6 minute read
Ontwikkelingssamenwerking
50 jaar OWW
Onrechtstreeks hebben de Wereldwinkels hun bestaan te danken aan de strapatsen van ene Adolf Hitler. Om te strijden tegen de honger in het door de nazi's bezette Griekenland werd in 1942 het OXford Committee for FAMine Relief opgericht. Oxfam groeide uit tot een internationale organisatie die ijvert voor een rechtvaardige wereldhandel (fair trade). De Belgische tak ontstond in 1964 en van daaruit groeiden later de Wereldwinkels.
April 1971. In een gammel huis in de Antwerpse Hoofdkerkstraat knippert een lampje aan. Het dak is naar de vaantjes en verwarming is er niet, maar daar trekken de nieuwe bewoners zich niets van aan. Het huis krijgt een constructief doel, nl. de eerste Wereldwinkel van België. De activisten van de jaren '70 willen de structuren veranderen en daadkrachtige actie ondernemen. De eerste Wereldwinkels sluiten aan bij een nieuwe vorm van 'ontwikkelingshulp'. ‘Trade, not aid’, de slagzin van de internationale Fair Trade-beweging, ligt hier aan de basis.
Als het regent in 't stad, dan druppelt het op de parking
Augustus 1976. In een bruisend jeugdhuis in Begijnendijk voelen geëngageerde jongeren de vibes van de 'Trade, not aid'-beweging. Het voorbeeld van Antwerpen en het onwrikbare optimisme dat er andere mogelijkheden zijn, werken aanstekelijk. Binnen Jeugdhuis Fideel waren er verschillende werkgroepen actief, zoals gitaar, volksdans, voetbal en koken, maar ook de werkgroep ontwikkelingssamenwerking. Via allerlei activiteiten, zoals infoavonden en achtergrondartikels in het maandblad ‘Woeps’ van het jeugdhuis, wilde deze werkgroep de leden informeren over de derdewereldproblematiek. De leden van de werkgroep waren dan ook uitermate geboeid door het Wereldwinkelmodel waarbij je een stap verder ging en het principe van eerlijke wereldhandel in de praktijk bracht. Het actiemodel is gebaseerd op het idee dat de opbrengst van producten naar de eigenlijke producent moest gaan: de kleine boer moet betaald worden voor de koffiebonen die hij oogst en niet de grootgrondbezitter. Morele verontwaardiging over armoede en honger in de derde wereld volstaat niet. Het verkopen van producten uit de derde wereld moet een permanente vorm van steunverlening worden, een rechtvaardig inkomen voor de producent verzekeren en er tevens op wijzen dat rechtvaardige handelsrelaties mogelijk zijn. De eerste producten komen op de zelf getimmerde rekken, nl. koffie uit Tanzania, rietsuiker uit Cuba en wijn uit Algerije. In het jeugdhuis werd zelfs een etalage gemaakt waar de verschillende producten werden uitgestald.
In 1978 scheidden de wegen van Fideel en de Wereldwinkel. Fideel verhuist naar 'den Halt' en de Wereldwinkel vindt na flink wat renovatiewerken onderdak in het vroegere café van Beire Kruk aan de Betekomsesteenweg. Naast de verkoop van derdewereldproducten schuwen de wereldwinkeliers het activisme niet. Tal van nationale acties worden ook in Begijnendijk ondersteund en in de kijker geplaatst. De grootste en bekendste actie was waarschijnlijk de antirakettenbetoging in 1983. In volle koude oorlog besliste de NAVO om met kernkoppen uitrustbare raketten te plaatsen in o.a. België als antwoord op de Russische SS20 raketten in het Oostblok. De Wereldwinkels speelden een grote rol in de mobilisatie voor de antirakettenbetoging. Vanuit het hele land trokken 400 000 betogers naar Brussel, per trein of met de bus. Het zou de grootste betoging ooit in België worden. Er zakte ook een ruime delegatie Begijnendijkenaars af naar Brussel onder aanvoeren van de plaatselijke Wereldwinkeliers. Samen met WOSH (Werkgroep Ontwikkelingssamenwerking Heist-op-den-Berg, de oprichters van de Heistse Wereldwinkel) werd een bus ingelegd om de enthousiaste betogers ter plaatse te brengen. Uiteindelijk zou de regering Martens onder druk van de Amerikanen toch twintig kruisraketten plaatsen op de militaire basis van Florennes.
Ook de minder bekende acties doen bij sommigen misschien nog een belletje rinkelen. Denk maar aan de verkoop van bananen uit Nicaragua op Rock Werchter of later in de jaren '90 de Hand in Hand- betogingen. Ook de gemeentelijke 11.11.11.-werking werd oorspronkelijk vanuit de Wereldwinkel gecoördineerd. Later werd dit overgenomen door het plaatselijke 11.11.11.-comité.
In 1984 komt er slecht nieuws. Het gebouw waar de Wereldwinkel in huist, is niet veilig en moet gesloopt worden. Nieuw onderdak wordt gevonden in het
gemeentepand dat grenst aan de toenmalige Unic. De nieuwe winkel is echter verre van af als de oude al wordt afgebroken. Een noodoplossing dringt zich op, zo lezen we in 'De Angel', het toenmalige tijdschrift dat uitgegeven werd door de wereldwinkeliers: “Voor jou, trouwe, (prijs) bewuste, integere, sociaalvoelende, kritische, … (vul zelf nog maar een paar van je lievelings-complimentjes in) klant is het belangrijk te weten dat een voorlopig depot werd opgezet bij René Moras. Daar kan je dus voorlopig terecht voor je aankopen. Maar laat de jongen asjeblief nog wat privacy en val niet op de meest onmogelijke ogenblikken bij hem binnen.”
In mei 1985 opende de nieuwe winkel de deuren. Jarenlang werden de klanten hier met de glimlach ontvangen. Tal van acties, activiteiten en ideeën werden er uitgedokterd in het keukentje achteraan. Een hele rist verenigingen en klassen kwamen er op bezoek om meer te weten te komen over het verhaal achter Oxfam-Wereldwinkels. Helaas waren ook hier de behuizingsproblemen nog niet voorbij, ook dit pand werd gesloopt. In 2001 stond er alweer een verhuis op het programma, ditmaal naar de huidige stek in de Kerkstraat.
Tijden veranderen. In de loop der jaren verschoof het accent binnen Oxfam-Wereldwinkels wat meer van activisme naar verkoop. Het aanbod vergrootte, er kwam meer aandacht voor kwaliteit en duurzaamheid en ook de consument begon op een andere manier om te gaan met zijn koopdrift. Enter de webshop. Wereldwinkel Begijnendijk was in 2006 een van de eerste Vlaamse Wereldwinkels met een eigen webshop. Op IT-vlak is de Wereldwinkel trouwens altijd een voortrekker geweest. Al vanaf 1995 gebeurde de registratie van de verkoop via de computer. Heel wat collega's van andere Wereldwinkels en ook de medewerkers van het Nationaal Secretariaat kwamen nieuwsgierig een kijkje nemen en kopieerden het voorbeeld van Begijnendijk.
Om de kas te spijzen, organiseerde de Wereldwinkel in de loop der jaren heel wat activiteiten. De (bijna) jaarlijkse kaas- en wijnavond is een klassieker en op regelmatige basis werden optredens georganiseerd, van onder andere Jan De Wilde, Willem Vermandere, het WOSH-koor en een aantal local heroes, zoals Drankenstein und die Mormels en pIE p.KLEIN. Wat een reis maakte OxfamWereldwinkels al. Van een winkel naar tweehonderd winkels, van drie vrijwilligers naar meer dan 8 500 en van twee fairtradeproducten naar 206 in 2021, afkomstig van onder andere veertig rechtstreekse partners uit 21 verschillende landen.
Wat een reis maakte Wereldwinkel Begijnendijk al. Van een lokaaltje in een jeugdhuis tot een heuse winkel en van een kleine speler tot een betrouwbare partner in een fair tradegemeente. Tientallen vrijwilligers droegen in de loop der jaren al hun steentje bij aan de werking van Wereldwinkel Begijnendijk. We sluiten af met een diepe buiging voor al deze mensen. Helaas zijn er in de loop der jaren ook enkele fijne vrijwilligers ontvallen. René en Magda, het ga jullie goed daarboven!
Wil je in de voetsporen van de Wereldwinkelpioniers treden? Ook jij kan helpen en bijdragen aan de immer evoluerende positieve impact die de Oxfam-Wereldwinkels creëren voor de wereldwijde partners. Hoe? Door te kiezen voor Oxfam-producten, door jouw talenten aan te wenden binnen de Wereldwinkel en door de campagnes en acties te volgen en de boodschap te verspreiden onder jouw vrienden. Je kan steeds terecht in de Wereldwinkel in de Kerkstraat 3 op donderdag van 9.00 tot 12.00 u en op zaterdag van 9.00 tot 12.30 u. Denk ook aan de webshop op owwbegijnendijk.be. Daar staan de vrijwilligers 24/7 voor jou klaar!
Op naar nog een halve eeuw? Of beter. Tot alle handel eerlijk is, want eerlijk duurt het langst.
