10
Urak
GOG
Objetivos Helburuak
Ib
• Sabedes. Ikasleei ibaiak zer diren eta zer zati dituzten gogoraraztea. • Conoas.
Iba den bid ibil erd bid egi ibil
• Aintzirak, urtegiak eta urmaelak zer diren berrikustea.
Sugerencias didácticas
• Euskadiko ibai, urtegi eta itsaPara empezar sadar nagusiak zein diren gogoHaga uerpo. ratzea.
1.
• Ikasleei unitate honetako eduPara explicar kiak aurkeztea. • Al hación solar. • Expla humedad…
Iradokizun didaktikoak Hasteko • Epigrafeak irakurtzeari ekin aurretik, galdetu ikasleei ea ibairik igarotzen den beren herritik. Ibairik igarotzen ez bada, jo mapara, eta kokatu ikasleen herritik gertuen dagoen ibaia eta herrialdeko ibairik garrantzitsuena. • Proposatu ikasleei gogora ekartzeko ibaiak edo aintzirak dauden tokiren batera egin izan duten txangoren bat, eta eskatu bertako paisaia labur deskribatzeko.
Azaltzeko • Gogoratu ikasleekin batera erliebearen eta klimaren zer alderdik eragin dezaketen ibaietan, haien ibilguen forman, haien ibilbidean edo izaten duten ur kantitatean: lurzorua aldapan dagoen ala laua den, harkaitz gogorrez ala bigunez osatutako lurrak zeharkatzen dituzten, prezipitazio ugariko zona batean ala lehorteak izaten diren zona batean zehar egiten duten bidea, eta abar.
Ai
Its tzir sa
A d
●
U d t g
Atxetan Mendien hegalean eta itsasoaren ondoan, Arranondotik Lekeitioraino dagoen hiru orduko bidea, nik ikusi ditudanetik ederrenetako bidea bada. […] Beste aldetik Kantauriko itsas berdingabea ageri da, bere betiko edertasunaz apaindurik, hain laster urdin, bare eta baketsu urertzean, txipli-txapla jolasean dagoela eta Bilborantz edo Donostiarantz, Frantziara edo Santander aldera doazan ontziak eta Euskal Herriko arrantzaleen potintxoak bere mokorren gainean maitero darabiltzala; hain laster gaizto, haserre eta beldurgarria, bitsez betea ta irakina, bere gainaldeko gauza guztiak ondatu nahirik eta lehorreko aitz irme gogorrekin borroka indartsu bizi eta amorratuan orroaka.»
●
Zure ustez, zer adierazi nahi du egileak «bere mokorren gainean» eta «irakina» hitzen bidez?
●
Gure itsasertzeko zer herri ezagutzen dituzu? Deskribatu herri horiek.
Txomin Agirre. Kresala
128
Informazio osagarria Txomin Agirre (Ondarroa, 1864 - Zumaia, 1920) Txomin Agirre euskaraz idazten duen nobelagile onenetakotzat jotzen da. Ipuinak eta sermoiak ere idatzi zituen, erretorea zenez gero, baina haren eleberriek eman diote sona handiena. Batetik, hura izan baitzen genero horri heltzen lehena, askoren ustez; baina bestetik, haren eleberriak kalitate handikoak direlako, inolako zalantzarik gabe. Gutxik bezala garatu zuen kostunbrista izeneko nobela mota. Esate baterako, Kresala eta Garoa eleberrietan maisuki deskribatu zituen, hurrenez hurren, kostaldeko herri bateko bizimodua eta landa-eremu batekoa. Txomin Agirre familia xume batean hazi zen. Horregatik, hasieran ez zuen erraza izan bokazioz egin nahi zituen ikasketak egitea.
128 132826 _ 0176-0191.indd Sec1:178
●
28/9/09 16:03:24
2.