Magazyn nurkowy Perfect Diver nr 13 by perfectdiver

nurkowanie

nr 13 1(13)/2021

STYCZEŃ/LUTY

cena 25,00 zł w tym 8% VAT

freediving

pasja

wiedza

LANZA BAHAMY WODNY ŚWIAT

AUTOMATY ODDECHOWE SERIA V

[JAKOŚĆ | NIEZAWODNOŚĆ | W YTRZYMAŁOŚĆ ] [EN250: 2014 CE1463]

Zdjęcie: Michal Sevecek

s ł ow o w s t ę p n e

WOJCIECH ZGOŁA

Redaktor Naczelny

Na świecie dzieją się niewiarygodne rzeczy. Weszliśmy w Nowy Rok 2021 i w wielu miejscach Europy można nurkować pod lodem. W innych, wielu chciałoby nurkować pod lodem, którego brakuje. Inni uciekają do ciepłych krajów narażając się na 10-dniową kwarantannę po powrocie. Na szczęście wciąż można nurkować! Wielu z nas odkrywa nowe lub na nowo, miejsca zlokalizowane bliżej domu. My też rekomendujemy #divelocal. To już nasz trzeci rok obecności w eterze. Magazyn Perfect Diver zmienia delikatnie skład redakcyjny. Cieszymy się z obecności Huberta i wciąż pozostajemy otwarci na współpracę praktycznie z każdym, kto chce wnieść coś pożytecznego i pozytywnego. Część stałych Reklamodawców również w 2021 roku będzie z nami. Nowych pozdrawiamy i cieszymy się, że dołączyliście i wspieracie nasz Projekt, że wspieracie oficjalnie Perfect Diver. Jakość tekstów i zdjęć będzie porównywalna z ostatnim rokiem lub jeszcze lepsza. Preferujemy lekkie pióro, praktyczne podejście, dobrą historię i ekologiczne podejście do Natury. Śledźcie nasz profil na Facebook’u. Powiedzcie o nas znajomym i zaproście ich do wspólnego oglądania i czytania naszych postów. Numer 1/2021, który właśnie macie na swoich ekranach lub w ręce, pozwoli zapomnieć o rozterkach i spowoduje, że tęsknotę za nurkowaniem przekujecie w konkretny plan. Zawsze bezpieczny – o tym nie zapominajcie. Lepiej czasem odpuścić. To nic złego, a wręcz odwrotnie – to postawa odpowiedzialna. Wewnątrz znajduje się między innymi bardzo ciekawy artykuł Krzysztofa Dziecha o medytacji, świadomości, ćwiczeniach – a wszystko to pod wodą. Mamy też artkuł o Lanzarote. Centrum Nurkowe Bonito Diving Lanzarote zaprosiło Perfect Diver na nurkowania. Opowiadamy, jak tam było. Sami zdecydujcie, czy warto pojechać właśnie tam. Jeśli nie, jest jeszcze kilka innych propozycji. Na koniec bardzo praktyczne spojrzenie Wojtka A. Filipa na kapelusz nurkowy. Prenumerata wciąż dostępna – zapraszam!

PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

spis treści

PODRÓŻE 12

Lanza

Raja Ampat, ostatni raj na ziemi

Bahamy, wodny świat

Sardyńskie opowieści. Północny wschód

NASZE ROZMOWY 42

FreeSłowenia

Bałtyk 1000 lat temu

WIEDZA

Przez soczewkę – Oksana Maksymova

FREEDIVING 48

ARCHEOLOGIA

Nurkowanie w stanie pełnej świadomości

Czy warto uczestniczyć w szkoleniu wrakowo-morskim?

„Mrok”. Recenzja

Kamizelka grzewcza z firmy Northern Diver

PLANETA ZIEMIA 64

Wydawca PERFECT DIVER WOJCIECH ZGOŁA

Co w trzcinach piszczy. Wąsate drobiazgi

ul. Folwarczna 37, 62-081 Przeźmierowo redakcja@perfectdiver.com

ISSN 2545-3319

redaktor naczelny

Wojciech Zgoła

archeologia podwodna

Mateusz Popek

sporty wodne felietonistka publicysta, fotograf marketing i reklama tłumacze języka angielskiego

Krzysztof Jarzyna Irena Kosowska Bartosz Pszczółkowski Hubert Reiss Agnieszka Gumiela-Pająkowska Arleta Kaźmierczak Reddo Translations Sp. z o.o.

opieka prawna projekt graficzny i skład

Adwokat Joanna Wajsnis Brygida Jackowiak-Rydzak

magazyn złożono krojami pisma

Montserrat (Julieta Ulanovsky) Open Sans (Ascender Fonts)

Spectral (Production Type) druk

PORADY I CIEKAWOSTKI 68

Wieland Drukarnia Cyfrowa, Poznań, www.wieland.com.pl

dystrybucja

centra nurkowe, sklep internetowy

preorder@perfectdiver.com

Nurkowy kapelusz

fotografia na okładce

Oksana Maksymova model

Jaja błazenków miejsce

Tulamben, Indonezja

www.perfectdiver.com

Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, nie odpowiada za treść ogłoszeń oraz zastrzega sobie prawo do skracania, redagowania, tytułowania nadesłanych tekstów oraz doboru materiałów ilustrujących. Przedruk artykułów lub ich części, kopiowanie tylko za zgodą Redakcji. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za formę i treść reklam.

Podoba Ci się ten numer magazynu, wpłać dowolną kwotę! Wpłata jest dobrowolna. PayPal.Me/perfectdiver PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

r e da kc ja

WOJCIECH ZGOŁA

MATEUSZ POPEK

KRZYSZTOF JARZYNA

Często powtarza, że podróżuje nurkując i to

„Moja pasja, praca i życie znajdują się pod wodą”.

Od dziecka pasjonuje się sportem, w tym różny-

jest jego motto. W 1985 roku zdobył patent

Nurkuje od 2009 roku. Od 2008 roku chodzi po

mi dyscyplinami związanymi z wodą. Zawodowo

żeglarza jachtowego, a dopiero w 2006 zaczął

jaskiniach. Z wykształcenia archeolog podwodny.

skończył dziennikarstwo i również przez to lubi

nurkować. W kolejnych latach doskonalił swoje

Uczestniczył w licznych projektach w Polsce i za

rozmawiać z ludźmi i ich obserwować. Amatorsko

umiejętności uzyskując stopień Dive Mastera.

granicą. Od 2011 zajmuje się nurkowaniem zawo-

para się różnymi aktywnościami. Ostatnio coraz

Zrealizował blisko 650 nurkowań w różnych wa-

dowym. W 2013 uzyskał uprawnienia nurka II kla-

bardziej pasjonuje się freedivingiem :)

runkach klimatycznych. Od 2007 roku fotogra-

sy. Ma doświadczenie w pracach podwodnych za-

fuje pod wodą, a od 2008 również filmuje. Jako

równo na morzu jak i śródlądziu. Od 2013 nurkuje

niezależny dziennikarz opublikował kilkadziesiąt

w jaskiniach, zwłaszcza w górskich, a od 2014 jest

artykułów, głównie w czasopismach poświę-

instruktorem nurkowania CMAS M1. W czerwcu

conych nurkowaniu, ale nie tylko. Współautor

2020 obronił doktorat z archeologii podwodnej.

wystaw fotograficznych w kraju i za granicą. Jest pasjonatem i propagatorem nurkowania. Od 2008 roku prowadzi swoją autorską stronę www.dive-adventure.eu. Na bazie szerokich doświadczeń, w sierpniu 2018 stworzył nowy Magazyn Perfect Diver.

IRENA KOSOWSKA

BARTOSZ PSZCZÓŁKOWSKI

HUBERT REISS

Regionalny Manager Divers Alert Network Polska,

Tak się nazywam i pochodzę z Poznania. Z wodą

Z zawodu informatyk, ale z krwi i kości handlo-

Instruktor nurkowania i pierwszej pomocy, nurek

związany jestem praktycznie od urodzenia a z nur-

wiec, który żadnej pracy się nie boi. Nurkowanie

techniczny i jaskiniowy. Zakochana we wszystkich

kowaniem, odkąd nauczyłem się chodzić. Pasję do

zawsze było moim wielkim marzeniem. Na po-

zalanych, ciemnych, zimnych, ciasnych miejscach

podwodnego świata zaszczepił mi dziadek, ***in-

czątku miało być wyzwaniem, krótkim epizodem,

oraz niezmiennie od początku drogi nurko-

struktor CMAS zabierając mnie w każdej wolnej

a okazało się pasją do końca świata i jeden dzień

wej – w Bałtyku. Realizując misje DAN, prowadzi

chwili nad jeziora. Pierwsze uprawnienia zdobyłem

dłużej. Pod wodą odreagowuję i odpoczywam.

cykl prelekcji „Nurkuj bezpiecznie” oraz Diving

w 1996 roku. Rok później pojechałem do Chorwa-

Jako Divemaster, nurek sidemount Razor, a ostat-

Safety Laboratory, czyli terenowe badania nurków

cji i dosłownie zwariowałem na widok błękitnej

nio również fotograf, realizuję moje marzenia

do celów naukowych.

wody, ośmiornic i kolorowych rybek;) Kupiłem

podziwiając i uwieczniając piękno podwodnego

swój pierwszy aparat pod wodę – Olympus 5060

świata. „Pasja rodzi profesjonalizm, profesjonalizm

i zacząłem przygodę z podwodną fotografią. Swoje

daje jakość, a jakość to luksus w życiu. W dzisiejszych

doświadczenie nurkowe nabywałem na Wyspach

czasach szczególnie...”

Kanaryjskich, Sardynii, Norwegii, Malediwach i w polskich jeziorach. Obecnie jestem instruktorem Padi oraz ESA, szkolę w Europie zapaleńców nurkowych i przekazuję swoją pasję innym. Wszystkich miłośników podwodnego świata i fotografii zapraszam na Beediver (FB) – do zobaczenia.

s ta ł a w s p ó ł p r ac a

WOJCIECH A. FILIP

ANNA SOŁODUCHA

SYLWIA KOSMALSKA-JURIEWICZ

Ma na swoim koncie ponad 8000 nurkowań. Nur-

Absolwentka Geografii na Uniwersytecie Wrocław-

Podróżniczka i fotograf dzikiej przyrody. Ab-

kuje od ponad 30 lat, a w tym od ponad 20 lat jako

skim, niepoprawna optymistka… na stałe z uśmie-

solwentka dziennikarstwa i miłośniczka dobrej

nurek techniczny. Jest profesjonalistą z ogromną

chem na ustach! Do Activtour trafiła chyba z prze-

literatury. Żyje w zgodzie z naturą, propaguje

wiedzą teoretyczną i praktyczną. Jest instruktorem

znaczenia… i została tu na stałe. Z zamiłowaniem

zdrowy styl życia... jest yoginką i wegetarianką.

wielu federacji: GUE Instructor Mentor, CMAS**,

codziennie spełnia ludzkie marzenia przygotowu-

Angażuje się w ekologiczne projekty, szczególnie

IANTD nTMX, IDCS PADI, EFR, TMX Gas Blender.

jąc wyprawy nurkowe na całym świecie, a sama

bliskie jej sercu są rekiny i ich ochrona, o których

Uczestniczył w wielu projektach i konferencjach

nurkuje już… ponad połowę życia. Każdego roku

pisze w licznych artykułach oraz na blogu www.

nurkowych jako lider, eksplorator, pomysłodawca

eksploruje inny „kawałek oceanu” przypinając

divingandtravel.pl Swoją przygodę z nurkowa-

czy wykładowca. Były to między innymi Britannic

kolejną pinezkę na swojej nurkowej mapie świa-

niem zaczęła piętnaście lat temu przez zupełny

Expedition 2016, Morpheus Cave Scientific Project

ta! W zimie zamienia płetwy na ukochane narty

przypadek. Dzisiaj jest Divemasterem, odwie-

on Croatia Caves, GROM Expedition in Narvik, Tuna

i ucieka w Alpy. Przepis na życie? „Tylko martwy

dziła ponad 60 państw i nurkowała na 5 konty-

Mine Deep Dive, Glavas Cave in Croatia, NOA-MA-

pień płynie z prądem – czółno odkrywców, płynie

nentach. Na wspólną podróż zaprasza z biurem

RINE. Zawodowo jest Dyrektorem Technicznym

w górę rzeki!”

podróży www.dive-away.pl, którego jest współ-

w TecLine w Scubatech, a także Dyrektorem Szko-

anna@activtour.pl

założycielem.

lenia w TecLine Academy.

activtour.pl; travel.activtour.pl; 2bieguny.com

KAROLINA SZTABA

JAKUB DEGEE

MICHAL ČERNÝ

Karolina Sztaba, a zawodowo Karola Takes Pho-

Polski fotograf, zdobywca nagród i wyróżnień

„Mokre zdjęcia“ fotografował odkąd pamięta. Po

tos, jest fotografem z wykształcenia i pasji. Obec-

w światowych konkursach fotografii podwod-

kilku latach doświadczenia jako nurek zapragnął

nie pracuje w Trawangan Dive Centre na malut-

nej nurkował już na całym świecie – z rekinami

zachowywać wspomnienia z podwodnych zanu-

kiej wyspie w Indonezji – Gili Trawangan, gdzie

i wielorybami w Południowej Afryce, z orkami za

rzeń. Kupił swój pierwszy aparat kompaktowy

zamieszkała cztery lata temu. Fotografuje nad

północnym kołem podbiegunowym, na Galapa-

z podwodną obudową. Z czasem jednak zaczęło

i pod wodą. Oprócz tego tworzy projekty fotogra-

gos z setkami rekinów młotów i z humbakami na

dominować pragnienie posiadania najlepszego

ficzne przeciw zaśmiecaniu oceanów oraz zanie-

wyspach Tonga. Bierze udział w specjalistycznych

zdjęcia, co nie było do końca możliwe w przypad-

czyszczaniu naszej planety plastikiem („Trapped”,

warsztatach fotograficznych. Nurkuje od 27 lat,

ku zastosowanego kompaktu. Dlatego przeszedł

„Trashion”). Współpracuje z organizacjami NBO

zaczął w wieku lat 12 – jak tylko było to formalnie

na lustrzankę Olympus PEN E-PL 5, która pozwala

zajmującymi się ochroną środowiska i bierze ak-

możliwe. Jako pierwszy na świecie użył aparatu

na użycie nawet kilku różnych obiektywów. Wy-

tywny udział w akcjach proekologicznych (ochro-

Hasselblad X1d-50c do podwodnej fotografii su-

korzystuje kombinację połączeń podwodnych

na koralowca, sadzenie koralowca, sprzątanie

per macro. Niedawno, na odległym archipelagu

błysków i świateł. Koncentruje się na fotografii

świata, ochrona zagrożonych gatunków). Jest

Chincorro na granicy Meksyku i Belize, zrobił to

dzikiej przyrody, a nie na aranżacji. Fotografuje

również oficjalnym fotografem Ocean Mimic

ponownie, podejmując udaną próbę sfotografo-

zarówno w słodkich wodach „domowych“, jak

– marką tworzącą stroje kąpielowe i surfingowe

wania oka krokodyla obiektywem makro z dodat-

i w morzach i oceanach świata.

ze śmieci zebranych na plażach Bali. Współpraco-

kową soczewką powiększającą, co jest najwięk-

Zdobywał już liczne nagrody na czeskich i za-

wała z wieloma markami sprzętu nurkowego, dla

szym na świecie zdjęciem oka krokodyla żyjącego

granicznych konkursach fotograficznych. Więcej

których tworzyła kampanie reklamowe. W roku

na wolności (pod względem ilości pixeli, wielkości

zdjęć można znaleźć na jego stronie internetowej,

2019 została ambasadorem polskiej firmy Tecline.

wydruku, jakości).

gdzie można je również kupić nie tylko jako fo-

Od dwóch lat jest nurkiem technicznym.

tografie, ale także jako zdjęcia wydrukowane na płótnie czy na innym nośniku. www.mokrefotky.cz www.facebook.com/MichalCernyPhotography www.instagram.com/michalcerny_photography/

s ta ł a w s p ó ł p r ac a

WOJCIECH JAROSZ

AGNIESZKA KALSKA

LAURA KAZIMIERSKA

Absolwent dwóch poznańskich uczelni – Akademii

„Nie wyobrażam sobie życia bez wody, gdzie w wol-

Obecnie pracuje jako PADI Course Director w Tra-

Wychowania Fizycznego (specjalność trenerska –

nym ciele doświadczam wolności ducha”.

wangan Dive Centre na indonezyjskiej wysepce

piłka ręczna) oraz Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Wydziału Biologii (specjalność biologia doświadczalna). Z tą pierwszą uczelnią związał swoje życie zawodowe próbując wpływać na kierunek rozwoju przyszłych fachowców od ruchu z jednej strony, a z drugiej planując i realizując badania, popychając mozolnie w słusznym (oby) kierunku wózek zwany nauką. W chwilach wolnych czas spędza aktywnie – jego główne pasje to żeglarstwo (sternik morski), narciarstwo (instruktor nar-

●● założycielka pierwszej w Polsce szkoły freedivingu i pływania – FREEBODY, ●● instruktorka freedivingu Apnea Academy International i PADI Master Freediver, ●● rekordzistka świata we freedivingu (DYN

Gili Trawangan. Założycielka portalu Divemastergilis. www.divemastergilis.com @divemastergilis Od ponad 7 lat mieszka i odkrywa podwodny świat Indonezji. Jest nie tylko zapalonym nurkiem technicznym, ale także twarzą platformy Planet

253 m), ●● rekordzistka i mistrzyni Polski, członkini kadry narodowej we freedivingu 2013–2019, ●● finalistka Mistrzostw Świata we freedivingu 2013, 2015, 2016 oraz 2018,

Heroes oraz ambasadorem marki Ocean Mimic. Aktywnie przyczynia się do promowania ochrony koralowców i naturalnego środowiska ryb i zwierząt morskich, biorąc udział w projektach nauko-

ciarstwa zjazdowego), jazda motocyklem, nurko-

●● multimedalistka Mistrzostw Polski oraz człon-

wych, kampaniach przeciw zaśmiecaniu oceanów

wanie rekreacyjne i wiele innych form aktywności,

kini kadry narodowej w pływaniu w latach

i współpracując z organizacjami pozarządowymi

a także fotografia, głównie przyrodnicza.

1998–2003,

na terenie Indonezji.

●● pasjonatka freedivingu i pływania.

@laura_kazi

AGATA TUROWICZ-CYBULA Od dziecka marzyłam, żeby zostać biologiem morskim i udało mi się spełnić te marzenia. Skończyłam studia na kierunku oceanografia, gdzie od niedawna rozpoczęłam studia doktoranckie. Moja przygoda z nurkowaniem zaczęła się, kiedy miałam 12 lat. Kocham obserwować podwodne życie z bliska i staram się pokazać innym nurkom jak fascynujące są podwodne, bałtyckie stworzenia.

PRENUMERATA CENA PRENUMERATY:

numerów

180 PLN

wraz z dostawą

Zamów już dzisiaj:

preorder@perfectdiver.com

2021

REKLAMA

piszą dla nas

JULIA ZABRODZKA i BARTEK KAFTAN Podróżują razem, z aparatem fotograficznym (Julia) i notesem (Bartek). Najchętniej do krajów Ameryki Środkowej, zwłaszcza Meksyku i Gwatemali, gdzie łącznie spędzili prawie półtora roku. O odwiedzonych miejscach i spotkanych w drodze ludziach od kilkunastu lat piszą dla polskiej i zagranicznej prasy. Ich zdjęcia i teksty ukazywały się m.in. w „The Guardian”, „El País”, „Polityce”, „Piśmie”, „Wysokich Obcasach”, „Zwierciadle”, „Esquire” czy „Kukbuku”, a także na łamach magazynów podróżniczych, jak choćby „Podróże”, „Voyage” czy „Kontynenty”. Wodę lubią pod każdą postacią – mórz, jezior czy rzek – ale konsekwentnie trzymają się powierzchni, bez zapuszczania się w głębiny. Zdjęcia Julii możecie zobaczyć na stronie: www.juliazabrodzka.pl

MACIEJ POSŁUSZNY Założyciel centrum nurkowego DIVE ENERGY, Instruktor M2 KDP PTTK CMAS, Instruktor DAN. Związany z woda od dziecka, KS POSNANIA Kanadyjkarz, wielokrotny medalista na arenie krajowej i międzynarodowej, zawodnik polskiej kadry Narodowej. Po zakończeniu kariery sportowej swoją pasję do sportu i rywalizacji przeniósł pod wodę. "W nurkowaniu spełniam się całkowicie, moim priorytetem jest propagowanie bezpiecznego nurkowania."

Technically … the best. Hollis gear stands up to any condition. So, how deep will you go?

KRZYSZTOF DZIECH Urodzony 4 lipca 1973 r. w Chorzowie. Ksiądz diecezji katowickiej, pracujący od 2002 roku we Francji. Nurek od 2000 r. Obecnie: Instruktor CMAS ***, CMAS TRIMIX Trainer, PADI TEC TRIMIX Instruktor. Posiada dyplom państwowy jako edukator sportowy w zakresie nurkowania: DEJEPS. Sympatyk szkoły GUE jako Fundamentals-Tech Diver.

www.nurkowanie-ecn.pl

ko n k u r s

Nurkuj blisko domu 2020 Bardzo dziękujemy wszystkim, którzy wzięli udział w konkursie „Nurkuj blisko domu 2020”. Każde ze zdjęć zostało wykonane w innym akwenie. Mamy piękne miejsca nurkowe w Polsce! Wygranym serdecznie gratulujemy! Jury w składzie: Karolina Sztaba (Przewodnicząca), Tomasz Płociński, Bartosz Pszczółkowski, po trudnych negocjacjach, wybrało zwycięzców.

Miejsce I Jacek Twardowski Miejsce wykonania fotografii: Jezioro Leleskie Miejscowość: Wieś Leleszki Data wykonania fotografii: 26.07.2020 Aparat: Canon 5D Mark IV Głębokość: 2 m

Miejsce II Jarosław Matyga, „Mgła” Miejsce wykonania fotografii: Kamieniołom Piechcin Miejscowość: Piechcin Data wykonania fotografii: 15.11.2020 Aparat: Sony S7III Głębokość: 14 m

konkurs

Miejsce III Paweł Pawłowski, „Magia Machowa” Miejsce wykonania fotografii: Jezioro Tarnobrzeskie Miejscowość: Machów, Tarnobrzeg Data wykonania fotografii: 02.08.2020 Aparat: NIKON COOLPIX S6500 Głębokość: 4 m

Wyróżnienie Mariusz Czajka, „Wejście do torpedowni”,

Wyróżnienie

Miejsce wykonania fotografii: Bałtyk (Zatoka Pucka),

Jacek Twardowski, Miejsce wykonania fotografii: Fort Zbarż, Miejscowość: Warszawa,

Miejscowość: Babie Doły, Data wykonania fotografii: 21.11.2020

Data wykonania fotografii: 27.06.2020, Aparat: Canon 5D Mark IV, Głębokość: 0 m

Aparat: Sony Alpha A7, Głębokość: 7 m

Zwycięzca I miejsca otrzymuje:

Zwycięzca II miejsca otrzymuje:

Zwycięzca III miejsca otrzymuje:

Indywidualnie skonfigurowany System Wypornościowy

Płetwy Tecline Power Jet dedykowane fotografom

Maskę nurkową Tecline Frameless Super View, czapkę

Tecline o równowartości 3000 PLN, czapkę zimową Tec-

podwodnym, czapkę zimową Tecline, kalendarz Per-

zimową Tecline, kalendarz Perfect Diver 2021, gadżety

line, kalendarz Perfect Diver 2021, roczną prenumera-

fect Diver 2021, egzemplarz 1/2021 Magazynu Perfect

Perfect Diver – publikację zdjęcia na łamach Magazynu

tę magazynu Perfect Diver 2021 z dostawą do domu

Diver oraz publikację zdjęcia na łamach Magazynu

Perfect Diver

na terenie Polski oraz publikację zdjęcia konkursowego

Perfect Diver

na łamach Magazynu Perfect Diver

Sponsorem nagród głównych jest firma, która dba o perfekcyjną konfigurację każdego nurka – TECLINE PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

artykuł sponsorowany

podróże

Lanza Tekst i zdjęcia WOJCIECH ZGOŁA

w minionym roku, jednak udało nam się skorzystać ze wspo-

Potocznie zwana Lanzą, wyspa Lanzarote, jedna z archipelagu Wysp Kanaryjskich, przyjęła nas wyjątkowo sympatycznie. Było słonecznie, ciepło, transparentnie pod wodą, smacznie i ciekawie.

mnianego zaproszenia. Lanza jest wyspą wulkaniczną. Widok stożków o różnych kolorach, w różnych porach dnia towarzyszy nam codziennie i to nie ważne, w którą stronę jedziemy. Magia klimatu księżycowego, braku roślinności, nieskażonego ręką ludzką krajobrazu, może nas pobudzić wewnętrznie lub zdołować. My mamy na szczęście tętniące życiem nurkowania w Oceanie Atlantyckim. Cała ta aura wpływa na nas uspokajająco i oczyszcza umysł.

M 12

Warto wspomnieć, że wulkanów na Lanzarote jest około 300,

agazyn Perfect Diver został zaproszony na nurkowania

a najwięcej erupcji miało miejsce w latach 1730–1736. Ostatni

przez Centrum Nurkowe Bonito Diving Lanzarote.

wybuch zdarzył się w 1824 roku. Ale uwaga! W niektórych miej-

Wirus w koronie zmieniał plany podróżnicze wielu osobom

scach, zaledwie kilka metrów pod powierzchnią ziemi panuje

podróże

TAK

NIE RZADKO

Angel shark, płaszczki, groupery Wraki Groty Delfiny i żółwie Plaża nudystów ze spotem nurkowym Museo Atlantico

temperatura 4000°C. Tu nadmienię, że zwiedzanie Parku Naro-

przygotowana

dowego Timanfaya pomoże zobaczyć to na własne oczy.

i logistycznie. Dysponuje wła-

sprzętowo

Centrum Nurkowe Bonito Diving Lanzarote zostało niedaw-

snymi samochodami i dobrymi powiązaniami, jeśli chciałoby

no odnowione. Zrobiło się w nim bardzo przytulnie, a atmosfe-

się nurkować z łodzi. Na miejscu jest toaleta, salka wykładowa,

ra, jaką zastaliśmy powodowała, że chciało się z nimi nurkować.

sklep ze sprzętem, duże kanapy w strefie leniuchowania, woda,

Naszymi opiekunami i przewodnikami byli Kasia i Filip. Przy

kawa i herbata, a nawet cukierki.

okazji poznaliśmy kilka nowych osób, z którymi nurkowaliśmy

Ściany strefy biurowej zdobią piękne malowidła zwierząt,

podczas całego pobytu. Czasem dzieliliśmy się na mniejsze gru-

które można spotkać tutaj pod wodą. Dodam, że do home reef

py, bo Dominika robiła podstawowy kurs nurkowy, a Agniesz-

mamy jakieś 200 m i jeśli nurkujemy właśnie z Playa Flamingo,

ka i Marcin chcieli zobaczyć rekina anioła. Ja pod wodą lubię

to ekipa zawozi butle na plażę, a my ubrani w pianki, wesołym

prawie wszystko :)

krokiem docieramy w 5 minut do miejsca wejścia do wody.

Ciekawostką jest, że w Bonito DL posługujemy się butlami

Wierzcie mi, gorąca lawa w zetknięciu z oceanem stworzyła

10 L napełnionymi powietrzem do 300 BAR. Baza jest dobrze

wyjątkową szatę dna. W niektórych miejscach widać jak lawa

PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

artykuĹ&#x201A; sponsorowany

podróże

się posuwała. Wypiętrzenia, groty i ścianki, a dalej piasek,

wyspy. Autorem rzeźb jest Jason de Caires Taylor. Figury i in-

w którym chyba zawsze szuka się wzrokiem angel sharka lub

stalacje zlokalizowane są na piasku na powierzchni 2500 m2.

płaszczki. W mniejszych dziurach chowają się spore mureny,

Pierwsze prace zostały zanurzone w 2016 roku. Otwarcie Mu-

kraby i inne zwierzęta prowadzące nocny tryb życia. Wpraw-

seo dla nurków nastąpiło w styczniu 2017 roku.

ne oczy, w dobrze dobranej masce nurkowej, wypatrzą koniki

Pod wodą mamy 6 różnych obszarów, a w zamyśle twórców

morskie, ślimaki, krabopająki i krewetki. Piasek bywa czarny,

było podnoszenie kwestii dotyczących zasobów naturalnych

szary i biały. Dużo w nim jaszczurników, flądr i innych ryb strefy

i skłanianie do refleksji. Warto dodać, że pomyślano proekolo-

dennej. Co jakiś czas spotykamy też niewielkie mątwy, które

gicznie i do budowy instalacji użyto cementu o neutralnym pH.

kamuflują się w otaczającym je środowisku. Najlepsze miesiące na spotkanie rekinów aniołów? Od końca września do mniej więcej kwietnia. Potem dużo trudniej

Czy warto nurkować w Museo Atlantico? Jeśli już się jest na Lanzarote to tak. Lecieć jednak po to, by tam zanurkować – moim zdaniem nie.

je wypatrzeć. Warto dodać, że od jakiegoś czasu, pod koniec

Są takie miejsca na świecie, które wybierają naturyści. W su-

roku odbywa się liczenie tych coraz mniej licznych ryb, a Bonito

mie nie wiadomo dlaczego. Filip zabrał nas w takie miejsce. Jest

Diving Lanzarote uczestniczy w całej akcji.

to bardzo ciekawy spot nurkowy z niełatwym zejściem z po-

Okolice Museo Atlantico. Na nurkowanie jedziemy zo-

ziomu parkingu do wody. Miejsce nazywa się Charco del Palo

diakiem z portu. Wskakujemy w jednym miejscu, przewodnik

i rzeczywiście spotyka się tu golasów, głównie w wieku 70+, ale

„oprowadza” nas po eksponatach i wynurzamy się w innym

nie tylko. Nie robią sobie nic z nurków uważnie stąpających

miejscu. Łódka już tam na nas czeka.

po kamieniach w górę i w dół. Może dlatego, że głównie patrzą

Museo Atlantico jest częścią Centrum Sztuki, Kultury i Tu-

pod nogi. Potknięcie może być dramatyczne w skutkach.

rystyki Cabildo na Lanzarote. Zostało stworzone w celu ochro-

Aby nurkować w Charco del Palo muszą być odpowiednie

ny przyrody i doświadczania wyjątkowego piękna krajobrazu

warunki pogodowe dotyczące falowania. My trafiliśmy wręcz

PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

artykuł sponsorowany

rewelacyjnie. Zanurzenie i niewiarygodna widoczność sięgająca

i leży na burcie. Drugi wrak, a właściwie jego większe i mniejsze

ponad 40 m. Filip świetnie dostrzega kształty ukryte pod pia-

fragmenty, rozproszone są na większej przestrzeni dna. Pamię-

skiem. Wypatrzył tak dla nas torpedo ray – płaszczkę elektrycz-

tam, że kiedy byłem pierwszy raz na Lanzarote, spotkaliśmy

ną i ze 3 rekiny. Zeszliśmy na około 38 m głębokości spotykając

tu półtorametrowego rekina anioła. Leżał spokojnie na piasku

różne ryby, w tym płaszczki różnych gatunków, barakudy, gro-

w sąsiedztwie żelaznych części wraku.

upery, flądry i jaszczurniki. Po dłuższej przerwie powierzchniowej zrobiliśmy tu drugie zanurzenie w podobnych, bardzo dobrych warunkach.

Puerto del Carmen od strony plaży to bardzo uczęszczane miejsca nurkowe. Spotyka się tu wiele centrów nurkowych. Klarowanie sprzętu odbywa się na wybetonowanym fragmencie nabrzeża, a do wody schodzi się po schodach lub z drugiej stro-

WRAKI

ny domku (restauracja) wprost z piaszczystej plaży. Jest tu wiele

Jest ich kilka. Moje ulubione znajdują się w lokalizacji Pu-

do zobaczenia, również dla nurków technicznych. Poniżej 40 m

erto del Carmen. Wypłynięcie następuje z portu na zodiaku.

głębokości znajdziemy tu między innymi „grotę krewetek”. Po-

Wszyscy płyniemy w maseczkach i zdejmujemy je tuż przed

między 30 a 40 m głębokości jest „katedra”, w której przesiadu-

wskoczeniem do wody. W sumie jest 9 osób. Czas od wejścia

ją duże groupery. Niektóre z nich mają ponad metr długości. Są

na łódź do zanurzenia to około 5 minut. Leżą tu 2 wraki. Je-

też widlaki. Wracając „po piasku” możemy spotkać angel shark,

den na 20, a drugi na 40 m głębokości. Pomiędzy wrakami

marbled electric ray, stingray, common eagle ray, szkaradnice,

często można spotkać płaszczki a nawet angel shark. Mamy

a przy większych wypiętrzeniach lawy, obrośniętych roślinami,

to szczęście i podziwiamy dwie duże stingray. Jedna z nich od-

koniki morskie i krabopająki. Wszędzie pływa dużo kolorowych

poczywa we wraku, a druga pływa w toni. Niegdysiejszy sta-

ryb o nazwie talasoma pawia, są oblady, mulety, mątwy, jeżow-

tek, ten spoczywający na 20 m głębokości, jest przekrzywiony

ce, trumpetfish i inne.

podróże

Za każdym razem po udanych nurkowaniach wracamy

naturalne zestawienie

do naszej bazy wypadowej Centrum Nurkowego Bonito Diving

kolorystyczne. Warto

Lanzarote, by opłukać i rozwiesić sprzęt, ugasić pragnienie,

przyjechać o takiej

wypełnić logbooki i pogadać. Najczęściej pytamy o sugestie

porze, by słońce

odnoszące się do polecanej restauracji. Jest ich wiele, ale warto

oświetlało lagunę.

iść za wskazówkami Kasi i/lub Filipa, bo mieszkają tu już jakiś

Do tego wiatr i błę-

czas. A wierzcie mi, kuchnia na Lanzarote jest taka, że palce

kitne niebo. Czego

lizać! Można nawet skosztować mięso mureny, jeśli ktoś lubi.

chcieć więcej?

Możliwości jest dużo. Od owoców morza, przez ryby, burgery,

My chcemy i je-

po kuchnię wegetariańską i wegańską. Dla każdego coś dobre-

dziemy dalej. Lunch

go. Tutejszą przystawką są ziemniaki podawane z sosami: czer-

jemy pośrodku wy-

wonym i zielonym. Do obiadu można zamówić lokalne wino.

spy w Teguise, odwie-

Robiąc sobie dzień wolny od nurkowania, Kasia zabiera

dzamy przepiękną ale

nas na całodniową wycieczkę. Zwiedzamy Park Narodowy Ti-

bardzo wietrzną Playa de

manfaya, jedziemy do Los Hervideros, spacerujemy po plaży

Famara, wspinamy się samo-

z piaskiem czarniejszym od sadzy. Kontrast z białą pianą fal jest

chodem na wzgórza w okolicach

niesamowity. Odwiedzamy el Golfo. Jest to cudowna, natural-

północnego krańca wyspy, by popa-

na zatoka, zlokalizowana na zachód od Yaiza. Natura stworzyła

trzeć na niedaleką wyspę La Graciosa. Odwie-

tu szmaragdowozieloną lagunę. Jest oddzielona od niebieskiego

dzamy jeszcze Jameos del Agua – wulkaniczne jaskinie, w któ-

oceanu czarną plażą, a nad nią górują rudo-brązowe skały. Aby

rych jest podziemne jezioro. Żyje w nim endemiczny i ślepy

zobaczyć to z wysokości, trzeba podejść pod niewielkie wzniesie-

krab albinos (Munidopsis polymorpha). Jedziemy na dzikie plaże

nie zastygłej niegdyś lawy. Z tego miejsca podziwiamy wspaniałe,

Caleta del Majon Blanco, na których tubylcy i przyjezdni budują

PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

artykuł sponsorowany

owalne „gniazda” używając do tego czarnych kamieni z lawy.

gości. Widzimy w toni złote mureny. Jedna z nich na oczach

W ten sposób osłaniają się od wiatru i opalają. Bardzo ciekawe

Dominiki i Kasi pożera mątwę. Schodząc na kilkanaście me-

miejsce z trudnym wejściem do wody bez infrastruktury. Brak

trów głębokości podziwiamy sporych rozmiarów łopaciarza.

toalet i restauracji. Dziko i naturalnie, gdyby nie śmieci… Wraca-

Po chwili zauważamy dużą ośmiornicę, która spędza z nami kil-

jąc Kasia pokazuje nam Arrecife – nic specjal-

ka minut. Na początku ciekawa, w końcu zmęczona obecnością

nego – oraz miejsce od strony oceanu,

człowieka czmycha gdzieś pomiędzy skały. Są też małe mątwy,

gdzie nadlatują i lądują samolo-

kraby i skorpeny oraz bardzo dużo jeżowców. Ukoronowaniem

ty. Przez moment wydaje się,

nocnego zanurzenia jest spotkanie półtorametrowej stingray.

Lanzarote

zo-

stała odkryta przez Lancelotto Malocello w 1312 roku. W latach 60 i 70-tych XX wieku gospodarka Lanzarote uległa transformacji, jednak César Manrique – najsłynniejszy kanaryjski architekt, uchronił wyspę przed ekspansją turystyczną. To właśnie dzięki

że spadną na Ciebie! Pobyt na Lanza kończymy nocnym nurkowaniem z Playa Fla-

niemu Lanzarote i również my, zawdzięczamy ukrycie

mingo.

przewodów elektrycznych pod ziemią. Przewody i słupy

miejscówka zaskakuje

nie straszą i nie niszczą naturalnych widoków gór wul-

nas od samego za-

kanicznych aż po horyzont. Na wyspie nie ma też tablic reklamowych, a limity pięter i pokoi w hotelach zostały ustalone i narzucone. Nie mogą być zmieniane. To samo dotyczy koloru domów, okiennic i drzwi. Jedynie stolica wyspy – Arrecife – nie wpisuje się w jednolitość całej reszty. Odstaje i jakoś przez to nie pasuje.

Niepozorna

nurzenia. Spotykamy wielkie

ślimaki

na-

goskrzelne – cętkowane zające morskie, które dorastają nawet do 25 cm dłu-

REKLAMA

DIVE SITES Charco del Pal Depth 0–40 m

Veril de Playa Chica Depth 0–40 m

Playa Flamingo Depth 0–18 m

Timanfaya Reef Depth 0–18 m

La Catedral Depth 0–32 m

Agujero Azul Depth 0–35 m

Museo Atlantico Depth 12 m

DIVE COURSES A tak już na zupełne zakończenie, Perfect Diver stawia wszystkim grilla w podziękowaniu za super spędzony czas. Cudowne nurkowania pozostają w pamięci na zawsze, a atmosfera miejsca powoduje, że chce się wrócić i zanurkować w Oceanie Atlantyckim wraz z Bonito Diving Lanzarote po raz kolejny. Ocena wysoka. Organizacja, punktualność, informacja i odprawy przed nurkowaniami, jakość sprzętu, miejsca nurkowe i ich różnorodność, bliskość wejścia do wody na medal. Minusem może okazać się pogoda i zbyt wysoka fala, by wejść do wody w jakimś konkretnym miejscu. Bonito Diving Lanzarote Av Archipielago 7 • 35580 Playa Blanca • Wyspy Kanaryjskie • Hiszpania +34 649 70 19 96 • www.bonitodiving.com • e-mail: office@bonitodiving.com

LEARN SCUBA DIVING (SSI Try Scuba, Basic Diver, SSI Scuba Diver, SSI Open Water Diver, SSI Advanced Adventurer, SSI Diver Stress and Rescue) GO PRO (SSI Dive Guide, SSI Science of Diving) KIDS (SSI Scuba Rangers, SSI Open Water Diver, SSI Advanced Adventurer) HSA TRAINING

BONUS DLA NASZYCH CZYTELNIKÓW! Każdy, kto skorzysta z usług Bonito Diving Lanzarote i zarezerwuje przynajmniej PAKIET 6 NURKOWAŃ, na hasło: Perfect Diver, OTRZYMA 10% ZNIŻKI!

www.bonitodiving.com e-mail: office@bonitodiving.com

podróże

Raja Ampat OSTATNI RAJ NA ZIEMI Tekst LAURA KAZIMIERSKA Zdjęcia KAROLINA SZTABA

podróże

WAIGEO BATANTA KOFIAU

SALAWATI

NOWA GWINEA

MISOOL

Borneo Celebes

Nowa Gwinea

Peninsula). Ten urokliwy zakątek Indonezji znany z rajskich plaż i bogatych raf koralowych oferuje magiczne krajobrazy pod, jak i nad powierzchnią wody. Powinno to być jedno z przodujących miejsc na liście życzeń każdego szanującego się nurka. Raja Ampat w dosłownym tłumaczeniu Czterej Królowie składa się z czterech głównych wysp. Według legendy królowie wykluli się ze smoczych jaj po czym każdy z nich osiedlił się na jednej z większych wysp, pozostałości skorupy przekształciły się w skały, tak obficie występujące w tym regionie. Na Waigeo możesz podziwiać jedyne w swoim rodzaju karmazynowe, rajskie ptaki Indonezji, Misool szczyci się zatoką w kształcie serca i starożytnymi malunkami w jaskiniach, pozostałe dwie to Batanta i Salawati otoczone archipelagiem bezładnie rozrzuconych mniejszych wysp i wysepek, w sumie ponad tysiąc, pokrytych dżunglą z czego większość jest niezamieszkanych przez człowieka. Bez względu na to czy twoją pasją jest nurkowanie, snorkling, dalekie podróże czy zwyczajnie jesteś kimś, kto jest w stanie docenić piękno natury, Raja Ampat zadowoli cię pod każdym względem oferując namiastkę raju na ziemi. Wybierając się z Polski nastaw się na dość wyczerpującą, aczkolwiek wartą wysiłku, podróż. Gdy już dotrzesz na miejsce gwarantuję, że zapomnisz o wszelkich niewygodach i zachłyśniesz się rajskim pejzażem jaki oferuje ta odludna część świata.

Przygodę z Raja Ampat musisz zacząć od przylotu do In-

amknij oczy i wyobraź sobie różnorodne odcienie błękitu

donezji. Najlepiej jest dolecieć na Bali lub do Dżakarty i stąd

rozciągające sią po horyzont, tropikalne promienie słońca

zaplanować wylot do Sorong, głównego portu, który jest bramą

muskające twoją skórę, słony, delikatny wiatr we włosach i ma-

do parku (niestety z Bali nie ma jeszcze lotów bezpośrednich

lutkie wysepki, jak boskie okruchy skał porozrzucane dookoła

także spodziewaj się przystanku gdzieś na Sulawesi). Sorong

krystalicznie czystej wody. A pod powierzchnią, morski Eden.

jest miastem portowym, zatłoczonym i gwarantuje poważny

Harmonia natury, gdzie każdy mieszkaniec ma ściśle określony

szok kulturowy, z tego względu nie polecam zatrzymywać się

cel i miejsce. Właśnie przeniosłam cię do Raja Ampat.

tam na dłużej.

Wysunięty daleko na wschód, indonezyjski archipelag, a jed-

Możesz stąd dolecieć do stolicy Raja Ampat, małego mia-

nocześnie rezerwat przyrody, znajduje się w Zachodniej części

steczka Waisai (lotnisko Marinda), wskoczyć na liveaboard,

Papuały, na tak zwanym półwyspie Ptasiej Głowy (Birds Head

gdyż znaczna część z nich cumuje w zatoce lub złapać łódkę

PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

na jedną z większych wysp. Najlepiej zorganizować wszystko

podziwiającymi na ten sam krajobraz, co sławny odkrywca Al-

przed przyjazdem z operatorem, z którym będziesz nurkować.

fred R Walles, gdy w XIX w. przemierzał te szlaki.

Żegnając Sorong i wkraczając na rajski zakątek świata jakim

A jak już mieszkać na łodzi, to koniecznie na takiej, która

jest Raja Ampat, odłóż telefon komórkowy (w większości miejsc

sama w sobie jest dziełem sztuki stworzonym z pasją, łą-

i tak nie ma zasięgu), pozwól sobie na kompletny relaks i ob-

cząc indonezyjską tradycję z luksusem. Flota Pacific High

cowanie z naturą. Zapomnij o oddalonej tysiące kilometrów

Indonesia gwarantuje unikatową przygodę dostosowaną

szarej rzeczywistości spraw przyziemnych i oddaj się podwod-

do twoich potrzeb. W zależności od zainteresowań, środków

nej pasji. Wakacje tutaj to jak podróż w czasie, gdzie lokalna

finansowych i wolnego czasu załoga zaprojektuje dla ciebie

ludność dalej żyje tym samym rytmem z przed ponad wieku,

niepowtarzalną podróż marzeń. Wyobraź sobie, że wstajesz

zajmując się rybołówstwem i uprawą ziemi.

rano i wychodzisz na pokład z kubkiem wyśmienitej, indo-

Uroki Raja Ampat najlepiej odkrywa się z tzw. liveaboard

nezyjskiej kawy, by być przywitanym przez delfiny bawiące

z racji tego, że możesz sobie pozwolić na dalsze eskapady

się na falach morza o odcieniach błękitu widzianych tylko

w głąb parku. Jest to opcja dość kosztowna, aczkolwiek warta

na płótnach impresjonistów.

każdej ceny.

Ampat, ale również Komodo i ukrytych wyspach morza Banda.

mieszczając się z miejsca na miejsce, nurkując, snorklując,

Jest to idealne połączenie doświadczenia, technologii i tradycji.

podziwiając malownicze zachody słońca, smakując rarytasów

Ich żaglowce budowane są w tradycyjnym stylu indonezyjskich

lokalnej kuchni lub uskuteczniając wspinaczkę na pobliskie

Phinisi (wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO).

szczyty bezludnych wysepek.

Współzałożyciel, a zarazem amator szkutnictwa Yann, osobi-

Do tego czasami masz wrażenie, że ty i twoja załoga jesteście jedynymi ludźmi na ziemi, otoczeni nieskazitelną przyrodą,

Pacific High Indonesia oferuje wycieczki nie tylko w Raja

Przez ponad 10 dni mieszkasz na dryfującym hotelu, prze-

ście dba o to, by każdy szczegół był dopracowany do perfekcji. Poczujesz to od pierwszego wejścia na pokład.

Ich ogromną zaletą jest nie tylko unikatowa morska przygoda, ale również troska o środowisko. Każdy rejs utrzymany jest w proekologicznej filozofii zero-waste. Drewno, główny budulec żaglowców, pozyskiwane jest z nienaruszających równowagi ekologicznej plantacji na Kalimantan i Sulawesi, a część dochodu z wycieczki i sprzedaży przeznaczona jest na zagęszczanie lasów tropikalnych na Borneo. Yann uważa siebie przede wszystkim za szkutnika i żeglarza, a fascynacja podwodnym światem zajmuje drugie miej-

To, co odróżnia wycieczkę przez Raja Ampat na liveaboard jest to, że nurkując jesteście zazwyczaj jedyną grupą w wodzie, a dzięki temu macie jedyne w swoim rodzaju interakcje z podwodną przyrodą.

sce w jego życiu. Jego miłość i pasję widać w każdym detalu. Przemierzając ten niezwykły zakątek, w którym czas się zatrzymał, na tradycyjnej indonezyjskiej Phinisi gwarantuje

wodnej przyrody. Z każdym zanurzeniem przenosisz się w kadr

niezapomniane wrażenia i bajeczne krajobrazy wypełniające

niebieskiej planety, morski świat ożywa przed twoimi oczami

czas między nurkowaniami.

odkrywając wszelkie sekrety, jakby ktoś wcisnął przycisk PLAY.

To, co odróżnia wycieczkę przez Raja Ampat na liveaboard

Otoczona skarbami natury, z głosem opisującym niesamo-

jest to, że nurkując jesteście zazwyczaj jedyną grupą w wodzie,

wite gatunki ryb napływających z każdej strony, Raja Ampat

a dzięki temu macie jedyne w swoim rodzaju interakcje z pod-

to dla mnie miłość od pierwszego zanurzenia.

wodną przyrodą. Pod powierzchnią otaczającego błękitu, do-

Bujność gatunków ryb i korali, ławice fusilierów i trevallich

znasz eksplozji kolorów kwitnących raf koralowych tworzących

wdzięcznie unoszące się w prądach morskich, ustępując miejsca

kalejdoskop niepowtarzalnych formacji i kształtów, zadowa-

tylko większym okazom wargaczy garbogłowych, bumpheadom

lając oczy nawet najbardziej wymagających pasjonatów pod-

czy płaszczkom. Nieśmiałe malutkie koniki morskie z całych sił

PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

podróże

obracają swe ogonki dookoła koralowca by nie zdmuchnął ich prąd, a tuż obok, bez większego wysiłku żarłacze biało i czarnopłetwowe patrolują rafę w poszukiwaniu czegoś na ząb. Jeśli zamiast mieszkania na ograniczonej przestrzeni żaglowca wolisz stały ląd, musisz koniecznie wybrać się na na Misool. Położony w odizolowanej części Raja Ampat, na jednej z głównych wysp znajduje się Misool Resort. Jest to tropikalna kryjówka oddalona od wszelkiej cywilizacji, ukryta pomiędzy archipelagiem bezludnych wysp. Gdzie okiem sięgnąć zachwycą cię złociste plaże i dziewicze rafy koralowe. Misool Resort oferuje luksusową ucieczkę od cywilizacji i niepowtarzalne podwodne doznania. Zatrzymując się tutaj wspierasz fundację, która przyczyniła się do ochrony parku narodowego, zakładając tak zwane No-take-zone, strefy w których rybołówstwo jest zakazane. Fundacja założona przez Andrew i Marit Miners wspiera łodzie patrolowe, które przez 365 dni w roku przepędzają potencjalnych kłusowników. Dzięki temu odnotowano 200 % przyrost środowiska naturalnego otaczających raf koralowych i pobliskich namorzyn w ciągu ostatnich pięciu lat. Nurkowisk dookoła wyspy jest ponad 40, a najdalsze oddalone jest ok. 15 minut drogi motorówką. Zróżnicowane pod względem topografii, więc każdy znajdzie coś dla siebie.

Ścianki, łagodne zbocza pokryte twardym koralowcem, podwodne grzbiety sięgające głębokości ponad 50 metrów, laguny, ucieszą nie tylko nurków, ale i snorklerów sprawiając, że ta destynacja jest idealna na rodzinne wakacje. Co zobaczymy zanurzając się pod cieplutką taflą wody? Ojej, same cuda! Płaszczki oceaniczne, rekiny biało i czarnopłetwowe, żarłacze szare, wobbegongi oraz występujące tylko w tym regionie rekiny naramienne i mnóstwo innych wspaniałych okazów. Szczęśliwcy mogą napatoczyć się nawet na rekina wielorybiego lub przepływającego rekina młota. Dla podróżujących z ograniczonym budżetem na południe od Gam znajduje się mała Kropka na mapie. To wysepka o nazwie Arborek. Znajdziesz tu kilka homestajów i centrum nurkowe Arborek prowadzone przez uroczą parę Marsela i Gitę, których doświadczona załoga chętnie zabierze cię na nurkowanie dookoła pobliskich raf koralowych. Obejście wyspy zajmie ci niecałe pół godziny, a widok krystalicznie czystej wody otaczającej z każdej strony ukoi zmysły. Transport z Waisai łodzią motorową możesz zorganizować tuż przed przyjazdem, cena zależna jest od ilości gości jak wiadomo im więcej tym taniej. Tradycyjne drewniane bungalowy położone są przy samej plaży, więc do snu ukołysze cię szum fal, tylko po to, by następnego ranka powitać cię eksplozją błękitu.

PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

podróże

nia i z łatwością znajdziesz miejsca do zanurzenia z butlą czy nawet tylko z rurką. Pośród nich mała cieśnina Kabui między wyspami Waigeo i Gam znana z silnych prądów morskich, gdzie czarodziejskie pejzaże tworzone przez ławice ryb otoczą cię z każdej strony, by w ułamku chwili przemknąć przed polującym tuńczykiem. Kolejnym punktem atrakcji jest Kawe, divespot znajduje się dokładnie na równiku. Możesz więc zacumować po jednej stronie półkuli ziemskiej, by przepłynąć na drugą. Raja Ampat oferuje wszystko, o czym każdy nurek może tylko zamarzyć, silne prądy morskie, które sprawią że zejście pod wodę będzie bardzo ekscytujące i pełne wrażeń. Jeśli jesteś pasjonatem macro, liczne zatoki oferują możliwość oddania się poszukiwaniom małych koników morskich w wachlarzach koralowców, ślimaków nagoskrzelnych o kolorach tęczy czy żabnicokształtnych. Spotkasz tu pięciometrowe płaszczki oceaniczne, rekiny, żółwie, gigantyczne małże i mnóstwo innych równie zachwycających gatunków.

Raja Ampat to wymarzone miejsce dla pasjonatów nur-

Niezliczone wyspy to jednak nie tylko raj dla nurków. Czas

kowania, gdyż to właśnie tutaj występuje różnorodność ga-

spędzony na powierzchni jest pełny urokliwych punktów wido-

tunków nieznaleziona nigdzie indziej na świecie. Nic więc

kowych, do których często trzeba się wspiąć poprzez dżunglę

dziwnego, że ilość nurkowisk przekracza wszelkie oczekiwa-

o kolorach zieleni tak soczystej, że słowo to nabiera prawdzi-

REKLAMA

wego znaczenia. Ponadto na drodze możesz spotkać małpki i kolorowe rajskie ptaki Indonezji. Na szczycie czeka cię wspaniała nagroda. Spoglądając w dół matka natura prezentuje swe najlepsze dzieło sztuki, dając nam szansę, by ujrzeć skrawek raju. Punkt widokowy wyspy Wayag nie tylko zapiera dech w piersiach, ale będzie towarzyszył ci na długo po udanych wakacjach. Wspaniałą atrakcją jest również odwiedzenie lokalnych wiosek jak Aborek na Waigeo, gdzie rdzenni mieszkańcy wioski przywitają cię tradycyjnym tańcem i muzyką wywodzącą się od papuańskich plemion. Choreografia opisuje historię tubylców, ich życie oparte na rybołówstwie i kultywacji ziemi, życia zgodnego z naturą. Możesz wziąć udział w warsztatach lokalnej sztuki zdobniczej, wyrobu kapeluszy i koszyków, wszystko z naturalnych tworzyw, traw morskich i roślin otaczających tę małą wioskę. To niesamowite miejsce na ziemi, jest jak niekończąca się opowieść, na każdym kroku ujawniająca coś nowego, każdy może być tu odkrywcą i znaleźć kawałek lądu czy skrawek rafy której nie widział jeszcze nikt. Raja i jej archipelag jest jednym z niewielu magicznych zakątków tego świata bez ustanku urzekającym pomimo upływającego czasu.

Don’t settle for less.

Dodatkowe informacje:

Elite design. Top performance. Gdzie zatrzymać się w Raja Ampat: www.stayrajaampat.com Pacific High Indonesia: www.pacifichighcruise.com @pacifichigh_indonesia Misool Resort: www.misool.info @misool.resort

With Atomic Aquatics, the only limits are your own.

Misool Foundation: www.misoolfoundation.org Arborek Dive Shop: www.arborekrajaampat.wordpress.com/arborekdiveshop Bezpośredni lot z: Dżakarty (Jawa), Makasar, Manodo (Sulawesi) Ambon, Jayapura (Papua)

www.nurkowa nie-ecn.pl

podróże

Bahamy WODNY ŚWIAT

podróże

Tekst BARTEK KAFTAN Zdjęcia JULIA ZABRODZKA

Na Bahamach wysp i wysepek jest tyle, że każdy może znaleźć taką tylko dla siebie. Ale prawdziwym domem dla wielu spośród mieszkańców archipelagu pozostaje ocean. Little Abaco Grand Bahama

Great Abaco

NASSAU

Eleuthera Cat Island

Andros

San Salvador Great Exuma

Long Island Acklin Islands

Mayaguana Little Inagua

Great Inagua

BAHAMY

a rozciągniętej nad pokładem lince wisi kilka srebrzystych barakud. Niedużo, to nie był wielki połów, chyba nie wypły-

nęli daleko. – Ale czasem spędzamy na morzu dwa albo i trzy tygodnie – mówi kapitan, rozparty na krzesełku przy sterówce. Na dwadzieścia dni i nocy domem jego kilkuosobowej załogi staje się kuter: długi na kilkanaście metrów, szeroki na sześć, może siedem. Trudno to sobie wyobrazić? Nie, jeśli mieszkasz na Bahamach, w kraju złożonym z prawie 700 skrawków lądu – czasem niewiele większych od łodzi rybaka, z którym rozmawiamy w stołecznym Nassau. To ojczyzna ludzi oceanu. – Regularnie nurkuję na 20–30 stóp – podejmuje morską opowieść Errol z mniejszego kutra nieopodal. – Świetne ćwiczenie. Nieźle się trzymam jak na 62 lata, co? – śmieje się szczupły, muskularny mężczyzna. Faktycznie, wygląda na kilkanaście lat mniej. Ale nie nurkuje ani dla treningu, ani dla przyjemności. To na Bahamach popularna metoda połowu. Rybacy wypływają w morze nie tylko po ryby, ale także po langusty i – jak Errol – po skrzydelniki. Żyjące w ogromnych, przepięknych konchach ślimaki są jednym z lokalnych przysmaków. – Pływamy po nie

PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

podróże

na wschód, w kierunku Eleuthery, albo na południe, na Exuma

cielska patrzą z góry na jedno-, może dwupiętrową zabudo-

Cays – wylicza. – Konchy znajdziesz wszędzie, gdzie ocean jest

wę Nassau.

płytki, a dno piaszczyste – dodaje. A Bahamy to istny labirynt

Mimo to morskie serce stolicy i całego archipelagu bije wła-

mielizn, łach, przesmyków. Dziś ten biało-turkusowy pejzaż

śnie na Potter’s Cay. To stąd w najdalsze zakątki kraju wyruszają

z piasku i wody przyciąga tysiące turystów, dawniej był postra-

frachtowce pocztowe, prawdziwa bahamska instytucja. – Mail

chem kapitanów. Szacuje się, że na trudnym do nawigowania

boats pływają po archipelagu od dwustu lat, kiedyś pod żagla-

akwenie zatonęło od XVI w. ponad trzy tysiące hiszpańskich,

mi, dziś na silniku – mówi Lance Brozozog, kapitan „Grand Ma-

brytyjskich i francuskich statków. Dla ślimaków to jednak raj.

stera”, którym zaraz popłyniemy w nocny rejs do George Town

– Ale to już nie to, co kiedyś – wzdycha Errol. – Za dużo się ich

na Grand Exuma. To jedna z kilkunastu regularnie obsługiwa-

łowi, za dużo kłusuje. Konch jest coraz mniej.

nych tras. – Kapitanowie podpisują z rządem kontrakty na prze-

***

wóz przesyłek i listów, a także towarów i pasażerów. Chodzi o to,

Duch nostalgii i minionej chwały unosi się nad całym por-

by każda z zamieszkałych wysp miała stałe połączenie z Nassau

tem na Potter’s Cay, połączonej z lądem wysepce w Nassau.

– wyjaśnia Lance, wyprowadzając „Grand Mastera” na otwar-

Na nabrzeżu sterty skrzyń i skrzynek, pordzewiałe beczki, koty

te morze. Na pokładzie ma dziś deski i materiały budowlane,

walczące z mewami o resztki patroszonych ryb. Z kilku knaj-

kosiarkę i telewizory, leki i kosz na bieliznę, zastawę stołową

pek na palach słychać tubalne głosy kucharzy, skwierczenie

i zgrzewki napojów, płaty trawy i krzesła ogrodowe, a do tego

oleju, rytmiczny dźwięk noży siekających ślimaki i syk otwie-

motorówkę na lawecie. I oczywiście listy oraz kilkoro pasażerów.

ranych butelek. Na wodzie nieduże kutry i frachtowce łatane

Kto może, zamiast kilkunastogodzinnego rejsu wybiera trwający

i malowane tyle razy, że nikt już nie pamięta ich pierwotnego

kilkadziesiąt minut lot. Dawniej jednak na wiele wysp docierały

koloru. I mniejsze łodzie, które nie popłyną już nigdzie. Rzuciły

tylko frachtowce. – Mail boat przejąłem po moim tacie Lennym

tu kotwice po raz ostatni i służą za domy-tratwy życiowym

– opowiada Lance. – A pierwszy w rodzinie, jeszcze pod żaglami,

rozbitkom. Daleko temu miejscu do wymuskanej przystani

pływał wujek Rolly Gray. Był świetnym kapitanem i żeglarzem.

wycieczkowców, które cumują w samym centrum. Ich potężne

To na jego cześć nazwaliśmy statek „Grand Master” – opowiada.

PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

podróże

Ale i on dobrze zna swój fach i tajemnice wód omywających Exuma Cays. Tak dobrze, że gdy kręcono tu „Piratów z Karaibów”, to właśnie on – a nie kapitan Jack Sparrow z niewskazującym północy kompasem – prowadził z ukrycia słynną „Czarną Perłę”. *** „Welcome to the home of Grand Master” – czytamy na blaszanej tabliczce na przystani. Za nią zaczyna się miasteczko: kolorowe domy z werandami w karaibskim stylu, tropikalna zieleń, mangowce obwieszone owocami, fioletowe girlandy bugenwilli, czerwone gwiazdy hibiskusa. Cisza, spokój, kury wydziobują okruchy ze szczelin w asfalcie, policjantka drzemie w meleksie. Samochód jej niepotrzebny. Staniel Cay, rodzinna wysepka Rolly’ego Graya, jest szeroka na kilometr i długa na trzy. Na stałe mieszka tu nieco ponad sto osób. W marinie meldujemy się kilka dni po wyruszeniu z Nassau. Frachtowiec pocztowy dowiózł nas do George Town na wyspie Great Exuma. Stamtąd kontynuujemy bahamski rejs pod żaglami. Płyniemy na północny zachód wzdłuż Exuma Cays, łańcucha ponad 350 maleńkich wysepek. Pierwszego dnia trzymamy się wschodniej strony, kołysani potężnymi atlantyckimi falami na ciemnoniebieskich, głębokich wodach Exuma Sound. Nazajutrz przeciskamy się przez jeden z przesmyków, a morski pejzaż w kilka minut zmienia się nie do poznania. Żeglujemy po płaskiej, turkusowej tafli Great Bahama Bank, na przemian wystawiając twarze do słońca i wypatrując rozgwiazd na piaszczystym dnie, kilka metrów pod kilem.

Osłonięte wody Exumas to ostoja tradycyjnego bahamskiego żeglarstwa. Charakterystyczne, drewniane slupy z ogromnym grotem i sterczącymi daleko poza burty belkami, na których uwiesza się balastująca załoga, widzimy i w George Town, i w Staniel Cay. Niestety, tylko na brzegu – nie udaje nam się trafić na tradycyjne doroczne regaty, które są jednymi z ważniejszych świąt na poszczególnych wysepkach. To właśnie w takich zawodach ścigał się Rolly Gray – i nie miał sobie równych. Jedne z najbardziej prestiżowych, kwietniowe Family Island Regatta w George Town, wygrywał kilkanaście razy. Po raz ostatni

Cisza, spokój, kury wydziobują okruchy ze szczelin w asfalcie, policjantka drzemie w meleksie. Samochód jej niepotrzebny. Staniel Cay, rodzinna wysepka Rolly’ego Graya, jest szeroka na kilometr i długa na trzy. Na stałe mieszka tu nieco ponad sto osób.

w 1998 r. – miał wówczas 76 lat. Exuma Cays nadal są jednym z ulubionych zakątków żegla-

gnieździe drapieżnikami. Scena jak z filmów o Bondzie. Może

rzy, dziś jednak częściej niż tradycyjne drewniane łodzie widuje

to nie przypadek. Wszak to właśnie pobliska podwodna grota

się tu luksusowe jachty. Naprawdę luksusowe. Gdy podpływa-

zagrała w „Operacji Piorun” jedną z kryjówek wroga agenta 007.

my do mariny z kotwicowiska, cumujemy nasz skromny ponton

***

niedaleko dwupiętrowego, lśniącego olbrzyma pod banderą

W „Operacji Piorun” złoczyńcy z organizacji Spectre ukry-

jednego z karaibskich rajów podatkowych. Po trapie na ląd

wają w płytkich wodach Bahamów brytyjski samolot wojskowy

schodzi właśnie dziewczyna o wyglądzie modelki, ubrana

z bombami atomowymi na pokładzie. Na ślady równie nie-

w bikini i zwiewną sukienkę. Obserwowana przez wszystkich

prawdopodobnej, lecz wcale nie filmowej historii, natrafiamy

klientów portowej tawerny, powoli podchodzi w miejsce, gdzie

dwa dni później na Norman’s Cay. Na brzegach wysepki wita

przy kei kręcą się zwabione resztkami ryb rekiny, składa usta

nas zrujnowany tropikalny bungalow z zapadniętą palmową

w ciup i pstryka sobie selfie z kłębiącymi się niczym w wężowym

strzechą. W gąszczu zieleni dostrzegamy betonowe schodki,

podróże

wspinamy się po nich przez zdziczały ogród na taras. Resztki zadaszenia rzucają ażurowy cień na kamienną posadzkę. Widok trochę zarosły palmy, ale i tak jest oszałamiający: turkusowa zatoka, w głębi zielone wysepki z białymi kreskami plaż, przed nimi kilka kotwiczących jachtów. Łodzi kiedyś tu pewnie nie było, wstęp na wyspę mieli tylko wybrańcy. Może gospodarz witał ich właśnie na tym tarasie, częstując w opustoszałym dziś barze najdroższymi rumami świata. Stać go było na wszystko. Carlos Lehder Rivas, który w latach 70. kupił niemal całą wyspę, był jednym z założycieli kartelu z Medellín. Od 1978 do 1982 r. Norman’s Cay było jego główną siedzibą i punktem przerzutowym kokainy z Kolumbii do Stanów Zjednoczonych. Lehder miał tu własną armię ochroniarzy, sforę dobermanów i lotnisko z radarem. W czasach kokainowego boomu przez wyspę przechodziło ponoć nawet 300 kg narkotyków dziennie. Nie zawsze wszystko szło zgodnie z planem. Po powrocie na jacht zakładamy maski i płetwy i wskakujemy do wody. Pośrodku zatoki, na głębokości kilku metrów dostrzegamy

REKLAMA

wrak samolotu. Dziób ma skierowany na południe, kabinę pilota strzaskaną, prawe skrzydło zaryte w dno, ale śmigło ciągle wisi w toni ponad piaskiem. Najwyraźniej nikomu nie chciało się wyciągać z wody samolotu DC-3, który nie trafił w pas startowy – ludzie Lehdera ograniczyli się do odzyskania cennego ładunku. Nurkujemy pod lewym skrzydłem, zaglądamy przez okienka

DIVE STRONG. DIVE ZEAGLE. Every mission. In every condition. Zeagle has your back.

do wnętrza kadłuba, płoszymy ławicę zielono-niebieskich wargaczy kręcących się przy odsłoniętym mechanizmie silnika. Odkąd w 1983 r. władze Bahamów skonfiskowały posiadłość, tropikalna przyroda powoli pochłania ślady narkotykowego imperium – czy to na lądzie, czy w wodzie. Przed wieczorem podpływamy jeszcze na pobliską wysepkę – wedle naszej locji bezimienną, jak wiele na Bahamach. Ale któżby się przejmował nadawaniem nazwy skrawkowi lądu niewiele większemu od kutra czy jachtu? W płytkiej wodzie omywającej łachę piasku leżą setki młodych konch, pośrodku płaską linię horyzontu przełamuje pień palmy. Tuż przy niej dostrzegamy małą tabliczkę. „Pamięci Pani i Pana Turner” – czytamy. Ponoć byli żeglarzami i ukochali sobie to miejsce. Trudno im się dziwić. Siadamy pod samotną palmą i patrzymy w Atlantyk. Dobrze pomyśleć, że nie trzeba wcale być milionerem, przemytnikiem ani agentem Jej Królewskiej Mości, by mieć gdzieś na świecie swoją własną wysepkę. Choćby i całkiem maleńką.

www.nurkowanie-ecn.pl

podróże

Sardyńskie opowieści PÓŁNOCNY WSCHÓD Granitowa Santa Teresa di Galura oraz archipelag tysiąca wysp La Maddaleny

Tekst i zdjęcia BARTOSZ PSZCZÓŁKOWSKI Niedźwiedzica z Capo di Orso

ółnocny wschód wyspy obfituje w równie niesamowite

czywa na głębokości pomiędzy 10 a 20 metrów, dzięki czemu

miejsca, co środkowa czy południowa część Sardynii.

dostępny jest dla nurków początkujących. Przy czym zaawan-

Santa Teresa to granitowe formacje skalne wyrzeźbione

sowani będą również zachwyceni. Rufa wraku posiada dużą

wiatrem i wodą. Tworzą one jedyną w swoim rodzaju rzeźbę taką, jak Capo di Orso czyli półwysep Niedźwiedzia.

To miejsce jest bezpieczne, posiada niewiele otworów gdzie

W Santa Teresa znajduje się Orca Diving Center, gdzie Alfre-

można wpłynąć do środka ale jego ogromne części robią wra-

do przyjmuje nas bardzo ciepło i wyjaśnia, że wiszące na wie-

żenie, gdy szybuje się nad ich krawędziami. Można spotkać

szaku butle to po prostu efekt artystyczny, a flaszki pięknie

mureny czające się w zakamarkach, a w otwartej wodzie bara-

pomalowane jakoś muszą wyschnąć.

kudy i korwiny ławicami patrolują okolicę. Graniki jakby strzegły

Zaraz zaczynamy rozmawiać o nurkowaniu i planować nasze wypłynięcie i mimo, że dzień zaczął się deszczowo, po godzince wychodzi słońce i zaciera wszelkie oznaki niepogody, a na naszych twarzach rosną uśmiechy.

śrubę napędową zachowaną w niezłym stanie.

wraku, co jakiś czas pojawiają się nam i zaraz znikają pod jakimś stalowym elementem. Dla wprawnego oka też się coś znajdzie :) Wrak obfituje w kilka dosyć pospolitych gatunków ślimaków nagoskrzelnych,

W tej okolicy możemy zanurkować na wraku Angelica. To

jak purpurowa flabellina czy niezwykła biało niebieska krate-

grecki frachtowiec, który zatonął około roku 1985. Statek spo-

na peregrina. W koło wraku duże formacje skalne sprawiają,

podróże

Orca Centrum Nurkowe, Santa Teresa di Galurra

Niczym pranie, rozwieszone butle do suszenia po malowaniu

że czujemy się mali, jak astronauci odkrywający nowe światy.

Nurkowie podróżują z daleka, by zobaczyć wspomniany ko-

Powietrze szybko się kończy, a i poczucie czasu pod wodą jest

ral, gdyż występuje on na głębokościach poza zasięgiem nur-

zupełnie inne, po 62 minutach wychodzimy z wody wprost

ków rekreacyjnych, jednak jest kilka miejsc, gdzie okazałe drze-

na zodiaka, który tu na Sardynii nazywają gommone.

wa tego zwierzęcia można podziwiać między 30, a 40 metrem.

W poszukiwaniu czarnego korala nurkujemy na głębokość

Kolejne miejsce to Mero Ville, świetne miejsce do obser-

40 metrów. Po drodze spotykamy niezwykłego ślimaka „Zają-

wacji oraz zabawy ze strzępielami. Niezwykłe jest to, że można

ca morskiego“ płynącego w niebieściutkiej toni. Porusza się

tu nurkować z 40-kilowymi rybami, które jak psy pilnują swo-

tanecznym ruchem niczym para tańcząca hiszpańskie flamen-

jego podwórka i podążają za każdym nurkiem oprowadzając

co. Ogromne skalne formacje granitowe tworzą niezwykłą rafę

po swoich włościach.

porośniętą gorgoniami, a w zakamarkach przesypiają dzień

Zdecydowanie miejsce unikatowe, jednak trzeba kontro-

takie stworzenia, jak Alicia mirabilis (piękny ukwiał , który może

lować wskazania komputera bo łatwo się zapomnieć w towa-

otwierać się jak kwiat podczas swoich nocnych polowań).

rzystwie gruperów, krystalicznej wody oraz dużych bloków

Woda jest ciepła, 24°C i przejrzysta, widoczność sięga 30, 40 m, bajka. Można tutaj spotkać grupery, barakudy, mureny, a na większej głębokości czarny koral Gerardia savaglia.

skalnych ozdobionych czerwonymi gorgoniami. Schodzimy przy boi, która zatopiona na kilku metrach wymusza na nas „szamandurę” co w sardyńskim dialekcie oznacza

PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

podróże

Wrak Angelica

Nurek wypatrzył nudibranka (Flabellina)

Zając morski (Coniglio)

Cratena peregrina

podróże

Czarny koral, Gerardia savaglia Alicja mirabilis

przycumowanie do zatopionej bojki. Łańcuch przymocowany do wielkiego betonowego bloku na 30 metrach. Wszystkie atrakcje skoncentrowane są pomiędzy 17 a 30 metrem więc czas pod wodą jest ograniczony. Dobrym pomysłem w tym miejscu jest użycie nitroksu, by wydłużyć czas bezdekompresyjny. Czasami występuje tu prąd i warto trzymać się przewodnika, który będzie nas prowadził przez „dom grupera“ (Casa de la cernia) i pokaże wiele atrakcji. Miejsce to jest zlokalizowane z dala od lądu, co zwiększa atrakcyjność nurkowania ale także stawia wyzwania dla mniej doświadczonych płetwonurków. Po udanych nurkowaniach koniecznie trzeba coś zjeść, bo przecież w brzuszkach burczy, a w Santa Teresa jest wyśmienita knajpka z owocami morza, a spaghetti frutti di mare po prostu wymiata ;) ! Kolejny dzień planujemy na archipelagu La Maddalena, gdzie na wyspie koziej Caprera znajduje się willa Garibaldiego. Włoski bohater zasłużony w walce o niepodległość w podziękowaniu za zasługi otrzymał wspaniałą posiadłość. Historia Włoch tu przeplata się z bajecznymi widokami i kolorami. W klimatycznej zatoczce, pomiędzy wyspami, spędzamy noc na łodzi. Gdy robi się już ciemno płyniemy pontonem (dingi) na pobliską wysepkę, by zakosztować spokoju i ciszy

PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

podróże Wielki Grouper pozujący, na swoim podwórku, do zdjęcia

pływam i pstrykam kilka fotek. Tak można zaczynać dzień :), a za godzinkę ruszamy na nura. Z Daniele z centrum nurkowego Area 11 nurkujemy przy wyspie Spargi. Woda ma piękny błękitny odcień i 30 metrów widoczności. Temperatura około 23 stopnie i jest spokojnie. Okolice wyspy Caprera pod wodą, to monumentalne bloki skalne, schodzące do 30 metrów głębokości. Porośnięte algami, glonami i gąbkami. To doskonałe miejsce, by wypatrywać moich ulubionych mieszkańców takich okolic czyli nudibranch. I jest, po 34 minutach nurkowania znaleziony!!! Krzyczę w automat z radości i przyklejam się z aparatem do ściany. Staram się zrobić zdjęcie życia heheheheh, jak zawsze kiedy wypatrzę zwierzaka, o spotkaniu którego zawsze marzyłem. To Janolus, ciekawy nagoskrzelny ślimak z nadmuchanymi wyrostkami. Po kilku minutach dostrzegam następnego i zaraz jeszcze jednego i niebieskiego i żółtego aaaaaaaaaa, znowu krzyczę :) Wyjątkowe szczęście spotkać te stwory, które mają zaledwie 1, 2 cm długości. Janolus

Cały podekscytowany wracam na powierzchnię po 67 minutach przy ścianie. Paszcza mi się nie zamyka bo z wszystkimi jakie oferuje to miejsce. Degustujemy również wcześniej na-

chcę się podzielić moimi odkryciami. To był udany dzień pełen

byte regionalne napoje oraz sery. Noc jest przyjemna, a niebo

wrażeń i super nurkowań. Po raz już chyba nie zliczę, który

usłane gwiazdami tak, jakby ktoś chlapnął pędzlem z białą far-

dochodzi do mnie, że ta część morza śródziemnego oferuje

bą. Po takim zakończeniu dnia przesypiamy noc jak dzieci, ko-

takie ciekawe przeżycia.

łysani śródziemnomorska wodą, a podczas pobudki pływamy

Czym więcej odkrywam niesamowitych zwierząt i ich zależ-

w morzu blisko łodzi. Zauważam płaszczkę pod łodzią na jakiś

ności w tych wodach, tym więcej pojawia się nowych, tajemni-

5 metrach i podekscytowany lecę po aparat. Na bezdechu do-

czych stworzeń na liście do odszukania.

REKLAMA

Delfin z La Maddalena

NEED A DIVE BUDDY?

OCEANIC IS BUILT FOR ADVENTURE. ARE YOU?

Miasteczko La Maddalena

Często koledzy pytają mnie skąd wiem czego szukać i skąd znam tyle tych małych zwierzaków, których trudno zauważyć. Odpowiedź jest banalnie prosta i zawsze odsyłam ich do książek, które są już swego rodzaju archaizmem ale to jest złota składnica wiedzy i dla mnie źródło inspiracji. Dzięki odszukanym okazom w książkach przyrodniczych łatwiej mi zlokalizować je pod wodą. Ograniczony czas jaki mamy podczas nurkowania oraz procedury bezpieczeństwa, które jeszcze ten czas skracają, powodują, że każde znalezisko jest atrakcyjne, a fakt, że nie wszyscy mają to szczęście obserwować podwodny świat z perspektywy nurka sprawia, że czuję się pod woda wyjątkowo i za to dziękuję po każdym wyjściu na powierzchnię. Teraz czas na zrzucenie zdjęć, i ocenę czy coś w ogóle nadaje się do pokazania :) A tu słońce już praży, delikatne fale błękitnego atłasu połyskują i mienią się srebrem zapraszająco. Doczekać się już nie mogę następnego nurkowania.

www.nurkowanie-ecn.pl

n a s z e r o z m ow y

Przez soczewkę OKSANA MAKSYMOVA 42

nasze rozmowy

Moja rozmowa z Oksana Maksymova, fotografem podwodnym, szukającym idealnego ujęcia.

Morza Czarnego. W młodości marzyłam o pracy na statkach badawczych, które często zawijają do naszego portu. Ale życie zdecydowało inaczej. Nurkowanie wkroczyło w moje życie zupełnie nieoczekiwanie, a odkrycie podwodnego świata radykalnie zmieniło moje życie. Wkrótce mały aparat stał się moim towarzyszem nurkowania. W pewnym momencie zdałam sobie Wojciech Zgoła: Robisz fantastyczne zdjęcia. Od kiedy za-

sprawę, że chcę robić nie tylko zdjęcia, ale dobre zdjęcia. Mniej

cząłeś fotografować pod wodą?

więcej w tym samym czasie jedno z moich zdjęć zostało nagro-

Oksana Maksymova: Wydaje mi się, że droga do profesjonal-

dzone jako zdjęcie tygodnia w dość znanej społeczności rosyj-

nej fotografii podwodnej była z góry ustalona od urodzenia.

skich fotografów podwodnych. Decyzja o poświęceniu mojego

Urodziłam się w mieście nad morzem, więc mniej więcej każ-

życia fotografii podwodnej zbiegła się w czasie z ukończeniem

dy dzień od wczesnego dzieciństwa był związany z morzem.

kilku kursów teoretycznych z różnych aspektów fotografii. A te-

Wiele letnich dni spędziliśmy na odkrywaniu mieszkańców

raz od pięciu lat fotografuję profesjonalnym sprzętem.

PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

nasze rozmowy

Dzięki twoim zdjęciom poznaliśmy się. A zdjęcia makro tak

menty z różnymi rodzajami oświetlenia. To wystawy, konkursy,

mi się spodobały, że napisałem do Ciebie i zgodziłaś się

udział w różnych projektach i spotkania z godnymi podziwu

udostępnić zdjęcie w kalendarzu Perfect Diver.

fotografami i naukowcami.

Uwielbiam fotografię makro. Dzięki niej możemy zobaczyć wszystkie szczegóły malutkich stworzeń morskich. Nie da się

Czy twoja rodzina nurkuje? Jeśli tak, to czy spędzasz wa-

tego zrobić pod wodą nawet z lupą. Oczywiście wymaga spe-

kacje na nurkowaniu, jeśli nie, dlaczego?

cjalnego sprzętu i dużo cierpliwości, ale efekt jest tego wart.

Moja córka nie przepada za nurkowaniem. Kilka razy razem

W ten sposób, na przykład, odkryłam, że maleńki konik mor-

nurkowałyśmy. Wydaje się, że nie fascynowały ją takie waka-

ski o długości 10 mm ma uroczy wzór na ustach, że Kardynał

cje. Dla mnie osobiście nurkowanie i fotografia podwodna

zwyczajny (Ostorhinchusaureus), samiec chroni i wysiaduje jaja

to dwie różne rzeczy. Fotografia podwodna to nie urlop. To

w pysku, a rudowłosa stylophora babka (Paragobiodonechino-

coś, co całkowicie pochłania czas, energię i myśli. Jednak pod-

cephalus) ma zielone oczy . Zdjęcie do kalendarza przedstawia

czas podwodnych wypraw fotograficznych często spotykam

bardzo rzadki gatunek niebieskich krabów porcelanowych

współpracowników i kolegów, z którymi czas jest bezcenny.

(Aliaporcellanaspongicola). Jego rozmiar to zaledwie 6–8 mm, ale widać sporo szczegółów.

Czy Oddesa to dobre miejsce do nurkowania? Dlaczego? W okolicach Odessy nie ma fascynującego, bogatego i róż-

Czym się zajmujesz?

norodnego życia morskiego. Dodatkowo widoczność jest sła-

Jak już wspomniałam, dużą część mojego czasu poświęcam

ba, a woda dość zimna. Dla fanów wraków jest kilka miejsc

fotografii podwodnej i wszystkim z nią związanym. To najbar-

z zatopionymi statkami. W porównaniu z moimi ulubionymi

dziej niesamowita i ekscytująca część mojego życia. To nowa

miejscami w Azji Południowo-Wschodniej, niestety Odessa nie

wiedza i odkrycia dotyczące podwodnego świata i jego miesz-

jest lepsza.

kańców, nowe umiejętności fotograficzne, pomysły i ekspery-

PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

n a s z e r o z m ow y

Czy nurkujesz zarówno w piance jak i w suchym skafandrze?

obiektywy i różne urządzenia, które pozwalają wykonać dobre

Zawsze nurkuję w piance. Nigdy nie próbowałam nurkować

zdjęcie. Zdarza się, że 90-minutowe nurkowanie nie wystarczy

w suchym skafandrze, ale jestem pewna, że w razie potrzeby

do sfotografowania jednego obiektu. Trudno oceniać siebie

z łatwością nauczę się tej umiejętności.

jako fotografa. Zawsze nie jestem do końca zadowolona ze swojej pracy i myślę, że mogłam zrobić to lepiej.

Zatem wolisz ciepłą wodę, a więc temperatura ma znaczenie w fotografowaniu wybranych przez Ciebie obiektów?

A jakie jest Twoje wymarzone zdjęcie podwodne?

Jak wynika z odpowiedzi na poprzednie pytanie, wolę ciepłą

Marzę o zrobieniu zdjęcia, które mogłabym nazwać idealnym.

wodę. Jest to związane nie tylko z okazami do fotografii, ale także z osobistą potrzebą ciepła. Ledwo znoszę zimno. Ale

Co myślisz o śmieciach w oceanach? O plastiku w odnie-

uczciwie chciałbym zaznaczyć, jak bardzo podziwiam zdjęcia

sieniu do oceanów i zwierząt? Czy podczas nurkowania

moich kolegów zrobione w zimnej wodzie.

w różnych miejscach napotykasz śmieci? To jedna z największych tragedii ludzkości. Czasami wydaje mi

Gdzie najbardziej lubisz fotografować pod wodą? Ogólnie.

się, że większość ludzi nie zdaje sobie sprawy, jak fatalna jest

Najbardziej lubię robić zdjęcia w Trójkącie Koralowym. Trój-

sytuacja. Byłam akurat pod wodą, kiedy prąd niósł drastyczną

kąt Koralowy to z grubsza trójkątny obszar tropikalnych wód

ilość plastikowych śmieci. Trudno mi wytłumaczyć moje uczu-

morskich Indonezji, Malezji, Papui Nowej Gwinei, Filipin, Wysp

cia, kiedy musiałam dosłownie zgrabiać śmieci rękami. To jed-

Salomona i Timoru Wschodniego

no z najgorszych uczuć w moim życiu. To poczucie końca życia cywilizacji.

Czy nurkujesz bez aparatu, mając wolne ręce? Czy nigdy?

W zeszłym roku nurkowałam zawsze z aparatem, a jest to cały

Oglądałaś magazyn Perfect Diver? Co o nim myślisz?

zestaw. Zawiera również lampy błyskowe, światła, dodatkowe

Wasze czasopismo jest na naprawdę wysokim poziomie. Jest

REKLAMA

bardzo pouczające i interesujące, z odpowiednią równowagą tekstu i informacji wizualnej, nie jest przeładowane reklamą. Dowiedziałam się o nim całkiem niedawno i bardzo się cieszę, że znalazłam kolejne miejsce na spotkanie entuzjastycznych ludzi, zakochanych w morzu i jego mieszkańcach. Twoje następne plany nurkowe w Covid? Covid odebrał mi możliwość fotografowania w moich ulubionych miejscach. Ale życie toczy się dalej i musimy spróbować żyć w nowej rzeczywistości. Wciąż jest kilka miejsc, w których można nurkować. Doskonalę swoje umiejętności w fotografii szerokokątnej. Malediwy, Egipt, Meksyk są otwarte pod warunkiem przestrzegania określonych wymagań. Miejmy nadzieję, że okaże się, że rok 2021 będzie lepszy, a granice podróżowania znów zostaną otwarte.

freediving

aki to naród, dla którego sport to styl życia. Freediving też i to dla coraz liczniejszego grona.

Nie tylko w Słowenii, ale my skupimy się właśnie na zejściu pod wodę w kraju określanym mianem Europy w pigułce. Dlaczego tak mówi się o tym małym kraju o populacji Warszawy? Z kilku względów. Na miejscu są góry, tereny nizinne, morze, przepiękne jeziora, źródła termalne, wodospady i winnice. Do tego trzy strefy klimatyczne. Alpejska czy jak ktoś woli górska, śródziemnomorska i umiarkowana. I zanim zajmiemy się tym jak się tu odnaleźli się freediverzy zwrócimy uwagę na sportowy fenomen Słowenii. Mają znakomitych kolarzy – Tadej Pogacar wygrał w ubiegłym rok Tour de France, za nim uplasował się jego rodak Primoż Roglić. Młody Luka Doncić jest jedną z największych gwiazd koszykarskiej ligi NBA, Jan Oblak bramkarzem obecnego lidera La Liga Atletico Madryt, mają świetnych szczypiornistów i potrafią pokonać nawet naszych siatkarzy. A my akurat w tym sporcie jesteśmy prawdziwą potęgą i aktualnymi mistrzami świata. Jak to możliwe, żeby dwumilionowy naród generował takie sportowe osiągnięcia? Sprawa jest złożona i prosta zarazem – zaczyna Paweł Kranc, założyciel portalu visitslovenia.pl i pewnie najlepiej zorientowany w sprawach słoweńskich obywatel naszego kraju. – Po pierwsze Słoweńcy mają we krwi spędzanie wolnego czasu na zewnątrz. Tu pokoleniową tradycją jest, że w week-

FreeSłowenia Tekst KRZYSZTOF JARZYNA

end – zwłaszcza w miejscowościach górskich całe wsie wychodzą na długie spacery. Poza tym pomaga im ukształtowanie terenu – mają piękne góry. Stąd zamiłowanie do sportów zimowych. Nigdy nie zapomnę gdy po raz pierwszy spędzałem Sylwestra i Nowy Rok w Bledzie. Gdy się obudziłem i wyjrzałem przez okno w hotelu zobaczyłem tłum ludzi na zewnątrz. W różnym wieku. Jedni biegali, inni już jechali

Samo Jeranko

z nartami biegowymi do Pokljuki – jeszcze inni szykowali się jazdy na nartach alpejskich. Była 9 rano, w Nowy Rok. Każdy z nas wie jak o tej porze 1 stycznia wygląda

Słoweńcy zakochali się we freedivingu jak Polacy w morsowaniu. Gdyby postawili na tę drugą aktywność nie chodziliby zimą po pięknych Alpach Julijskich z gołym torsem, tylko robili to z głową i wpletli w inne sporty, które uprawiają.

aktywność Polaków – skonkludował. Oczywiście powodów słoweńskiego sportowego fenomenu jest więcej. Musimy pamiętać, że nie tylko w Słowenii, ale i w całej byłej Jugosławii sport był oknem na świat, szansą na wyjazd z kraju i lepsze życie. Dodajmy jeszcze, że słoweńskie miasta nie są duże – łatwej w takich ośrodkach podejmować decyzję i łatwiej organizować na sportowo życie młodych ludzi. No i kwestia sportowych wychowawców. Są na tyle dobrze wynagradzani, że nie muszą chwytać kilku srok za ogon. Tu etat

freediving

Zdjęcie Paweł Kranc, visitslowenia.pl

Zdjęcie Emilia Biała

Samo Jeranko

wuefisty w szkole, tam pół w klubie i kilka umów o dzieło poza

nym. Alenka Artnik pobiła 2 rekordy świata w 2020 roku. Ile-

sportem dzieci. To nie w Słowenii.

kroć w okolicy odbywają się mistrzostwa świata w nurkowaniu

Czas najwyższy zejść pod wodę i oddać głos Samo Jeranko. Jest znakomitym i utytułowanym freediverem na arenie

we freedivingu, jest o tym bardzo głośno. I to bardzo pomaga w popularności i promocji dyscypliny zakończył.

międzynarodowej i można go było spotkać całkiem niedawno

My zakończymy promocją freedivingu w naszym kraju. Ma-

w Deepspocie. – Freediving jest niezwykle popularny w Słowe-

rzy nam się eksplozja popularności na miarę Słowenii i to jest

nii. Dziesięć czy piętnaście lat temu chodziło tylko o łowiectwo

możliwe, zwłaszcza gdy tym sportem zarażają osoby pokroju

podwodne. Ale dziś ludzie cieszą się czystym freedivingiem w ba-

Emilii Białej. Niecodzienna energia, mądrość i dystans do życia

senach, jeziorach i Morzu Adriatyckim. Wszyscy z nas, którzy są

i świata. Proszę zerknąć. – Freediving dla mnie jest czystą, pro-

w jakiś sposób zaangażowani w ten sport, bardzo ciężko pracują,

stą i bardzo osobistą formą kontaktu z wodą, naturą, ale też ze

aby promować go jako idealne połączenie sportu, emocji i re-

sobą samym. Jest dla mnie narzędziem do samopoznania. Jest

laksu. Nie wspominając o tym, że mamy również bardzo silnych

podróżą między dwoma oddechami – tym tuż przed zanurze-

sportowców, którzy zdobywają medale i biją rekordy świata, jak

niem i tym po wypłynięciu na powierzchnię. Podróżą, w której

Alenka Artnik, Andrej Roprte i ja – spuentował skromnie.

czas przestaje płynąć, gdzie nieistotne stają się głosy z zewnątrz

Pytaliśmy go też o to gdzie w Słowenii z reguły zaczyna się

i gdzie jest tylko chwila „tu i teraz” a my w niej zanurzeni: nie ma

przygoda z freedivingem. – Mamy kulturę spędzania letnich

tu miejsca na rozważanie wypadków przeszłości i obaw o nie-

wakacji nad Adriatykiem, gdzie zawsze masz ze sobą maską

znaną przyszłość. To dla tych kilku momentów, kiedy wszystko

i fajkę. Poza tym zajmujemy się freedivingiem w jeziorze Bled

składa się w jedność a której jesteśmy częścią, odbywają się

– jednym z najpiękniejszych miejsc na świecie. Z perspektywy

długie przygotowania, dalekie wyprawy, treningi... Może to być

sportu mam nadzieję, że pewnego dnia stanie się to bardziej

trochę uzależniające… – oceniła

popularne niż pływanie. Pracujemy nad tym – stwierdził.

Czy ktoś z Państwa po słowach Emilii nie ma ochoty zanur-

To jeszcze wątek międzynarodowych sukcesów słoweń-

kować bez butli i maski? A czy ktoś ma jeszcze wątpliwości, że

skich freediverów. Samo widzi to następująco. – Cały naród

Słoweńcy są wyjątkowym narodem i że koniecznie trzeba odwie-

jest bardzo aktywny. Mamy sportowców odnoszących sukcesy

dzić ich kraj i umówić się z Samo na przykład na zejście pod wodę

w wielu dyscyplinach. I podobnie jest z nurkowaniem swobod-

w krystalicznie czystym jeziorze Bled? Nie chce nam się wierzyć…

PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

a r c h e o l og i a

Bałtyk 1000 lat temu Tekst MATEUSZ POPEK

Zdjęcia WIKIMEDIA COMMONS

Haithabu, średniowieczna osada, największe nordyckie miasto czasów wikingów i jednocześnie najstarsze (obok istniejącego Ribe) miasto duńskie

rządzone przez silnych władców. Dania była pod panowaniem

Gdy stoimy na plaży i patrzymy na Morze Bałtyckie na horyzoncie zawsze majaczy jakiś statek podążający do tylko sobie znanego portu.

Swena Widłobrodego. W Norwegii władzę przejął Olaf Trygvasson, a Szwecją zarządzał Olaf Skötkonung. Na południowym wybrzeżu Bałtyku dominował władca Polski Bolesław Chrobry, który na wschodzie graniczył z bałtyjskim plemieniem Prusów. Wschodnie krańce morza to były tereny pod panowaniem ruskiego władcy Włodzimierza Wielkiego. Każdy z tych twardych i wybitnych władców prowadził wojny, na które potrzebował

mnóstwo pieniędzy, które uzyskiwał między innymi z handlu. ort, do którego dopłynie, jest zatłoczony, pełen innych stat-

Jedną z głównych aren tego rynku był właśnie Bałtyk pokryty

ków i towarów, które są przeładowywane, aby wyruszyć

siecią szlaków handlowych.

dalej w podróż. Zastanawialiście się jak wyglądało to morze

Te szlaki handlowe musiały prowadzić „dokądś”. Przecież

1000 lat temu? Czy sporadycznie jakieś łodzie przybijały do pla-

nie dałoby się prowadzić intensywnej wymiany bez miejsc

ży, by z miejscową ludnością wymienić się towarami? Czy może

do tego specjalnie przygotowanych. Takimi miejscami były

był jednak pełen podążających do zatłoczonych portów stat-

porty nazywane czasami przez naukowców proto-miastami lub

ków handlowych?

po prostu miastami. O wielkości i wspaniałości tych miast do-

Zanim odpowiemy sobie na te pytania może warto opo-

wiadujemy się dzięki arabskim podróżnikom czy europejskim

wiedzieć, co działo się w tym czasie wokół tego niewielkiego

kronikarzom. Tak o jednym z miast wypowiadał się kronikarz

morza. Około 1000 lat temu kraje skandynawskie zaczęły być

Adam z Bremy:

archeologia

Birka, średniowieczne miasto, wyspa Björkö

Odra to najbogatsza rzeka Slavonii. Przy jej ujściu stoi poważne miasto Jumneta, ośrodek wielce odwiedzany przez barbarzyńców i greków mieszkających naokoło. Jest to istotnie największe z miast, jakie są w Europie. Mieszkają w nim Słowianie i inne narodowości, Grecy i barbarzyńcy. Miasto to, bogate wszystkimi towarami północy, posiada wszelkie możliwe przyjemności i rzadkości. Tajemnicza Jumneta lokowana jest przez naukowców w obecnym mieście Wolin. Jak wspomina Adam z Bremy było to największe miasto na Bałtyku. Dzięki pracy archeologów wiadomo więcej na jego temat. Samo miasto było podzielone na dzielnice gdzie znajdowały się liczne warsztaty rzemieślnicze, w których produkowano luksusowe przedmioty rozprowadzane przez kupców po całej Europie. Funkcjonował też targ, na którym skupowano i sprzedawano towary. Miasto to nie mogłoby funkcjonować gdyby nie wielki port, w którym miało mieścić się nawet 300 statków. W słowach Adama z Bremy mówiących o zamieszkałych w Wolinie grekach i barbarzyńcach można dopatrywać wielokulturowości mieszkańców Jumne. Ale Wolin to nie było jedyne wielkie miasto Bałtyku. Wy-

Kamień z epoki wikingów, Gotlandia, Szwecja

brzeża tego morza usiane były większymi i mniejszymi porta-

Tutaj również kwitło życie handlowe. Ciekawe jest to, że przez

mi, zatokami i miejscami cumowania statków. Na półwyspie

pewien czas Haithabu miało status „wolnego miasta” i każdy

Jutlandzkim czyli na terenie obecnej Danii mieścił się kolejny

mógł szukać tutaj fortuny. Nie wiemy dokładnie w jakim celu

potężny ośrodek handlowy Haithabu (Hedeby). Obecnie moż-

ale to właśnie stąd wyruszył angielski kupiec lub podróżnic

na by powiedzieć, że Hedeby było konkurencją dla Wolina.

Wulfstan. Po wejściu na statek przez siedem dni i nocy płynął

PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

a r c h e o l og i a

Barka wikingów

Przez dziesięciolecia naukowcy spierali się gdzie leży legendarne Truso i czy w ogóle istnieje. Ale dzięki pracy archeologów udało się ustalić, że tajemnicza wikińska faktoria leżała nieopodal dzisiejszego Elbląga w Polsce.

wikingów założony. To tutaj kontrolowano handel z Bałtami i Słowianami, a także stąd biegł dalej szlak w stronę Bizancjum. Nie wiemy czy Wulfstan ruszył dalej na wschód, ale niejeden kupiec z Truso wyruszył dalej na północny-wschód do Nowogrodu Wielkiego. Miasto to zostało założone przez wikingów nazywanych tutaj Rusami lub Waregami. Port ten kontrolował handel pomiędzy Bałtykiem, a Bizancjum. To stąd kupcy wyruszali na południe z futrami, płodami leśnymi i niewolnikami na południe, by stamtąd przywozić jedwab i arabskie monety. Te drugie archeolodzy znajdują wokół wszystkich proto-miast nad Bałtykiem. Świadczą o tym jak intensywny handel prowadzono z Bliskim

na wschód do Truso leżącego pomiędzy krajem Wenendów,

Wschodem. Natomiast najbardziej pożądanym towarem eks-

a Witlandem należącym do Estów.

portowanym na wschód byli właśnie niewolnicy. Skąd wiemy,

Przez dziesięciolecia naukowcy spierali się gdzie leży le-

że to właśnie niewolnicy byli tym towarem. Raczył to skomen-

gendarne Truso i czy w ogóle istnieje. Ale dzięki pracy ar-

tować w następujących słowach poeta imieniem Abu Yaqub

cheologów udało się ustalić, że tajemnicza wikińska faktoria

Ali ibn Gabala twierdząc że: słowiańska szarańcza dosłownie za-

leżała nieopodal dzisiejszego Elbląga w Polsce. Natomiast

tyka ulice Bagdadu. W końcu skądś trzeba było brać pieniądze

kraj Wenedów to tereny opanowane przez Słowian, a Wi-

na liczne wojny prowadzone wokół Bałtyku.

tland to obszar zamieszkały przez plemiona bałtyjskie znane

Z Nowogordu pożeglujemy na zachód do miasta nazy-

pod nazwą Prusowie. Ten ogromny ośrodek był bliźniaczo po-

wanego Birką, które leżało nieopodal współczesnego Sztok-

dobny do Hedeby i prawdopodobnie właśnie przez duńskich

holmu w Szwecji. Birka to był jeden z największych portów

REKLAMA

Birka, Björkö

wczesnośredniowiecznej Szwecji położony na wyspie na jeziorze Mälaren. Podobnie jak wspomniane wcześniej miasta również to miejsce było centrum handlowym sprzed tysiąca lat. Najlepiej świadczą o tym bogato wyposażone groby z licznymi przedmiotami z dalekich stron znajdowane przy zmarłych. Jednak pomimo swojego bogactwa, a może właśnie dlatego, mieszkańcy tego miasta musieli zabezpieczać się przed napadami morskich rozbójników. Aby utrudnić piratom wpłynięcie do portu zbudowali palisadę, której czubki pali znajdowały się zaledwie kilkanaście centymetrów pod lustrem wody. Więc do Birki można było wpłynąć korzystając z miejscowego przewodnika, a każdy kto miałby nieczyste intencje spotkałby się z nieprzyjemną niespodzianką. W ten oto sposób zrobiliśmy kółko wokół Bałtyku, morza które 1000 lat temu było usiane statkami i portami. Opisałem tylko największe z nich, jednak z pewnością było ich znacznie więcej. Jednak miasta te nie powstałyby gdyby nie wikingowie kupcy/piraci przyjmujący w swoje szeregi zarówno Skandynawów, Słowian czy Finów. To właśnie oni napędzali tą sieć handlową, a pozostałości po portach, zakopane skarby arabskich monet i wiele innych odnajdują współcześnie archeolodzy na lądzie i pod wodą.

wiedza

NURKOWANIE W STANIE PEŁNEJ ŚWIADOMOŚCI Tekst i zdjęcia KRZYSZTOF DZIECH

W roku 1979 Jon Kabat-Zinn, absolwent MIT i doktor w zakresie biologii molekularnej, wpadł na pomysł, by swoje prywatne praktyki medytacyjne oparte na buddyjskiej metodzie „Pełnej świadomości” zaproponować w środowisku szpitalnym, zarówno pacjentom jak i personelowi.

ego celem było generalne zredukowanie poziomu stresu. W ten sposób narodził się MBSR (Mindfulness-Based Stress

Reduction) czyli protokół, którego korzenie tkwią w klasycznej psychologii buddyjskiej (jednak po odpowiednim zgłębieniu tematu okazuje się, iż można je odnaleźć w każdym systemie filozoficzno-religijnym, i w znacznym stopniu także w tradycji judeochrześcijańskiej), a jednocześnie opierają się na klasycznej medycynie, psychologii i nauce świata zachodniego. Czytelnikom pragnącym poszerzyć swoją wiedzę w tym zakresie, proponuję lekturę specjalistycznych opracowań i zachęcam do osobistych przemyśleń i poszukiwań.

wiedza

Moim wyzwaniem stało się wierne przetransponowanie programu na grunt nurkowy z uwzględnieniem ograniczeń czasowych i organizacyjnych. Ostateczny rezultat to 8 intensywnych dni, podczas których dokonuje się wypracowanie stanu pełnej świadomości, przyzwyczajenie się do niego i trwanie w nim.

W dalszej części artykułu użyję szeregu pojęć i zwrotów,

Moje poszukiwania i osobiste eksperymenty (na sobie sa-

wywodzących się z jednego źródła, którym jest książka: „Min-

mym, bo takie najlepsze...) trwały i owszem, były „przebudze-

dfulness Meditation for everyday life” napisana przez samego

nia”, ale nie było systemu. Oszczędzę w tym miejscu szczegó-

Kabat-Zinn i wydana w Londynie w 2001 roku. Będą one po-

łów na temat ilości skontaktowanych specjalistów w zakresie

mocne w zrozumieniu istoty stworzonego przeze mnie pro-

neuronauk, psychologii, a nawet psychiatrii, by znaleźć odpo-

gramu (protokołu), który po polsku nazwałbym „Nurkowanie

wiedź na dręczące mnie pytanie: czy medytacja podwodna jest

w stanie pełnej świadomości”.

możliwa i jakie mogą być z tego korzyści?

Jednakże wypadałoby zacząć od trzech logicznych pytań:

Punktem zwrotnym było uczestnictwo w 8 tygodniowym

„Skąd taki pomysł”, „Jak to zrobić” oraz „Czemu to może służyć”.

seminarium MBSR prowadzonym przez jednego z pierwszych uczniów Kabat-Zinn, doktor Fulvien Mazzola w Nicei. I pojawił

SKĄD TAKI POMYSŁ?

się pomysł:

Na przestrzeni mojej 20 letniej przygody z nurkowaniem: jako nurek, instruktor i instruktor kadr nurkowych, niejednokrotnie uzmysławiałem sobie, że czegoś w moim systemie mi brakowało, do czasu, aż pewnego razu (w czasie długiego solo-

JAK TO ZROBIĆ? I tu zaczęła się wspinaczka na wysoką górę, by zanurkować proporcjonalnie głęboko…

dive) w istnie spontaniczny sposób przerzuciłem moje regu-

W wielkim uproszczeniu wygląda to w następujący sposób.

larne medytacyjne praktyki na grunt nurkowy i odkrycie było

Każdy z 8 tygodni kursu MBSR ma swój temat, taki jak: być

porównywalne z wewnętrznym wstrząsem typu „… ach to oto

obecnym, świadomość oddechu, przeszkody i rozprosze-

chodzi…” i machineria ruszyła. I jak to zazwyczaj w podobnych

nia, pozwolić i zaakceptować, istnienie myśli…

odkryciach bywa rozpoczęły się poszukiwania. W 2015 roku

Moim wyzwaniem stało się wierne przetransponowanie pro-

po serii zamachów w Paryżu pojawiły się medialnie propago-

gramu na grunt nurkowy z uwzględnieniem ograniczeń czaso-

wane informacje na temat uwolnienia z szoku post trauma-

wych i organizacyjnych. Ostateczny rezultat to 8 intensywnych

tycznego poprzez praktyki nurkowe proponowane przez zespól

dni, podczas których dokonuje się wypracowanie stanu pełnej

Bathysmed. Nie zwlekając skontaktowałem się z dyrektorem

świadomości, przyzwyczajenie się do niego i trwanie w nim. Ku

projektu i okazało się, że prowadzą uczestników kursu (naocz-

mojej wielkiej radości protokół został zaaprobowany i bardzo

nych świadków zamachów) raczej w stronę relaksacji i sofrologii

pozytywnie przyjęty przez grono specjalistów, wśród których

podwodnej niż medytacji.

znalazł się także dziekan Nicejskiej Akademii Medycznej.

PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

wiedza

A TERAZ KILKA PRZYKŁADOWYCH SZCZEGÓŁÓW PRO-

gdyż nie jestem wystarczająco dobry i na pewno coś się nie

GRAMU

uda, a to co osiągnąłem nie będzie trwało wiecznie. Ta sesja

„What if” oto zwrot, który każdy techniczny nurek „przeżuwa”

uczy trwania w danym momencie w kontekście zmieniającej się

godzinami, natomiast Kabat-Zinn mówi „Now what” czyli co jest

topografii i wrażeń (w ćwiczeniach używam skutera i korzystam

moją rzeczywistością w danym momencie? W tym kontekście

z pomocy doświadczonego asystenta).

kursant zanurza się w serii prostych do wykonania ćwiczeń,

„Dignity” – w przypadku, gdy pozycja ciała jest załamana,

natomiast wykonywanych w określonym czasie ze specyficzną

nienaturalna, zbyt usztywniona czy zwyczajnie byle jaka, jest

ilością powtórzeń, by umożliwić spotkanie z sobą samym w peł-

ona odbiciem braku energii wewnętrznej, pasywności i braku

nej świadomości swojego ciała w stanie nieważkości, oddechu

klarowności. To pojęcie towarzyszy wielu ćwiczeniom w trakcie

obrazowanego przez odgłos cyklu oddechowego i interakcji

całej sesji, szczególnie gdy dotyka się zagadnienia interakcji ze

ze środowiskiem.

sprzętem czy środowiskiem naturalnym.

„Keeping the breath in mind” – jest niezbędną pomocą na drodze otwartej uważności, na której oddech jest jak lina kotwiczna pomiędzy okrętem miotanym natłokiem natrętnych myśli i tak

Po powyższej krótkiej i fragmentarycznej prezentacji programu dochodzimy do ostatniego pytania:

zwanych „starych demonów” (doświadczeni nurkowie wiedzą o czym mowa), a kotwicą osadzoną głęboko w świadomości.

CZEMU TO MOŻE SŁUŻYĆ?

Sesja o oddechu jest początkiem całego programu. Mogłoby

W pierwotnym zamyśle miał to być program skierowany

się wydawać, że wiele systemów szkolenia nurków dotyka tego

do środowisk ewoluujących w kontekście stresogennym jako

zagadnienia, czy jednak na pewno pozwalają one na odkrycie

zapora przed podwyższonym poziomem stresu lub osób

„jakości” oddechu w nurkowaniu i jego wpływu na przebieg nur-

po przeżyciach traumatycznych. Istnieje też możliwość wy-

kowania, a także w jaki sposób świadomość zmiany „jakości”

korzystania protokołu jako elementu wzmacniającego efekt

oddechu odzwierciedla stan psycho-emocjonalny nurka?

terapii psychologicznej pod kierunkiem specjalisty. (Specjalnie

„Non-Judging” – czyli nie ma oceny procesu medytacji, ani

nie używam terminu terapia, gdyż nie będąc lekarzem nie mam

wykonywanego ćwiczenia, która może prowadzić do strachu,

prawa do jego aplikacji).

REKLAMA

Jednakże szybko okazało się, że program jest doskonałym narzędziem w przygotowaniu mentalnym nurków do długich nurkowań w wymagających warunkach. W najbliższym czasie zostanie on przedstawiony jako element formacji przyszłych instruktorów. Ostatecznie jest to program dla wszystkich, którzy chcą poprawić „jakość

IT’S A COLD WORLD OUT THERE.

nurkowego życia” lub po postu odkryć siebie w nowym kontekście. Takie podejście spowodowało już na etapie wczesnych refleksji podjęcie decyzji o maksymalnej głębokości zanurzenia 6 m w czasie trwania całej sesji, gdyż wedle prawa francuskiego zanurzenie do tej głębokości nie wymaga żadnego stopnia nurkowego.

BUT BARE KEEPS YOU WARM ON EVERY DIVE.

Reasumując stwierdzam, że stworzyłem narzędzie będące efektem długich przemyśleń, testów i konsultacji, które może być akceleratorem życiowej przygody z Mindfullem, a dla mnie stało się osobistą drogą do odkrycia nurkowania i (nie tylko) w stanie pełnej świadomości. Jako dopełnienie zapraszam do lektury poniższego tekstu nurka, który był pierwszym „obiektem” doświadczalnym projektu, a obecnie jest moim asystentem: "Nurkowanie stanowi wymagającą dziedzinę sportową, konfrontacja ze sprzętem, środowiskiem naturalnym, elementami teorii i jej zastosowaniem w praktyce wymaga sporej dyscypliny, koncentracji i poświęcenia, co w praktyce może prowadzić do stresogennych sytuacji. Praktyka świadomego nurkowania pozwoliła mi na poprawienie techniki, lepszą i szybszą ocenę sytuacji jak i odkrycie nowych wrażeń pod wodą. Z czasem, praktykowanie techniki „mindfull” zaczęło także rzutować na inne dziedziny i sytuacje życiowe. Świadome podejście do problemów i wyzwań pozwoliło mi na ograniczenie napięć wywołanych przez nieprzewidywalne sytuacje". – Sławomir Chiniewicz

WWW.NURKOWANIE-ECN.PL

artykuł sponsorowany

wiedza

Czy warto uczestniczyć w szkoleniu wrakowo-morskim? Tekst i zdjęcia MACIEJ POSŁUSZNY

swoje umiejętności na różnego rodzaju kursach, czy szkole-

Czy na pewno potrzebna jest mi kolejna specjalizacja, kolejny plastik? W sumie po co mi to, nurkuję tylko w ciepłych wodach, w dobrych warunkach… nic się nie może stać.

niach. W tym artykule napiszę dlaczego warto ukończyć kurs wrakowo-morski… Tutaj lepiej zaufać zdobytemu doświadczeniu. Bezapelacyjnym priorytetem w nurkowaniu na pewno jest bezpieczeństwo. To, w którym kierunku pójdzie nasz rozwój zależy tylko od nas, a tylko niezbędna wiedza i umiejętności mogą nam to zagwarantować. Z pewnością nikt nie zaprzeczy, że postęp techniczny wkroczył do nurkowania z wielkim przytupem. Zarówno do nurkowań technicznych jak i rekreacyjnych. Firmy

ardzo często zadają sobie te pytania, zarówno już nur-

prześcigają się w coraz to większej ilości nowinek sprzętowych.

kujący, jak i dopiero co rozpoczynający swoją przygodę

To co było kiedyś dostępne tylko dla nielicznej grupy zapaleń-

z nurkowaniem. Artykuł chciałbym skierować do wszystkich,

ców, dziś jest już niemal powszechną formą spędzania czasu

sceptyków, którzy negują sens kolejnych kursów i zdobywania

wolnego. Odległe nurkowiska, głębokie wraki, jaskinie nie sta-

wiedzy, jak i tych, którzy chcieliby w przyszłości podwyższać

nowią już żadnej przeszkody.

wiedza

W całym tym pędzie niejednokrotnie zapominamy o własnym bezpieczeństwie. Właśnie po to są kursy i specjalizacje. Jak wspo-

●● Czy potraficie sprawnie i bezpiecznie posługiwać się kołowrotkiem, bojką, szpulką, kompasem czy latarką?

mniałem na początku, dziś pod lupę biorę WRAKOWO-MORSKI

●● Dlaczego nie wolno wpływać do wnętrza wraku?

KDP PTTK CMAS. Dlaczego KDP CMAS??? Odpowiedź jest prosta,

●● Czy zdajecie sobie sprawę, że nawet płytkie nurkowania przy

jest to federacja, której jestem instruktorem, a jej standardy i poziom szkolenia uważam za jeden z najlepszych, dający najlepsze efekty i umiejętności, z którymi możemy się spotkać podczas

złych warunkach mogą być ekstremalnie niebezpieczne? ●● Czy potrafcie wyciąć się z sieci? Czy potraficie posługiwać się narzędziami tnącymi?

każdego, nie tylko ‘morskiego’ nurkowania.

●● Czy macie wiedzę o zasadach panujących na jednostkach

Jaki jest cel specjalizacji WRAKOWO-MORSKIEJ?

●● Czy znacie aspekty prawne obowiązujące podczas nurko-

pływających? wań wrakowych? ●● Czy wiecie że Bałtyk jest bardzo zmiennym i niebezpiecznym miejscem do nurkowania? ●● Czy potraficie przygotować się technicznie i sprzętowo do warunków jakie możecie napotkać?

Mógłbym tak zadawać pytania bez końca, ale istotne jest to, abyście zdali sobie sprawę czy odpowiedzi na te pytania są dla was ważne. Zrobienie specjalizacji wrakowo-morskiej

PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

artykuł sponsorowany

pokazać drogę, wyszkolić i przygotować na to, co może was spotkać pod wodą, byście po każdym nurkowaniu bezpiecznie mogli wrócić do swoich rodzin. Podczas szkolenia WRAKOWO-MORSKIEGO przekazujemy wiedzę teoretyczną i praktyczną w bardzo obszernej treści. Wykonujemy wszystkie ćwiczenia ze sprzętem do nurkowań wrakowych w wodach bezpiecznych i przyjaznych, na bardzo małych głębokościach. Tu zazwyczaj okazuje się, że zwykłe poręczowanie, obsługa kołowrotka i jednoczesne posługiwanie się latarką może okazać się bardzo skomplikowane, a jeśli dojdzie do tego nagłe pogorszenie widoczności, nasze nurkowanie może zamienić się w dramat, a nawet walkę o życie. Bez tego przygotowania nie wyobrażam sobie nurkowania na wrakach. To właśnie te ćwiczenia są elementem istotnym i całym sednem szkolenia. Dopiero gdy jesteście gotowi do podjęcia wyzwania jakim jest Bałtyk zaczynamy przygodę i egzamin w warunkach morskich. Z opisu może to wyglądać poważnie, ale wszystko

pozwala nie tylko na nurkowanie na wrakach, ale także wpływa

jest prowadzone pod ścisłym nadzorem wykwalifikowanego

na poprawę ogólnych umiejętności w nurkowaniu, dzięki któ-

instruktorka. Specjalizacja WRAKOWO-MORSKA ma bardzo

rym zwykłe nurkowanie da wam większe poczucie bezpieczeń-

duży wpływ na rozwój nurka, podnosi jego umiejętności i sa-

stwa. Specjalizacja to nie tylko dokument ale przede wszystkim

moocenę. Spróbujcie, a przekonacie się sami, jestem pewien

nowe doświadczenie i umiejętności. Dlatego warto kształcić się

że każdy z Was będzie zadowolony i nie uzna tego szkolenia

dalej. Moim zadaniem, jako instruktora, jest was nakierować,

za stracony czas!

wiedza

Philip Finch MROK Wydawnictwo Mayfly Sp. z o.o., 294 strony, 2009 r.

Mrok (Diving into Darkness: A True Story of Death and

czy nie, autor nie podejmuje nad tym tematem refleksji przed-

Survival) autorstwa Phillip Finch, to pozycja dla nurków, obok

stawiając główną postać jako bohatera i wręcz wzór do naśla-

której trudno przejść obojętnie. Myślę, że większość nurków

dowania. Od początku do końca Dave jest opisywany w samych

zna tę historię jeśli nie z książki, to z filmu lub wieczornych opo-

superlatywach i jako wzór cnót nurkowych. Co w mojej opinii

wieści przy piwie i pewnie każdy ma wyrobioną opinię na temat

jest dosyć niebezpieczne, gdyż to nurkowanie jest przez dużą

bohatera tej opowieści.

część środowiska surowo oceniane, a stawianie tego nurkowa-

Książka opowiada historię pilota Davida Shaw, który odkry-

nia jako czyn bohaterski może przynieść naśladowców takie-

wa tajniki nurkowania. W pewnym momencie na swojej drodze

go zachowania. Poza aspektem moralno-etycznym dostajemy

spotyka instruktora nurkowania Dona Shirley’a. Od tego mo-

dobrą historię z mnóstwem ciekawych informacji dotyczących

mentu historia nabiera tępa. Widzimy kolejne rekordowe nur-

nurkowania. Phillip Finch to dziennikarz więc jest to dobrze

kowania, odkrywanie świata rebreatherów oraz nurkowania

i lekko napisane, przez co czyta się świetnie.

jaskiniowego. Wszystko dzieje się perfekcyjne do momentu gdy

Pomimo braku dystansu do tej historii, który jako dzien-

w 2004 roku w jaskini Boesmansgat (Bushman's Hole) podczas

nikarz Finch powinien zachować, warto przeczytać tę książkę

swojego rekordowego nurkowania na głębokości ok. 270 m,

z kilku powodów. Po pierwsze jest to jedna z najbardziej zna-

odnajduje ciało nurka. Dave Shaw postanawia wydobyć od-

nych akcji nurkowych na świecie. Po drugie warto zweryfiko-

nalezionego Deona Dreyera. Od tego momentu książka prze-

wać historię zasłyszane przy piwie „u źródła”. Po trzecie jest

prowadza nas przez przygotowania i przebieg tego fatalnego

to ciekawa pozycja reportażowa. Myślę, że przy zachowaniu

nurkowania, które warto podkreślić zostało nagrane.

dystansu i uważnym śledzeniu wydarzeń warto zapoznać się

Pierwsze co uderza w tej publikacji to brak dystansu autora

z tą historią.

książki. Bez względu na to czy zachowanie Shaw’a było słuszne

r e c e n z j a

Mateusz Popek

Kamizelka grzewcza z firmy Northern Diver

Elektryczne ogrzewanie nurka jest już standardem w krajach, gdzie temperatura wody często spada poniżej 9°C, nie mówiąc już o nurkowaniach podlodowych lub głębokich, gdzie temperatura wody może wynosić 3–4°C. Na rynku dostępne są różne rozwiązania związane z ogrzewaniem elektrycznym, z zewnętrznymi akumulatorami. Prezentujemy Wam propozycję firmy Northern Diver – kamizelkę grzewczą z wewnętrznym akumulatorem. Kamizelka została zaprojektowana i wyprodukowana z myślą o komforcie nurka. Nie będzie sytuacji, że nurkowi będzie za gorąco. Producent zastosował rozwiązanie, które daje trzy ustawienia grzania, pozwalające wybrać komfortową temperaturę. Przełącznik został umieszczony w sposób zapewniający łatwy dostęp. Wbudowane panele grzewcze są wodoodporne, posiadają certyfikat CE i są zgodne z EN61000– 61:2019, EN 61000–6–3:2007 / A1:2011 / AC:2012 Czy to produkt tylko dla nurków? W żadnym wypadku. Kamizelka z powodzeniem może być również używana na powierzchni. Dzięki czemu nadaje się również dla ratowników z PSP czy SAR.

Materiał udostępniony dzięki uprzejmości firmy

Ocean-Tech Sp. z o.o. właściciel sklepu on-line:

www.nurkowyswiat.pl

REKLAMA

artykuł sponsorowany

p l a n e ta z i e m i a

Co w trzcinach piszczy WĄSATE DROBIAZGI

Tekst i zdjęcia WOJCIECH JAROSZ

Tym razem zaproponować czytelnikom Perfect Diver pragnę opowieść o ptaszętach nie nurkujących, a nawet nie pływających, co najwyżej zanurzających się w gęstwinie trzcinowiska.

planeta ziemia

rzciny, jak wiadomo, nad wodami rosną, więc nurków

ski), basettino (włoski), bearded reedling (angielski), Bartmeise

i innych wodniaków spotkać może przyjemność odbycia

(niemiecki) czy sýkořice vousatá (czeski). Z kolei łacińska nazwa

rendez vous (a może nawet tete-a-tete) z tymi pięknymi stwo-

Panurus biarmicus nawiązuje do długiego ogona i legendarnej

rzeniami podczas nadwodnych aktywności (choćby podczas

krainy Biarmii położonej w dorzeczu Kamy i Dwiny nad Morzem

przygotowywania się do aktywności podwodnych). Nad wodą

Białym, gdzie dzisiaj wąsatka nie występuje. Ptaki tego gatunku

spotkać można całą menażerię ptaków bytujących w strefie

spotyka się w Europie i Azji aż po północo-wschodnie Chiny,

przybrzeżnej, w tym tych związanych z szuwarami. Być może

a ich rozmieszczenie ma tzw. charakter plamowy. Oznacza to,

będzie jeszcze okazja, by większej liczbie gatunków wspólnie

że bytują tylko w ściśle określonych, odpowiadających im ty-

się przyjrzeć, lecz tym razem skupmy się na wąsatkach.

pach siedlisk. W Polsce jest to ptak nieliczny (ok. 1,8–2,5 tys.

Choć zdarza się, że nazwy gatunkowe zwierząt, podobnie

par), najczęściej spotykany na północy i zachodzie kraju. Poja-

zresztą jak i roślin, nie są dla nas jasne w kontekście ich po-

wienie się pewnego razu wąsatki w Warszawie wywołało nie-

chodzenia (wydaje się, że próba odgadnięcia źródeł inspiracji

małe poruszenie wśród lokalnych ornitologów i ptakolubów,

twórców takich nazw musi być bezskuteczna), to w przypadku

a chętnie podglądany samiec stał się nawet celebrytą w lokal-

polskiej nazwy wąsatki wszystko jest jak należy. Męska część

nych mediach społecznościowych. Samicy jakoś wtedy nikt nie

rodu wąsatek jest bowiem wyposażona w sumiaste wąsiska –

wypatrzył wśród trzcin, mimo że wąsatki są ptakami bardzo

czarne plamy w odpowiednim miejscu i o stosownym kształcie.

towarzyskimi i rzadko widuje się samotne osobniki.

Samice i młode wąsów nie mają, co nie budzi jednak emocji,

Liczebność populacji wąsatek podlega znacznym fluktu-

wszak zbieżne jest z regułą i naszego gatunku dotyczącą. Od-

acjom. Wśród przyczyn gwałtownego zmniejszenia się popu-

niesienia do tego rzucającego się w oczy szczegółu wyglądu

lacji wymienia się nagłe załamanie pogody wczesną wiosną,

wąsatek widoczne są również w innych językach. Pojawiają

w tym późne i masywne opady śniegu. Zmiany warunków

się wąsy, baczki czy brody, np.: panure à moustaches (francu-

meteorologicznych wpływ mają na dostępność pokarmu,

PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

a podkreślić należy, że wąsatki co innego jedzą gdy jest ciepło,

Ze spadkiem liczebności wąsatki próbują sobie radzić roz-

a co innego gdy nastanie zimna pora roku. W sezonie wegeta-

rodczością. Potrafią bowiem wyprowadzić cztery, a nawet pięć

cyjnym wąsatki są koneserami bezkręgowców, głównie owa-

lęgów w ciągu roku (choć najczęściej nie wszystkie kończą się

dów. Zimą zaś, stają się jaroszami, przestawiając się na dietę

sukcesem), co może przełożyć się aż na 20 młodych ptaków

roślinną, której podstawowym składnikiem są nasiona trzcin.

w sezonie! Jest to możliwe, bo lęgi zaczynają się wczesną

By owadożerca mógł poradzić sobie z twardymi ziarnami,

wiosną i mogą pokrywać się w czasie. Obserwowano wąsatki

musi dostosować swój układ pokarmowy do innego rodzaju

z niezakończonym jeszcze lęgiem, które złożyły jaja w kolej-

pożywienia. W żołądkach wąsatek pojawiają się więc specjal-

nym gnieździe. W takiej sytuacji samica wysiaduje nowe jaja,

ne wyrostki, które wraz z połykanymi kamyczkami tworzą

w czym partner nieregularnie i w miarę możliwości jej pomaga,

żarna mielące nasiona. Zaobserwowano, że niedostępność

większość czasu spędzając jednak na wykarmieniu młodych

drobnych kamyczków może być dla wąsatek kłopotem i powo-

z dotychczasowego lęgu. Karmienie odbywa się w ciekawy

dem opuszczenia siedliska bogatego we wszelkie inne, ważne

sposób, ponieważ podobnie jak u ptaków rozmnażających

dla nich zasoby. Gdy minie zima, ptaki znowu przestawiają się

się w dziuplach, młode zmieniają miejsca zgodnie z ruchem

na drapieżnictwo, i gdy wtedy dojdzie do niespodziewanego

wskazówek zegara, by nie tylko najaktywniejsze było karmio-

nawrotu zimy, owady znikają i wąsatki mają poważny problem

ne. Rodzic nie zawsze ma szansę dostrzec, któremu pisklęciu

kulinarny, który może przyczynić się do upadku takiej popu-

wkłada do dzioba pożywienie, bo gniazda wąsatek skryte są

lacji. Innym czynnikiem wpływającym na liczebność wąsatek

w mroku trzcinowych zarośli, a co więcej, ich konstrukcja może

są wahania poziomu wody. Podniesienie się poziomu wody

być zwieńczona daszkiem z liści okolicznych roślin. Gniazda

może zamykać dostęp do ulubionych miejsc gniazdowania,

wąsatek są ciekawe również z innych powodów. Zdarzają się

co z kolei skłania ptaki do migracji w celu znalezienia nowych

im np. jaja zabudowane w gnieździe, ponieważ złożenie może

miejsc sprzyjających ich lęgom.

mieć miejsce jeszcze przed ukończeniem budowy! Często też,

planeta ziemia

gniazda ptaków z tej samej populacji są blisko siebie i po wylęgnięciu młodzież dołącza do grupy, stając się jej częścią i koczując w okolicy lęgu. Ptasia młodzież rośnie jak na drożdżach i młode samce z pierwszych lęgów już pierwszego lata zaczynają śpiewać, co jest zjawiskiem wyjątkowym. Wtedy dochodzi do tzw. zaręczyn, kiedy to młode osobniki tworzą pary, w których przystąpią do lęgów w następnym sezonie. Co zaskakujące u ptaków wróblowych i jednocześnie niezwykle romantyczne z ludzkiego punktu widzenia, pary te mogą przetrwać przez całe wąsatkowe życie! Na koniec lata wąsatki przechodzą wyjątkowe pierzenie. Jest to bowiem całkowita wymiana wszystkich piór, co u małych ptaków europejskich jest rzadkością, a co sprawia, że wszystkie osobniki – młode i dorosłe, samce i samice stają się do siebie podobne. Gdy już przyodzieją się w nowe szaty zaczynają zastanawiać się, czy nie polecieć gdzieś dalej. Wąsatki są ptakami osiadłymi i koczującymi, ale niekiedy zdarza im się wędrować. Preludium do wędrówek są tzw. „wysokie loty”, które są niezwykłe, jak w zasadzie wszystko, co wąsatek dotyczy. Gromadzą się więc coraz bardziej podekscytowane ptaki hałasując przy tym i nagle pionowo w górę wystrzeliwują całą grupą. Po chwili część osobników opada i chowa się w trzcinach, a reszta wysoko się unosi zmieniając raz po raz kierunki. Po takim wysokim locie ptaki powracają w znane im szuwary. Przyglądajcie się trzcinom i wypatrujcie wąsatek, bo warto nacieszyć nimi oczy!

REKLAMA

Meet an extraordinary panel of Speakers: divers, explorers and researchers, that will be sharing incredible underwater adventures in the most diverse geographies. International Diving Congress Tróia – October 8 to 10

www.divingtalks.com

Let’s talk about diving

Portugal 2021

p o r a d y i c i e k aw o s t k i ACADEMY

Tekst WOJCIECH A. FILIP wychłodzimy. Niejednokrotnie dodawane do tej teorii są kon-

Najwięcej ciepła tracimy prze głowę… Prawda czy mit?

kretne liczby: przez głowę człowiek traci 40, 50, a najodważniejsze mówiły o tym, że nawet 70% ciepła. Oznaczać by to musiało, że w wyjątkowo chłodny, zimowy dzień moglibyśmy założyć czapkę, a równocześnie zdjąć kurtkę albo spodnie i powinno

1950 roku amerykańska armia przeprowadziła szereg

Wspomniane badania przeprowadzone przez ochotników,

testów mających na celu wykazanie, że człowiek najwię-

a szeroko komentowane ponad 70 lat temu, były przeprowadzo-

cej ciepła traci przez nieosłoniętą głowę.

być nam w miarę ciepło.

ne w kierunkowy, niezbyt obiektywny sposób. Stosunkowo ciepłe

Zastanówmy się ile razy słyszeliśmy, że tak właśnie jest?

ubranie i brak okrycia głowy powodował, że wystawieni na silne

Inaczej mówiąc, brak czapki spowoduje, że bardzo szybko się

zimno ochotnicy odczuwali największy chłód w okolicach głowy

porady i ciekawostki

ACADEMY

Nurkowy kapelusz Zdjęcie Przemysław Zyber

i właśnie tędy tracili ciepło. Dodatkowo górne drogi oddecho-

Dopiero w 2008 roku, w pracy kanadyjskich naukowców za-

we, nos i policzki, brak tkanki tłuszczowej i naczynia krwionośne

tytułowanej: „Shivering heat production and core cooling during

obkurczające się w niewielkim stopniu potęgowały to odczucie.

head-in and head-out immersion in 17 degrees C water” możemy

Wyobraźmy sobie kogoś, kto stojąc na mrozie jest bardzo dobrze

przeczytać o dużo dokładniejszym i istotniejszym dla nas, nur-

ubrany, ale jedną stopę ma całkowicie odkrytą – jaka jest szansa,

ków, podejściu do sprawy utraty ciepła przez głowę.

że największego zimna nie będzie odczuwał właśnie w tej stopie?

Okazało się, że utrata ciepła przez głowę jest niemal wprost

Niewiele osób przejęło się dokładniejszą analizą tego zagad-

proporcjonalna do procentowej powierzchni głowy w stosunku

nienia – armia amerykańska była (i jest) wzorem wielu technik

do reszty ciała.

wykorzystywanych w codziennym życiu. W efekcie, 70 lat póź-

Ergo: powierzchnia naszej głowy stanowi 9–11% powierzch-

niej nadal słyszymy, że najważniejsza jest ciepła czapka albo…

ni naszego ciała i jeżeli zostawić ją odsłoniętą, to o takiej pro-

ciepły kaptur.

centowej utracie ciepła należy mówić.

PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

ACADEMY

Czy bardzo gruby kaptur jest najlepszy na zimną wodę?

Firmy znane z produkcji najlepszych kapturów, rzadko stosują

Czy możliwe jest, że w piance kaptur bardziej „grzeje” niż

neopren grubszy od 7 mm. Chętnie za to wybierają taki, który

w suchym skafandrze?

przez swoją elastyczność przez całe nurkowanie dokładnie przy-

Na co zwracać uwagę przy doborze kaptura?

lega w miejscach istotnych dla ograniczenia przepływu wody. Czyli 5 mm jest lepszy od 10 mm?

TEMAT WAŻNY DLA KAŻDEGO NURKA – SERDECZNIE ZAPRASZAM DO LEKTURY!

Gdyby mocno uprościć zagadnienia związane z kompresją neoprenu to tak właśnie jest. Na 10 metrach ciśnienie 2 atmosfer ściska kaptur tak, że zo-

Kaptur jest ważnym elementem naszego nurkowego wyposa-

staje połowa z jego grubości zmierzonej na powierzchni. Czy-

żenia. Jego znaczenie bywa jednak technicznie nie do końca

li kaptur zrobiony z 10 mm neoprenu będzie miał ok. 5 mm

jasne. Jego działanie jest bardzo podobne do działania mokre-

grubości, a ten który początkowo miał 5 mm na 10 metrach

go skafandra, czyli popularnej pianki.

będzie miał 2,5 mm.

Grubość pianki jest istotna, ale od pewnego momentu okazuje

Pamiętajmy, że dla komfortu cieplnego kluczowa jest ilość miej-

się, że dużo istotniejsze jest to ile zimnej wody wpływa na bie-

sca na wodę, która stale przepływa pomiędzy naszym ciałem

żąco pod piankę!

a neoprenem – im więcej będzie miała przestrzeni, tym mniej-

Jak to wpływa pod piankę? Przecież ona bardzo dokładnie przy-

szy komfort cieplny będziemy odczuwać.

lega do mojego ciała?

W kapturze o grubości 10 mm, na 10 metrach pod wodą, po-

Wiemy o tym, że neopren kurczy się wraz ze wzrostem ciśnienia,

między skórą a neoprenem będziemy mieli 2,5 mm miejsca

czyli im głębiej, tym neoprenu jest „mniej”. Największe różnice

na zimną wodę, a w kapturze o grubości 5 mm o połowę mniej,

możemy zaobserwować pomiędzy powierzchnią, a 12–15 me-

bo 1,25 mm. Czyżby cieńszy okazał się cieplejszy ?

trem pod wodą. Później proces ten zwalnia, a od głębokości ok 35 metrów jest dla nas niemal niezauważalny (gęstość neoprenu

Konstruktorzy nie odpuszczają w poszukiwaniu nowych rozwią-

wzrosła na tyle, że neopren zamiast się dalej kurczyć, zaczyna

zań – najlepsze wyniki osiągają ci, którzy sami nurkują, projek-

ulegać trwałemu uszkodzeniu – jeszcze o tym będzie ).

tując konstrukcje pozwalające wykorzystać również te grube

Dlaczego woda miałaby wpływać pod mój skafander? Sprawa

kaptury. Jednym z najprostszych rozwiązań, jest zastosowanie

jest dosyć prosta: wraz ze wzrostem głębokości neopren robi

2 grubości neoprenu: gładkiego, 5 mm wszędzie tam gdzie

się coraz cieńszy z obydwu stron – czyli zarówno od strony

powinien przylegać do twarzy i szyi i grubszego w pozostałych

wody jak i ciała, a przez to staje się coraz luźniej dopasowany.

częściach kaptura.

Tym samym mamy więcej miejsca na wodę pomiędzy naszym

To co warto wziąć pod uwagę, to fakt, że większość nurków

skafandrem, a ciałem kiedy głębiej nurkujemy. Wpływająca

nie przejmuje się dylematami konstruktorów i kupuje kaptur,

w okolicach szyi oraz przez długi zamek chłodna woda, wymaga

który najłatwiej ubrać, albo najlepiej pasujący kolorem do resz-

intensywniejszego wysiłku naszego organizmu aby ją podgrzać,

ty sprzętu, co może się okazać nie takim znowu złym rozwią-

a nam robi się coraz chłodniej*.

zaniem. Średnia długość nurkowania u początkującego nurka to 35–40 minut, a wiemy już, że utrata ciepła przez głowę wcale

Z kapturem jest bardzo podobnie, jednak w odróżnieniu

nie jest taka duża, dodatkowo, nasza twarz i reszta głowy sto-

od mokrego skafandra, odpowiednio dobrany i dopasowany

sunkowo szybko „przyzwyczajają się” do niskiej temperatury,

może ograniczyć wpływanie świeżej, chłodnej wody.

więc kaptur który nam się najbardziej podoba może być na tym

Jeżeli weźmiemy pod uwagę nurkowania w zimnej wodzie

etapie nurkowania całkiem dobrym wyborem !

na głębokości ok. 20 metrów, to niemal każdy kaptur o grubości

5–7 mm zapewni nam wystarczający komfort cieplny.

*Nurek używający mokrego skafandra na większej głębokości w zim-

Ograniczenie napływania świeżej wody pomiędzy kaptur a gło-

nej wodzie najpierw odczuwa narastający chłód, potem przez pe-

wę możemy uzyskać stosując kaptury które wokół otworu

wien czas jest mu w miarę komfortowo, a kiedy kończą się jego indy-

na twarz oraz na szyi mają szeroki pas gładkiego neoprenu

widualne możliwości podgrzewania wody przepływającej pomiędzy

niemal „klejącego się” do naszej skóry. Jeżeli dodatkowo tra-

skafandrem, a ciałem, zaczyna się mu robić coraz zimniej. Każdy

fimy na taki model, który dokładnie przylga na całej długości

z nas odczuwa te zmiany w różnym stopniu, po różnym czasie. Aby

naszej szyi to komfort będzie jeszcze większy.

je ograniczyć, nurkowie stosują suche skafandry z odpowiednimi

Dyskusyjną sprawą pozostaje kwestia grubości neoprenu,

ocieplaczami minimalizującymi wymianę ciepła pomiędzy ciałem

z którego zrobiony jest kaptur.

a wodą.

porady i ciekawostki

ACADEMY

Nurkowanie techniczne i jaskiniowe

są kaptury dla nurków, którzy przemieszczają się wewnątrz wraków czy jaskiń, a więc sporo poruszają głową. Oznacza to,

Sytuacja zaczyna się zmieniać wraz z wydłużającym się czasem

że kaptur nie może być zbyt gruby na karku, bo uniemożli-

nurkowania i jego głębokością.

wi swobodne podnoszenie głowy, mogąc przy okazji powo-

Nurkowie techniczni/jaskiniowi raczej rzadko stosują skafan-

dować retencję CO2. Zawór labiryntowy powinien znajdować

dry mokre. Nie używają też skafandrów suchych o zmiennych

się na szczycie kaptura, lub być przedłużony nieco w dół (po-

parametrach z neoprenu (wyjątek w tym przypadku to nurko-

czątkujący nurkowie często pływają z głową opuszczoną co

wie realizujący nurkowania na głębokości kilku metrów w bar-

powodować może szereg niekorzystnych następstw, które w

dzo zimnej wodzie), a zazwyczaj kompletują kompleksowe

nurkowaniu technicznym mogą być niebezpieczne – niektóre

systemy docieplające minimalizujące utratę ciepła przez naj-

kaptury mają zawory labiryntowe bardzo nisko i te mogą prze-

większe części ciała nurka stosując wysokiej klasy ocieplacze

szkadzać w nurkowaniach bardziej zaawansowanych. Więcej o

lub systemy ogrzewania.

wpływie położenia głowy na bezpieczeństwo nurka napisałem

Jak już wiemy przez głowę możemy stracić ok. 10 % ciepła,

w poprzednich numerach Perfect Diver). Otwór na twarz po-

mimo, że nie brzmi to już tak jak 50 %, to jest o co powalczyć

winien być jak najmniejszy ograniczając możliwość odsuwania

wybierając właściwy kaptur. Wyzwaniem dla konstruktorów

się kaptura od twarzy w czasie używania skutera.

Zdjęcie Wojtek Filip

PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

ACADEMY

W czasie nurkowań w ciepłej lub bardzo ciepłej wodzie nie-

chowe napinanie mięśni, a później ból głowy w czasie dekom-

wielka utrata ciepła przez głowę może dawać poczucie bra-

presji. Odsunięcie kaptura w tył i uwolnienie żuchwy, rozsz-

ku konieczności używania kaptura. Warto mieć na uwadze,

czelnia tak pieczołowicie przygotowywany system dokładnego

że w przestrzeniach zamkniętych bardzo łatwo o drobne otar-

przylegania do twarzy.

cia skóry głowy, przed czym kaptur nas zabezpiecza. Jeżeli do-

Rozwiązaniem mogą być kaptury z bardzo elastycznego neo-

chodzi do nich w wodzie słonej, to przez to nawet drobne rany

prenu, albo takie o kombinowanej konstrukcji z wykorzysta-

potrafią się bardzo dług goić.

niem cieńszego neoprenu w okolicach żuchwy.

Zdecydowanie lepiej ubrać nawet cienki kaptur, który po wypłynięciu na wodę otwartą zawsze można zdjąć 

Ciekawostki konstrukcyjne

Komplikacje

Zawór labiryntowy to system kilku małych otworków, które położone są w środkowej części kaptura. Otwory te pozwalają

Kompresja neoprenu

na wypuszczanie powietrza, które wydycha nosem nurek, poza

To jeden z największych problemów producentów kapturów.

kaptur. Jeżeli kaptur nie jest wyposażony w taki zawór, wydech

Jako, że procentowo, nurków technicznych jest znacznie mniej

nosem może powodować, że pomiędzy kapturem, a głową

niż rekreacyjnych, to kłopot z kompresją neoprenu na więk-

zbierać się będzie coraz większy bąbel gazu.

szych głębokościach rozwiązuje się przez… wymianę kaptura

W zależności od modelu/producenta otwory rozmieszczone

na nowy. Nie zmienia to faktu, że zdecydowana większość kap-

mogą być na szczycie głowy i dalej w kierunku karku. W miejscu

turów traci bezpowrotnie pomiędzy 30, a 40 % swojej grubo-

otworków kaptur składa się z 2 warstw neoprenu. Otwory w ze-

ści podczas nurkowań na głębokości 50–60 metrów. Jeszcze

wnętrznej części neoprenu przesunięte są względem tych bliżej

gorsze wyniki uzyskujemy przy nurkowaniach na głębokości

głowy. Powoduje to, że wydychane powietrze najpierw prze-

przekraczające 75–80 metrów, gdzie trwała kompresja neo-

pływa przez otwory bliżej głowy, następnie nieco się przesuwa

prenu może wynosić ponad 50% (trwała kompresja, czyli przy

i trafia na otwory przez które wypływa na zewnątrz kaptura.

wynurzaniu kaptur pozostaje już na zawsze bardzo cienki).

System taki znacznie ogranicza wpływanie wody do kaptura,

Ciekawostką są nurkowania bardzo głębokie, na głębokości

co miałoby miejsce, gdyby otwory prowadziły w jednej linii

przekraczające 100–120 metrów. Tutaj okazuje się, że niewiele

z wnętrza kaptura na zewnątrz.

kapturów nadaje się do powtórnego użycia po jednym nurkowaniu z powodu trwałej kompresji, jeżeli czas nurkowania przekroczył 30 minut. Sprawa może wydawać się dziwna: jak to, mój kaptur po 30-minutowym nurkowaniu na 120 m nadaje się do wyrzucenia? Zwróćcie uwagę na kaptury nurków, stale nurkujących głęboko w zimnej wodzie. Pomimo bardzo szerokiej oferty rynkowej, na ich głowach pojawia się zazwyczaj logo zaledwie 2–3 firm robiących naprawdę dobre kaptury. Stała kompresja neoprenu to także niepotrzebny dyskomfort w fazie dekompresyjnej po nurkowaniach bardzo głębokich w zimnej wodzie. Ogólne odczucie zimna (m.in. związane z wazokonstrykcją) może być niepotrzebnie potęgowane przez luźny kaptur, który jeszcze na początku nurkowania dokładnie przylegał do głowy. Jeżeli ostatnia faza nurkowania dodatkowo odbywa się na skuterze, to dyskomfort rośnie, a jedynym rozwiązaniem w takiej sytuacji mógłby być zapasowy kaptur pozostawiony na głębokości 21 m wraz z depozytem gazowym. Zbyt ciasna konstrukcja kaptura w okolicach żuchwy Nacisk na żuchwę przy długich nurkowaniach powoduje odruRys. Bartłomiej Trzciński

porady i ciekawostki

ACADEMY

Dobór kaptura do skafandrów mokrych i suchych Kaptury z dłuższym odcinkiem szyjnym zakończonym nieDługość kaptura jest zależna od tego w jakim rodzaju skafan-

wielkim kołnierzem u podstawy szyi, stosuje się w przypadku

dra pływamy. W skafandrze mokrym, ograniczenie przepływu

skafandrów suchych z kryzą szyjną wykonaną z lateksu lub si-

wody możemy uzyskać stosując bardzo długi kaptur z dodatko-

likonu. Takie skafandry wyposażone są zwykle w dodatkową,

wo rozszerzającym się u podstawy szyi kołnierzem. Skafander

zewnętrzną osłonę kryzy pod którą wsuwamy kołnierz kaptura.

zakładamy wtedy na tę część kaptura. Skafander po zapięciu zamka powoduje, że nie tylko kaptur jest bardziej szczelny, ale też uszczelnia skafander w jego górnej części.

Zdjęcie Przemysław Żytek Źródło: www.hendersoneurope.com/Insta-Dry-hood-d120

Długie włosy

W przypadku nurkowań w wodach ciepłych stosujemy zwykle kaptury z krótkim odcinkiem szyjnym.

Osoby lubiące długie włosy dobrze żeby je schowały w głów-

W skafandrze suchym (pomijam skafandry ze zintegrowanym

nej części kaptura tak, aby włosy nie rozszczelniały połączenia

kapturem, czyli takim, który jest połączony ze skafandrem

z kryzą w suchym skafandrze (nie ma to znaczenia w skafan-

na stałe stanowiąc jego część) wybieramy pomiędzy 2 ro-

drach mokrych).

dzajami kapturów: z krótkim odcinkiem szyjnym stosowane

Dobrym rozwiązaniem dla takich osób są kaptury o podwyż-

wtedy, kiedy skafander suchy wyposażony jest w kryzę szyjną

szonej elastyczności neoprenu.

wykonaną z neoprenu. Gładkie wykończenie wewnętrznej części kaptura powinno połączyć się na jak najdłuższym odcinku

Dokładne dopasowanie po czasie

z gładkim neoprenem na kryzie, co uszczelni całe połączenie. Kupując nowy kaptur warto pamiętać, że po ok. 10 godz. pod wodą kaptur zacznie przyjmować kształt naszej twarzy. Oznacza to, że nie warto kupować kaptura zbyt luźnego, który po jakimś czasie okaże się zbyt duży. Jeżeli kaptur ma bardzo mały otwór na twarz, a idealnym byłby, gdyby ten otwór był o 1–2 cm większy, to możemy go dostosować do naszych potrzeb: ●● ubieramy kaptur przed lustrem i zaznaczamy kredką linie w miejscach, gdzie kaptura jest „za dużo” ●● na płaskiej powierzchni, przy użyciu ostrego nożyka wycinamy zaznaczone elementy ●● jeżeli konieczne jest wycięcie fragmentu gdzie kaptur jest zszyty, to po wycięciu, a przed kolejną przymiarką pokrywamy to miejsce elastycznym klejem np. Aquasure zabezpieczając szew i pozostawiamy do wyschnięcia na 20 godzin. Zdjęcie Przemysław Żytek

PERFECTDIVER nr 1(13)/2021

ACADEMY

Wytrzymałość kaptura

Podwójny kaptur

Kaptur, podobnie jak często używana czapka zużywa się. Jeżeli

Niektóre osoby stosują do trudnych nurkowań 2 kaptury ubie-

dodatkowo nurkujemy głęboko, to każdy kaptur po sprężeniu

rane jeden na drugi. Pierwszy to zwykle kaptur stosowany

dobrze jest przez co najmniej kilkanaście godzin odprężyć (zro-

przez freediverów, idealnie przylegający do głowy, zrobiony

bić mu taką kapturową dekompresję ). Jeżeli dużo i często

z neoprenu o niewielkiej grubości. Drugi to bardzo elastyczny

nurkujemy, to wymianę kaptura co 100 nurkowań można po-

kaptur z miękkiego neoprenu o grubości 5–7 mm.

traktować jako normalną praktykę. Dobrym pomysłem może

Warto sprawdzić takie rozwiązanie, bo może okazać się wyjąt-

się okazać posiadanie 2 kapturów i używanie ich na przemian.

kowo udanym.

Jeżeli stosując 1 kaptur wymienialiśmy go co 100 nurkowań, to przy 2 kapturach czas ten magicznie wydłuży się do blisko

Różni producenci – co wybrać?

300 nurkowań – warto spróbować  (poza tym, jeżeli mam jeden kaptur i go zgubię to nie wiadomo co uda się pożyczyć,

Pytajmy producenta czy i jakie testy swoich kapturów robił

a nurkować trzeba…)!

w komorze ciśnieniowej. Pozytywne wyniki sprężania na dużą głębokość z długim czasem to informacja, która powinna zachęcić nas do sprawdzenia takich kapturów. Warto też podglądnąć nurków technicznych nurkujących często na duże głębokości w zimnej wodzie – zazwyczaj wybierają kaptury sprawdzone i dobre. Podwodni hipisi Bywają nurkowie, którzy nurkują dużo i głęboko i używają kapturów wyjątkowo kiepskich. Zasięganie opinii od osób, dla których sprzęt nie ma większego znaczenia, a kaptur jest traktowany jak podwodne sombrero, proponuję potraktować bardziej jako ciekawostkę niż cenną wskazówkę  Czy ubieranie/rozbieranie kaptura sprawa ci dyskomfort? Może masz długie włosy, a kaptur skutecznie cię ich pozbawia? Czy wiesz po co nurkowi czepek pływacki? Obecnie w Akademii Tecline proponujemy espresso o lekkim posmaku orzechowym z dużą zawartością kofeiny – wpadnij na dobrą kawę i porozmawiajmy o kapturach! Serdecznie zapraszamy! WAF

Tecline Academy: https://teclinediving.eu/pl/akademia-tecline/#/ Zdjęcie Mariusz Czajka

Rehasport - medycyna ruchu

UMÓW WIZYTĘ ONLINE Specjalizacja lub nazwisko Miasto

Szukaj

Znajdź uraz Wybierz część ciała, w której odczuwasz dolegliwości bólowe.

Magazyn nurkowy Perfect Diver nr 13

Articles inside

Nurkowanie w stanie pełnej świadomości

Czy warto uczestniczyć w szkoleniu wrakowo-morskim?

NASZE ROZMOWY

ARCHEOLOGIA

FREEDIVING

Lanza

Raja Ampat, ostatni raj na ziemi