verdieping

beeld iStock Vakantie is voor veel mensen iets om naar uit te kijken. IJsjes eten in de zon, op slippers rondklepperen, lekker even nietsdoen of juist bergen bedwingen. Allemaal aspecten die bijdragen aan het vakantiegevoel, wat dat ook precies is. Waarom is vakantie volgens velen eigenlijk zo belangrijk?

Geertje Bikker-Otten

Nederlanders zjn een reislustig volkje, althans in normale omstandigheden. In Europees verband steken alleen de inwoners van de Scandinavische landen ons de loef af. Volgens informatie van het

CBS ging 85 procent van de Nederlanders tot het coronavirus roet in het eten gooide jaarljks op vakantie. In Scandinavië gold dat voor 90 procent van de inwoners.

Nederlanders waren ook nog eens gewend vaak op vakantie te gaan: gemiddeld per persoon tweeënhalf keer per jaar. Vorig jaar kwam er –abrupt en noodgedwongen– een einde aan dat haast ongebreidelde gereis. Door de opmars van het coronavirus en de maatregelen die daartegen werden genomen zagen veel mensen hun vakantieplannen in het water vallen.

Vooral het aantal buitenlandse reizen nam volgens cjfers van het CBS sterk af. Tot en met het derde kwartaal ging het in totaal om 20,5 miljoen vakanties (zelfde periode in 2019: 32,9 miljoen). Het aantal boekingen van binnenlandse bestemmingen nam maar iets af (13,4 miljoen in 2020, 14,4 miljoen in 2019). Maar de terugval in de reizen naar het buitenland was enorm. In de eerste drie kwartalen van 2019 boekten Nederlanders 18,5 miljoen vakanties over de grens. Vorig jaar bleef de teller in dezelfde periode steken op 7,2 miljoen reizen. Gezien de omstandigheden –gesloten luchtruimen, onzekerheid over veiligheidsrisico’s en de economie, negatieve reisadviezen– is dat eigenljk nog een enorm aantal.

Avondwandeling

Wat dit jaar zal brengen qua vakantiemogeljkheden: wie zal het zeggen? Je durft er gezien de huidige beperkende omstandigheden nauweljks over na te denken.

Met de caravan naar Frankrjk, met de boot naar Engeland of een vliegreis naar familie op een ander continent: zou dat erin zitten? Het voelt haast ongepast om daarmee bezig te zjn, terwjl op dit moment zelfs gewone dingen als een kopje kofie op een terras, een wandeling voor het slapengaan of een bezoek aan een museum al niet tot de mogeljkheden behoren.

Tegeljk geldt dat wie aan de schoolvakanties vastzit, misschien toch wel graag een knoop wil doorhakken en iets wil reserveren –of dat al heeft gedaan– om later niet achter het net te vissen. Die spagaat kan extra stress geven, waar niemand op zit te wachten. Sterker nog: gedoe over boekingen, annuleringen en vouchers werpt donkere schaduwen over het verlangen naar een ontspannen vakantie. Om over mogeljk verplichte vaccinatiebewjzen of sneltests nog maar te zwjgen. Misschien zie je in gedachten je tentje al staan aan een riviertje ergens in Oostenrjk, maar de weg daarnaartoe staat voorlopig nog vol leeuwen en beren.

Leeg zijn

Wat is dat eigenljk: vakantie? Waar kjk je precies naar uit als je op een sombere dag in februari wat mjmert over plannen voor de zomer? Dat kan van persoon tot persoon verschillen, wat ook de reden is dat je met sommige mensen beter niet op vakantie kunt gaan, hoe goed je het in het gewone leven ook met ze kunt vinden. Wie ook in de vakantie graag vroeg opstaat en houdt van een programma vol activiteiten krjgt het op z’n zenuwen van een reisgenoot die graag lang uitslaapt en verder ook niet vooruit te branden is. Idem als je op pad bent met iemand die het geld royaal laat rollen terwjl je zelf zuinig aan moet of wilt doen.

Het woord vakantie komt van het Latjnse ”vacare”, wat vrj zjn of leeg zjn betekent. In een woordenboek staat als betekenis: niets behoeven te doen, niets te doen hebben. Dat klinkt eigenljk best aantrekkeljk.

Het staat in ieder geval op gespannen voet met het breed levende hedendaagse idee dat er zo veel mogeljk uit een vakantie gehaald moet worden. In de zin van: zo vaak mogeljk, zo ver mogeljk en zo lang mogeljk.

Anekdote: een paar jaar geleden stond er een ingezonden brief in een krant over een basisschool waar de leerkrachten de eerste dagen na de meivakantie geen overhoringen konden inplannen omdat een groot deel van de kinderen een jetlag had.

Afstand nemen

Dr. Jessica de Bloom, arbeidspsycholoog en universitair hoofddocent aan de Rjksuniversiteit Groningen, ziet ontspannen en uitrusten als kern van het verschjnsel vakantie. Het belangrjkste is om even afstand te nemen van het dageljks werk en de daarbj horende verplichtingen.

Naar verre streken afreizen of een huisje op een park boeken is daarvoor geen voorwaarde, zo bljkt uit onderzoek. „Een vakantie is ontspanning wanneer je in staat bent je werk en alledaagse zorgen achter je te laten, je eigen dagindeling te bepalen, te doen wat je wilt, wanneer en met wie”, vat De Bloom samen.

Grappig detail: voor het positieve effect op gezondheid of welbevinden maakt het volgens De Bloom niet veel uit hoe lang een vakantie duurt. Hoe mensen hun dagen invullen –op het strand liggen of bergwandelingen maken– is ook niet

relevant. De ervaring dat je zelf mag bepalen wat je wanneer doet: daar draait het om. Hoe meer ruimte daarvoor is, hoe sterker het vakantiegevoel. Je kunt dus overal werken aan een vakantiegevoel, ook thuis. Als het je tenminste lukt om daar je werk en je dagelij kse beslommeringen even helemaal los te laten. Niet iedereen kan dat, weet De Bloom. Letterlij k een afstand overbruggen helpt soms om ook fi guurlij k afstand te nemen.

Als je thuis blij ft, is het een valkuil om in het gewone dagelij kse patroon van afwassen, koken en wc’s boenen te blij ven hangen. Of om juist nog eens wat achterstallige klussen op te pakken. Maar jezelf allerlei taken opleggen staat ontspanning in de weg. Een beetje lummelen: in een vakantiehuisje gaat dat vanzelf. Maar in je eigen omgeving voel je je daar misschien schuldig over.

Thuisonderwijs

Regelmatig vrij nemen van het werk is heel belangrij k voor de gezondheid en het welbevinden van een mens, zegt De Bloom. Dat is in het gewone leven al zo, maar het is nog essentiëler in een periode als deze, waarin veel mensen hun dagelij ks werk (en leven) als extra belastend ervaren. Veel moet opeens digitaal, routines en regelmaat vallen weg, je ziet je collega’s niet meer, thuis komt er voor ouders als extra taak thuisonderwij s bij . Tel daar nog bij op de voortdurende stroom aan somber nieuws en het feit dat veel mensen zich zorgen maken: over de toekomst van hun bedrij f, over de gezondheid van familie en vrienden.

Hoe je dat vrij nemen in de huidige omstandigheden in zou kunnen vullen? De Bloom noemt een aantal zaken die ook tij dens een lockdown moge-

beeld iStock beeld iStock

Zo houd je het vakantiegevoel (langer) vast

Hoe uitgerust je ook thuiskomt, zodra het gewone leven weer begint verdwij nt het vakantiegevoel vaak als sneeuw voor de zon. Een paar tips van Jessica de Bloom om langer relaxt te blij ven. ● Loop niet te hard van stapel. Begin op woensdag weer met werken: dan duurt de eerste werkweek maar kort. Dat helpt om relaxt te blij ven. Maak de eerste dagen na de vakantie zeker geen overuren vanwege het achterstallige werk. ● Maak gebruik van geuren. Neem bij voorbeeld een andere shampoo mee op vakantie. Een geur wordt in de hersenen snel aan een emotie gekoppeld en in het geheugen opgeslagen. Een specifi ek luchtje kan zo een reeks herinneringen en bij behorende gevoelens oproepen. Als je thuis die vakantieshampoo gebruikt, haal je daar het vakantiegevoel weer mee terug. ● Zorg voor een leuke laatste vakantiedag. Mensen herinneren zich vooral de meest positieve, de meest negatieve en de laatste momenten van een gebeurtenis. Elke vakantie heeft zij n hoogte- en dieptepunten: daar is weinig aan te doen. Je kunt wel proberen om van de laatste dag een hoogtepunt te maken. Ga dan iets leuks doen en haal het schoonmaken van het huisje of het inpakken van de koffers een dag naar voren. ● Doorbreek routines. Een prettig aspect van vakantie is dat de normale dagelij kse patronen even worden doorbroken. Dat kan thuis ook. Doe boodschappen eens op een ander moment van de dag of in een andere supermarkt. Maak een wandeling op variabele momenten van de dag. Begin een nieuwe hobby.

ljk zjn en die je ook op een doordeweekse dag in zou kunnen plannen: een rondje hardlopen of ietsen in de natuur om het hoofd leeg te maken, elke dag een vaste periode prikken waarin je iets mag doen waar je zelf zin in hebt, je opgeven voor een onlinecursus om iets nieuws te leren, iets doen om mensen in de buurt te helpen of online een feestje voor vrienden organiseren. Al die dingen, of een vertaling ervan die bj iemands eigen omstandigheden past, helpen om je even te ontspannen en tot rust te komen.

Romeinen

Op vakantie gaan is tegenwoordig zo veelvoorkomend dat je haast zou vergeten dat het een tameljk nieuw verschjnsel is. Althans: voor de gemiddelde Nederlander. Voor de elite ligt dat anders. Die gaat al eeuwenlang op reis. „De Romeinen deden dat zelfs al. Maar de gewone man had daar heel lang geen tjd en geen geld voor”, vertelt Wim Daniëls (66). Hj verdiepte zich grondig in het verschjnsel op vakantie gaan en schrjft daar een boek over, dat begin mei verschjnt (”Op vakantie! Een geschiedenis van onze vrje tjd”; uitg. Alfabet).

Dat mensen die werken recht hebben op vakantiedagen is tegenwoordig haast vanzelfsprekend. Maar eeuwenlang bestond er niet zoiets als vrje tjd, in ieder geval niet voor arbeiders en anderen die de kost verdienden met handwerk. „Personeel in de bouw kreeg in Nederland pas in 1929 recht op vakantiedagen. Drie per jaar, welteverstaan. Een werkweek telde in die tjd zes werkdagen. Dus er bleef niet veel tjd over om eropuit te gaan”, vertelt Daniëls.

In de loop van de twintigste eeuw nam het aantal vakantiedagen gestaag toe. Eerst naar twee, en later naar drie weken per jaar. „Sinds de jaren tachtig hebben de meeste mensen vier weken vakantie per jaar.” Tegeljk groeide ook de welvaart.

Daniëls reconstrueert dat zo rond de jaren zestig op vakantie gaan ook voor de gewone man tot de mogeljkheden ging behoren. Wat niet wil zeggen dat iedereen dat deed. „Mjn vader was van 1911. Ik ben thuis het jongste kind. In mjn jeugd ben ik nooit met mjn ouders op vakantie geweest. Niet omdat ze daar geen zin in hadden, maar omdat ze er geen tjd en geen geld voor hadden.”

Rond 1970 was op vakantie gaan aardig gewoon geworden. „Toen gingen er meer Nederlanders wel op vakantie dan niet.” De ontwikkelingen gingen snel. In 1987 was er een volgend omslagpunt. Toen gingen er meer Nederlanders in het buitenland dan in eigen land op vakantie.

Eeuwenlang bestond er niet zoiets als vrije tijd

Kamperen

Daniëls ziet een aantal fases in het ontstaan van het massatoerisme. Die hangen samen met de beschikbaarheid van vervoersmiddelen. In eerste instantie waren de middelen heel eenvoudig en hoefde zo’n vakantie ook niet veel te kosten. „Veel mensen hadden geen auto, dus gingen ze op de iets. Vaak werd er gekampeerd. Dat is trouwens

ook erg gepromoot in kinderboeken, ontdekte ik. In de jaren dertig verschenen er verschillende over het thema kamperen.” In de volgende fase, toen meer mensen de beschikking kregen over een auto, werd er als vanzelf gekozen voor een bestemming die wat verder weg lag. Het comfortniveau ging ook omhoog. De tent werd ingewisseld voor een caravan of een camper. Toen vliegreizen goedkoper werden, kwamen nog verder weg gelegen vakantielocaties binnen bereik. Waarom Nederlanders een sterke voorkeur hebben voor buitenlandse vakanties? Daniëls ziet een relatie met de omvang van ons land. „Nederland is natuurlij k betrekkelij k klein. Een kenmerk van mensen die in een klein land wonen is dat ze in de vakantie graag de grens over willen. Ze denken al snel dat ze in hun eigen land alles wel gezien hebben. Wat natuurlij k onzin is. Veel Nederlanders kennen bepaalde streken in hun eigen land helemaal niet. Maar het is wel een feit dat mensen die in een groot land wonen er eerder toe geneigd zij n om hun vakantie binnen de eigen grenzen door te brengen.”

Vliegvakanties Op vakantie gaan naar het buitenland werd en wordt ook sterk gepromoot. „De rol van de commercie moet niet onderschat worden. Beschuitbakker Bolletje bracht bij voorbeeld ooit een plakboek uit waar je plaatjes van buitenlandse vakantiebestemmingen in kon plakken. In elke rol beschuit zat zo’n plaatje. Dat is een manier om een behoefte te voeden. In de jaren vij ftig was er een promotiefi lm voor vliegvakanties die heel veel is bekeken. Dat was een productie van de KLM. Terwij l vliegen toen nog zo duur was dat mensen echt niet voor hun plezier gingen vliegen. Dat deed je alleen als je ging emigreren.” Het omgekeerde gebeurde ook. „In de jaren dertig was er in Nederland een sterke lobby om mensen ertoe te bewegen hun vakantie in eigen land door te brengen. Het waren de crisisjaren, die een lange nasleep hadden. De overheid zag graag dat mensen hun vakantiegeld in Nederland uitgaven om zo de eigen economie te steunen. Het ging in die tij d jaarlij ks om 60 miljoen gulden aan vakantiebestedingen – een bedrag waar ik wel van opkeek. Zeker als je bedenkt dat de groep die toen op reis kon gaan maar beperkt was: alleen mensen die genoeg tij d en geld hadden.”

Vlieggedrag Als de coronacrisis voorbij is en mensen weer veilig op reis kunnen, zal het toerisme snel weer op de oude voet verdergaan, verwacht Daniëls. „Mensen willen er gewoon weer heel graag op uit. Als het aanbod er weer is, zullen ze daar gebruik van maken. Al kan het zij n dat mensen doordat ze vorig jaar in Nederland zij n gebleven de charmes van een vakantie in eigen land weer meer hebben ontdekt.” Hij verwacht dat er wel wat gaat veranderen in het vlieggedrag. „Ik denk dat de vraag of het wel nodig is om drie keer per jaar met het vliegtuig naar een bestemming ver weg te gaan vaker gesteld gaat worden. Dus wellicht worden bestemmingen dichter bij huis, die je ook op een andere manier kunt bereiken, weer populairder.” Plannen voor betere treinverbindingen door Europa zouden daaraan bij voorbeeld bij kunnen dragen.

beeld iStock

Uitrusten aan het Uddelermeer

Midden op de Veluwe, in het groen bij Uddel gelegen, vindt u Recreatiepark Uddelermeer. Al sinds het jaar 2000 wordt het park beheerd door de familie Bos, die er de afgelopen 20 jaar veel in hebben geïnvesteerd. Ze hebben het park getransformeerd tot een plek waar mensen even lekker los kunnen komen van de sleur van het dagelijkse leven.

nno 2021 vindt u hier een

Arustig, bosrjk park, met 130 sfeervolle bungalows en alle voorzieningen die nodig zjn voor een comfortabel verbljf. Rust en ontspanning staan voorop, en die ervaar je meteen al als je het park op komt rjden over de rustieke oprjlaan. De ontvangst door de familie Bos is harteljk, waardoor gasten zich direct thuis voelen. Door de geweldige locatie is de natuur heel dichtbj, en is het park de ideale uitvalsbasis voor wandelingen en ietstochten. Gerard en Nellie Bos: „Wj vinden rust en ruimte heel belangrjk, dus we zorgen ervoor dat u dat bj ons op het park ervaart. Ook de zondagsrust wordt in acht genomen.” Op het park kunt u heerljk vakantie komen vieren, maar er zjn ook altjd bungalows te koop, dus u kunt ook genieten van uw eigen tweede woning. De ontwikkeling staat niet stil, want het park wil bljven inspelen op de ontwikkelingen voor een mooie toekomst. In de zomer van 2020 is er een super luxe nieuwe bungalow geplaatst voor vakantieverhuur. Deze bungalow is mooi gelegen langs de rand van het park en voorzien van airco, woonkamer met open keuken, grote schuifpui, aangelegde tuin, vier slaapkamers met in totaal acht bedden en twee toiletten. Ideaal voor grote gezinnen, of een vakantie met opa en oma. Daarnaast beschikt het park over 2 grote familiehuizen, geschikt tot 17 personen. Deze huizen zjn ideaal om met grotere groepen bj elkaar te komen of op vakantie te gaan, bjvoorbeeld bj een familiereünie. In de zomer worden er diverse activiteiten georganiseerd, en kunt u genieten van de prachtige omgeving. Verder is er op het park een openluchtzwembad, een overdekte speelruimte, een speeltuin, sportveld en dierenweide met volière. Het gehele park is voorzien van snel internet. Interesse voor een vakantie op ons park of de aanschaf van een eigen tweede woning? Informeer naar de mogeljkheden!

Recreatiepark Uddelermeer Familie Bos Blekemeer 29 3888 LG Uddel 0577-401231 www.uddelermeer.com info@uddelermeer.com