Trots en traditie Meer dan folklore en een toeristisch plaatje
In een thema over bergen en dieren mogen koeien, schapen en geiten niet ontbreken. Het geeft altijd een mooi plaatje, een koe tevreden grazend op een alp. Is het folklore en marketing van het toerismebureau, of is het leven in afzondering hoog op de berg meer dan traditie? En de Alpabzug, is dat meer dan een gezellig dagje dieren kijken, alphoorn spelen, kaas eten en een glaasje wijn drinken? Hoogtelijn ging ter plekke kijken en was te gast op Alp Tissiniva bij Jacques Ruffieux in Gruyère. Tekst Peter Daalder Beeld Renate Kranenburg
H
et romantische drama op de alp van Heidi en Peter, waar de zieke Klara geneest door de frisse berglucht en de geitenmelk, is alom bekend en vele malen verfilmd. Populair is de dramaserie Der Bergdoktor waar de arts Martin Gruber avonturen beleeft met de bergwereld als decor, zoals dokter Deen die meemaakt op Vlieland. In de prachtige boeken van Paolo Cognetti beschrijft de auteur in De acht bergen en De buitenjongen uitgebreid het leven op de alp. De stilte, de elementen, één zijn met de natuur, de bergen en de dieren – het lijkt de ideale plaats voor bezinning en onthaasting. Meer en
Versierde koeien aan het begin van de Alpabzug.
meer jonge mensen trekt dat leven aan, ver weg van smartphone, Facebook, Netflix en alles dat het moderne leven tot zo’n lawaaipapegaaimaatschappij maakt.
Bittere noodzaak Vroeger was het bittere noodzaak om een zomer hoog op de alp te zitten, koeien te melken, kaas te maken en aan het einde van de zomer weer met de dieren naar het dal te trekken. De minst bedeelde boeren kozen voor dat leven, toen er nog geen vierwielaangedreven auto’s bestonden, geen generator voor de elektriciteit, laat staan fatsoenlijk sanitair. En er waren geen kabelbaantjes om boodschappen aan te voeren en kaas en melk naar het dal te brengen. Er was hooguit een paard om materiaal te vervoeren. De rest ging op de schouders van de alpbewoners. Die tijd is voorbij. De interesse voor het harde leven op de alp liep terug, het bracht niet genoeg meer op, er was geen opvolging in het boerenbedrijf. Alpen waar geen vee meer graast, groeien snel dicht, zijn minder aantrekkelijk voor het toerisme en de gebouwen staan leeg.
Duurzame productie Er zijn veel studies verschenen over de betekenis van de alp, het economisch nut van die gebieden en over de gewenste ontwikkeling van de hoge weiden in de bergen. We spreken met Felix Herzog, deskundig op het terrein van agricultuur en biodiversiteit bij het Zwitserse ministerie van Landbouw. Zijn opdracht is aan te geven hoe bij een duurzame productie in landbouw en veeteelt het milieu intact blijft en de Alpwirtschaft daarmee een bijdrage levert aan de verbetering van de kwaliteit van leven. “Dat is een mond vol, maar het is de kern waarom het gaat om de Alpwirtschaft op een verantwoorde manier in stand te houden. De cijfers hebben betrekking op Zwitserland, maar zijn vergelijkbaar met de situatie in de andere Alpenlanden.”
30 | HOOGTELIJN 2-2019
30_HL0219_R39_Thema_Alpabzug.indd 30
25-03-19 15:06