BRUDKOWSKI

ANTHONY LEYDET

MAGDALENA SOKOŁOWSKA

Z zawodu radca prawny starający się pomagać,

Mieszkający w Marsylii, nad Morzem Śródziem-

Skromna kobieta o wielu pasjach z czego najwięk-

a nie wygrywać za wszelką cenę. Wielbiciel ciepłych

nym, Anthony Leydet jest francuskim fotografem

szą są rekiny.

klimatów i błękitnej wody. Nurkowaniem zajął się

podwodnym, blogerem i pisarzem, publikującym

w 2018 r. jako rozwinięcie ulubionego snorkeling‘u.

na całym świecie w czasopismach nurkowych.

Teraz prawie każdy wyjazd planuje tak, aby gdzieś

Strona internetowa: www.zesea.com

płetwy zamoczyć. W nurkowaniu partneruje mu na-

Insta: @anthonyleydet_uw_photography

stoletni syn Damian. Od niedawna ogląda podwody świat przez wizjer aparatu, chcąc zachować ulotne wspomnienia. W nurkowaniu dotarł do poziomu Deep Diver i chyba na tym się nie skończy.

KLAUDYNA BRZOSTOWSKA

ALEKSANDRA ŁYSEK

Zawodowy żołnierz, odkrywca podwodnych jaskiń i ak-

Instruktorka nurkowania PADI oraz wideografka.

Zaczęłam nurkować kiedy skończyłam 11 lat

tywny instruktor nurkowania technicznego/jaskiniowe-

Większość czasu spędza w wodzie dokumentując

i od razu wiedziałam, że to jest to, co chcę robić

go/rebreatherowego dla IANTD.

fascynujący podwodny świat. Absolwentka ASP

w swoim życiu. Udało się połączyć przyjemne

Karierę nurkową rozpoczął w Egipcie na wakacjach,

na kierunku Projektowania Mody w Łodzi oraz Fil-

z pożytecznym i od pięciu lat pracuję w Centrum

a pasja trwa nadal.

moznawstwa na UAM w Poznaniu, z wykształcenia

Nurkowym Nurkersi i sklepie szpejownia.com,

Kurt jest też założycielem i dyrektorem generalnym

krawcowa, a z zamiłowania miłośniczka natury oraz

a od niedawna jestem divemasterem. W weeken-

Descent Technical Diving. Nurkuje na kilku CCR, takich

sporej dawki adrenaliny. Kocha wszystko co z woda

dy zamieniam pracę biurową na pracę podwod-

jak AP, SF2, Divesoft Liberty SM. Kurt bierze udział

związane. Jej przygoda z nurkowaniem zaczęła się

ną – pływanie z nowymi nurkami, pokazuje im jak

w tworzeniu dokumentu o nowej kopalni soli w Belgii

od podroży z plecakiem w 2016 roku. Podczas po-

wygląda podwodny świat poza kursem. Z ogromną

(Laplet). Projekt ten gościł w wiadomościach w Natio-

bytu w Tajlandii zanurkowała po raz pierwszy i od

przyjemnością dzielę się z nimi swoim doświad-

nale TV.

tamtego momentu straciła głowę i serce dla tego

czeniem, spostrzeżeniami i uwagami. Na swoim

Prywatnie prawdziwą pasją Kurta są głębokie nurkowa-

sportu. Spędzając ostatnie lata i większość swoich

koncie mam jeszcze uprawnienia serwisanta au-

nia jaskiniowe. Jego żona (Caroline) dzieli pasje męża

dni pod woda, ucząc i pokazując piękno podwod-

tomatów firmy TECLNE i jestem autoryzowanym

i również nurkuje w jaskiniach. W wolnym czasie zwie-

nego świata wierzy, że nurkowanie jest jednością

doradcą sprzętowym. Na codzień studiuję na dru-

dza belgijskie kopalnie łupków, a kiedy nie eksploruje,

– z samym sobą, naturą i niezwykłymi stworzeniami.

gim roku zarządzanie

zabiera kamerę by dokumentować nurkowania.

@waterographyk

HANNA MAMZER

GRZEGORZ MIKOSZA

WOJCIECH KARKUSIEWICZ

Profesor Wydziale Socjologii Uniwersytetu im. A.Mic-

W Fundacji pełni funkcję głównodowodzącego Ak-

Wznowiłem nurkowanie po bardzo długiej prze-

kiewicza. Psycholożka, socjolożka i biegła sądowa

cją Sprzątanie świata – Polska oraz kieruje pracami

rwie (ok. 25 lat) od 2009 r. Fotografia podwodna

z zakresu dobrostanu zwierząt, etologii psa oraz re-

projektów strategicznych. Realizuje się kreatywnie

jest moją pasją i większość wyjazdów jest temu

lacji ludzi i psów. Inicjatorka utworzenia Sekcji Relacji

w pomysłach na nowe kampanie i sposoby promo-

podporządkowana. Zaczynałem od małej kamer-

Międzygatunkowych w Polskim Towarzystwie Socjolo-

cji w ramach fundacyjnych programów Sprzątanie

ki w stylu Go-pro. Obecnie posiadam już w miarę

gicznym. Członkini Lokalnej Komisji Etycznej ds. Ekspe-

świata – Polska i Ekoedukacja. Układa strategie

dobry sprzęt z kilkoma obiektywami. Zarówno

rymentów na Zwierzętach. Dwukrotna stypendystka

i koordynuje pracami, by wszystko przebiegało

zdjęcia dużych, jak i małych wraków oraz zdjęcia

Fundacji Fulbrighta, British Council, Leibniz Institute for

zgodnie z planem. W czasie działań terenowych,

makro z ich nieoczywistymi szczegółami i detalami,

Regional Development and Structural Planning w Erkner

zakłada żółte rękawice i wynosi z natury kilogramy

a w czasie obróbki zdjęć znalezienie aktorów dru-

(Niemcy), Central European University w Budapeszcie,

odpadów. Często staje za sterami fundacyjnego

giego planu, dają ogromną frajdę. W 2021 r. posta-

European University Institute we Florencji, Fundacji im.

profilu na Facebooku i Instagramie, by porozma-

nowiłem spełnić swoje marzenia i założyć centrum

Stefana Batorego, laureatka akcji stypendialnej Polity-

wiać o tym, co możemy wspólnie zrobić dla na-

nurkowe Diveworld na wyspie Gozo koło Malty.

ki, licznych nagród i wyróżnień. Wielokrotna uczestnicz-

szego najbliższego otoczenia. W czasie wolnym

ka programów Socrates Erasmus oraz Socrates Erasmus

żegluje, biega i przemierza górskie szlaki.

Mundus. Wykłada w Polsce i za granicą, prowadzi szero-

Absolwent Wydziału Zarządzania Informatyki

ko zakrojoną współpracę międzynarodową ze Stanami

i Finansów Uniwersytetu Ekonomicznego we

Zjednoczonymi Ameryki. Działa na rzecz zrozumienia

Wrocławiu oraz Wydziału Dziennikarstwa i Komu-

zwierzęcych potrzeb i promowania dobrostanu zwie-

nikacji Społecznej Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we

rząt w ludzkiej praktyce społecznej. W pracy naukowej

Wrocławiu. Certyfikowany specjalista w zakresie

przykłada znaczną wagę do tworzenia interdyscyplinar-

pozyskiwania funduszy UE oraz komunikowania

nych połączeń między różnymi dziedzinami nauki tak

w Internecie.

by integrować działania i informacje promujące takie podejście do relacji ludzi i nie-ludzi, które są oparte na zrozumieniu potrzeb. Współpracuje z organami ścigania w ramach dochodzeń z Ustawy o ochronie zwierząt. Współpracuje też z organizacjami pozarządowymi, samorządami i schroniskami dla bezdomnych zwierząt. Prowadzi dom tymczasowy dla psów lękowych, wycofanych i nieufnych.

piszą dla nas

KURT STORMS

planeta ziemia

Zatoka Hanifaru POTRZEBA WIELU MANT, ABY URUCHOMIĆ CYKLON

Tekst i zdjęcia Klaudyna Brzostowska

planeta ziemia

ływanie z mantami to dla nas, pasjonatów nurkowania, jeden z najbardziej pamiętnych momentów naszych podwodnych przygód. Wiele pisano o tym, jakże wyjątkowym doświadczeniem jest spędzić czas z tańczącymi mantami. Prawda jest taka, że żeby dokładnie zrozumieć o czym mowa, należy spotkanie podwodne z mantą przeżyć. Dzięki staraniom kilku organizacji, jest jedno miejsce na Ziemi, gdzie w zrównoważony dla środowiska sposób można doświadczyć spotkania z ławicą mant. Ba! – szanse w odpowiednim sezonie są wysokie. Mowa o Zatoce Hanifaru należącej do Atolu Baa na Malediwach. Potrzeba wielu mant, aby uruchomić cyklon. Manty są filtratorami, co oznacza, że pływają wkoło próbując pobrać jak najwięcej planktonu. Łapią maleńki plankton w swoje pyski filtrujące, jednocześnie wyrzucając wodę morską przez skrzela. Manty stosują różne techniki pożywiania się w zależności od rodzaju, miejsca żerowania i tego, czy karmią się indywidualnie, czy w grupie. Kiedy pojedyncze manty żywią się planktonem, angażują się w żywienie na wprost, żywienie powierzchniowe, żywienie saltem (lub nazywane też toczeniem beczki), żywienie z boku

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

planeta ziemia

i żywienie od dołu. Natomiast kiedy zbierają się grupy, techniki których używają nazywamy karmieniem łańcuchowym oraz karmieniem cyklonowym. I to właśnie ta ostatnia technika skutkuje cyklonem mant – imponującym zjawiskiem, które zdarza się sezonowo w Zatoce Hanifaru. Karmienie cyklonem zaczyna się od małych – często z pojedynczymi mantami, które tworzą linię podczas karmienia łańcuchowego. Cyklon zaczyna się, gdy więcej mant dołącza się i zatacza pętlę. Aż do 150 żerujących mant może połączyć się w duży, ciasny krąg wokół gęstej grupy planktonu. Wygląda to jak podwodny cyklon, w którym manty kręcą się razem w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara przez około 60 minut. Karmienie cyklonem powoduje, że manty pobierają dużo jedzenia przy niewielkim wysiłku i niewielkim zużyciu energii. Poprzez użycie siły ciała, manty rafowe żerują wspólnie, wciągając plankton. Zatoka Hanifaru mieści się na południowo-wschodniej krawędzi Atolu Baa, w północnych Malediwach. Obszar ten zajmuje 1,200 km2, czyli przestrzeń pola do piłki nożnej. Nigdzie indziej na świecie nie znajdziemy tak pokaźnych zgromadzeń mant w jednym miejscu gotowych na żer. Niezwykle częstymi bywalcami

zatoki są także rekiny wielorybie, które dołączają się do bufetu. Od 2012 roku Atol Baa został wpisany na listę UNESCO i rozpoznany jako miejsce niezwykłej bioróżnorodności i dużej koncentracji wielu gatunków koralowców. Najlepszym okresem na odwiedziny zatoki jest okres od maja do listopada. Nurkowanie jest zabronione, dozwolone jest tylko pływanie i snorkelling oraz użycie kamer bez świateł czy lamp błyskowych. Wycieczki do Zatoki są organizowane i konieczne jest dołączenie do grupy prowadzonej przez certyfikowanych przewodników. Bez dwóch zdań – jest to doświadczenie, które zapadnie na długo w pamięci. Dla miłośników mant – polecam odwiedzenie Manta Trust. Na ich stronie można znaleźć wiele ciekawych treści o mantach właśnie, materiały edukacyjne i ciekawostki. Ponadto, można przesłać do ich bazy zdjęcie spotkanych mant – identyfikacja ID pozwala na monitorowanie tych zwierząt i tym samym ich ochronę. Dodatkowo, możecie zaadoptować mantę – co może się okazać niezłym prezent dla ukochanego buddiego.

Rehasport - medycyna ruchu

UMÓW WIZYTĘ ONLINE Specjalizacja lub nazwisko Miasto

Szukaj

Znajdź uraz Wybierz część ciała, w której odczuwasz dolegliwości bólowe.

www.rehasport.pl PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

podróże

WYBRALIŚMY

GOZO Tekst i zdjęcia Wojciech Karkusiewicz

MALTA, GOZO I COMINO TO NIEWĄTPLIWIE JEDNE Z NAJPIĘKNIEJSZYCH WYSP NA MORZU ŚRÓDZIEMNYM, Z BOGATĄ HISTORIĄ, KTÓRA JEST OBECNA NA KAŻDYM NIEMAL KROKU, OD CZASÓW NEOLITYCZNYCH PO WSPÓŁCZESNOŚĆ.

istoria archipelagu widoczna po pierwsze w budowlach neolitycznych datowana jest na ok 3500 lat przed Chrystusem i po drugie, w solankach używanych

po dziś dzień powoduje, że zwiedzanie wysp nie jest nudne.

Skupmy się jednak na Gozo i nurkowaniu. Ta mała wyspa

Można to robić na kilka sposobów, od zwykłego autobusu

licząca ok. 15 km długości i 7 szerokości ma nadzwyczaj cieka-

do indywidualnych, zorganizowanych wycieczek małymi sa-

we miejsca nurkowe.

mochodami i tzw. tuk-tukami lub rowerem. Jazda po wyspie

Od niedawna mieszkam, wraz z rodziną, na Gozo. Otwiera-

to frajda i przygoda, a za niemal każdym zakrętem drogi, przez

my w Marsalforn – miejscowości turystycznej i największej ba-

górzyste ukształtowanie wysp, gwarantowane są spektakular-

zie noclegowej – bazę nurkową Diveworld. Gozo jest mniejszą

ne widoki.

siostrą Malty, ale ma wiele do zaoferowania. Czasem mówi się

podróże

o Gozo, że jest to taka spokojna wioska. Mamy tutaj wspaniałe

na się wybrać na krótki rejs na otwarte morze i podziwiać klify

widoki i ruiny megalityczne Ggantija w miejscowości Xaghra.

z pozycji wody.

Nad Victorią, stolicą Gozo (zwaną też Rabat), góruje Cytadela,

Dodam jeszcze, że fantastycznym pomysłem jest wycieczka

która zachwyca masywnymi umocnieniami. Roztacza się z niej

na wyspę Comino – rajska wyspa (niestety zatłoczona latem)

przepiękny widok na całe Gozo. Największa plaża na Gozo,

ale jeżeli wam to nie przeszkadza, to możecie tam spędzić miło

z czerwonym piaskiem, Ramla Bay, na której można wypocząć

dzień, bądź tylko kilka godzin. Jest tu cudowna blue lagoon,

i popływać w morzu, a zachód słońca obejrzeć z jaskini Tal-

można się tu cieszyć piaszczystą plażą i krystaliczną wodą.

-Mixta, daje niezapomniane wrażenia. Warto tu wspomnieć, że w każdej wiosce na Gozo jest kościół (polecam zwiedzić, ponieważ są przepiękne w środku),

O Gozo można by pisać bez końca, wolę jednak, żebyście przyjechali i sami zobaczyli dlaczego postanowiliśmy tu zamieszkać i pracować.

a wokół nich są rozsiane knajpki z doskonałym jedzeniem –

Mamy tutaj bardzo ciekawe miejsca nurkowe. Kiedy Azur

również polecam. W miejscowości Xewkija jest Basilika St. Jo-

Window runęło stworzyło pod wodą szereg formacji skalnych,

hannes der Taufer z podobno trzecią, co do wielkości, kopułą

przez które można przepływać. Jest to atrakcja zarówno dla

na świecie. Wspomnieć należy oczywiście o bazylice Ta Pinu, jako miejscu kultu Maryjnego. Solanki, czyli panwie wodne, są zlokalizowane w różnych miejscach, ale najwięcej na północy wyspy. Używa się ich do pozyskiwania soli z wody morskiej – można też kupić sobie woreczek takiej soli. Wied il-Gharsi to raj dla osób szukających spokoju. Ten odosobniony, w zasadzie można powiedzieć fiord, przyciąga możliwością popływania i nieziemskimi widokami, które z powodzeniem rekompensują brak infrastruktury. Natomiast na klifach Ta Cenc można podziwiać zachody słońca, a wierzcie mi warto! Dwejra – pozostałość po Azur Window, Inland Sea i Blue Hole. W Inland Sea pływają łódki, gdzie za drobną opłatą moż-

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

nurków początkujących, jak i tych,

i tu też mamy się czym pochwalić,

którzy chcą i mogą zanurkować głę-

ponieważ w rejonie Malty i Gozo

biej. Rejon Dwejry inaczej zwany

mamy kilka wraków zatopionych

też Blue Hole oferuje również kilka

specjalnie dla nurków oraz kilka wra-

Cavern do pływania w zakresach

ków historycznych np. ORP Kujawiak

od 12 do 30 m głębokości. Praktycz-

na ok. 100 m głębokości lub HMS

nie można spędzić tu 3–4 dni nur-

MAORI na 14 m głębokości. Na Gozo

kowe i każde nurkowanie odbędzie

mamy 3 wraki, wszystkie dostępne

gdzie indziej. Oczywiście dużo zależy

z jednego miejsca nurkowego – Wreck

od umiejętności nurka i posiadanych

Dive Site – wyposażonego w wygod-

uprawnień, a nurkowie rekreacyjni,

ny parking dla samochodów i dojście

na ogół, robią tu 4 nurkowania w cią-

do wody. Na Malcie tuż przy prze-

gu tygodnia.

prawie promowej w miejscowości

Mamy też jaskinie, w które moż-

Cirkiewwa mamy 2 wraki patrolowca

na bezpiecznie wpływać, największą

P29 i holownika Rozi, a na południu

jest Billinghurst Cave, która ma ok

Malty jest potężny tankowiec Um El

130 m długości, ze spektakularną

Faroud. Wszystkie te wraki osadzone

komnatą powietrzną na jej końcu,

są na głębokości ok 40 m.

o szerokości ok 50 m i kilku metrów

Można powiedzieć, że osobnym

wysokości. Jest to fenomenalny wi-

rozdziałem jest nurkowanie wokół

dok, zwłaszcza jeśli już ktoś wcześniej

trzeciej wyspy archipelagu zwanej

jest w kopule i ją rozświetla. Powrót

Comino. Mamy tu patrolowiec P31

odbywa się przez ciemną część jaski-

osadzony pięknie na piasku, na głę-

ni, a zobaczenie ogromnego wejścia

bokości ok 18 m oraz kilka mniejszych

oświetlonego przez tutejsze słoń-

przepięknie usytuowanych jaskiń

ce niech was nie zwiedzie. Należy

i formacji skalnych.

uważnie kontrolować głębokość, by

Wokół Malty i Gozo rozmieszczo-

niejako prześliznąć się górą wejścia

ne są fermy tuńczyków z ogromnymi

i bezpiecznie się wynurzyć.

siatkami sięgającymi nawet do 40 m Cave

głębokości i za tzw. niewielką opłatą

mamy drugą ogromną jaskinię z ko-

można nurkować z wielkimi tuńczy-

morą powietrzną, z dodatkowym

kami. Osobiście nie polecam, ale jak

niewielkim otworem w ścianie, przez

ktoś lubi spotkanie oko w oko z 2 me-

który wpada niewielka ilość światła

trowym tuńczykiem w niewoli to cze-

ale głównym oświetleniem tego

mu nie…

Niedaleko

Billinghurst

miejsca jest światło, które wpada

Malta i Gozo to według mnie

do jaskini przez ogromne wejście po-

najpiękniejsze

wodując niebieską poświatę w całej

w Europie ze względu na ogromną

komorze i otaczającej nas wodzie. To

różnorodność. Odległość od kraju

spektakularny widok!

miejsca

nurkowe

– max 3 godz. lotu, kilka połączeń

W północnym rejonie wyspy

z prawie wszystkich lotnisk w Polsce

mamy jeszcze kilka jaskiń i forma-

(i Europie) nawet 3 razy w tygodniu,

cji skalnych takich jak Double Arch

gwarantowana pogoda i ciepła woda

czy Triple Arch, Bottel Neck Cawe,

w morzu. Kuchnia maltańska i śród-

Shrims Cave i wiele innych. Więk-

ziemnomorska, z owocami morza,

szość jest dostępna dla nurków

lokalnym winem w bardzo przystęp-

OWD, a do niektórych wymaga za-

nej cenie…

stosowania odpowiedniego sprzętu i gazów dekompresyjnych. Następnym

rozdziałem

REKLAMA

podróże

No cóż chyba tyle wystarczy, by komfortowo spędzić wakacje lub po-

nur-

kowym jest nurkowanie wrakowe

święcić czas na szkolenia w ciepłych wodach i widoczności po horyzont.

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

podróże

Zdjęcie Aleksandra Łysek

MALTA

W TYDZIEŃ Tekst Aleksandra Łysek

Fontanna Trytona, Valletta

OSTATNIO, RAZEM Z ZAPRZYJAŹNIONYMI NURKAMI I NURKINIAMI :), MIAŁAM PRZYJEMNOŚĆ, KOLEJNY RAZ, ODWIEDZIĆ JEDNO Z BARDZIEJ ATRAKCYJNYCH MIEJSC NURKOWYCH W EUROPIE – MALTĘ.

yspa ta, położona na Morzu

niego i spragnieni kolejnych doznań,

Śródziemnym, to świetne

przysłowiowym „bladym świtem” mel-

miejsce, zarówno dla osób

dowali się w pełnej gotowości.

szukających wrażeń pod wodą jak i dla

Najpopularniejszą formą nurkowa-

tych, którym lądowe wrażenia są bliższe

nia na Malcie jest nurkowanie z brzegu,

sercu.

w związku z czym każdego dnia bazowe

Przez tydzień mieszkaliśmy w zatocz-

samochody zabierały nas w inne miej-

ce St. Paul’s Bay, w której od strony nur-

sce, gdzie dzięki przychylności pogody

kowej opiekowała się nami polska baza

udało nam się zrealizować cały plan

Dive On Malta. Cudowni ludzie w zesta-

nurkowy.

wieniu z pięknymi widokami, bajeczną

Nie sposób nie wspomnieć w tym

pogodą i niesamowitymi podwodnymi

miejscu o bogactwie maltańskich wód,

doznaniami sprawili, że codzienne, na-

dzięki któremu absolutnie każdy jest

prawdę (wczesno) poranne pobudki nie

usatysfakcjonowany – od osób z pod-

były problemem dla nikogo. Wszyscy,

stawowymi uprawnieniami, po wyrafi-

uczeni doświadczeniem dnia poprzed-

nowanych wilków morskich :)

podróże

CO WARTO ZOBACZYĆ POD WODĄ WG MNIE? WRAK TUG BOAT 2 Wrak znajduje się na głębokości 20 m. Podczas sztormu został przesunięty po dnie o ok. 50 m i wbiło go w skalną rafę. Co roku można na nim obserwować bogatsze w życie morskie. Zdjęcie Zbigniew Aftański

WRAK MAORI Wrak z II Wojny Światowej, został zatopiony podczas niemieckiego nalotu w 1942 roku u stóp Valetty. Wrak znajduje się na głębokości ok. 20 m i leży na piaszczystym dnie. Duża ilość dziur i prześwitów nadaje mu niesamowity klimat. Nurkowanie na nim jest możliwe prawie przez cały rok, ponieważ znajduje się w zatoczce i jest chroniony od wiatrów. Niestety liczne sztormy powodują, że jego konstrukcja nie jest już tak bardzo stabilna i nie zaleca się wpływania

Zdjęcie Sebastian Głowacki

do wnętrza wraku. WRAK P29 Jeden z wraków w Cirkewwa, został zatopiony specjalnie dla celów turystycznych. Maksymalna głębokość na wraku to 32 m, oddalony o ok. 5 minut płynięcia od brzegu. Wspaniały maszt rzuca się nam od razu w oczy. Usunięte z niego zostały wszystkie niebezpieczne elementy, więc jest łatwy i bezpieczny do penetracji. Trzeba dobrze wstrzelić się z pogodą aby go zobaczyć. Podczas wietrznych dni wejście do wody może być bardzo utrudnione. Zdjęcie Zbigniew Aftański

Zdjęcie Zbigniew Aftański

WRAK ROZI To drugi wrak przy wybrzeżu Cirkewwa. Maksymalna głębokość wraku to 32 m. Rozi leży bliżej końca cypla, zatem dużo częściej można na nim spotkać się z prądami płynącymi między Maltą a Comino. Mają one wpływ na życie na wraku, mimo tego, że Rozi zatonął wcześniej niż wspomniany już P29 to jest mniej porośnięty, a fauna jest dużo bardziej bogata. Zdjęcie Anna Brojewska

Wejście na Rozi i P29 Zdjęcie Aleksandra Łysek PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

podróże

GWAR LAPSI To malownicza mała wioska na południowym wybrzeżu Malty. Nurkowania w tym miejscu nie przekraczają 22 m głębokości. Miejsce słynie z ładnych raf i przepięknych jaskiń, które są dostępne dla nurków o różnych stopniach wyszkolenia. Pod wodą możemy spotkać dużą ilość ryb, meduzy, ośmiornice, a nawet lobstery. Ale zanim to wszystko zobaczymy to… musimy pokonać magiczne schody. Zejście na Lapsi Zdjęcie Aleksandra Łysek

Zdjęcie Sebastian Głowacki

UM EL FAROUD Czyli totalny „must see“ na Malcie! Miejscówka jest bardzo popularna wśród turystów również ze względu na Blue Grotto. O godz. 10-tej są już tłumy i ciężko autko zaparkować – zatem wyprawę na Faroud’a polecam „skoro świt”. Wrak podczas prac remontowych w stoczni został uszkodzony przez wybuch gazu.

Zdjęcie Sebastian Głowacki

Został zatopiony u wybrzeżu Malty jako sztuczna rafa. Nurkowania wspaniałe, ale nie zawsze proste… występują tutaj często silne prądy, które nie ułatwiają dopłynięcia do celu. Wrak jest przełamany w poprzek na pół i leży na głębokości 30–35 m. Nurkowo jestem zakochana w Malcie. Każdemu gorąco polecam maltańskie wody i oczywiście bazę Dive On Malta – dzięki której o nic nie musicie się martwić, oni o wszystko zadbają :) A na lądzie… no cóż? W każdym przewodniku znajdziecie informacje na temat wielu miejsc, które warto odwiedzić na Malcie. Ja, więcej czasu spędziłam w okolicznościach nurkowych i nawet jeśli nie byłam pod wodą, to w stroju nurkowym trudno było zwiedzać  Na pewno mogę powiedzieć, że każdy Zdjęcie Zbigniew Aftański

REKLAMA

Nurkowania rekreacyjne i techniczne z brzegu i z łodzi , wokół 3 wysp maltańskich

Kursy nurkowe PADI, SSI, TDI

+356 7706 2838, +356 2750 9592, +48 604 585 389 diveonmalta

20POLSKIE CENTRUM NURKOWE NA MALCIE

office@diveonmalta.com

www.diveonmalta.com

REKLAMA

kto jest na Malcie powinien udać się do stolicy – Valetty. Komunikacją miejską można przemieszczać się po całej wyspie i co ważne – mają wygodne i klimatyzowane autobusy :) Fontanna Trytona to jeden z charakterystycznych punktów stolicy Malty, który znajduje się przed murami miasta, niedaleko przystanków autobusowych. W upalne dni, jej sąsiedztwo daje przemiłe orzeźwienie.

POTRZEBUJESZ KUPUJESZ NURKUJESZ

Upper Barrakka Gardens, to miejsce, które warto odwiedzić bez względu na porę roku. Mnogość zieleni i kolorowych kwiatów, w połączeniu z przecudownym widokiem, stanowi świetne tło do wystrzałów z armat i całej towarzyszącej temu ceremonii. To miejsce warto również odwiedzić z uwagi na polski akcent. To tu znajduje się tablica upamiętniającą polski niszczyciel ORP Kujawiak. Wszystkim tym, którzy znajdą jeszcze czas i chęci na lądowe atrakcje, polecam do zobaczenia starą stolicę Malty – Mdinę, położoną w centralnej części wyspy. To średniowieczne miasto z wąskimi uliczkami, położone na szczycie góry z

przepięknym

widokiem

na wyspę. Malta jest cudna i nieprzewidywalna… Raz to samo miejsce wygląda tak... A raz tak... Ale zawsze po prostu warto! Źródło: https://diveonmalta.com/home-page/ Tablica pamiątkowa ORP Kujawiak Zdjęcie Aleksandra Łysek

Upper Barrakka Gardens, Valletta Zdjęcie Aleksandra Łysek

ładnie i funkcjonalnie dla nurków PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

wydarzenia

DIVING TALKS 2022 Moglibyśmy wspomnieć, że w zeszłym roku w barze hotelowym zabrakło zapasów, a także o kilku innych incydentach, ale wolimy tego nie robić. Zamiast tego zapraszamy czytelników, aby w tym roku dołączyli do nas i przekonali się sami. Zdjęcia www.divingtalks.com/2021-photos/

iving Talks to międzynarodowe wydarzenie promujące podwodne środowisko oraz dzielenie się wiedzą na jego temat. Będzie miało swoją drugą edycję w Por-

tugalii, od 7 do 9 października, i po raz kolejny zgroma-

dzi wiodących światowych odkrywców, naukowców, badaczy i nurków, którzy będą dzielić się swoimi najlepszymi ostatnimi osiągnięciami. Zeszłoroczna edycja tego wydarzenia została jednogłośnie uznana za „najlepszą imprezę nurkową 2021 roku”, wynika to z trzech czynników: 1. Portugalskie wydarzenie przyciąga niesamowite osoby, które opowiedzą o swoich podwodnych doświadczeniach, a także rzuca wyzwanie tradycyjnej formie takich wydarzeń, promując nowe formaty – jak debaty – o tematach krytycznych dla społeczności nurkowej. W tym roku odbędzie się między innymi debata na temat badań w dziedzinie fizjologii nurkowania, w której wezmą udział dr Alessandro Marroni, dr Oscar Camacho i dr Simon Mitchell, trzej najbardziej znani lekarze medycyny hiperbarycznej i badacze fizjologii. Odbędzie się również dyskusja PADI, SDI i SSI na temat przyszłości nauczania w nurkowaniu, w której te trzy organizacje wyślą do Portugalii swoich najbardziej szanowanych przedstawicieli. 2. Wystawa oraz pokazy: Wystawa jest dedykowana markom wspierającym. Koncepcja promuje interakcję marek z klientami i publicznością Diving Talks. Istnieje możliwość zaangażowania się w rozmowy z zainteresowanymi nurkami, a nawet wypróbowania sprzętu pod wodą. W tej edycji uczestnicy mogą testować nurkowanie ze skuterami, rebreatherami itp.

wydarzenia

3. Miejsce wydarzenia: konfiguracja obiektów sprzyja nawiązywaniu kontaktów, wymianie doświadczeń, omawianiu tematów i dobrej zabawie podczas weekendu. Moglibyśmy wspomnieć, że w zeszłym roku w barze hotelowym zabrakło zapasów, a także o kilku innych incydentach, ale wolimy tego nie robić. Zamiast tego zapraszamy czytelników, aby w tym roku dołączyli do nas i przekonali się sami. Ktoś niedawno podsumował to wydarzenie słowami zdecydowanie zachęcającymi do wzięcia udziału w tegorocznej edy-

PORTUGAL 2022 INTERNATIONAL DIVING SHOW 7-9 OCTOBER

cji: „Wziąłem udział w inauguracyjnym wydarzeniu w 2021 roku i naprawdę mi sie podobało. Ale jeśli miałbym je podsumować, to była to mieszanka ciekawych prezentacji, przyjemnej i zrelaksowanej atmosfery, a miejsce było ładne i wygodne. To, że uraczono nas naprawdę dobrym jedzeniem, również bardzo zapunktowało.” Bez wątpienia Półwysep Troia także zapunktuje. Jak często masz okazję robić to, co lubisz najbardziej – nurkować – bez długich negocjacji z najbliższymi? Diving Talks nazywane jest również wydarzeniem nurkowym dla nienurkujących, ze względu na wszystko co się wokół niego dzieje. Dla Ciebie przyjazd do Portugalii może być podróżą związaną z nurkowaniem. Dla tych, którzy przyjadą z Tobą, będzie to po prostu wyjazd rekreacyjny, po którym z pewnością będą chcieli wziąć udział w kolejnej edycji.

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

artykuł sponsorowany

Z OSTATNIEJ CHWILI !!!

ZAREZERWUJ TYDZIEŃ NURKOWANIA NA CYPRZE JUŻ OD

299 EURO ZA OSOBĘ

Zanurkuj na słynnym wraku Zenobia, jednym z 5 najlepszych wraków na świecie, z DIVE STOP CYPRUS i naszymi ekskluzywnymi pakietami „Dive Easy”. DIVE STOP CYPRUS jest jedynym centrum nurkowym na Cyprze, które oferuje pakiety nurkowe dostosowane do potrzeb klienta bez dodatkowych kosztów. Jesteśmy również jedynym centrum nurkowym w naszej okolicy, które posiada własny, specjalnie skonstruowany RIB oferujący nam pełną elastyczność i dostęp do miejsc nurkowych bez limitu.

DANE KONTAKTOWE:

angielski +357 96039632 24

rosyjski +357 96109038

dive@divestopcyprus.com

artykuł sponsorowany

Jeśli nigdy nie nurkowałeś na Cyprze, musisz zarezerwować tę niewiarygodną ofertę! Nurkowanie na Cyprze to jedno z najlepszych doświadczeń na świecie. Oprócz epickiego wraku Zenobia mamy wiele innych miejsc nurkowych, oferujących unikalne nurkowania w jaskiniach, wspaniałe nurkowania przy ścianach i malownicze safari z żółwiami! Jest to oferta ograniczona czasowo, więc nie zwlekaj, zarezerwuj swoją przygodę z nurkowaniem już dziś – z najlepszym centrum nurkowym na Cyprze!

PONIŻEJ TROCHĘ INFORMACJI O DIVE STOP Założone w 2018 roku DIVE STOP to angielskie centrum nurkowe, które oferuje naszym klientom przyjazną, osobistą obsługę, z poczuciem humoru oraz relaksującą atmosferę. Moje centrum nurkowe jest uznawane jako jedno z najlepszych na Cyprze. Nurkowałem i pracowałem na Cyprze przez ponad 20 lat i mam wyjątkową lokalną wiedzę. Własnoręcznie dobierałem mój zespół, aby mieć pewność, że zapewnimy Wam najlepszą możliwą obsługę i doświadczenia nurkowe. NIE WIERZ NAM NA SŁOWO, SPRAWDŹ SAM.

ZAREZERWUJ SWOJĄ NAJLEPSZĄ PODRÓŻ NURKOWĄ W BASENIE MORZA ŚRÓDZIEMNEGO!

www.divestopcyprus.com PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

podróże

AKABA W JORDANII

KRÓLESTWO WRAKÓW DLA WSZYSTKICH! Tekst i zdjęcia Anthony Leydet Tłumaczenie Karolina Pierścieniak

podróże

Mniej znana niż sąsiedni Egipt, a będąca światową mekką nurkowania Jordania, ma nie więcej niż trzydzieści kilometrów linii brzegowej z widokiem na Morze Czerwone i miastem Akaba, położonym na południowym skraju kraju. Dzięki silnej woli rządu i pod egidą króla Abdullaha II Jordania zdołała zwiększyć swoją atrakcyjność dla nurków z całego świata.

kaba pozwoli Ci na wykonanie kilku niesamowitych

nurkowania. Jednak w obliczu Egiptu, który przyciąga większość

nurkowań, zaczynając od najbardziej znanego miejsca,

nurków, rząd postanowił wzmocnić ten sektor. Król Abdullah II

jedynego na świecie podwodnego muzeum wojsko-

jest zapalonym nurkiem i w znacznym stopniu przyczynił się

wego! Akaba oferuje jednak o wiele więcej i będzie ważnym

do sukcesu tego projektu. Znaczna większość dna morskiego

miejscem na mapie podczas Twojego pobytu w Jordanii.

w Akabie, o długości około siedmiu kilometrów, od kilku lat

Akaba, wciśnięta między Arabię Saudyjską na południu

klasyfikowana jest jako rezerwat morski.

i Izrael na zachodzie, oferuje Jordanii maleńkie okno na Morze Czerwone. Na końcu 160-kilometrowej Zatoki Akaba, która od-

PODWODNA SCENA WOJENNA DLA UNIKATOWEGO MU-

dziela Synaj od Półwyspu Arabskiego, znajduje się jeden z krań-

ZEUM NA ŚWIECIE!

ców Morza Czerwonego. Ten spokojny nadmorski kurort jest

Od kilkudziesięciu lat Akaba jest znana jako miejsce do nur-

nastawiony na uprawianie sportów wodnych, a w szczególności

kowania wrakowego. W 1999 r. Jordańskie Królewskie Towa-

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

podróże

rzystwo Ochrony Środowiska Morskiego (JREDS) postanowiło

wędruje między dwoma zbiornikami. Dwa jeepy usytuowane

stworzyć sztuczną rafę poprzez zatopienie, słynnego M42 Du-

na piaszczystej łasze będą przyjemnym zakończeniem Waszej

ster, który znajduje się na piaszczystej ławicy na głębokości

podwodnej wyprawy. Jordania, która od 1973 roku nie była

5 m w pobliżu brzegu i przyciąga zarówno amatorów snorke-

zaangażowana w żaden konflikt zbrojny, jest krajem stabilnym

lingu, jak i nurków. W 2019 r. powstało najbardziej zaskakujące

i przyjaznym. Nic dziwnego, że pod powierzchnią wody znajdu-

podwodne muzeum, przeznaczone specjalnie dla miłośników

je się więcej czołgów niż na lądzie!

maszyn wojskowych. Wojskowe Muzeum Podwodne, jedyne

tego rodzaju na świecie, składa się z 21 samolotów wojsko-

WRAKI ŚWIATOWEJ KLASY

wych ustawionych na łagodnie opadającym piaszczystym

W wodach Akaby powstały również inne spektakularne wraki.

dnie w taktycznym szyku bojowym, co stanowi ekscytującą

Pozostając przy tematyce wojskowej, zacznijmy od samolotu

podwodną przygodę. Na głębokości od 6 do 28 metrów łatwo

Lockheed C-130 Hercules, należącego do Królewskich Jordań-

dać się wciągnąć w grę i odnieść wrażenie, że jest się w środ-

skich Sił Powietrznych, zatopionego w 2017 r. na głębokości

ku sceny wojennej. Śmigłowce, działa przeciwlotnicze, czołgi,

17 m. Pierwotnie nieuszkodzony, został rozbity przez silny

karetki pogotowia, pojazdy zwiadowcze, transportery, Jeepy

sztorm, który nadał mu bardziej dramatyczny wygląd, odno-

– maszyny różnego pochodzenia i z różnych epok podążają

simy wrażenie, że rozbił się o morze.

jedna za drugą na oczach zdumionych nurków. To niezwykłe

W sierpniu 2019 r. zatopiony został masywny samolot

miejsce. Aby docenić włożoną w stworzenie muzeum pracę

pasażerski, aby stworzyć nowe, niezwykłe miejsce do nurko-

potrzebne są co najmniej dwa nurkowania, ponieważ teren jest

wania. Statek Lockheed TriStar o długości 54 m jest złożony

rozległy. W środku maszyn zabawnie jest natknąć się na liczne

na piaszczystym dnie na głębokości od 15 do 28 metrów i ła-

gatunki morskie, które przybywają tu, aby znaleźć schronienie.

two dostępny dla nurków. Zdemontowano drzwi, podobnie

Diodon chowa się pod metalowymi drzwiami, a ławica sumów

jak środkowy rząd siedzeń. Możliwe jest odwiedzenie każdego

podróże

... wszystkie wraki zostały oczyszczone i odkażone, a miejsca ich złożenia zostały starannie zaprojektowane, tak aby ingerencja w środowisko naturalne była jak najmniejsza.

zakątka samolotu, np. kokpitu, lub wyjście przez wlot powietrza z tyłu samolotu. Nawiązując do wraku bardziej klasycznego, jednym z najsłynniejszych w Akabie jest libański statek towarowy Cedar Pride. Uważany za jeden z najpiękniejszych wraków na Morzu Czerwonym, został celowo zatopiony w 1985 r. na prośbę króla Abdullaha II. Ten 74-metrowy statek towarowy przybył do Akaby w 1982 r., a w sierpniu tego samego roku został częściowo zniszczony przez gwałtowny pożar. Po tym, jak leżał porzucony w porcie, pomysł stworzenia w Jordanii wraku, jakiego jeszcze nie było, był oczywisty. Leżący na lewej burcie na głębokości 27 m w najgłębszym miejscu wrak, podobnie jak większość miejsc w Akabie, jest dostępny dla nurków na wszystkich poziomach zaawansowania. Obecnie jest to bardzo dobrze skolonizowany, kolorowy wrak z miękkimi koralowcami, wieloma twardymi koralowcami i mnóstwem morskich żyjątek. Możliwe jest także całkowicie bezpieczne zwiedzanie wnętrza wraku. Należy zauważyć, że wszystkie te wraki zostały oczyszczone i odkażone, a miejsca ich złożenia zostały starannie zaprojek-

jeśli rafy są mniej rozwinięte niż w Egipcie, a wybrzeże Jordanii,

towane, tak aby ingerencja w środowisko naturalne była jak

ze względu na swoją wielkość, nie oferuje takich samych możli-

najmniejsza.

wości, można wykonać bardzo piękne nurkowania w ogrodach koralowych, gdzie każdy masyw jest obficie zasiedlony przez

WRAKI, ALE TAKŻE PIĘKNE OGRODY KORALOWE

wiele gatunków. Podwodni fotografowie są zachwyceni łatwym

Akaba jest miejscem, gdzie nurkowanie koncentruje się na wra-

dostępem z brzegu i głębokością, która pozwala na bezstreso-

kach, choć jest dostępne dla nurków na wszystkich poziomach

we nurkowanie. Rafa domowa w Deep Blue Dive Centre, po-

zaawansowania. Nie zapominajmy jednak, że znajdujemy się

łożona przy plaży Tala Bay na południe od Akaby, dorównuje

nad Morzem Czerwonym, które charakteryzuje się niezwykłą

niektórym rafom domowym w takich krajach, jak Indonezja

bioróżnorodnością i wspaniałymi rafami koralowymi. Nawet

czy Filipiny, oferując niesamowity wachlarz stworzeń. Żabni-

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

podróże

WARTO WIEDZIEĆ: Jak się dostać: udaj się na lotnisko w Ammanie lub bezpośrednio na lotnisko w Akabie. Bardzo korzystny jest Jordan Pass (zawiera wizę i wstęp do najczęściej odwiedzanych atrakcji turystycznych) https://www.jordanpass.jo/ Kiedy się wybrać: nurkować można przez cały rok, ale najlepszy okres jest od kwietnia do listopada. Należy uważać na upalne lato. Gdzie się zatrzymać: Marina Plaza Hotel, Grand Tala Bay Resort, Lacosta Hotel, Hilton Hotel Z kim nurkować: Deep Blue Dive Center Aqaba Więcej informacji: https://www.deepbluedivecenter.com/ Szczegóły dotyczące nurkowania: prądy w Akabie są bardzo słabe, Deep Blue Dive jest centrum o statusie PADI. Lokalizacja komory hiperbarycznej: znajduje się w szpitalu państwowym w Akabie Temperatura wody / nasłonecznienie: 21°C–28°C, latem słońce jest bardzo mocne Widoczność pod wodą: od dobrej do bardzo dobrej – osiąga 30 m+ Jak sie poruszać: wypożyczenie samochodu, pieszo, rowerem, skuterem, łodzią. W Akabie można korzystać z taksówek, ale także chodzić pieszo – zwłaszcza w centrum. Nie przegap: zwiedzanie zamku w Akabie Zajęcia: kitesurfing, snorkeling, jedzenie owoców morza w Captain’s Restaurant Dobre rady: należy przeznaczyć co najmniej 3 lub 4 dni, aby cieszyć się Akabą i jej pięknymi miejscami nurkowymi. Drony są zabronione. Brytyjskie wtyczki elektryczne

ce, mureny, nagoskrzelne, krewetki, błazenki i boxfish to tylko

CO ROBIĆ W JORDANII POZA AKABĄ?

niewielka próbka tego, co można znaleźć pod powierzchnią.

Aby zwiedzić wszystko, co Jordania ma do zaoferowania tury-

Obecność kilku pontonów pozwala na spędzenie zakończonych

stom, zarówno pod względem kulturowym, przyrodniczym, jak

sukcesem fotograficznych momentów, bawiąc się światłami

i archeologicznym, trzeba by poświęcić kilka tygodni... Amman

i śledząc ukrywające się gatunki!

– stolica, wycieczka nad Morze Martwe, niezliczone stanowi-

Obowiązkowym punktem programu jest elektrownia, jest

ska archeologiczne i muzea. Jeśli mowa o dwóch miejscach,

to jedyny prawdziwy spadek terenu w Jordanii! Ściana zaczyna

których nie można przegapić, to bez wątpienia Petra i pusty-

się na wysokości około 15 m i zagłębia się w przepaść. Nieco

nia Wadi Rum wychodzą na prowadzenie. Te dwa miejsca,

wyżej znajduje się wspaniały ogród koralowy, który prowadzi

wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, są znane

nas prawie do samej krawędzi z dużą ilością koralowców, mo-

na całym świecie.

żemy podziwiać żółć korali sałatkowych!

Zaczynając od Petry, głównej atrakcji turystycznej Jordanii.

Akaba często uważana jest za miejsce, w którym turyści

To niesamowite nabatejskie miasto, założone prawie trzy ty-

mogą spróbować jednego nurkowania, wielu z nich jest później

siąclecia temu, którego najsłynniejszym zabytkiem jest Al Kha-

rozczarowanych, że nie zaplanowali więcej czasu, aby w pełni

zneh (=skarb). Jest przesiąknięte historią, a dotarcie do wylotu

cieszyć się dnem morskim Akaby, która jest prawdziwym miej-

Siq (kanionu prowadzącego do miasta Petra ukrytego w gó-

scem do nurkowania, a nie tylko dodatkiem na mapie podmor-

rach), gdzie pojawia się ta gigantyczna rzeźba w skale, dostar-

skich przygód!

cza niesamowitych emocji, które pozostaną na zawsze w Wa-

REKLAMA

szej pamięci. Miasto nie ogranicza się do tego budynku, jest bardzo rozległe i wymaga, co najmniej, jednego dnia zwiedzania. Dalej na południe leży pustynia Wadi Rum. Jeśli nazwa nie brzmi znajomo, to z pewnością widziałeś jej zdjęcia, ponieważ jest to miejsce, w którym kręcono wiele filmów: Indiana Jones, Lawrence z Arabii, Samotni na Marsie, Gwiezdne Wojny i ostatnio Diuna! Miejsce to jest piękne i rzadko spotykane, jak okiem sięgnąć, są tu kaniony, łuki, klify i rozległe połacie piasku. Zapierające dech w piersiach zachody słońca... Wadi Rum to również wspaniałe miejsce do obserwacji nieba nocą, w całkowitej ciemności. Samotnie, w parze lub z rodziną, Jordania jest miejscem przytulnym i prawdziwie egzotycznym, które pozwala połączyć przyjemność nurkowania z odkrywaniem wielonarodowej kultury... www.zesea.com Instagram: @anthonyleydet_uw_photography

www.deepbluedivecenter.com

artykuł sponsorowany

LANZAROTE

Księżycowa, bo wulkaniczna, wyspa Lanzarote, jest zupełnie inną wyspą wśród Wysp Kanaryjskich. Przejeżdżając wzdłuż i wszerz obszar lądu, jaki stanowi, doświadczymy oglądania krajobrazu nieskażonego ludzką ręką. Brak linii wysokiego napięcia, brak różnokolorowych reklam, brak wysokich budynków podświadomie uspokajają nasz przebodźcowany mózg.

artykuł sponsorowany

A jak tu jest pod wodą? Jak wyglądają nurkowania w tej części Oceanu Atlantyckiego? Gorąca lawa w zetknięciu z oceanem stworzyła wyjątkową szatę dna. W niektórych miejscach widać jak lawa się posuwała. Wypiętrzenia, groty i ścianki, a dalej piasek, w którym chyba zawsze szuka się wzrokiem angel sharka lub płaszczki. W mniejszych dziurach chowają się spore mureny, kraby i inne zwierzęta prowadzące nocny tryb życia. Wprawne oczy, wypatrzą koniki morskie, ślimaki, krabopająki i krewetki. Piasek bywa czarny, szary i biały. Dużo w nim jaszczurników, flądr i innych ryb strefy dennej. Co jakiś czas spotykamy też niewielkie mątwy, które kamuflują się w otaczającym je środowisku.

Co jeszcze? Czy są tu wraki, czy warto nurkować w Museo Atlantico? Może zdarzyć się tak, że na jednym nurkowaniu wrakowym zobaczymy 2 wraki statków, angel shark’a, marbled electric ray i stingray oraz groupera. Wystarczy wypłynąć zodiakiem z Puerto del Carmen i po 5 minutach płynięcia mamy spot nurkowy z wrakami. Leżą tu 2 wraki. Niegdysiejszy statek, ten spoczywający na 20 m głębokości, jest przekrzywiony i leży na burcie. Drugi wrak, a właściwie jego większe i mniejsze fragmenty, rozporoszone są na większej przestrzeni dna, na głębokości 40 m. Museo Atlantico jest częścią Centrum Sztuki, Kultury i Turystyki Cabildo na Lanzarote. Zostało stworzone w celu ochrony przyrody i doświadczania wyjątkowego piękna krajobrazu wyspy. Autorem rzeźb jest Jason de Caires Taylor. Figury i instalacje zlokalizowane są na piasku na powierzchni 2500 m2. Otwarcie dla nurków nastąpiło w styczniu 2017 roku. Warto dodać, że pomyślano proekologicznie i do budowy instalacji użyto cementu o neutralnym pH. Niesamowite są tutaj nurkowania nocne. Zwierząt jest jeszcze więcej, wiele z nich poluje i w świetle latarek można być świadkiem spektakularnych akcji, gdy np. złota murena łapie i pożera mątwę. Spotkamy tu łopaciarze, 20 cm cętkowane zające morskie, ośmiornice, płaszczki, kraby, jeżowce, itd. Za każdym razem po udanych nurkowaniach wracamy do naszej bazy wypadowej Bonito Diving Lanzarote, by opłukać i rozwiesić sprzęt, ugasić pragnienie, wypełnić logbooki i pogadać. Najczęściej pytamy o sugestie odnoszące się do polecanej restauracji, a kuchnia na Lanzarote jest taka, że palce lizać! Możliwości jest dużo. Od owoców morza, przez ryby, burgery, po kuchnię wegetariańską i wegańską. Dla każdego coś dobrego. Tutejszą przystawką są ziemniaki podawane z sosami: czerwonym i zielonym, a do obiadu można zamówić lokalne wino.

www.bonitodiving.com office@bonitodiving.com PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

podróże

Bali

ZANIM ZANURKUJESZ

Tekst Sylwia Kosmalska-Juriewicz Zdjęcia Adrian Juriewicz 34

podróże

Trzy lata temu, zanim na całym świecie, na dobre rozpętała się pandemia Covid-19, a my byliśmy zmuszeni opuścić Bali ostatnim samolotem po półrocznym mieszkaniu w tym niezwykłym miejscu, zapytałam szamana, uzdrowiciela spod wodospadu: Czy nie przeraża go wizja zamknięcia Indonezji dla turystów i życia w izolacji?

zaman odpowiedział swoim spokojnym głosem – „Teraz jest czas odpoczynku i oczyszczenia się Bali z energii, która zakłóciła równowagę tego miejsca. Turyści przylatują z całe-

go świata, odwiedzają świątynie i proszą, cały czas proszą o pieniądze, sukces, dobre zdrowie, miłość, ale nic nie dają w zamian nie dziękują i nie odczuwają wdzięczności... Teraz jest czas, aby wszystko się zrównoważyło, aby Bali osiągnęła balas, aby natura się wzmocniła. To będzie trudny czas dla ludzi, ale nie dla przyrody oraz zwierząt”. Na końcu dodając: „Good luck, good luck, good luck”. Dzisiaj wróciliśmy na Bali jednym z pierwszych samolotów, po otwarciu się Indonezji dla turystów. Po prawie trzech latach stanęłam przed tym samym szamanem spod wodospadu i zapytałam, jaki był ten czas izolacji spowodowanej pandemią dla Bali i jej mieszkańców? Szaman uściskał mnie serdecznie, jego oczy rozpromieniły się na mój widok. Odpowiedział tym samym spokojnym głosem, który zapamiętałam – „Dzieci wróciły do rodziców na wieś, ponieważ skończyły się im pieniądze i nie mieli za co żyć w mieście. Zacisnęły się więzy rodzinne, ziemia wydała plony i mieli co jeść. Ludzie sobie pomagali nawzajem i pomagają nadal, dzielą się tym co mają chociaż mają niewiele... Bali się oczyściło, zmieniła się energia, teraz jest balans. Wszystko wróciło na swoje miejsce, do początku, do korzeni…’’ Idę brzegiem Oceanu, a spienione fale obmywają moje gołe stopy, po dziewiętnastu godzinach w podróży wylądowaliśmy na lotnisku w Denpasar, wróciliśmy na Bali. Wszystko wydaje się być takie samo jak wtedy, kiedy widzieliśmy to miejsce po raz ostatni, nieruchome i wilgotne powietrze, drzewa rosnące na plaży, psy biegające po piasku i cieszące się życiem na swój piękny sposób, kawiarnia z ulubioną kawą... jednak jest inaczej. Nie ma turystów, a raczej jest ich niewielu, na drogach nie tworzą się korki, większość sklepików, restauracji jest za-

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

podróże

mknięta. Z każdym kolejnym lądującym samolotem na lotnisku

ką, która wiedzie mnie przez tropikalny ogród, temperatura

w Denpasar Bali budzi się do życia. Wybudza się z pocovido-

powietrza przekracza 28°C, a wilgotność 80%. Jeszcze jeden

vego letargu, ale jeszcze przez dłuższą chwilę pozostanie takie

zakręt i widzę jasne smugi światła na tle pomarańczowego

jakim widzę je teraz. Idziemy na kolację do restauracji usytu-

nieba, oranżowa poświata okala wszystko co znajduje się w jej

owanej na plaży w Sanur. Jest już późna pora, a drogę oświetla

zasięgu. Niewielka grupka dzieci bawi się na brzegu oceanu,

nam księżyc i latarki w telefonach. Gdzieś pomiędzy Oceanem,

ktoś ustawił aparat na statywie i uwiecznia tą niezwykłą chwilę.

a wąskim chodnikiem ułożonym z szarej kostki, na piasku

Po śniadaniu wyruszamy do Ubud, które w sposób szczególny

w blasku księżyca dostrzegamy dwa sporej wielkości cienie.

ukochali sobie artyści. Z Sanur na miejsce jedziemy około go-

To dwa żółwie zielone, gatunek zagrożony wyginięciem. Samice

dziny, droga obfituje w przepiękne widoki które tylko zyskują

wyszły na brzeg, aby złożyć jaja, szerokimi tylnymi łapami zako-

na uroku, z każdym pokonanym kilometrem. Zatrzymujemy

pują je w piasku. Obserwowaliśmy to niecodzienne wydarzenie

się na parkingu obok Monkey Forest położonego w centrum

przez chwilę tak, aby nie zakłócić tego intymnego aktu. Przez

Ubud. Do lasu deszczowego wchodzimy przez wykuty w ska-

moment nie mogłam uwierzyć w to co widzę, że w miejscu,

le podziemny tunel, do którego prowadzi drewniany pomost

w którym od rana tak dużo się dzieje (lokalni mieszkańcy i tu-

i kamienne schody. Po drugiej stronie tunelu czeka na nas

ryści spacerują ze swoimi psami, biegają, uprawiają jogę etc.)

wspaniały, zielony świat, który zamieszkuje 1049 Makaków two-

dochodzi do tak naturalnego zjawiska... Ogromne zadziwienie

rzących 6 gangów. Te wyjątkowe stworzenia żyją tu na 12,5 h

i wzruszenie namalowało się na mojej twarzy...

i cieszą się wolnością. Deszczowy las jest ich domem, ale rów-

Następnego dnia budzę się przed świtem. Odgłosy ptaków,

nież bardzo ważnym, a zarazem świętym miejscem dla Balij-

gekonów dochodzą z przepięknego ogrodu w którym usytu-

czyków. Małpi Gaj, sanktuarium bo tak również jest nazywany

owany jest nasz hotel. Otwieram drzwi na oścież i zapraszam

tworzy pewien rodzaj pomostu, harmonii pomiędzy ludźmi,

nowy dzień do środka z całą jego intensywnością barw, zapa-

a zwierzętami. Balijczycy wierzą, że makaki są ucieleśnieniem

chów i odgłosów. Idę na plażę wąską, ułożoną z kamieni ścież-

dobrych i złych mocy i należy je traktować z szacunkiem. Nie

podróże

Kiedy małpa wskoczy nam na głowę lub plecy musimy grzecznie poczekać, aż sama zeskoczy.

można ich straszyć, karmić, patrzeć w oczy, przepędzać ani dotykać. Kiedy małpa wskoczy nam na głowę lub plecy musimy grzecznie poczekać, aż sama zeskoczy. Gwałtowne ruchy i okrzyki mogą tylko zdenerwować makaka, co w konsekwencji może zaowocować udrapaniem, albo co gorsze ugryzieniem. Małpy w Monkey forest są regularnie szczepione i badane, ale nie zmienia to faktu, że ugryzienie jest bardzo bolesne i kończy się wizytą w punkcie medycznym. Małpi Gaj jest bardzo tajemniczym i pięknym miejscem, a te odczucia potęguje tylko jaskrawe światło, przenikające korony drzew i odgłosy zwierząt. Na terenie Monkey Forest znajdują się trzy hinduistyczne świątynie: Pura Dalem Agung Padangtegal Temple (inaczej zwana główną), Pura Holy Beji Temple (oczyszczenia) oraz Pura Prajapati (kremacyjna). Niedaleko tej ostatniej znajduje się cmentarz. W lesie deszczowym kryje się mnóstwo tajemniczych figur, przestawiających bóstwa oraz zwierzęta. Znajdziemy również małe baseny z wodą, z których korzystają małpy aby się ochłodzić. Wyjątkową atrakcją tego miejsca jest też smoczy most, ukryty pośród drzew. Swą nazwę zawdzięcza dwóm smokom, które wiją się i tworzą poręcze schodów. Jest to również bardzo wdzięczny obiekt do fotografowania. Wczesna pora to czas karmienia makaków, które dostają pożywienie trzy razy dziennie. Ich dieta składa się ze słodkich ziemniaków, kokosów, kukurydzy, ogórków i bananów. Kiedyś turyści mogli kupić owoce przed wejściem do lasu i nakarmić nimi makaki. Jednak miało to zły wpływ na ich wagę, stawały się co raz grubsze i leniwe, dlatego zabroniono dokarmiania zwierząt. Dzisiaj te figlarne stworzenia nie boja się ludzi, najczęściej ograbiają ich z wody, okularów i tego co akurat w tym momencie przykuje ich uwagę. Personel w lesie czuwa zarówno nad bezpieczeństwem zwierząt jak i ludzi. Na koniec wizyty w lesie deszczowym robimy sobie selfie z makakiem ;-) W Ubud można spędzić kilka dni i zawsze coś nas zachwyci, zaskoczy i przykuje naszą uwagę np. Świątynia Pura Sarawati ze

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

podróże

siebie turystów, którzy chcą coś kupić, albo tylko popatrzeć. W takich miejscach ludzie wdają się w długie rozmowy nie tylko na temat ceny, którą zawsze warto negocjować, ale także o życiu, pogodzie i świecie. Po wizycie na targu, w restauracji z cocosami i w świątyni z liliami wodnymi przyszedł czas na tarasy ryżowe Tegallalngan, które oddalone są od centrum Ubut około 15 minut jadąc samochodem. Nie można ich przegapić, ponieważ wszędzie, gdzie znajduje się jakaś atrakcja turystyczna, pojawiają się również stragany z pamiątkami i kawiarnie widoczne z daleka. Nasz bus zatrzymuje się na drodze przed jednym z takich straganów, gdzie wysiadamy i kierujemy się w stronę tarasów ryżowych. Mamy ogromne szczęście ponieważ kaskadowo usytuowane, opadające w dół tarasy porośnięte są źdźbłami ryżu i tworzą piękne bujne, zielone dywany. W czasie żniw przypadających od trzech do czterech razy w roku, krajobraz się zmienia i nie przypomina tego, który teraz rozpościera się przed naszymi

stawami wypełnionymi różowymi lotosami, do której wchodzi

oczami. Schodzimy po kamiennych schodach, które po chwili

się prosto z ulicy. Targ ze straganami ukrytymi w sieci wąskich

zmieniają się w wysokie stopnie ubite z ziemi i gliny. Zatrzymu-

alejek, na których roi się od kolorowych sarongów, wiklino-

jemy się w momencie, kiedy na naszej drodze pojawia się napis

wych koszyków, kadzidełek, olejków różnej maści, rozmaitych

Bali swing, huśtawka, która wynosi nas tak wysoko w górę,

podstawek i figurek z drewna... Bazary zawsze skupiają wokół

że mamy wrażenie jakbyśmy latali, a stopami dotykali nieba.

podróże

Jedna z atrakcji, z których zdecydowanie warto skorzystać od-

wie o jej istnieniu, dlatego nie jest tak zadeptana i skomercja-

wiedzając Tegallangan.

lizowana, jak większość świątyń znajdujących się w przewodni-

Bali pachnie ryżem, takim ugotowanym i pozostawionym

kach turystycznych. Odkryliśmy to miejsce przez zupełny przy-

na działanie słońca, deszczem i powietrzem. W taksówkach,

padek, trzy lata temu, kiedy mieszkaliśmy na Bali. Zgubiliśmy

samochodach, busach, przed wejściem do domów, przy ka-

się jadąc na skuterze, zabłądziliśmy pośród pól ryżowych, a na-

pliczkach na głównej ulicy czy w sklepie, wszędzie natkniemy

wigacja w telefonie przestała działać. Po kilkunastu minutach

się na małe, kwadratowe koszyczki dziękczynne. Do zielonych

błądzenia bez celu zobaczyliśmy parking i wyblakły baner wi-

koszyczków, z liści palmy wyznawcy hinduizmu Balijskiego (do-

szący na drzewie informujący o tym, że w tym miejscu znajduje

minująca religia na Bali) wkładają ryż, kwiaty, monety, cukierki,

się świątynia i wodospad. Zaparkowaliśmy skuter i poszliśmy

papierosy, ciasteczka, oraz zapalają kadzidła i wysyłają swoje

piaszczystą drogą wiodącą do małego sklepiku z pamiątkami.

intencje, prośby wysoko do Bogów. Koszyczki dziękczynne towa-

Zatrzymaliśmy się przed nim, oczarowani pięknymi figurkami

rzyszą kierowcom i pasażerom taksówek przez cały dzień. Usytu-

z drewna przedstawiającymi wizerunki bóstw oraz zwierząt.

owane są na desce rozdzielczej roztaczając swój niepowtarzalny

W szklanej, lekko zakurzonej gablocie, ułożono bransoletki i na-

zapach, który tylko przybiera na sile z każdą kolejną godziną.

szyjniki wykonane z naturalnych kamieni. Sklep wraz z żoną

Świątynia z wodospadem ukryta w lesie deszczowym to jed-

prowadzi Whayan, który jest „Lider of the ceremony”, według

no, z moich ulubionych miejsc na Bali. Tylko garstka turystów

mieszkańców Bali został wybrany i namaszczony przez boga,

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

podróże

Przewodnik przywiózł nas do miejsca, które mogę porównać z ogrodem botanicznym. Rośnie tu mnóstwo gatunków drzew, krzewów, kwiatów i roślin takich jak papaja, wanilia, kakaowiec, kawa, cynamonowiec czy imbir.

pieniu przeprowadza nas przez poszczególne stacje. Miejsce jest magiczne, zielone z intensywną barwą mchu porastającego skały. Drobny deszcz odbija się o duże liście drzew i spada bezszelestnie na ziemię. Pod wodospad wchodzimy w kostiumach kąpielowych owinięci w sarongi, woda jest lodowata, fantastycznie orzeźwiająca... na koniec po wyjściu spod wodospadu mokrzy i szczęśliwi siadamy po turecku w specjalnie do tego przeznaczonym miejscu, a Wayan kropi nas wodą ze świętego źródła, przykleja ryż do czoła i daje każdemu kilka ziarenek do zjedzenia. Po wizycie nad wodospadem jedziemy

aby odprawiać ceremonie i pomagać ludziom. Tego dnia razem

na pyszną kawę. Przewodnik przywiózł nas do miejsca, które

z Wayanem poszliśmy do świątyni z wodospadem. Na biodrach

mogę porównać z ogrodem botanicznym. Rośnie tu mnóstwo

zawiązaliśmy sarongi, a w dłoni trzymaliśmy koszyczki dzięk-

gatunków drzew, krzewów, kwiatów i roślin takich jak papaja,

czynne, które przygotowała dla nas jego żona. Dzisiaj przemie-

wanilia, kakaowiec, kawa, cynamonowiec czy imbir. Miejsce

rzamy tę samą drogę, z grupą wspaniałych ludzi, przyjaciół,

jest zjawiskowe, pachnie ziemią, kwiatami i kawą. Idziemy wą-

którzy przylecieli z nami na Bali. Zanim dotrzemy do wodospa-

skimi alejkami wybrukowanymi drobnymi kamyczkami. Oglą-

du pokonujemy kilkanaście wysokich, kamiennych schodów.

damy, dotykamy i smakujemy owoców, które zrywamy prosto

Zatrzymujemy się po drodze, w różnych miejscach, ze źródlaną

z drzew. Zatrzymujemy się przed niewielkim zadaszeniem,

wodą wypływającą prosto ze skał. Wraz z koszyczkami dzięk-

gdzie kobieta w kwiecie wieku na niewielkim palenisku mie-

czynnymi składamy swoje intencje i wyrażamy wdzięczność

sza ziarna kawy metalową łyżką w żeliwnej patelni. Powietrze

za to niezwykłe, wspólne doświadczenie. Zapalamy kadzidła

wypełnia aromat świeżo prażonych ziaren, które później są

i medytujemy, staramy się naśladować Wayana, który w sku-

rozgniatane w specjalnym naczyniu przypominającym moź-

REKLAMA

dzierz. Podaje się ją z ekspresu przelewowego i ma dość kwaśny smak. Kopi Luwak bo tak nazywa się jedna z najdroższych kaw na świecie, pozyskiwana jest w dość nietypowy sposób. Najpierw zwierzęta zwane cywetą (lokalna nazwa luwak) karmi się ziarnami kawy, które podlegają procesom trawienia w układzie pokarmowym, a następnie są wydalane z kałem w całości. Ziarna są starannie wydłubywane z odchodów, suszone, palone i mielone, a następnie parzone i podawane w pięknych filiżankach. Putu pracuje w kawiarni z widokiem na ogród przynależny do plantacji roślin. Wskazuje nam miejsce, gdzie możemy usiąść, odpocząć i zamówić kawę. Podchodzi do nas po chwili i pyta, czy chcemy złożyć zamówienie, po czym dodaje – „Wy Europejczycy macie cappuccino, a my mamy kakuczino, zapraszam do degustacji”. Na miejscu można spróbować kawy kopi luwak, kilka gatunków herbaty oraz kakao. Napoje podawane są w małych szklaneczkach, starannie opisanych. c.d.n.

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

podróże

„UZDROWISKO” Dahab trochę inaczej

Tekst i zdjęcia Krzysztof Brudkowski

O nurkowaniu w egipskim Dahab, leżącym na półwyspie Synaj, można przeczytać same zachęcające do zamoczenia płetw określenia, zazwyczaj opisujące znajdujące się tam spoty nurkowe jako magiczne, kultowe czy słynne.

chwytu stwierdzenia, mające zachęcić świeżo upieczonych nurków do zakupu wyjazdu po skończeniu kursu nie mijają się z prawdą? A może czas pandemii dokonał zasadniczych zmian w działalności lokalnych centrów nurkowych tak, że biznes podupadł, zaś upływ turystów odbił się negatywnie na znanym nam z wcześniejszych wyjazdów kolorycie i atmosferze miasta? Postanowiliśmy to sprawdzić, mając nadzieję, że wrócimy do znanych miejsc i ludzi, i choć na chwilę uciekniemy od przy-

O 42

tłaczających wiadomości związanych z tragicznym cierpieniem nurkowaniu w egipskim Dahab, leżącym na półwyspie

naszych sąsiadów.

Synaj, można przeczytać same zachęcające do zamo-

Ostatnie wyjazdy do Dahab odbywaliśmy długo przed

czenia płetw określenia, zazwyczaj opisujące znajdują-

pandemią. Wówczas niepowtarzalna atmosfera miasta i od-

ce się tam spoty nurkowe jako magiczne, kultowe czy słynne.

wiedzone miejsca nurkowe zrobiły na nas bardzo pozytywne

Natomiast o samym miasteczku można się dowiedzieć z In-

wrażenie. Od tamtej pory wyprawy do innych rejonów Egiptu,

ternetu, że kiedyś było beduińską wioską, a dziś jest kameral-

na wyspy Kanaryjskie czy Dominikanę dostarczyły nam wielu

nym kurortem albo niewielkim turystycznym miasteczkiem.

nowych doznań. Przed wyjazdem zastanawialiśmy się więc czy

Jednak, czy te zachęcające do wyjazdu, nierzadko pełne za-

teraz magia tego świata, który jest nad i pod wodą, zblednie?

podróże

Po lądowaniu w Sharm EL Sheikh, z międzylądowaniem w Katowicach (tak teraz latają linie Air Cairo), oraz przymusowym godzinnym postoju za murem Sharm, w celu zebrania kilku busów i autokarów w „konwój”, po 1,5 godziny jazdy, o 7 rano dotarliśmy do hotelu Happy Life, mając szczerze dosyć tej podróży. Część naszej ekipy poszła odsypiać lot, ale druga część, ta najbardziej spragniona nurkowania, od razu zameldowała się w bazie Lagona Divers, aby zaplanować nurkowe atrakcje. Od razu okazało się, że teraz, przez lokalne prawo, wymagane jest wykonanie nurkowania powitalnego („Welcome Dive”) i to niezależnie od poziomu certyfikacji i doświadczenia nurka, które jest oczywiście dodatkowo płatne. Pocieszające było to, że służy ono również jako nurkowanie orientacyjne na rafie domowej (house reef), więc cześć z naszej ekipy od razu wykonała to i następne nurkowanie, zwiedzając rafę domową w kierunku północnym (w stronę Moray Garden) i południowym (nie dalej niż do miejsca Golden Blocks). Kto swój czas „przespał” musiał od tego nurkowania zacząć kolejny dzień.

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

podróże

bo prawie wszystkie znane spoty nurkowe mieliśmy na przysłowiowe wyciągniecie ręki. Na prawo od plaży hotelowej dostępne są miejsca zwane Moray Garden, Triple Pools, Umm Sid, Caves, a na lewo Golden Blocks i Southern Oasis. Po sprawnym sprawdzeniu kompletności sprzętu w bazie i zapakowaniu wszystkiego na pickup’a, już po krótkiej chwili można było wchodzić do wody. Tego momentu nie mogliśmy się doczekać. Czy będzie co podziwiać pod wodą? Czy jest lepiej, bo przez pandemię było mniej nurków, czy też jest gorzej, bo przecież klimat się zmienia, a korale obumierają z uwagi na temperaturę wody i inne stresujące czynniki. Takie wątpliwości i pytania trapiły nas do samego wejścia pod wodę. Już pierwsze nurkowania na rafie domowej dawały nadzieję, że nie będziemy żałować naszego wyboru miejsca, bo napotkana różnorodność życia morskiego była zachwycająca i powodowała wręcz oczopląs. Małe żółtogłowe mureny, błazenki, które nie boją się ciekawskich

Zaletą wybranej opcji pobytu w hotelu Happy Life Vilage,

i dziwnie wyglądających przybyszów z innej planety, płochliwe

a nie w hotelu znanej bazy nurkowej Planet Divers, miało być

jak zawsze ośmiornice, stateczne hajdukowate i duże rozdymki,

to, że oszczędzony czas na przejazdach do miejsc nurkowych

czy mnogość popularnych czerwonych rafówek (Anthias) towa-

można będzie wykorzystać na inne rozrywki, snorekling czy

rzyszyły nam prawie przy każdym bloku rafy, gdy kierowaliśmy

błogie lenistwo na leżaku. Faktycznie, tak właśnie się stało,

się w stronę Golden Blocks. Na każdym miejscu dostrzegaliśmy

podróże

Już pierwsze nurkowania na rafie domowej dawały nadzieję, że nie będziemy żałować naszego wyboru miejsca, bo napotkana różnorodność życia morskiego była zachwycająca i powodowała wręcz oczopląs.

też coś nowego. Na Caves spotkaliśmy piękną czerwoną skor-

52–57 m, i które mogą pokonywać nurkowie techniczni. Nasza

penę i podglądaliśmy krewetki, a na zakończenie nurkowania

ekipa musiała się zadowolić podziwianiem zarysów tego gigan-

tradycyjnie oglądaliśmy morską granatową toń z wnętrza ja-

tycznego ciemnego łuku „wisząc” przez krótką chwilę na 40 m.

skini, płosząc dużych rozmiarów rozdymki.

Drugie nurkowanie w tym wypadku z El Bells odbywaliśmy też

Bardzo ucieszyliśmy się, że nic nie zniszczyło „naszej” sta-

klasycznie, schodząc w ciasnym kominie na 32 m i wypłycając

rej znajomej dorodnej gorgonii, która majestatycznie rozkłada

się stopniowo z dłuższym przystankiem nad moim ulubionym

się na głębokości około 18–20 metrów na Golden Blocks. Te

miejscem zwanym siodełkiem, nad którym zazwyczaj wykonuje

złote bloki to dwie wieże zbudowane z korali twardych w zło-

się 3-minutowy przystanek bezpieczeństwa.

to piaskowym kolorze, które można dostrzec nawet z brzegu.

Całe najbardziej kolorowe życie morskie skupia się tu właści-

Wokół tych formacji koncentruje się tu prawie całe najbardziej

wie na tym fragmencie rafy, który w pewnym momencie obniża

interesujące życie morskie, którym byliśmy niezmiennie za-

się do około 5–7 m, łukowo tworząc formację przypominającą

fascynowani. Znajdziemy tu zarówno anemony jak i zamiesz-

w przekroju siodło i dla którego przyjeżdżają tu tłumnie snor-

kujące je błazenki, pływające zazwyczaj w parach okazy czar-

klujący, blokując zazwyczaj nurkom wejście na El Bells. Spora

no-żółto-białych ustnikowatych (Heniochus intermedius), moje

ich grupa towarzyszyła nam i tym razem.

ulubione czerwone rafówki (Anthias i Pseudoanthias), a także

To miejsce rafy jest zazwyczaj bardzo dobrze oświetlone.

korale miękkie przypominające brokuły (Litophyton arboretum).

Promienie słoneczne, załamujące się w idealnie przezroczystej

Na piaszczystym zboczu porośniętym trawą morską wiodącym

wodzie i docierające do ścian koralowca tworzą fantastyczne

do złotych bloków zaliczamy na ostatnim nurkowaniu jedno

sceny i dobrze oddają kolory nie tylko koralowców, ale i mno-

z ciekawszych spotkań, o czym za chwilę.

gości wszelkiego ruchliwego życia morskiego. Pływanie wśród

Składając relację nurkową z Dahab nie da się pominąć Blue

olbrzymiej ilości ryb, złożonej głównie z czerwonych rafówek

Hole, czyli pionowej głębokiej studni, najsłynniejszego miejsca

dostarcza niezapomnianych wrażeń. Piękno tego miejsca do-

nurkowego w Morzu Czerwonym, i to nie tylko z wrażeń, jakie

brze oddają zdjęcia kolegi Brunona Waligóry (zachęcam do od-

towarzyszą nurkowaniu, ale również ze względu na dużą liczbę

szukania jego strony w Internecie).

wypadków jakie miały tu miejsce, a o czym przypominają tabli-

Na szczęście, na powierzchni w tym miejscu nic nie zmie-

ce upamiętniające naszych kolegów i koleżanki, którzy wzięli

niło się na gorsze w obsłudze nurków. Dalej na brzegu moż-

tu, pod wodą, ostatni oddech.

na wybierać w szeregu egipskich knajpek, gdzie nurkowie,

Zwyczajowo odbyliśmy tu dwa nurkowania. Pierwsze mia-

a także i inne osoby, w tym fascynujący nas zawsze freedi-

ło na celu zejście wzdłuż ściany „bez dna” w pobliże Archa,

verzy, oczekują na nurkowanie i dyskutują o swoich wraże-

słynnego wyjścia z tej studni, jakie znajduje się na głębokości

niach. Dalej można wybrać sobie coś do zjedzenia czy wypić

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

podróże

wzmacniającą egipską „herbatę” z witaminą C albo fantastycz-

to było nurkowanie nocne na safari i w bezpiecznej odległości

ny owocowy koktajl.

od łodzi, teraz mieliśmy być naprawdę sami.

W kolejnych dniach eksplorowaliśmy inne miejsca według

Uzgodniliśmy, że popłyniemy po powierzchni w kierunku

naszego indywidualnego wyboru, cześć nurków wybrała słynny

Golden Blocks, aby zużyć mniej czynnika gazowego, do pierw-

The Canyon, a pozostali woleli samodzielnie, czyli już bez opie-

szego bloku i nie schodząc głębiej niż na 20 m, pokręcimy się

ki egipskiego przewodnika, nurkować na rafie domowej przy

w tym rejonie, a następnie wrócimy do hotelowego pomostu,

hotelu. Takie rozwiązanie jest dobre, zwłaszcza dla fotogra-

przy którym zazwyczaj rozpoczyna się nurkowanie. Okazało

fów i nurków lubiących podglądać życie morskie. Szczęśliwie

się, że trafiliśmy w dziesiątkę. W pewnym momencie, wypływa-

utworzyliśmy z doświadczonym fotografującym divemasterem

jąc zza bloku dostrzegliśmy żółwia, który stał się wdzięcznym

z Niemiec zespół, którego celem był nurkowy relaks i w ten

obiektem do fotografowania. Mnogość rafówek nie robiła już

sposób minęły nam kolejne nurkowania na rafie domowej.

na nas wrażenia, wiec skupiliśmy się na poszukiwaniu innych

W pewnym momencie okazało się, że zostało nam jeszcze tyl-

smaczków. Podglądaliśmy płaszczki, towarzyszyliśmy w polo-

ko ostatnie nurkowanie z zakupionego pakietu 10 nurkowań,

waniu skrzydlic i cieszyliśmy się z każdego wypatrzonego ślima-

ale z uwagi na wymagany czas tzw. no fly, możemy je odbyć

ka nagoskrzelnego. Tak zakończyliśmy nasz nurkowy wyjazd.

wyłącznie wcześnie rano w dzień przed odlotem.

Specjalnie jak dotąd nic nie wspomniałem o miasteczku Da-

Następnego dni o poranku (6.00) poznany divemaster zako-

hab, jego klimacie, knajpkach np. Friends, Nemo czy Ali Baba

munikował nam, że dostał kaszlu i kataru (klimatyzacja hotelo-

albo lubianym Chicken House. Ten, kto tego nie zna, musi sam

wa bywa zdradliwa!), ale, na szczęście, nic nie stało na przeszko-

sprawdzić, jak wygląda ten sławny inny Egipt. Wielbicielom wy-

dzie, abyśmy odbyli nurkowanie tylko we dwóch. Po szybkim

starczy wspomnieć, że deptak w centrum rozbudowuje się i zy-

sklarowaniu sprzętu, załadowaniu go na pickup’a i uzgodnie-

skuje granitowy chodnik, a klimat małych sklepików i knajpek

niu planu nurkowania, byliśmy gotowi na nową przygodę. Już

jest niezmiennie taki sam, nic tylko wracać do kurortu nurko-

raz nurkowałem tylko z partnerem w Morzu Czerwonym, ale

wego jak najszybciej. Czego Wam i sobie życzę.

Wejdź na www.kubekcontigo.pl i skorzystaj

z 15% rabatu na kod PERFECTDIVER NA CAŁY ASORTYMENT NA STRONIE!!!

www.kubekcontigo.pl

Rabat

15% na produkty pacsafe z kodem PERFECTDIVER www.niedajsieokrasc.pl PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

artykuł sponsorowany

Zanurkuj z GOOD DIVE w Jeziorze Niedackim DLACZEGO? Bo to jezioro rynnowe i jest perełką w skali Polski. Znajduje się na Kociewiu, w Gminie Zblewo, na północnym krańcu Borów Tucholskich. Jest idealnym miejscem, by spróbować nurkowania i niesamowitym miejscem dla nurków lubiących płytki litoral i zamieszkujące w nim zwierzęta. I choć w jeziorze możemy zanurkować na głębokość od 0 do 30 m, to ogromna większość nurków nie przekracza 5 m głębokości. Bo od wiosny do późnej jesieni jest tu wręcz zatrzęsienie ryb. Setki okoni, w które wpływamy, a one rozstępują się przed nami. Liny pływające w małych grupkach po kilka sztuk, szczupaki w ilościach nawet kilkunastu na jednym nurkowaniu, wzdręgi, ukleje, pojedyncze sumy i raki. Wszystkie te ryby można spotkać na jednym nurkowaniu, choć najtrudniej zobaczyć suma, a rak nie jest rybą ;) Dno porośnięte jest bujną roślinnością, zielonymi łąkami, można tu spotkać między innymi osokę aloesowatą, czy różnego rodzaju rdestnice. A co najważniejsze, dookoła jeziora nie ma pól uprawnych, a tereny, poza ośrodkiem Twardy Dół, są niezasiedlone, dzięki czemu widoczność pod wodą jest tak dobra. W najgorszym momencie w roku widoczność wynosi 4 m, natomiast w najlepszym aż 14 m. Można tu robić zawody, kto znajdzie śmieci, bo jest bardzo mało lub wcale. Jeśli się znajdą, to świeże niedawno wrzucone przez kogoś nieroztropnego. O jezioro dbają członkowie szkoły nurkowej Good Dive.

artykuł sponsorowany

A INFRASTRUKTURA DLA NURKÓW? Bardzo przyjemna. Hangar, w którym znajdziecie królestwo Bazy Good Dive stoi nad samym jeziorem. Są bardzo dobrze wyposażeni i przygotowani. Wypożyczalnia sprzętu (wszystkiego) zarówno dla nurków mokrych, jak i suchych. Bez problemu wypożyczesz tu skafander suchy, nabijesz butlę powietrzem lub nitroksem, a nawet zrobisz intro na rebie. Wejście do wody, gdy nurkujemy z plaży, znajduje się 5 m od bazy. Jeśli zapragniesz nurkowania po drugiej stronie jeziora, Good Dive to zorganizuje – jest tu do dyspozycji mały zodiak. A co najciekawsze – można tu przyjeżdżać bez zapowiedzi i bez rezerwacji. Opłata bazowa to jedynie 20 PLN. Twardy Dół to idealne miejsce na wypoczynek całej rodziny. Szkoła Good Dive specjalizuje się również w nurkowaniach i szkoleniach dzieciaków. Co roku organizują też tu na miejscu obozy dla nich. W tutejszym (jedynym) ośrodku można korzystać z bazy noclegowej i z restauracji, a dookoła lasy, możliwość jazdy rowerem, uprawiania joggingu, fitness, Nordic Walking, pływania kajakami, wędrówek. Na jesień Baza Good Dive wraz z ośrodkiem Twardy Dół oferują promocję na nocleg dla nurków i osób, które swoją przygodę z nurkowaniem chcą dopiero rozpocząć.

573 443 818 biuro@good-dive.pl www.good-dive.pl PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

pod sufitem

Nurkowanie w starej kopalni łupków NUTTLAR Tekst i zdjęcia KURT STORMS

ZNÓW NADSZEDŁ CZAS NA NURKOWANIE W STAREJ KOPALNI ŁUPKÓW. TYM RAZEM WYBIERAMY SIĘ DO SAUERLANDU W NIEMCZECH. ZNAJDUJE SIĘ TAM MAŁA MIEJSCOWOŚĆ O NAZWIE NUTTLAR, KTÓRA JEST DZIELNICĄ GMINY BESTWIG W PÓŁNOCNYM HOCHSAUERLANDKREIS (NADRENIA PÓŁNOCNAWESTFALIA) I MA OKOŁO 1700 MIESZKAŃCÓW.

d połowy XIX wieku Nuttlar utrzymywał się głównie z wydobycia łupków w miejscowej kopalni. Pięciu mężczyzn założyło w 1857 roku firmę Gessner, która dzięki ciągłej

modernizacji rozwijała się korzystnie, a w 1878 roku została dopuszczona do eksploatacji podziemnej. To był początek kopalni łupków w Nuttlar. Liczba pracowników wzrosła do około 100 w 1900 roku, pracowały tu również dzieci i młodzież. Przemysł wydobywczy

pod sufitem

Briloner Str. 48a D-59909 Bestwig Niemcy z Brukseli 3:30 h jazdy

łupków nie odczuł negatywnych skutków z powodu pierwszej

go woda osiągnęła maksymalny poziom po 7 latach. Z łącznej

wojny światowej, ponieważ przemysł zbrojeniowy potrzebował

liczby 5 pięter, zalane są 2 najniższe. Przejścia te mają długość

łupków do izolacji form elektrycznych. Jednak z powodu kon-

12 km, a maksymalna głębokość wynosi od 14 do 30 metrów.

kurencji ze strony tańszych łupków z Hiszpanii i stosowania

Przejazd do Nuttlar zajmuje 3 godziny i 15 minut z mojego

eternitu, wydobycie łupków zostało wstrzymane w 1985 roku.

rodzinnego miasta. Wraz z moją żoną Caroline i moim stałym

Jest to ogromny labirynt ciągnących się kilometrami tuneli

kompanem Willem Verreycken wyruszyliśmy tam o 6:30 rano.

i wielkich przestrzeni. Po zamknięciu kopalnia została odcięta

Jazda poszła gładko, a kiedy dotarliśmy na miejsce zostaliśmy

od prądu, co spowodowało zatrzymanie pomp, wskutek cze-

miło przyjęci przez właściciela, udzielił nam briefngu dotyczące-

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

pod sufitem

Główna lina jest dobrze widoczna pomiędzy wszystkimi obiektami, które napotykamy. W międzyczasie Willem odwraca się, żeby zrobić zdjęcie. Dopiero zaczynamy, a już cieszymy się jak dzieci.

go planu działania oraz miejsca gdzie znaleźć można kompresor

trzeba być uważnym, aby nie dotknąć żadnego z nich. Może

do ewentualnego napełniania między nurkowaniami. Napełniają

to spowodować wzniesienie pyłów skutkujące pogorszeniem

tutaj powietrze, nitrox, trimix i tlen dla rebreatherów.

widoczności.

Po briefingu wróciliśmy do samochodu, aby udać się właści-

Podążamy wzdłuż liny, temperatura wody wynosi jedynie

wą drogą do wejścia do kopalni. Znajduje się tam duży parking

8°C, przez co muszę włączyć ogrzewanie skafandra. Widok jest

na 7 samochodów. Wejście do kopalni można łatwo rozpoznać

niezwykle przejrzysty. Wszędzie dookoła są rury i kable, które

po żółtym kontenerze. Tutaj otrzymujemy drugi briefing – do-

niegdyś zasilały żarówki.

wiadujemy sie na co zwracać uwagę oraz gdzie musimy się wpisać i wypisać.

Główna lina jest dobrze widoczna pomiędzy wszystkimi obiektami, które napotykamy. W międzyczasie Willem od-

Po odprawie podekscytowani szykujemy się do nurkowa-

wraca się, żeby zrobić zdjęcie. Dopiero zaczynamy, a już cie-

nia. Wim i ja położyliśmy nasze dodatkowe butle na nabrzeżu,

szymy się jak dzieci. Willem przepływa przez małe przejście

i tutaj po raz pierwszy spojrzeliśmy w kierunku wody. Przej-

i trafiamy do pięknego pomieszczenia wielkości domu. Ściany

rzystość wody zrobiła na mnie niemałe wrażenie. Zabraliśmy

tego pomieszczenia są zachwycające, co nasuwa skojarzenie,

się za szykowanie sprzętu, tym razem nurkowaliśmy na rebre-

że powstały one przez piłowanie, a nie przez wysadzanie. Jest

atherach. Spędziliśmy trochę czasu przygotowując je do nur-

to ogromny labirynt, w którym można spędzić wiele godzin.

kowania i przechodząc przez kolejne testy. Dziś nurkuję z Di-

Ślady przeszłości można podziwiać tutaj w pełnej okazałości.

vesoftem Liberty SM.

Kiedy widzi się te wagony i szyny, nabiera się jeszcze większego

Po wejściu do wody i wykonaniu naszego S-drill'a, schodzimy pod powierzchnię i zaczynamy nurkowanie. Umówiliśmy się, że zrobimy nurkowanie na około 2,5 godziny. Po kilku minutach dotarliśmy do skrzyżowania, gdzie

szacunku dla ludzi, którzy kiedyś tu pracowali. Po upływie 2,5 godziny wracamy na powierzchnię, pomimo że zobaczyliśmy tylko pierwszą część kopalni, jesteśmy zadowoleni. Od razu snujemy plany eksploracji głębszej części.

przetoczono kilka wagonów. Jest to przestronny korytarz, ale

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

pod sufitem

INFORMACJE O KOPALNI Kopalnia Schieferbau Nuttlar jest czynna w weekendy od kwietnia do połowy listopada. W zimie kopalnia jest zamknięta ze względu na hibernację nietoperzy. Obowiązuje rezerwacja, dziennie może wejść maksymalnie 12 nurków jaskiniowych, a bilet dzienny kosztuje 69 euro. WEJŚCIE DO KOPALNI BEZ UPRAWNIEŃ NURKOWANIA JASKINIOWEGO Chciałbyś zejść w głąb kopalni, ale nie masz licencji nurka jaskiniowego? A może wątpisz, że nurkowanie jaskiniowe to coś dla ciebie? Tutaj możesz przeżyć fantastyczne doświadczenie pod nadzorem. Pod okiem instruktora można w małej grupie zanurkować w miejscu gdzie nie ma możliwości bezpośredniego wynurzenia sie. Unosząc się nad szynami, nurkuje się wzdłuż rur, lin i starych materiałów. Planowanie gazu jest ostrożne, a samo doświadczenie jest wspaniałe! Istnieje jednak pewien warunek wstępny uczestnictwa. Musisz mieć wstępną bazę techniczną. Oznacza to, że nurkujesz z podwójnym zestawem, długim wężem i światłami, ale także, że opanowałeś wszystkie procedury, takie jak dzielenie gazu i przekręcanie zaworów. Nie jest to dla każdego, ale jeśli tylko twój poziom jest wystarczający, musisz tego spróbować. Nie masz potrzeby jechać do Francji czy Meksyku, aby przeżyć swoją pierwszą niezapomnianą przygodę z nurkowaniem jaskiniowym! Nurkowie sportowi bez uprawnień do nurkowania jaskiniowego również mogą pod nadzorem podziwiać ten podwodny świat. Towarzyszyć wam będzie doświadczony nurek jaskiniowy z Nuttlar. Obowiązkowe jest nurkowanie ze sprzętem dostosowanym do zimnej wody, czyli oddzielnymi systemami oddechowymi, odpowiednim skafandrem i pewnym doświadczeniem nurkowym. Nie ma możliwości wypożyczenia sprzętu na miejscu. Koszt to 69€ za nurkowanie. Nie zapomnij zabrać ze sobą ważnego zaświadczenia lekarskiego, certyfikatu oraz ważnego ubezpieczenia nurkowego, które zostanie sprawdzone przed nurkowaniem. Jeśli masz już swój certyfikat i chcesz nurkować z przewodnikiem, można to zrobić za dodatkową opłatą wynoszącą 50€ za osobę. Otrzymujesz przewodnika, który nurkuje z maksymalnie 3 uczestnikami. POBYT W OKOLICY Istnieje wiele możliwości przenocowania. Dobrym hotelem jest Gasthof Sauerwald, który znajduje się zaledwie 3 km od jaskini. Nie chcesz nurkować, ale mimo to chcesz zwiedzić kopalnię? Jest to możliwe w formie suchej wycieczki po niezalanej części. 2-godzinna wycieczka kosztuje 23€, 4-godzinna 33€, a 7-godzinna specjalna wycieczka dla fotografów 65€. Ceny te zawierają małą przekąskę i napój. Strona internetowa: www.schieferbau-nuttlar.de

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

wydarzenia

BALTICTECH 2022

Był rok 2007. W kilku miastach Europy

Pogoda nie sprzyjała, ale wbrew prze-

W pierwszej TKT udział wzięło 170 uczest-

odbywały się różnego rodzaju konferen-

ciwnościom losu, po śniadaniu w sobo-

ników oraz 11 firm

cje, czy targi nurkowe. W Polsce czegoś

tę, rozpoczęły sie prelekcje. Już wtedy,

takiego nie było, a przecież potencjał

w przerwie między prezentacjami, przy-

Kolejny rok, 2008, to druga konferencja,

w sensie nurków i to dobrych, a także

byli goście mogli zapoznać się z ofer-

przeprowadzona również w Jastrzębiej

w sensie spotów nurkowych był bardzo

tą zaproszonych firm i dystrybutorów

Górze. Tym razem udział wzięło ponad

konkretny. Ilość wraków tylko w samym

sprzętu. W osobnej sali można było

230 osób, a z gości zagranicznych swoje

Bałtyku idzie w setkach, jak nie tysiącach.

zobaczyć ogrzewanie do suchych ska-

prezentacje mieli Nick Touissant, Ales-

fandrów, skutery podwodne, czy oświe-

sandro Fenu, Andrew Georgitsis

Dzielenie się wiedzą, doświadczeniem

tlenie.

i obawami z różnego rodzaju nurko-

Baltictech

zgromadził

blisko

wań, stało się celem samym w sobie. Już

Gościem specjalnym pierwszej Kon-

400 osób, w tym 18 prelegentów i 30 wy-

w 2007 roku, wracając z Technicznej Kon-

ferencji był znany i ceniony instruktor

stawców.

ferencji z Czech ówcześni pasażerowie

i nurek wrakowy – Richard Lundgren.

rozprawiali o tym i w marcu rozpoczęli

Przedstawił dwa projekty. Jeden o nisz-

W 2010 roku następują zmiany. Z logi-

ciężką pracę, by ideę przekuć w czyn.

czycielu Erich Giesse oraz drugi o pol-

stycznego punktu widzenia organiza-

Wtedy pomysłem było zorganizowanie

skim niszczycielu Grom.

torzy szukają innej lokalizacji dla Kon-

Trójmiejskiej Konferencji Technicznej.

ferencji Baltictech 2010. Wybierają

Zainteresował ich obiekt w Jastrzębiej

Na koniec soboty odbył się pokaz filmów

Gdynię. Okazuje się, że zorganizowanie

Górze – ośrodek wypoczynkowy, któ-

Sławka Paćko z eksploracji jaskiń Florydy

takiego spotkania, z zaproszonymi gość-

ry gwarantował odpowiedni standard

i nastał czas integracji.

mi, z ciekawymi prelekcjami na wysokim

do logistycznego przeprowadzenia konferencji. Wybrano termin na 23 listopada 2007 r.

2009

poziomie, z prezentacją najnowszych W niedzielę odbyły sie jeszcze 2 prezen-

rozwiązań w sprzęcie, trafiło idealnie

tacje, w tym o dekompresji w nurkowa-

w oczekiwania tak odwiedzających, jak

niu dr Krzyżaka.

i wystawców. Udział wzięło 500 osób.

wydarzenia

Od 2011 roku zdecydowano, że Baltic-

to największa impreza w Polsce poświę-

Trzeba było poszukać miejsca, które

tech odbywać się będzie co dwa lata.

cona nurkowaniu wrakowemu i tech-

sprosta większej grupie gości. Podczas

Szeroko traktowano nurkowania tech-

nicznemu w Morzu Bałtyckim. Ciekawie

tegorocznej Konferencji Baltictech nie-

niczne, wrakowe i jaskiniowe, bezpie-

pokazali jak konferencja ta ewoluowała

samowitą atrakcją dla uczestników bę-

czeństwo ale swoje miejsce znaleźli rów-

w czasie, jak bardzo zmieniła się i urosła.

dzie możliwość przetestowania sprzętu w wodzie. Na terenie obiektu, w sobotę

nież freediverzy i nurkowi podróżnicy. W 2013 roku wykłady i prelekcje prowa-

W 2019 roku IX edycja zgromadziła zno-

będzie dostępny wielofunkcyjny basen

dzone były już równolegle w 3 różnych

wu setki nurków. Prelegenci jednocza-

z ruchomym dnem należący do Akade-

salach.

sowo na kilku salach prezentowali swoje

mickiego Centrum Sportowego AMW

tematy. W ostatnim czasie coraz więcej

Baltictech to jedno z trzech najwięk-

W 2015 r zorganizowana została VII edy-

osób przesiadło się z obiegu otwarte-

szych spotkań nurków technicznych

cja Baltictech, w Gdyni, w Pomorskim

go na zamknięty. Baltictech okazał się

na świecie. Pozostałe dwa odbywają

Parku Naukowo Technicznym. Zgroma-

świetną okazją do tego, by w jednym

się w Australii i Wielkiej Brytanii. Kon-

dziła ponad 600 gości.

miejscu obejrzeć i porównać najbardziej

ferencja odbywa się cyklicznie, co dwa

popularne jednostki.

lata w Gdyni i dedykowana jest zagadnieniom nurkowym.

W 2017 roku, ze względu na okrągłe, 10-letnie istnienie, było to wyjątkowe

Kolejna edycja z uwagi na pandemię Co-

wydarzenie. Konferencja Baltictech sta-

vid-19 została przesunięta z 2021 roku

ła sie jedną z najważniejszych imprez

na rok 2022.

ILOŚĆ MIEJSC OGRANICZONA! Nie czekaj kup bilet już teraz:

w Europie. Dwudniowe spotkanie zgromadziło 750 uczestników, 39 prelekcji

Oficjalnie wiadomo, że BAL-

i 39 wystawców. Zrobiło się bardzo mię-

TICTECH 2022 odbędzie się

dzynarodowo, a prezentacje odbywały

w nowym miejscu. W dniach

się jednoczasowo w 3 różnych salach.

26–27.11.2022

spotykamy

www.baltictech.com

się

na Oksywiu w Gdyni, w obiekcie Prelegenci Tomasz Stachura i Łukasz

Biblioteki Głównej Akademii Ma-

Piórewicz opowiedzieli historię organi-

rynarki Wojennej, ul. Śmidowi-

zacji pierwszej imprezy, od której wła-

cza 69 (wjazd na parking od stro-

śnie minęło 10 lat. Bezapelacyjnie jest

ny ul. Jana Grudzińskiego).

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

planeta ziemia

CZY KONTAKT Z GŁOWONOGIEM MOŻE BYĆ TERAPEUTYCZNY? Tekst Dr hab. Prof. UAM Hanna Mamzer Zdjęcia Wojciech Zgoła

Ludzkie relacje ze światem ożywionym opierają się na szeroko rozumianej konsumpcji i dlatego niewielu zamawiających krążki z ośmiornicy w śródziemnomorskiej restauracji ma świadomość, że będzie konsumować potrawę przygotowaną z ramion zwierząt obdarzonych niezwykłymi zdolnościami kognitywnymi.

ą one bardzo tajemniczymi stwo-

zawierającej miedź zamiast żelaza, które

rzeniami,

budowie

jest obecne w hemoglobinie. Ośmiornice

i skomplikowanych zachowaniach

są mięczakami wyróżniającymi się dużą

oraz nietuzinkowych zdolnościach. Za-

zdolnością złożonych ruchów. Uczą się

liczane do głowonogów ośmiornice, jak

w oparciu o indywidualnie zbierane do-

sama nazwa wskazuje mają osiem ra-

świadczenia jako, że są zwierzętami pro-

mion „wyrastających z głowy”. W istocie

wadzącymi samotniczy tryb życia, spę-

mają sześć ramion służących chwytaniu

dzającymi czas w parach tylko w okresie

pokarmu i dwa służące do przemiesz-

godowym. Nie przekazują więc wiedzy

czania (kroczenia po dnie). Prócz tych

z pokolenia na pokolenie, bo rodzice

ośmiu kończyn mają trzy serca, jedno

dbają tylko o wyklucie się larw z jaj.

pompujące krew obwodową przez całe

Aż prosi się jednak o postawienie pyta-

ciało a dwa (tzw. serca skrzelowe), który-

nia, co byłoby, gdyby jednak ośmiornice

mi przepompowują krew przez skrzela.

przekazywały sobie międzypokoleniowo

Serce odpowiedzialne za pompowanie

wiedzę, tak jak na przykład walenie? Jak

krwi przez ciało, nie robi tego kiedy

bardzo ich inteligencja rozwinęłaby się

ośmiornice pływają. Szybko się więc one

i jak byłyby sprawne poznawczo? Ba-

męczą i dlatego zdecydowanie bardziej

dania naukowe wskazują, że te tajem-

wolą kroczyć po dnie. Ich krew ma zie-

nicze głowonogi mają pamięć krótko

lono błękitny kolor dzięki hemocjaninie

i długotrwałą dzięki czemu sprawnie

złożonej

planeta ziemia

odnajdują się w labiryntach. Opubliko-

Jest tym skuteczniejsze, że są w stanie

wszystkich kłopotów, wracając do wspo-

wane w „Science” 2021 wyniki badań

zmienić teksturę swojej skóry.

mnień dzieciństwa, szczęśliwego czasu

przeprowadzonych przez Robin Crook

Niezwykłość skomplikowanych zacho-

kiedy razem z bratem pływał w oce-

wskazują, że sposób odczuwania przez

wań ośmiornic wspaniale pokazał zaska-

anie, bohater poczuł, że aby odzyskać

ośmiornice bólu w wymiarze fizycz-

kujący dokumentalny film z 2020 roku

psychiczną i emocjonalną równowagę,

nym i psychologicznym jest podobny

zatytułowany „Czego mnie nauczyła

powinien wrócić do tych młodzieńczych

do odczuwania u ssaków1. Ośmiornice

ośmiornica” w reżyserii Pippy Ehrlich

spotkań z wodą. Ponownie się w niej

narażane na ból w określonych miej-

i Jamesa Reeda. Rok później film zdobył

zanurzyć a przez to zrozumieć swoje

scach w akwarium (aplikowano im tam

Oskara (za najlepszy pełnometrażowy

potrzeby. Podążając za tą intuicją roz-

w jedno ramię zastrzyk z rozcieńczonego

film dokumentalny) oraz liczne inne na-

począł regularne nurkowania w Oceanie

kwasu octowego), unikały później tych

grody i nominacje. Dokument zwrócił

Atlantyckim, w okolicach Przylądka Burz

miejsc za to osiadały w tych miejscach,

uwagę odbiorców na to, jakie relacje są

(w RPA). Dążąc do odzyskania „połącze-

w których naukowcy uwalniali je od bólu

w stanie budować ośmiornice z ludźmi

nia” z naturą i samym sobą, nurkował

(otrzymywały zastrzyk przeciwbólowy).

oraz jak ludzie są w stanie odnosić się

bez kombinezonu, który uznał za swo-

Ośmiornice, mimo że samotnicy, to jed-

do tych zwierząt. Film jest opowieścią

istą sztuczną barierę oddzielającą go

nak komunikują się z innymi osobnika-

o terapii jaką sam dla siebie, nieco przy-

od naturalnego środowiska. Stając się

mi poprzez zmianę kolorów skóry czym

padkiem, zafundował główny bohater

w ten sposób częścią oceanu, zanurza-

potrafią sobie przekazywać informacje

a zarazem narrator – Craig Foster.

jąc się w podwodnym świecie, pływając

o swoim nastroju w tym i grozić. Dosto-

Foster, przepracowany filmowiec,

w lasach listownic natknął się na nie-

sowanie barwy do otoczenia pozwala

w którego życiu w krótkim czasie sku-

spotykaną konstrukcję utworzoną z ko-

im też na efektywne polowanie a jed-

mulowały się liczne problemy emocjo-

lorowych muszli i kamieni. Była to zbu-

nocześnie chroni przed drapieżnikami.

nalne, zachorował na depresję. W obliczu

dowana przez ośmiornicę kryjówka. To

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

planeta ziemia

Ośmiornice, mimo że samotnicy, to jednak komunikują się z innymi osobnikami poprzez zmianę kolorów skóry czym potrafią sobie przekazywać informacje o swoim nastroju w tym i grozić.

spotkanie tak Fostera zafascynowało,

w odbiorcy złożone emocje. Pokazuje

nicę? Czy chronić ją przed atakami dra-

że regularnie przypływał by przebywać

bowiem właśnie zaufanie, zainteresowa-

pieżników? Jak poradzić sobie samemu

ze zwierzęciem. Ono zaś, z początku

nie i dążenie do kontaktu z samym sobą,

z faktem śmierci zwierzęcia? Czy człowiek

nieufne, powoli zaczęło się oswajać

ale jednocześnie prowokuje do smutku,

ma prawo ingerować w świat przyrody,

z nurkiem, więc pewnego dnia zdecydo-

obaw i refleksji nad tym jak potoczą się

nawet jeśli ma dobre intencje? Te i wiele

wało się by dotknąć wyciągniętej dłoni

dalsze losy ośmiornicy, która przecież

innych pytań stawiają przed widzem au-

człowieka. Rozpoczęła się w ten sposób

żyjąc w naturalnym akwenie jest nara-

torzy filmu zmuszając do zanurzenia się

uzdrawiająca dla człowieka relacja pełna

żona na zagrożenia: ataki drapieżników,

tym razem w swoich refleksjach.

emocji i różnorodnych wrażeń, oparta

wyczerpanie, choroby także ostatecznie

Moment, w którym pierwszy raz

na wzajemnym zaufaniu i szacunku czło-

na śmierć, która jest z jednej strony eta-

ośmiornica dotknęła swoim ramieniem

wieka do zwierzęcia i jego ekosystemu.

pem kończącym życie osobnika, a z dru-

dłoni Fostera, stał się przełomem w re-

Relacja ta ewidentnie została zawiązana

giej jest momentem rozpoczynającym

lacji – przynajmniej z punktu widzenia

przez ośmiornicę – oznacza to, że to ona

obieg materii w przyrodzie, a więc dają-

ludzkiego bohatera. Craig Foster czekał

przyzwoliła na dotyk człowieka – w zasa-

cym inne życie. Spotykając ośmiornicę,

na niego 26 dni, zaś dotyk ośmiornicy

dzie zaś to ona człowieka dotknęła. Re-

bohater filmu przeżywa rozterki i etyczne

odczytał jako akceptację, co pozwoliło

lacja Craiga Fostera z ośmiornicą budzi

dylematy: czy dokarmiać chorą ośmior-

mu też zrozumieć jak bardzo potrze-

REKLAMA

planeta ziemia

bował akceptacji ze strony ludzi. Świat

Podobnie o ośmiornicach opowiada Sy

projekcji własnych emocji bohatera/nar-

zwierząt często staje się dla ludzi źró-

Montgomery (autorka książki opisującej

ratora. Poprzez zanurzenie się w oceanie,

dłem takich właśnie pozytywnych od-

biografię świni traktowanej jako zwierze

Foster uzyskał możliwość zanurzenia się

czuć wynikających z tego, że zwierzęta

towarzyszące „Dobra świnka, dobra”).

w sobie i swoich refleksjach a ostatecznie

oceniają inaczej niż ludzie, budują re-

Autorzy tych popularnonaukowych lub

dzięki temu odnalazł kontakt ze swoimi

lacje w oparciu o inne niż ludzie cechy

wręcz popkulturowych przekazów mają

bliskimi. Tak oto podążanie za wspomnie-

i zachowania. Choć może używanie

ogromną moc oddziaływania na maso-

niem z dzieciństwa pomogło bohaterowi

określenia „zwierzęta” jest zbyt daleko

wego odbiorcę – są w stanie edukować

poradzić sobie z egzystencjalnym kryzy-

posuniętym uogólnieniem, łączącym

o tym, jakimi zwierzętami są ośmiornice.

sem. Ośmiornica była tu i nauczycielką

organizmy z bardzo zróżnicowanych

I chociaż dla większości ludzi ośmiorni-

i przyjaciółką. Nurkowanie zaś swoistą

grup taksonomicznych. Zwrócił na ten

ce są składnikiem potraw lub atrakcją

formą terapii zajęciowej.

problem uwagę Peter Singer w „Wyzwo-

w parkach wodnych, do których trafiają

leniu zwierząt”, wskazując że takie sze-

odłowione z wolności bo nie udaje się

Dziękuję Marcie Stawskiej-Puchalskiej za

rokie generalizacje powodują, że gubimy

ich w niewoli rozmnożyć, to jednak oka-

pomoc w redakcji tekstu.

istotne różnice – drobne, ale ważne.

zuje się że mogą być także przyjacielem/

Craigowi Fosterowi udało się nawiązać

przyjaciółką. W przypadku Craiga Foste-

z ośmiornicą swoistą, przejmującą rela-

ra ośmiornica przypadkiem spotkana

cję o bardzo emocjonalnym charakterze.

w czasie nurkowania, stała się obiektem

0042(21)00197-8

https://www.cell.com/iscience/fulltext/S2589-

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

wiedza

ZACZĘŁAM NURKOWAĆ BO SIĘ BAŁAM Tekst Magdalena Sokołowska Zdjęcie BEEDIVER Bartosz Pszczółkowski

zisiaj lepiej rozumiemy lęk, ale jednocześnie

Lęk to pewne uczucie niepokoju, napięcia. Jest to uczucie naturalne i towarzyszyło już naszym przodkom, ostrzegając ich przed drapieżnikami i innymi niebezpieczeństwami, pozwalając na szybki atak lub ucieczkę.

odczuwamy

organów

w większej ilości w sytuacjach,

— mrowienie czy uczucie zimna w dło-

gdy tak naprawdę nic nam nie zagraża,

niach i stopach oznacza, że krew

bo podświadomość podsuwa nam wy-

została skierowana do mięśni, które

obrażone zagrożenie, którego w rzeczy-

mają większe znaczenie w obliczu

wistości nie ma.

niebezpieczeństwa

Gdy doświadczamy lęku w naszym

— trudności z koncentracją związane

organizmie zachodzą pewne biologiczne

są ze zmniejszonym dopływem krwi

zmiany. Mając świadomość ich istnienia

do mózgu, a większym do mięśni

łatwiej poradzimy sobie z „fałszywymi

— uczucie drżenia również spowodowa-

alarmami”: — zawroty głowy mają związek z szybkim i głębokim oddychaniem — serce bije szybciej, aby dostarczyć

więcej natlenionej krwi do ważnych

ne jest zwiększonym dopływem krwi do mięśni — potliwość to tylko reakcja chłodząca ciało, aby nie uległo przegrzaniu

wiedza

Nikt by nie przypuszczał, że mój lęk zamieni się w marzenie, by z rekinem spotkać się twarzą w twarz, w wodzie. Zdjęcie BEEDIVER Bartosz Pszczółkowski

— dolegliwości żołądkowe pojawiają się

Obejrzałam go sama, bez nadzoru ro-

to kanały przyrodnicze stały się moimi

gdyż krew przekierowana jest z ukła-

dziców – wielki błąd, który miał ogrom-

ulubionymi i jak zahipnotyzowana oglą-

du trawiennego do innych części ciała

ne konsekwencje. Od tego momentu,

dałam życie podwodnych stworów i uczy-

Lęk tak naprawdę jest twoim sprzy-

gdy pływałam w jeziorze, wydawało mi

łam się coraz więcej o rekinach.

mierzeńcem i stara się ochronić ciebie

się, że za chwilę z dołu wyskoczy i pożre

Przez kilkanaście lat oglądania re-

przed zagrożeniem ale może też po-

mnie rekin. To samo, gdy pływałam

kinów w telewizji, potem szukania in-

wstrzymywać nas przed przeżyciem

w basenie – oglądałam się za siebie,

formacji w Internecie, nieświadomie

niezapomnianych przygód. Jeśli choć

patrzyłam pod siebie czy nie ma płyną-

mój lęk malał, a rosła ciekawość, która

trochę się czegoś boisz to podświado-

cego na mnie rekina. Za każdym razem

ostatecznie zamieniła się w pasje. Sama

mość podrzuca ci różne powody, by

gdy wchodziłam do jakiejkolwiek wody

doszłam do tego, że warto jest poznać

czegoś nie robić.

to moja wyobraźnia nie znała granic.

„wroga”, oswoić się z nim. Trudno mnie

nurkowaniem

Dodatkowo często miałam krwawe kosz-

było odciągnąć od szyby akwarium z re-

to konsekwencja lęku przed rekinami.

mary senne z rekinami w roli głównej.

kinami w Oceanarium w Barcelonie.

Nie znam nurka, który nie oglądał filmu

Mój lęk był bardzo irracjonalny.

Moja

przygoda

Nikt by nie przypuszczał, że mój lęk

„Szczęki” z 1975 roku. Nikt się nie spo-

Kiedy byłam dzieckiem nie było ta-

zamieni się w marzenie, by z rekinem

dziewał, że to dzieło wywoła ogólno-

kich kanałów telewizyjnych jak National

spotkać się twarzą w twarz, w wodzie.

światowe konsekwencje. Film ten spor-

Geographic, Discovery czy Animal Planet,

Miałam już ogromną wiedzę i moi zna-

tretował rekiny jako bezmyślne maszyny

a na programy przyrodnicze można było

jomi wiedzieli, że mam hopla na punkcie

do zabijania, które atakują wszystko i je-

liczyć tylko w weekendy w Telewizji Pol-

rekinów. Zrobiłam o nich nawet prezen-

dzą ludzi. Od tego momentu w rekinim

skiej. Któregoś dnia trafiłam na program

tacje na zajęciach na mojej uczelni (Aka-

świecie zmieniło się wszystko. Przed

o podwodnym życiu, gdzie m.in. pokazy-

demii Ekonomicznej w Poznaniu) – tema-

powstaniem filmu nikt nie traktował re-

wano rekiny i mówiono czym się żywią

tem miała być rola lidera, tylko, że mój

kinów jako wielkiego zagrożenia, ludzie

– o ludziach nie wspomniano ale ja i tak

lider żył pod wodą.

pływający w morzach i oceanach mało

wtedy nie wierzyłam. Jednak wyczekiwa-

Gdy mój kolega został instrukto-

się nimi przejmowali.

łam na programy prezentujące podwod-

rem nurkowania to następnego dnia

Film „Szczęki” widziałam zanim jesz-

ny świat i przerażające mnie rekiny. Gdy

po zdaniu egzaminu zadzwonił do mnie

cze poszłam do szkoły podstawowej.

w domu pojawiła się antena satelitarna

i oznajmił, że będę z nim robić kurs nur-

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

wiedza Zdjęcie Sylwia Kosmalska-Juriewicz

kowania, żeby potem spełnić marzenia (był to współpracujący z Perfect Diver Bartosz Pszczółkowski). To właśnie z nim zobaczyłam mojego pierwszego rekina – Oceanic Whitetip na rafie Elphinstone w Egipcie. Doświadczenie nurkowania z moim pierwszym rekinem rozbudziło chęć zobaczenia innych gatunków. Potem już oszczędności wydawałam na wyprawy nurkowe, na których mogłabym zobaczyć różne gatunki rekinów. Byłam już kilka razy w Egipcie, kilka razy na Malediwach, na Filipinach, w Tajlandii, na Fidżi i jeszcze w wielu innych krajach, gdzie nie spotka się rekinów ale można fajnie ponurkować. Na Fidżi, gdzie doświadczyłam typowego nurkowania tylko z rekinami, zastosowałam metodę wizualizacji (o której wspominają podręczniki PADI). Zanim weszłam do wody wyobrażałam sobie możliwe scenariusze – co może się stać pod wodą i jak ja wtedy powinnam zareagować. Oczywiście moja wyobraźnia nadal pracowała na pełnych obrotach i wyobrażałam sobie, co by było, gdyby ugryzł mnie Bull Shark czy Tiger Shark, który znany jest z tego, że lubi swoimi szczękami próbować wszystkiego. Rekin numer 2 na liście najgroźniejszych rekinów świata płynął pół metra ode mnie, a ja miałam ochotę go przytulić (czego oczywiście nigdy nie robimy podczas nurkowania). Pod wodą spotkałam się z: Oceanic Whitetip Shark, Whitetip Reef Shark, Lemon Shark, Blacktip Shark, Blacktip Reef Shark, Grey Reef Shark, Whale Shark, Bull Shark, Nurse Shark, Tiger Shark, Thresher Shark. Kolejny mój wymarzony gatunek to Hammerhead Shark (na Bahamach). Rekiny cały czas próbują walczyć ze swoją złą reputacją, a nurkowie w dużym stopniu przyczyniają się do ukazania rekinów jako pięknych, niegroźnych stworzeń, potrzebnych dla ekosystemu podwodnego świata, który ma wpływ również na nasze życie na powierzchni. Zdjęcie Magdalena Sokołowska

wiedza

Zdjęcie Sylwia Kosmalska-Juriewicz

Dzięki nurkowaniu udało mi się po-

tematu i oswojeniu się z potencjalnym

znać również inną metodę pokonywa-

lękiem. Potem jest praktyka – świadome,

nia lęków: „rzucenie na głęboką wodę”.

stopniowe wystawianie siebie na lęk.

— nie zawsze mamy wpływ na to, co

W tym doświadczeniu również towarzy-

Małymi krokami uczymy się, że jesteśmy

nas spotka, ale mamy wybór w jaki

szył mi Bartosz, którego w tamtym cza-

w stanie przetrwać nieprzyjemne odczu-

sposób będziemy patrzeć na rzeczy-

sie odwiedziłam na Sardynii, na Capo

cia i że nie jesteśmy w niebezpieczeń-

wistość.

Galera. Dosyć spontanicznie poleciałam,

stwie. Wraz z kolejnymi ekspozycjami

spodziewając się łatwego, przyjemnego

nasz lęk będzie stopniowo maleć.

nurkowania na płytkich rafach. Byłam

Wizualizuj sobie wejście do wody

zaskoczona, gdy pierwszego dnia nurko-

i wszystkie czynności wyuczone na kursie.

wego otrzymałam dużą i mocną latarkę,

Możesz też świadomie pooddychać – weź

jako część obowiązkowego ekwipunku.

powolny głęboki wdech przeponą – robiąc

Nie przeczytałam w Internecie, jakie tam

z brzucha "balon", przytrzymaj chwilę

oferowano nurkowania, a były to nurko-

i zrób powoli wydech. Powtórz kilka razy

wania w grotach i jaskiniach, z którymi

skupiając się tylko na swoim oddechu. Nie

nigdy wcześniej nie miałam do czynie-

wstydź się powiedzieć Dive Masterowi

nia. Nie miałam innego wyjścia i poko-

o swoich obawach, zapytaj o informacje

nałam wszystkie stopnie trudności tych

związane z bezpieczeństwem.

zanurzeń.

— drodzy rodzice, uważajcie na to, co

planety, także nic dziwnego, że często

oglądają wasze dzieci, gdyż może to

przed wejściem do wody, to pamiętaj, że to tylko twoja podświadomość wszyst-

wizualizację, świadome oddychanie

Co należy zapamiętać z tego artykułu:

Nurkowanie jest jak okrywanie innej towarzyszy nam lęk. Gdy odczuwasz lęk

sując ekspozycję na czynnik lękowy,

u nich wywołać traumę — lęk może być naszym sprzymierzeńcem

ko wyolbrzymia. Książki, filmy, kursy, zdo-

— z lękiem można sobie poradzić po-

bywanie wiedzy, służą poznaniu danego

znając dokładnie jego przyczynę, sto-

Zdjęcie Adrian Juriewicz PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

planeta ziemia

SHARKS Tekst Anna Sołoducha

Zdjęcie Red Sea Diving Safari

groźniejszych drapieżników w oceanie, a równocześnie jedne

INTELIGENTNE. MAJĄ PAMIĘĆ KRÓTKO I DŁUGOTRWAŁĄ. NIEKTÓRE Z NICH POSIADAJĄ ZDOLNOŚĆ WIDZENIA STEREOSKOPOWEGO, DZIĘKI KTÓREMU POTRAFIĄ DOSKONALE OCENIĆ ODLEGŁOŚĆ.

z najbardziej wrażliwych stworzeń morskich. Odegrały główną rolę w filmie reżyserii Steven’a Spielberg’a z 1975 roku..., ale czy zyskały dzięki temu sławę? Rekiny przemierzają oceany od 400 mln lat i są niezaprzeczalnie władcami tej krainy. Znani są jako doskonali łowcy, sieją grozę i często wzbudzają strach. Co tak naprawdę jest mitem, a co prawdą? Co kryje się za ikoną bohaterów filmu „Szczęki”? Wbrew powszechnie utartej opinii o rekinach, są one jednymi z najbardziej nieszkodliwych drapieżników na naszej planecie. Statystycznie rzecz ujmując – liczba rekinów, częstotliwości ich występowania i strefy konfrontacji w porównaniu

W 66

z liczbą plaż, surferów, a przede wszystkim osób nurkujących, idzenie obuoczne sprawia, że zwierzę lepiej orien-

może praktycznie wykluczać jakiekolwiek niebezpieczeństwo.

tuje się w przestrzeni trójwymiarowej, precyzyjniej

To media wykreowały obraz „morderców”, którzy budzą w nas

odczuwając głębię pola widzenia. To jedne z naj-

tak wiele lęków. Lęk przed wodą, ciemnością, głębokością i nie-

planeta ziemia

Zdjęcie Red Sea Diving Safari

znanym środowiskiem. To historia nauczyła nas ostrożności,

tencjalnej ofiary. Rekiny świetnie widzą pod wodą, rozróżniają

wykreowała instynkt przetrwania. Od ponad 10 tys. lat człowiek

także kolory. Mają duży mózg, nie są prymitywne. I co najważ-

ucieka i walczy z drapieżnikami. Jednak to, co każda osoba,

niejsze, ale wcale nie najłatwiejsze – zawsze patrzymy rekinom

w której rekin wzbudza lęk musi zrozumieć, to fakt, że to nie

prosto w oczy. Brzmi abstrakcyjnie? Może jest to abstrakcyjne,

rekin, a sytuacja, w której się znajdziemy – którą sami de facto

ale skuteczne! Zaiste, że jeśli jednak już znajdziemy w takiej sy-

kreujemy – jest dla nas zagrożeniem. Jako płetwonurkowie,

tuacji, instynktownie szukamy drogi ucieczki. Rekin natomiast,

pływacy, surferzy, wędkarze – wkraczamy w ich środowisko,

często zaczyna się przemieszczać. A my? Zaczynamy się dener-

w ich oazę, azyl, dom. Często jest tak, że rekin czuje zapach

wować. Wtedy przypomnę – ustawiamy ciało w pozycji piono-

przynęty i nas – ludzi, bierze za ich źródło. Co w takiej sytuacji

wej i patrzymy drapieżnikowi w oczy. Zachowując spokój – zain-

należy zrobić? O czym należy pamiętać, aby poczuć się bez-

teresowanie rekina powoli zacznie maleć. Ważne! Rekin szuka

piecznie w otoczeniu tych drapieżników? Pierwszy raz zetknę-

uciekającej ofiary. Zatem skoro nie uciekamy – nie jesteśmy

łam się z wytycznymi w kwestii nurkowania z rekinami będąc

interesujący  Rekiny są wzrokowcami. Przyjęto za pewniak,

w Republice Południowej Afryki. Tam czekało na nas nurkowa-

że jeśli rekin krąży wokół nas – na pewno zaatakuje. Przyczyną

nie z żarłaczami czarnopłetwowymi. Przed wejściem do wody

jest jednak chęć znalezienia wspomnianego kontaktu wzroko-

otrzymaliśmy bardzo dokładne wskazówki, jak należy zacho-

wego. Jest zaciekawiony, ale zachowuje odpowiedni dystans.

wać się podczas nurkowania. W związku z tym, że ludzka skóra

Chce nas obejrzeć – dlatego podpływa. Kiedy rekin uspokaja

świeci się pod wodą jak rybie łuski, bardzo ważne jest to, aby

się (bo prawda jest taka, że jest on bardziej zdenerwowany niż

nasze dłonie nie były widoczne. Nie możemy wykonywać gwał-

my) podpływa jeszcze bliżej. I tutaj nasza wyobraźnia szaleje.

townych ruchów, bo kiedy zaczniemy pluskać płetwami – rekiny

Mózg podpowiada najgorsze z możliwych scenariuszy – zaczy-

natychmiast podpłyną. Ważne, aby stale utrzymywać pozycję

namy widzieć oczami wyobraźni klatki z filmu „Szczęki”. Reakcją

wertykalną (czyli każdą inną niż poziomą). Błędna jest nato-

obronną naszego organizmu jest ruch ręką w toni morskiej

miast teoria, że przyjmując pozycję poziomą, upodabniamy się

– tak aby odgonić od siebie drapieżnika. Ten ruch wody po-

do foki, ryby lub żółwia, czyli obiektu rekiniego pożądania i po-

woduje uderzenie go w skrzela co sprawia, że rekin zaczyna

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

planeta ziemia

Zdjęcie Red Sea Diving Safari

się cofać. Musimy pamiętać, że skrzela to najwrażliwszy organ

się zdarzają), musimy obserwować zwierzę i spróbować prze-

– nie tylko u rekinów, ale u wszystkich ryb. Nawet lekki nacisk

widzieć jego zachowanie. Niektóre rekiny podpływają do łodzi,

jaki wywiera woda na skrzela sprawia, że rekin natychmiast się

inne trzymają się z daleka. Te które są ciekawskie są w innym

oddala. W przypadku takiego zachowania pomiędzy rekinami

nastroju niż te, które nas unikają. Można je ignorować z ło-

oznacza to, że inny rekin zaatakuje go ze strachu, lub po prostu

dzi, ale nie w wodzie. Rekin, który jest kilka metrów ode mnie

ustala hierarchię w stadzie. Takie ruchy zatem zdecydowanie

różni się od tego, który jest blisko. Ten który podpływa czu-

nie są wskazane ;)

je się dobrze, jest ożywiony, albo ufny. Jeśli darzy zaufaniem

Każdy gatunek ma własny język ciała, a każdy osobnik

osobnika przed sobą – nie ucieka, tylko „prześlizguje się”. Ślizg

w obrębie gatunku różni się od siebie. Samce różnią się od sa-

oznacza, że zwierzę jest zrelaksowane. O tym samym świad-

mic poprzez rozmiary i hormony. Młode zwierzęta są żywsze

czą opuszczone płetwy piersiowe, na pewno nie zapowiada-

od starszych. Nie ma jednego rekina i jednej sytuacji. Dlatego

ją ataku! Wręcz przeciwnie! To znak, że rekin odpłynie. Kiedy

tak ważne jest to, aby na każdego zareagować zgodnie z ich

pływa z zamkniętym pyskiem mówimy, że wstrzymuje oddech

psychiką. Bywa na przykład, że rekiny są wycofane i trzeba

i nie wiemy czego się spodziewać, nie jest zrelaksowany, ale

je uspokoić. To paradoksalne, że tak wielkie zwierzę boi się,

nie zaatakuje. Zatem jak już zauważyliście – jeśli znamy ję-

choć przewyższają nas siłą i szybkością. Ale one o tym nie wie-

zyk ciała rekina, rozumiemy jego zachowania. Nasze błędne

dzą. Patrząc na nas z ich perspektywy – nie wiedzą po prostu

informacje o tych drapieżnikach pochodzą głównie z filmów

kogo mają przed sobą.

i powieści… Najsłynniejszym „mitem” jest założenie, że reki-

Rekiny nie są gruboskórne, oceniają ryzyko, działają instynk-

ny przyciąga zapach ludzkiej krwi! Nic równie mylnego! Nasza

townie. Jeśli coś im się nie podoba – dadzą nam znak zanim

krew kompletnie ich nie „kręci”;) Także jeśli poranicie sobie

zareagują, są ostrożne. Jeśli nie rozumieją sytuacji – odpłyną

pięty od płetw czy butów i poleje się krew… bez obaw. Nikt,

zamiast reagować. W nietypowej sytuacji (bo przecież i takie

kto mieszka w morskich głębinach nie zainteresuje się Wami.

planeta ziemia

Zdjęcie Pro Dive

Linia boczna

Odrastające zęby

Często uważa się także, że rekiny ciągle jedzą, a tak naprawdę

ry… Ząbki zmniejszają też gęstość wody, co sprawia, że rekin

ich pokarm stanowi dziennie 2–3 % masy ich ciała. Co nie ozna-

porusza się bardzo szybko. Rekinia skóra ma jeszcze jedną

cza, że stale są głodne! Jeśli natomiast chodzi o inteligencję,

właściwość – od głowy do ogona ciągnie się tzw. narząd linii

rekiny mają bardzo dużą świadomość swojego ciała i trójwy-

bocznej. To „prezent” od ewolucji umożliwiający rozpoznanie

miarowości przedmiotów. Rozpoznają konstrukcje i potrafią

ruchów wody. To sprawia, że rekin jest w stanie wyczuć pod-

je omijać. Potrafią też się odwracać, czują dotyk pasożytów.

pływającą rybę, dlatego poluje również w nocy. Potrafi także

Uczą się przez obserwacje i mają świetną pamięć. Ciekawostką

wykryć zmiany pola elektrycznego, a co za tym idzie – wyczuwa

jest fakt, że rekiny mają więcej niż 5 czy nawet 7 zmysłów! Na-

tętno ofiary. Na uwagę zasługują również zęby, które są nie-

leżą do drapieżników, które rozwinęły się podczas ewolucji i są

zwykle ostre i szybko odrastają. Szkielet rekina natomiast jest

jej świetnym przykładem. Z pewnością zasługują na uznanie

bardzo lekki i zbudowany z chrząstki. To naprawdę niezwykłe

i szacunek. Oprócz znakomitego węchu mają wiele narządów

zwierzęta. Nie sposób jednak nie wspomnieć o atakach na lu-

percepcyjnych, czego przykładem jest skóra i jej spłaszczone

dzi – które oczywiście zdarzają się, ale jest ich zaledwie kilka,

łuski. Pokrywają ją miliony ząbków pochłaniających dźwięki,

do kilkunastu w roku. Faktycznie, rekiny czasem atakują, ale

co daje możliwość bezszelestnego zbliżenia się do swojej ofia-

dlatego – że to MY je drażnimy, denerwujemy i sprawdzamy jak

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

planeta ziemia

Musimy zacząć inaczej postrzegać rekiny, odrzucić mit o potworach z głębin. Strach przed nimi wywołują media. Zdjęcie Archiwum Activtour

zareagują. Rekiny bronią się przed tym, co odbierają jako agre-

kończy się to tragicznie. Histeria, do której najczęściej docho-

sję. Nurkujemy na całym świecie. W bardzo wielu miejscach

dzi, jest zazwyczaj nieuzasadniona.

spotykamy te zwierzęta ponieważ tak, jak i my, rekiny lubią

Musimy zacząć inaczej postrzegać rekiny, odrzucić mit o po-

temperaturę powyżej 17°C. Zatem jeśli już dochodzi do jakiś

tworach z głębin. Strach przed nimi wywołują media. W przy-

wypadków, zdarzają się one na Florydzie, w RPA, czy w Australii.

padku ataków – często pada słowo agresja, podkreślamy w ten

Liczba rekinów nie jest większa w tych miejscach, ale występują

sposób, że są niebezpieczne. Nie jest to prawda. Rekiny nie

tam agresywniejsze gatunki. Na świecie istnieje ponad 500 ga-

atakują nas, żeby nas skrzywdzić. One nie widzą w nas ofiary.

tunków rekinów, z których tylko 12 może zaatakować. Z tego

Nie chcą nas zabić ani skrzywdzić. Atakują, kiedy są zestresowa-

tuzina, ok 5–6 gatunków może nam faktycznie zagrażać. Inne

ne, niezależnie czy jest to sytuacja, w której znajdują się same

nie atakują. Z gatunków, które są agresywniejsze można wy-

rekiny, czy znajduje się człowiek. Rekiny nie wiedzą, że nasza

mienić żarłacze tępogłowe, tygrysie i żarłacze białe. Co ciekawe,

skóra jest cienka, nie chcą nas skrzywdzić. Ewentualny atak jest

najczęściej atakuje… żarłacz czarno płetwy! Jego ugryzienia nie

wynikiem sytuacji, w jakiej się znalazły. Jeśli rekin zainteresu-

są jednak groźne ponieważ ma bardzo mały pysk, są to zaled-

je się ławicą, a nurek znajdzie się w pobliżu, zostanie uznany

wie podgryzienia. Poważnych ataków jest naprawdę niewiele.

za „część” tej ławicy. Rekin w tej sytuacji może zaatakować,

Duże rekiny, jak żarłacz biały, atakują 3–7 razy w roku i rzadko

choć człowiek nie pasuje wielkością do reszty ofiar. Kiedy rekin szuka ofiary, ma w głowie jej obraz. Jeśli wyczuje jej zapach – spodziewa się żeru. Szuka odpowiedniego zwierzęcia, wydzielającego taki zapach i wydającego odgłosy „strachu”. Ludzie zdecydowanie nie pasują do tego obrazu. Nasz zapach miesza się z zapachem ławicy, ale nie pasujemy wizualnie. Na nasz widok rekin gubi się. Interesują go dźwięki i zapach, ale obraz zaskakuje, zatem – nie będzie ryzykować, bo przecież możemy być niebezpieczni. Rekiny są drapieżnikami i pod wodą nie mają sobie równych. Błyskawicznie dopadają ofiary, a zębami rozrywają kości i mięśnie, ale z pewnością nie żywią się ludźmi. Są nieufne i ostrożne. Rzadko do nas podpływają. Tak, jak wspomniałam,

Zdjęcie Łukasz Metrycki

REKLAMA

diving

Wyprawy nurkowe Miejsce WYBIERZ KIERUNEK

Termin Cel wyprawy

Zdjęcie Łukasz Metrycki

do wypadków dochodzi w wyjątkowych sytuacjach, kiedy ludzie i zwierzęta spotykają się w niewłaściwym momencie. Większość ran zadają dziąsłami, sprawdzając z czym mają do czynienia. Bywa niebezpiecznie, ale rekin podpływa do nas tylko wtedy, kiedy ciekawość jest silniejsza niż obawa. Czuje nasz strach i atakując nas chce sprawdzić, czy zna powierzchnię naszego ciała (w przypadku nas – nurków, głównie neoprenu). Dlatego obrażenia nie są głębokie. Poważne rany zdarzają się tylko wtedy, kiedy rekin „chapnie” nas za rękę, a my się wyrywamy. Wówczas tkanka rozrywa się o zęby i powstaje głęboka rana. Jeśli się natomiast nie poruszymy – rekin odpłynie. Oczywiście

30.11.2022

Galapagos Galapagos - nurkowa wyprawa życia

trochę inaczej musimy podejść do żarłacza białego, a inaczej do błękitnego. Ale zasada – zawsze jest taka sama. Wszystko zależy od sytuacji, w której się znaleźliśmy. I uwierzcie mi – rekiny naprawdę da się lubić  O gatunkach rekinów, regionach ich występowania, a także o zagrożeniach

WIĘCEJ WYPRAW >>

jakie czyhają na te wspaniałe zwierzęta i co się stanie, jeśli rekinów zabraknie – przeczytacie w kolejnej części artykułu pt. „SHARKS”.

www.activtour.pl 607 777 538 PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

planeta ziemia

ŚMIGŁE JASKÓŁKI Dymówka

Tekst i zdjęcia Wojciech Jarosz

Jaskółka czarny sztylet, wydarty z piersi wiatru. Nagła smutku kotwica, z niewidzialnego jachtu – tak rozpoczyna się tekst jednej z najbardziej rozpoznawalnych polskich piosenek.

różny charakter i różną moc. Raz więc piszę o ptakach oceanicznych, które tygodnie i miesiące spędzają nad falami, a innym razem o niewielkich mieszkańcach nadjeziornych szuwarów. Bezpośrednim powodem wyboru jaskółek, jako bohaterek tego tekstu, były inspirujące obserwacje dymówek (Hirundo rustica), które założyły swe gniazda pod deskami pomostu nad jednym z poznańskich jezior (tym, do którego mam najbliżej). Pływając wokół tego pomostu na modnej ostatnio desce SUP, bywałem wręcz otaczany przez jaskółki grupowo zmierzające do gniazd z dostawą pożywienia dla nielotnej jeszcze młodzieży oraz tych, które kolonię opuszczały po następną porcję owa-

dów. Samo gniazdowanie nad wodą, które dla dymówek wcale

którego zdecydowałem się, by na łamach Perfect Diver, przyj-

wały na skalnych ścianach, stromych klifach i tym podobnych

rzeć się tym wspaniałym ptakom.

miejscach. W Europie z dala od ludzi żyją jeszcze brzegówki,

rzywołuję te słowa dlatego, że poza niezwykle celnym

nie jest normą, najczęściej dotyczy brzegówek (Riparia riparia),

opisem charakterystycznej morfologii jaskółek, korzysta

które w nadrzecznych skarpach kopią swoje norki (zupełnie

z porównań mocno nawiązujących do kwestii wodniac-

jak zimorodki!). Nim jaskółki tak mocno zsynantropizowały się

kich – wiatr, kotwica, jacht. Ale to wcale nie jedyny powód, dla

(postanowiły żyć w sąsiedztwie człowieka) swe gniazda budo-

Jaskółki po prostu można spotkać nad wodą, i to jest argu-

a dymówki i oknówki (Delichon urbicum) wyspecjalizowały się

ment podstawowy, wszak w naszym ptasim cyklu pojawiają

w wykorzystywaniu budowli wzniesionych przez człowieka

się opisy gatunków związanych z wodą. Te związki miewają

jako miejsca gniazdowania. Przy czym dymówki swe gliniane

planeta ziemia

Oknówka

gniazda w kształcie czarki zazwyczaj lepią wewnątrz budynków, takich jak stodoły, szopy, obory, stajnie czy chlewiki (stąd np. angielska nazwa: barn swallow), podczas gdy oknówki, zgodnie z nazwą, tworzą swe zdecydowanie bardziej zamknięte konstrukcje na zewnątrz budynków we wnękach okiennych, pod gzymsami, okapami etc. Skąd pomysł jaskółek na wybór takiego środowiska życia? Jednym z podstawowych powodów wymienianych przez znawców jaskółczych zwyczajów jest duża dostępność owadów latających (podstawowego pokarmu jaskółek), które często towarzyszą trzymanym przez człowieka zwierzętom. Z tego samego powodu, jaskółki chętnie bytują w okolicach zbiorników wodnych – tam przecież też zawsze można spotkać owady! Warto również wspomnieć o pozyskiwaniu gliny, najlepiej dobrze rozmoczonej, z której ptaki te budują swe gniazda. Materiał ten jest łatwo dostępny przede Oknówka

wszystkim na brzegach zbiorników wodnych, po który chętnie jaskółki zlatują z bliższej i dalszej okolicy. Szacuje się, że by wybudować gniazdo para jaskółek musi wybrać się grubo po-

wodzenie przez cały rok. Domy, w których jaskółki miały swe

nad tysiąc razy po materiał! Jest jeszcze jedna sytuacja, kiedy

gniazda uznawano za szczęśliwe, a niszczenie gniazd łączono

miłośnicy nadwodnych, wodnych i podwodnych aktywności

z różnorakimi karami mogącymi spotkać dopuszczającego się

mogą napotkać jaskółki, i to w dużych, a nawet bardzo dużych

tego procederu śmiałka, w tym na przykład dostaniem piegów

grupach. Gdy skończy się już okres lęgów, jaskółki zbierają

na twarzy… Przesądów i znaczeń symbolicznych jest znacznie

się do odlotów. Bardzo lubią spędzać wtedy czas, szczególnie

więcej. Wszystko właśnie dlatego, że jaskółki blisko człowieka

noce, na trzcinowiskach. Stąd się zapewne wziął jeden z daw-

od dawna są. W kulturze, nie tylko ludowej, znaleźć można

nych ludowych przesądów mówiący o tym, że jaskółki zimę

wiele odniesień do jaskółek, by przywołać choćby Słowackiego

spędzają w mule jeziornego dna, splecione ogonkami w dłu-

(„Kordian”), Sienkiewicza („Janko Muzykant”), Staffa („Droga”)

gie sznury. Gdy zima przepędzana była przez wiosnę, ten kto

czy Szekspira („Ryszard III”). Byłoby dobrze, gdyby jaskółki

pierwszy wiosenną jaskółkę zobaczył, miał mieć szczęście i po-

nadal z nami pozostały, a to niestety nie jest takie oczywiste.

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

planeta ziemia

Dymówka

W wielu krajach liczebność dymówek i oknówek dramatycznie

Brzegówka

spada (np. Węgry), a i w Polsce, która obok Bułgarii jest domem dla największej liczby jaskółek spośród krajów europejskich,

Poza bliskimi kuzynami naszych dymówek, oknówek i brzegó-

również dostrzega się już zmiany mogące mieć negatywny

wek są w niej takie egzotyczne jaskółki jak żałobniczki, smu-

wpływ na jaskółcze populacje. Stoją z nimi w dużej mierze

gówki, nadobniczki, jaskółczaki, wodówki, jaskółeczki i inne.

zmiany krajobrazu rolniczego, bowiem na wsiach modernizu-

Pokrój ciała zazwyczaj mają podobny, kolory też zazwyczaj się

je się stare lub zastępuje nowymi te budynki, które posiadając

powtarzają, z pewnymi odstępstwami. Nasza dymówka ma np.

wiele zaułków, szczelin czy odkrytych belek dachowych były do-

rdzawe okolice czoła i podgardle, jaskółka rdzawa ma taki wła-

tychczas wymarzonym miejscem dla jaskółek, ale jednocześnie

śnie cały spód ciała, podczas gdy rudawa tylko potylicę. Nasza

również dla wróbli, pliszek, kopciuszków, pleszek, szpaków,

brzegówka jest zdecydowanie bardziej brązowa niż czarna,

a nawet sów. Oczywiście jaskółki spotkamy również w mniej-

za to żałobniczki są jaskółkami w całości czarnymi. Co ciekawe

szych i większych miastach. W tych największych też. Okienne

dymorfizm płciowy wśród jaskółek w zasadzie nie występuje –

wnęki bloków mieszkalnych bardzo chętnie zasiedlane są przez

samice i samce są często nierozróżnialne. Mnogość gatunków

oknówki, ale ze względu na zanieczyszczanie szyb odchodami

oznacza, że niemal każdy zakątek Świata z odpowiednim kli-

często ich gniazda są usuwane przez mieszkających tam ludzi.

matem ma swoje jaskółki, które często można podziwiać pod-

Gdyby szanowny Czytelnik zastanawiał się, czy jest jakieś inne

czas dalekich wypraw i podróży – poza Antarktydą występują

rozwiązanie prowadzące do czystego okna wykluczające prze-

na każdym kontynencie. Europejskie gatunki zazwyczaj migrują

ganianie jaskółek (a pamiętać należy, że są to zwierzęta praw-

na zimowiska (lecą niekiedy nawet 10 000 km!) np. w Afryce

nie chronione), to z przyjemnością informuję, że jest. Dostępne

i powracają w te same rewiry w kolejnych sezonach, co z kolei

są w sklepach zoologicznych specjalne półki dla oknówek, które

oznacza, że w różnych porach roku można natknąć się na te

zapewniają miejsce na gniazdo jednocześnie zapobiegając za-

same ptaki w różnych rejonach Globu. Ciekawostką dotyczącą

nieczyszczeniu elewacji lub okna. Warto pamiętać, że tam gdzie

tych wędrówek jest fakt, że jaskółki odbywające lęgi na dalekiej

są jaskółki, zdecydowanie mniej uprzykrzać będą nam życie

Północy, np. za kołem polarnym w Skandynawii, wędrują dalej

komary, meszki i inne owady, których te ptaki zjadają ogromne

na południe niż środkowoeuropejskie ptaki, które zatrzymują

ilości – czyli warto gościć u siebie siostry burzy (cytując refren

się w subsaharyjskiej części Czarnego Lądu.

wspomnianego na początku utworu).

Podczas kolejnych wodnych aktywności przyglądajcie się

Na koniec garść informacji dotyczących biologii tych pta-

jaskółkom! Być może będziecie mieli szansę zobaczyć jak

ków. Jaskółki z taksonomicznego punktu widzenia należą

piją wodę w locie, lub z jaką sprawnością ci wspaniali lotnicy

do rzędu wróblowych i rodziny jaskółkowatych, którą tworzą

manewrują tuż nad powierzchnią chwytając kolejne i kolejne

wraz z jaskólnikami. Łącznie w rodzinie jest aż 85 gatunków.

owady.

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

wydarzenia

WSZYSTKIE ŚMIECI SĄ NASZE! Te podwodne także! W zeszłym roku padł rekord, którego nie widzieliśmy od lat. Ponad 300 tysięcy wolontariuszy odciążyło naturę z 442 ton (!) odpadów w 28. Akcji Sprzątanie świata – Polska! W tej liczbie znaleźli się również nurkowie, którzy wspólnie z nami, posprzątali Jezioro Bystrzyckie i Jezioro Ciecz z zalegających tam śmieci. To niestety dowód na to, że ciągle śmiecimy i to na potęgę. W tym roku, po raz 29. wyjdziemy więc posprzątać Polskę z zalegających w naturze śmieci. Dołączycie?

rzuconych śmieci, z niewybrednym komentarzem, zazwyczaj pod adresem, tego kto te śmieci tam wyrzucił. A co z dzikimi utopiskami? Pomimo, że często w czasie wakacyjnych wypadów odpoczywamy zaledwie kilka metrów od miejsca, gdzie ktoś chwilę temu z brzegu wyrzucił pozostałości po remoncie do jeziora, wydaje się to nam nie przeszkadzać. Powód takiego stanu rzeczy jest prosty: czego oczy nie widzą, tego sercu nie żal. Dzikie utopisko może bezpośrednio zagrażać naszemu zdrowiu, ale jest głęboko schowane pod wodą więc po prostu nie zdajemy sobie z tego sprawy. NUREK PRAWDĘ CI POWIE Dopiero, gdy grupa fenomenalnych wolontariuszy nurków, wejdzie do wody, pozbiera to, co leży na dnie i wyciągnie na brzeg, nam (laikom nurkowania) otwierają się oczy ze zdumienia. Butelki, opakowania po jedzeniu, sprzęty RTV, AGD, puszki po farbach, opony… Bez Was tajemnice podwodnych śmieci pozostałyby nieodkryte zatruwając nadal środowisko. Zmierzam więc do tego, aby prosić Was, czytelników Perfect Di-

CO LEŻY NA DNIE?

ver i wszystkich nurków, do których dotrze ta wiadomość o to,

Swój ostatni artykuł na łamach Perfect Diver zakończyłem zło-

byście pomogli nam zajrzeć na dno polskich akwenów i aby

wieszczo brzmiącym nagłówkiem „ciężka praca przed nami”,

manifest nieśmiecenia w naturze odbił się szerokim echem

bo pomimo imponujących wyników zeszłorocznej edycji

również od tafli wody. Czas powiedzieć głośno: wszystkie śmie-

w dalszym ciągu wiele pozostaje do zrobienia. A zatem, dro-

ci, na całym świecie są nasze; te porzucone przez człowieka

dzy czytelnicy, czas ciężkiej pracy nadchodzi, a my ponow-

w naturze i te posprzątane przez człowieka. Innych na naszej

nie wywieszamy flagę Akcji Sprzątanie Świata i… schodzimy

planecie nie ma.

pod wodę. W Polsce, świadomość podwodnego śmiecenia jest

raczej niska. Bardziej skupiamy się na tym, co widoczne gołym

29. AKCJA SPRZĄTANIE ŚWIATA – POLSKA!

okiem. Zatem gdy widzimy dzikie wysypisko w czasie space-

W tym roku po raz 29. wyjdziemy i posprzątamy Polskę z zale-

ru w lesie, od razu budzi to nasze oburzenie. Często widuję

gających w naturze śmieci. Akcja Sprzątanie świata wystar-

posty na Instagramie i Facebooku, na których jest zdjęcie roz-

towała 22 kwietnia i potrwa do trzeciego weekendu wrze-

wydarzenia

Na koniec, zachęcam Was do bycia Ambasadorem

Nieśmiecenia.

Wspólnie

nagłaśniajmy

problem śmiecenia w naturze, wśród znajomych, współpracowników, w mediach i social mediach. Dlaczego? Bo głos wielu brzmi donośniej i niesie się dalej. Ale też dlatego, że w Akcji Sprzątanie świata nie chodzi o to, aby cały czas sprzątać, ale o to, aby śmiecący przestali śmiecić. Podajcie więc dalej hasło tego-

WSZYSTKIE ŚMIECI SĄ NASZE 29. AKCJA SPRZĄTANIE ŚWIATA-POLSKA FINAŁ AKCJI 16-18 WRZEŚNIA 2022

rocznej akcji: „WSZYSTKIE ŚMIECI SĄ NASZE” i

zapraszajcie

innych

do wspólnych podwodnych sprzątań. Odkryjmy wstydliwą prawdę kryjącą się na dnie polskich jezior. Grzegorz Mikosza Główny Koordynator

www.naszaziemia.pl

facebook/naszaziemia instagram/naszaziemia

Akcji Sprzątanie świata w Polsce

śnia (16–18.09), kiedy to będzie miał miejsce tradycyjny Wielki Finał. Podobnie jak w zeszłym roku, jeden dzień Wielkiego Finału, dokładniej sobota 17 września, zaplanowany jest na podwodne sprzątanie. I uczynimy to wraz naszym Partnerem – Magazynem Perfect Diver. Śledźcie więc informacje – również na naszych kanałach w social media: @naszaziemia.pl – gdzie niedługo opublikujemy więcej szczegółów, (m.in. gdzie będziemy sprzątać i jak można do nas dołączyć). Natomiast jeżeli planujecie do końca września zejść pod wodę i posprzątać jakiś akwen, to śmiało możecie zarejestrować swoją podwodną akcję na stronie www.naszaziemia.pl/ssp2022. Wasze wyniki zostaną wpisane do oficjalnego raportu 29. Akcji i otrzymacie certyfikat uczestnictwa.

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

porady i ciekawostki ACADEMY

JAK ZOSTAĆ LEPSZYM NURKIEM?

Tekst Wojciech A. Filip

Zdjęcie Tomasz Płociński

NA KOŃCU ARTYKUŁU SPRAWDZIAN WIEDZY – ZRÓB GO 2 RAZY: PRZED I PO LEKTURZE TEGO MATERIAŁU!

CO JAKIŚ CZAS PRZEDSTAWIAMY NA ŁAMACH PERFECT DIVER PROSTE SPOSOBY, KTÓRE MAJĄ ZNACZĄCY WPŁYW NA POPRAWĘ TECHNIKI NURKOWANIA. MOŻE JE ZASTOSOWAĆ ZARÓWNO NUREK POCZĄTKUJĄCY, JAK I BARDZO DOŚWIADCZONY NUREK TECHNICZNY CZY INSTRUKTOR.

Który element sprzętu ma wpływ na niemal wszystko co robimy pod wodą? Nasz bohater: Pas kroczny – najistotniejszy kawałek materiału w naszym sprzęcie Pas kroczny jest standardowym wyposażeniem zestawów składających się z płyty i uprzęży, ale możemy go z powodzeniem zastosować w wielu klasycznych jacketach. Zadaniem pasa krocznego jest utrzymywanie sprzętu na plecach w taki sposób, aby nie mógł się on przesunąć w kierunku głowy nurka. Inaczej mówiąc to czy pod wodą ustawimy

Oto propozycja: poświęcając 15 do 30 minut poprawisz:

się głową w kierunku powierzchni, albo w kierunku dna, nie

´ pozycję pod wodą

może spowodować zmiany położenia sprzętu.

´ kontrolę pływalności

W artykule podzielimy wpływ pasa krocznego na nurków

´ zmniejszysz zużycie gazu

początkujących i zaawansowanych. Niezależnie od pozio-

´ zwiększysz bezpieczeństwo akcji ratowniczych

mu zaawansowania, zachęcam do lektury całego materia-

porady i ciekawostki ACADEMY

łu bo wiele efektów zastosowania pasa jest wspólnych dla wszystkich nurków.

Zbyt luźny pas kroczny spowoduje, że cały sprzęt przesunie się po plecach w kierunku twojej głowy blokując możliwość jej podniesienia. Odruchowo wstrzymasz oddech, co zmieni

NUREK POCZĄTKUJĄCY

pływalność. Przesunięcie sprzętu zmieni położenie balastu,

Będziesz się czuł bezpiecznie na powierzchni wody, rów-

a to wpłynie na twoją pozycję (w tej sytuacji, aby utrzymać kon-

nież na morzu przy większej fali

trolę zmienisz pozycją na niechcianego „konika morskiego”).

Brak pasa krocznego, albo zbyt długi pas kroczny powodują,

Zablokowana przesuniętym w górę sprzętem głowa ograniczy

że napełnienie kompensatora gazem zamiast „wyciągnąć” cię

twoją orientację – możesz utracić kontakt z zespołem, albo nie

jak najwyżej nad powierzchnię wody, przesuwa w górę sam

zauważyć dawanych ci znaków. Z kontrolą pływalności wiąże

sprzęt, a twoja głowa pozostaje ciągle blisko wody. Właściwa

się też następny punkt dotyczący zużycia gazu.

długość pasa krocznego eliminuje ten problem.

Zmniejszysz zużycie gazu

Poprawisz kontrolę pływalności

Dzięki stabilnej pozycja sprzętu na plecach, powinieneś bez

Właściwie wyregulowany pas kroczny pozwala na swobodne

problemu odchylić głowę i łatwiej oddychać (zerknij do części

przyjęcie każdej pozycji pod wodą. Bez obaw możesz stanąć

dla zaawansowanych nurków, aby dowiedzieć się dlaczego

na głowie i wykorzystać to, aby zaglądnąć do wnętrza wraku

pozbywanie się CO2 wpływa na mniejsze zużycie gazu z butli).

albo w inne ciekawe miejsce 

Możliwość stałego, swobodnego odchylenia głowy w czasie

ODPOWIEDNIO WYREGULOWANY PAS KROCZNY – WYSOKA, WYGODNA POZYCJA NA POWIERZCHNI WODY

ZBYT LUŹNY PAS KROCZNY – NISKA, NIEWYGODNA POZYCJA NA POWIERZCHNI WODY Zdjęcia na stronie Christian Caruso

PERFECTDIVER

nr 4(22)/2022

porady i ciekawostki ACADEMY

nurkowania, chodzi o takie samo odchylenie jakie stosujesz przy udrażnianiu dróg oddechowych w czasie udzielania pierwszej pomocy, powoduje, że oddychasz bez wysiłku. Swobodna kontrola pozycji, otwarte drogi oddechowe i możliwość kontroli otoczenia to także mniejszy stres, a to wszystko oznacza znaczące zmniejszenie zużycia gazu sięgające nawet 30%. Wystarczy właściwie wyregulować pas kroczny. Jeżeli

sprzęt

przesunie

się

w kierunku głowy, brodę opuścisz do klatki piersiowej i częściowo przymkniesz drogi oddechowe – tym samym wzrośnie zużycie gazu. Zdjęcie Michał Motylewski

NUREK ZAAWANSOWANY

zapobiegające barotraumie, a powrót pełnej akcji oddecho-

Wbrew pozorom, to właśnie u zaawansowanych nurków i in-

wej nastąpi na powierzchni, to zbyt długi pas kroczny może

struktorów najczęściej możemy zobaczyć luźno zwisający po-

niepotrzebnie skomplikować powierzchniową część akcji unie-

między nogami pas kroczny, a czasem jego brak.

możliwiając podanie oddechów ratowniczych przed zdjęciem

Oto kilka mniej oczywistych problemów, które z łatwością

sprzętu.

można wyeliminować przez dokładne dopasowanie pasa

Transport i stabilizacja poszkodowanego jest dużo łatwiejsza

krocznego.

kiedy właściwie dobrana długość pasa krocznego uniemożliwia przesuwanie jego sprzętu w kierunku głowy, a jej pełne odchy-

Akcja ratownicza prowadzona pod wodą i na powierzchni

lenie jest możliwe w każdej chwili.

Transport nurka we wraku, jaskini czy wodzie otwartej pro-

Stabilizacja pozycji i kontrola pływalności w nurkowaniach

wadzimy stosując tzw. „kanapkę”, gdzie ratownik znajduje się

z wieloma butlami bocznymi

na plecach ratowanego. W czasie akcji powinniśmy utrzymywać

W czasie wielogazowych nurkowań z kilkoma butlami bocznymi

otwarte drogi oddechowe poszkodowanego. Na powierzchni

nurek powinien mieć możliwość przyjmowania takich samych

wody, niezależnie od stosowanej procedury powinniśmy otwo-

pozycji jak dobrze bawiący się nurek OWD. Zastanów się ilu

rzyć drogi oddechowe (odchylić głowę) ratowanego, podać se-

technicznych nurków widziałeś, kiedy ci obwieszeni butlami

rię oddechów ratowniczych i zadbać aby nie doszło do wtórne-

bocznymi stoją na głowie?

go podtopienia, czyli utrzymujemy drogi oddechowe otwarte, a głowę nad wodą. Zbyt długi pas kroczny w połączeniu z niestandardową

Jeżeli pas kroczny ma właściwą długość, to zablokuje cały

konfiguracją automatów u poszkodowanego może zabloko-

sprzęt tak, aby nie przesunął się w kierunku głowy gwałtow-

wać jego głowę w pozycji uniemożliwiającej otwarcie dróg

nie zmieniając trym, a nurek nie obawiając się utraty kontroli

oddechowych (będzie to spowodowane przesuniętym w górę

bez problemu zmieni pozycję tak jak chce. Im więcej sprzętu

po plecach ratowanego sprzętem).

masz na sobie, tym istotniejsza jest dokładna regulacja pasa

Akcja ratownicza – poszkodowany z zatruciem tlenowym.

To nie żart. Taka pozycja to część akcji nurkowych w jaskiniach i niektórych wrakach.

krocznego.

Nawet jeżeli przyjmiemy, że na czas jej prowadzenia wystarczy

Jeżeli pas kroczny będzie zbyt krótki (d-ring DPV znajdzie

tylko umożliwienie minimalnego otwarcia dróg oddechowych

się wtedy pomiędzy nogami), to w czasie pływania z DPV może

porady i ciekawostki ACADEMY

pojawić się odczucie stałego podnoszenia tułowia, co jest nie-

ZDJĘCIE AUTO-

bezpieczne w czasie nurkowania z DPV w przestrzeniach za-

RA NA WIELO-

mkniętych. Przesunięcie tego d-ringu na brzuch nurka znaczą-

GODZINNEJ

co poprawi pozycję. W wielu uprzężach można to zrobić tylko

DEKOMPRESJI

przez wydłużenie pasa krocznego dlatego, że d-ring DPV jest

PO NURKOWA-

zwykle przeszyty i zablokowany w pasie. W czasie nurkowań z łodzi z dużymi zestawami podwójny-

NIU NA HMHS BRITANNIC

mi 2x18 – 2x20, warto po przełożeniu pasa biodrowego przez kroczny, zapiąć ten pierwszy pozostawiając maksimum luzu do chwili wejścia do wody. Powodem jest to, że duże zestawy z dobrze dobraną długością pasa krocznego uniemożliwiają wygodne siedzenie na ławce sprzętowej z ubranym zestawem. Luźno zapięty pas brzuszny na czas przygotowania do wejścia do wody znacząco pomaga. Pas dopinamy przed wejściem do wody! Zużycie gazu i narkoza gazów obojętnych Im bardziej złożone nurkowanie, tym istotniejszy staje się swobodny oddech, a jego kontrola w dużej mierze zależy od retencji CO2. Wzrost poziomu CO2 to nie tylko rosnące tempo oddechów i związane z tym zwiększone zużycie gazu, ale także ryzyko związane z bardziej „dynamicznie” przebiegającą narkozą gazów obojętnych. Podwyższenie poziomu CO2 może przyspieszyć wystąpienie toksyczności tlenowej. Patrzenie na wprost, czyli wysoko trzymana głowa powoduje otwarcie dróg oddechowych, a to przekłada się na podniesienie bezpieZdjęcie Krzysztof Niecko

czeństwa na każdym etapie nurkowania.

JAK WYREGULOWAĆ PAS KROCZNY?

w 9 numerze Perfect Diver – wystarczy kliknąć i wydrukować

Bardzo szczegółowy opis, wraz ze zdjęciami i dodatkowymi

interesujący nas materiał:

informacjami znajdziecie w artykule „Dopasowanie uprzęży”

https://issuu.com/perfectdiver/docs/pd_9_issue/68

Zdjęcia Bartek Trzciński

porady i ciekawostki ACADEMY

SPRAWDZIAN WIEDZY 

Zbyt krótki pas kroczny może powodować:

Istotną sprawą jest zrozumienie, że właściwa długość nie

´ problem z ubraniem sprzętu na łodzi i w wodzie

oznacza ani najkrótszego, ani zbyt luźnego pasa krocznego.

´ utrudnioną penetrację wraków

Po lekturze całego artykułu przeczytaj poniższą listę i spróbuj

´ przyjmowanie pionowej pozycji w czasie pływania z DPV

odpowiedzieć na pytanie „dlaczego tak się dzieje?”.

(skuterem)

Instruktorów zachęcam do podobnej analizy, rozszerzonej o bardzo precyzyjne, ale proste w zrozumieniu wyjaśnienia,

Jak zostać lepszym nurkiem?

które możecie przedstawić waszym kursantom w trakcie pro-

Na jakość naszego nurkowania mają wpływ 3 zależne od siebie

wadzonych kursów.

czynniki: 1. Wiedza

Zbyt długi pas kroczny może powodować:

2. Doświadczenie

´ podwyższone zużycia gazu

3. Sprzęt

´ pływanie „konikiem”

Jeżeli poprawisz funkcjonalność swojego sprzętu, to odbije się

´ kłopoty z udrożnieniem dróg oddechowych w czasie akcji

to pozytywnie na twoim nurkowym doświadczeniu, a przez

ratowniczej

to wzrośnie komfort i bezpieczeństwo nurkowania.

´ utrudnione pływanie wstecz

Dopasuj sprzęt idealnie do twojego ciała, a wtedy będzie on

´ zwiększony poziomu narkozy gazów obojętnych

wspierał wszystkie twoje nurkowe pomysły!

´ przyjmowanie pozycji z opuszczonymi kolanami

Zdjęcie Tomasz Płociński

MASZ WĄTPLIWOŚCI? Zapraszam do Akademii Tecline  dobierzemy, dopasujemy, pokażemy jak przetestować sprzęt, ale także poprawimy twoją konfigurację niezależnie od producenta! Do zobaczenia! WAF 

https://teclinediving.eu/pl/akademia-tecline/#/

Klapki w stylu „japonek”

Calzuro Aqua Wykonane z materiału bezlateksowego EVARITE®, o doskonałych parametrach technicznych. Stworzone z pojedynczego bloku, co ogranicza możliwość łamania klapek w krytycznych punktach. Calzuro Aqua są tak ukształtowane, że powierzchnia sprzyja prawidłowemu ukrwieniu. Antypoślizgowa podeszwa zapewnia trzymanie stóp w takich miejscach jak baseny, spa czy plaże.

Calzuro Aqua to komfort, relaks, lekkość i wodoodporność.

DOSTĘPNE W WIELU KOLORACH

CHCESZ WIEDZIEĆ WIĘCEJ? Zapytaj o cenę i dostępność: info@tecres.pl

GOOD DIVE Dealer Hollis Rebreathers ul. Kościerska 9B, 83-300 Kartuzy

Magazyn nurkowy Perfect Diver nr 22

Articles inside

Perfect Diver Magazyn nr 22

JAK ZOSTAĆ LEPSZYM NURKIEM?

AKABA W JORDANII

MALTA W TYDZIEŃ

Zatoka Hanifaru

CZY KONTAKT Z GŁOWONOGIEM MOŻE BYĆ TERAPEUTYCZNY?

Nurkowanie w starej kopalni łupków NUTTLAR