Magazyn nurkowy Perfect Diver nr 12 by perfectdiver

nurkowanie

nr 12 6(12)/2020

listopad/grudzień

cena 19,90 zł w tym 8% VAT

freediving

pasja

wiedza

Wyspy zatokowe hondurasu

przez soczewkę henley spiers 1

s ł ow o w s t ę p n e

Wojciech Zgoła

Redaktor Naczelny

„Dziwny jest ten świat” i dziwny był ten mijający rok. Dał nam wszystkim w kość. Modne stały się nurkowania lokalne. Dzięki temu możemy mniej czasu spędzać na dojazdach, a więcej na odszukiwaniu nowych zbiorników wodnych, zlokalizowanych nie tysiące, a kilkadziesiąt kilometrów od naszego domu. Zbliża się Boże Narodzenie. Kontakt z najbliższymi może być utrudniony, a to zawsze jest czas spokojnego, rodzinnego świętowania. Zróbmy wszystko, by jednak odetchnąć od bolączek tego świata, nabrać dystansu i napełnić się optymizmem i pozytywnymi emocjami. Niech Nowy Rok będzie dobrym rokiem, zdrowym, pełnym wyjątkowych zdarzeń. Jako Magazyn wchodzimy w 2021 rok z konkretnymi planami. Śledźcie nas w mediach społecznościowych. Przyspieszamy z wydawaniem naszego dwumiesięcznika. Teraz postaramy się byście mieli go przed oczami i w rękach pod koniec pierwszego miesiąca wydawniczego. Czyli koniec stycznia 2021, potem koniec marca, maja itd. Obecny numer ma wiele do zaoferowania. Piękne zdjęcia i lekkie pióro Autorów spowoduje, że zanurkujesz z nami wirtualnie. Na początek mamy dla Was Honduras. Na koniec bardzo praktyczny tekst o bojkach. W środku, między innymi, wywiad z wybitnym fotografem Henley’em Spiers’em, którego zdjęcie zdobi naszą okładkę, a jako ciekawostkę – „budyń” z Jeziora Werbellinsee w Niemczech. I jeszcze, co to właściwie jest ten zooplankton. Wyjaśnione i pokazane. Serdecznie zapraszam do środka. Czym chata bogata. Można już zamawiać prenumeratę na 2021 rok. Cena za egzemplarz od stycznia to 25 zł plus koszt wysyłki. Mamy też bardzo ładnie wydany, z pięknymi zdjęciami, kalendarz. Kto pierwszy ten lepszy. Do wyczerpania nakładu. A Twoje osobiste wsparcie naszej redakcji w postaci donacji mile widziane.

perfectdiver nr 6(12)/2020

spis treści

podróże 10

Wyspy Zatokowe. W poszukiwaniu straconego piasku

Środkowa Dalmacja

Sardynia. Pod znakiem Aquariusa

Budyń

nasze rozmowy 16

Przez soczewkę – Henley Spiers

wiedza 44

Video System UV2

#divelocal #divesafe

„Medycyna dla nurkujących”. Recenzja

Archeologia 46

Święte wody

okiem ŻÓŁtodzioba 58

XI przykazań ABC-owca

planeta ziemia 52

Wszechobecny plankton

Gesi czy nie-gęsi?

Wydawca perfect diver wojciech zgoła ul. Folwarczna 37, 62-081 Przeźmierowo redakcja@perfectdiver.com

ISsN 2545-3319

redaktor naczelny

Wojciech Zgoła

felietonistka

Irena Kosowska

archeologia podwodna

Mateusz Popek

freediving fotograf publicysta, fotograf tłumacze języka angielskiego

Agnieszka Kalska Jakub Degee Bartosz Pszczółkowski Agnieszka Gumiela-Pająkowska Arleta Kaźmierczak Reddo Translations Sp. z o.o.

opieka prawna projekt graficzny i skład

Adwokat Joanna Wajsnis Brygida Jackowiak-Rydzak

magazyn złożono krojami pisma

Montserrat (Julieta Ulanovsky) Open Sans (Ascender Fonts) Spectral (Production Type) druk

Wieland Drukarnia Cyfrowa, Poznań, www.wieland.com.pl

dystrybucja

porady i ciekawostki 64

centra nurkowe, sklep internetowy

preorder@perfectdiver.com

Na bojowo

fotografia na okładce

Henley Spiers model

Tiger Cardinalfish Cheilodipterus macrodon miejsce

Anilao, Batangas, Filipiny

www.perfectdiver.com

Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, nie odpowiada za treść ogłoszeń oraz zastrzega sobie prawo do skracania, redagowania, tytułowania nadesłanych tekstów oraz doboru materiałów ilustrujących. Przedruk artykułów lub ich części, kopiowanie tylko za zgodą Redakcji. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za formę i treść reklam.

Podoba Ci się ten numer magazynu, wpłać dowolną kwotę! Wpłata jest dobrowolna. PayPal.Me/perfectdiver perfectdiver nr 6(12)/2020

r e da kc ja

Wojciech Zgoła

irena kosowska

jakub degee

Często powtarza, że podróżuje nurkując i to

Regionalny Manager Divers Alert Network Polska,

Polski fotograf, zdobywca nagród i wyróżnień

jest jego motto. W 1985 roku zdobył patent

Instruktor nurkowania i pierwszej pomocy, nurek

w światowych konkursach fotografii podwod-

żeglarza jachtowego, a dopiero w 2006 zaczął

techniczny i jaskiniowy. Zakochana we wszystkich

nej nurkował już na całym świecie – z rekinami

nurkować. W kolejnych latach doskonalił swoje

zalanych, ciemnych, zimnych, ciasnych miejscach

i wielorybami w Południowej Afryce, z orkami za

umiejętności uzyskując stopień Dive Mastera.

oraz niezmiennie od początku drogi nurko-

północnym kołem podbiegunowym, na Galapa-

Zrealizował blisko 650 nurkowań w różnych wa-

wej – w Bałtyku. Realizując misje DAN, prowadzi

gos z setkami rekinów młotów i z humbakami na

runkach klimatycznych. Od 2007 roku fotogra-

cykl prelekcji „Nurkuj bezpiecznie” oraz Diving

wyspach Tonga. Bierze udział w specjalistycznych

fuje pod wodą, a od 2008 również filmuje. Jako

Safety Laboratory, czyli terenowe badania nurków

warsztatach fotograficznych. Nurkuje od 27 lat,

niezależny dziennikarz opublikował kilkadziesiąt

do celów naukowych.

zaczął w wieku lat 12 – jak tylko było to formalnie

artykułów, głównie w czasopismach poświę-

możliwe. Jako pierwszy na świecie użył aparatu

conych nurkowaniu, ale nie tylko. Współautor

Hasselblad X1d-50c do podwodnej fotografii su-

wystaw fotograficznych w kraju i za granicą.

per macro. Niedawno, na odległym archipelagu

Jest pasjonatem i propagatorem nurkowania.

Chincorro na granicy Meksyku i Belize, zrobił to

Od 2008 roku prowadzi swoją autorską stronę

ponownie, podejmując udaną próbę sfotografo-

www.dive-adventure.eu. Na bazie szerokich do-

wania oka krokodyla obiektywem makro z dodat-

świadczeń, w sierpniu 2018 stworzył nowy Maga-

kową soczewką powiększającą, co jest najwięk-

zyn Perfect Diver.

szym na świecie zdjęciem oka krokodyla żyjącego na wolności (pod względem ilości pixeli, wielkości wydruku, jakości).

Mateusz Popek

Agnieszka kalska

„Moja pasja, praca i życie znajdują się pod wodą”.

„Nie wyobrażam sobie życia bez wody, gdzie w wol-

Tak się nazywam i pochodzę z Poznania. Z wodą

Nurkuje od 2009 roku. Od 2008 roku chodzi po

nym ciele doświadczam wolności ducha”.

związany jestem praktycznie od urodzenia a z nur-

jaskiniach. Z wykształcenia archeolog podwodny. Uczestniczył w licznych projektach w Polsce i za granicą. Od 2011 zajmuje się nurkowaniem zawodowym. W 2013 uzyskał uprawnienia nurka II klasy. Ma doświadczenie w pracach podwodnych zarówno na morzu jak i śródlądziu. Od 2013 nurkuje w jaskiniach, zwłaszcza w górskich, a od 2014 jest instruktorem nurkowania CMAS M1. W czerwcu 2020 obronił doktorat z archeologii podwodnej.

●● założycielka pierwszej w Polsce szkoły freedivingu i pływania – FREEBODY, ●● instruktorka freedivingu Apnea Academy International i PADI Master Freediver, ●● rekordzistka świata we freedivingu (DYN 253 m), ●● rekordzistka i mistrzyni Polski, członkini kadry narodowej we freedivingu 2013–2019, ●● finalistka Mistrzostw Świata we freedivingu 2013, 2015, 2016 oraz 2018,

Bartosz Pszczółkowski

kowaniem, odkąd nauczyłem się chodzić. Pasję do podwodnego świata zaszczepił mi dziadek, ***instruktor CMAS zabierając mnie w każdej wolnej chwili nad jeziora. Pierwsze uprawnienia zdobyłem w 1996 roku. Rok później pojechałem do Chorwacji i dosłownie zwariowałem na widok błękitnej wody, ośmiornic i kolorowych rybek;) Kupiłem swój pierwszy aparat pod wodę – Olympus 5060 i zacząłem przygodę z podwodną fotografią. Swoje doświadczenie nurkowe nabywałem na Wyspach

●● multimedalistka Mistrzostw Polski oraz człon-

Kanaryjskich, Sardynii, Norwegii, Malediwach

kini kadry narodowej w pływaniu w latach

i w polskich jeziorach. Obecnie jestem instrukto-

1998–2003,

rem Padi oraz ESA, szkolę w Europie zapaleńców

●● pasjonatka freedivingu i pływania.

nurkowych i przekazuję swoją pasję innym. Wszystkich miłośników podwodnego świata i fotografii zapraszam na Beediver (FB) – do zobaczenia.

piszą dla nas

wojciech a. filip

robert styła

sylwia kosmalska-juriewicz

Ma na swoim koncie ponad 8000 nurkowań. Nur-

Prezes firmy Ocean-Tech Sp. z o.o, IT NAUI, nurek

Podróżniczka i fotograf dzikiej przyrody. Ab-

kuje od ponad 30 lat, a w tym od ponad 20 lat jako

wrakowy i jaskiniowy. „Nurkowanie to nie tylko

solwentka dziennikarstwa i miłośniczka dobrej

nurek techniczny. Jest profesjonalistą z ogromną

sprzęt. To również odkrywanie tajemnic oraz

literatury. Żyje w zgodzie z naturą, propaguje

wiedzą teoretyczną i praktyczną. Jest instruktorem

możliwość docierania do miejsc, których zwykły

zdrowy styl życia... jest yoginką i wegetarianką.

wielu federacji: GUE Instructor Mentor, CMAS**,

śmiertelnik nie ma szans zobaczyć. Ponad 10 lat

Angażuje się w ekologiczne projekty, szczególnie

IANTD nTMX, IDCS PADI, EFR, TMX Gas Blender.

temu dla tej pasji porzuciłem dobrze prospe-

bliskie jej sercu są rekiny i ich ochrona, o których

Uczestniczył w wielu projektach i konferencjach

rujący biznes i założyłem wraz ze wspólnikiem

pisze w licznych artykułach oraz na blogu www.

nurkowych jako lider, eksplorator, pomysłodawca

firmę Ocean-Tech a właściwie sklep internetowy

divingandtravel.pl Swoją przygodę z nurkowa-

czy wykładowca. Były to między innymi Britannic

www.nurkowyswiat.pl

niem zaczęła piętnaście lat temu przez zupełny

Expedition 2016, Morpheus Cave Scientific Project

przypadek. Dzisiaj jest Divemasterem, odwie-

on Croatia Caves, GROM Expedition in Narvik, Tuna

dziła ponad 60 państw i nurkowała na 5 konty-

Mine Deep Dive, Glavas Cave in Croatia, NOA-MA-

nentach. Na wspólną podróż zaprasza z biurem

RINE. Zawodowo jest Dyrektorem Technicznym

podróży www.dive-away.pl, którego jest współ-

w TecLine w Scubatech, a także Dyrektorem Szko-

założycielem.

lenia w TecLine Academy.

Adrian juriewicz

agata turowicz-cybula

Podróżnik, fotograf i filmowiec świata podwod-

Od dziecka marzyłam, żeby zostać biologiem

nego, pasjonat kuchni azjatyckiej, instruktor

morskim i udało mi się spełnić te marzenia. Skoń-

nurkowania PADI. Odwiedził ponad 70 państw

czyłam studia na kierunku oceanografia, gdzie od

i nurkował na 5 kontynentach (dwa pozostałe są

niedawna rozpoczęłam studia doktoranckie. Moja

w planach przyszłorocznych wypraw). Od kilku lat

przygoda z nurkowaniem zaczęła się, kiedy mia-

jest również instruktorem-trenerem lotów bezza-

łam 12 lat. Kocham obserwować podwodne życie

łogowymi statkami powietrznymi. Współtworzy

z bliska i staram się pokazać innym nurkom jak

biuro podróży dla nurków www.dive-away.pl. Wy-

fascynujące są podwodne, bałtyckie stworzenia.

prawy dokumentuje zdjęciami i opisami podróży na blogu www.divingandtravel.pl

piszą dla nas

margita ślizowska

wojciech jarosz

julia zabrodzka i bartek kaftan

vel „Syrenka”. Instruktorka nurkowania NAUI, EFR

Absolwent dwóch poznańskich uczelni – Akademii

(pierwszej pomocy przedmedycznej) oraz ratow-

Podróżują razem, z aparatem fotograficznym

Wychowania Fizycznego (specjalność trenerska –

nictwa tlenowego DAN. Aktorka i wokalistka. Ko-

(Julia) i notesem (Bartek). Najchętniej do krajów

piłka ręczna) oraz Uniwersytetu im. A. Mickiewi-

bieta wszechstronna.

Ameryki Środkowej, zwłaszcza Meksyku i Gwate-

cza, Wydziału Biologii (specjalność biologia do-

Nurkowanie jest jej pasją oraz sposobem na

mali, gdzie łącznie spędzili prawie półtora roku.

świadczalna). Z tą pierwszą uczelnią związał swoje

pomaganie każdemu człowiekowi, z którym pra-

O odwiedzonych miejscach i spotkanych w dro-

życie zawodowe próbując wpływać na kierunek

cuje nad i pod wodą. Jej zdaniem nurkowanie

dze ludziach od kilkunastu lat piszą dla polskiej

rozwoju przyszłych fachowców od ruchu z jednej

to nie tylko eksploracja podwodnego świata. To

i zagranicznej prasy. Ich zdjęcia i teksty ukazywały

strony, a z drugiej planując i realizując badania,

również poznawanie i integracja z własnym „ja”,

się m.in. w „The Guardian”, „El País”, „Polityce”,

popychając mozolnie w słusznym (oby) kierunku

budowanie zaufania do siebie oraz sposób na roz-

„Piśmie”, „Wysokich Obcasach”, „Zwierciadle”,

wózek zwany nauką. W chwilach wolnych czas

wój umiejętności niezbędnych do pokonywania

„Esquire” czy „Kukbuku”, a także na łamach ma-

spędza aktywnie – jego główne pasje to żeglar-

wszelkich problemów życiowych. Specjalistka ds.

gazynów podróżniczych, jak choćby „Podróże”,

stwo (sternik morski), narciarstwo (instruktor nar-

„trudnych” kursantów i dzieci.

„Voyage” czy „Kontynenty”. Wodę lubią pod każdą

ciarstwa zjazdowego), jazda motocyklem, nurko-

Właścicielka XDIVERS – Twoja Szkoły Nurkowania.

postacią – mórz, jezior czy rzek – ale konsekwent-

wanie rekreacyjne i wiele innych form aktywności,

Nurek trymiksowy, jaskiniowy i gas blender. Jej

nie trzymają się powierzchni, bez zapuszczania

a także fotografia, głównie przyrodnicza.

się w głębiny. Zdjęcia Julii możecie zobaczyć na

największą podwodną miłością są jaskinie, a nur-

stronie: www.juiazabrodzka.pl

kowym priorytetem – BEZPIECZEŃSTWO. margita@xdivers.pl, www.xdivers.pl

bogdan zając

tomasz wciórka „wieczny”

Mieszkam w Świnoujściu, nurkuję od 2009 roku.

Z nurkowaniem związany od 2009 roku. Pasjonat,

Obecny stopień nurkowy to advanced nitrox w IDF

nurek techniczny i jaskiniowy. Właściciel szkoły

a AOWD w SSI. Kurs fotografii u Ireny Strangier-

nurkowania Black Angel Divers w Szczecinie. Au-

skiej. Ilość nurkowań 450.

tor artykułów o tematyce nurkowej. Pozytywnie nastawiony do życia perfekcjonista, nadający się na pilota oblatywacza nowego sprzętu nurkowego.

prenumerata Cena prenumeraty:

numerów

180 PLN

wraz z dostawą

Zamów już dzisiaj:

preorder@perfectdiver.com

2021

podróże

Wyspy Zatokowe W poszukiwaniu straconego piasku

Tekst bartek kaftan

Zdjęcia julia zabrodzka

Spośród trzech należących do Hondurasu wysp na Morzu Karaibskim – Roatanu, Guanajy i Utili – nurkowie upodobali sobie zwłaszcza tę ostatnią, najmniejszą i najbardziej niepozorną. Czy jest tu co robić także na powierzchni?

Roatan

Guanaja

rudno w to uwierzyć, ale chyba właśnie wylądowaliśmy na karaibskiej wyspie bez plaży.

Na sąsiednim Roatanie wszystko było po bożemu. Miesz-

Utila

kaliśmy w drewnianym domku pośród zieleni, kilka kroków od wygiętego w łuk pasma piasku w Half Moon Bay. Rano zanurzaHonduras

liśmy się w zatoce i płynęliśmy wzdłuż ciągnącej się przy brzegu

podróże

kryjącym się płytko pod powierzchnią koralowym kanionem Blue Channel. Dzień za dniem upływał nam z piaskiem pod bosymi stopami. Na Utili bez sandałów albo klapek – i to porządnych – ani rusz. Odrobinę piasku, i to sztucznie nawiezionego, znajdujemy tylko na hotelowej Bando Beach. Poza tym wybrzeże to pasmo chropawych, ciemnych skał. Na myśl o nich drżeli kapitanowie hiszpańskich galeonów, wywożących do Europy skarby Nowego Świata. Za pan brat żyli z nimi za to piraci. Wyspy Zatokowe były kryjówką najsłynniejszych morskich rozbójników, na czele rafy, w ślad za kolorowymi rybami albo samotnym żółwiem. Po

z Henrym Morganem czy Johnem Coxenem. Tego ostatniego

południu siadaliśmy w Sundowners Beach Bar, by z butelką

upamiętniono nawet w nazwie stolicy archipelagu, miasta

honduraskiego piwa Salva Vida w ręku patrzeć, jak słońce znika

Coxen Hole na Roatanie.

w Morzu Karaibskim. A w międzyczasie szliśmy na spacer długą

Dziś po piratach zostały tylko legendy, ale skaliste brzegi

West End Beach – choćby po to, by wypożyczyć kajak, odpłynąć

Utili znów działają jak magnes – tym razem na miłośników

200-300 metrów od brzegu i zanurkować z maską i rurką nad

nurkowania. Są obietnicą wspaniałości, jakie kryją się pod

perfectdiver nr 6(12)/2020

wodą: rafy koralowej rozciągającej się na krawędzi szelfu kontynentalnego Ameryki Środkowej, która po północnej stronie archipelagu opada stromo w otchłań Rowu Kajmańskiego. Ogromna różnorodność morskich siedlisk sprawia, że podwodna przyroda jest u wybrzeży Wysp Zatokowych niezwykle bogata – występuje tu ponad 95% gatunków żyjących w wodach Morza Karaibskiego. My poznajemy jej niewielką cząstkę, pływając z maską i rurką u południowych brzegów Utili. Do morza wchodzimy w zatoce po zachodniej stronie miasteczka, gdzie przebrnięcie przez skały ułatwiają pomosty. Zanurzamy się w turkusie, a po chwili przepływamy ponad krawędzią rafy. Opada ona nie aż tak głęboko, jak po północnej stronie wyspy, za to niemal pionową ścianą. Tu i tam sterczą z niej przypominające poroża łosi koralowce z gatunku Acropora palmata, przy nich kręci się sporo kolorowych papugoryb, mniejsze garbiki migoczą w toni niczym płatki złota. Nagle gdzieś w dole zza załomu rafy wyłania się płaszczka. Zawisamy nad nią bez ruchu i patrzymy, jak frunie powoli przez niebieski przestwór, poprzecinany promieniami słońca. To spotkanie pamiętać będziemy bardzo długo.

Najbardziej osobliwi – i jedni z najpiękniejszych – mieszkańcy Utili kryją się jednak nie na rafach, lecz na lądzie. Są dość nieśmiali i unikają kontaktów z ludźmi, ale jest miejsce, gdzie niemal zawsze można ich spotkać. Z centrum miasteczka wspinamy się uliczką w stronę Stuart’s Hill, jednego z zaledwie dwóch wzniesień na wyspie i skręcamy w lewo, do sporego drewnianego domu w stylu karaibskim, ukrytego wśród bujnej zieleni. Na trawniku przed budynkiem dostrzegamy kilka krytych palmową strzechą chatek z metalowej siatki. A w nich najważniejszych lokatorów – legwany z gatunku Ctenosaura bakeri. Gady te są krytycznie zagrożone. Występują wyłącznie na mierzącej 6 na 11 kilometrów Utili, a gniazda wykopują na nielicznych, wąskich plażach po północnej stronie wyspy. Pracownicy i wolontariusze Iguana Station zbierają więc jaja i przenoszą do ośrodka, gdzie w inkubatorach wykluwają się z nich młode. Potem opiekują się jaszczurami do czasu, gdy podrosną na tyle, by poradzić sobie w naturalnym środowisku.

Station zagłębiamy się w porastające większość Utili podmokłe zarośla, które szybko przechodzą w niewysoki las namorzynowy. Przedzieramy się przez plątaninę korzeni. Ścieżki ani śladu, ale nasz przewodnik zna tu każdy kąt. Równie pewnie poruszają się niestety kłusownicy – mięso i jaja legwanów ciągle stanowią przysmak niektórych wyspiarzy. Nie odstraszają ich ani komary, ani czmychające spod nóg kraby, ani błoto. Choć jest koniec pory suchej, co kilka kroków zapadamy się w lepką breję, czasem aż po kolana. Nagle wśród gęstwiny miga ożywczy turkus. Wychodzimy na wąziutkie pasmo jasnego piasku, okalające płytką zatokę Rock Harbour. Poza naszą grupką nie ma nikogo, turyści z miasteczka raczej tu nie docierają. To idealne miejsce, by wypuścić legwany. Przyglądamy się, jak przewodnik ostrożnie wyjmuje je i stawia na ziemi – z dystansu, by niepotrzebnie nie płoszyć zwierząt. Przez moment rozglądają się, pewnie oszołomione karaibskim światłem, a potem dają nura w namorzynowy Mamy szczęście: jutro kilka osobników zostanie wypuszczonych na wolność. Jeden z doświadczonych opiekunów

gąszcz. A my – w ciepłą wodę zatoki, by ochłonąć przed mozolnym powrotem.

ośrodka zaniesie je na miejsce i zgadza się, byśmy mu to-

Na sam koniec pobytu przekonujemy się, że Utila – którą po-

warzyszyli wraz z dwójką wolontariuszy. – Załóżcie porządne

czątkowo wzięliśmy za pozbawioną plaż – ma jeszcze bardziej

buty i stare ciuchy, bo czyści raczej nie wrócimy – ostrzega.

karaibskie oblicze niż Rock Harbour. Płyniemy na wycieczkę

Faktycznie: nazajutrz rano, niemal od razu po wyjściu z Iguana

z grupką uczniów jednej ze szkół nurkowych. Wielu backpac-

kerów przemierzających Amerykę Środkową właśnie na tej wyspie stawia pierwsze kroki w podwodnym świecie: warunki są bezpieczne i przyjemne, a ceny kursów należą ponoć do najniższych na świecie. Naszym celem są połączone ze sobą Jewel Cay i Pigeon Cay, dwie z łańcucha koralowych wysepek u południowo-zachodniego krańca Utili. Co ciekawe, to tu znajduje się najstarsza osada na wyspie, założona w pierwszej połowie XIX w. przez przybyszów z Kajmanów. Dziś samych wysepek w zasadzie nie widać. Są szczelnie zabudowane domami i domeczkami, a wsparte na palach konstrukcje rozlewają się na omywające skalisty brzeg morze. Nie ma tu aut, nie ma skuterów, każdy za to ma łódź. Prawdziwy wodny świat. Kursanci zostają na Jewel Cay, my wsiadamy do kajaków i wiosłujemy dalej na zachód, najpierw przez ciemnoszafirową toń cieśniny, potem wzdłuż brzegów dwóch wysepek. Wreszcie naszym oczom ukazuje się ona: karaibski kicz malowany turkusem morza, bielą plaży, zielenią palmowych pióropuszy, nakrapiany czerwienią leżących w płytkiej wodzie rozgwiazd. Water Cay to trójkąt długi na jakieś dwieście, może trzysta metrów, szeroki na ledwie kilkadziesiąt, ale nietrudno tu zapomnieć o całym wielkim świecie. Kładziemy się na piasku, mrużymy oczy i wygrzewamy niczym endemiczne jaszczury, które wreszcie znalazły swoją wyspę.

perfectdiver nr 6(12)/2020

n a s z e r o z m ow y

Przez soczewkÄ&#x2122; Henley Spiers Blue Shark perfectdiver nr 6(12)/2020

Shark Vortex

Moja rozmowa z Henley Spiers, fotografem, instruktorem nurkowania.

Wojciech Zgoła: Robisz fantastyczne zdjęcia. Od kiedy za-

cząłeś fotografować pod wodą?

Dzięki Twoim zdjęciom poznaliśmy się. Zdjęcie żółwia w ce-

Henley Spiers: Dziękuję! Powiedziałbym, że rok 2014 to czas,

nocie tak mi się spodobało, że napisałem do Ciebie i zgodzi-

kiedy zająłem się fotografią podwodną. Wcześniej miałem ze

łeś się je udostępnić na stronie Perfect Diver.

sobą kilka aparatów kompaktowych podczas niektórych nur-

Szczęśliwe spotkanie – bardzo się cieszę, że spodobał ci się

kowań, ale było to po prostu kliknięcie kilku zdjęć, raczej dla

ten obraz żółwia w cenocie, jest to mój osobisty faworyt i wiele

wspomnień, niż poważnego myślenia o fotografii.

osób miało na niego silną emocjonalną reakcję.

nasze rozmowy

Constellation of eagle Rays

Between Two Worlds

Długo pracowałeś jako instruktor w centrum nurkowym,

razem jako fotografowie podwodni. Moje córki mają zaledwie

ale ostatnio zajmowałeś się wyłącznie fotografią, dlaczego?

3 lata i 3 miesiące, więc jeszcze nie dołączyły do tradycji, ale

Kiedy miałem 25 lat, porzuciłem życie korporacyjne, aby podą-

miejmy nadzieję, że pewnego dnia tak się stanie!

żać za głosem serca i zostać profesjonalnym nurkiem. Po kilku

Tak, nurkuję na wakacjach, chociaż być może nie powinienem,

latach pracy jako instruktor w Indonezji, na Filipinach i w Saint

ponieważ trudno jest mi zwolnić i po prostu zrobić kilka nur-

Lucia, zacząłem fotografować pod wodą i pochłonęło mnie to

kowań, jednocześnie spędzając czas z rodziną.

tak bardzo, że zdecydowałem się przejść od nauczania nurków do fotografii podwodnej w pełnym wymiarze godzin.

Czy nurkujesz bez aparatu, mając wolne ręce? Obecnie nie, nigdy… czułbym się nagi bez aparatu! Nawet jeśli

Czym się zajmujesz?

nie zrobię wielu zdjęć, nie chciałbym przegapić udokumento-

Podwodny fotograf, pisarz i pilot wycieczek. Chciałbym móc

wania czegoś pięknego lub niezwykłego, ponieważ zostawiłem

być wyłącznie fotografem podwodnym, ale rzeczywistość jest

aparat na lądzie.

taka, że muszę łączyć kilka umiejętności, aby wszystko działało jako zawód.

Twoje najlepsze zdjęcie według Ciebie? O rany, trudne pytanie… Jest kilka, które bardzo lubię… Przy-

Czy twoja rodzina nurkuje? Jeśli tak, to czy spędzasz wa-

ciśnięty, powiedziałbym „Between Two Worlds”, moje czar-

kacje na nurkowaniu, jeśli nie, dlaczego?

no-białe ujęcie przedstawiające kormorana nurkującego na

Tak, mój ojciec był moim pierwszym partnerem nurkowym,

ławicy ryb poniżej. Ma w sobie wielką moc i silną historię.

a moją żonę Jade i jej ojca poznałem w sklepie nurkowym na

Obraz, na który każdy na świecie mógłby spojrzeć i zrozu-

wyspie Malapascua na Filipinach. Potem, w Saint Lucia Jade

mieć. Uważam też, że wizja i montaż były i nadal pozostają

została profesjonalnym nurkiem i od tego czasu pracowaliśmy

dość oryginalne.

perfectdiver nr 6(12)/2020

Battle of the Tompots

Marlin hunt

nasze rozmowy

Spider Crab

Marlin vs Sea Lion

perfectdiver nr 6(12)/2020

Big Mouth

A w takim razie o czym marzysz w fotografii podwodnej?

rządu, sposób w jaki żyjemy, zmieni się na taki, który znacznie

Bo ja na przykład, chciałbym uchwycić żaglicę.

ograniczy ilość odpadów z tworzyw sztucznych.

W takim razie musisz kiedyś dołączyć do mnie w Meksyku, na marliny pasiaste! Bardzo interesują mnie zachowania zwierząt,

Czy podczas nurkowania w różnych miejscach napotykasz

więc możliwość uchwycenia niespotykanego wcześniej zacho-

śmieci?

wania byłaby moim marzeniem. Może gody żarłacza białego?

Tak, najgorzej było w krajach rozwijających się, gdzie w niektórych kręgach jest mniejsza świadomość i ze względu na niski

Wow! Ok, a co myślisz o plastiku w odniesieniu do oceanów

poziom dochodów polega się na jednorazowych opakowaniach

i zwierząt?

podstawowych artykułów pierwszej potrzeby (takich jak szam-

Cóż, nie sądzę, aby można było powiedzieć coś pozytywnego

pon lub żywność).

na temat plastiku i oceanu. Nasze odpady stały się ogromnym obciążeniem dla świata przyrody. Widziałem plastikowe śmie-

Czy nurkujesz zarówno w piance, jak i w skafandrze su-

ci na miejscach nurkowych, ale jeszcze bardziej niepokojący

chym?

jest ten plastik, którego nie widzimy. Mikrodrobiny plastiku

Tak, chociaż przyznaję, że suchy skafander jest stosunkowo

są połykane przez zwierzęta w całym łańcuchu pokarmowym,

nowym dodatkiem, a ja mam dużo większe doświadczenie

a ostatecznie także przez ludzi. To nowy problem, którego na-

w piance.

wet w pełni nie rozumiemy. Jaki wpływ będzie miał mikroplastik

na zdrowie mieszkańców oceanów? Oczywiście jako rasa mu-

Wolisz zatem ciepłą czy zimną wodę? Czy ma to znaczenie

simy stać się mniej marnotrawni i pocieszające jest globalne

w Twoim fotografowaniu?

przebudzenie na temat tworzyw sztucznych w ciągu ostatnich

Wolę uczucie ciepłej wody! Ale odnośnie fotografowania inspi-

kilku lat. Powiedziałbym, że jesteśmy na etapie, na którym wie-

rują mnie potencjalne obiekty w zimnej wodzie… Z pewnością

le osób zdaje sobie sprawę z problemu, co jest dobre, ale teraz

tropikalna rafa koralowa to wspaniały sposób na nurkowanie,

musimy przejść do następnego etapu, w którym, przy wsparciu

ale zostały one bardzo dobrze udokumentowane. Wydaje mi

reklama

Diver, Cavern Jack

się, że na tym etapie w chłodniejszych wodach można znaleźć więcej wyjątkowych okazji do robienia zdjęć i opowieści. Czy kiedykolwiek nurkowałeś w jeziorze o widoczności do dwóch, czterech metrów? Nie… A więc latem zapraszam do Polski :) Ok, super – ale jakie dzikie zwierzęta można zobaczyć pod wodą? Mamy takie ryby jak szczupak, sum, okoń, jesiotr, węgorz czy karp. W niektórych miejscach są łodzie wyrzeźbione z jednego pnia drzewa. Czasami mają ponad 1000 lat. Ale… w każdym razie napisałeś do mnie, że podobał Ci się nasz magazyn Perfect Diver, czy możesz powiedzieć mi więcej? Jako fotograf, pierwszą rzeczą, którą robię, gdy biorę do ręki magazyn lub książkę, jest oglądanie zdjęć. Przeglądając Perfect Diver Magazine, doceniłem jakość zdjęć, a także układ redakcyjny. Zaintrygowała mnie też tematyka, bo nie znam nurkowania europejskiego.

Więcej prac Henleya, w tym grafiki artystyczne i wycieczki, można zobaczyć pod adresem www.henleyspiers.com Możesz też go śledzić: Instagram @henleyspiersphoto, Facebook @henleyspiersphotography

podróże

Środkowa Dalmacja Tekst sylwia kosmalska-juriewicz Zdjęcia adrian juriewicz

Jak pięknie jest rano, gdy jeszcze nie wszystko się stało i wszystko może się stać, tylko brać... Agnieszka Osiecka

ypływamy łodzią nurkową o świcie, z przystani usytuowanej przy centrum nurkowym w okręgu Okrung

Gorne, niedaleko Trogiru. W okolicy znajduje się ponad trzydzieści najciekawszych miejsc do nurkowania w środkowej Dalmacji. Oddalone są o 15 do 80 minut podróży szybką łodzią od centrum nurkowego, które oferuje zarówno całodniowe jak i krótsze wycieczki nurkowe, wszystko zależy od

Trogir Solta

Split

preferencji gości. Łódź sunie z lekkością po nieruchomej tafli wody, gładkiej jak aksamit. Chłonę ten spokój wszystkimi zmysłami i delektuję

podróże

się jak najpyszniejszym deserem. Z każdą chwilą co raz bardziej

Odnoszę wrażenie, że minęły lata świetlne od momentu,

oddalamy się od przystani, kamienistych jasnych plaż i białych

kiedy ostatni raz nurkowałam w ciepłych morskich wodach. Dy-

domów pokrytych czerwonymi dachówkami, które spływają

namicznie zmieniająca się sytuacja na świecie związana z CO-

kaskadami do samej linii brzegowej. Po długiej przerwie w po-

VID-19 „zmusiła” nas wszystkich, abyśmy ograniczyli podróże

dróżowaniu znowu jestem na pełnym morzu, w swoim żywiole,

do minimum, albo w ogóle z nich zrezygnowali. Wspomnienia-

w drodze na nurkowanie. Promienie słońca tańczą na mojej

mi wracam do czasów, kiedy wszystko było możliwe. Izolacja,

twarzy, a wiatr plącze włosy. Siedzę na dziobie łodzi i wdycham

w której przyszło nam żyć sprawiła, że siłą rzeczy zaczęliśmy

zapach morza, upajam się uczuciem prawdziwej, niczym nie-

przewartościowywać nie tylko nasze życie, ale również sposób

zakłóconej wolności. Z dala od środków masowego przekazu...

w jaki postrzegamy świat, naturę i innych ludzi. Staliśmy się

czuję się naprawdę szczęśliwa.

bardziej wrażliwi i znacznie chętniej pomagamy innym. Każ-

perfectdiver nr 6(12)/2020

dy z nas na swój sposób uczy się adoptować do nowej rzeczywistości, w której przyszło nam żyć. Dlatego tym bardziej doceniam fakt, że jestem w Chorwacji z grupą fantastycznych osób, które tak samo jak ja tęskniły za morzem, nurkowaniem i wspólnie spędzonym czasem. Mahatma Ghandhi miał rację mówiąc, że: Wolność to stan umysłu. Płyniemy w kierunku wyspy Solta, trzynastej co do wielkości chorwackiej wyspy, usytuowanej na morzu Adriatyckim. Otaczają ją małe, szmaragdowe zatoczki i kamieniste malownicze plaże, porośnięte sosnami. Drzewa te nie tylko urozmaicają krajobraz, ale również dają schronienie licznym stworzeniom w tym cykadom, które uznawane są na świecie za najgłośniejsze owady. Dorosłe samce chcąc zwabić partnerkę wydają odgłosy, które przekraczają 120 dB. Są tak głośne, że zagłuszają pracę silników jachtów wpływających do portu. Kapitan cumuje łódź w pobliżu wyspy, po czterdziestu minutach dotarliśmy na pierwsze miejsce nurkowe, słynące z niewielkiej, ale jakże pięknej podwodnej jaskini z suchą komorą w środku. Ubieram się w bieliznę termiczną, zakładam suchy skafander, a jest sierpień. Temperatura powietrza przekracza 35°C, a wody waha się pomiędzy 23°C, a 24°C. Większość osób nurkuje w piankach 5 mm, ale ja szybko się wychładzam w wodzie, dlatego dla komfortu termicznego zabrałam suchy skafander oraz kaptur. Wkładam automat oddechowy do ust, naciskam przycisk upustowy na inflatorze i zanurzam się w skąpanym słońcem Adriatyku. Powoli przenikam do innego świata, pełnego magii, ciszy i spokoju. Świata, który skrywa w sobie mnóstwo tajemnic. Czasami bywa kapryśny i musimy walczyć z prądami, a innym razem jest łagodny, spokojny, gotowy, aby opowiedzieć nam swoją historię... Opadam powoli jak ptak, który zniża się do lądowania i obserwuje wszystko z góry. Wizura jest fenomenalna, przekracza 40 m, patrzę w dół i widzę granicę, gdzie łagodny błękit przechodzi w ciemny granat. Płynę wzdłuż opadającej skalnej ściany porośniętej różnorodnymi koralowcami, gąbkami o nieregularnych kształtach i intensywnych kolorach. Zazwyczaj przybierają formę podłużnych trąbek i wyrastają z podłoża. W licznych zagłębieniach skalnych chowają się granatowo – czerwone wieloszczety

W Dalmacji możemy zobaczyć wszystko to, co ma do zaoferowania Morze Śródziemne, m.in.: homary, ośmiornice, ławice ryb, koniki morskie, jeżowce, rozgwiazdy, wszelkiego rodzaju mięczaki, ślimaki nagoskrzelne, wraki, wąwozy i jaskinie.

wędrujące. Mają podłużny kształt, przypominają włochate gąsienice, a ich cylindrowe ciała składają się z ponad stu segmentów. Są pokryte szczecinką, która mocno parzy. Nie tylko wieloszczety dobrze czują się w Morzu Śródziemnym, ale również różowo – pomarańczowe mszywioły, które najczęściej występują w postaci kulistych gałązek, porastając zacienione podwodne skały. Na płaskim dnie napotykamy również ukwiały, egzystują pojedynczo i są bardzo inten-

sywnie ubarwione co sprawia, że stanowią niezwykły obiekt do fotografowania. Poniżej trzydziestego piątego metra zobaczyć można czerwone gorgonie, a nieco wyżej żółte. Wyglądają jak pięknie rozłożone, koronkowe wachlarze. W Dalmacji możemy zobaczyć wszystko to, co ma do zaoferowania Morze Śródziemne, m.in.: homary, ośmiornice, ławice ryb, koniki morskie, jeżowce, rozgwiazdy, wszelkiego rodzaju mięczaki, ślimaki nagoskrzelne, wraki, wąwozy i jaskinie. Nurkowałam w Chorwacji wielokrotnie i za każdym razem odkrywam ją na nowo. Po zakończonym nurkowaniu płyniemy do Maslinicy, małej miejscowości na wyspie Solta. Istny raj skąpany w popołudniowym słońcu. Wpływamy do przystani jachtowej, która wydaje się być mała, ale cumują w niej zarówno małe łodzie nurkowe jak i piękne luksusowe jachty pokryte chromem i lakierowanym drewnem. Przystań jest ukwiecona, różowe i białe bugenwille przyciągają kolorowe motyle, w tym pazia królowej jednego z najpiękniejszych przedstawicieli tego gatunku. Miasteczko wygląda jak z bajki. Niska zabudowa z jasnego kamienia, urokliwe kawiarenki w pierwszej linii brzegowej oferujące nie tylko wyborną kawę, ale i lody, które najlepiej smakują w towarzystwie przyjaciół. Restauratorzy zapraszają na świeże owoce morza, ryby i pizzę z pieca podawaną z oliwą

perfectdiver nr 6(12)/2020

światowej. Matka natura przyjęła je do siebie, pozwalając, aby

Dopiero obserwując to co nas otacza, zaczynamy pojmować naturę podwodnego świata, który kryje w sobie tak wiele piękna i tajemnic.

koralowce obrosły metalowe pociski. Spoczywają na dnie pośród morskich, długich traw. Niczym relikwie dawnych czasów przypominają, że nie zawsze było tu tak spokojnie. Podczas tego nurkowania, rzeczywiście na około szóstym metrze na-

Nie ma tu miejsca na pośpiech, nerwowe

potykamy żółte i brązowe koniki morskie, które są znacznie

spoglądanie na zegarek czy zamartwianie się.

większe niż te, które widzieliśmy nurkując wcześniej np. na Filipinach. Trzeba mieć mnóstwo szczęścia, aby je wypatrzeć. Te dwa osobniki znalazły schronienie przed drapieżnikami pośród rafy. Koniki morskie nie pływają zbyt dobrze, pomimo że są

i ziołami. Małe sklepiki, a raczej galerie oferują rękodzieła, ob-

rybami, dlatego chowają się i starają jak najlepiej ukryć przed

razy i biżuterię, którą chętnie kupują turyści. Mamy w Masel-

swoimi wrogami.

nicy swoją ulubioną kawiarnię na końcu cypla z widokiem na

Dopiero obserwując to co nas otacza, zaczynamy pojmo-

morze, gdzie zawsze odpoczywamy, delektujemy się pysznym

wać naturę podwodnego świata, który kryje w sobie tak wiele

cappuccino i lodami, a później zażywamy kąpieli morskich

piękna i tajemnic. Nie ma tu miejsca na pośpiech, nerwowe

oraz słonecznych.

spoglądanie na zegarek czy zamartwianie się. Nurkowanie po-

Po przerwie powierzchniowej wypływamy na drugie nurko-

zwala osiągnąć wewnętrzną równowagę i spokój.

wanie. Miejsce nurkowe oddalone jest od wyspy Solta o około

Do centrum nurkowego przypływamy późnym popołu-

15 minut. Zatrzymujemy się przy skalistej wysepce, na której

dniem, płuczemy sprzęt w słodkiej wodzie i wracamy do apar-

w samym centrum stoi mała, zielona latarnia morska. Kapitan

tamentów z widokiem na morze. Wieczorem, kiedy słońce chy-

zapewnia, że w tym miejscu zobaczymy żółte i brązowe koniki

li się ku zachodowi, jedziemy na kolację do Trogiru. Miejsca,

morskie oraz bomby pozbawione zapalników z czasów II wojny

gdzie nowoczesność przenika się z tradycją. Starówka tego

podróże

uroczego, portowego miasta, usytuowana jest na wyspie. Aby do niej dotrzeć wystarczy przejść przez most, z którego rozpościera się niesamowity widok na stare miasto, wpisane na Listę Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego Unesco. Zabytkowa Starówka zbudowana jest z jasnego kamienia i prowadzi do niej ogromna, brama. Rozciąga się wąskimi uliczkami, wyło-

reklama

żonymi jasnym kamieniem z licznymi butikami, restauracjami i kawiarniami pod gołym niebem. Z zabytkowych balkonów zwisają kaskady kolorowych kwiatów, a leniwe koty wygrzewają się na murach. Powoli kawiarnie i restauracje zapełniają goście, my również zajmujemy miejsca w naszej ulubione „Lawendowej” restauracji. Nie musieliśmy rezerwować wcześniej stolików ze względu na małą ilość turystów, co nie jest normalne o tej porze roku. Potrzebowaliśmy tych wspólnych chwil jak tlenu do oddychania. W tak krótkim czasie zmieniło się tak wiele... Podążając za słowami Ajahn Brahm, buddyjskiego mnicha, który mówi: To również przeminie..., zarówno dobre jak i złe rzeczy w naszym życiu przemijają. Nic nie jest stałe i dane nam na zawsze. Dlatego cieszmy się z małych rzeczy, praktykujmy wdzięczność i doceniajmy każdą chwilę.

www.diveenergy.pl

podróże

Sardynia pod znakiem aquariusa

Tekst i zdjęcia Bartosz pszczółkowski

Przy wraku Chrisso z masterem i wyspą Tavolara w tle

rzemieszczając się z północy wyspy trafiamy do Olbii, jedne-

łych zatoczek, gdzie można schronić się przed natłokiem innych

go z większych miast Sardynii. Jest to miasto o ogromnym

miłośników wyspiarskiego klimatu.

znaczeniu ze względu na duży port, w którym możemy złapać prom z Animkami znanymi z Cartoon Network ;) Jest tu też lotnisko, na które przelecimy z Europy czy świata.

żale pchane wiatrem. Jest pięknie, ale trzeba wejść do wody,

W Olbii odbywa się dużo imprez, koncertów oraz festynów.

zanurzyć się i zobaczyć co też tutaj na nas czeka!

Mój ulubiony to regionalny streetFood, gdzie zjesz mistrzow-

Dojeżdżam do miejsca o nazwie Cala Paradiso, jedno

skie panino con polpo lub smażonego karczocha. Totalny od-

z osiedli domków, bungalowów wypoczynkowych. Tu widzę

jazd kulinarny.

znak AQUARIUS DIVING CENTER 300 m. I faktycznie, dro-

Kiedy już brzuszki nasycone, można pomyśleć o przyjemnościach, do których należy odkrywanie pięknych piaszczystych plaż czy nowych miejscówek nurkowych. Kilka kilometrów od Olbii leży Przylądek Końskiej Kity, Capo Coda Cavallo. Miejsce bajeczne i niezwykle urokliwe, pełne ma-

Woda tutaj miesza się z błękitem nieba, a białe obłoki niczym kawałki wełny rozrzucone nad głową przetaczają się ocię-

ga się kończy, a z lewej widnieje duży baner z nazwą centrum nurkowego. Wioska nurkowa to dosłownie kilka domków, gdzie mieszka załoga oraz wielka tablica z mapą okolicznych nurkowisk, no i oczywiście Andrea, szef i właściciel tej bajecznej miejscówki.

podróże

Gruper ukryty w gorgoniach, Papa due

Miły gość mówi doskonale po

Papa to nasze drugie miejsce nurkowe. Jesteśmy w parku

angielsku wita mnie i oznajmia, że-

„Area Marina Protetta di Tavolara”, co oznacza, że pod wodą

bym się zbierał bo zaraz płyniemy

może znajdować się max 9 osób jednocześnie. Tutaj każdy

na nura ;) Wreszcie – pomyślałem

chce zanurkować, a takie obostrzenia ilościowe pomagają

– nareszcie się zanurzę. Płyniemy

ochronić podwodne środowisko parku. Ta miejscówka jest

„masterem”, wygodnym zodiakiem,

na otwartym morzu.

na nura pod ścianę Tavolary.

Wskakujemy.

Tedja Liscia to pierwszy przysta-

Spotykamy się przy boi, która zakotwiczona jest do dna na

nek. Nazwa pochodzi od bardzo charakterystycznej skalnej

30 metrach. Wrażenie podczas zanurzania jest piorunujące,

formy z wielkim głazem w pobliżu. Pod wodą niesamowite

zwłaszcza, że po kilku chwilach od zanurzenia ukazują się nur-

formacje skalne, rafa śródziemnomorska w całej okazałości.

kom pinakle, podwodne góry ze szczytami kolejno na 17 m,

Grupery nieśmiało pływają w naszym otoczeniu. Są duże, ale

20 m, 24m i 31 metrach. Tutaj jest inny świat, ławica sardy-

bardzo ruchliwe. W szczelinach skalnych murena poddaje się

nek mieni się niczym kula disco w promieniach słonecznych

zabiegom czyszczącym krewetek. Kto ma latarkę może spoj-

prześwitujących przez taflę wody. Drapieżniki takie, jak seriole

rzeć w zakamarki i odszukać łopaciarza „cicala”. Jest tu też

zaganiają ławicę sardynek jak owczarki stada owiec. Trzy różne

dużo ośmiornic, które zostawiają po sobie kopczyki z kamieni.

rodzaje gruperów, barakudy, mureny, wspomniane seriole, ka-

Bardzo lubię te stworzenia, gdyż są doskonale przystosowane

staniole i dzondzelle wprowadzają nas w swój podwodny świat

do swojego środowiska. Potrafią zmienić kolor, kształt, a żeby

pokazując jak bogaty jest i różnorodny.

zmylić przeciwnika puszczają chmurę atramentu.

Tu spotkamy nawet pesce Luna, czyli Samogłowa (moż-

Woda w sierpniu ma tu nawet 27°C, a termoklina występuje

liwe przy odrobinie szczęścia). Przy powierzchni grasuje za

dopiero na 30 metrze. Widoczność sięga niekiedy 40 metrów,

to stado koryfen potocznie zwanych Lampugami. Tu można

a woda jest czyściusieńka.

nurkować codziennie!

perfectdiver nr 6(12)/2020

Cratena peregrina, Ĺ&#x203A;limak nagoskrzelny

Nurek i gorgonia

Flabellina, fioletowy Ĺ&#x203A;limak nagoskrzelny na Ĺ&#x203A;cianie pinakla, Papa due

podróże

Meduza Rhizostoma pulmo w otoczeniu rybek, Punta arresto

Zbocza tych podwodnych gór pokrywają gorgonie, miękkie

stopniu zaawansowania. Te górskie formacje wznoszą się do

zwierzęta filtrujące przypominające roślinne wachlarze. Ślimaki

samej powierzchni. To raj dla początkujących nurków, bo tu

nagoskrzelne z rodzaju Cratena peregrina czy Flabellina są tu

bezpiecznie mogą ćwiczyć swoje umiejętności pływalności oraz

powszechne, a czasem można spotkać Antedona, krynoida,

wyrabiać zdolności do odszukiwania ciekawych zwierzaków czy

czyli liliowca ukrywającego się wśród gałęzi gorgonii.

roślin. Uwielbiam nurkować w takich miejscach, gdyż czuję się

Wszechotaczający błękit „in the blue” potrafi tu przysporzyć zawrotów głowy. Po wyjściu na pokład Mastera następuje chwilowa cisza, bo

wtedy jak na spacerze w górach. Mogę też z lotu ptaka podziwiać te niezwykłe formacje i czuć efekt nieważkości i ogrom otaczającej mnie wody.

to nurkowanie to swoista wycieczka do śródziemnomorskiej

W parku Marina Proteta di Tavolara znajdziemy również

podwodnej świątyni. Po kilku chwilach człowiek zaczyna eks-

wraki. Jeden z nich to Chrisso, bardzo znany wrak, gdyż przez

cytować się tym, co tam pod wodą zobaczył i przeżył, a emocje

wiele lat jego większa cześć wystawała ponad powierzchnię

buzują ;) To jest jedno z topowych miejsc nurkowych w okoli-

wody. Statek rozbił się na skałach w miejscu Punta La Grteca

cy jednak dla zaawansowanych płetwonurków. Nurkując na

w 1974 roku. Opuszczony i zdewastowany zimowymi sztor-

otwartym morzu, czasami w prądzie oraz w toni czasem nawet

mami przez lata niszczał. Obecnie z perspektywy powierzchni

bez punktu odniesienia należy wykazać się pływalnością na

można obserwować silnik oraz część przydziobową. Świetne

wysokim poziomie.

miejsce dla nurków ze względu na płytką głębokość, możliwość

Punta arresto to kolejny przystanek na naszej nurkowej

bezpiecznej eksploracji wraku oraz zajrzenia w różne zakamar-

liście. Olbrzymie dwie formacje skalne przecięte kanionem.

ki. Można tu nawet snorklować, poznać wrak pływając z rurką

To królestwo mureny i grupera. Bardzo przyjemna okolica

po powierzchni, a potem z akwalungiem zanurzyć się do wra-

w pobliżu wyspy Molara. Spot nurkowy dla nurka na każdym

ku i poznać wybrane części. Średnia głębokość to 10 metrów.

perfectdiver nr 6(12)/2020

Centymetrowej wielkoĹ&#x203A;ci sepia, niczym statek kosmiczny, podczas nocnego nurkowania na przydomowej rafie Cala Suaraccia

Tre fratell, trzej bracia, formacje skalne zlokalizowane na otwartym morzu, podobne do miejsca Punta arresto

podróże

Śruba na wraku Chrisso

Część lewej burty z polerami, wrak Chrisso

perfectdiver nr 6(12)/2020

Część wraku Chrisso wystająca ponad wodę

Hyspelodoris picta, duży ślimak nagoskrzelny znaleziony na wraku Chrisso

Taka głębokość daje nam dużo czasu na poznawanie wraku, ale też czasami, gdy pogoda jest wietrzna tworzą się fale, a cała miejscówka nie nadaje się do nurkowania ze względów bezpieczeństwa. To jest super miejsce dla makrofotografów ponieważ wrak obrastają różne rodzaje gąbek oraz bujna roślinność co stanowi dom dla wielu gatunków ślimaków nagoskrzelnych z Hyspelodoris picia na czele. Na wraku można spotkać również langusty, łopaciarze oraz czasem barakudy. To miejsce może rozbudzić pasję do nurkowania wrakowego. Osobiście lubię nurkować na wrakach głównie ze względu na to, że tworzą one sztuczną rafę. Stanowią nowe miejsce do zasiedlenia przez organizmy morskie, które w niezwykły i bardzo szybki sposób potrafią skolonizować każdą dostępną powierzchnię. Jest to doskonałe pole do popisu dla fotografa, ale zawsze powstaje dylemat jaki obiektyw zabrać pod wodę. Szeroki kąt uwieczni wrak w pięknej odsłonie, ale to dzięki obiektywowi Przezroczysta krewetka mieszkająca w anemonie

reklama

Widok na Tavolarę, Molarę oraz okoliczne wysepki

Widok ze szczytu Tavolary, Matka Boska patrząca w stronę Olbii. Na szczyt prowadzi ferrata aniołów, doskonały sposób na rozruszanie się i nabranie perspektywy widokowej do całego obszaru

makro będziemy mogli uchwycić zwierzaki wielkości kilku centymetrów czy nawet milimetrów. Nurkowanie na wraku Chrisso dopełniło mój czas nurkowy spędzony z Aquariusem i tylko rozbudziło moją ciekawość co do tej okolicy. Jest tu jeszcze wiele miejsc nurkowych do odkrycia, amfory, stare kotwice i czarny koral, jak mówi Andrea. Już nie mogę doczekać się kolejnej wizyty w tym miejscu. Teraz czas na wyprawę na szczyt Tavolary, wyspy, przy której wcześniej nurkowałem. Bo przecież nie samym nurkowaniem człowiek żyje, ale ostatecznie jest to tylko kolejna przerwa powierzchniowa :)

podróże

Budyń

Tekst Tomasz Wciórka „wieczny” Zdjęcia Bogdan Zając

denburgii. Odległość od przejścia granicznego w Kołbaskowie

Poszukując ciekawych miejsc, które zaskoczą nas pod wodą czymś zupełnie nowym wybieramy się w najodleglejsze rejony Europy i świata. A gdybym ci powiedział, że tuż obok granicy z Polską znajduje się jezioro z wieloma ponad 100 letnimi wrakami drewnianych barek i niespotykanymi formacjami skalnymi w kształcie wąwozów?

to zaledwie 80 km w stronę Berlina. Od granicy prowadzi nas wygodnie autostrada A11. Korzystając ze zjazdu A10 Chorin kierujemy się na miejscowość Joachimsthal. Po 10 minutach jazdy lokalną drogą, pośród gęsto zalesionego terenu docieramy nad wodę. Zbiornik jest położony pośród lasów, na terenie rezerwatu biosfery Schorfheide-Chorin. Znajdują się tu liczne ścieżki rowerowe, ośrodki wypoczynkowe i miejsca do rekreacji. Jest to bardzo popularne miejsce zarówno wśród nurków, a w sezonie wakacyjnym pełne urlopowiczów. Z głębokością przekraczającą

Werbellinsee

Berlin

50 m jest jednym z głębszych jezior w Niemczech. Znaczna poo wszystko okraszone widocznością

wierzchnia, blisko 8 km2 oraz wydłużony kształt jeziora sprzy-

przekraczającą zwykle 10 m. Zaintereso-

jają żeglowaniu i wszelakiej turystyce wodnej.

wany? Przedstawiam więc Jezioro Werbellinsee i jego tajemnice.

Werbellinsee to jezioro rynnowe, które powstało podczas ostatniego zlodowacenia. Topniejące masy wody utworzyły

Werbellinsee to jezioro znajdujące się

kanał, który był pogłębiany przez stale rosnące ciśnienie wody

w północno-wschodnich Niemczech w Bran-

panujące pod lodowcem. Nierównomierny nacisk doprowadził

podróże

do powstania na dnie zbiornika gór i dolin. Właśnie ten proces

znacznie więcej. W tym artykule chciałbym jednak przedstawić

przyczynił się do uformowania podwodnego obszaru o nazwie

znacznie mniej uczęszczane miejsce. W mojej ocenie mające

„Puddingberge“ – góry budyniowe.

jednak dużo bardziej niesamowity klimat. Choćby przez fakt, że

Jezioro Werbellinsee ma piaszczyste dno, praktycznie w całym przekroju, z bardzo ubogim litoralem. W najpłytszej stre-

najprawdopodobniej będziemy się nim delektować bez tłoku pod wodą.

fie większość dna pokrywają słodkowodne małże. Nasuwa się więc naturalne skojarzenie z Bałtykiem. Kolor wody jest jednak

Puddingberge

zupełnie inny. Zwykle jest niebieskawy jak w wapiennych ka-

Góry budyniowe, bo o nich właśnie mowa, znajdują się

mieniołomach. Na szczęśliwców czekają spotkania z naprawdę

w płytszej części jeziora. Niestety również w znacznym odda-

dużymi sumami i miętusami, które wielokrotnie udało nam się spotkać na wrakach wspomnianych we wstępie barek. Do równie imponujących rozmiarów dorastają też szczupaki, choć jest ich bardzo mało. Całe jezioro ma kilkanaście oznaczonych tabliczkami miejsc nurkowych. Zawierają numer miejsca, nazwę nurkowiska oraz maksymalną głębokość. W razie wypadku nurkowego wystarczy podać służbom ratunkowym ten numer. Pomoc zarówno z wody jak i powietrza przybędzie w zaledwie kilka minut. Wszystko jest więc świetnie zorganizowane. Najpopularniejszym miejscem nurkowym jest „Dornsbuchwreck”. To ponad 100-letnia, 40-metrowa, drewniana barka znajdująca się w niewielkiej odległości od brzegu. Zalega na głębokości 35–38 m. Takich barek w całym zbiorniku jest

perfectdiver nr 6(12)/2020

zów daje niesamowite wrażenia. Góry budyniowe znajdują się na znacznym obszarze, jest więc co podziwiać. Największe formacje znajduje się na głębokości pomiędzy 25 a 30 metrów i wystają nawet na kilka metrów z piaszczystego dna. Przejrzystość wody w tym rejonie jest zwykle bardzo dobra i często przekracza 10 m. W słoneczny dzień nie ma potrzeby korzystania z dodatkowego oświetlenia. Zastanawiasz się pewnie, dlaczego miejsce to nazywa się leniu od brzegu. Trzeba się znacznie „namachać” płetwami, aby

Puddingberge – góry budyniowe? Otóż, aby rozwiązać zagad-

tam dotrzeć. Uważam, że warto podjąć ten wysiłek. Alternaty-

kę wystarczy dotknąć ręką którejś z formacji skalnych. Okaże

wą jest oczywiście zabranie ze sobą skutera, który znacznie

się, że jest miękka, niczym gąbką. Dodatkowo cała struktura

przyspieszy dotarcie do interesującego nas obszaru pod wodą.

chwieje się niczym budyń czy galareta wyjęta z salaterki. „Skały”

Znajdziemy tu parking dla samochodów oraz stoły, na

są dosyć delikatne i podane na zniszczenie przez nieuważnych

których można założyć sprzęt. Wejście do wody jest wygod-

nurków, warto więc poruszać się wśród nich ostrożnie. Są to

ne i komfortowe. Zatoczka ma niestety dosyć muliste dno

zwietrzałe margle, z pomiędzy których woda wypłukała bar-

i każdy krok w wodzie powoduje podniesienie osadów oraz

dziej sypki piasek tworząc niesamowite krajobrazy. Pełne dziur,

nieprzyjemnego zapachu. Czego się jednak nie robi dla cie-

niczym szwajcarski ser, zakamarków i spękań, góry budyniowe

kawego nurkowania?

są świetną kryjówką dla mniejszych ryb. Niestety nie jest ich

Aby zobaczyć góry budyniowe musimy poruszać się średnim tempem w stronę przeciwległego brzegu przez około 20-25 mi-

wiele choć spotkane osobniki przypominają mieszkańców raf z bardziej egzotycznych destynacji.

nut. Po drodze będziemy mijać pola omułków i dosyć ubogą

Aby zrealizować to nurkowanie potrzebny będzie minimum

roślinność. Powoli dno zacznie opadać i wszelka roślinność cał-

zestaw dwubutlowy. Jeśli chcesz spędzić dłuższą chwilę na po-

kowicie zaniknie. Na głębokości 20 metrów ukażą się naszym

dziwianiu tego miejsca przyda się również gaz dekompresyjny.

oczom pierwsze pofałdowania i wybrzuszenia. To znak, że poru-

Pomimo wykonania w tym miejscu wielu nurkowań, systema-

szamy się w dobrym kierunku. Podwodny krajobraz przypomina

tycznie tu wracam i za każdym razem odkrywam coś nowego.

pustynne wydmy. Dalej wraz ze wzrostem głębokości pojawią

Jeśli nie lubisz tłoku pod wodą, a nurkowania niczym

się coraz większe spękania dochodzące nawet do kilku metrów

z austriackich jezior to coś co uwielbiasz, do tego nie jesteś

wysokości. Szerokość szczelin jest bardzo różna, czasem metr,

fanem rybek, to Puddingberge zdecydowanie urzeknie cię

czasem kilka metrów. Krajobraz pełny różnej wielkości wąwo-

swoim klimatem.

artykuł sponsorowany

Zastanawialiście się co widzi nurek zawodowy pod wodą i w jaki sposób jest to przekazywane na powierzchnię?

odróżnieniu od nurkowania rekreacyjnego, nurek pracujący pod wodą przekazuje obraz tego co widzi na powierzchnię osobie obsługującej panel video.

Na świecie kilka firm specjalizuje się w produkcji tego typu urządzeń. W Stanach Zjednoczonych najbardziej rozpoznawalną marką jest AMRON International. Jednym z bardziej popularnych systemów video dla nurków jest system 3400 z monitorem 15” oraz możliwością nagrywania w jakości HD. Oczywiście jest to również uzależnione od użytej kamery. Na rynku europejskim kilka firm związanych z produkcją sprzętu dla potrzeb nurkowania zawodowego, wytwarza również tego typu systemy. Na rynku rodzimym niedawno zadebiutowała firma Ocean-Tech Sp. z o.o ze swoim nowatorskim rozwiązaniem UV2 (Underwater Video System UV2).

P a t r o n a t działu 44

Ocean-Tech Sp. z o.o.

Kaszubska Droga 13, 80-209 Chwaszczyno

mail: info@ocean-tech.pl sklep on-line: www.sklep.ocean-tech.pl

reklama

Systemu Video UV2 dedykowany jest dla dwóch nurków. Rozwiązanie stworzone przez zespół firmy Ocean-Tech to w pełni funkcjonalny system video, który wykorzystuje najnowocześniejszą elektronikę i wprowadza udogodnienia w stosunku do systemów video innych firm. Rejestracja video bezpośrednio po wciśnięciu przycisku REC na pulpicie, kolejnym usprawnieniem jest podtrzymanie zasilania w przypadku braku napięcia z sieci, jak i możliwość podłączenia źródła video do dodatkowego TV lub monitora z wejściem analogowym. Wejście audio po podłączeniu komunikacji podwodnej umożliwia rejestrację dźwięku wraz z obrazem. Nowe funkcje sprawiają, że UV2 staje się najbardziej zaawansowanym systemem video na rynku. Model UV2 standardowo wyposażony jest w akumulator żelowy 12 V z zabezpieczeniem przed głębokim rozładowaniem. Całość systemu zamknięta jest w wytrzymałej, czarnej walizce z tworzywa sztucznego ze wszystkimi elementami sterującymi i połączeniami znajdującymi się na przednim panelu, co ułatwia obsługę.

SPRZĘT NURKOWY SPRZEDAŻ I SERWIS

Kaszubska Droga 13, 80 - 209 Chwaszczyno info@ocean-tech.pl +48 58 711 76 85

www.sklep.ocean-tech.pl

a r c h e o l og i a

Święte wody Tekst mateusz popek

Zdjęcia wikimedia commons

Woda to dla nurków naturalny magnes. Żywioł, który wręcz wciąga w swoją otchłań. Zawsze się zastanawiałem, co takiego wyjątkowego jest w wodzie, że tylu ludzi pragnie ryzykować życie, wydawać pieniądze, tracić czas kosztem życia rodzinnego, aby chociaż przez chwilę przebywać w tej otchłani.

Zdjęcie Mateusz Popek

igdy nie znalazłem odpowiedzi na to pytanie. Natomiast

Trochę więcej na temat wody i ludzi wiemy z okresu nieco

pojawiło się nowe, na które odpowiedź można już znaleźć.

późniejszego nazywanego mezolitem, który trwał na różnych

Jak ludzie w przeszłości traktowali wodę? Gdy zagłębimy się w badania archeologiczne, historyczne

przedmiotach codziennego użytku ludzie ryli symbole, które

czy antropologiczne dostrzeżemy, że woda zawsze była dla

teraz naukowcy interpretują jako fale czy deszcz. W tym cza-

ludzi czymś niezwykle istotnym. Była źródłem życiodajnej siły,

sie ludzie wybierali na swoje obozowiska miejsca blisko wody

miejscem pozyskiwania pokarmu, ale też żywiołem niszczącym,

i intensywnie z niej korzystali. Można sobie to wyobrazić, waż-

z którego wychodziły demony zabierające ludzkie życie.

na dla ich przetrwania, a także może i życia duchowego, była

Już w najdawniejszych czasach ludzie dostrzegali istotność

terenach od 11 000 do nawet 5 000 lat BC. W tym czasie na

bliskość akwenów wodnych.

wody. Przedstawienia zwierząt morskich można dostrzec w ja-

Z pewnością jakimś rodzajem kultu otaczano wodę w okre-

skiniowej sztuce naskalnej okresu paleolitu (ok. 50 000–10 000

sie, który nazywamy neolitem. Są to czasy, kiedy powstało rol-

lat BC) Pojawiały się tam pingwiny, a także ryby. Część z nich

nictwo, a ludzie nauczyli się wytwarzać ceramiczne naczynia.

udało się nawet zidentyfikować jak łososia z jaskini Abri du Po-

Z tych czasów odnajdywane są tzw. dary wotywne, czyli przed-

isson. Trudno stwierdzić czy zwierzęta wodne czy może również

mioty składane w jeziorach, rzekach, źródłach czy bagnach.

sama woda miała w tamtych czasach dla ludzi istotne znaczenie.

Kontekst znalezienia sugeruje nam, że osoby, które składały

archeologia

Bedivere

te przedmioty nigdy nie zamierzały ich odzyskać. Archeolodzy odnajdują naczynia, niektóre specjalnie uszkodzone. Być może te uszkodzenia świadczą o pewnym rytualnym „zabiciu” tego przedmiotu. Co było w naczyniach…nie wiadomo. Komu składano te dary? Trudno określić czy było to jakieś bóstwo, które miało imię i kształt, może byli to przodkowie, a może sama woda była święta. Naukowcy przypuszczają, że składanie naczyń w takich miejscach było związane z symboliką płodności.

Ryba z jaskini Abri

Epoka brązu to niezwykle ciekawe czasy, gdzie powstają skomplikowane struktury społeczne. W tym czasie do wody

nym w konie miała pędzić bogini płodności. Mężczyźni raczej

składane są przedmioty najcenniejsze, broń z brązu, ozdoby

składali do wody broń i było to związane z kultem wojny. Bywały

z miedzi czy złota. Były to niejako „insygnia” elit. Naukowcy

sytuacje, że po wygranej bitwie broń zdobyta na przeciwnikach

w niektórych sytuacjach są w stanie rozróżnić dary „kobiece” od

była składa w ofierze. W ten właśnie sposób zostały złożone

darów „męskich”. Z kobiecymi łączona jest biżuteria i być może

dary odkryte w bagnie w Hjortspring. Znaleziono tam ogromną

fragmenty oporządzenia końskiego. To na rydwanie zaprzężo-

ilość tarcz, grotów włóczni, mieczy, także całą dwudziestometro-

perfectdiver nr 6(12)/2020

Romantyczne opowieści (1906)

Zdjęcie Mateusz Popek

Pani Jeziora przekazuje Excalibur królowi Arturowi

nawskich wikingów. Ci drudzy byli niezwykle silnie związani z morzem co pokazywali chowając swoich zmarłych w łodziach statkach przysypanych kurhanami. W kurhanie z Ladby w Danii

wą łódź!! Pomyślmy jak wielkie to musiało być zwycięstwo i jak

znaleziono w takim nasypie nie tylko statek z dziobem przy-

bardzo triumfatorzy chcieli podziękować bogom.

ozdobionym rzeźbą końskiej głowy, ale też leżały tam ofiary

Epoka żelaza to czasy, w których dynamiczne plemiona cel-

złożone z tych zwierząt. W przypadku Słowian nie obserwuje

tyckie i germańskie przemierzały Europę. Mieli oni rozbudowa-

się tak silnego związku z morzem. Dla tych plemion niezwy-

ny system wierzeń religijnych o czym wiemy od Rzymian, któ-

kle istotne były wyspy na jeziorach. Wokół tych wysp często

rzy niejednokrotnie mieli z tymi ludźmi do czynienia. Również

znajduje się znaczne ilości broni, a także szczątków koni, które

w tych czasach niezwykłą czcią otaczano wodę. Do bagien, rzek

przez niektórych naukowców interpretowane są jako ślady

i jezior składano depozyty, których mnogość trudno opisać.

jakiś rytuałów, których wygląd niestety trudny jest do zrekon-

W tych czasach oprócz broni wodzie składano również ofiary

struowania ze względu na brak źródeł pisanych.

ze zwierząt. Niezwykle ciekawym miejscem składania ofiar jest

Gdy Europa staje się chrześcijańska zanikają również rytu-

Skedemosse na Olandii. Oprócz wrzucania do bagna broni, któ-

ały związane z wodą. Ich niejasne pozostałości uchowały się

re w tym czasie było jeszcze jeziorem, składano tam też ofiary

w legendach, przesądach i zwyczajach w różnych lokalnych

z koni. Jednak sama forma tych ofiar była niezwykle ciekawa.

społecznościach. Jedną z takich legend jest opowieść o Królu

Nad bagnem na drągach wieszano skórę konia z czaszką i ko-

Arturze i Pani Jeziora, która podarowała mu miecz o niezwy-

pytami. Co się działo z resztą zwierzęcia? Trudno powiedzieć,

kłej mocy. Co ciekawe naukowcy zauważyli, że znajdowana

ale być może była spożywana w trakcie jakiejś rytualnej uczty.

jest w jeziorach czy rzekach zastanawiająco duża ilość mieczy

Również we wczesnym średniowieczu koń miał bardzo istot-

pochodzących z późnego średniowiecza. Czyżby jednak rytuał

ne znaczenie zwłaszcza dla plemion słowiańskich czy skandy-

składania broni do wody przetrwał w czasach chrześcijańskich,

reklama

Zdjęcie Mateusz Popek

Wydobycie statku Oseberg w 1904 r Zdjęcie Olaf Væring, Kulturhistorisk muzeum UiO, Oslo, Norwegia

a jego odbiciem jest legenda o królu? Byłoby to niezwykłe jak bardzo symbolika wody przeniknęła w umysły ówczesnych ludzi, że nawet tak głęboka zmiana religii nie była w stanie ich zatrzeć. Zbliżając się do końca tej krótkiej wycieczki w czasie opowiadającej o magicznych związkach ludzi z wodą muszę przyznać, że nawet nie zarysowałem tego tematu. Ilość materiałów archeologicznych i prac jaka powstała na ten temat jest ogromna. Również ogromna jest ilość interpretacji wśród naukowców, którzy spierają się o to jak mogły wyglądać i co oznaczały te rytuały. Jak myślicie co przyciągało ludzi do wody? Co społeczeństwa w tak ogromnym przedziale czasu widziały w połyskującym lustrze jeziora? A co teraz ciągnie nas do wody? Czy każde nurkowanie nie jest rodzajem rytuału, chęcią spotkania tajemniczych bóstw i demonów ukrywających się w głębi? Na te pytania odpowiedzcie sobie sami 

perfectdiver nr 6(12)/2020

wiedza

DAN Europe rozpoczyna nową, wielopłaszczyznową kampanię mającą na celu zachęcanie, promowanie

czy, które, miejmy nadzieję, przyczynią się do ożywienia naszej branży.”

i wspieranie lokalnego nurkowania w odpowiedzi na

Rozpoznawana przez hashtagi #divelocal #divesafe kam-

pandemię, która znacznie ograniczyła możliwości nurków

pania, która rozpoczęła się od nowego artykułu w Alert Diver –

w zakresie podróży międzynarodowych.

#Divelocal: How Diving Is Getting Its Groove Back / #Divelocal:

„PADI przetarło szlak i cieszymy się, że możemy do nich

Powrót to lokalnego nurkowania – pomoże lokalnym centrom

dołączyć wraz z naszymi partnerami branżowymi i organiza-

nurkowym i ich klientom na nowo odkryć i jak najlepiej wy-

cjami, aby zachęcić nurków do odkrywania lokalnych możli-

korzystać lokalne miejsca nurkowe. Planowane elementy to

wości nurkowych”, wyjaśnił dyrektor marketingu DAN Europe

m.in. materiały pomocnicze dla centrów nurkowych, opowie-

Cristian Pellegrini. „Biorąc pod uwagę sytuację zdrowotną,

ści o lokalnym nurkowaniu w Alert Diver i blogu DAN Europe,

w jakiej się znajdujemy, lokalne nurkowanie jest jedną z rze-

rozmowy i kontakty w mediach społecznościowych, narzędzia

reklama

pomagające lokalnym nurkom łączyć się z innymi i oczywiście dalsze zalecenia dotyczące bezpieczeństwa. DAN Europe jest zaangażowany w pomoc w rozwój lokalnego nurkowania. DAN Europe pracuje również nad nowymi produktami ubezpieczeniowymi, których celem jest zaspokojenie zmieniających się potrzeb społeczności nurkowej – szczególnie teraz z naciskiem na nurkowanie lokalne – i które odzwierciedlają ciągle zmieniającą się sytuację na rynku. Ubezpieczenie będzie uzupełnieniem ubezpieczenia krajowego systemu ochrony zdrowia nurków, które generalnie nie zawsze zapewnia specjalistyczną wiedzę i pomocy wymaganą w przypadku urazów nurkowych lub w nie zawsze w pełni pokrywa terapię hiperbaryczną. Szczegóły nowego planu zostaną ogłoszone wkrótce. Nowy produkt ubezpieczeniowy będzie uzupełnieniem podstawowego pakietu członkowskiego DAN Europe o wartości 25 €, który zapewnia całodobowy dostęp do infolinii DAN i porad medycznych dotyczących nurkowania, dostęp do MyDAN oraz DAN App (Google Play, iOs). Ponadto, zespół DAN Europe planuje wspierać i uczestniczyć w lokalnych projektach nurkowych, po ostatnim udanym społecznym projekcie naukowym w Rezerwacie Naturalnym Pescara Springs, znajdującym się w odległości nieco ponad pół godziny jazdy od jednego z biur operacyjnych DAN Europe w centralnych Włoszech. Tam zespół przyłączył się do biologów morskich w celu zbadania autochtonicznych raków słodkowodnych żyjących w Springs. „Takie jest piękno lokalnego nurkowania” – mówi Laura Marroni, wiceprezes DAN Europe, która była częścią zespołu wolontariuszy nurków badawczych. "Na własnym podwórku można znaleźć niespodziewane skarby i cuda!” #divelocal #divesafe

perfectdiver nr 6(12)/2020

p l a n e ta z i e m i a

Wszechobecny

plankton

Tekst i zdjęcia agata turowicz-cybula

Tylko co to jest ten cały plankton? Słowo plankton pocho-

Niezależnie od tego czy nurkujesz w wodzie słonej czy słodkiej, ciepłej czy zimnej, dużej czy małej, płytkiej czy głębokiej – nigdy nie jesteś w niej sam.

dzi z języka greckiego (planktós) i w dosłownym tłumaczeniu oznacza „błąkający się”. Najprościej mówiąc to organizmy żyjące w toni, które nie mają możliwości przeciwstawienia się prądom wody. Wędrują tam gdzie poniesie je ze sobą woda. Plankton możemy podzielić na dwa rodzaje: fitoplankton oraz zooplankton. Ten pierwszy to mikroskopijne organizmy

N 52

roślinne, drugi to zazwyczaj drobne zwierzęta, skorupiaki,

awet jeśli nigdzie nie widać ciekawskich rybek, dużego

najczęściej niewidoczne gołym okiem. Do organizmów zoo-

zwierza albo akurat nie podgląda Cię schowany za kamie-

planktonowych zaliczamy również wszystkie meduzy, zarów-

niem krab. Zawsze dookoła będzie Ci towarzyszył on: plankton.

no nasze niewielkie, bałtyckie chełbie modre (Aurelia aurita)

planeta ziemia

jak i ogromne, dorastające do 2 metrów bełtwy festonowe (Cyanea capillata). Żeby móc utrzymać się w wodzie organizmy planktonowe wykształciły mnóstwo różnego rodzaju wypustek, odnóży, czułek, wici czy rzęsek. To właśnie one zwiększają ich powierzchnie, dzięki czemu nie opadają na dno zbiorników. Dodatkowo sprawiają, że te drobne zwierzęta wyglądają jak przybysze z ob-

nowicie bioluminescencje. Odpowiedzialne za nią są algi z ga-

cej planety. Meduzy aby móc utrzymać się w toni, aż w 96%

tunku Noctiluca sp., które przy dogodnych warunkach zaczynają

składają się z wody.

świecić sprawiając, że nawet w środku nocy woda mieni się

Morze Bałtyckie jest bardzo obfite zarówno w organizmy

jasnoniebieskim blaskiem.

zooplanktonowe jak i fitoplanktonowe. Sprawia to, że przy od-

Mimo że zazwyczaj jest niewidoczny, to jednak rola plank-

powiednich warunkach (duże nasłonecznienie, wysoka tempe-

tonu jest nieoceniona. Fitoplankton jest jednym z głównych

ratura i duża ilość substancji odżywczych w wodzie) dochodzi

źródeł substancji organicznej w ekosystemie. Jest podstawą

do zakwitów. Nam jednoznacznie kojarzą się one bardzo ne-

łańcucha pokarmowego i źródłem pożywienia wielu organi-

gatywnie, jednak to właśnie przez ogromne zakwity planktonu

zmów. Dodatkowo fitoplankton żyjący w oceanach odpowie-

(Trichodesmium erythraeum), które sprawia, że woda staje się

dzialny jest za produkcję prawie połowy tlenu znajdującego

czerwona, swoją nazwę zawdzięcza ulubione morze wszystkich

się na naszej planecie. Zooplankton natomiast jest głównym

nurków czyli Morze Czerwone.

składnikiem diety młodocianych i drobnych ryb, jest też przy-

W Morzu Czerwonym możemy również spotkać inne, bardzo ciekawe zjawisko związane z obecnością planktonu, a mia-

smakiem największej na świecie ryby czyli rekina wielorybiego (Rhincodon typus).

perfectdiver nr 6(12)/2020

p l a n e ta z i e m i a

Gęsi czy nie-gęsi? Tekst i zdjęcia wojciech jarosz

Jest taki ptak, co w Europie mieszka. W nazwę, jednakże egipskość ma wpisaną. Swój on więc, czy obcy – oto jest pytanie. Mędrcy twierdzą, że ten pięknie opierzony zwierz, to jednak gatunek obcy.

planeta ziemia

le w takim razie czy to, że jest obcy, jest równoznaczne z tym,

skonale. Korzysta oczywiście w celach kulinarnych, pożerając

że w czymś zagraża? Przecież obcość różne może mieć twa-

jaja, pisklęta, a nawet dorosłe ptaki. Podobnie rzecz ma się

rze. A jeśli zagraża to komu lub czemu, no i w jaki sposób?

z szopem praczem czy jenotem. Pod wodą nurkowie mogą spo-

Specjaliści z Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii

tkać babkę byczą czy raka pręgowanego, których to gatunków

Nauk uznają gęsiówkę egipską za potencjalnie inwazyjny ga-

historie są powszechnie znane. O zmianach w ekosystemie

tunek obcy, co oznacza, że w przypadku wzrostu liczebności

będących efektem wprowadzenia/pojawienia się gatunków

populacji może niekorzystnie oddziaływać na faunę rodzimą.

inwazyjnych wiele mogą powiedzieć mieszkańcy większych

Trzeba by więc takiej odpowiedzi udzielić na postawione pyta-

bądź mniejszych wysp lub obszarów izolowanych geograficznie

nie: pożyjemy, zobaczymy. Problem gatunków obcych to kwe-

z wyjątkową fauną i florą, jak choćby Australijczycy czy Nowoze-

stia na tyle wieloczynnikowa, że bardzo trudno jest przygoto-

landczycy. Podsumowując, nie bez powodu biologiczne inwazje

wać prognozę rzeczywistego wpływu obecności przybyszów

gatunków obcych uznaje się za jedno z największych zagrożeń

na ekosystemy w dłuższej perspektywie. Gdy „inwazja” trwa

dla światowej przyrody.

dłużej, o pewne wnioski wyciągane na podstawie obserwacji

Wróćmy jednak do gęsiówki. Naturalnie występuje głów-

jest nieco łatwiej. Często bywają one prawdziwie niepokojące.

nie w Afryce Subsaharyjskiej, a także w dolinie Nilu, gdzie

W naszej części świata jednym z bardziej ponurych przypadków

tysiące lat temu była czczona przez Starożytnych. Skąd się

wpływu gatunków obcych na stan populacji ptaków związanych

wzięła u nas? Do Europy trafiła przez Wielką Brytanię, gdzie

z wodą, jest rozpanoszenie się norki amerykańskiej. Okazało

w XVIII wieku wypuszczone zostały pierwsze sztuki. Rozprze-

się, że bardzo chętnie korzysta z gniazd ptaków składających

strzeniła się po Europie Zachodniej i przedstawicieli wolno-

jaja zarówno na ziemi, jak i na drzewach, bo wspina się do-

żyjących populacji można spotkać we Francji, Belgii, Holandii,

perfectdiver nr 6(12)/2020

z istotnych zagrożeń związanych z inwazją gatunków obcych.

Wróćmy jednak do gęsiówki. Naturalnie występuje głównie w Afryce Subsaharyjskiej, a także w dolinie Nilu, gdzie tysiące lat temu była czczona przez

Nie dość, że doprowadzić może do zanikania gatunku, z którym najeźdźca się krzyżuje, to jeszcze łatwiej może być mu podzielić się z miejscowymi swoimi pasożytami lub innymi patogenami, dla których z kolei otwiera się nowy świat do ko-

Starożytnych. Skąd się wzięła u nas? Do Europy

lonizacji (drogi Czytelnik będzie uprzejmy wybaczyć autorowi,

trafiła przez Wielką Brytanię, gdzie w XVIII wieku

że wciąż do tematu gatunków obcych wraca, ale kto wie, kiedy

wypuszczone zostały pierwsze sztuki.

nadarzy się ku temu kolejna sposobność?). Wracając do lęgów, podczas ich trwania gęsiówki są wyjątkowo terytorialne. Gdy dojdzie do naruszenia rewiru samce ruszają do ataku. Nie obawiają się postawić większemu – znane są opisy sytuacji,

Włoszech, Danii i w Niemczech. To najprawdopodobniej ptasi

gdy w obronie gniazda gęsiówka zaatakowała… helikopter.

obywatele Republiki Niemieckiej byli pionierami na ziemiach

W sieci można znaleźć filmy z atakiem gęsiówki na dron. Są

Polski. Pierwsze obserwacje pochodzą z 2007 roku, a pierwszy

gęsiówki, poza tym zazdrosne, w czym są podobne do gęsi.

lęg obejmujący trzy pary zarejestrowano w kraju nad Wisłą

Łączą się też w pary na całe życie, razem współdziałają w bu-

rok później. Skoro już o lęgach, podobnie jak wiele gatunków

dowie gniazda i chowaniu młodych. Gdy istnieje ryzyko utraty

kaczek, gęsiówki nie ograniczają się do romansowania jedynie

integralności rodziny, samice wysyłają swoich partnerów na

z przedstawicielami swojego gatunku. Spotyka się np. krzy-

bitwy, a następnie przyglądają się, gdy te próbują nawzajem

żówki (hybrydy) gęsiówek i… krzyżówek (o gatunek kaczki tu

zrobić sobie krzywdę lub postraszyć się podczas powietrznych

idzie – patrz Perfect Diver nr 9). Hybrydyzacja jest jednym

zmagań. Agresji i zawziętości im wtedy nie brakuje!

Nadszedł czas na wyjaśnienie nazwy gatunkowej. Nim gę-

Co ciekawe, opisano i zaklasyfikowano je (reuniońską dopiero

siówka egipska (Alopochen aegyptiaca) została gęsiówką, nazywa-

w 1994 roku) na podstawie szczątków subfosylnych (nie do koń-

na była gęsią egipską. Okazało się jednak, że gęś egipska gęsią

ca jeszcze skamieniałych), bo nie doczekały naszych czasów. Jako

nie jest. Jej powierzchowne podobieństwo pod względem mor-

zwierzęta wyspiarskie szybko zostały wybite do ostatniej sztuki

fologii i zachowania, a także utrwalona w historii i tradycji nazwa,

przez kolonizujących te wyspy Europejczyków. Opisy pierwotnie

nie zwiodły czujnych ornitologów. Wszak nie tylko szeroko rozu-

licznych, a później szybko znikających ptaków podobnych do

miany fenotyp brany jest dzisiaj pod uwagę, gdy dokonuje się

gęsi pochodzą z drugiej połowy XVII w. I tak gęsiówka została

rewizji taksonomicznego statusu gatunków. Przewagę nad Lin-

jedynym przedstawicielem swojego rodzaju we współczesnym

neuszem i Darwinem zapewniają współczesnym przyrodnikom

świecie. By cieszyć oczy jej piękną aparycją, możemy pojechać

możliwości porównania genomów spokrewnionych mniej bądź

do Afryki, np. przy okazji nurkowania w Egipcie, ale coraz większe

bardziej gatunków, a także wyższych taksonów – rodzajów, ro-

szanse mamy na spotkanie jej w środku Europy. W zachodniej

dzin, rzędów, itd. W artykule poświęconym gęsiom (Perfect Diver

części naszego kontynentu nawet specjalnie nie trzeba się starać

nr 6) miejsca dla gęsiówki zabrakło więc nieprzypadkowo. Rze-

by ją spotkać. Zrobiła się dość powszechna i często mało lękliwa.

czywiście, ptaki te spokrewnione są z grupą kaczek nazywanych

Zdarza się jej korzystać z nadwodnej infrastruktury na potrzeby

kazarkami, a zatem kaczkami są w istocie, nie gęsiami, zresztą

odpoczynku, a czasami gniazdowania, w czym podobna jest do

jedna z oficjalnych nazw to kazarka egipska. Do rodzaju Alopo-

swej dalszej kaczej kuzynki – krzyżówki. Zerkajcie uważnie na

chen należą poza gęsiówką dwa gatunki, tj. kazarka reuniońska

kaczki podobne do gęsi i wypatrujcie charakterystycznych, ciem-

(A. kervazoi) i kazarka maurytyjska (A. mauritiana) – oba wymarłe.

nych plam wokół oczu – po tym poznacie gęsiówkę!

perfectdiver nr 6(12)/2020

o k i e m ż ó ł to d z i o b a

Tekst margita Ślizowska Zdjęcia wiktor zdrojewski

ybierz BEZPIECZNE MIEJSCE, zapewnij asekurację powierzchniową, zabezpiecz sposób wyjścia z wody.

Przeważnie każdy wypadek nurkowy czy snorkelingowy zaczyna się na powierzchni – z powodu świadomego pominięcia

Na koniec naszych snorkelingowych

fragmentu procedury lub jakiegoś niedopatrzenia… Dlatego

opowieści – przekazuję wam zbiór

dowiedz się JAKIE ZAGROŻENIA występują w miejscu (np.

XI przykazań ABC-owca, które będą przypominać o najważniejszych sprawach związanych z bezpieczeństwem. Oto one.

prądy, fale, wiry, zmienna pogoda, niska temperatura wody) w którym zamierzasz snorklować (nurkować). Zrobienie wywiadu czy w miejscu, które chcemy zwiedzić jest bezpiecznie i poproszenie kogoś o asekurację – naprawdę nie wymaga wiele wysiłku. A rozmowa z kimś, kto zna akwen może dodatkowo

okiem żółtodzioba

dostarczyć nam wiedzę na przykład w temacie atrakcji, na które

I nie oznacza to, że są gorszymi nurkami. Najprostszą meto-

warto zwrócić uwagę.

dą wyrównania ciśnienia jest metoda Valsalvy. Aby wyrównać

Nigdy NIE SNORKLUJ SAM. Częsta komunikacja i bliskość

ciśnienie w uszach – zatkaj nos i delikatnie (krótko – przez se-

partnera jest ważna nie tylko ze względu na wspólnie spędzany

kundę) dmuchnij w zatkany nos. Powtarzaj próbę przy każdym

czas i dobrą zabawę, którą zapewnia nam odpowiednie towa-

kolejnym ucisku w uszach…

rzystwo. Ta wzajemna uważność i komunikacja może uratować

Korzystaj z podpowiedzi fachowców przy dobieraniu i dopa-

nasze życie i zdrowie w najmniej spodziewanym momencie…

sowywaniu sprzętu. Używaj masek tylko z hartowanego szkła,

Krytycznie OCENIAJ swoje UMIEJĘTNOŚCI PŁYWACKIE.

ponieważ tylko ten materiał jest odpowiedni do użytku przy

To, że ktoś pływa słabiej, a mimo tego kocha wodę i chce ko-

wzrastającym pod wodą ciśnieniu. Dzięki temu, kiedy zdecy-

rzystać z jej dobrodziejstw – nie jest powodem ani do wstydu,

dujesz sie na głębsze zanurzenie pod wodę (na zatrzymanym

ani do udawania, że jest inaczej. Używaj pianki, kapoka lub

oddechu lub ze sprzętem SCUBA) nie będziesz musiał zmieniać

innego źródła wyporu, które pozwoli uniknąć krytycznej sytu-

swojej dobrze dopasowanej i ulubionej maski.

acji i narażania ciebie, oraz twojego partnera snorkelingowego

Przez rurkę ODDYCHAJ NORMALNIE i SPOKOJNIE. Przy

na nieprzyjemną przygodę. Uwaga: jeśli nie umiemy pływać

nurkowaniu i snorkelingu nasz oddech powinien być nieco

– dmuchany materac (na którym leżymy) nie tylko nie jest od-

wolniejszy i nieco głębszy niż normalnie. Koniecznie pamiętaj

powiednim zabezpieczeniem, ale jest potencjalnym źródłem

o porządnym wydechu, żeby skutecznie pozbyć się dwutlenku

powstania wypadku!

węgla. Jeśli zanurzyłeś się pod powierzchnię – po wynurzeniu

Jeśli zanurzasz się pod wodę – zawsze WYRÓWNUJ CIŚNIE-

najpierw WYDMUCHAJ WODĘ z FAJKI, żeby nie zachłysnąć się

NIE w USZACH. Pamiętaj, żeby nie czekać, aż uszy zaczną bo-

wodą, która została w rurce. Wydaje się to logiczne i oczywiste

leć. Ciśnienie należy wyrównywać w momencie, gdy poczujemy

– ale wiele osób nie ma wyrobionego odruchu opróżnia wody

ucisk w uszach. Jeśli uszy zaczynają boleć – jest już za późno.

przed wzięciem pierwszego wdechu.

Wtedy natychmiast należy zawrócić ku powierzchni. To, kiedy

Upewnij się, że UMIESZ OPANOWAĆ SKURCZ, a do brzegu

poczujesz nacisk w uszach zależy od indywidualnej budowy

(w razie konieczności) dasz radę wrócić bez płetw. Naciągnięcie

ciała i nie jest wyznacznikiem tego, czy się nadajesz do nur-

nogi (bo w nią przeważnie łapie nas skurcz) jest dość prostym

kowania. Niektórzy muszą wyrównywać ciśnienie częściej,

i skutecznym zabiegiem pod warunkiem, że zaczniesz robić

począwszy od kilkudziesięciu centymetrów po zanurzeniu.

to w momencie, w którym poczujesz pierwsze objawy nad-

 perfectdiver nr 6(12)/2020

chodzącego skurczu. Brak szybkiej reakcji może spowodować

powinni przestrzegać zasady: “Nie ma tlenu – nie nurkuję”.

całkowity brak możliwości dopłynięcia do brzegu o własnych

Przypominam też o odpowiednim ubezpieczeniu. Sprawdź

siłach. Wtedy do brzegu holuje nas partner…

czy znasz NAWODNE ZNAKI ALARMOWE. Nie jesteśmy jedy-

Jeśli poCZUJESZ SIĘ ŹLE lub jest ci zimno – ZAKOŃCZ

nymi użytkownikami akwenów wodnych, dlatego warto znać

SNORKLOWANIE. W wodzie wychładzamy się ponad dwadzie-

podstawowe znaki informacyjne i alarmowe w komunikacji nad

ścia razy szybciej niż na lądzie. Zimno paraliżuje ruchy oraz

i podwodnej.

zdolność myślenia i oceny sytuacji. Po snorklowaniu noś cienką

Z mojego doświadczenia wynika, że ludzie zaczynają intere-

czapkę. Chroń zatoki i uszy po wyjściu z wody. To delikatne

sować się umiejętnością udzielania pomocy poszkodowanemu

organy, a po kontakcie z wodą i ciśnieniem są one bardziej

oraz sposobem zabezpieczania i niedopuszczania do wypadku

podatne na infekcje. Nagłe złapanie kataru też nie będzie po-

dopiero w momencie, w którym osobiście zetkną się z taką sy-

mocne w przeżywaniu snorkelingowych/ nurkowych przygód

tuacją. Od lat jestem zaangażowana w tematykę ratownictwa,

następnego dnia ;-)

udzielania pierwszej pomocy (tej zwyczajnej i tej nurkowej).

Do nieznanej wody najlepiej wchodź w butach, NIE DO-

Prowadzę warsztaty, spotkania, wykłady, ćwiczenia. Promuję

TYKAJ rafy ani zwierząt. Zwłaszcza w wodach ciepłych czy

bezpieczeństwo nad i pod wodą. Dlatego zachęcam was do za-

tropikalnych, w których podwodna fauna i flora może posiadać

poznania się z tematem ZANIM znajdziecie się w niekomforto-

toksyny zagrażające naszemu życiu i zdrowiu. Zachowuj się

wej lub niebezpiecznej sytuacji. Mam nadzieję, że dzięki temu,

cicho i spokojnie. Zwierze atakuje zazwyczaj wtedy, kiedy po-

co przeczytaliście w moich artykułach – będziecie bardziej bez-

czuje się zagrożone. Dlatego dbajmy o dobre relacje z każdym

pieczni w czasie uprawiania swoich pasji związanch z wodą.

przejawem życia na naszej planecie.

Proszę, nie zapominajcie o dbaniu o bezpieczeństwo własne

NIE wchodź do wody po ALKOHOLU, NARKOTYKACH.

i innych. Pod spodem znajdziecie link do filmu „SNORKELING

Używki zaburzają zdolność koncentracji i możliwość odpo-

czyli niezbędnik ABC’owca”. Oglądajcie, polecajcie, trenujcie i…

wiedniej reakcji w sytuacji zagrożenia. Dbaj o kondycję fizyczną.

bawcie się dobrze 

Szczególnie ważne jest dbanie o prawidłową wydolność krążenia (dieta, badania, ruch) oraz umiejętny sposób oddychania

Dzięki za uwagę. Do zobaczenia nad i pod wodą 

(z użyciem przepony i kompletu mięśni okołożebrowych). Jeśli

Wasza “Syrenka” – Margita Ślizowska

nie jesteś morsem – nie narażaj się na szok termiczny. Dbaj o odpowiednie nawodnienie organizmu. Miej zapisane TELEFONY ALARMOWE, plan ewakuacyj-

reklama

www.xdivers.pl www.abcsnorkeling.pl

ny i informacje dotyczące najbliższego szpitala. Dotyczy to

link do filmu:

zwłaszcza nurków SCUBA, którzy dodatkowo i bezwzględnie

https://www.youtube.com/watch?v=JGwLDd5PJFU&t=98s

TY? KIEDY WYBIERZESZ AAA TY? KIEDY WYBIERZESZ ATY? TY?KIEDY KIEDYWYBIERZESZ WYBIERZESZ SIĘ NA SPACER? SIĘ NA SPACER? SIĘNA NASPACER? SPACER? SIĘ

Aktywność fizyczna poprawia kondycję. Aktywność fizyczna poprawia kondycję. Aktywność fizycznapoprawia poprawiakondycję. kondycję. Aktywność fizyczna Aktywność fizyczna poprawia kondycję. 78% POLAKÓW NIE JEST DOŚĆ

78% NIE JEST DOŚĆ 78%POLAKÓW POLAKÓWNIE NIEJEST JESTDOŚĆ DOŚĆ 78% POLAKÓW 78% POLAKÓW NIE JEST DOŚĆ AKTYWNYCH FIZYCZNIE* AKTYWNYCHFIZYCZNIE* FIZYCZNIE* AKTYWNYCH FIZYCZNIE* AKTYWNYCH AKTYWNYCH FIZYCZNIE*

Ύ t,K͘ <ĂŶƚŽƌ WƵďůŝĐ ŶĂ ǌůĞĐĞŶŝĞ DŝŶŝƐƚĞƌƐƚǁĂ ^ƉŽƌƚƵ ŝ dƵƌǇƐƚǇŬŝ͕ ͣWŽǌŝŽŵ ĂŬƚǇǁŶŽƑĐŝ ĮǌǇĐǌŶĞũ WŽůĂŬſǁ ϮϬϭϴ͘͟ Ύ t,K͘ <ĂŶƚŽƌ WƵďůŝĐ ŶĂ ǌůĞĐĞŶŝĞ DŝŶŝƐƚĞƌƐƚǁĂ ^ƉŽƌƚƵ ŝ dƵƌǇƐƚǇŬŝ͕ ͣWŽǌŝŽŵ ĂŬƚǇǁŶŽƑĐŝ ĮǌǇĐǌŶĞũ WŽůĂŬſǁ ϮϬϭϴ͘͟ Ύ t,K͘ <ĂŶƚŽƌ WƵďůŝĐ ŶĂ ǌůĞĐĞŶŝĞ DŝŶŝƐƚĞƌƐƚǁĂ ^ƉŽƌƚƵ ŝ dƵƌǇƐƚǇŬŝ͕ ͣWŽǌŝŽŵ ĂŬƚǇǁŶŽƑĐŝ ĮǌǇĐǌŶĞũ WŽůĂŬſǁ ϮϬϭϴ͘͟ Ύ t,K͘ <ĂŶƚŽƌ WƵďůŝĐ ŶĂ ǌůĞĐĞŶŝĞ DŝŶŝƐƚĞƌƐƚǁĂ ^ƉŽƌƚƵ ŝ dƵƌǇƐƚǇŬŝ͕ ͣWŽǌŝŽŵ ĂŬƚǇǁŶŽƑĐŝ ĮǌǇĐǌŶĞũ WŽůĂŬſǁ ϮϬϭϴ͘͟

www.rehasport.pl www.rehasport.pl www.rehasport.pl www.rehasport.pl www.rehasport.pl

Rehasport Ύ t,K͘ <ĂŶƚŽƌ WƵďůŝĐ ŶĂ ǌůĞĐĞŶŝĞ DŝŶŝƐƚĞƌƐƚǁĂ ^ƉŽƌƚƵ ŝ dƵƌǇƐƚǇŬŝ͕ ͣWŽǌŝŽŵ ĂŬƚǇǁŶŽƑĐŝ ĮǌǇĐǌŶĞũ WŽůĂŬſǁ ϮϬϭϴ͘͟ Rehasport Rehasport Rehasport tĂƌƐǌĂǁĂ͕ WŽǌŶĂŷ͕ 'ĚĂŷƐŬ͕ <ŽŶŝŶ tĂƌƐǌĂǁĂ͕ WŽǌŶĂŷ͕ 'ĚĂŷƐŬ͕ <ŽŶŝŶ tĂƌƐǌĂǁĂ͕ WŽǌŶĂŷ͕ 'ĚĂŷƐŬ͕ <ŽŶŝŶ tĂƌƐǌĂǁĂ͕ WŽǌŶĂŷ͕ 'ĚĂŷƐŬ͕ <ŽŶŝŶ

Rehasport tĂƌƐǌĂǁĂ͕ WŽǌŶĂŷ͕ 'ĚĂŷƐŬ͕ <ŽŶŝŶ

perfectdiver nr 6(12)/2020

wiedza

Jarosław Krzyżak, Krzysztof Korzeniewski

medycyna dla nurkujących Wydawnictwo 4font Sp. z o.o., 906 stron, 2020 r.

Dokładnie 906 stron ma nowe dzieło dr med. Jarosława

możemy poczytać o rodzajach nurkowania by płynnie przejść

Krzyżaka i prof. dr hab. med. Krzysztofa Korzeniewskiego. To

do podstaw dekompresji. W końcu po 350 stronach napakowa-

już piąta wersja, najbardziej obszerna publikacja dotycząca

nych wiedzą dochodzimy do chorób nurkowych co opisywane

medycyny nurkowej. Co ciekawe wszystkie poprzednie wer-

jest przez kolejne 250 stron. Następnie możemy razem z auto-

sje są właściwie niedostępne na rynku wtórnym. Jest to chyba

rami przeanalizować wypadki nurkowe zarejestrowane przez

najlepsza recenzja poprzednich wydań. Zobaczmy co zmieniło

różne organizacje. Znalazł się też rozdział o niebezpiecznych

się w najnowszym.

zwierzętach morskich, który zawsze był marginalizowany na

Ta niezwykle przepastna książka o tytule „Medycyna dla

większości kursów nurkowych. Na koniec dostajemy obszerny

nurkujących” to swego rodzaju kompendium wiedzy nurkowej.

zbiór załączników, w których między innymi znajdziemy proce-

Autorzy tej publikacji podeszli do tematu niezwykle holistycz-

dury postępowania w przypadku chorób nurkowych.

nie opisując nie tylko bezpośrednie tematy związane z nurko-

Dosyć trudno jest zrecenzować taką publikacje. Nie jest to

waniem, ale także wszystko co jest z tym związane. Książka

książka, którą czyta się od deski do deski, a raczej publikacja,

zaczyna się od kwalifikacji zdrowotnych do nurkowania, czyli

po którą się sięga chcąc powiększyć swoją wiedzę. Bo chyba

na próbie odpowiedzi na podstawowe pytanie: „Kto może nur-

wiedza w nurkowaniu jest najważniejsza. To świadomość tego,

kować?”. Następnie autorzy pochylają się nad przygotowaniem

co dzieje się z naszym organizmem pozwala zabezpieczyć się

do wyjazdu nurkowego i metodami zabezpieczenia się przed

przed potencjalnym wypadkiem. Uważam, że każdy kto poważ-

ewentualnymi chorobami. Kolejny rozdział opisuje podstawo-

nie podchodzi do nurkowania powinien sięgnąć do tej publika-

we prawa fizyki związane z nurkowaniem, bo co innego jak wła-

cji, bo znajdzie tam ogromną ilość przydatnej wiedzy.

śnie fizyka wpływa na zdrowie nurka. Następnie przechodzimy

Jednak nawet tak dobra publikacja ma swoje wady. Pierw-

do fizjologii nurkowania, czyli obszernego opisu jak funkcjonuje

szą z nich jest nakład. Premiera książki nastąpiła 7 września

nasz organizm pod wodą. Gdy przejdziemy przez ten temat

2020 roku. Ja piszę te słowa 27 października 2020 roku, a na stronie internetowej widnieje komunikat: „Książka chwilowo niedostępna. Czekamy na dostawę”. Miejmy nadzieję, że dostawa dojedzie. Drugą wadą tej publikacji jest fakt, że występuje tylko w języku polskim. Nie trafiłem jeszcze w swoich poszukiwaniach na podobną książkę w języku angielskim, a myślę, że warto by było podzielić się tą wiedzą. Książkę w cenie 298 złotych z dostawą można zamówić na https://www.medycynanurkowa.pl/, oczywiście jak przyjdzie dostawa. Mateusz Popek

r e c e n z j a

PHOTO BY MARCELLO DI FRANCESCO

DAN dba o to, abyście mogli beztrosko nurkować, w dowolnym miejscu i czasie

DIVING SAFETY SINCE 1983

Ogólnoświatowe Assistance w razie wypadku, działające 24/7

Wyłączny dostęp do nurkowych planÓw ubezpieczeniowych

Porady medyczne i zalecenia specjalistów

Udział w programach badawczych z zakresu medycyny nurkowej

Kursy pierwszej pomocy

DANEUROPE.ORG

perfectdiver nr 6(12)/2020

p o r a d y i c i e k aw o s t k i ACADEMY

Na bojowo Tekst Wojciech A. Filip

Zdjęcie Wojtek Filip

Czy każdy nurek powinien używać bojki? Jaki wybrać ko-

Na łamach Perfect Diver mogliście już przeczytać o komunikacji podwodnej przy użyciu światła. Teraz czas na telefon na powierzchnię!

lor? Kiedy użyć bojki? Trochę historii najnowszej. Jeszcze kilkanaście lat temu bojka nurkowa była nazywana boją dekompresyjną i służyła w dużej mierze kompensowaniu braków w umiejętności panowania nad pływalnością u nur-

ków technicznych robiących zaawansowane nurkowania wy-

ardzo dosłownie potraktują to osoby zajmujące się praca-

magające precyzyjnego utrzymywania się na głębokości przy-

mi podwodnymi, które przez cały czas pobytu pod wodą

stanków dekompresyjnych. W taki sposób bojką posługiwali

połączone są z operatorem na powierzchni specjalnym prze-

się w latach 90-tych niemal wszyscy nurkowie. Do strzelania

wodem. Umożliwia to swobodną komunikację w obydwie

bojki używano kołowrotka, na rączce którego zawisał nurek.

strony tak, jak w czasie rozmowy telefonicznej. Inną opcją są

W tym okresie ważne było aby nurek napełnił bojkę tak mocno

systemy łączności bezprzewodowej, których używają niektó-

jak to tylko możliwe, aby ta mogła go później utrzymywać na

rzy nurkowie. Jednak najpopularniejszą, najczęściej wykorzy-

danej głębokości.

stywaną przez niemal wszystkich nurków formą komunikacji

Z biegiem czasu nurkowie zaczęli doskonalić swoje umiejętno-

z powierzchnią jest bojka nurkowa.

ści dotyczące pływalności w toni wodnej. Dzisiaj niemal każdy

porady i ciekawostki

ACADEMY

stara się kontrolować swoją pływalność tak, aby móc się wy-

jej bojce. Warto dodać, że większość bojek wygląda z daleka

nurzać w każdych warunkach.

bardzo podobnie, ma podobny, albo wręcz identyczny kolor

Czy to oznacza, że bojki poszły w zapomnienie bo zastąpiono je

i nasz obserwator może mieć spory kłopot z realizacją planu

idealną pływalnością? Stało się dokładnie odwrotnie: wszyscy

nie mając pewności, że któraś z tych bojek należy do Ciebie.

nurkowie dbający o swoje bezpieczeństwo nie tylko wyposa-

Narysowany niezmywalnym, w mocno kontrastowym kolorze,

żają się w bojki, ale również coraz częściej doskonalą swoje

pisakiem znak identyfikujący będzie bardzo przydatny.

umiejętności w zakresie ich obsługi. Różnica polega na tym, że, zamiast zawisać na bojach nurkowych, wykorzystuje się je do całkiem innych celów.

Bez zespołu wsparcia i wyjaśnienia obserwatorowi co oznaczają poszczególne kolory oznaczonych naszym logo bojek,

1. Podstawowa funkcja bojki to sygnał spod wody na po-

ale także ustalenia z nim sposobu postępowania, strzela-

wierzchnię

nie bojki… nie ma sensu, bo nie spowoduje absolutnie żad-

Należy to rozumieć tak, że jeżeli pod wodą coś poszło nie tak,

nej reakcji.

mogę zasygnalizować problem na powierzchnię. Przykłady: • na morzu miałem się wynurzać przy linie opustowej, ale prąd spowodował, że wynurzam się w toni

Czy strzelenie bojki zawsze musi oznaczać problem? To zależy wyłącznie od naszych potrzeb i ustaleń ze wsparciem

• zabrakło mi gazu dekompresyjnego, potrzebuję pomocy

powierzchniowym.

• silnie przecieka mi skafander, mam kłopot z pływalnością

Nic nie stoi na przeszkodzie, żeby pojawiająca się na powierzchni, łatwa do rozpoznania z brzegu bojka Moniki ozna-

Kiedy to nie będzie działać?

czała „rozpalaj grilla” 

Wyobraźmy sobie taką oto sytuację. Jedziemy na nurkowanie

Swoją drogą takie rozwiązanie było, a może nawet ciągle jest

nad super jezioro. Sporo atrakcji, dobra widoczność, różne głę-

stosowane przez niektóre organizacje nurkowe. Co prawda

bokości no i oczywiście dużo nurków pod wodą! Oczywiście na

nie słyszałem o tym, żeby jakaś procedura stanowiła: „bojka

powierzchni grillowanie i super klimat…

na powierzchni = żeberka na ostro za 15 minut”, ale 2 różne

Teraz trafia się nam jeden z wymienionych powyżej proble-

kolory bojek oznaczać mogą np.:

mów, więc puszczamy bojkę czekając na pomoc. Czekamy,

• czerwona: jestem na dekompresji – wszystko ok

czekamy… W końcu wynurzamy się i krzyczymy: Haloo!!! Czy

• żółta: mam problem, potrzebuję pomocy!

nikt nie widzi, że od pół godziny potrzebuję pomocy!? Przecież

Bez zespołu wsparcia i wyjaśnienia obserwatorowi co oznacza-

puściłem bojkę! Jak długo mam jeszcze czekać!?

ją poszczególne kolory oznaczonych naszym znakiem bojek, ale

Zasada nr 1

także ustalenia z nim sposobu postępowania, strzelanie bojki…

Pokaż swoją, oznaczoną na końcu w wyraźny sposób, bojkę

nie ma sensu, bo nie spowoduje absolutnie żadnej reakcji.

komuś, kto będzie stale obserwował powierzchnię w czasie kiedy ty będziesz pod wodą (idealnie, żeby taka osoba była wyposażona w lornetkę).

Używanie 2 kolorów bojek mających informować powierzch-

Zasada nr 2

nię o 2 skrajnie różnych sytuacjach może się skomplikować,

Wyjaśnij obserwatorowi co ma zrobić, kiedy zobaczy twoją

jeżeli nurek zgubi jedną z bojek. Jak nietrudno się domyślić,

bojkę.

zgubienie tej oznaczającej „potrzebuję pomocy” w sytuacji kiedy będziemy potrzebować pomocy, a puścimy na po-

Co z tym wyraźnym oznaczeniem? Po co to robić?

wierzchnię bojkę która nam została, czyli „jestem na deko

Wróćmy na chwilę do jeziora. Wyobraźmy sobie, że kilka zespo-

– wszystko ok”, może nie spełnić naszych oczekiwań. Roz-

łów nurków ćwiczy tam strzelanie bojki. Ktoś inny wynurza się,

wiązaniem może okazać się bojka 2 kolorowa, którą można

asekurując się puszczoną bojką bo nie czuje się pewnie w toni,

strzelać tak, aby na powierzchni znalazł się ten kolor, który

a jeszcze ktoś oznaczył bojką miejsce, gdzie znalazł coś fajne-

chcemy. Zabranie 2 takich bojek daje nam takie możliwości

go, i chciałby tam wrócić na kolejnym nurkowaniu. Oczywiście

komunikacji jak 4 bojki klasyczne.

nie zapominamy o pojawiającej się w tym samym czasie Two-

perfectdiver nr 6(12)/2020

ACADEMY

●● Wynurzenie na pełnym morzu po tym, jak prąd nie pozwala wrócić nam na wrak, gdzie mamy linę opustową. W takiej sytuacji kluczowe dla bezpieczeństwa nurka jest możliwie szybkie strzelenie bojki, aby obserwator z łodzi mógł ją zobaczyć zanim nurek za bardzo się oddali. Obserwator może wtedy oznaczyć kierunek oddalającego się nurka, popłynąć za nim, albo wysłać za nim ponton. W takiej sytuacji dekompresja przebiega w toni, a nurek (lub zespół) oddala się od łodzi nie tylko z powodu prądu, ale także wiatru (będzie o tym jeszcze mowa w dalszej części artykułu). Po dopłynięciu do oddalającej się bojki obserwator może „zapytać” nurka pod wodą czy wszystko ok? Robi to przez lekkie napięcie linki na końcu której nurek trzyma szpulkę lub kołowrotek, a następnie 2 wyraźne pociągnięcia (jest to sygnał: „czy jest ok?”), odpowiedź nurka to takie same 2 sygnały, co oznacza, że wszystko w porządku. Inną odpowiedzią może być seria szybkich pociągnięć oznaczających „potrzebuję pomocy!”. W złożonych nurkowaniach dekompresyjnych taka sytuacja jest zawsze brana pod uwagę, a na łodzi czeka zespół wsparcia, który w bardzo krótkim czasie powinien móc zanurzyć się do nurka, który potrzebuje pomocy. Detale takiej akcji omawiane są przed nurkowaniem, a wcześniej wielokrotnie ćwiczone. ●● Strzelenie bojki z wiadomością. Niemal każdy nurek używa Zdjęcie Mariusz Czajka

nurkowego notesu, w którym można pisać pod wodą. Jedną z funkcji takiego notesu jest możliwość jego podpięcia do szczy-

Uwaga!

tu bojki w pozycji otwartej tak, aby możliwe było odczytanie

Poinformujmy kolegów na powierzchni, o zamiarze przeprowadze-

napisanej w nim wiadomości. Wiadomość taka powinna być

nia treningu puszczania bojki. Nie będziemy tym samym robić za-

krótka, łatwa do odczytania i nie budząca wątpliwości. Zazwy-

mieszania, szczególnie, jeżeli ktoś w tym samym czasie obserwuje

czaj dotyczy ona jednej z dwóch sytuacji:

powierzchnię w oczekiwaniu na pojawienie się bojki.

1. 50 – to brak gazu deko. Oznacza, że potrzebny jest (w tym przypadku) nitrox 50, którego transport można zrealizować przez wpięcie butli z gazem w linkę bojki.

Warto wspomnieć, że „strzelanie bojki” to umowne określe-

2. OTOX – ta informacja mówi o tym, że zespół asekuruje/

nie wysłania jej na powierzchnię, często spotyka się określe-

transportuje nurka, który wymaga stałej pomocy przy wynu-

nie puszczenie bojki (w tym artykule używam obu określeń).

rzaniu. Tutaj niezbędna jest pomoc zespołu wsparcia, który

Generalnie chodzi o spowodowanie, żeby nasza bojka z kie-

powinien jak najszybciej znaleźć się pod wodą.

szeni trafia (bez nas ) na powierzchnię.

Zdarzają się sytuacje kiedy samo pojawienie się bojki na powierzchni nie wystarczy i obserwator będzie potrzebował informacji dodatkowych. Zazwyczaj związane to jest z nieco bardziej rozbudowanymi nurkowaniami technicznymi połączonym z długą dekompresją. Oto typowe przykłady wykorzystania bojki i opis takich sytuacji.

Zdjęcie Mariusz Czajka

porady i ciekawostki

ACADEMY

●● Oznaczanie obiektów. Jeżeli chcemy wykonać serię nurIlość gazu, który załadujemy do bojki przed jej

kowań na nieoznaczonym wraku to bardzo pomocne będzie

puszczeniem na powierzchnię powinna pozwolić

oznaczenie pozycji jego dziobu, rufy czy nadbudówek. Pomoże

na utrzymanie jej pod kontrola w czasie całej pro-

to nie tylko przy zanurzaniu na konkretne części wraku, ale tak-

cedury strzału. Gaz będzie się rozprężał wraz ze zbli-

że w szacowaniu jego położenia i rozmiaru z powierzchni. Tego

żaniem się do powierzchni. Warto przemyśleć czy

typu oznaczenia są bardzo pomocne fotografom, którzy planu-

konieczne jest ładowanie w bojkę jak największej

ją sesje w konkretnych miejscach, które wcześniej odnajdują.

ilości gazu za wszelką cenę . Utrzymanie pod wodą

W podobny sposób oznaczane są porzucone sieci, które wy-

dużej bojki oceanicznej tylko w 1/3 napełnionej ga-

dobywa organizacja Ghost Diving. Pierwszy zespół, który zaj-

zem będzie wymagało od nas rzucenia kotwicy 

muje się poszukiwaniem sieci, po jej znalezieniu oznacza jej

– inaczej wystrzelimy się w kierunku powierzchni

początek i koniec, co pomaga w szacowanie jej długości i tym

razem z naszą bojką.

samym ułatwia pracę zespołowi, który będzie ją wydobywać na powierzchnię.

●● Strzelenie bojki taktycznej bez linki. Tak strzelona bojka zastępuje zwykle notes z informacją, która oznaczać może: „brak obiektu na dnie”. Bojkę taką można łatwo rozpoznać bo leży poziomo na powierzchni. Wyławia ją obsługa łodzi z której odbywa się nurkowanie. Częstym przykładem takiego użycia bojki są nurkowania w poszukiwaniu wraków. Po namierzeniu przypuszczalnej pozycji wraku, na dno schodzi jeden zespół, który informuje resztę nurków o tym, czy na dnie znajduje się poszukiwany wrak. Analogicznie bojka przywiązana „na sztywno” do wraku oznacza „mamy go  !” Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby w sytuacji braku obiektu pod wodą, puścić bojkę na lince i wpiąć w nią notes z odpowiednią informacją. 2. Statyczne użycie bojki Statyczne, czyli takie, gdzie po tym kiedy bojka znajdzie się na powierzchni zamocujemy linkę do jakiegoś elementu pod wodą. Kiedy i po co tak można zrobić? ●● Zabezpieczenie miejsca ćwiczeń. W sytuacji kiedy nasz trening odbywa się na akwenie gdzie ktoś może pływać po powierzchni (dotyczy to zarówno pływaków, jak i osób używających skuterów wodnych czy innych jednostek pływających), dobrą praktyką jest oznaczenia miejsca ćwiczeń np. 4 bojkami oznaczającymi kwadrat w którym ćwiczymy. Po zakończeniu Zdjęcie Francisca Isadora Abuter Grebe

pierwszego nurkowania, takie oznaczenie pomoże nam dodatkowo szybko trafić na miejsce ćwiczeń. Pewną opcją takiego rozwiązania jest przygotowanie przy uży-

●● Transport sprzętu i gazów. Jeżeli spędzamy w konkretnym

ciu kilku bojek miejsca do ćwiczeń wymagającego oznaczeń

miejscu pod wodą więcej czasu, a dodatkowo wykonujemy tam

pod wodą. Stabilizujemy wtedy lekko napełnione gazem bojki

jakieś czynności wymagające użycia dodatkowego, drobnego

na odpowiedniej głębokości ustawiając z nich np. tor do tre-

sprzętu, to może on być opuszczony na konkretne miejsce

ningu użycia skutera (DPV).

przez wpięcie go w linkę bojki.

perfectdiver nr 6(12)/2020

ACADEMY

Pewną opcją takiego wykorzystania bojki i linki jest transport

ści 6 metrów w jaskrawym kolorze, a taki obiekt dużo łatwiej

pustych butli na powierzchnię. W czasie nurkowań „multista-

zauważyć z powietrza.

ge”, po wykorzystaniu gazu z butli bocznych, zamiast pływać z nimi przez cały okres dekompresji, można je wpiąć w linkę i…

●● Noc na morzu.

popłyną same na powierzchnię (nie trzeba wtedy przywiązywać

Wbrew pozorom, to sytuacja wcale nie jest bardzo rzadka. Je-

linki, a wystarczy, że trzymamy w ręku zablokowaną szpulkę).

żeli do niej dojdzie, to możemy pomoc sobie korzystając z bojki

Warto sprawdzić wcześniej czy nasze butle po zużyciu gazu są

oceanicznej, z której zrobimy specyficzne „koło ratunkowe”,

na pewno dodatnio pływalne: najczęściej używane stage to alu-

które zabezpieczy naszą pozycję na powierzchni wody. Dobrej

miniowe butle o pojemności 11,1 l (S080) możemy je spokojnie

klasy boja oceaniczna umożliwia jej spięcie w taki sposób, że

w ten sposób transportować. Natomiast równie popularne ale

możemy opasać się nią za plecami i połączyć z przodu przy po-

dużo mniejsze aluminiowe butle o pojemności 5,7 l (S040) są

mocy stalowego karabinka, w który jest wyposażona, i uchwytu

zbyt mało wyporne na taki transport.

na szczycie bojki. Jest to możliwe nawet wtedy, kiedy mamy założony na sobie zestaw 2 butli 12 litrowych. Boja oceaniczna

3. Użycie bojki na powierzchni

ma pojemność ok 24 litrów, czyli więcej niż większość syste-

●● Sygnalizacja swojego położenia – wołanie o pomoc.

mów wypornościowych stosowanych w zestawach dwubutlo-

Dobrym przykładem takiego wykorzystania bojki może być

wych, a to dobrze zabezpieczy naszą dodatnią pływalności na

sytuacja, kiedy na safari w Egipcie nurkujemy w prądzie, a wy-

powierzchni morza. W przypadku kilku osób, każda z nich po

nurzenie z jakiegoś powodu nie udało się w miejscu, gdzie cze-

opasaniu się bojką może ją wpiąć w karabinek bojki partnera,

ka na nas łódź, przy której planowane było wynurzenie. Wiatr

co ustawi nas twarzami do siebie.

tłumi nasze wołanie, a nawet niewielkie falowanie skutecznie ogranicza możliwość zauważenia nas na powierzchni wody. To co możemy zrobić to jak najszybciej zacząć dynamiczne poruszanie mocno napompowaną bojką traktując ją jak przedłużenie naszych rąk, którymi sygnalizujemy znak „pomocy!”. Najlepiej nadaje się do tego duża boja oceaniczna. Jeżeli zbyt późno zaczniemy sygnalizację, to może się okazać, że będzie ona nieskuteczna, o czym przekonało się niestety wielu nurków niesionych z silnym prądem na pełne morze. ●● Oznaczenie swojej pozycji – poszukiwania z powietrza. Nieszczęśliwym rozwinięciem powyższej sytuacji jest brak pomocy z łodzi, z której nikt nie zauważył naszych sygnałów. Możemy się wtedy spodziewać poszukiwań z powietrza. Nasze położenie będzie łatwiej zlokalizować pilotowi, kiedy napompowana bojka oceaniczna będzie leżała obok nas na wodzie. Jeżeli jest nas więcej, a każdy nurek jest przygotowany

Zdjęcie Mariusz Czajka

do nurkowań na morzu (posiada boję oceaniczną) możemy

jeszcze bardziej zwiększyć szanse na zlokalizowanie nas na

4. Bojka w nurkowaniach jaskiniowych

powierzchni morza przez połączenie kilku bojek oceanicz-

Nurkowie działający na co dzień w jaskiniach nie używają bojek.

nych w jedną linię. Dla poszukujących z powietrza nurek bez

Nie mniej warto wziąć pod uwagę wyposażenie się w bojkę,

bojki to ciemny obiekt o długości ok 0,5 m (widząc samolot,

kiedy wyjście z jaskini znajduje się na dnie morza. Takie jaskinie

albo śmigłowiec mało kto kładzie się na wodzie, a znacznie

znajdują się np. w Chorwacji. Jeżeli po nurkowaniu w jaskini

częściej ustawia się pionowo co powoduje, że dla pilota je-

będziemy wynurzać się w toni robiąc dekompresję, to będzie

steśmy mniejsi, czyli trudniej nas zauważyć). Boja oceaniczna

nam łatwiej (i bezpieczniej) jeżeli zasygnalizujemy naszą po-

ma 1,8 m długości i jest wyposażona w blisko 30 cm długości

zycję przy pomocy bojki. Będzie to szczególnie istotne, jeżeli

taśmę. Po połączeniu 3 takich bojek uzyskamy linię o długo-

w miejscu naszego wynurzenia możemy spodziewać się prądu.

porady i ciekawostki

ACADEMY

5. Stabilizacja w każdych okolicznościach

i długości zbliżonej do bojki oceanicznej. Używana jest przez

Niezależnie od wymienionych przykładów, zawsze możemy

nurków wrakowych, jako mniej podatna na podmuchy silnego

użyć bojki, kiedy jest nam potrzebna dodatkowa stabilizacja

wiatru w porównaniu z bojką oceaniczną.

przy wynurzeniu. Nie każdy z nas jest już gotowy na swobodne

Bojki okrągłe, w kształcie gruszki i inne o nietypowych kształ-

wynurzenie w toni wodnej, a nawet jeżeli tak jest, to miewamy

tach stosowane się czasem do celów specjalnych np. do

słabsze dni. Puszczenie bojki jako pomocy w czasie wynurzania

wydobywania niewielkich przedmiotów, albo holowania po

stosujemy zawsze, kiedy poczujemy, że taki sposób wpłynie na

powierzchni przez nurka w zanurzeniu, którego położenie ob-

nasze dobre samopoczucie, a co za tym idzie bezpieczeństwo

serwuje ktoś z powierzchni.

ostatniej fazy nurkowania. Miejmy na uwadze potrzeby i samopoczucie naszych partnerów z mniejszym doświadczeniem nurkowym. Nie czekajmy, aż taka osoba przestanie być stabilna w wodzie – wynurzmy się razem asekurując się punktem odniesienia w postaci linki wypuszczonej bojki.

W niektórych materiałach anglojęzycznych możecie się spotkać ze skrótem SMB. Rozwinięcie tego skrótu to: Surface marker buoy, a w swobodnym tłumaczeniu oznacza on bojkę nurkową 

6. Podział bojek nurkowych Kolor – bojki są dostępne w różnych kolorach te używane na morzu najczęściej są w kolorze ostrzegawczym pomarańczowym lub żółtym. Nie ma tutaj jakieś sztywnej zasady. Kluczowe jest, aby kolor bojki pozwalał ją łatwo zauważyć z jak największej odległości, w każdych warunkach pogodowych (niektóre kolory mogą być słabo widoczne w pełnym słońcu). Rodzaje bojek nurkowych – podstawowy podział dzieli bojki ze względu na kształt i sposób napełniania. Sposób napełniania dodatkowo dzieli bojki na zamknięte, z tzw. „kaczym dziobem” i otwarte. Zdjęcie Mariusz Czajka

Kształt Bojka taktyczna. Wąska rura o długości niewiele przekraczającej 1 metr. Doskonała do nauki, bardzo szybka w strzelaniu,

Napełnianie

świetnie sprawdzająca się w oznaczaniu obiektów. Doskonała

Bojki zamknięte, czyli takie, z których gaz nie może się wydostać

dla każdego nurka. Jest to bojka zamknięta.

napełnia się ustnie lub za pomocą węża z przyłączem inflatoro-

Bojka oceaniczna. Konstrukcja rurowa. Wielofunkcyjne na-

wym. Króciec bojki, ze względów bezpieczeństwa, uniemożliwia

rzędzie dla każdego, kto nurkuje, lub zamierza nurkować na

wpięcie węża tak jak wpinamy go w inflator. Wąż napełniający

otwartym morzu. Blisko 2 metry długości i pojemność ok. 24 li-

należy dociskać do króćca – wtedy napełniamy bojkę. Dmucha-

trów pozwalają na jej zastosowanie w wielu technikach ratow-

jąc w ten sam króciec możemy napełnić bojkę ustnie.

niczych. Jest to bojka zamknięta

Bojki z „kaczym dziobem”, umożliwiają napełnianie z II stopnia

Pozostałe bojki o kształcie rury to zwykle pośrednie rozmiary

automatu (również w czasie wydychania powietrza trzymając

pomiędzy bojką taktyczną, a oceaniczną. Ciekawym rozwią-

stale automat w ustach) oraz dodatkowej dyszy powietrznej

zaniem może okazać się bojka o średnicy takiej jak taktyczna

wpinanej w wąż z szybkozłączem inflatorowym. Gaz wpływa do

perfectdiver nr 6(12)/2020

ACADEMY

bojki przez częściowo spłaszczony otwór w jej dolnej części. Ten

7. W czym trzymać bojkę podczas nurkowania?

sam otwór stanowi rodzaj płaskiego, samouszczelniającego

Do dyspozycji mamy kilka rozwiązań.

się zaworu, który po ułożeniu na podłożu skojarzył się komuś

Najprościej w kieszeni suchego skafandra. Jeżeli nurkujemy

z dziobem kaczki (stąd nazwa). W czasie napełniania bojki przez

w skafandrze mokrym, to wygodną opcją jest specjalna kieszeń

ten zawór do jej wnętrza dostaje się sporo wody. Na powierzch-

na bojkę zakładana na pas brzuszny uprzęży.

ni bojki z kaczym dziobem szybko się rozszczelniają, jeżeli mają

Można też wykorzystać kieszenie w klasycznym jackecie, jed-

pozycję inna niż pionowa z zaworem trzymanym pod wodą.

nak wcześniej należy się upewnić, czy napełnienie jacketu nie

Z tego względu nie powinny być wykorzystywane do celów ra-

zablokuje dostępu do kieszeni, co często się zdarza.

towniczych (np. takich jak opisane w punkcie 3, w podpunktach

Zawsze warto sprawdzić czy jesteśmy w stanie sprawnie

dotyczących stabilizacji nurka na powierzchni). Bojki z kaczym

wyjąć bojkę z miejsca, w którym przechowujemy ją w czasie

dziobem, wyposażone są zwykle w dodatkowy zawór podobny

nurkowania. Wszystkie testy przeprowadzamy w rękawicach

do tego jak w bojkach zamkniętych. Warto zwrócić uwagę na to,

nurkowych.

że w tych modelach bojek zawór ten jest plastikowy, co może oznaczać jego mniejszą wytrzymałość. Bojki otwarte – podobnie jak bojki z kaczym dziobem można je napełniać z II stopnia automatu lub z dyszy powietrznej. Ich cechą charakterystyczną jest to, że utrzymują gaz we wnętrzu tylko wtedy, kiedy bojka pozostaje w pionowej pozycji, a jej dolna część znajduje się pod wodą. Większość bojek wyposażonych jest w zawór nadmiarowy niemal identyczny jak zawór w skrzydłach czy jacketach. Uwaga! Przed zabraniem do wody, upewnijmy się, jak działa zawór w naszej bojce – napełnijmy ją kilka razy na sucho. Niektóre zawory do napełniania są bardzo intuicyjne, ale są i takie, które wymagają Zdjęcie Bartłomiej Trzciński

najpierw naciśnięcia na jakiś element żeby napełnić bojkę. Są też zawory ze specjalną nakrętką blokującą działanie zaworu. Lepiej sprawdzić dokładnie na powierzchni, jak działa bojka, niż być za-

8. Technika strzelania bojki

skoczonym pod wodą.

Bojka trafia na powierzchnię po napełnieniu jej gazem. Przy pomocy linki jest połączona ze szpulką lub kołowrotkiem. Czyli mamy tu połączenie wymagające od nurka szczególnej uwagi, bo nie tylko będzie obsługiwał urządzenie mogące gwałtownie zmienić jego pływalności, ale na dodatek będzie ono połączone z linką w którą łatwo się zaplątać. Takie zestawienie wymaga bardzo dokładnej techniki puszczania bojki, której będziemy się uczyć małymi etapami. Co ciekawsze wielu nurków stosuje techniki bardzo się od siebie różniące. Dotyczy to zarówno sposobu jej napełniania, ilości gazu który w niej umieszczamy, czy sposobu korzystania ze szpulki albo kołowrotka. Mając na uwadze jak ważnym i potrzebnym każdemu nurkowi narzędziem jest bojka proponuję aby uczyć się jej użycia od swojego instruktora. Instruktorów zaś gorąco zachęcam do wprowadzenia nauki strzelania bojki już na kursie podstawowym.

Zdjęcie Bartłomiej Trzciński

porady i ciekawostki

ACADEMY

Boje o dużym przekroju (boja oceaniczna) stosowane jako podstawowe do szybkiej komunikacji nie są najlepszym rozwiązaniem. Boje takie po osiągnięciu powierzchni wody są narażone na silne podmuchy wiatru dużo bardziej, niż bojki o mniejszym przekroju. Takie duże boje pchane przez wiatr wyciągają nurka na powierzchnię.

Umiejętność bezpiecznego użycia bojki warta jest ćwiczenia przez nurków na każdym poziomie zaawansowania. Im bardziej złożona funkcja bojki, tym istotniejszy jest trening całego Zdjęcie Tomasz Płociński

zespołu, który powinien tak samo rozumieć sens jej użycia. Przykłady użycia bojki, które opisałem, nie wyczerpują możliwości jakie daje posiadanie różnych typów bojek nurkowych.

chciałbyś przeprowadzić zajęcia dotyczące użycia bojki mając

To jak faktycznie będzie użyta bojka, zależy wyłącznie od na-

do dyspozycji kilkanaście różnych modeli?

szych umiejętności i ustaleń w zespole.

Jeżeli tak, to serdecznie zapraszam do Akademii Tecline – to miejsce jest do twojej dyspozycji:

Jeżeli zainteresował Cię temat lub któraś z jego części, chciał-

https://teclinediving.eu/tecline-academy/#/

byś porównać różne modele bojek, a może jako instruktor

WAF reklama

Poradnik serwisanta Książka serwisowa

Materiał dla profesjonalistów Praktyczny

Przystępny Ponad 1000 zdjęć i schematów

Autor książek: Wojciech A. Filip Autor zdjęć: Frank Lemke

NOWE PODEJŚCIE DO AUTOMATÓW ODDECHOWYCH – TYLKO DLA SERWISANTÓW!

Premiera w 4 językach: polskim, angielskim, niemieckim i czeskim! perfectdiver nr 6(12)/2020

Oksana Maksymova Lembeh, Indonezja â&#x20AC;¢ Lembeh, Indonesia

%DUWRV] 3V]F]ÂµÄ&#x201E;NRZVNL ï¿½yï¿½yliaï¿½ ï¿½Å&#x201A;oï¿½ï¿½y ï¿½ Sicily, Italy

2021

StyczeÅ&#x201E; â&#x20AC;¢ January

*U]HJRU] %LDÄ&#x201E;DV Kopalnia Christine, Willingen â&#x20AC;¢ Christine Mine, Willingen

2021

Luty â&#x20AC;¢ February

2021

KwiecieÅ&#x201E; â&#x20AC;¢ April

PoniedziaÅ&#x201A;ek

Wtorek

Å&#x161;roda

Czwartek

PiÄ&#x2026;tek

Sobota

Niedziela

PoniedziaÅ&#x201A;ek

Wtorek

Å&#x161;roda

Czwartek

PiÄ&#x2026;tek

Sobota

Niedziela

PoniedziaÅ&#x201A;ek

Wtorek

Å&#x161;roda

Czwartek

PiÄ&#x2026;tek

Sobota

Niedziela

PoniedziaÅ&#x201A;ek

Wtorek

Å&#x161;roda

Czwartek

Monday

Tuesday

Wednesday

Thursday

Friday

Saturday

Sunday

Monday

Tuesday

Wednesday

Thursday

Friday

Saturday

Sunday

Monday

Tuesday

Wednesday

Thursday

Friday

Saturday

Sunday

Monday

Tuesday

Wednesday

Thursday

Nowy Rok New Year

Trzech KrÃ³li Epiphany

2021

Maj â&#x20AC;¢ May

Jakub Biewald Cypr â&#x20AC;¢ Cyprus

2021

Lipiec â&#x20AC;¢ July

SierpieÅ&#x201E; â&#x20AC;¢ August

Czwartek

PiÄ&#x2026;tek

Sobota

Niedziela

PoniedziaÅ&#x201A;ek

Wtorek

Å&#x161;roda

Czwartek

PiÄ&#x2026;tek

Sobota

Niedziela

PoniedziaÅ&#x201A;ek

Wtorek

Å&#x161;roda

Czwartek

PiÄ&#x2026;tek

Sobota

Niedziela

PoniedziaÅ&#x201A;ek

Wtorek

Å&#x161;roda

Thursday

Friday

Saturday

Sunday

Monday

Tuesday

Wednesday

Thursday

Friday

Saturday

Sunday

Monday

Tuesday

Wednesday

Thursday

Friday

Saturday

Sunday

Monday

Tuesday

Wednesday

Å&#x161;ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ ï¿½ Mï¿½ï¿½ï¿½ May 3rd Constitution Day

Bï¿½ï¿½ï¿½ ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ Corpus Christi

23 21

:RMFLHFK =JRÄ&#x201E;D Oman â&#x20AC;¢ Oman

2021

Å&#x161;roda

Czwartek

PiÄ&#x2026;tek

Sobota

Niedziela

PoniedziaÅ&#x201A;ek

Wtorek

Å&#x161;roda

Czwartek

PiÄ&#x2026;tek

Sobota

Niedziela

Tuesday

Wednesday

Thursday

Friday

Saturday

Sunday

Monday

Tuesday

Wednesday

Thursday

Friday

Saturday

Sunday

PiÄ&#x2026;tek

Thursday

Sobota

Friday

Niedziela

Saturday

Sunday

Å&#x161;ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ WP Wï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ NMP Armed Forces Day Feast of the Assumption

15 33

2021

Czwartek

PiÄ&#x2026;tek

Sobota

Niedziela

PoniedziaÅ&#x201A;ek

Wtorek

Å&#x161;roda

Thursday

Friday

Saturday

Sunday

Monday

Tuesday

Wednesday

GrudzieÅ&#x201E; â&#x20AC;¢ December

Å&#x161;roda Wednesday

4 Nï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ Å&#x161;ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ Nï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ National Independence Day

Czwartek

PiÄ&#x2026;tek

Thursday

Sobota

Friday

Niedziela

Saturday

Sunday

12 50

25 PLN

plus koszty wysyÅ&#x201A;ki

preorder@perfectdiver.com

Tuesday

Wï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ Å&#x161;ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ All Hallowsâ&#x20AC;&#x2122; Day

Wtorek

Czwartek

Monday

PoniedziaÅ&#x201A;ek 39

Marcello di Francesco Negros, Filipiny â&#x20AC;¢ Negros, Philippines

Listopad â&#x20AC;¢ November

Kalendarz moÅ¼e byÄ&#x2021; TwÃ³j za jedyne

Z AMÃ&#x201C; W I EN I E:

2021

Wtorek

0DUFLQ 7U]FLÄ&#x2020;VNL Wyspy Farne â&#x20AC;¢ Farne Islands

PaÅºdziernik â&#x20AC;¢ October

Monday

PoniedziaÅ&#x201A;ek

3DZHÄ&#x201E; 9RJHOVLQJHU rzeka Drawa, Polska â&#x20AC;¢ Drawa River, Poland

WrzesieÅ&#x201E; â&#x20AC;¢ September

9 16 Zï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ Å&#x161;ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ Pentecost

Ä&#x192;XNDV] 0HWU\FNL Chorwacja â&#x20AC;¢ Croatia

2021

Å&#x161;roda

Å&#x161;ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ Pï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ Labour Day

Wednesday

Wielkanoc Easter

Tuesday

Sunday

Wtorek

Niedziela

Saturday

Monday

Sobota

Friday

14 Pï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ Wielkanocny Easter Monday

PoniedziaÅ&#x201A;ek

PiÄ&#x2026;tek

Czerwiec â&#x20AC;¢ June

Henley Spiers Cebu, Filipiny â&#x20AC;¢ Cebu, Philippine

2021

Karola Takes Photos Komodo, Indonezja â&#x20AC;¢ Komodo, Indonesia

Brunon WaligÃ³ra ï¿½ezioro ï¿½Å&#x201A;ï¿½bokieï¿½ ï¿½olska ï¿½ *Ä&#x201E;Ã&#x203A;ERNLH /DNH 3RODQG

Marzec â&#x20AC;¢ March

Å&#x161;WIETNY PREZENT NA BOÅ»E NARODZENIE

Bï¿½ï¿½ï¿½ Nï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ Christmas

25 1

Bï¿½ï¿½ï¿½ Nï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ï¿½ Christmas

26 52