• LUCHTVAARTKENNIS 2012 NUMMER 1
jaren vijftig voor de vliegboot zagen weggelegd, is zodoende nooit een blijvende werkel~ikheid geworden. Het beste voorbeeld was de toen net in aanbouw zijnde tienmotorige Saunders-Roe SR.45 "Princess" transoceaan verkeersvliegboot van geavanceerd ontwerp. Hoewel deze door schroefturbines aangedreven vliegboot geheel op de civiele behoeften uit die tijd was afgestemd, werd het reusachtige toestel door geen enkele luchtvaartmaatschappij aangeschaft. Thans rest nog slechts de herinnering aan een lang vervlogen tijdperk in de luchtvaart, waarin watervliegtuigen met hun koene bemanningen in talloze vluchten al dan niet geschiedenis schreven. Enige begrippen Aangezien hieronder vooral het accent wordt gelegd op de technische probleemstelling en de uiteindelijk gevonden oplossingen bij het ontwerpen en onnvikkelen van watervliegtuigen, is het nuttig eerst enkele veelvuldig voorkomende termen nader te verklaren. Zo wordt onder de aanduiding zee- of watervliegtuig een "luchtvaartuig zwaarder dan lucht" verstaan, dat ontworpen is om op normale wijze op het water neer te strijken dan wel vanaf het water op te stijgen . Het betreft hier een algemeen aanvaarde soortnaam voor een vliegtuig, dat in twee verschillende uitvoeringen kan worden ontworpen, n.l. als boot en als drijvertype. De normale benaming voor het boottype is vliegboot. Hierbij fungeert de vliegtuigromp oftewel bootromp als drijflichaam, waarbij het in het water ondergedompelde gedeelte waterdicht is uitgevoerd. Ter verhoging van de dwarsstabiliteit op het water zijn onder ieder vleugeleinde vaste dan wel intrekbare z-ijdrijvers toegepast. Dergelijke zijdrijvers worden bij vliegboten soms ook wel tegen de bootromp aangebouwd en worden dan bootvinnen of stummels genoemd. Het met drijvers uitgeruste watervliegtuig wordt gewoonlijk als drijvervliegtuig aangeduid. Behalve voor het geven van het vereiste drijfvermogen dienen de drijvers tevens ter verkrijging van de nodige dwarsstabiliteit op het water. Normaal zijn twee parallel geplaatste drijvers met een samengestelde st~jlenconstructie onder de vliegtuigromp bevestigd. Indien slechts één drijver wordt toegepast, dan zijn - wederom vanwege de vereiste dwarsstabiliteit op het water zijdrijvers noodzakelijk. Glenn Curtiss, over WIens
ontwerpactiviteiten naderhand uitvoerig zal worden ingegaan, plaatste bij één van zijn eerste drijvervliegtuigen twee drijvers in tandem, dus achter elkaar, onder de vliegtuigromp. Een dergelijke configuratie bleek geen specifieke voordelen op te leveren en werd daarna dan ook niet meer toegepast. Verder kent men nog het amfibievliegtuig. Bij deze thans sporadisch voorkomende categorie is het onderstel zodanig ingericht, dat zowel op het land als op het water kan worden gestart en geland. Een trede, of de veelvuldig in de vakliteratuur aangehaalde Engelse benaming step, is een plotselinge onderbreking van de volgens het glijbootprincipe uitgevoerde drijver- of bootrompbodem. Plaatsing en vorm zijn zodanig gekozen en ontworpen, dat de zuigkracht van het water onder de drijver tijdens de start bij toenemende snelheid van het vliegtuig zodanig vermindert, dat het vliegtuig zich uit het water verheft en bij praktisch gelijkblijvende waterweerstand "op de step" kan komen. Aanvankelijk werden de drijvers en ook bootrompen van vliegboten voorzien van een vlakke bodem. Teneinde de landingsstoot zoveel mogelijk te reduceren werd al spoedig overgegaan tot de introductie van een gekielde bodem oftewel V-bodem. Het gedeelte van de drijver- of bootrompbodem achter de trede werd daarbij veelal naar de achtersteven toe eveneens in V-vonn uitgevoerd. Dit drijverdeel kreeg daardoor een sterker gekielde vorm dan het voorste gedeelte van de drijverbodem. Voordeel van de
Boven: de tienmotorige Sauders Roe S.R.45 "Princess" met daarvoor de S.R. All van deze({de fabriek; linksonder: Dornier Do R Superwal, goed zichtbaar zijn de stummels; rechtsonder: drijvervliegtuigen waren vaak simpelweg landvliegtuigen met drijvers in plaats van vast onderstel, zoals op deze De Havilland D.H.60X Moth.