Η πόλη Άνω & Κάτω

Οι υποδομές σε μια πόλη είναι σημαντικές για τη λειτουργία και την ανάπτυξη της κοινωνίας. Οι υποδομές μιας πόλης και της πολιτείας γενικότερα είναι κάτι περισσότερο από ένα περιουσιακό στοιχείο αφού, όλες μαζί οι υποδομές, συνθέτουν ένα σύστημα που δίνει τη δυνατότητα σε μια πολιτεία να επιτυγχάνει τη βιωσιμότητά της είτε αυτή αφορά την οικονομική, την κοινωνική ή την περιβαλλοντική της πτυχή. Είναι αντιληπτό ότι ο «σωστός» σχεδιασμός και η «σωστή» υλοποίηση των «σωστών» υποδομών, πέραν της προσφοράς εργασίας που θα προσφέρουν, βοηθούν στη βελτίωση της ζωής των πολιτών και τις περισσότερες φορές μειώνουν το κόστος ζωής ή προσελκύουν νέες αναπτύξεις. Αυτό άλλωστε είναι το ζητούμενο. Έτσι γίνεται στην πράξη;

Μιλώντας για ανάπτυξη «σωστών» υποδομών οι αποφάσεις λαμβάνονται μεν σε πολιτικό επίπεδο με πολιτικά και οικονομικά κριτήρια, όμως οι προτάσεις για σχεδιασμό και υλοποίηση πρέπει να γίνονται σε τεχνοκρατικό επίπεδο, από ανθρώπους που μπορούν να αναλύσουν τις ανάγκες και να αξιολογήσουν τα δεδομένα. Πολλά έργα υποδομής συνδέονται κυρίως με τους μηχανικούς οι οποίοι έχουν τον ρόλο να μελετήσουν και να κοστολογήσουν το έργο και να δώσουν τα απαραίτητα δεδομένα στους πολιτικούς για σχετικές αποφάσεις. Στα έργα υποδομής ζωτικής σημασίας περιλαμβάνονται οι δρόμοι, οι γέφυρες, η παραγωγή και διανομή πόσιμου νερού, τα αποχετευτικά συστήματα, η παραγωγή και διανομή ενέργειας, οι επικοινωνίες, κέντρα εξυπηρέτησης και πολλά άλλα.

Στην Κύπρο μπορούμε να πούμε ότι διαχρονικά έχουν αναπτυχθεί πολλές υποδομές που πρόσφεραν καλύτερη ποιότητα ζωής στους συμπατριώτες μας και στους επισκέπτες, κυρίως για λόγους τουρισμού στο όμορφο νησί μας.

Όμως, ο ρόλος του μηχανικού δεν σταματά με την υλοποίηση ενός έργου ούτε είναι δουλειά ενός πολιτικού να κρίνει περί της ποιότητας ενός έργου. Κύριο ζητούμενο τόσο κατά τη μελέτη και υλοποίηση ενός έργου όσο και κατά τη χρήση του είναι η ανθεκτικότητά του αλλά και η λειτουργικότητά του για τον σκοπό που αυτό έχει γίνει. Θεωρώ καθήκον όλων των μηχανικών να προτείνουν και να πείθουν με τις αναλύσεις τους τους πολιτικούς για την ανάγκη συντήρησης και αποκατάστασης των υποδομών όταν αυτές σταμάτησαν ή έχουν μειώσει το επίπεδο προσφοράς υπηρεσίας προς τους πολίτες. Σίγουρα η απόφαση βαραίνει τους πολιτικούς και αυτοί θα πρέπει να αιτιολογήσουν την απόρριψη μιας σωστής πρότασης.

Δυστυχώς, παρατηρούνται φαινόμενα κακού σχεδιασμού με αποτέλεσμα οι υποδομές να αναπτύσσονται ετεροχρονισμένα ενώ σε άλλες περιπτώσεις κάποια στοιχεία υποδομών, όχι μόνο δεν συντηρούνται αλλά παρουσιάζουν εικόνα εγκατάλειψης σε σημείο που να δημιουργούν προβλήματα κατά τη χρήση των υποδομών. Οι περιπτώσεις αυτές ηχούν παράξενα αν οι τεχνοκράτες προσαρμόζονται σε αποφάσεις πολιτικής χωρίς να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου που ελλοχεύει ή δεν δίνουν την κατάλληλη προστασία στους χρήστες. Τέτοιο είναι το παράδειγμα της κατάστασης αρκετών δρόμων μας. Βλέπουμε να συντηρούνται κάποιοι κύριοι δρόμοι και να τους απολαμβάνουμε, όμως σε πολλούς δρόμους η σήμανση των λωρίδων έχει εξαφανιστεί και σε πολλά κυρτώματα δεν υπάρχει ούτε σημάδι από τη σχετική σήμανση. Δεν έχει σημασία που ο Υπουργός Συγκοινωνιών έχει εξαγγείλει την απομάκρυνσή τους. Μέχρι να γίνει αυτό οι δρόμοι και τα κυρτώματα, και φυσικά όλες οι υποδομές, πρέπει να λειτουργούν σωστά. Δεν μπορεί ένας πολίτης ενώ οδηγεί, ξαφνικά να τραντάζεται πάνω από τον δρόμο διακινδυνεύοντας να χάσει τον έλεγχο του αυτοκινήτου του και ενδεχομένως τη ζωή του. Δεν χρειάζεται π.χ. να σταυροκοπιέται από τη Λακατάμια μέχρι τον Μαχαιρά έχοντας να καβαλικέψει «αόρατα» κυρτώματα. Θα πείτε: καλά, θα συντηρούμε κάτι το οποίο θα καταργήσουμε; Ναι, η απάντηση είναι ότι ακριβώς έτσι πρέπει να γίνει όταν αφορά σε θέματα ασφάλειας και λειτουργικότητας, με σεβασμό προς τον πολίτη που πλήρωσε για αυτή την υποδομή, μέχρι να καταργηθεί.

Ο σωστός στρατηγικός σχεδιασμός, η ανάπτυξη και η χρήση των υποδομών πρέπει να χαρακτηρίζονται από ανθεκτικότητα. Έχουμε παραδείγματα υποδομών τις οποίες χαιρόμαστε να χρησιμοποιούμε και ζητούμε αυτό να γίνεται σε όλη τη διάρκεια ζωής του έργου. Τέτοια είναι τα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης στις πόλεις, παρόλο που χρειάζεται ακόμα πολλή δουλειά για να καλύψουν όλη την Κύπρο ενώ παράλληλα πρέπει να υλοποιείται και ο σχεδιασμός αντικατάστασης όσων υποδομών κρίνονται πλέον ανεπαρκείς. Σίγουρα οι αναπτύξεις προκαλούν ταλαιπωρία στον κόσμο, όμως αυτή ξεχνιέται γρήγορα, φτάνει η υποδομή να του προσφέρει καλύτερη ζωή ή να μην παρατραβήξει η υλοποίηση του έργου με άσκοπες καθυστερήσεις και, το κυριότερο, να γίνεται σχεδιασμός υλοποίησης όπου το κάθε έργο να γίνεται με λογική σειρά που δεν θα ταλαιπωρεί την κοινωνία. Το φαινόμενο να μιλούμε τώρα για αποθήκευση ενέργειας ενώ προηγήθηκε η προτροπή της εγκατάστασης ιδιωτικών συστημάτων παραγωγής ενέργειας χωρίς το σύστημα να είναι έτοιμο δεν μας τιμά.

Για τον απλό πολίτη οι υποδομές είναι το μέσο για βελτίωση της ευημερίας του χωρίς να εξετάζει αν η λειτουργία μιας πόλης βασίζεται σε έργα που βρίσκονται είτε πάνω από το έδαφος είτε και κάτω από αυτό. Σε περίπτωση αποτυχίας η πόλη από άνω και κάτω γίνεται άνω κάτω.

 

Γιώργος Δημητρίου, Πολιτικός Μηχανικός