50
krant KRANT
TOT SLOT
terugblik
Terugblik
WEENS BIERPAVILJOEN OP HET FREDERIKSPLEIN, 1869
T
errassen! Tegenwoordig een eerste levensbehoefte, maar sinds wanneer eigenlijk? Buiten zitten met drank en snacks deden de neanderthalers al dagelijks, maar voor de combinatie met een tapperij belanden we in Amsterdam en omgeving toch in de middeleeuwen. Nog niet met de vertrouwde, al dan niet met bierviltjes gestutte tafeltjes en stoelen, maar met ruwhouten tafels en banken – bij grote herbergen voorzien van een halfopen luifel tegen zon en regen. Dat zou nog lang zo blijven. Voor de moderne terrascultuur moeten we naar het midden van de 19de eeuw: vanaf 1860 werd in de stad ‘winkelen’ een populair tijdverdrijf. Niet louter voor het kopen, maar vooral als sociaal spel: zien en gezien worden. De terrascultuur sluit daar naadloos op aan. En dat ‘terrassen’ bij concertzalen vaak voor openluchtuitvoeringen benut werden, zoals de tuin van de in 1849 gebouwde Parkzaal in de Plantage, zal zeker bevorderlijk zijn geweest voor de dorst. Zo kwamen er in de
06 UK TOT SLOT OKT 2021_SV1 SF.indd 50
SHARON HANSMA
tekst Erik Schmitz foto Firma Wegner & Mottu / Stadsarchief Amsterdam
19de eeuw verschillende cultuurstromen bij elkaar, waarvan de belangrijkste niet onvermeld mag blijven: bier. Dat is mooi te zien op deze foto uit 1869. Op het terras van het café van de Weense bierbrouwer Anton Dreher heft een groep mannen het glas. Moderner en hipper kon het niet, want in hun glazen schuimde het moderne pilsner. Dat werd in Nederland nog beperkt gebrouwen. Het café stond midden op het huidige Frederiksplein, waar nu een plantsoen is, en was onderdeel van de Internationale Tentoonstelling van Voorwerpen voor de Huishouding en het Bedrijf van den Handwerksman, die werd gehouden in het Paleis voor Volksvlijt en op het voorterrein. Daar liet Wenen aan Amsterdam zien hoe het ook kon. Het zou nog even duren voordat dat doordrong, want de oudste Amsterdamse grand-cafés met terrassen ontstonden wat later, zoals Mille Colonnes uit 1879 op het Rembrandtplein, en waren gekopieerd van etablissementen in echte wereldsteden, zoals
Londen, Parijs en Wenen. Op die tentoonstelling in 1869 stond trouwens ook Gerard Heineken met zijn slappe Hollandse bier, dat nauwelijks werd verkocht. Reden te meer voor hem om versneld over te stappen naar het brouwen van pils. Gelukkig maar!
Anno 2021 ligt het Frederiksplein er heel anders bij. heck de recente foto en meer toen-en-nu-beelden van Amsterdam op Instagramaccount thenandnowamsterdam.
17-09-2021 11:13